CINXE.COM
Allemagne : carte administrative - Média - Encyclopædia Universalis
<!DOCTYPE html> <html lang="fr-FR" xml:lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="utf-8"> <!-- This website is powered by TYPO3 - inspiring people to share! TYPO3 is a free open source Content Management Framework initially created by Kasper Skaarhoj and licensed under GNU/GPL. TYPO3 is copyright 1998-2025 of Kasper Skaarhoj. Extensions are copyright of their respective owners. Information and contribution at https://typo3.org/ --> <title>Allemagne : carte administrative - Média - Encyclopædia Universalis</title> <meta http-equiv="x-ua-compatible" content="IE=edge,chrome=1" /> <meta name="generator" content="TYPO3 CMS" /> <meta name="description" content="Carte administrative de l'Allemagne. Média présent dans SAXE (histoire) • LEIPZIG • SCHWERIN • KIEL • ROSTOCK • ERFURT • SARRE • MUNICH •..." /> <meta name="robots" content="index, all, follow" /> <meta name="viewport" content="viewport-fit=cover, width=device-width, initial-scale=1.0, minimum-scale=1.0" /> <meta name="author" content="Encyclopædia Universalis" /> <meta property="og:title" content="Allemagne : carte administrative - Média" /> <meta property="og:description" content="Carte administrative de l'Allemagne. Média présent dans SAXE (histoire) • LEIPZIG • SCHWERIN • KIEL • ROSTOCK • ERFURT • SARRE • MUNICH • WIESBADEN • WEIMAR • SCHLESWIG-HOLSTEIN • RHÉNANIE-DU-NORD-WESTPHALIE • BASSE-SAXE • HEIDELBERG • MAGDEBOURG • MECKLEMBOURG-POMÉRANIE OCCIDENTALE •..." /> <meta property="og:url" content="https://www.universalis.fr/media/allemagne-carte-administrative-at000503/" /> <meta property="og:locale" content="fr_FR" /> <meta property="og:site_name" content="Encyclopædia Universalis" /> <meta property="og:type" content="website" /> <meta property="og:image" content="https://www.universalis.fr/_web/static/icons/favicon.png" /> <meta property="og:image:width" content="256" /> <meta property="og:image:height" content="252" /> <meta name="twitter:title" content="Allemagne : carte administrative - Média" /> <meta name="twitter:description" content="Carte administrative de l'Allemagne. Média présent dans SAXE (histoire) • LEIPZIG • SCHWERIN • KIEL • ROSTOCK • ERFURT • SARRE • MUNICH • WIESBADEN • WEIMAR • SCHLESWIG-HOLSTEIN • RHÉNANIE-DU-NORD-WESTPHALIE • BASSE-SAXE • HEIDELBERG • MAGDEBOURG • MECKLEMBOURG-POMÉRANIE OCCIDENTALE •..." /> <meta name="twitter:card" content="summary" /> <meta name="twitter:site" content="@universalisfr" /> <meta name="location" content="France" /> <meta name="rating" content="General" /> <meta name="distribution" content="Global" /> <meta name="resource-type" content="document" /> <meta name="copyright" content="© Copyright 2024 - Universalis" /> <meta name="apple-mobile-web-app-title" content="Universalis" /> <meta name="apple-mobile-web-app-capable" content="yes" /> <meta name="apple-mobile-web-app-status-bar-style" content="default" /> <meta name="format-detection" content="telephone=no,date=no,address=no,email=no,url=no" /> <link rel="stylesheet" href="/_shared/pub/pub.css?1737972863" media="all"> <link rel="stylesheet" href="/_web/assets/css/home.css?1737986363" media="all"> <link rel="stylesheet" href="/_web/assets/css/classification.css?1737986363" media="all"> <link rel="canonical" href="https://www.universalis.fr/media/allemagne-carte-administrative-at000503/" /> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org\/","@type":"ImageObject","name":"Allemagne : carte administrative","headline":"Allemagne : carte administrative","contentUrl":"https:\/\/www.universalis.fr\/media_src\/at000503.jpg","creditText":"Encyclop\u00e6dia Universalis France","copyrightNotice":"Encyclop\u00e6dia Universalis France","width":1472,"height":2000,"acquireLicensePage":"https:\/\/www.universalis.fr\/mentions-legales\/licence\/","license":"https:\/\/www.universalis.fr\/mentions-legales\/licence\/","abstract":"Carte administrative de l'Allemagne.[...]","keywords":[],"publisher":{"@type":"Organization","name":"Encyclop\u00e6dia Universalis","alternateName":"Universalis","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.universalis.fr\/_web\/assets\/img\/banniere-fr.png"},"sameAs":["https:\/\/www.facebook.com\/EncyclopedieUniversalis\/","https:\/\/www.linkedin.com\/company\/encyclopaedia-universalis","https:\/\/www.twitter.com\/universalisfr","https:\/\/www.youtube.com\/channel\/UC0srTZiJaRaDw3fAvtCo4Ow"],"slogan":"Passeur de savoir"},"creator":{"@type":"Organization","name":"Encyclop\u00e6dia Universalis","alternateName":"Universalis","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.universalis.fr\/_web\/assets\/img\/banniere-fr.png"},"sameAs":["https:\/\/www.facebook.com\/EncyclopedieUniversalis\/","https:\/\/www.linkedin.com\/company\/encyclopaedia-universalis","https:\/\/www.twitter.com\/universalisfr","https:\/\/www.youtube.com\/channel\/UC0srTZiJaRaDw3fAvtCo4Ow"],"slogan":"Passeur de savoir"}}</script> <meta name="apple-mobile-web-app-capable" content="yes"/> <meta name="mobile-web-app-capable" content="yes"/> <meta name="apple-mobile-web-app-status-bar-style" content="black"> <meta name="apple-mobile-web-app-title" content="Universalis"> <meta name="theme-color" content="#526D78"> <link rel="preconnect" href="https://statistiques.universalis.fr" /> <link rel="preconnect" href="https://cmp.inmobi.com" /> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" title="Universalis FR" href="/_web/static/search-fr.xml" /> <link rel="manifest" href="/_web/static/manifest.json"> <link rel="icon" type="image/png" href="/_web/static/icons/favicon.png"> <link rel="apple-touch-icon" href="/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="57x57" href="/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon-57x57.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="72x72" href="/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon-72x72.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="76x76" href="/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon-76x76.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="114x114" href="/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon-114x114.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="120x120" href="/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon-120x120.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="144x144" href="/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon-144x144.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="152x152" href="/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon-152x152.png" /> <link rel="apple-touch-icon" sizes="180x180" href="/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon-180x180.png" /> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 834px) and (device-height: 1194px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/11__iPad_Pro__10.5__iPad_Pro_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 810px) and (device-height: 1080px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/10.2__iPad_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 744px) and (device-height: 1133px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/8.3__iPad_Mini_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 810px) and (device-height: 1080px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/10.2__iPad_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 820px) and (device-height: 1180px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/10.9__iPad_Air_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 744px) and (device-height: 1133px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/8.3__iPad_Mini_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 1024px) and (device-height: 1366px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/12.9__iPad_Pro_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 428px) and (device-height: 926px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_14_Plus__iPhone_13_Pro_Max__iPhone_12_Pro_Max_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 414px) and (device-height: 896px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_11_Pro_Max__iPhone_XS_Max_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 1024px) and (device-height: 1366px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/12.9__iPad_Pro_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 768px) and (device-height: 1024px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/9.7__iPad_Pro__7.9__iPad_mini__9.7__iPad_Air__9.7__iPad_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 375px) and (device-height: 812px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_13_mini__iPhone_12_mini__iPhone_11_Pro__iPhone_XS__iPhone_X_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 820px) and (device-height: 1180px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/10.9__iPad_Air_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 393px) and (device-height: 852px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_14_Pro_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 414px) and (device-height: 896px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_11_Pro_Max__iPhone_XS_Max_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 414px) and (device-height: 736px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_8_Plus__iPhone_7_Plus__iPhone_6s_Plus__iPhone_6_Plus_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 320px) and (device-height: 568px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/4__iPhone_SE__iPod_touch_5th_generation_and_later_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 393px) and (device-height: 852px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_14_Pro_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 414px) and (device-height: 896px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_11__iPhone_XR_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 375px) and (device-height: 667px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_8__iPhone_7__iPhone_6s__iPhone_6__4.7__iPhone_SE_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 320px) and (device-height: 568px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/4__iPhone_SE__iPod_touch_5th_generation_and_later_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 390px) and (device-height: 844px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_14__iPhone_13_Pro__iPhone_13__iPhone_12_Pro__iPhone_12_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 375px) and (device-height: 812px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_13_mini__iPhone_12_mini__iPhone_11_Pro__iPhone_XS__iPhone_X_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 834px) and (device-height: 1112px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/10.5__iPad_Air_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 390px) and (device-height: 844px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_14__iPhone_13_Pro__iPhone_13__iPhone_12_Pro__iPhone_12_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 768px) and (device-height: 1024px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/9.7__iPad_Pro__7.9__iPad_mini__9.7__iPad_Air__9.7__iPad_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 430px) and (device-height: 932px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_14_Pro_Max_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 428px) and (device-height: 926px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_14_Plus__iPhone_13_Pro_Max__iPhone_12_Pro_Max_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 414px) and (device-height: 896px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_11__iPhone_XR_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 375px) and (device-height: 667px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: portrait)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_8__iPhone_7__iPhone_6s__iPhone_6__4.7__iPhone_SE_portrait.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 834px) and (device-height: 1112px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/10.5__iPad_Air_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 834px) and (device-height: 1194px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 2) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/11__iPad_Pro__10.5__iPad_Pro_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 414px) and (device-height: 736px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_8_Plus__iPhone_7_Plus__iPhone_6s_Plus__iPhone_6_Plus_landscape.png"> <link rel="apple-touch-startup-image" media="screen and (device-width: 430px) and (device-height: 932px) and (-webkit-device-pixel-ratio: 3) and (orientation: landscape)" href="/_web/static/img/splash/iPhone_14_Pro_Max_landscape.png"> <script>!function(a,b,c){if(c in b&&b[c]){var d,e=a.location,f=/^(a|html)$/i;a.addEventListener("click",function(a){for(d=a.target;!f.test(d.nodeName);)d=d.parentNode;"href"in d&&(d.href.indexOf("http")||~d.href.indexOf(e.host))&&(a.preventDefault(),e.href=d.href)},!1),a.querySelector("html").classList.add("standalone")}}(document,window.navigator,"standalone")</script> <style> body{ padding-bottom: 2em; } .cta{ display: block; } .folio-block { width: 100%; max-width: 550px; margin: 1em auto; border: .25em solid var(--eu-color-rgb-cta); border-radius: .375em; background: #f5f5f5; padding: .5em 1em; } .folio-block-title { font-size: 1.25em; } @media(max-width: 767px) { .folio-block-title { font-size: 1.1em; } } .folio-block ul { width: 100%; max-width: 300px; margin: 1em auto; } .folio-block ul li { font-size: .95em; } .btn-cta { background: var(--eu-color-rgb-cta) !important; color: #fff !important; font-weight: bold !important; font-size: 1.15em !important; } .btn-cta:hover { background: var(--eu-color-hover-rgb-cta) !important; color: #fff !important; text-decoration: underline; } #bandeau-footer{ display: block !important; position: fixed; bottom: 0; width: 100%; background: rgb(108,51,131); padding: .25em; z-index: 900; border-top: 1px solid rgba(166, 143, 22, 0.72); } #bandeau-footer p{ font-size: 1.375em; margin: 0; background: url('/_web/static/icons/fr-apple-touch-icon-57x57.png') no-repeat left center; background-size: 28px 28px; padding-left: 1.75em; } @media(max-width: 768px){ #bandeau-footer p{ font-size: 1.2em; margin-left: .5em; } body:not(#page_12) .login-link-container{ display: block !important; text-align: center; margin-top: -1em; } } #bandeau-footer a{ color: #fff; } .pub-container{ margin: 1em auto; display: block !important; } .pub-container .pub-placeholder{ display: flex; align-content: center; justify-content: center; align-items: center; background: #eee; color: #aaa; width: 100%; min-height: 100px; } .pub-container .pub-placeholder:before{ content: "contenu sponsorisé"; text-shadow: 0 0 1px #fff; } #ad_rightslot .pub-placeholder{ min-height: 600px; } #ad_rightslot2 .pub-placeholder{ min-height: 250px; } @media (max-width: 768px){ .pub-container{ display: none !important } } </style> <script> const getCookieValue = (name) => ( document.cookie.match('(^|;)\\s*' + name + '\\s*=\\s*([^;]+)')?.pop() || '' ); var userprofile = 'anonymous'; if (getCookieValue('user_data')) { userprofile = 'subscriber'; } var _paq = window._paq = window._paq || []; _paq.push(['setCustomDimension', 1,userprofile]); /* tracker methods like "setCustomDimension" should be called before "trackPageView" */ _paq.push(['trackPageView']); _paq.push(['enableLinkTracking']); (function() { var u="//statistiques.universalis.fr/"; _paq.push(['setTrackerUrl', u+'matomo.php']); _paq.push(['setSiteId', '1']); var d=document, g=d.createElement('script'), s=d.getElementsByTagName('script')[0]; g.async=true; g.src=u+'matomo.js'; s.parentNode.insertBefore(g,s); })(); </script> <style>.swiper-container[data-loaded=false] .swiper-wrapper .swiper-slide{display:none}.swiper-container[data-loaded=false] .swiper-wrapper .swiper-slide:first-child{display:block}img{max-width:100%;height:auto;max-height:250px}img.d-formule{max-height:none}strong{font-weight:bold !important}.dark-mode body{background:#29363a !important}.loader{display:none;height:100vh}.loader:after{display:block;margin:auto;content:"";background:url(/_web/assets/img/banniere-fr.png) no-repeat center;background-size:contain;width:50%;height:50%;position:absolute;top:50%;left:50%;transform:translate(-50%, -50%);opacity:.25}#page_3 #ad_topslot{display:none !important}#skip{padding:5px 15px;position:absolute;background:rgba(0,0,0,.85);color:#fff;left:10%;transform:translateY(-100%);transition:transform .3s;border-bottom-left-radius:6px;border-bottom-right-radius:6px;z-index:100;text-decoration:none}#skip:focus{transform:translateY(0%);box-shadow:0 0 10px #333}.login-form-wrapper-mobile{display:none}.site-fr .article-quote{display:none !important}@media(max-width: 768px){.login-form-wrapper-mobile{display:block;text-align:center;margin-top:-1em;margin-bottom:1em}}body.loading{overflow:hidden}body.loading>*{display:none}body.loading .loader{display:block}.dropdown-menu,.d-none,#podcast audio{display:none}.list-inline-item{display:inline-block}.offcanvas{visibility:hidden}.main-navbar-wrapper .btn-universalis{background-color:#e8eced;color:#000;font-weight:normal}.offcanvas{display:none !important;height:0 !important}.offcanvas[data-loaded=true]{display:inherit !important;height:inherit !important}.clearfix{clear:both}.fr .is-edu{display:none !important}#podcast{min-height:90px}#article-medias-strip-junior{min-height:255px}#callSommaire{position:fixed;bottom:10px;left:10px;z-index:2}.edu #callSommaire{bottom:60px}#qc-cmp2-ui{padding:10px !important}.qc-cmp2-summary-buttons{justify-content:space-around !important}.qc-cmp2-summary-buttons button[mode=secondary],.qc-cmp2-footer button[mode=secondary]{border:none;box-shadow:none}.eCBsvP.eCBsvP{height:auto !important}.qc-cmp-cleanslate{background-color:rgba(33,41,52,.95) !important}.fill-universalis{fill:#1c3479}.fill-universalis-up{fill:#526c78}@media(min-width: 768px){.qc-cmp2-publisher-logo-container{text-align:center}.qc-cmp2-publisher-logo-container figure img{display:block !important}}#page_14 .filter-article-container{display:none}#newsletter_subscription .text-light{color:#fff !important}#bandeau-footer{display:none}</style> <link rel="stylesheet" id="typo-css" href="/_web/assets/css/typo.css?t=20240418-1" /><script>let cssLoaded=!1,bodyLoaded=!1;const loadedTO=setTimeout((()=>{cssLoaded=!0,bodyLoaded=!0,loaded()}),5e3),loaded=function(){cssLoaded&&bodyLoaded&&document.body.classList.contains("loading")&&(document.body.className=document.body.className.replace("loading","").trim(),clearTimeout(loadedTO))};</script> <link rel="preload" href="/_web/assets/css/lazy.css?t=20240418-1" as="style" media="all" crossorigin onload="this.rel=`stylesheet`; cssLoaded = true; loaded()" /><style>.breadcrumb{--bs-breadcrumb-padding-x: 0;--bs-breadcrumb-padding-y: 0;--bs-breadcrumb-margin-bottom: 1rem;--bs-breadcrumb-bg: ;--bs-breadcrumb-border-radius: ;--bs-breadcrumb-divider-color: #6c757d;--bs-breadcrumb-item-padding-x: 0.5rem;--bs-breadcrumb-item-active-color: #6c757d;display:flex;flex-wrap:wrap;padding:var(--bs-breadcrumb-padding-y) var(--bs-breadcrumb-padding-x);margin-bottom:var(--bs-breadcrumb-margin-bottom);font-size:var(--bs-breadcrumb-font-size);list-style:none;background-color:var(--bs-breadcrumb-bg);border-radius:var(--bs-breadcrumb-border-radius)}.breadcrumb-item+.breadcrumb-item{padding-left:var(--bs-breadcrumb-item-padding-x)}.breadcrumb-item+.breadcrumb-item::before{float:left;padding-right:var(--bs-breadcrumb-item-padding-x);color:var(--bs-breadcrumb-divider-color);content:var(--bs-breadcrumb-divider, "/") /* rtl: var(--bs-breadcrumb-divider, "/") */}.breadcrumb-item.active{color:var(--bs-breadcrumb-item-active-color)}.breadcrumb{padding:.5rem 1rem !important;background-color:#f5f5f5 !important;border-radius:.375rem !important}.breadcrumb .breadcrumb-item i.label-sub{font-size:.85em;font-weight:normal}.breadcrumb .breadcrumb-item a{text-decoration:none}.breadcrumb .breadcrumb-item a:hover{text-decoration:underline}.breadcrumb .breadcrumb-item.active{font-weight:bold}.breadcrumb .breadcrumb-item+.breadcrumb-item::before{background-image:url('data:image/svg+xml;charset=UTF-8, <svg aria-hidden="true" focusable="false" data-prefix="far" data-icon="chevron-double-right" role="img" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 448 512" class="svg-inline--fa fa-chevron-double-right fa-w-14 fa-7x"><path style="fill: rgb(97, 104, 118);" d="M57.7 38.1l209.4 209.4c4.7 4.7 4.7 12.3 0 17L57.7 473.9c-4.7 4.7-12.3 4.7-17 0l-19.8-19.8c-4.7-4.7-4.7-12.3 0-17L201.6 256 20.9 74.9c-4.7-4.7-4.7-12.3 0-17l19.8-19.8c4.7-4.7 12.3-4.7 17 0zm143 0l-19.8 19.8c-4.7 4.7-4.7 12.3 0 17L361.6 256 180.9 437.1c-4.7 4.7-4.7 12.3 0 17l19.8 19.8c4.7 4.7 12.3 4.7 17 0l209.4-209.4c4.7-4.7 4.7-12.3 0-17L217.7 38.1c-4.7-4.7-12.3-4.7-17 0z" class=""></path></svg>');background-repeat:no-repeat;background-position:center;content:"";width:.5rem;height:100%;margin-right:.5rem}.list-group{--bs-list-group-color: #212529;--bs-list-group-bg: #fff;--bs-list-group-border-color: rgba(0, 0, 0, 0.125);--bs-list-group-border-width: 1px;--bs-list-group-border-radius: 0.375rem;--bs-list-group-item-padding-x: 1rem;--bs-list-group-item-padding-y: 0.5rem;--bs-list-group-action-color: #495057;--bs-list-group-action-hover-color: #495057;--bs-list-group-action-hover-bg: #f8f9fa;--bs-list-group-action-active-color: #212529;--bs-list-group-action-active-bg: #e9ecef;--bs-list-group-disabled-color: #6c757d;--bs-list-group-disabled-bg: #fff;--bs-list-group-active-color: #fff;--bs-list-group-active-bg: #526c78;--bs-list-group-active-border-color: #526c78;display:flex;flex-direction:column;padding-left:0;margin-bottom:0;border-radius:var(--bs-list-group-border-radius)}.list-group-numbered{list-style-type:none;counter-reset:section}.list-group-numbered>.list-group-item::before{content:counters(section, ".") ". ";counter-increment:section}.list-group-item-action{width:100%;color:var(--bs-list-group-action-color);text-align:inherit}.list-group-item-action:hover,.list-group-item-action:focus{z-index:1;color:var(--bs-list-group-action-hover-color);text-decoration:none;background-color:var(--bs-list-group-action-hover-bg)}.list-group-item-action:active{color:var(--bs-list-group-action-active-color);background-color:var(--bs-list-group-action-active-bg)}.list-group-item{position:relative;display:block;padding:var(--bs-list-group-item-padding-y) var(--bs-list-group-item-padding-x);color:var(--bs-list-group-color);text-decoration:none;background-color:var(--bs-list-group-bg);border:var(--bs-list-group-border-width) solid var(--bs-list-group-border-color)}.list-group-item:first-child{border-top-left-radius:inherit;border-top-right-radius:inherit}.list-group-item:last-child{border-bottom-right-radius:inherit;border-bottom-left-radius:inherit}.list-group-item.disabled,.list-group-item:disabled{color:var(--bs-list-group-disabled-color);pointer-events:none;background-color:var(--bs-list-group-disabled-bg)}.list-group-item.active{z-index:2;color:var(--bs-list-group-active-color);background-color:var(--bs-list-group-active-bg);border-color:var(--bs-list-group-active-border-color)}.list-group-item+.list-group-item{border-top-width:0}.list-group-item+.list-group-item.active{margin-top:calc(-1 * var(--bs-list-group-border-width));border-top-width:var(--bs-list-group-border-width)}.list-group-horizontal{flex-direction:row}.list-group-horizontal>.list-group-item:first-child:not(:last-child){border-bottom-left-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-top-right-radius:0}.list-group-horizontal>.list-group-item:last-child:not(:first-child){border-top-right-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-bottom-left-radius:0}.list-group-horizontal>.list-group-item.active{margin-top:0}.list-group-horizontal>.list-group-item+.list-group-item{border-top-width:var(--bs-list-group-border-width);border-left-width:0}.list-group-horizontal>.list-group-item+.list-group-item.active{margin-left:calc(-1 * var(--bs-list-group-border-width));border-left-width:var(--bs-list-group-border-width)}@media(min-width: 576px){.list-group-horizontal-sm{flex-direction:row}.list-group-horizontal-sm>.list-group-item:first-child:not(:last-child){border-bottom-left-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-top-right-radius:0}.list-group-horizontal-sm>.list-group-item:last-child:not(:first-child){border-top-right-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-bottom-left-radius:0}.list-group-horizontal-sm>.list-group-item.active{margin-top:0}.list-group-horizontal-sm>.list-group-item+.list-group-item{border-top-width:var(--bs-list-group-border-width);border-left-width:0}.list-group-horizontal-sm>.list-group-item+.list-group-item.active{margin-left:calc(-1 * var(--bs-list-group-border-width));border-left-width:var(--bs-list-group-border-width)}}@media(min-width: 768px){.list-group-horizontal-md{flex-direction:row}.list-group-horizontal-md>.list-group-item:first-child:not(:last-child){border-bottom-left-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-top-right-radius:0}.list-group-horizontal-md>.list-group-item:last-child:not(:first-child){border-top-right-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-bottom-left-radius:0}.list-group-horizontal-md>.list-group-item.active{margin-top:0}.list-group-horizontal-md>.list-group-item+.list-group-item{border-top-width:var(--bs-list-group-border-width);border-left-width:0}.list-group-horizontal-md>.list-group-item+.list-group-item.active{margin-left:calc(-1 * var(--bs-list-group-border-width));border-left-width:var(--bs-list-group-border-width)}}@media(min-width: 992px){.list-group-horizontal-lg{flex-direction:row}.list-group-horizontal-lg>.list-group-item:first-child:not(:last-child){border-bottom-left-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-top-right-radius:0}.list-group-horizontal-lg>.list-group-item:last-child:not(:first-child){border-top-right-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-bottom-left-radius:0}.list-group-horizontal-lg>.list-group-item.active{margin-top:0}.list-group-horizontal-lg>.list-group-item+.list-group-item{border-top-width:var(--bs-list-group-border-width);border-left-width:0}.list-group-horizontal-lg>.list-group-item+.list-group-item.active{margin-left:calc(-1 * var(--bs-list-group-border-width));border-left-width:var(--bs-list-group-border-width)}}@media(min-width: 1200px){.list-group-horizontal-xl{flex-direction:row}.list-group-horizontal-xl>.list-group-item:first-child:not(:last-child){border-bottom-left-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-top-right-radius:0}.list-group-horizontal-xl>.list-group-item:last-child:not(:first-child){border-top-right-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-bottom-left-radius:0}.list-group-horizontal-xl>.list-group-item.active{margin-top:0}.list-group-horizontal-xl>.list-group-item+.list-group-item{border-top-width:var(--bs-list-group-border-width);border-left-width:0}.list-group-horizontal-xl>.list-group-item+.list-group-item.active{margin-left:calc(-1 * var(--bs-list-group-border-width));border-left-width:var(--bs-list-group-border-width)}}@media(min-width: 1400px){.list-group-horizontal-xxl{flex-direction:row}.list-group-horizontal-xxl>.list-group-item:first-child:not(:last-child){border-bottom-left-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-top-right-radius:0}.list-group-horizontal-xxl>.list-group-item:last-child:not(:first-child){border-top-right-radius:var(--bs-list-group-border-radius);border-bottom-left-radius:0}.list-group-horizontal-xxl>.list-group-item.active{margin-top:0}.list-group-horizontal-xxl>.list-group-item+.list-group-item{border-top-width:var(--bs-list-group-border-width);border-left-width:0}.list-group-horizontal-xxl>.list-group-item+.list-group-item.active{margin-left:calc(-1 * var(--bs-list-group-border-width));border-left-width:var(--bs-list-group-border-width)}}.list-group-flush{border-radius:0}.list-group-flush>.list-group-item{border-width:0 0 var(--bs-list-group-border-width)}.list-group-flush>.list-group-item:last-child{border-bottom-width:0}.list-group-item-primary{color:#314148;background-color:#dce2e4}.list-group-item-primary.list-group-item-action:hover,.list-group-item-primary.list-group-item-action:focus{color:#314148;background-color:#c6cbcd}.list-group-item-primary.list-group-item-action.active{color:#fff;background-color:#314148;border-color:#314148}.list-group-item-secondary{color:#192023;background-color:#d4d7d8}.list-group-item-secondary.list-group-item-action:hover,.list-group-item-secondary.list-group-item-action:focus{color:#192023;background-color:#bfc2c2}.list-group-item-secondary.list-group-item-action.active{color:#fff;background-color:#192023;border-color:#192023}.list-group-item-success{color:#0f5132;background-color:#d1e7dd}.list-group-item-success.list-group-item-action:hover,.list-group-item-success.list-group-item-action:focus{color:#0f5132;background-color:#bcd0c7}.list-group-item-success.list-group-item-action.active{color:#fff;background-color:#0f5132;border-color:#0f5132}.list-group-item-info{color:#055160;background-color:#cff4fc}.list-group-item-info.list-group-item-action:hover,.list-group-item-info.list-group-item-action:focus{color:#055160;background-color:#badce3}.list-group-item-info.list-group-item-action.active{color:#fff;background-color:#055160;border-color:#055160}.list-group-item-warning{color:#664d03;background-color:#fff3cd}.list-group-item-warning.list-group-item-action:hover,.list-group-item-warning.list-group-item-action:focus{color:#664d03;background-color:#e6dbb9}.list-group-item-warning.list-group-item-action.active{color:#fff;background-color:#664d03;border-color:#664d03}.list-group-item-danger{color:#851a31;background-color:#f8d5dc}.list-group-item-danger.list-group-item-action:hover,.list-group-item-danger.list-group-item-action:focus{color:#851a31;background-color:#dfc0c6}.list-group-item-danger.list-group-item-action.active{color:#fff;background-color:#851a31;border-color:#851a31}.list-group-item-light{color:#5d5e5f;background-color:#fafbfb}.list-group-item-light.list-group-item-action:hover,.list-group-item-light.list-group-item-action:focus{color:#5d5e5f;background-color:#e1e2e2}.list-group-item-light.list-group-item-action.active{color:#fff;background-color:#5d5e5f;border-color:#5d5e5f}.list-group-item-dark{color:#192023;background-color:#d4d7d8}.list-group-item-dark.list-group-item-action:hover,.list-group-item-dark.list-group-item-action:focus{color:#192023;background-color:#bfc2c2}.list-group-item-dark.list-group-item-action.active{color:#fff;background-color:#192023;border-color:#192023}.badge{--bs-badge-padding-x: 0.65em;--bs-badge-padding-y: 0.35em;--bs-badge-font-size:0.75em;--bs-badge-font-weight: 700;--bs-badge-color: #fff;--bs-badge-border-radius: 0.375rem;display:inline-block;padding:var(--bs-badge-padding-y) var(--bs-badge-padding-x);font-size:var(--bs-badge-font-size);font-weight:var(--bs-badge-font-weight);line-height:1;color:var(--bs-badge-color);text-align:center;white-space:nowrap;vertical-align:baseline;border-radius:var(--bs-badge-border-radius)}.badge:empty{display:none}.btn .badge{position:relative;top:-1px}.btn-group,.btn-group-vertical{position:relative;display:inline-flex;vertical-align:middle}.btn-group>.btn,.btn-group-vertical>.btn{position:relative;flex:1 1 auto}.btn-group>.btn-check:checked+.btn,.btn-group>.btn-check:focus+.btn,.btn-group>.btn:hover,.btn-group>.btn:focus,.btn-group>.btn:active,.btn-group>.btn.active,.btn-group-vertical>.btn-check:checked+.btn,.btn-group-vertical>.btn-check:focus+.btn,.btn-group-vertical>.btn:hover,.btn-group-vertical>.btn:focus,.btn-group-vertical>.btn:active,.btn-group-vertical>.btn.active{z-index:1}.btn-toolbar{display:flex;flex-wrap:wrap;justify-content:flex-start}.btn-toolbar .input-group{width:auto}.btn-group{border-radius:.375rem}.btn-group>:not(.btn-check:first-child)+.btn,.btn-group>.btn-group:not(:first-child){margin-left:-1px}.btn-group>.btn:not(:last-child):not(.dropdown-toggle),.btn-group>.btn.dropdown-toggle-split:first-child,.btn-group>.btn-group:not(:last-child)>.btn{border-top-right-radius:0;border-bottom-right-radius:0}.btn-group>.btn:nth-child(n+3),.btn-group>:not(.btn-check)+.btn,.btn-group>.btn-group:not(:first-child)>.btn{border-top-left-radius:0;border-bottom-left-radius:0}.dropdown-toggle-split{padding-right:.5625rem;padding-left:.5625rem}.dropdown-toggle-split::after,.dropup .dropdown-toggle-split::after,.dropend .dropdown-toggle-split::after{margin-left:0}.dropstart .dropdown-toggle-split::before{margin-right:0}.btn-sm+.dropdown-toggle-split,.btn-group-sm>.btn+.dropdown-toggle-split{padding-right:.375rem;padding-left:.375rem}.btn-lg+.dropdown-toggle-split,.btn-group-lg>.btn+.dropdown-toggle-split{padding-right:.75rem;padding-left:.75rem}.btn-group-vertical{flex-direction:column;align-items:flex-start;justify-content:center}.btn-group-vertical>.btn,.btn-group-vertical>.btn-group{width:100%}.btn-group-vertical>.btn:not(:first-child),.btn-group-vertical>.btn-group:not(:first-child){margin-top:-1px}.btn-group-vertical>.btn:not(:last-child):not(.dropdown-toggle),.btn-group-vertical>.btn-group:not(:last-child)>.btn{border-bottom-right-radius:0;border-bottom-left-radius:0}.btn-group-vertical>.btn~.btn,.btn-group-vertical>.btn-group:not(:first-child)>.btn{border-top-left-radius:0;border-top-right-radius:0}.pagination{--bs-pagination-padding-x: 0.75rem;--bs-pagination-padding-y: 0.375rem;--bs-pagination-font-size:0.95rem;--bs-pagination-color: var(--bs-link-color);--bs-pagination-bg: #fff;--bs-pagination-border-width: 1px;--bs-pagination-border-color: #dee2e6;--bs-pagination-border-radius: 0.375rem;--bs-pagination-hover-color: var(--bs-link-hover-color);--bs-pagination-hover-bg: #e9ecef;--bs-pagination-hover-border-color: #dee2e6;--bs-pagination-focus-color: var(--bs-link-hover-color);--bs-pagination-focus-bg: #e9ecef;--bs-pagination-focus-box-shadow: 0 0 0 0.25rem rgba(82, 108, 120, 0.25);--bs-pagination-active-color: #fff;--bs-pagination-active-bg: #526c78;--bs-pagination-active-border-color: #526c78;--bs-pagination-disabled-color: #6c757d;--bs-pagination-disabled-bg: #fff;--bs-pagination-disabled-border-color: #dee2e6;display:flex;padding-left:0;list-style:none}.page-link{position:relative;display:block;padding:var(--bs-pagination-padding-y) var(--bs-pagination-padding-x);font-size:var(--bs-pagination-font-size);color:var(--bs-pagination-color);text-decoration:none;background-color:var(--bs-pagination-bg);border:var(--bs-pagination-border-width) solid var(--bs-pagination-border-color);transition:color .15s ease-in-out,background-color .15s ease-in-out,border-color .15s ease-in-out,box-shadow .15s ease-in-out}@media(prefers-reduced-motion: reduce){.page-link{transition:none}}.page-link:hover{z-index:2;color:var(--bs-pagination-hover-color);background-color:var(--bs-pagination-hover-bg);border-color:var(--bs-pagination-hover-border-color)}.page-link:focus{z-index:3;color:var(--bs-pagination-focus-color);background-color:var(--bs-pagination-focus-bg);outline:0;box-shadow:var(--bs-pagination-focus-box-shadow)}.page-link.active,.active>.page-link{z-index:3;color:var(--bs-pagination-active-color);background-color:var(--bs-pagination-active-bg);border-color:var(--bs-pagination-active-border-color)}.page-link.disabled,.disabled>.page-link{color:var(--bs-pagination-disabled-color);pointer-events:none;background-color:var(--bs-pagination-disabled-bg);border-color:var(--bs-pagination-disabled-border-color)}.page-item:not(:first-child) .page-link{margin-left:-1px}.page-item:first-child .page-link{border-top-left-radius:var(--bs-pagination-border-radius);border-bottom-left-radius:var(--bs-pagination-border-radius)}.page-item:last-child .page-link{border-top-right-radius:var(--bs-pagination-border-radius);border-bottom-right-radius:var(--bs-pagination-border-radius)}.pagination-lg{--bs-pagination-padding-x: 1.5rem;--bs-pagination-padding-y: 0.75rem;--bs-pagination-font-size:1.1875rem;--bs-pagination-border-radius: 0.5rem}.pagination-sm{--bs-pagination-padding-x: 0.5rem;--bs-pagination-padding-y: 0.25rem;--bs-pagination-font-size:0.83125rem;--bs-pagination-border-radius: 0.25rem}.list-group a.list-group-item{border-color:#f8fafc}.list-group a.list-group-item.active{background-color:#526c78}.list-group a.list-group-item h3{margin:0;line-height:1.5;font-size:.95rem;font-family:system-ui,-apple-system,"Segoe UI",Roboto,"Helvetica Neue","Noto Sans","Liberation Sans",Arial,sans-serif,"Apple Color Emoji","Segoe UI Emoji","Segoe UI Symbol","Noto Color Emoji";padding-bottom:0}.list-group a.list-group-item h3:hover{color:#fff}.list-group a.list-group-item h3 .badge{line-height:1.25}.list-group a.list-group-item:hover{background-color:#526c78;color:#fff}.list-group a.list-group-item:hover h3{color:inherit}i.anchor{display:block;position:relative;visibility:hidden;top:calc(-25vh + 15px)}.article__props{font-size:.8rem;color:#000;font-style:italic;padding:.2rem 0;margin:0 auto;display:block}.content h6,.h6,h5,.h5,h4,.h4,h3,.h3,h2,.h2,h1,.h1{margin-bottom:0;padding-bottom:.5rem}titre_main+titre_subs{margin-left:.25em}pc,.pc{text-transform:uppercase;font-size:.8em}h2 .pc,h3 .pc,h4 .pc,h5 .pc,h6 .pc{font-size:inherit !important}.sup-sub{position:relative;margin-right:1rem}.sup-sub sup,.sup-sub sub,.sup-sub inf{position:absolute;display:block;left:0}.sup-sub sup{top:.25rem}.sup-sub sub,.sup-sub inf{bottom:.25rem}p:empty{display:none !important}.content.whole .read-more{display:none}blockquote{position:relative;text-align:center;padding:1rem 1.4rem;width:80%;margin:1rem auto 2rem;font-family:Times;font-style:italic;box-shadow:0 .5rem 1rem rgba(0,0,0,.15);border-radius:.375rem}blockquote:before{position:absolute;color:#526c78;font-size:3rem;content:"«";top:-22px;margin-right:-28px;right:100%}blockquote:after{position:absolute;color:#526c78;font-size:3rem;content:"»";margin-left:-28px;left:100%;top:auto;bottom:-12px}.offcanvas,.offcanvas-xxl,.offcanvas-xl,.offcanvas-lg,.offcanvas-md,.offcanvas-sm{--bs-offcanvas-zindex: 1045;--bs-offcanvas-width: 400px;--bs-offcanvas-height: 30vh;--bs-offcanvas-padding-x: 1rem;--bs-offcanvas-padding-y: 1rem;--bs-offcanvas-color: ;--bs-offcanvas-bg: #fff;--bs-offcanvas-border-width: 1px;--bs-offcanvas-border-color: var(--bs-border-color-translucent);--bs-offcanvas-box-shadow: 0 0.125rem 0.25rem rgba(0, 0, 0, 0.075)}@media(max-width: 575.98px){.offcanvas-sm{position:fixed;bottom:0;z-index:var(--bs-offcanvas-zindex);display:flex;flex-direction:column;max-width:100%;color:var(--bs-offcanvas-color);visibility:hidden;background-color:var(--bs-offcanvas-bg);background-clip:padding-box;outline:0;transition:transform .3s ease-in-out}}@media(max-width: 575.98px)and (prefers-reduced-motion: reduce){.offcanvas-sm{transition:none}}@media(max-width: 575.98px){.offcanvas-sm.offcanvas-start{top:0;left:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-right:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(-100%)}}@media(max-width: 575.98px){.offcanvas-sm.offcanvas-end{top:0;right:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-left:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(100%)}}@media(max-width: 575.98px){.offcanvas-sm.offcanvas-top{top:0;right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-bottom:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(-100%)}}@media(max-width: 575.98px){.offcanvas-sm.offcanvas-bottom{right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-top:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(100%)}}@media(max-width: 575.98px){.offcanvas-sm.showing,.offcanvas-sm.show:not(.hiding){transform:none}}@media(max-width: 575.98px){.offcanvas-sm.showing,.offcanvas-sm.hiding,.offcanvas-sm.show{visibility:visible}}@media(min-width: 576px){.offcanvas-sm{--bs-offcanvas-height: auto;--bs-offcanvas-border-width: 0;background-color:transparent !important}.offcanvas-sm .offcanvas-header{display:none}.offcanvas-sm .offcanvas-body{display:flex;flex-grow:0;padding:0;overflow-y:visible;background-color:transparent !important}}@media(max-width: 767.98px){.offcanvas-md{position:fixed;bottom:0;z-index:var(--bs-offcanvas-zindex);display:flex;flex-direction:column;max-width:100%;color:var(--bs-offcanvas-color);visibility:hidden;background-color:var(--bs-offcanvas-bg);background-clip:padding-box;outline:0;transition:transform .3s ease-in-out}}@media(max-width: 767.98px)and (prefers-reduced-motion: reduce){.offcanvas-md{transition:none}}@media(max-width: 767.98px){.offcanvas-md.offcanvas-start{top:0;left:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-right:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(-100%)}}@media(max-width: 767.98px){.offcanvas-md.offcanvas-end{top:0;right:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-left:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(100%)}}@media(max-width: 767.98px){.offcanvas-md.offcanvas-top{top:0;right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-bottom:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(-100%)}}@media(max-width: 767.98px){.offcanvas-md.offcanvas-bottom{right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-top:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(100%)}}@media(max-width: 767.98px){.offcanvas-md.showing,.offcanvas-md.show:not(.hiding){transform:none}}@media(max-width: 767.98px){.offcanvas-md.showing,.offcanvas-md.hiding,.offcanvas-md.show{visibility:visible}}@media(min-width: 768px){.offcanvas-md{--bs-offcanvas-height: auto;--bs-offcanvas-border-width: 0;background-color:transparent !important}.offcanvas-md .offcanvas-header{display:none}.offcanvas-md .offcanvas-body{display:flex;flex-grow:0;padding:0;overflow-y:visible;background-color:transparent !important}}@media(max-width: 991.98px){.offcanvas-lg{position:fixed;bottom:0;z-index:var(--bs-offcanvas-zindex);display:flex;flex-direction:column;max-width:100%;color:var(--bs-offcanvas-color);visibility:hidden;background-color:var(--bs-offcanvas-bg);background-clip:padding-box;outline:0;transition:transform .3s ease-in-out}}@media(max-width: 991.98px)and (prefers-reduced-motion: reduce){.offcanvas-lg{transition:none}}@media(max-width: 991.98px){.offcanvas-lg.offcanvas-start{top:0;left:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-right:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(-100%)}}@media(max-width: 991.98px){.offcanvas-lg.offcanvas-end{top:0;right:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-left:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(100%)}}@media(max-width: 991.98px){.offcanvas-lg.offcanvas-top{top:0;right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-bottom:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(-100%)}}@media(max-width: 991.98px){.offcanvas-lg.offcanvas-bottom{right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-top:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(100%)}}@media(max-width: 991.98px){.offcanvas-lg.showing,.offcanvas-lg.show:not(.hiding){transform:none}}@media(max-width: 991.98px){.offcanvas-lg.showing,.offcanvas-lg.hiding,.offcanvas-lg.show{visibility:visible}}@media(min-width: 992px){.offcanvas-lg{--bs-offcanvas-height: auto;--bs-offcanvas-border-width: 0;background-color:transparent !important}.offcanvas-lg .offcanvas-header{display:none}.offcanvas-lg .offcanvas-body{display:flex;flex-grow:0;padding:0;overflow-y:visible;background-color:transparent !important}}@media(max-width: 1199.98px){.offcanvas-xl{position:fixed;bottom:0;z-index:var(--bs-offcanvas-zindex);display:flex;flex-direction:column;max-width:100%;color:var(--bs-offcanvas-color);visibility:hidden;background-color:var(--bs-offcanvas-bg);background-clip:padding-box;outline:0;transition:transform .3s ease-in-out}}@media(max-width: 1199.98px)and (prefers-reduced-motion: reduce){.offcanvas-xl{transition:none}}@media(max-width: 1199.98px){.offcanvas-xl.offcanvas-start{top:0;left:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-right:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(-100%)}}@media(max-width: 1199.98px){.offcanvas-xl.offcanvas-end{top:0;right:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-left:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(100%)}}@media(max-width: 1199.98px){.offcanvas-xl.offcanvas-top{top:0;right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-bottom:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(-100%)}}@media(max-width: 1199.98px){.offcanvas-xl.offcanvas-bottom{right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-top:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(100%)}}@media(max-width: 1199.98px){.offcanvas-xl.showing,.offcanvas-xl.show:not(.hiding){transform:none}}@media(max-width: 1199.98px){.offcanvas-xl.showing,.offcanvas-xl.hiding,.offcanvas-xl.show{visibility:visible}}@media(min-width: 1200px){.offcanvas-xl{--bs-offcanvas-height: auto;--bs-offcanvas-border-width: 0;background-color:transparent !important}.offcanvas-xl .offcanvas-header{display:none}.offcanvas-xl .offcanvas-body{display:flex;flex-grow:0;padding:0;overflow-y:visible;background-color:transparent !important}}@media(max-width: 1399.98px){.offcanvas-xxl{position:fixed;bottom:0;z-index:var(--bs-offcanvas-zindex);display:flex;flex-direction:column;max-width:100%;color:var(--bs-offcanvas-color);visibility:hidden;background-color:var(--bs-offcanvas-bg);background-clip:padding-box;outline:0;transition:transform .3s ease-in-out}}@media(max-width: 1399.98px)and (prefers-reduced-motion: reduce){.offcanvas-xxl{transition:none}}@media(max-width: 1399.98px){.offcanvas-xxl.offcanvas-start{top:0;left:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-right:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(-100%)}}@media(max-width: 1399.98px){.offcanvas-xxl.offcanvas-end{top:0;right:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-left:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(100%)}}@media(max-width: 1399.98px){.offcanvas-xxl.offcanvas-top{top:0;right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-bottom:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(-100%)}}@media(max-width: 1399.98px){.offcanvas-xxl.offcanvas-bottom{right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-top:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(100%)}}@media(max-width: 1399.98px){.offcanvas-xxl.showing,.offcanvas-xxl.show:not(.hiding){transform:none}}@media(max-width: 1399.98px){.offcanvas-xxl.showing,.offcanvas-xxl.hiding,.offcanvas-xxl.show{visibility:visible}}@media(min-width: 1400px){.offcanvas-xxl{--bs-offcanvas-height: auto;--bs-offcanvas-border-width: 0;background-color:transparent !important}.offcanvas-xxl .offcanvas-header{display:none}.offcanvas-xxl .offcanvas-body{display:flex;flex-grow:0;padding:0;overflow-y:visible;background-color:transparent !important}}.offcanvas{position:fixed;bottom:0;z-index:var(--bs-offcanvas-zindex);display:flex;flex-direction:column;max-width:100%;color:var(--bs-offcanvas-color);visibility:hidden;background-color:var(--bs-offcanvas-bg);background-clip:padding-box;outline:0;transition:transform .3s ease-in-out}@media(prefers-reduced-motion: reduce){.offcanvas{transition:none}}.offcanvas.offcanvas-start{top:0;left:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-right:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(-100%)}.offcanvas.offcanvas-end{top:0;right:0;width:var(--bs-offcanvas-width);border-left:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateX(100%)}.offcanvas.offcanvas-top{top:0;right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-bottom:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(-100%)}.offcanvas.offcanvas-bottom{right:0;left:0;height:var(--bs-offcanvas-height);max-height:100%;border-top:var(--bs-offcanvas-border-width) solid var(--bs-offcanvas-border-color);transform:translateY(100%)}.offcanvas.showing,.offcanvas.show:not(.hiding){transform:none}.offcanvas.showing,.offcanvas.hiding,.offcanvas.show{visibility:visible}.offcanvas-backdrop{position:fixed;top:0;left:0;z-index:1040;width:100vw;height:100vh;background-color:#000}.offcanvas-backdrop.fade{opacity:0}.offcanvas-backdrop.show{opacity:.5}.offcanvas-header{display:flex;align-items:center;justify-content:space-between;padding:var(--bs-offcanvas-padding-y) var(--bs-offcanvas-padding-x)}.offcanvas-header .btn-close{padding:calc(var(--bs-offcanvas-padding-y) * .5) calc(var(--bs-offcanvas-padding-x) * .5);margin-top:calc(-.5 * var(--bs-offcanvas-padding-y));margin-right:calc(-.5 * var(--bs-offcanvas-padding-x));margin-bottom:calc(-.5 * var(--bs-offcanvas-padding-y))}.offcanvas-title{margin-bottom:0;line-height:1.5}.offcanvas-body{flex-grow:1;padding:var(--bs-offcanvas-padding-y) var(--bs-offcanvas-padding-x);overflow-y:auto}.article__single__toc .float-end{float:right !important}.article__single__toc .list-group-item{border:none;border-radius:0}.article__single__toc .list-group-item i{transition:transform .2s;position:absolute;left:.25rem;margin-top:.25rem}.article__single__toc .list-group-item.expanded i{transform:rotateZ(90deg)}.article__single__toc>.list-group{background:transparent}.article__single__toc>.list-group>.list-group{margin-left:.5em}.article__single__toc>.list-group>.list-group>.list-group{margin-left:.75em;border-left:1px solid #ccc}.article__single__toc>.list-group>.list-group>.list-group>.list-group-item{padding:.5em}#callSommaire{position:fixed;bottom:10px;left:10px;z-index:2}.free-toc-container{position:fixed;bottom:3em;left:.5em;max-width:300px;z-index:10}@media(max-width: 768px){.free-toc-container{bottom:5em}}#free-toc{max-height:calc(100vh - 275px);overflow:auto}.free-toc-container .list-group a{text-decoration:none}.free-toc-container .list-group li:not(.active):hover{background-color:#f5f5f5;color:#fff}.free-toc-container .list-group .active a{color:#fff;pointer-events:none;font-weight:bold}.pagination{--bs-pagination-padding-x: 0.75rem;--bs-pagination-padding-y: 0.375rem;--bs-pagination-font-size:0.95rem;--bs-pagination-color: var(--bs-link-color);--bs-pagination-bg: #fff;--bs-pagination-border-width: 1px;--bs-pagination-border-color: #dee2e6;--bs-pagination-border-radius: 0.375rem;--bs-pagination-hover-color: var(--bs-link-hover-color);--bs-pagination-hover-bg: #e9ecef;--bs-pagination-hover-border-color: #dee2e6;--bs-pagination-focus-color: var(--bs-link-hover-color);--bs-pagination-focus-bg: #e9ecef;--bs-pagination-focus-box-shadow: 0 0 0 0.25rem rgba(82, 108, 120, 0.25);--bs-pagination-active-color: #fff;--bs-pagination-active-bg: #526c78;--bs-pagination-active-border-color: #526c78;--bs-pagination-disabled-color: #6c757d;--bs-pagination-disabled-bg: #fff;--bs-pagination-disabled-border-color: #dee2e6;display:flex;padding-left:0;list-style:none}.page-link{position:relative;display:block;padding:var(--bs-pagination-padding-y) var(--bs-pagination-padding-x);font-size:var(--bs-pagination-font-size);color:var(--bs-pagination-color);text-decoration:none;background-color:var(--bs-pagination-bg);border:var(--bs-pagination-border-width) solid var(--bs-pagination-border-color);transition:color .15s ease-in-out,background-color .15s ease-in-out,border-color .15s ease-in-out,box-shadow .15s ease-in-out}@media(prefers-reduced-motion: reduce){.page-link{transition:none}}.page-link:hover{z-index:2;color:var(--bs-pagination-hover-color);background-color:var(--bs-pagination-hover-bg);border-color:var(--bs-pagination-hover-border-color)}.page-link:focus{z-index:3;color:var(--bs-pagination-focus-color);background-color:var(--bs-pagination-focus-bg);outline:0;box-shadow:var(--bs-pagination-focus-box-shadow)}.page-link.active,.active>.page-link{z-index:3;color:var(--bs-pagination-active-color);background-color:var(--bs-pagination-active-bg);border-color:var(--bs-pagination-active-border-color)}.page-link.disabled,.disabled>.page-link{color:var(--bs-pagination-disabled-color);pointer-events:none;background-color:var(--bs-pagination-disabled-bg);border-color:var(--bs-pagination-disabled-border-color)}.page-item:not(:first-child) .page-link{margin-left:-1px}.page-item:first-child .page-link{border-top-left-radius:var(--bs-pagination-border-radius);border-bottom-left-radius:var(--bs-pagination-border-radius)}.page-item:last-child .page-link{border-top-right-radius:var(--bs-pagination-border-radius);border-bottom-right-radius:var(--bs-pagination-border-radius)}.pagination-lg{--bs-pagination-padding-x: 1.5rem;--bs-pagination-padding-y: 0.75rem;--bs-pagination-font-size:1.1875rem;--bs-pagination-border-radius: 0.5rem}.pagination-sm{--bs-pagination-padding-x: 0.5rem;--bs-pagination-padding-y: 0.25rem;--bs-pagination-font-size:0.83125rem;--bs-pagination-border-radius: 0.25rem}.table{--bs-table-color: var(--bs-body-color);--bs-table-bg: transparent;--bs-table-border-color: var(--bs-border-color);--bs-table-accent-bg: transparent;--bs-table-striped-color: var(--bs-body-color);--bs-table-striped-bg: rgba(0, 0, 0, 0.05);--bs-table-active-color: var(--bs-body-color);--bs-table-active-bg: rgba(0, 0, 0, 0.1);--bs-table-hover-color: var(--bs-body-color);--bs-table-hover-bg: rgba(0, 0, 0, 0.075);width:100%;margin-bottom:1rem;color:var(--bs-table-color);vertical-align:top;border-color:var(--bs-table-border-color)}.table>:not(caption)>*>*{padding:.5rem .5rem;background-color:var(--bs-table-bg);border-bottom-width:1px;box-shadow:inset 0 0 0 9999px var(--bs-table-accent-bg)}.table>tbody{vertical-align:inherit}.table>thead{vertical-align:bottom}.table-group-divider{border-top:2px solid currentcolor}.caption-top{caption-side:top}.table-sm>:not(caption)>*>*{padding:.25rem .25rem}.table-bordered>:not(caption)>*{border-width:1px 0}.table-bordered>:not(caption)>*>*{border-width:0 1px}.table-borderless>:not(caption)>*>*{border-bottom-width:0}.table-borderless>:not(:first-child){border-top-width:0}.table-striped>tbody>tr:nth-of-type(odd)>*{--bs-table-accent-bg: var(--bs-table-striped-bg);color:var(--bs-table-striped-color)}.table-striped-columns>:not(caption)>tr>:nth-child(even){--bs-table-accent-bg: var(--bs-table-striped-bg);color:var(--bs-table-striped-color)}.table-active{--bs-table-accent-bg: var(--bs-table-active-bg);color:var(--bs-table-active-color)}.table-hover>tbody>tr:hover>*{--bs-table-accent-bg: var(--bs-table-hover-bg);color:var(--bs-table-hover-color)}.table-primary{--bs-table-color: #000;--bs-table-bg: #dce2e4;--bs-table-border-color: #c6cbcd;--bs-table-striped-bg: #d1d7d9;--bs-table-striped-color: #000;--bs-table-active-bg: #c6cbcd;--bs-table-active-color: #000;--bs-table-hover-bg: #ccd1d3;--bs-table-hover-color: #000;color:var(--bs-table-color);border-color:var(--bs-table-border-color)}.table-secondary{--bs-table-color: #000;--bs-table-bg: #e2e3e5;--bs-table-border-color: #cbccce;--bs-table-striped-bg: #d7d8da;--bs-table-striped-color: #000;--bs-table-active-bg: #cbccce;--bs-table-active-color: #000;--bs-table-hover-bg: #d1d2d4;--bs-table-hover-color: #000;color:var(--bs-table-color);border-color:var(--bs-table-border-color)}.table-success{--bs-table-color: #000;--bs-table-bg: #d1e7dd;--bs-table-border-color: #bcd0c7;--bs-table-striped-bg: #c7dbd2;--bs-table-striped-color: #000;--bs-table-active-bg: #bcd0c7;--bs-table-active-color: #000;--bs-table-hover-bg: #c1d6cc;--bs-table-hover-color: #000;color:var(--bs-table-color);border-color:var(--bs-table-border-color)}.table-info{--bs-table-color: #000;--bs-table-bg: #cff4fc;--bs-table-border-color: #badce3;--bs-table-striped-bg: #c5e8ef;--bs-table-striped-color: #000;--bs-table-active-bg: #badce3;--bs-table-active-color: #000;--bs-table-hover-bg: #bfe2e9;--bs-table-hover-color: #000;color:var(--bs-table-color);border-color:var(--bs-table-border-color)}.table-warning{--bs-table-color: #000;--bs-table-bg: #fff3cd;--bs-table-border-color: #e6dbb9;--bs-table-striped-bg: #f2e7c3;--bs-table-striped-color: #000;--bs-table-active-bg: #e6dbb9;--bs-table-active-color: #000;--bs-table-hover-bg: #ece1be;--bs-table-hover-color: #000;color:var(--bs-table-color);border-color:var(--bs-table-border-color)}.table-danger{--bs-table-color: #000;--bs-table-bg: #f8d5dc;--bs-table-border-color: #dfc0c6;--bs-table-striped-bg: #eccad1;--bs-table-striped-color: #000;--bs-table-active-bg: #dfc0c6;--bs-table-active-color: #000;--bs-table-hover-bg: #e5c5cc;--bs-table-hover-color: #000;color:var(--bs-table-color);border-color:var(--bs-table-border-color)}.table-light{--bs-table-color: #000;--bs-table-bg: #e8eced;--bs-table-border-color: #d1d4d5;--bs-table-striped-bg: #dce0e1;--bs-table-striped-color: #000;--bs-table-active-bg: #d1d4d5;--bs-table-active-color: #000;--bs-table-hover-bg: #d7dadb;--bs-table-hover-color: #000;color:var(--bs-table-color);border-color:var(--bs-table-border-color)}.table-dark{--bs-table-color: #fff;--bs-table-bg: #29363a;--bs-table-border-color: #3e4a4e;--bs-table-striped-bg: #344044;--bs-table-striped-color: #fff;--bs-table-active-bg: #3e4a4e;--bs-table-active-color: #fff;--bs-table-hover-bg: #394549;--bs-table-hover-color: #fff;color:var(--bs-table-color);border-color:var(--bs-table-border-color)}.table-responsive{overflow-x:auto;-webkit-overflow-scrolling:touch}@media(max-width: 575.98px){.table-responsive-sm{overflow-x:auto;-webkit-overflow-scrolling:touch}}@media(max-width: 767.98px){.table-responsive-md{overflow-x:auto;-webkit-overflow-scrolling:touch}}@media(max-width: 991.98px){.table-responsive-lg{overflow-x:auto;-webkit-overflow-scrolling:touch}}@media(max-width: 1199.98px){.table-responsive-xl{overflow-x:auto;-webkit-overflow-scrolling:touch}}@media(max-width: 1399.98px){.table-responsive-xxl{overflow-x:auto;-webkit-overflow-scrolling:touch}}span.rg{font-weight:bold}.lined-bg{background:repeating-linear-gradient(45deg, #606dbc, #606dbc 10px, #465298 10px, #465298 20px)}@media(min-width: 768px){.geography-list-group{grid-template-columns:repeat(2, 1fr);display:grid;grid-gap:.5rem}.geography-list-group .list-group-item+.list-group-item{border-top-width:1px}}@media(min-width: 1200px){.geography-list-group{grid-template-columns:repeat(3, 1fr);display:grid;grid-gap:.5rem}.geography-list-group .list-group-item+.list-group-item{border-top-width:1px}}table .note{font-size:.8rem;line-height:1.1;position:relative;padding-left:.8rem;display:block;margin-bottom:.5rem;font-style:italic}table .note b{position:absolute;font-style:normal;left:0;top:0}h1 em.label-sub{font-style:normal}.event-date{font-size:1rem;font-style:italic;color:#526c78}.event-label{font-weight:bold;margin-bottom:0}.event-label .event-date{font-size:.8em}.badge{background-color:#e8eced !important;border-radius:0;color:#526c78}.badge.text-bg-primary{color:#fff !important;background-color:#0d6efd !important}.badge.text-bg-success{color:#fff !important;background-color:#198754 !important}.badge .bad a{text-decoration:underline}.event-single .badge{font-size:.85rem;font-weight:normal;margin-top:-0.25rem;padding-left:1rem !important;padding-right:1rem !important}.figure{display:flex;flex-direction:column;justify-content:center}@media(max-width: 768px){.figure{background:#f5f5f5;box-shadow:0 .125rem .25rem rgba(0,0,0,.075);margin-bottom:1em !important;padding-top:.5em !important}.figure .popover{background:transparent}.figure .popover .popover-header{color:#222}}img.media_resized{max-width:100%;height:auto;width:auto;margin:0 auto;max-height:200px}.protected{position:relative}.protected:after{position:absolute;content:"";width:100%;height:100%;top:0;left:0;background:transparent}@media(min-width: 992px){.inline-media-group{display:flex;justify-content:space-around}}@media screen and (max-width: 480px){.nav.nav-tabs{display:block}.nav.nav-tabs .nav-item{display:block !important}.nav.nav-tabs .nav-link{border:none;width:100%;margin:0}.nav.nav-tabs .nav-link.active{background-color:#e8eced;margin:0}}.index-list{border:1px solid #dfdfdf;background-color:#fafafa;border-radius:.375em;box-shadow:0 .125rem .25rem rgba(0,0,0,.075) !important;margin-bottom:1rem !important;margin-right:.25rem !important;margin-left:.25rem !important;padding:1rem}.index-list a{padding:.125em .25em;border-radius:.375em;display:inline-block}.index-list a.active{background:#526c78;color:#fff;text-decoration:none}.index-list a.text-muted{color:#a4a9ae !important}.card{--bs-card-spacer-y: 1rem;--bs-card-spacer-x: 1rem;--bs-card-title-spacer-y: 0.5rem;--bs-card-border-width: 1px;--bs-card-border-color: var(--bs-border-color-translucent);--bs-card-border-radius: 0.375rem;--bs-card-box-shadow: ;--bs-card-inner-border-radius: calc(0.375rem - 1px);--bs-card-cap-padding-y: 0.5rem;--bs-card-cap-padding-x: 1rem;--bs-card-cap-bg: rgba(0, 0, 0, 0.03);--bs-card-cap-color: ;--bs-card-height: ;--bs-card-color: ;--bs-card-bg: #fff;--bs-card-img-overlay-padding: 1rem;--bs-card-group-margin: 0.75rem;position:relative;display:flex;flex-direction:column;min-width:0;height:var(--bs-card-height);word-wrap:break-word;background-color:var(--bs-card-bg);background-clip:border-box;border:var(--bs-card-border-width) solid var(--bs-card-border-color);border-radius:var(--bs-card-border-radius)}.card>hr{margin-right:0;margin-left:0}.card>.list-group{border-top:inherit;border-bottom:inherit}.card>.list-group:first-child{border-top-width:0;border-top-left-radius:var(--bs-card-inner-border-radius);border-top-right-radius:var(--bs-card-inner-border-radius)}.card>.list-group:last-child{border-bottom-width:0;border-bottom-right-radius:var(--bs-card-inner-border-radius);border-bottom-left-radius:var(--bs-card-inner-border-radius)}.card>.card-header+.list-group,.card>.list-group+.card-footer{border-top:0}.card-body{flex:1 1 auto;padding:var(--bs-card-spacer-y) var(--bs-card-spacer-x);color:var(--bs-card-color)}.card-title{margin-bottom:var(--bs-card-title-spacer-y)}.card-subtitle{margin-top:calc(-.5 * var(--bs-card-title-spacer-y));margin-bottom:0}.card-text:last-child{margin-bottom:0}.card-link+.card-link{margin-left:var(--bs-card-spacer-x)}.card-header{padding:var(--bs-card-cap-padding-y) var(--bs-card-cap-padding-x);margin-bottom:0;color:var(--bs-card-cap-color);background-color:var(--bs-card-cap-bg);border-bottom:var(--bs-card-border-width) solid var(--bs-card-border-color)}.card-header:first-child{border-radius:var(--bs-card-inner-border-radius) var(--bs-card-inner-border-radius) 0 0}.card-footer{padding:var(--bs-card-cap-padding-y) var(--bs-card-cap-padding-x);color:var(--bs-card-cap-color);background-color:var(--bs-card-cap-bg);border-top:var(--bs-card-border-width) solid var(--bs-card-border-color)}.card-footer:last-child{border-radius:0 0 var(--bs-card-inner-border-radius) var(--bs-card-inner-border-radius)}.card-header-tabs{margin-right:calc(-.5 * var(--bs-card-cap-padding-x));margin-bottom:calc(-1 * var(--bs-card-cap-padding-y));margin-left:calc(-.5 * var(--bs-card-cap-padding-x));border-bottom:0}.card-header-tabs .nav-link.active{background-color:var(--bs-card-bg);border-bottom-color:var(--bs-card-bg)}.card-header-pills{margin-right:calc(-.5 * var(--bs-card-cap-padding-x));margin-left:calc(-.5 * var(--bs-card-cap-padding-x))}.card-img-overlay{position:absolute;top:0;right:0;bottom:0;left:0;padding:var(--bs-card-img-overlay-padding);border-radius:var(--bs-card-inner-border-radius)}.card-img,.card-img-top,.card-img-bottom{width:100%}.card-img,.card-img-top{border-top-left-radius:var(--bs-card-inner-border-radius);border-top-right-radius:var(--bs-card-inner-border-radius)}.card-img,.card-img-bottom{border-bottom-right-radius:var(--bs-card-inner-border-radius);border-bottom-left-radius:var(--bs-card-inner-border-radius)}.card-group>.card{margin-bottom:var(--bs-card-group-margin)}@media(min-width: 576px){.card-group{display:flex;flex-flow:row wrap}.card-group>.card{flex:1 0 0%;margin-bottom:0}.card-group>.card+.card{margin-left:0;border-left:0}.card-group>.card:not(:last-child){border-top-right-radius:0;border-bottom-right-radius:0}.card-group>.card:not(:last-child) .card-img-top,.card-group>.card:not(:last-child) .card-header{border-top-right-radius:0}.card-group>.card:not(:last-child) .card-img-bottom,.card-group>.card:not(:last-child) .card-footer{border-bottom-right-radius:0}.card-group>.card:not(:first-child){border-top-left-radius:0;border-bottom-left-radius:0}.card-group>.card:not(:first-child) .card-img-top,.card-group>.card:not(:first-child) .card-header{border-top-left-radius:0}.card-group>.card:not(:first-child) .card-img-bottom,.card-group>.card:not(:first-child) .card-footer{border-bottom-left-radius:0}}.alert{--bs-alert-bg: transparent;--bs-alert-padding-x: 1rem;--bs-alert-padding-y: 1rem;--bs-alert-margin-bottom: 1rem;--bs-alert-color: inherit;--bs-alert-border-color: transparent;--bs-alert-border: 1px solid var(--bs-alert-border-color);--bs-alert-border-radius: 0.375rem;position:relative;padding:var(--bs-alert-padding-y) var(--bs-alert-padding-x);margin-bottom:var(--bs-alert-margin-bottom);color:var(--bs-alert-color);background-color:var(--bs-alert-bg);border:var(--bs-alert-border);border-radius:var(--bs-alert-border-radius)}.alert-heading{color:inherit}.alert-link{font-weight:700}.alert-dismissible{padding-right:3rem}.alert-dismissible .btn-close{position:absolute;top:0;right:0;z-index:2;padding:1.25rem 1rem}.alert-primary{--bs-alert-color: #314148;--bs-alert-bg: #dce2e4;--bs-alert-border-color: #cbd3d7}.alert-primary .alert-link{color:#27343a}.alert-secondary{--bs-alert-color: #192023;--bs-alert-bg: #d4d7d8;--bs-alert-border-color: #bfc3c4}.alert-secondary .alert-link{color:#141a1c}.alert-success{--bs-alert-color: #0f5132;--bs-alert-bg: #d1e7dd;--bs-alert-border-color: #badbcc}.alert-success .alert-link{color:#0c4128}.alert-info{--bs-alert-color: #055160;--bs-alert-bg: #cff4fc;--bs-alert-border-color: #b6effb}.alert-info .alert-link{color:#04414d}.alert-warning{--bs-alert-color: #664d03;--bs-alert-bg: #fff3cd;--bs-alert-border-color: #ffecb5}.alert-warning .alert-link{color:#523e02}.alert-danger{--bs-alert-color: #851a31;--bs-alert-bg: #f8d5dc;--bs-alert-border-color: #f5bfcb}.alert-danger .alert-link{color:#6a1527}.alert-light{--bs-alert-color: #5d5e5f;--bs-alert-bg: #fafbfb;--bs-alert-border-color: #f8f9fa}.alert-light .alert-link{color:#4a4b4c}.alert-dark{--bs-alert-color: #192023;--bs-alert-bg: #d4d7d8;--bs-alert-border-color: #bfc3c4}.alert-dark .alert-link{color:#141a1c}.media-landing .media-reference-copy{display:block;position:relative !important;top:auto;left:auto;width:auto;height:auto}.media-landing .media-reference-copy:after{content:"Afficher le média";background:rgba(255,255,255,.1);position:absolute;top:0;left:0;width:100%;height:100%;display:flex;align-items:center;justify-content:center;color:#222;font-size:2em;font-weight:bold;text-shadow:0 0 5px #fff;backdrop-filter:blur(5px)}.media-landing .media-reference-copy img{width:auto !important;height:auto !important}</style><script type="application/ld+json"> { "@context": "https://schema.org", "@type": "WebSite", "name": "Encyclopædia Universalis", "alternateName": "Universalis", "url": "https://www.universalis.fr", "sameAs": [ "https://www.facebook.com/EncyclopedieUniversalis/", "https://www.linkedin.com/company/encyclopaedia-universalis", "https://www.twitter.com/universalisfr", "https://www.youtube.com/channel/UC0srTZiJaRaDw3fAvtCo4Ow" ] } </script> </head> <body id="page_4" class="edu SENIOR loading" > <div class="loader"></div> <a href="#main-content" id="skip"> <i aria-hidden="true" class="fa fa-fw fa-arrow-down"></i> Accéder au contenu </a> <header class="d-none d-md-block d-print-none"> <div class="container row-between"> <a class="header-logo mr-3" title="Retour à la page d'accueil" href="/"> <svg viewBox="0 0 370 76.44" height="70" width="277" id="logo-main"> <text class="fill-universalis text-darkblue" transform="translate(74.25 37.1)" font-family="Arial" font-size="43.37"> <tspan x="0" y="0">UNIVERSALIS</tspan> </text> <text class="text-darkblue subtitle" transform="translate(76.75 66.74)" font-family="Arial" font-size="35.8"> <tspan class="fill-universalis-up" x="0" y="0" font-size=".85em">.fr</tspan> </text> <g> <path class="fill-universalis-up" d="M57,6.36H4.25C1.9,6.36,0,8.27,0,10.62V62.51c0,2.35,1.9,4.25,4.25,4.25H57c2.35,0,4.25-1.9,4.25-4.25V10.62c0-2.35-1.9-4.25-4.25-4.25ZM29.63,31.87h7.33v8.06c-.77-1.77-1.61-2.99-2.96-4.38-1.41-1.44-2.42-2.35-4.36-3.29v-.39Zm2.37,29.2c-.85,.68-1.75,1.28-2.71,1.75-.11,.05-.22,.1-.33,.15H13.39c-1.67-.77-3.19-1.8-4.53-3.14-3.13-3.13-4.69-7.06-4.69-11.77s1.56-8.84,4.67-12.04c3.12-3.19,7.02-4.79,11.72-4.79,2.71,0,5.14,.49,7.3,1.43,1.81,.79,3.44,1.9,4.87,3.36,1.35,1.38,2.4,2.97,3.17,4.74,1,2.31,1.52,4.94,1.52,7.9l-.03,1.51H11.86c.37,2.25,1.36,4.04,2.95,5.37,1.6,1.33,3.64,1.99,6.13,1.99,2.79,0,4.96-.67,6.99-2.49l6.74,3.26c-.84,1.12-1.61,1.9-2.67,2.75Zm24.74-15.61c0,5.53-.44,9.31-1.31,11.35-1.07,2.49-2.64,4.39-4.72,5.72-.24,.15-.49,.3-.75,.44h-14.33c-.44-.23-.87-.49-1.26-.77-.26-.18-.43-.29-.66-.49,.29-.3,2.13-2.54,3.11-3.92,0,0-7.13-3.32-7.3-3.39-.22-1.04-.28-1.34-.44-2.83h7.98c.1,1.11,.27,1.26,.5,1.93,.41,1.15,1.07,2.05,1.97,2.69,.9,.64,2.02,.96,3.34,.96s2.45-.32,3.37-.95c.92-.63,1.61-1.55,2.06-2.78,.33-.91,.5-2.86,.5-5.85v-15.51h7.95v13.42Z"/> <path class="fill-universalis-up" d="M29.44,43.92c-.32-1.09-.87-2.04-1.58-2.88-.44-.52-.93-1-1.52-1.43-1.54-1.11-3.34-1.66-5.38-1.66-2.22,0-4.16,.62-5.83,1.86-1.05,.78-2.02,2.14-2.92,4.11H29.44Z"/> </g> </svg> </a> <div class="p-1 d-flex justify-content-end flex-column" style="height: 80px"> <div class="user-welcome"></div> <div class="login-form-wrapper" style="align-items: flex-end; display: flex; flex-direction: column" data-identification_uri="/identification/"> <div class="login-form"> <div class="btn btn-sm btn-primary keep-label-space-top"> <i aria-hidden="true" class="fa fa-user"></i> Mon Compte </div> </div> </div> <div id="toast-manager"></div> </div> </div> </header> <div class="d-print-none sticky-top"> <div role="navigation" aria-label="Navigation mobile" class="main-navbar-wrapper shadow"> <a class="navbar-brand-md d-none d-md-block" href="/"> <img alt="Universalis" src=" /typo3temp/assets/_processed_/e/b/csm_eu-blanc-2x_f21479e1ae.webp " width="32" height="32" alt=""> </a> <div class="container"> <nav class="navbar navbar-expand-lg navbar-dark"> <a class="navbar-brand d-md-none" href="/"> <img alt="Universalis" src=" /typo3temp/assets/_processed_/e/b/csm_eu-blanc-2x_f21479e1ae.webp " width="36" height="36" alt=""> </a> <div id="navbar-collapse-grid" class="navbar-collapse collapse pt-2 pt-md-0"> <ul class="navbar-nav me-auto"> <li><a href="/" title="Niveaux" class="nav-link">Accueil</a></li> <li><a href="/atlas/" title="Atlas" class="nav-link">Atlas</a></li><li><a href="/datapays/" title="DataPays" class="nav-link">DataPays</a></li><li><a href="/classification/" title="Classification" class="nav-link">Classification</a></li><li><a href="/dictionnaire/" title="Dictionnaire français Universalis : retrouvez toutes les définitions, étymologies, expressions, synonymes, exemples, et flexions de plus de 120 000 mots de la langue française." class="nav-link">Dictionnaire</a></li><li><a href="https://boutique.universalis.fr" title="Boutique" class="nav-link">Boutique</a></li> </ul> </div> <form method="get" name="searchQuery" class="flex-grow-1 my-1" id="search-form" autocomplete="off" action="/recherche/redirect/"> <div> <input type="hidden" name="tx_solrdata_pi1[__referrer][@extension]" value="SolrData" /> <input type="hidden" name="tx_solrdata_pi1[__referrer][@controller]" value="SearchForm" /> <input type="hidden" name="tx_solrdata_pi1[__referrer][@action]" value="showFr" /> <input type="hidden" name="tx_solrdata_pi1[__referrer][arguments]" value="YTowOnt9789d077876a7a0adeb4a9a4c4853f315af9bb201" /> <input type="hidden" name="tx_solrdata_pi1[__referrer][@request]" value="{"@extension":"SolrData","@controller":"SearchForm","@action":"showFr"}db953a457671272659a1e7710096726899d321a7" /> <input type="hidden" name="tx_solrdata_pi1[__trustedProperties]" value="{"data-action":1,"searchQuery":{"resultType":1,"searchedString":1}}36e15bfcc110b23d6ba91a6810381c8ec6b87146" /> </div> <input type="hidden" name="tx_solrdata_pi1[data-action]" value="https://www.universalis.fr/recherche/___searchedString___/article/1/" /> <input type="hidden" name="tx_solrdata_pi1[searchQuery][resultType]" value="ARTICLE" /> <div class="input-wrapper input-group"> <input placeholder="Rechercher sur Universalis" class="form-control" id="searchedString" autocomplete="off" type="text" name="tx_solrdata_pi1[searchQuery][searchedString]" value="" /> <button type="submit" class="btn btn-sm btn-light"> <span class="d-none d-md-block">Recherche</span> <span class="visually-hidden">Recherche</span> <span class="d-md-none"> <i aria-hidden="true" class="fa fa-fw fa-magnifying-glass"></i></span> </button> </div> </form> <button title="Afficher / masquer le menu du site" class="navbar-toggler ms-1" type="button" data-bs-toggle="collapse" data-bs-target="#navbar-collapse-grid"> <span class="navbar-toggler-icon"></span> </button> </nav> </div> </div> </div> <main class="site-fr container main rounded-bottom shadow mb-3 pb-3"> <div class="user-welcome"></div> <div class="login-form-wrapper-mobile"> <div class="login-form"> <div class="btn btn-sm btn-primary keep-label-space-top"> <i aria-hidden="true" class="fa fa-user"></i> Mon Compte </div> </div> </div> <div class="text-center mb-3"> <a href="/abonnement" title="Je m'abonne" data-matomo-category="CTA" data-matomo-name="Clic" data-matomo-value="Top (one column)"> <img src="/typo3temp/assets/_processed_/1/6/csm_banner-cta_534716667b.webp" width="728" height="90" alt="Abonnez-vous à Universalis pour 1 euro" class="img-max shadow-sm"/> </a> </div> <div id="main-content"> <article class="media-landing row mb-3"> <h1 class="mb-3">Allemagne : carte administrative</h1> <section class="mt-3"> <p class="description snippet-content lead"> Carte administrative de l'Allemagne. </p> <div class="text-center media-container"> <img id="m-AT000503" loading="lazy" src=" /typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_5731da1df8.webp " class="img-max shadow" style="max-height: unset" alt="Allemagne : carte administrative" width=" 1104 " height=" 1500 "/> <button class="download-image btn btn-sm btn-light" data-src="#m-AT000503" data-title="Allemagne : carte administrative" title="Télécharger l'image"><i aria-hidden="true" class="fa fa-download"></i> Télécharger</button> </div> <p class="mt-3 text-sm text-center"> <span class="fst-italic "><i class="fa fa-copyright me-1" aria-hidden="true"></i>Encyclopædia Universalis France</span> - <a rel="license" href="/mentions-legales/licence/">Conditions d'utilisation</a> </p> </section> </article> <aside class="row"> <div class="col"> <h2 class="minor">Retrouvez ce media dans les articles </h2> <ul class="list-group"> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/saxe-histoire/"> <span class="rg">SAXE </span><span class="rm">(histoire)</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Klaus STOCK</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">2 670 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : SAXE (histoire)" href="/encyclopedie/saxe-histoire/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="<it>Nymphe</it> (détail), B. Permoser - crédits : Bridgeman Images " width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/e/6/csm_ph992504_84027ca80c.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> L'électorat de Saxe, qui possédait au temps du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Saint Empire romain germanique, qui prit en Occident, selon une forme originale et dans un cadre territorial particulier, la suite de l'Empire romain, lui-même restauré théoriquement entre 800 et 924 dans l'Empire carolingien, fut une institution essentiellement médiévale ; la suprême institution d'ailleurs, puisque, apparu en 962 grâce à l'action d'Otton le Grand, il prétendit trè..." title="Article : SAINT EMPIRE ROMAIN GERMANIQUE" href="/encyclopedie/saint-empire-romain-germanique/">Saint Empire romain germanique</a> la dignité impériale, devint un royaume en 1806. Il fut partagé au congrès de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Capitale de la République fédérale d' Autriche , Vienne est à la fois une commune et l'un des neuf Länder fédéraux : s'étendant sur 415 kilomètres carrés, elle compte 1 678 000 habitants à la fin de 2007. Son agglomération ( Stadtregion ), qui a largement franchi les limites du Land , atteint 2 348 000 habitants à la même date.. Au centre de l'Europe, Vienne s'individu..." title="Article : VIENNE, Autriche" href="/encyclopedie/vienne-autriche/">Vienne</a> en 1815 : la majeure partie de son territoire revint à la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Un État qui se forme lentement, péniblement, par le développement parallèle de deux territoires pauvres à l'est de l' Allemagne. Une dynastie qui réunit ces territoires en 1618 et qui en fait, en près de trois siècles, une grande puissance allemande, européenne, mondiale. Une fin misérable et brutale qui raye de la carte le nom même de cet État : telle apparaît l'histoire de la Pru..." title="Article : PRUSSE" href="/encyclopedie/prusse/">Prusse</a>, et la Thuringe fut alors politiquement détachée de la Saxe....</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/leipzig/"> <span class="rg">LEIPZIG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Hélène ROTH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 195 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : LEIPZIG" href="/encyclopedie/leipzig/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Leipzig, métropole du livre - crédits : H.-D. Falkenstein/ Age Fotostock" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/b/2/csm_ph140529_ee31c8677c.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Avec 593 344 habitants en 2019, Leipzig est la ville la plus peuplée de l’État libre de Saxe, en Allemagne. À la croisée de la via Regia et de la via Imperii, la cité s’est construite sur des fonctions commerciales et s’est distinguée par son rôle dans l’édition, l’imprimerie et le ...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/schwerin/"> <span class="rg">SCHWERIN</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Nicolas ESCACH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">589 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : SCHWERIN" href="/encyclopedie/schwerin/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Schwerin, Allemagne - crédits : Rose Andreas/ Prisma/ Age Fotostock" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/e/2/csm_ph190368_fa507c6eb6.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p>Plus petite capitale de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> d’Allemagne et deuxième ville du Mecklembourg-Poméranie-Occidentale avec 95 818 habitants en 2019, Schwerin se situe au sud-ouest du lac éponyme, à seulement 37 kilomètres de la limite avec le <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Schleswig-Holstein est un Land allemand comptant 2,9 millions d’habitants en 2019 pour 15 799 kilomètres carrés. Porte de l’Allemagne vers la Scandinavie et notamment vers le Danemark frontalier, il est bordé à la fois par la mer du Nord et par la mer Baltique. Sa fonction de « pont » a été théorisée par Björn Engholm, ministre-président de 1988 à 1992, qui souhait..." title="Article : SCHLESWIG-HOLSTEIN" href="/encyclopedie/schleswig-holstein/">Schleswig-Holstein</a>. La ville est relativement à l’écart des principaux...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/kiel/"> <span class="rg">KIEL</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Nicolas ESCACH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">745 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : KIEL" href="/encyclopedie/kiel/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Kiel, Allemagne - crédits : Peter Schickert/ imageBroker/ Age Fotostock" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/0/6/csm_ph190367_3f320c2d02.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Capitale et plus grande ville du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Schleswig-Holstein est un Land allemand comptant 2,9 millions d’habitants en 2019 pour 15 799 kilomètres carrés. Porte de l’Allemagne vers la Scandinavie et notamment vers le Danemark frontalier, il est bordé à la fois par la mer du Nord et par la mer Baltique. Sa fonction de « pont » a été théorisée par Björn Engholm, ministre-président de 1988 à 1992, qui souhait..." title="Article : SCHLESWIG-HOLSTEIN" href="/encyclopedie/schleswig-holstein/">Schleswig-Holstein</a> avec 247 548 habitants en 2019, Kiel est située au fond d’un bras de mer, héritage de la langue d’une calotte glaciaire, débouchant sur une large baie de la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="La mer Baltique occupe le centre de la cuvette scandinave, où elle a remplacé une calotte glaciaire qui avait récemment fondu. Mer épicontinentale peu profonde, elle constitue l'élément le plus interne de la Méditerranée arctique. Pour les pays riverains, c'est à la fois un facteur d'adoucissement du climat et une route commerciale essentielle.. De toutes les mers, la Baltique est..." title="Article : MER BALTIQUE" href="/encyclopedie/mer-baltique/">mer Baltique</a>. Depuis 1895, le port de Kiel est relié à la mer du Nord...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/rostock/"> <span class="rg">ROSTOCK</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Nicolas ESCACH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">711 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Rostock est la capitale économique et la plus grande ville du Mecklembourg–Poméranie-Occidentale avec 208 880 habitants en 2019. Elle est située en position sublittorale, à 13 kilomètres de la mer Baltique, sur l’estuaire de la rivière Warnow, en amont de la station balnéaire de Warnemünde qui...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/erfurt/"> <span class="rg">ERFURT</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Christophe QUÉVA</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">792 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p>Erfurt est la capitale de l’État libre de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="La Thuringe (Thüringen en allemand) est l’un des seize Länder d’ Allemagne . Elle est située dans le centre du pays, au nord de la Bavière et occupe 16 000 kilomètres carrés, pour une population d’environ 2,15 millions d’habitants (2017). La dénomination officielle, « Freistaat Thüringen » (État libre de Thuringe), est symbolique ; elle souligne une tradition étati..." title="Article : THURINGE" href="/encyclopedie/thuringe/">Thuringe</a>, en <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>. Elle comptait 212 000 habitants en 2017, ce qui en fait la ville la plus peuplée du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a>, devant Iéna et Gera. Située au cœur de ce territoire, elle a tissé des liens importants avec les villes voisines de Gotha, <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Citée pour la première fois dans les sources écrites sous le nom de Wehmar, en 975, Weimar eut le statut de ville en 1253. De 1572 à 1918, capitale du duché, puis du grand-duché de Saxe-Weimar-Eisenach, elle présentait tous les caractères d'une tranquille résidence princière dont la population ne dépassa jamais 40 000 habitants. Elle fut, aux xviii e et xix e siècles, l'un des p..." title="Article : WEIMAR" href="/encyclopedie/weimar/">Weimar</a> et,...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/sarre/"> <span class="rg">SARRE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">692 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : SARRE" href="/encyclopedie/sarre/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> La Sarre (<em>Saarland</em> en allemand) est un <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> allemand situé dans le sud-ouest du pays et frontalier de la France et du Luxembourg. Sa capitale est <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Sarrebruck ( Saarbrücken en allemand) est une ville située dans le sud-ouest de l’Allemagne, capitale et unique grand centre du Land de Sarre . La ville comptait 183 000 habitants en 2018. Elle est traversée par la rivière Sarre et son territoire communal est frontalier avec la France. La ville se situe à 180 kilomètres de Francfort et à 720 kilomètres de Berlin .. Si l’occup..." title="Article : SARREBRUCK" href="/encyclopedie/sarrebruck/">Sarrebruck</a>. Le Land tire son nom de la rivière Sarre, qui prend sa source dans les Vosges et est un affluent de la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le plus important des affluents du Rhin et son seul grand affluent de rive gauche. Le cours de la Moselle, long de 514 kilomètres, offre un magnifique exemple d'inadaptation par rapport à la structure géologique sous-jacente. Née dans les Vosges méridionales, près du col de Bussang, elle s'écoule d'abord vers le nord - nord-ouest en direction de la Meuse, infléchit son cours à la h..." title="Article : MOSELLE" href="/encyclopedie/moselle/">Moselle</a>. La Sarre ne couvre que 2 569...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/munich/"> <span class="rg">MUNICH</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">998 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">3 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : MUNICH" href="/encyclopedie/munich/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Munich - crédits : Images Etc Ltd/ The Image Bank/ Getty Images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/9/6/csm_ph998770_6dcf570a2e.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Munich (München en allemand) est la troisième ville d'Allemagne par sa population, estimée à 1,47 million d'habitants en 2017, ainsi que la capitale du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> de Bavière. </p><p>La ville se situe dans le sud de l'Allemagne, à une soixantaine de kilomètres au nord du massif des Alpes, à environ...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/wiesbaden/"> <span class="rg">WIESBADEN</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">801 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Située dans le centre-ouest de l’Allemagne, Wiesbaden est la capitale du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> de Hesse. La ville comptait 278 600 habitants en 2017. Elle se trouve sur la rive droite du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Rhin, par son insertion dans un ensemble territorial qui a joué un rôle éminent dans le façonnement de la civilisation occidentale – européenne et mondiale –, n'a pas été uniquement générateur d'un imposant bassin fluvial, mais aussi de dynamiques socio-économiques d'avant-garde ainsi que de cadres de vie enviables, tant urbains que ruraux. Son image a une connotation séculaire..." title="Article : RHIN" href="/encyclopedie/rhin/">Rhin</a>, face à <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Située dans le centre-ouest de l’Allemagne, Mayence (Mainz en allemand) est la capitale du Land de Rhénanie-Palatinat. La ville comptait 215 000 habitants en 2017. Elle se trouve sur la rive gauche du Rhin , face à Wiesbaden (capitale du Land de Hesse) et à la confluence de la rivière Main, à 40 kilomètres de Francfort et environ 570 kilomètres de Berlin .. Au début de l’èr..." title="Article : MAYENCE" href="/encyclopedie/mayence/">Mayence</a> (elle-même capitale du Land de Rhénanie-Palatinat) et près de la confluence avec la rivière Main, à 40...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/weimar/"> <span class="rg">WEIMAR</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Roger DUFRAISSE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">358 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : WEIMAR" href="/encyclopedie/weimar/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Château de Weimar, Land de Thuringe - crédits : Pecold/ Shutterstock" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/9/8/csm_sh110425_c0241302d5.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Citée pour la première fois dans les sources écrites sous le nom de Wehmar, en 975, Weimar eut le statut de ville en 1253. De 1572 à 1918, capitale du duché, puis du grand-duché de Saxe-Weimar-Eisenach, elle présentait tous les caractères d'une tranquille résidence princière dont la population...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/schleswig-holstein/"> <span class="rg">SCHLESWIG-HOLSTEIN</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Nicolas ESCACH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 103 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : SCHLESWIG-HOLSTEIN" href="/encyclopedie/schleswig-holstein/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Le Schleswig-Holstein est un <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> allemand comptant 2,9 millions d’habitants en 2019 pour 15 799 kilomètres carrés. Porte de l’Allemagne vers la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Les pays scandinaves se rassemblent au nord de l'Europe ; ils sont formés en grande partie par l'énorme péninsule scandinave, qui comprend la Suède et la Norvège et que prolonge au sud le Danemark . Des îles plus ou moins lointaines leur sont rattachées : l' Islande qui constitue le quatrième État scandinave, le Svalbard (dont l'archipel du Spitzberg) et les Fär Ö (ou Féroé) q..." title="Article : SCANDINAVIE" href="/encyclopedie/scandinavie/">Scandinavie</a> et notamment vers le <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Danemark proprement dit se situe entre 54 0 et 58 0 de latitude nord et entre 8 0 et 15 0 de longitude est. Deux territoires autonomes font toutefois partie intégrante du royaume : les îles Féroé , en plein océan Atlantique, au nord de l' Écosse , et le Groenland ( Grønland ), la plus grande île du monde, le long de la côte est du continent nord-américain.. Le pays est ento..." title="Article : DANEMARK" href="/encyclopedie/danemark/">Danemark</a> frontalier, il est bordé à la fois par la mer du Nord et par la mer Baltique. Sa fonction de « pont...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/rhenanie-du-nord-westphalie/"> <span class="rg">RHÉNANIE-DU-NORD-WESTPHALIE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 326 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : RH&Eacute;NANIE-DU-NORD-WESTPHALIE" href="/encyclopedie/rhenanie-du-nord-westphalie/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p>La Rhénanie-du-Nord-Westphalie (Nordrhein-Westfalen en allemand, abrégé en NRW) est un <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> situé dans la partie ouest de l’Allemagne. Un peu plus étendu que la Belgique (34 100 km²), ce territoire est à la fois le plus peuplé, avec 17,75 millions d’habitants (2017), et le plus gros producteur...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/basse-saxe/"> <span class="rg">BASSE-SAXE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Guillaume LACQUEMENT</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 369 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">3 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : BASSE-SAXE" href="/encyclopedie/basse-saxe/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Située au nord-ouest de l’Allemagne, la Basse-Saxe (Niedersachsen en allemand), qui comptait 7,96 millions d’habitants en 2017, est le deuxième Land du pays par sa superficie (47 616 km²) après la Bavière. Il a pour capitale Hanovre.</p><p> Pays d’origine des Saxons et des Frisons, ce territoire...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/heidelberg/"> <span class="rg">HEIDELBERG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Tim FREYTAG</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">841 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : HEIDELBERG" href="/encyclopedie/heidelberg/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Château d’Heidelberg, Allemagne - crédits : Comstock Images/ Stockbyte/ Getty Images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/e/7/csm_pa081729_9dfc65ebfc.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Fondée au Moyen Âge, Heidelberg est une ville moyenne de près de 160 000 habitants (2018) située dans le Land de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Situé au sud-ouest de l’ Allemagne , le Bade-Wurtemberg (Baden-Württemberg en allemand) est le troisième Land allemand par la taille et par la population : il comptait 11 millions d’habitants en 2017, pour une superficie de 35 748 kilomètres carrés. Entre France, Suisse et Bavière, le Land bénéficie de son positionnement au cœur de la dorsale européenne, dont il constitue un..." title="Article : BADE-WURTEMBERG" href="/encyclopedie/bade-wurtemberg/">Bade-Wurtemberg</a>, au sud-ouest de l’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>. Elle est située sur le <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Affluent de rive droite du Rhin dont le bassin versant de 14 000 kilomètres carrés constitue une grande partie du Land de Bade-Wurtemberg en Allemagne. La configuration de ce bassin et le cours de ses rivières révèlent les annexions faites par le système hydrographique du Rhin aux dépens de celui du Danube depuis le milieu de l'ère tertiaire, il y a environ 30 millions d'années...." title="Article : NECKAR" href="/encyclopedie/neckar/">Neckar</a>, à l’endroit où la rivière quitte le versant occidental du massif de l’Odenwald pour s’écouler à l’ouest...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/magdebourg/"> <span class="rg">MAGDEBOURG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Guillaume LACQUEMENT</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">754 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : MAGDEBOURG" href="/encyclopedie/magdebourg/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Magdebourg, Allemagne - crédits : Klaus-Dietmar Gabbert/ picture alliance/ Getty Images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/e/6/csm_ph200010_7be4ab520e.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p>Capitale du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Avec une superficie de 20 452 kilomètres carrés et 2,23 millions d'habitants en 2017, le Land de Saxe-Anhalt (en allemand Sachsen-Anhalt), dont la capitale est Magdebourg , compte parmi les plus petits Länder d'Allemagne.. Le Land appartient aux régions d’Allemagne centrale caractérisées par leurs paysages naturels de moyennes montagnes, de collines et de vallées encaissées ( Mi..." title="Article : SAXE-ANHALT" href="/encyclopedie/saxe-anhalt/">Saxe-Anhalt</a> en Allemagne, Magdebourg (<em>Magdeburg</em> en allemand) se situe dans la vallée de l’Elbe au contact des massifs hercyniens de l’Allemagne moyenne et de la grande plaine germano-polonaise. Sa population était de 245 000 habitants en 2017. </p><p> Mentionnée dans les cartulaires...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/mecklembourg-pomeranie-occidentale/"> <span class="rg">MECKLEMBOURG-POMÉRANIE OCCIDENTALE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Nicolas ESCACH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 060 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : MECKLEMBOURG-POM&Eacute;RANIE OCCIDENTALE" href="/encyclopedie/mecklembourg-pomeranie-occidentale/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Le Mecklembourg–Poméranie-Occidentale (<em>Mecklenburg-</em><em>Vorpommern</em> en allemand) est l’un des Länder les plus étendus d’Allemagne (23 313 km<sup>2</sup>), mais également l’un des moins peuplés (1,6 million d’habitants en 2019, 69 habitants au km<sup>2</sup>) avec <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Située dans le nord-ouest de l’Allemagne, Brême ( Bremen en allemand) est un véritable port intérieur, à 70 kilomètres de la mer, sur la Weser , disposant d’un avant-port en mer du Nord, Bremerhaven. Brême (568 200 habitants en 2018) et Bremerhaven (113 380 habitants) constituent un Land autonome, tout comme Hambourg , mais l’espace qui les sépare appartient au Land de ..." title="Article : BRÊME" href="/encyclopedie/breme/">Brême</a>, la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="La Sarre ( Saarland en allemand) est un Land allemand situé dans le sud-ouest du pays et frontalier de la France et du Luxembourg. Sa capitale est Sarrebruck . Le Land tire son nom de la rivière Sarre, qui prend sa source dans les Vosges et est un affluent de la Moselle . La Sarre ne couvre que 2 569 kilomètres carrés pour 996 000 habitants en 2017, ce qui en fait l’un des plus p..." title="Article : SARRE" href="/encyclopedie/sarre/">Sarre</a> et <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Hambourg (Hamburg en allemand) est à la fois une ville d'Allemagne – la deuxième par sa population (1,83 million d'habitants en 2017) – et un Land allemand. Le rayonnement de l'agglomération doit beaucoup, aujourd'hui comme autrefois, à son grand port maritime.. Installée à 110 kilomètres de la mer, Hambourg se trouve au fond de l'estuaire de l' Elbe , à la confluence avec l'Alste..." title="Article : HAMBOURG" href="/encyclopedie/hambourg/">Hambourg</a>. Il possède...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/aix-la-chapelle/"> <span class="rg">AIX-LA-CHAPELLE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Francis RAPP</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">872 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">3 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : AIX-LA-CHAPELLE" href="/encyclopedie/aix-la-chapelle/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Aix-la-Chapelle, Allemagne - crédits : engel.ac/ Shutterstock" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/5/csm_ph250083_bcd1839580.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Chef-lieu de district dans le Land de Rhénanie-du-Nord - Westphalie, Aix-la-Chapelle (en allemand, Aachen), dont la population était de 243 330 habitants en 2014, est une ville thermale et un centre culturel au riche passé.</p><p> Le nom d'Aix-la-Chapelle (en latin Aquae Grani, ou Aquisgranum)...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/hambourg/"> <span class="rg">HAMBOURG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">714 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : HAMBOURG" href="/encyclopedie/hambourg/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Port de Hambourg - crédits : Nikada/ Getty Images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/3/d/csm_pa081728_d7727f7213.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Hambourg (Hamburg en allemand) est à la fois une ville d'Allemagne – la deuxième par sa population (1,83 million d'habitants en 2017) – et un Land allemand. Le rayonnement de l'agglomération doit beaucoup, aujourd'hui comme autrefois, à son grand port maritime.</p><p>Installée...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/francfort-sur-le-main/"> <span class="rg">FRANCFORT-SUR-LE-MAIN</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 068 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : FRANCFORT-SUR-LE-MAIN" href="/encyclopedie/francfort-sur-le-main/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Francfort-sur-le-Main - crédits : Westend61/ Getty Images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/9/4/csm_ph998775_758bd74776.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Francfort-sur-le-Main (<em>Frankfurt </em><em>am</em><em> Main</em> en allemand) est une ville d’Allemagne située dans le Land de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="La Hesse ( Hessen en allemand) est un Land allemand situé dans la partie centrale du pays. D’une superficie de 21 115 kilomètres carrés, ce territoire était peuplé de 6,2 millions d’habitants en 2017. La partie sud, la plus densément peuplée, est occupée par les agglomérations de Francfort-sur-le-Main , Wiesbaden , sa capitale administrative, et Darmstadt, qui font de ce terr..." title="Article : HESSE, Allemagne" href="/encyclopedie/hesse-allemagne/">Hesse</a>. Avec 750 000 habitants en 2019, c’est la cinquième ville du pays. En tant que première place financière d’Allemagne, Francfort est souvent considérée comme la capitale économique du pays....</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/breme/"> <span class="rg">BRÊME</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Nicolas ESCACH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">918 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Située dans le nord-ouest de l’Allemagne, Brême (<em>Bremen</em> en allemand) est un véritable port intérieur, à 70 kilomètres de la mer, sur la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Un des grands fleuves d'Allemagne, long de 440 kilomètres, avec un bassin-versant de 45 300 kilomètres carrés drainé vers la mer du Nord, la Weser paraît modeste en comparaison du Rhin et de l' Elbe , entre lesquels elle s'insère. En réalité, le nom de Weser n'apparaît qu'à Münden, après la réunion de deux cours supérieurs d'égale importance, la sage Werra (292 km, 5 505 ..." title="Article : WESER" href="/encyclopedie/weser/">Weser</a>, disposant d’un avant-port en mer du Nord, Bremerhaven. Brême (568 200 habitants en 2018) et Bremerhaven (113 380 habitants) constituent un Land...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/wittemberg/"> <span class="rg">WITTEMBERG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">François REITEL</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">502 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : WITTEMBERG" href="/encyclopedie/wittemberg/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Wittemberg (aujourd'hui Lutherstadt Wittenberg) est citée pour la première fois en 1180, lorsque les Allemands, au cours du grand mouvement de colonisation vers l'Est, construisirent des châteaux pour consolider leur domination sur les peuples slaves. Le droit urbain fut conféré à la cité de...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/dresde/"> <span class="rg">DRESDE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Hélène ROTH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 127 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">3 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : DRESDE" href="/encyclopedie/dresde/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Zwinger, D. Pöppelmann et B. Permoser - crédits : Erich Lessing/ AKG-images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/7/4/csm_pa081987_a848153087.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p>Capitale de l’État libre de Saxe, en Allemagne, située sur le passage naturel entre Bohême et plaine allemande, Dresde (en allemand <em>Dresden</em>) est une ville de 557 075 habitants (2019) qui s’est développée grâce à des fonctions politiques, administratives, culturelles et militaires induites par son...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/lubeck/"> <span class="rg">LÜBECK</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Nicolas ESCACH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">847 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : L&Uuml;BECK" href="/encyclopedie/lubeck/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Lübeck, Allemagne - crédits : foto-select/ Shutterstock" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/0/2/csm_ph100008_d831c69bd6.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Avec 217 080 habitants en 2019, Lübeck est la deuxième ville du Schleswig-Holstein derrière Kiel. Elle est idéalement située sur un îlot au confluent de la Wakenitz et de la Trave, fleuve navigable desservi en amont par le canal Elbe-Lübeck et qui se jette dans la mer Baltique au niveau de Travemünde,...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/saxe-anhalt/"> <span class="rg">SAXE-ANHALT</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Guillaume LACQUEMENT</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 486 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">3 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : SAXE-ANHALT" href="/encyclopedie/saxe-anhalt/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Avec une superficie de 20 452 kilomètres carrés et 2,23 millions d'habitants en 2017, le <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> de Saxe-Anhalt (en allemand Sachsen-Anhalt), dont la capitale est <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Capitale du Land de Saxe-Anhalt en Allemagne, Magdebourg ( Magdeburg en allemand) se situe dans la vallée de l’Elbe au contact des massifs hercyniens de l’Allemagne moyenne et de la grande plaine germano-polonaise. Sa population était de 245 000 habitants en 2017.. Mentionnée dans les cartulaires carolingiens au ix e siècle, la ville s’établit sur les hautes terrasses de..." title="Article : MAGDEBOURG" href="/encyclopedie/magdebourg/">Magdebourg</a>, compte parmi les plus petits Länder d'Allemagne. </p><p>Le Land appartient aux régions d’Allemagne centrale caractérisées...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/berlin/"> <span class="rg">BERLIN</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Guillaume LACQUEMENT</span> et <span rel="author">François REITEL</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">5 917 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">7 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : BERLIN" href="/encyclopedie/berlin/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Ambassade des Pays-Bas à Berlin, R. Koolhaas - crédits : L. M. Peter/ AKG-images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/0/7/csm_pa082543_01db3c6f30.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p>Avec 3,52 millions d’habitants en 2015 et une superficie de 891,82 kilomètres carrés, Berlin est, de loin, la plus grande ville de l‘Allemagne. Elle surprend souvent par la faible densité du tissu urbain, la démultiplication des centres et l’absence de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme « banlieue » reste très marqué dans sa signification par la période au cours de laquelle les banlieues se sont formées autour des villes, en général aux xix e et xx e siècles. Durant cette phase de formation, les banlieues sont fortement dépendantes de la ville-centre, elles croissent rapidement et souvent dans le désordre, accueillent les fonctions dont la ville n..." title="Article : BANLIEUE" href="/encyclopedie/banlieue/">banlieue</a>. Elle étonne aussi par l’étendue...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/karlsruhe/"> <span class="rg">KARLSRUHE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author"> Encyclopædia Universalis</span> et <span rel="author">Michelle GUILLON</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">371 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Située dans le Land de Bade-Wurtembeg, la ville allemande de Karlsruhe est le siège du Tribunal constitutionnel fédéral et de la Cour fédérale de justice.</p><p>Née de la volonté d'un margrave de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Région historique située sur le haut Rhin faisant partie du land de Bade-Wurtemberg , le Bade comprend la partie du fossé rhénan de Bâle à Mannheim, ainsi que la plus grande partie de la Forêt-Noire. Historiquement le territoire a varié d'étendue, en fonction des remodelages politiques.. Le titre de margrave de Bade apparaît au début du xii e siècle dans la famille des Zähr..." title="Article : BADE" href="/encyclopedie/bade/">Bade</a> qui fit construire, en 1715, une résidence sur le modèle de Versailles, Karlsruhe s'est...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/bade-wurtemberg/"> <span class="rg">BADE-WURTEMBERG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Hélène ROTH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 507 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : BADE-WURTEMBERG" href="/encyclopedie/bade-wurtemberg/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Situé au sud-ouest de l’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>, le Bade-Wurtemberg (Baden-Württemberg en allemand) est le troisième <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> allemand par la taille et par la population : il comptait 11 millions d’habitants en 2017, pour une superficie de 35 748 kilomètres carrés. Entre France, <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="À la charnière de l'Europe occidentale et de l'Europe centrale, dispersant ses eaux vers l'Adriatique, la Méditerranée, la mer du Nord et la mer Noire , la Suisse multiplie les contrastes géographiques. État continental enclavé, elle est cependant très largement ouverte aux courants du trafic international dont elle contrôle les principaux cols et tunnels . Pays essentiellement mont..." title="Article : SUISSE" href="/encyclopedie/suisse/">Suisse</a> et Bavière, le...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/rhenanie-palatinat/"> <span class="rg">RHÉNANIE-PALATINAT</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 133 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : RH&Eacute;NANIE-PALATINAT" href="/encyclopedie/rhenanie-palatinat/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> La Rhénanie-Palatinat (<em>Rheinland-Pfalz</em> en allemand) est un <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> d’Allemagne situé dans le sud-ouest du pays. Moins densément peuplée que les territoires voisins, elle n’abritait que 4,07 millions d’habitants en 2017 pour une superficie de 19 857 kilomètres carrés. <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Située dans le centre-ouest de l’Allemagne, Mayence (Mainz en allemand) est la capitale du Land de Rhénanie-Palatinat. La ville comptait 215 000 habitants en 2017. Elle se trouve sur la rive gauche du Rhin , face à Wiesbaden (capitale du Land de Hesse) et à la confluence de la rivière Main, à 40 kilomètres de Francfort et environ 570 kilomètres de Berlin .. Au début de l’èr..." title="Article : MAYENCE" href="/encyclopedie/mayence/">Mayence</a> en est la...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/nuremberg/"> <span class="rg">NUREMBERG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Tim FREYTAG</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">574 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Au sud de l’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>, Nuremberg (<em>Nürnberg</em> en allemand) est, avec 530 000 habitants (2018), la deuxième ville du Land de Bavière. Traversée par la Pegnitz, elle est le cœur d’une région métropolitaine de plus de 3,5 millions d’habitants (2018) et le centre administratif de la Moyenne-Franconie....</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/"> <span class="rg">ALLEMAGNE </span><span class="rm">(Géographie) - Géographie économique et régionale</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Guillaume LACQUEMENT</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">12 047 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">10 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : ALLEMAGNE (G&eacute;ographie) - G&eacute;ographie &eacute;conomique et r&eacute;gionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p><em>L'Allemagne de Berlin : différente et semblable</em> : le titre de l'ouvrage du politologue <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Biographie d'ALFRED GROSSER (1925-2024). Alfred Grosser fut l’un des plus célèbres spécialistes français de l’Allemagne après 1945, tant l’espace où il a agi, écrit et parlé dépasse le cercle des universitaires germanistes et politistes.. Il était né le 1 er février 1925 à Francfort-sur-le-Main (Allemagne) dans une famille de la bourgeoisie juive laïcisée qui, fuyant le..." title="Article : ALFRED GROSSER (1925-2024)" href="/encyclopedie/alfred-grosser-1925-2024/">Alfred Grosser</a> (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/dortmund/"> <span class="rg">DORTMUND</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">815 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Dortmund est une ville d’Allemagne, située dans le Land de Rhénanie-du-Nord–Westphalie, qui comptait 580 000 habitants en 2017. Son agglomération constitue l’extrémité est du bassin minier, industriel et urbain de la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Rivière de 235 kilomètres de longueur, affluent de la rive droite du Rhin , dans lequel elle se jette à Duisburg. La Ruhr a donné son nom au plus puissant bassin industriel du monde (Ruhrgebiet). Les besoins en eau des villes et des usines de celui-ci ont entraîné l'établissement de barrages-réservoirs dans son cours amont, dans le Sauerland : barrage de la Bigge (140 millions de mètre..." title="Article : RUHR" href="/encyclopedie/ruhr/">Ruhr</a>. La ville, traversée par l’Emscher, affluent du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Rhin, par son insertion dans un ensemble territorial qui a joué un rôle éminent dans le façonnement de la civilisation occidentale – européenne et mondiale –, n'a pas été uniquement générateur d'un imposant bassin fluvial, mais aussi de dynamiques socio-économiques d'avant-garde ainsi que de cadres de vie enviables, tant urbains que ruraux. Son image a une connotation séculaire..." title="Article : RHIN" href="/encyclopedie/rhin/">Rhin</a>, se situe...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/stuttgart/"> <span class="rg">STUTTGART</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Félix AUTHIER</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">875 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : STUTTGART" href="/encyclopedie/stuttgart/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Agriculture périurbaine en Allemagne - crédits : Simon Dux Media/ Shutterstock" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/1/f/csm_ph200481_7061bd6409.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Berceau de l’automobile, Stuttgart est l’une des principales villes du réseau urbain allemand. Elle compte, en 2018, plus de 2,7 millions d’habitants dans son agglomération et plus de 600 000 habitants dans la commune. La capitale du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Situé au sud-ouest de l’ Allemagne , le Bade-Wurtemberg (Baden-Württemberg en allemand) est le troisième Land allemand par la taille et par la population : il comptait 11 millions d’habitants en 2017, pour une superficie de 35 748 kilomètres carrés. Entre France, Suisse et Bavière, le Land bénéficie de son positionnement au cœur de la dorsale européenne, dont il constitue un..." title="Article : BADE-WURTEMBERG" href="/encyclopedie/bade-wurtemberg/">Bade-Wurtemberg</a> est ainsi la deuxième plus grande ville...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/munster/"> <span class="rg">MÜNSTER</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author"> Encyclopædia Universalis</span> et <span rel="author">Francis RAPP</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">662 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Ville d’Allemagne située sur l'Aa et le canal de Münster, dans le nord du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="La Rhénanie-du-Nord-Westphalie (Nordrhein-Westfalen en allemand, abrégé en NRW) est un Land situé dans la partie ouest de l’Allemagne. Un peu plus étendu que la Belgique (34 100 km²), ce territoire est à la fois le plus peuplé, avec 17,75 millions d’habitants (2017), et le plus gros producteur de richesses d’Allemagne. Düsseldorf en est la capitale et Cologne (Köln) l..." title="Article : RHÉNANIE-DU-NORD-WESTPHALIE" href="/encyclopedie/rhenanie-du-nord-westphalie/">Rhénanie-du-Nord-Westphalie</a>, Münster doit son origine à une station fortifiée franque du <span class="pc">viii</span><sup>e</sup> siècle dont Charlemagne fit vers 792 le siège d'un évêché. </p><p>Le nom primitif de Mimigernaford...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/thuringe/"> <span class="rg">THURINGE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Christophe QUÉVA</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">949 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : THURINGE" href="/encyclopedie/thuringe/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> La Thuringe (Thüringen en allemand) est l’un des seize Länder d’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>. Elle est située dans le centre du pays, au nord de la Bavière et occupe 16 000 kilomètres carrés, pour une population d’environ 2,15 millions d’habitants (2017). La dénomination officielle, « Freistaat Thüringen » (État...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/allemagne-politique-et-economie-depuis-1949-le-processus-de-reunification/"> <span class="rg">ALLEMAGNE </span><span class="rm">(Politique et économie depuis 1949) - Le processus de réunification</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Henri MÉNUDIER</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">2 740 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">5 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : ALLEMAGNE (Politique et &eacute;conomie depuis 1949) - Le processus de r&eacute;unification" href="/encyclopedie/allemagne-politique-et-economie-depuis-1949-le-processus-de-reunification/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="La chute du Mur de Berlin - crédits : Régis Bossu/ Sygma/ Getty Images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/b/2/csm_ph998767_adbb623b46.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Pour la seconde fois en cent vingt ans, l'Allemagne retrouve son unité, en 1990. C'est la Prusse qui a unifié le pays après les guerres contre le Danemark, l'Autriche et la France. L'unité n'a été proclamée ni à <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Avec 3,52 millions d’habitants en 2015 et une superficie de 891,82 kilomètres carrés, Berlin est, de loin, la plus grande ville de l‘Allemagne. Elle surprend souvent par la faible densité du tissu urbain, la démultiplication des centres et l’absence de banlieue . Elle étonne aussi par l’étendue de ses parcs (12 p. 100) et forêts (18 p. 100), et l’impression d’omniprése..." title="Article : BERLIN" href="/encyclopedie/berlin/">Berlin</a> ni même sur le territoire allemand, mais dans la...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/ligne-oder-neisse/"> <span class="rg">ODER-NEISSE </span><span class="pc">LIGNE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Georges-Henri SOUTOU</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">537 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">4 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : ODER-NEISSE LIGNE" href="/encyclopedie/ligne-oder-neisse/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Réfugiés allemands, 1951 - crédits : Bert Hardy/ Picture Post/ Getty Images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/9/3/csm_ph030065_9d2770a3d1.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Les Britanniques, les Américains et les Soviétiques s'étaient mis d'accord, à la Conférence de Téhéran du 28 novembre au 1<sup>er</sup> décembre 1943, sur le principe d'un déplacement vers l'ouest de la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="La Pologne est le plus important des dix États entrés dans l'Union européenne en mai 2004. Après quarante-cinq années passées sous domination soviétique, les nouveaux dirigeants du pays ont tous présenté cette adhésion comme un « retour » à l'Europe, une « réunification ». C'est dire combien la Pologne se considère enracinée dans la tradition occidentale. Majoritairement ..." title="Article : POLOGNE" href="/encyclopedie/pologne/">Pologne</a> après la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Les groupes humains, quelle que soit leur taille, se reconnaissent comme tels et affirment leur unité en se distinguant d'autres groupes. Il y a entre eux à la fois des affinités et des oppositions qui affectent leurs relations, dans la mesure où celles-ci ont une réalité, c'est-à-dire lorsque la proximité dans l'espace ou les moyens de communication les amènent à se poser les uns par ra..." title="Article : GUERRE" href="/encyclopedie/guerre/">guerre</a>, ce pays obtenant aux dépens <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="La rencontre de Germaine de Staël (1766-1817) avec l'Allemagne est autant le fruit d'un choix esthétique que de circonstances politiques. Ce choix esthétique, elle le formule ainsi dès 1802 : « L'esprit humain qui semble voyager d'un pays à l'autre est à présent en Allemagne. » Mais l'Allemagne est aussi l'occasion pour la fille de Necker, en butte à la haine de Napoléon, de diffus..." title="Article : DE L'ALLEMAGNE" href="/encyclopedie/de-l-allemagne/">de l'Allemagne...</a></p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/potsdam/"> <span class="rg">POTSDAM</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">838 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">3 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : POTSDAM" href="/encyclopedie/potsdam/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Château de Sans-Souci, Potsdam - crédits : Tobias Nordhausen/ flickr ; CC-BY" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/e/e/csm_ph190027_992333df64.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Potsdam est une ville d’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>, capitale du Land de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Brandebourg (Brandenburg en allemand) est l’un des seize Länder d’ Allemagne . Situé au nord-est du pays, à la frontière avec la Pologne. Il comptait environ 2,5 millions d’habitants en 2017. L’originalité du territoire du Brandebourg est qu’il entoure Berlin , la capitale allemande. Il couvre environ 30 000 kilomètres carrés et la population est globalement peu dense, sau..." title="Article : BRANDEBOURG" href="/encyclopedie/brandebourg/">Brandebourg</a>, située à 30 kilomètres du centre de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Avec 3,52 millions d’habitants en 2015 et une superficie de 891,82 kilomètres carrés, Berlin est, de loin, la plus grande ville de l‘Allemagne. Elle surprend souvent par la faible densité du tissu urbain, la démultiplication des centres et l’absence de banlieue . Elle étonne aussi par l’étendue de ses parcs (12 p. 100) et forêts (18 p. 100), et l’impression d’omniprése..." title="Article : BERLIN" href="/encyclopedie/berlin/">Berlin</a>. La ville comptait 175 000 habitants en 2017. Potsdam est connue pour avoir abrité la résidence des <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Burcardus et Wezil de Zolorin occiduntur , Burcardus et Wezil de Zolorin ont péri, c'est par cette courte phrase du chroniqueur Berthold de Reichenau pour l'année 1061 que le nom prestigieux entre dans l'histoire. La charte de fondation de l'abbaye d'Alpirsbach en Forêt-Noire (1095-1098) mentionne Adalbertus de Zolro. Aux xii e et xiii e siècles apparaît, parmi beaucoup de variantes, la..." title="Article : HOHENZOLLERN" href="/encyclopedie/hohenzollern/">Hohenzollern</a>, souverains de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Brandebourg (Brandenburg en allemand) est l’un des seize Länder d’ Allemagne . Situé au nord-est du pays, à la frontière avec la Pologne. Il comptait environ 2,5 millions d’habitants en 2017. L’originalité du territoire du Brandebourg est qu’il entoure Berlin , la capitale allemande. Il couvre environ 30 000 kilomètres carrés et la population est globalement peu dense, sau..." title="Article : BRANDEBOURG" href="/encyclopedie/brandebourg/">Brandebourg</a> puis de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Un État qui se forme lentement, péniblement, par le développement parallèle de deux territoires pauvres à l'est de l' Allemagne. Une dynastie qui réunit ces territoires en 1618 et qui en fait, en près de trois siècles, une grande puissance allemande, européenne, mondiale. Une fin misérable et brutale qui raye de la carte le nom même de cet État : telle apparaît l'histoire de la Pru..." title="Article : PRUSSE" href="/encyclopedie/prusse/">Prusse</a> à partir du <span class="pc">xvii</span><sup>e</sup> siècle...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/cologne/"> <span class="rg">COLOGNE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Hélène ROTH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 459 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">3 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : COLOGNE" href="/encyclopedie/cologne/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Cologne - crédits : Noppasin/ Shutterstock" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/1/0/csm_ph998780_02e9fe20bc.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Avec un million d’habitants en 2017, Cologne (Köln en allemand) est la plus grande ville du Land de Rhénanie-du-Nord–Westphalie. Nœud de communication à la croisée du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Rhin, par son insertion dans un ensemble territorial qui a joué un rôle éminent dans le façonnement de la civilisation occidentale – européenne et mondiale –, n'a pas été uniquement générateur d'un imposant bassin fluvial, mais aussi de dynamiques socio-économiques d'avant-garde ainsi que de cadres de vie enviables, tant urbains que ruraux. Son image a une connotation séculaire..." title="Article : RHIN" href="/encyclopedie/rhin/">Rhin</a> et d’un axe ouest-est reliant façade atlantique et <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Prolongeant vers l'est les fonds plats de la mer du Nord , un ensemble de vallées, collines et plaines s'étend sur la Hollande , le Danemark , l'Allemagne du Nord et la Pologne , coïncidant en gros avec la zone d'extension maximale de la calotte glaciaire (ou inlandsis) quaternaire , et caractérisé par l'omniprésence de formes glaciaires, périglaciaires et postglaciaires : au ..." title="Article : PLAINE GERMANO-POLONAISE" href="/encyclopedie/plaine-germano-polonaise/">plaine germano-polonaise</a>, Cologne s’est avant tout construite...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/mayence/"> <span class="rg">MAYENCE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">552 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : MAYENCE" href="/encyclopedie/mayence/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Située dans le centre-ouest de l’Allemagne, Mayence (Mainz en allemand) est la capitale du Land de Rhénanie-Palatinat. La ville comptait 215 000 habitants en 2017. Elle se trouve sur la rive gauche du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Rhin, par son insertion dans un ensemble territorial qui a joué un rôle éminent dans le façonnement de la civilisation occidentale – européenne et mondiale –, n'a pas été uniquement générateur d'un imposant bassin fluvial, mais aussi de dynamiques socio-économiques d'avant-garde ainsi que de cadres de vie enviables, tant urbains que ruraux. Son image a une connotation séculaire..." title="Article : RHIN" href="/encyclopedie/rhin/">Rhin</a>, face à <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Située dans le centre-ouest de l’Allemagne, Wiesbaden est la capitale du Land de Hesse. La ville comptait 278 600 habitants en 2017. Elle se trouve sur la rive droite du Rhin , face à Mayence (elle-même capitale du Land de Rhénanie-Palatinat) et près de la confluence avec la rivière Main, à 40 kilomètres de Francfort et 570 kilomètres de Berlin .. Wiesbaden est fondée dans l..." title="Article : WIESBADEN" href="/encyclopedie/wiesbaden/">Wiesbaden</a> (capitale du Land de Hesse) et à la confluence de la rivière Main,...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/essen/"> <span class="rg">ESSEN</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">821 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">3 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : ESSEN" href="/encyclopedie/essen/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Villa Hügel, Essen - crédits : imageBroker/ hemis.fr" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/4/3/csm_ph190106_7b73a2a1bd.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p>Essen est une ville d’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>, située dans le Land de Rhénanie-du-Nord–Westphalie. La ville comptait 583 000 habitants en 2017 et se trouve au centre du bassin minier, industriel et urbain de la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Rivière de 235 kilomètres de longueur, affluent de la rive droite du Rhin , dans lequel elle se jette à Duisburg. La Ruhr a donné son nom au plus puissant bassin industriel du monde (Ruhrgebiet). Les besoins en eau des villes et des usines de celui-ci ont entraîné l'établissement de barrages-réservoirs dans son cours amont, dans le Sauerland : barrage de la Bigge (140 millions de mètre..." title="Article : RUHR" href="/encyclopedie/ruhr/">Ruhr</a>. Elle est bordée dans sa partie sud par la Ruhr, affluent du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Rhin, par son insertion dans un ensemble territorial qui a joué un rôle éminent dans le façonnement de la civilisation occidentale – européenne et mondiale –, n'a pas été uniquement générateur d'un imposant bassin fluvial, mais aussi de dynamiques socio-économiques d'avant-garde ainsi que de cadres de vie enviables, tant urbains que ruraux. Son image a une connotation séculaire..." title="Article : RHIN" href="/encyclopedie/rhin/">Rhin</a>, et se situe à 530 kilomètres...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/treves-histoire-de-l-art/"> <span class="rg">TRÈVES </span><span class="rm">(histoire de l'art)</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Anne PRACHE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">702 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : TR&Egrave;VES (histoire de l'art)" href="/encyclopedie/treves-histoire-de-l-art/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Porte Noire à Trèves, Allemagne - crédits : Bridgeman Images " width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/7/csm_ph99b450_cfb3a82391.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Grand centre politique des Gaules et nœud routier important, Trèves (en allemand, Trier) dans le <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Nom issu du latin palatium (en allemand : Pfalz) qui désigne deux pays différents de l'ancien Saint Empire romain germanique : le Haut-Palatinat, dans le cadre de la Bavière, le Bas-Palatinat ou Palatinat du Rhin , dans le cercle du Haut-Rhin, de part et d'autre du Rhin avec comme capitale Heidelberg .. Le Palatinat du Rhin formait un des sept anciens électorats. L'origine de cet électo..." title="Article : PALATINAT" href="/encyclopedie/palatinat/">Palatinat</a> conserve quelques ruines imposantes de l'occupation romaine : des thermes, un amphithéâtre, des fragments de remparts, la fameuse Porta nigra surtout, dont l'ampleur monumentale, les ...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/hesse-allemagne/"> <span class="rg">HESSE, </span><em class="it">Allemagne</em> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 140 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : HESSE, Allemagne" href="/encyclopedie/hesse-allemagne/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> La Hesse (<em>Hessen</em> en allemand) est un <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> allemand situé dans la partie centrale du pays. D’une superficie de 21 115 kilomètres carrés, ce territoire était peuplé de 6,2 millions d’habitants en 2017. La partie sud, la plus densément peuplée, est occupée par les agglomérations de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Francfort-sur-le-Main ( Frankfurt am Main en allemand) est une ville d’Allemagne située dans le Land de Hesse . Avec 750 000 habitants en 2019, c’est la cinquième ville du pays. En tant que première place financière d’Allemagne, Francfort est souvent considérée comme la capitale économique du pays. La ville est située à 540 kilomètres au sud-ouest de Berlin .. La ville anci..." title="Article : FRANCFORT-SUR-LE-MAIN" href="/encyclopedie/francfort-sur-le-main/">Francfort-sur-le-Main...</a></p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/augsbourg/"> <span class="rg">AUGSBOURG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Roger DUFRAISSE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">508 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : AUGSBOURG" href="/encyclopedie/augsbourg/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="<it>Portrait d'homme</it>, H. Burgkmair - crédits : Bridgeman Images " width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/9/4/csm_ph992583_ef54f85b5e.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Fondée en ~ 15 par Drusus, sous le nom de Colonia Augusta Vindelicorum, « la plus brillante colonie de la province de Rhétie » (Tacite), Augsbourg est un centre militaire et commercial important sur la via Claudia. Ville épiscopale, vers 500, peu avant l'installation des Francs, les ducs de ...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/hanovre/"> <span class="rg">HANOVRE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Tim FREYTAG</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">846 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Située dans la partie méridionale de la plaine du Nord en <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>, Hanovre (<em>Hannover</em> en allemand) est la capitale du Land de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Située au nord-ouest de l’Allemagne, la Basse-Saxe (Niedersachsen en allemand), qui comptait 7,96 millions d’habitants en 2017, est le deuxième Land du pays par sa superficie (47 616 km²) après la Bavière. Il a pour capitale Hanovre.. Pays d’origine des Saxons et des Frisons, ce territoire naît de la dissolution du duché de Saxe à la fin du xiii e siècle. Dans le Saint Empi..." title="Article : BASSE-SAXE" href="/encyclopedie/basse-saxe/">Basse-Saxe</a> depuis 1946. Elle compte plus de 530 000 habitants en 2019.</p><p>Bien que l’archéologie atteste l’existence d’un habitat dès l’époque romaine, la première mention...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/baviere/"> <span class="rg">BAVIÈRE</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 393 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : BAVI&Egrave;RE" href="/encyclopedie/baviere/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Située dans le sud-est de l’Allemagne, la Bavière (officiellement « État libre de Bavière », <em>Freistaat</em><em> Bayern </em>en allemand) est, avec 70 550 kilomètres carrés, le plus grand <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> du pays. Elle est limitrophe de l’Autriche, de la République tchèque, et le fut de la République démocratique...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/saxe-land/"> <span class="rg">SAXE </span><span class="rm">(Land)</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Hélène ROTH</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">988 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : SAXE (Land)" href="/encyclopedie/saxe-land/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Situé à l’est de l’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>, le <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> de Saxe, limitrophe de la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Nouvel État souverain issu de la partition, le 1 er janvier 1993, de la République fédérative tchèque et slovaque (Fédération tchéco-slovaque), la République tchèque a mis en œuvre un processus de réforme de son système politique et économique dont les effets contribuent à modifier profondément ses structures sociales et territoriales. Sa position géographique – c'est l..." title="Article : RÉPUBLIQUE TCHÈQUE" href="/encyclopedie/republique-tcheque/">République tchèque</a> et de la Pologne, comptait 4,08 millions d’habitants en 2017 pour une superficie de 18 450 km². Sa capitale est <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Capitale de l’État libre de Saxe, en Allemagne, située sur le passage naturel entre Bohême et plaine allemande, Dresde (en allemand Dresden ) est une ville de 557 075 habitants (2019) qui s’est développée grâce à des fonctions politiques, administratives, culturelles et militaires induites par son statut de résidence électorale puis royale.. Avec un toponyme dérivé du sorabe ..." title="Article : DRESDE" href="/encyclopedie/dresde/">Dresde</a>.</p><p>L’État libre de Saxe (<em>Freistaat</em><em> Sachsen</em> en allemand), créé en 1918 et membre...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/bonn/"> <span class="rg">BONN</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">1 020 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p>Bonn est une ville située dans l’ouest de l’Allemagne, sur le <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Rhin, par son insertion dans un ensemble territorial qui a joué un rôle éminent dans le façonnement de la civilisation occidentale – européenne et mondiale –, n'a pas été uniquement générateur d'un imposant bassin fluvial, mais aussi de dynamiques socio-économiques d'avant-garde ainsi que de cadres de vie enviables, tant urbains que ruraux. Son image a une connotation séculaire..." title="Article : RHIN" href="/encyclopedie/rhin/">Rhin</a>, à la limite sud du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Géographiquement, la Rhénanie est une région complexe comprenant : le fossé du haut Rhin (Bade-Alsace - bassin de Mayence), la traversée du massif schisteux rhénan et les pays du bas Rhin (baie géologique de Cologne , plaine bas-rhénane). Le fossé du haut Rhin est d'origine tectonique, d'âge oligo-miocène. Il se décompose à son tour en différents éléments : collines des av..." title="Article : RHÉNANIE" href="/encyclopedie/rhenanie/">Rhénanie</a> du Nord-Westphalie. La ville, qui comptait 315 000 habitants en 2017, s’intègre dans la région urbaine Rhin-Ruhr. Elle a été la capitale de l’Allemagne fédérale de 1949 à 1999....</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/sarrebruck/"> <span class="rg">SARREBRUCK</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">660 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Sarrebruck (<em>Saarbrücken</em> en allemand) est une ville située dans le sud-ouest de l’Allemagne, capitale et unique grand centre du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le terme allemand das Land ( die Länder au pluriel) désigne un État dans son ensemble mais également, dans le cas des fédérations et confédérations, les parties constitutives de cet État. L'actuelle République fédérale autrichienne est ainsi divisée en neuf Bundesländer (États fédérés) : Basse-Autriche, Burgenland, Carinthie, Haute-Autriche, Salzbourg, Styrie, Tyrol, Vienn..." title="Article : LAND" href="/encyclopedie/land/">Land</a> de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="La Sarre ( Saarland en allemand) est un Land allemand situé dans le sud-ouest du pays et frontalier de la France et du Luxembourg. Sa capitale est Sarrebruck . Le Land tire son nom de la rivière Sarre, qui prend sa source dans les Vosges et est un affluent de la Moselle . La Sarre ne couvre que 2 569 kilomètres carrés pour 996 000 habitants en 2017, ce qui en fait l’un des plus p..." title="Article : SARRE" href="/encyclopedie/sarre/">Sarre</a>. La ville comptait 183 000 habitants en 2018. Elle est traversée par la rivière Sarre et son territoire communal est frontalier avec la France. La ville...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/francfort-sur-l-oder/"> <span class="rg">FRANCFORT-SUR-L'ODER</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Christophe QUÉVA</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">571 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Francfort-sur-l’Oder est une ville d’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a> située dans l’est du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Le Brandebourg (Brandenburg en allemand) est l’un des seize Länder d’ Allemagne . Situé au nord-est du pays, à la frontière avec la Pologne. Il comptait environ 2,5 millions d’habitants en 2017. L’originalité du territoire du Brandebourg est qu’il entoure Berlin , la capitale allemande. Il couvre environ 30 000 kilomètres carrés et la population est globalement peu dense, sau..." title="Article : BRANDEBOURG" href="/encyclopedie/brandebourg/">Brandebourg</a>, à la frontière avec la Pologne, face à la ville polonaise de Slubice qui était, jusqu’à la fin de la Seconde Guerre mondiale, un faubourg de la ville. Sa population était de 58 000 habitants en 2017....</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/ulm/"> <span class="rg">ULM</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Anne PRACHE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">660 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> La ville d'Ulm s'étend sur la rive gauche du Danube ; elle fait partie aujourd'hui du <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Région historique, le Wurtemberg n'a pas d'unité géographique. En effet, il s'agit de la retombée de la Forêt-Noire avec un ensemble de couches secondaires s'inclinant vers l'est. Grès (Trias), marnes et calcaires (Lias et Jurassique) relaient d'ouest en est les roches cristallines de la Forêt-Noire. L'ensemble est découpé par le Neckar et ses affluents en Gaü. Du lœss ou du limon lœ..." title="Article : WURTEMBERG" href="/encyclopedie/wurtemberg/">Wurtemberg</a> à la limite de la Bavière. Au <span class="pc">xiv</span><sup>e</sup> siècle, son statut de ville libre au sein de l'Empire lui permit de développer un commerce florissant. En 1397, son bourgmestre et les représentants...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/bamberg/"> <span class="rg">BAMBERG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Éliane VERGNOLLE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">701 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Mentionnée dès le <span class="pc">x</span><sup>e</sup> siècle, la ville de Bamberg (aujourd'hui en Bavière) ne fit cependant sa véritable apparition dans l'histoire qu'au début du <span class="pc">xi</span><sup>e</sup> siècle, sur l'initiative de l'empereur ottonien Henri II, qui entreprit d'en faire une nouvelle capitale. Il y créa un évéché...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/dusseldorf/"> <span class="rg">DÜSSELDORF</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Antoine LAPORTE</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">862 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">3 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : D&Uuml;SSELDORF" href="/encyclopedie/dusseldorf/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Port des médias, Düsseldorf - crédits : nimu1956/ Getty Images" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/a/0/csm_ph190011_4a72596b99.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p>Düsseldorf est une ville d’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>, capitale du Land de Rhénanie-du-Nord-Westphalie. La ville comptait 613 000 habitants en 2017, ce qui en fait la septième agglomération du pays. À proximité du bassin minier, industriel et urbain de la <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Rivière de 235 kilomètres de longueur, affluent de la rive droite du Rhin , dans lequel elle se jette à Duisburg. La Ruhr a donné son nom au plus puissant bassin industriel du monde (Ruhrgebiet). Les besoins en eau des villes et des usines de celui-ci ont entraîné l'établissement de barrages-réservoirs dans son cours amont, dans le Sauerland : barrage de la Bigge (140 millions de mètre..." title="Article : RUHR" href="/encyclopedie/ruhr/">Ruhr</a>, Düsseldorf s’est développée sur la rive droite...</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/brandebourg/"> <span class="rg">BRANDEBOURG</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Christophe QUÉVA</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">897 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">1 média </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : BRANDEBOURG" href="/encyclopedie/brandebourg/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Allemagne : carte administrative - crédits : Encyclopædia Universalis France" width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/f/a/csm_at000503_bb164b3a34.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> Le Brandebourg (Brandenburg en allemand) est l’un des seize Länder d’<a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="L'Allemagne de Berlin : différente et semblable : le titre de l'ouvrage du politologue Alfred Grosser (2002) exprime les paradoxes de la construction historique du pays et renvoie à leurs multiples implications sur l'organisation territoriale. Finalistes et déterministes, les théories explicatives du Sonderweg (la « voie particulière ») ne suffisent pas à expliquer les contradicti..." title="Article : ALLEMAGNE (Géographie) - Géographie économique et régionale" href="/encyclopedie/allemagne-geographie-geographie-economique-et-regionale/">Allemagne</a>. Situé au nord-est du pays, à la frontière avec la Pologne. Il comptait environ 2,5 millions d’habitants en 2017. L’originalité du territoire du Brandebourg est qu’il entoure <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Avec 3,52 millions d’habitants en 2015 et une superficie de 891,82 kilomètres carrés, Berlin est, de loin, la plus grande ville de l‘Allemagne. Elle surprend souvent par la faible densité du tissu urbain, la démultiplication des centres et l’absence de banlieue . Elle étonne aussi par l’étendue de ses parcs (12 p. 100) et forêts (18 p. 100), et l’impression d’omniprése..." title="Article : BERLIN" href="/encyclopedie/berlin/">Berlin</a>, la capitale allemande....</p> </div> </li> <li class="list-group-item"> <h3 class="fs-5 m-0 mt-1"> <a href="/encyclopedie/fribourg-en-brisgau/"> <span class="rg">FRIBOURG-EN-BRISGAU</span> </a> </h3> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-1 text-muted"> <li class="list-inline-item text-sm">Écrit par <span rel="author">Paul JUTTEAU</span> </li> <li class="list-inline-item text-sm">876 mots</li> <li class="list-inline-item text-sm">2 médias </li> </ul> <div class="d-none d-md-inline-block float-start me-3"> <a class="protected" title="Article : FRIBOURG-EN-BRISGAU" href="/encyclopedie/fribourg-en-brisgau/"> <img class="rounded shadow" loading="lazy" alt="Quartier Vauban, Fribourg-en-Brisgau, Allemagne - crédits : Claire7373 Andrewglaser/ D.R." width="125" height="125" src="/typo3temp/assets/_processed_/a/7/csm_ph140110_4dff0d9c89.webp"/> </a> </div> <div class="snippet-content mt-3"> <p> La ville allemande de Fribourg-en-Brisgau (Freiburg im Breisgau en allemand) est située à proximité de la France et de la Suisse, dans le Land de <a data-bs-toggle="popover" data-bs-content="Situé au sud-ouest de l’ Allemagne , le Bade-Wurtemberg (Baden-Württemberg en allemand) est le troisième Land allemand par la taille et par la population : il comptait 11 millions d’habitants en 2017, pour une superficie de 35 748 kilomètres carrés. Entre France, Suisse et Bavière, le Land bénéficie de son positionnement au cœur de la dorsale européenne, dont il constitue un..." title="Article : BADE-WURTEMBERG" href="/encyclopedie/bade-wurtemberg/">Bade-Wurtemberg</a>, entre la rive droite du Rhin supérieur et les versants occidentaux de la Forêt-Noire. Avec près de 230 000 habitants (2017), elle est...</p> </div> </li> </ul> <!-- <f:eu:event.byMediaReference mediaReference="Universalis\MediaData\Domain\Model\Reference:25725" as="events"/ --> </div> </aside> </div> </main> <div id="bandeau-footer"> <div class="container"> <p><a href="/abonnement" title="Abonnez-vous à Universalis pour 1 euro">Accédez à l'intégralité d'Universalis.fr <strong>sans publicité</strong></a></p> </div> </div> <footer class="container footer text-center d-print-none"> <ul class="list-inline list-inline-bullet mb-2"> <li class="list-inline-item"> <a href="http://www.encyclopaedia-universalis.fr/" title="Encyclopædia Universalis" rel="noopener" target="_blank">Encyclopædia Universalis </a> </li> <li class="list-inline-item"> <a href="https://www.encyclopaedia-universalis.fr/nous-contacter/infos/" title="Contactez-nous" rel="noopener nofollow" target="_blank">Contact</a></li> <li class="list-inline-item"> <a title="Mentions légales" rel="nofollow" href="/mentions-legales/">Mentions légales et politique de confidentialité</a> </li> <li class="list-inline-item"> <a title="Crédits images Accueil" rel="nofollow" href="/credits-illustrations/">Crédits images</a> </li> <li class="list-inline-item"> <a href="https://abonnement.universalis.fr/typo3conf/ext/mailer/Resources/Public/Pdf/cgv.pdf" rel="noopener nofollow" target="_blank" title="Conditions générales de vente">CGV</a> </li> <li class="list-inline-item"> <a href="javascript:" id="rgpd" rel="nofollow" title="Consentement RGPD">RGPD</a> </li> </ul> <p class="mb-2">Consulter le <a title="Dictionnaire de l'Encyclopædia Universalis" href="/dictionnaire/"> dictionnaire </a> de l'Encyclopædia Universalis </p> <p class="mb-3">© 2025 Encyclopædia Universalis France. Tous droits de propriété industrielle et intellectuelle réservés.</p> </footer> <a href="javascript:" class="btn btn-primary" id="back-to-top" title="Retour en haut de page"><i aria-hidden="true" class="far fa-arrow-up"></i></a> <script> // noinspection ES6ConvertVarToLetConst,JSUnusedGlobalSymbols var subscription_uri = 'https://www.universalis.fr/abonnement/' bodyLoaded = true; loaded(); </script> <script>(()=>{var e,a,c,r,_,b={},d={};function __webpack_require__(e){var a=d[e];if(void 0!==a)return a.exports;var c=d[e]={id:e,loaded:!1,exports:{}};return b[e].call(c.exports,c,c.exports,__webpack_require__),c.loaded=!0,c.exports}__webpack_require__.m=b,__webpack_require__.n=e=>{var a=e&&e.__esModule?()=>e.default:()=>e;return __webpack_require__.d(a,),a},__webpack_require__.d=(e,a)=>{for(var c in a)__webpack_require__.o(a,c)&&!__webpack_require__.o(e,c)&&Object.defineProperty(e,c,{enumerable:!0,get:a[c]})},__webpack_require__.f={},__webpack_require__.e=e=>Promise.all(Object.keys(__webpack_require__.f).reduce(((a,c)=>(__webpack_require__.f[c](e,a),a)),[])),__webpack_require__.u=e=>"js/"+e+"."+{177:"333ddd8e201baf8b0ef8",190:"a2441ee3e33c1b0dfb46",227:"acdc7edf769672ab395c",305:"c88c90542337f7fdd2de",346:"425075e72748a674ccbf",477:"22a31b1dea1b4afd2f5b",741:"a93fdc8c8a0167d66f8f",780:"9353cebb460c5e2269f8",786:"f4a7bab54148096ad474",789:"2d5c1ea061f479250649",830:"3ed10eef4abea47b3440",849:"67c23bd45876db282f82",882:"da3184782d3541205108",883:"b504c671ee56b3f5edf8",1031:"71fa0551886a59bcf1ca",1095:"9e59e92f30df1ec926e4",1142:"fc1a3a90c8a7cd0d7807",1222:"77e66626c184b7d31555",1480:"fef98c6a57f99f65fda8",1641:"20b900e0adda4c80db1d",1752:"41f05fd71a4dd13c9c08",1800:"1379f1df3ace760a2e7c",1890:"22dc4ae68245cd61893b",1926:"cef6829613662fa0d351",1975:"036f60f531547d8fb303",2003:"f48ccb771cd49cb7cf66",2136:"60095022ee15cac44eb4",2307:"be05dd39a77150ede1ff",2357:"b90575dcf5ca8c8f1ef6",2385:"c3da4f2c357252c9df08",2528:"35cf15469387068e6a85",2864:"f4fc3b62492697c38f08",2895:"a8f0413fcf2fee539813",3015:"e1084ababa33d08a81f0",3138:"75edb076a18972355143",3157:"b5de2b39ea37d3133af0",3169:"bd110d3b5b35b2926832",3343:"95ea7335a61f647d7e16",3507:"0c9b809d4c154301d6b7",3630:"c01bae56eaef759dc47e",3706:"15030bd90e02872595a8",3758:"957c19e64d42e47c33c7",4010:"bf993b78bd832234df6e",4047:"da30a71b441aa46bb8e5",4116:"94b769711c17c522d8c9",4280:"a995ffa72fa330a58630",4354:"4e0a70f1a566added829",4415:"7b18d362eeeac2a0f13a",4441:"dca649f001491a2bd607",4465:"308ce3c81e5393f25865",4550:"0d0291bd658dcc1e4cb2",4595:"c37517f72707c874a2b1",4692:"b98cac1fb67e4e908d64",4709:"8c7f740c485202951444",4766:"50b40199b264532882fa",4793:"801bcc6ee25931aea123",4800:"976c343f52e42fa93fdc",4880:"541bc47ab333186eb00d",4882:"ac4bf9b5216b41e62db4",5015:"5e41b5ed1c14f8339ac3",5037:"45597a02f6e5efbbe8ab",5097:"70b5339794033b90dc7f",5107:"55931eae2cd4b39a0de0",5156:"dfe562b76cf0ff9f24e0",5263:"88eb3ab427a4cbc934b9",5366:"046ebce9f739eb2e0c89",5423:"c13018ad8a1f937349ca",5486:"93bbfe795b3084129f59",5506:"9e948f9be7ebe096eebf",5614:"c9a8ac19be4023b7b250",5738:"6466f626e725a42b3698",5865:"f1a798618f3b6f9903b0",5975:"88ee9cdd28f0245914f8",5977:"bf7db06c1133a66449f3",6036:"56ff12c9dd70677ce693",6037:"e7cdaffc1d87265d5627",6111:"c25dd0a941839ee93c38",6251:"36a514e5dc40273fc7e1",6423:"a8e0bb7db6d3fded7dda",6600:"f619d552df8bcc9fecb5",7033:"6a366be1fc4535fb0efb",7096:"25a463e58dd1075911f1",7204:"3e5234153f1f490db272",7278:"ab7009f38bbb5732c15d",7319:"c14f96c5a30814af47fa",7555:"a5f570d29bfea1ef7506",7700:"e6a6a14ecf4012ebdafc",7766:"6f944a74026e1fe1264f",7900:"05c142408eaaa8435ffd",8113:"1a49932d3f9f58a0e19b",8141:"0226899ac199d372352a",8220:"9d69310a1c5abbd2e07a",8264:"55490fb5d4a9513d0175",8515:"eedd52d13507ac3fc95b",8615:"b508710cbd8a37db7ec5",8642:"1b6778bd5cc7a3c2bc58",8776:"8830e16a52d7de41cbc0",8871:"37df2861ac3d33fe4501",8991:"2a744e08ba37c28a332a",9112:"8b5424231c22fe32757a",9207:"d925c96ca941b509bb11",9229:"5d03eb6d1503a7e3708e",9416:"6ee4ffb0e861caab07f2",9424:"6538e064c5cb624ae4c6",9577:"3fd42a3b577d256de596",9612:"48e1d8ac85448df568dc",9664:"195f68941847fc00c374",9759:"a6a9959235213314d1b6",9797:"d76c4091e0c7d0b6b3f9",9871:"f06db479356ec8fadfeb",9957:"75378c34d0a170e87382"}[e]+".bundle.js",__webpack_require__.miniCssF=e=>4826===e?"css/index.css":"css/"+e+".css",__webpack_require__.g=function(){if("object"==typeof globalThis)return globalThis;try{return this||new Function("return this")()}catch(e){if("object"==typeof window)return window}}(),__webpack_require__.o=(e,a)=>Object.prototype.hasOwnProperty.call(e,a),e={},a="@universalis/web_fr:",__webpack_require__.l=(c,r,_,b)=>{if(e[c])e[c].push(r);else{var d,f;if(void 0!==_)for(var t=document.getElementsByTagName("script"),i=0;i<t.length;i++){var n=t[i];if(n.getAttribute("src")==c||n.getAttribute("data-webpack")==a+_){d=n;break}}d||(f=!0,(d=document.createElement("script")).charset="utf-8",d.timeout=120,__webpack_require__.nc&&d.setAttribute("nonce",__webpack_require__.nc),d.setAttribute("data-webpack",a+_),d.src=c),e[c]=[r];var onScriptComplete=(a,r)=>{d.onerror=d.onload=null,clearTimeout(u);var _=e[c];if(delete e[c],d.parentNode&&d.parentNode.removeChild(d),_&&_.forEach((e=>e(r))),a)return a(r)},u=setTimeout(onScriptComplete.bind(null,void 0,{type:"timeout",target:d}),12e4);d.onerror=onScriptComplete.bind(null,d.onerror),d.onload=onScriptComplete.bind(null,d.onload),f&&document.head.appendChild(d)}},__webpack_require__.r=e=>{"undefined"!=typeof Symbol&&Symbol.toStringTag&&Object.defineProperty(e,Symbol.toStringTag,{value:"Module"}),Object.defineProperty(e,"__esModule",{value:!0})},__webpack_require__.nmd=e=>(e.paths=[],e.children||(e.children=[]),e),__webpack_require__.p="/_web/assets/",c=(e,a,c)=>{var r=document.createElement("link");return r.rel="stylesheet",r.type="text/css",r.onload=a,r.onerror=function(a){var _=a&&a.target&&a.target.src||e,b=new Error("Loading CSS chunk "+chunkId+" failed.\n("+_+")");b.code="CSS_CHUNK_LOAD_FAILED",b.request=_,r.parentNode.removeChild(r),c(b)},r.href=e,document.getElementsByTagName("head")[0].appendChild(r),r},r=e=>new Promise(((a,r)=>{var _=__webpack_require__.miniCssF(e),b=__webpack_require__.p+_;if(((e,a)=>{for(var c=document.getElementsByTagName("link"),r=0;r<c.length;r++){var _=(d=c[r]).getAttribute("data-href")||d.getAttribute("href");if("stylesheet"===d.rel&&(_===e||_===a))return d}var b=document.getElementsByTagName("style");for(r=0;r<b.length;r++){var d;if((_=(d=b[r]).getAttribute("data-href"))===e||_===a)return d}})(_,b))return a();c(b,a,r)})),_={4826:0},__webpack_require__.f.miniCss=(e,a)=>{_[e]?a.push(_[e]):0!==_[e]&&{2528:1,3157:1,3343:1,3507:1,3630:1,3706:1,5366:1,6036:1,8991:1}[e]&&a.push(_[e]=r(e).then((()=>{_[e]=0}),(a=>{throw delete _[e],a})))},(()=>{var e={4826:0};__webpack_require__.f.j=(a,c)=>{var r=__webpack_require__.o(e,a)?e[a]:void 0;if(0!==r)if(r)c.push(r[2]);else{var _=new Promise(((c,_)=>r=e[a]=[c,_]));c.push(r[2]=_);var b=__webpack_require__.p+__webpack_require__.u(a),d=new Error;__webpack_require__.l(b,(c=>{if(__webpack_require__.o(e,a)&&(0!==(r=e[a])&&(e[a]=void 0),r)){var _=c&&("load"===c.type?"missing":c.type),b=c&&c.target&&c.target.src;d.message="Loading chunk "+a+" failed.\n("+_+": "+b+")",d.name="ChunkLoadError",d.type=_,d.request=b,r[1](d)}}),"chunk-"+a,a)}};var webpackJsonpCallback=(a,c)=>{var r,_,[b,d,f]=c,t=0;if(b.some((a=>0!==e[a]))){for(r in d)__webpack_require__.o(d,r)&&(__webpack_require__.m[r]=d[r]);if(f)f(__webpack_require__)}for(a&&a(c);t<b.length;t++)_=b[t],__webpack_require__.o(e,_)&&e[_]&&e[_][0](),e[_]=0},a=self.webpackChunk_universalis_web_fr=self.webpackChunk_universalis_web_fr||[];a.forEach(webpackJsonpCallback.bind(null,0)),a.push=webpackJsonpCallback.bind(null,a.push.bind(a))})(),__webpack_require__.nc=void 0,document.addEventListener("DOMContentLoaded",(function(){__webpack_require__.e(3138).then(__webpack_require__.bind(__webpack_require__,73138)).then((function(){Promise.all([__webpack_require__.e(1890),__webpack_require__.e(786)]).then(__webpack_require__.bind(__webpack_require__,786)).then((function(e){e.default()}))}))}))})();</script> </body> </html>