CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Sachsenhausen (concentratiekamp) - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"f71e9d3c-7994-4fd3-a553-0251ccffc8b0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Sachsenhausen_(concentratiekamp)","wgTitle":"Sachsenhausen (concentratiekamp)","wgCurRevisionId":68005540,"wgRevisionId":68005540,"wgArticleId":111044,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","Duitse Democratische Republiek","Sachsenhausen"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Sachsenhausen_(concentratiekamp)","wgRelevantArticleId":111044,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgCoordinates":{"lat":52.76583333333333,"lon":13.264166666666666},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q154498","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame", "ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg/1200px-Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="803"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg/800px-Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="536"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg/640px-Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="428"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Sachsenhausen (concentratiekamp) - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_(concentratiekamp)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_(concentratiekamp)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Sachsenhausen_concentratiekamp rootpage-Sachsenhausen_concentratiekamp skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/3_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Sachsenhausen+%28concentratiekamp%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Sachsenhausen+%28concentratiekamp%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Sachsenhausen+%28concentratiekamp%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Sachsenhausen+%28concentratiekamp%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Voor_de_oorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voor_de_oorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Voor de oorlog</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voor_de_oorlog-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Voor de oorlog-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Voor_de_oorlog-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bekende_gevangenen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bekende_gevangenen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Bekende gevangenen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bekende_gevangenen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tijdens_de_oorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tijdens_de_oorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tijdens de oorlog</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tijdens_de_oorlog-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Tijdens de oorlog-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Tijdens_de_oorlog-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bekende_gevangenen_en_slachtoffers" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bekende_gevangenen_en_slachtoffers"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Bekende gevangenen en slachtoffers</span> </div> </a> <ul id="toc-Bekende_gevangenen_en_slachtoffers-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Commandanten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Commandanten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Commandanten</span> </div> </a> <ul id="toc-Commandanten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bewaker" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bewaker"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Bewaker</span> </div> </a> <ul id="toc-Bewaker-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bevrijding" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bevrijding"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Bevrijding</span> </div> </a> <ul id="toc-Bevrijding-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Na_de_oorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Na_de_oorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Na de oorlog</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Na_de_oorlog-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Na de oorlog-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Na_de_oorlog-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Speziallager" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Speziallager"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Speziallager</span> </div> </a> <ul id="toc-Speziallager-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kamp_opgeheven" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kamp_opgeheven"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Kamp opgeheven</span> </div> </a> <ul id="toc-Kamp_opgeheven-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Monument" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Monument"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Monument</span> </div> </a> <ul id="toc-Monument-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Films" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Films"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Films</span> </div> </a> <ul id="toc-Films-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Sachsenhausen (concentratiekamp)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 43 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-43" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">43 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B3%D9%83%D8%B1_%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%B2%D8%A7%D9%83%D8%B3%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%B2%D9%86" title="معسكر اعتقال زاكسنهاوزن – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="معسكر اعتقال زاكسنهاوزن" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Zaksenhauzen_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si" title="Zaksenhauzen həbs düşərgəsi – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Zaksenhauzen həbs düşərgəsi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%85%D0%B0%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%BD" title="Захсенхаузен – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Захсенхаузен" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_(kamp-kreizenna%C3%B1)" title="Sachsenhausen (kamp-kreizennañ) – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Sachsenhausen (kamp-kreizennañ)" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Camp_de_concentraci%C3%B3_de_Sachsenhausen" title="Camp de concentració de Sachsenhausen – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Camp de concentració de Sachsenhausen" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Koncentra%C4%8Dn%C3%AD_t%C3%A1bor_Sachsenhausen" title="Koncentrační tábor Sachsenhausen – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Koncentrační tábor Sachsenhausen" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen-Oranienburg" title="Sachsenhausen-Oranienburg – Kasjoebisch" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Sachsenhausen-Oranienburg" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kasjoebisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_koncentrationslejr" title="Sachsenhausen koncentrationslejr – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Sachsenhausen koncentrationslejr" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/KZ_Sachsenhausen" title="KZ Sachsenhausen – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="KZ Sachsenhausen" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%B5%CE%B4%CE%BF_%CF%83%CF%85%CE%B3%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82_%CE%96%CE%AC%CE%BE%CE%B5%CE%BD%CF%87%CE%B1%CE%BF%CF%85%CE%B6%CE%B5%CE%BD" title="Στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_concentration_camp" title="Sachsenhausen concentration camp – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Sachsenhausen concentration camp" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Koncentrejo_Sachsenhausen" title="Koncentrejo Sachsenhausen – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Koncentrejo Sachsenhausen" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Campo_de_concentraci%C3%B3n_de_Sachsenhausen" title="Campo de concentración de Sachsenhausen – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Campo de concentración de Sachsenhausen" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Sachsenhauseni_koonduslaager" title="Sachsenhauseni koonduslaager – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Sachsenhauseni koonduslaager" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen" title="Sachsenhausen – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sachsenhausen" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%B2%D9%86" title="اردوگاه کار اجباری زاکسن‌هاوزن – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="اردوگاه کار اجباری زاکسن‌هاوزن" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausenin_keskitysleiri" title="Sachsenhausenin keskitysleiri – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sachsenhausenin keskitysleiri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Camp_de_concentration_d%27Oranienbourg-Sachsenhausen" title="Camp de concentration d'Oranienbourg-Sachsenhausen – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Camp de concentration d'Oranienbourg-Sachsenhausen" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_(konsintraasjekamp)" title="Sachsenhausen (konsintraasjekamp) – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Sachsenhausen (konsintraasjekamp)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Campo_de_concentraci%C3%B3n_de_Sachsenhausen" title="Campo de concentración de Sachsenhausen – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Campo de concentración de Sachsenhausen" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%A7%D7%A1%D7%A0%D7%94%D7%90%D7%95%D7%96%D7%9F" title="זקסנהאוזן – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="זקסנהאוזן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kamp_konsentrasi_Sachsenhausen" title="Kamp konsentrasi Sachsenhausen – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Kamp konsentrasi Sachsenhausen" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Campo_di_concentramento_di_Sachsenhausen" title="Campo di concentramento di Sachsenhausen – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Campo di concentramento di Sachsenhausen" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B6%E3%82%AF%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%83%8F%E3%82%A6%E3%82%BC%E3%83%B3%E5%BC%B7%E5%88%B6%E5%8F%8E%E5%AE%B9%E6%89%80" title="ザクセンハウゼン強制収容所 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ザクセンハウゼン強制収容所" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Zaksenhauzeno_koncentracijos_stovykla" title="Zaksenhauzeno koncentracijos stovykla – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Zaksenhauzeno koncentracijos stovykla" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zaksenhauzenes_koncentr%C4%81cijas_nometne" title="Zaksenhauzenes koncentrācijas nometne – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zaksenhauzenes koncentrācijas nometne" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen" title="Sachsenhausen – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Sachsenhausen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen" title="Sachsenhausen – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sachsenhausen" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Oranienburg-Sachsenhausen" title="Oranienburg-Sachsenhausen – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Oranienburg-Sachsenhausen" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_(KL)" title="Sachsenhausen (KL) – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Sachsenhausen (KL)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Campo_de_concentra%C3%A7%C3%A3o_de_Sachsenhausen" title="Campo de concentração de Sachsenhausen – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Campo de concentração de Sachsenhausen" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Lag%C4%83rul_de_concentrare_Sachsenhausen" title="Lagărul de concentrare Sachsenhausen – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Lagărul de concentrare Sachsenhausen" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%85%D0%B0%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%BD_(%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%8C)" title="Заксенхаузен (концентрационный лагерь) – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Заксенхаузен (концентрационный лагерь)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_concentration_camp" title="Sachsenhausen concentration camp – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Sachsenhausen concentration camp" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Koncentra%C4%8Dn%C3%BD_t%C3%A1bor_Sachsenhausen" title="Koncentračný tábor Sachsenhausen – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Koncentračný tábor Sachsenhausen" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%97%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%85%D0%B0%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%BD" title="Логор Захсенхаузен – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Логор Захсенхаузен" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_(koncentrationsl%C3%A4ger)" title="Sachsenhausen (koncentrationsläger) – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Sachsenhausen (koncentrationsläger)" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_toplama_kamp%C4%B1" title="Sachsenhausen toplama kampı – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sachsenhausen toplama kampı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%BD" title="Заксенгаузен – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Заксенгаузен" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86%DB%81%D8%A7%D9%88%D8%B2%D9%86_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%DB%8C%D9%85%D9%BE" title="زاکسنہاوزن حراستی کیمپ – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="زاکسنہاوزن حراستی کیمپ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Zaksenxauzen" title="Zaksenxauzen – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Zaksenxauzen" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BA%A1i_t%E1%BA%ADp_trung_Sachsenhausen" title="Trại tập trung Sachsenhausen – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Trại tập trung Sachsenhausen" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%90%A8%E5%85%8B%E6%A3%AE%E8%B1%AA%E6%A3%AE%E9%9B%86%E4%B8%AD%E8%90%A5" title="萨克森豪森集中营 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="萨克森豪森集中营" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q154498#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sachsenhausen_(concentratiekamp)" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Sachsenhausen_(concentratiekamp)" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sachsenhausen_(concentratiekamp)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Sachsenhausen_(concentratiekamp)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Sachsenhausen_(concentratiekamp)" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Sachsenhausen_(concentratiekamp)" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&oldid=68005540" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Sachsenhausen_%28concentratiekamp%29&id=68005540&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FSachsenhausen_%28concentratiekamp%29"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FSachsenhausen_%28concentratiekamp%29"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Sachsenhausen+%28concentratiekamp%29"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Sachsenhausen_%28concentratiekamp%29&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sachsenhausen_concentration_camp" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q154498" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=52_45_57_N_13_15_51_E_type:landmark_region:DE-BR&pagename=Sachsenhausen_(concentratiekamp)">52° 45′ 57″ NB, 13° 15′ 51″ OL</a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightsteelblue; color:inherit; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Sachsenhausen </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><div style="margin-left:auto; margin-right:auto; width: 260px; max-width: 260px; float:none; clear:both;"><div style="position: relative;border: 1px solid none; padding: 0px; width: 260px; max-width: 260px;"><span class="notpageimage noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:German_Reich_1937_adm_location_map_(Dutch_title).png" class="mw-file-description" title="Sachsenhausen (Duitsland)"><img alt="Sachsenhausen (Duitsland)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/German_Reich_1937_adm_location_map_%28Dutch_title%29.png/260px-German_Reich_1937_adm_location_map_%28Dutch_title%29.png" decoding="async" width="260" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/German_Reich_1937_adm_location_map_%28Dutch_title%29.png/390px-German_Reich_1937_adm_location_map_%28Dutch_title%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/German_Reich_1937_adm_location_map_%28Dutch_title%29.png/520px-German_Reich_1937_adm_location_map_%28Dutch_title%29.png 2x" data-file-width="746" data-file-height="593" /></a></span><br /><div style="position: absolute; z-index: 2; top: 36.8%; left: 43.9%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; line-height:0;"><span typeof="mw:File"><span title="Sachsenhausen"><img alt="Sachsenhausen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 85%%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;"><span style="padding: 1px;"></span></div></div></div><div style="font-size: 90%"> </div></div> </td></tr> <tr> <th>Ingebruikname </th> <td colspan="2">12 augustus 1936<sup id="cite_ref-bron1_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-bron1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <th>Gesloten </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/1949" title="1949">1949</a> </td></tr> <tr> <th>Bevrijding </th> <td colspan="2">22 april 1945<sup id="cite_ref-bron1_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-bron1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <th>Locatie </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Oranienburg_(stad)" title="Oranienburg (stad)">Oranienburg</a> </td></tr> <tr> <th>Land </th> <td colspan="2">Duitsland </td></tr> <tr> <th>Verantwoordelijk land </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Nazi-Duitsland" title="Nazi-Duitsland">Nazi-Duitsland</a> </td></tr> <tr> <th>Coördinaten </th> <td colspan="2"><span class="coordinates plainlinks"><span id="text_coordinates"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=52_45_57_N_13_15_51_E_type:landmark&pagename=Sachsenhausen_(concentratiekamp)">52° 46′ NB, 13° 16′ OL</a></span></span> </td></tr> <tr> <th>Beheerder </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Schutzstaffel" title="Schutzstaffel">SS</a> </td></tr> <tr> <th>Gevangenen </th> <td colspan="2">200.000<sup id="cite_ref-bron2_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-bron2-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <th>Dodental </th> <td colspan="2">30.000<sup id="cite_ref-bron3_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-bron3-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> - 50.000<sup id="cite_ref-bron2_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-bron2-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg,_Duitsland.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Ingang van Sachsenhausen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg/266px-Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg" decoding="async" width="266" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg/399px-Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg/532px-Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><div style="font-size:90%">Ingang van Sachsenhausen</div> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Sachsenhausen</b> was tijdens de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> een <a href="/wiki/Concentratiekamp" title="Concentratiekamp">concentratiekamp</a> in <a href="/wiki/Nazi-Duitsland" title="Nazi-Duitsland">nazi-Duitsland</a>.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het kamp lag 35 kilometer van <a href="/wiki/Berlijn_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Berlijn (hoofdbetekenis)">Berlijn</a> en werd in <a href="/wiki/1936" title="1936">1936</a> voorafgaand aan de <a href="/wiki/Olympische_Spelen_van_1936" class="mw-redirect" title="Olympische Spelen van 1936">Olympische Spelen</a> in Berlijn gebouwd door gevangenen. Het kamp lag in de wijk Sandhausen (tegenwoordig Sachsenhausen, net als het kamp zelf) in de stad <a href="/wiki/Oranienburg_(stad)" title="Oranienburg (stad)">Oranienburg</a>. Het was bedoeld als 'voorbeeldkamp' en werd later ook als opleidingskamp voor SS'ers en kampbewakers ingezet. </p><p>In Sachsenhausen zaten van 1939 tot 1945 ongeveer 200.000 mensen gevangen. Voor de periode van 1936 tot 1939 zijn er geen betrouwbare getallen. Volgens de officiële getallen kwamen er ca. 30.000 tot 50.000 mensen om.<sup id="cite_ref-bron2_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-bron2-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-bron3_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-bron3-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Onder de gevangenen waren politieke tegenstanders van <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a>, <a href="/wiki/Krijgsgevangene" title="Krijgsgevangene">krijgsgevangenen</a>, zogenaamde <i>asocialen</i>, <a href="/wiki/Roma_(volk)" title="Roma (volk)">Roma</a>, <a href="/wiki/Sinti" title="Sinti">Sinti</a>, <a href="/wiki/Joden" title="Joden">Joden</a>, <a href="/wiki/Homoseksualiteit" title="Homoseksualiteit">homoseksuelen</a> en <a href="/wiki/Jehova%27s_getuigen" title="Jehova's getuigen">Jehova's getuigen</a>. De doodsoorzaak varieerde: ziekte, uithongering, uitputting, marteling en executie. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Sachsenhausen_Arbeit_Macht_Frei_High_Res.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Sachsenhausen_Arbeit_Macht_Frei_High_Res.jpg/260px-Sachsenhausen_Arbeit_Macht_Frei_High_Res.jpg" decoding="async" width="260" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Sachsenhausen_Arbeit_Macht_Frei_High_Res.jpg/390px-Sachsenhausen_Arbeit_Macht_Frei_High_Res.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Sachsenhausen_Arbeit_Macht_Frei_High_Res.jpg/520px-Sachsenhausen_Arbeit_Macht_Frei_High_Res.jpg 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Poort van Sachsenhausen</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Sachsenhausen32.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Sachsenhausen32.jpg/260px-Sachsenhausen32.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Sachsenhausen32.jpg/390px-Sachsenhausen32.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Sachsenhausen32.jpg/520px-Sachsenhausen32.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption>Poortgebouw met reconstructie prikkeldraad</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Sachsenhausen_2006.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Sachsenhausen_2006.jpg/260px-Sachsenhausen_2006.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Sachsenhausen_2006.jpg/390px-Sachsenhausen_2006.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Sachsenhausen_2006.jpg/520px-Sachsenhausen_2006.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Joodse barakken</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Dutch_plaque_in_Sachsenhausen_concentration_camp.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Dutch_plaque_in_Sachsenhausen_concentration_camp.jpg/260px-Dutch_plaque_in_Sachsenhausen_concentration_camp.jpg" decoding="async" width="260" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Dutch_plaque_in_Sachsenhausen_concentration_camp.jpg/390px-Dutch_plaque_in_Sachsenhausen_concentration_camp.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Dutch_plaque_in_Sachsenhausen_concentration_camp.jpg/520px-Dutch_plaque_in_Sachsenhausen_concentration_camp.jpg 2x" data-file-width="2007" data-file-height="1411" /></a><figcaption>Herdenkingsplaquette voor gefusilleerde Nederlanders</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Sachsenhausen-pathological-laboratory.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Sachsenhausen-pathological-laboratory.jpg/260px-Sachsenhausen-pathological-laboratory.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Sachsenhausen-pathological-laboratory.jpg/390px-Sachsenhausen-pathological-laboratory.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Sachsenhausen-pathological-laboratory.jpg/520px-Sachsenhausen-pathological-laboratory.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Pathologisch laboratorium</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Blievenstorf_Denkmal_Todesmarsch.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Blievenstorf_Denkmal_Todesmarsch.jpg/260px-Blievenstorf_Denkmal_Todesmarsch.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Blievenstorf_Denkmal_Todesmarsch.jpg/390px-Blievenstorf_Denkmal_Todesmarsch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Blievenstorf_Denkmal_Todesmarsch.jpg/520px-Blievenstorf_Denkmal_Todesmarsch.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Gedenksteen dodenmars</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Sachsenhausen_Memorial_Detail.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Sachsenhausen_Memorial_Detail.jpg/260px-Sachsenhausen_Memorial_Detail.jpg" decoding="async" width="260" height="388" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Sachsenhausen_Memorial_Detail.jpg/390px-Sachsenhausen_Memorial_Detail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Sachsenhausen_Memorial_Detail.jpg/520px-Sachsenhausen_Memorial_Detail.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="3872" /></a><figcaption>Gedenkteken uit de tijd van de DDR</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voor_de_oorlog">Voor de oorlog</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Voor de oorlog" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Voor de oorlog"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de machtsovername van de <a href="/wiki/Schutzstaffel" title="Schutzstaffel">SS</a> op de <a href="/wiki/Sturmabteilung" title="Sturmabteilung">SA</a> sloot <a href="/wiki/Oranienburg_(concentratiekamp)" title="Oranienburg (concentratiekamp)">kamp Oranienburg</a> en werd in Sandhausen een nieuw modelkamp voor alle andere concentratiekampen gebouwd, genaamd Sachsenhausen.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het diende als opleidingsinstituut voor de SS én voor kampartsen, o.a. <a href="/wiki/Aribert_Heim" title="Aribert Heim">Aribert Heim</a>. Terwijl Hitler goede sier maakte tijdens de <a href="/wiki/Olympische_Zomerspelen_1936" title="Olympische Zomerspelen 1936">Olympische Spelen</a> van 1936 in Berlijn, werd 35 kilometer verderop kamp Sachsenhausen gebouwd door gevangenen uit <a href="/wiki/Kamp_Esterwegen" title="Kamp Esterwegen">Esterwegen</a>. Als gevolg van de wreedheden van de <a href="/wiki/Schutzstaffel" title="Schutzstaffel">SS</a>-bewakers en <a href="/wiki/Ondervoeding" title="Ondervoeding">ondervoeding</a> overleefden de meesten dit niet. Eind september van dat jaar was het <i>Konzentrationslager Sachsenhausen</i> klaar. De eerste gevangenen waren politieke gevangenen zoals <a href="/wiki/Communisme" title="Communisme">communisten</a>. Na de politieke gevangenen volgden mensen die door het naziregime als 'minderwaardig’ beschouwd werden: geestelijk gehandicapten, Roma, Joden en homoseksuelen. Na de <a href="/wiki/Kristallnacht" title="Kristallnacht">Kristallnacht</a> in 1938 werden 1.800 Joden naar Sachsenhausen getransporteerd. </p><p>Het kamp is <a href="/wiki/Delta_(letter)" title="Delta (letter)">delta-vormig</a>, qua architectuur een "Idealplan". Alle zichtlijnen lopen naar de centrale toegangspoort, met de kenmerkende spreuk '<a href="/wiki/Arbeit_macht_frei" title="Arbeit macht frei">Arbeit macht frei</a>'. Dit concept was bedoeld voor absolute terreur van de SS. Vanuit alle hoeken was het machinegeweer op de poort zichtbaar. Bij de groei van het kamp bleek dit concept niet houdbaar. Op diverse locaties rondom de bestaande barakken werden barakken en andere gebouwen zoals het crematorium bijgebouwd. </p><p>Sachsenhausen bekleedde een bijzondere positie in het systeem van nazi-concentratiekampen. Dit kwam door de nabijheid van de Reichshoofdstad en zijn functie als trainingskamp. Dit werd versterkt door de verplaatsing van de "Inspectie van Concentratiekampen", het administratieve centrum voor alle concentratiekampen in de Duitse invloedssfeer, van Berlijn naar Oranienburg in april 1938. </p><p>Eind september 1939 waren er 8.384 gevangenen in het kamp. In november van dat jaar nam het aantal gevangenen toe tot 11.311. Als gevolg van een <a href="/wiki/Vlektyfus" title="Vlektyfus">tyfus</a><a href="/wiki/Epidemie" title="Epidemie">epidemie</a> en hongersnood stierven honderden gevangenen binnen enkele weken. Tot april 1940 werden overledenen <a href="/wiki/Crematie" title="Crematie">gecremeerd</a> in Berlijn. Vanaf april 1940 beschikte Sachsenhausen over een eigen crematorium; daartoe werd besloten nadat een vrachtwagen op weg naar Berlijn bij een ongeluk lijken had verloren. </p><p>De gevangenen werden ingezet voor <a href="/wiki/Dwangarbeid" title="Dwangarbeid">dwangarbeid</a> en net als in veel andere concentratiekampen vonden in Sachsenhausen medische experimenten plaats. Gevangenen werden opzettelijk grote wonden toegebracht om de genezing te bestuderen en kinderen werden besmet met <a href="/wiki/Hepatitis_B" title="Hepatitis B">hepatitis B</a> teneinde de veranderingen in de lever te volgen. </p><p>De 'Inspectie der Concentratiekampen' regelde de organisatie en planning voor alle concentratiekampen in Duitsland. De eerste inspecteur was <a href="/wiki/Theodor_Eicke" title="Theodor Eicke">Theodor Eicke</a>, die eerder in <a href="/wiki/Dachau_(concentratiekamp)" title="Dachau (concentratiekamp)">Dachau</a> werkzaam was. Sachsenhausen was tevens opleidingscentrum voor SS-bewakers. Onder anderen de bewakers van <a href="/wiki/Kamp_Vught" title="Kamp Vught">Kamp Vught</a> werden er opgeleid. Om het kamp aan het zicht van de buitenwereld te onttrekken en om het ontsnappen zo moeilijk mogelijk te maken, woonde het kamppersoneel rondom het kamp in het tegenwoordige Oranienburg. Tegelijk was het kamp voor de lokale bevolking een belangrijke economische factor, ook omdat bijvoorbeeld lokale ambachtslieden er werkzaamheden uitvoerden en handel mee dreven. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bekende_gevangenen">Bekende gevangenen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Bekende gevangenen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Bekende gevangenen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Jan_Bender" title="Jan Bender">Jan Bender</a>, componist</li> <li><a href="/w/index.php?title=Martinus_Konijn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Martinus Konijn (de pagina bestaat niet)">Martinus Konijn</a>, de eerste Nederlander in het kamp<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tijdens_de_oorlog">Tijdens de oorlog</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Tijdens de oorlog" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Tijdens de oorlog"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De omstandigheden in Sachsenhausen waren barbaars. Zo werden dagelijks gevangenen doodgeschoten of opgehangen: 33 Polen en 88 Nederlanders in mei 1942, onder wie <a href="/wiki/Jan_Mekel" title="Jan Mekel">Johannes Antonius Alphonsus Mekel</a>, <a href="/wiki/Richard_Schoemaker" title="Richard Schoemaker">Richard Leonard Arnold Schoemaker</a>, <a href="/wiki/Pierre_Marie_Robert_Versteegh" title="Pierre Marie Robert Versteegh">Pierre Marie Robert Versteegh</a> en <a href="/wiki/Johan_Hendrik_Westerveld" title="Johan Hendrik Westerveld">Johan Hendrik Westerveld</a>. </p><p>Na de nazi-invasie in de <a href="/wiki/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie">Sovjet-Unie</a> werden duizenden Sovjetsoldaten als krijgsgevangene naar Sachsenhausen gebracht, van wie de meesten omkwamen. Vanaf augustus 1941 werden circa 18.000 Russische krijgsgevangenen doodgeschoten. Op hen werd de in Sachsenhausen ontwikkelde nekschotmachine uitgeprobeerd, die later in <i>Station Z</i> kwam te staan. </p><p>In 1942 werd <i>Station Z</i> aangelegd, een installatie voor vernietiging van gevangenen. Op 29 mei van dat jaar werden nazikopstukken uitgenodigd voor de opening van <i>Station Z</i>. Als demonstratie van de efficiëntie van de installatie werden 96 Joden doodgeschoten. In maart 1943 werd <i>Station Z</i> uitgebreid met een <a href="/wiki/Gaskamer_(Tweede_Wereldoorlog)" title="Gaskamer (Tweede Wereldoorlog)">gaskamer</a>, die tot het einde van de oorlog dienst zou doen. Het aantal doden door vergassing is niet bekend, omdat de transporten voor de gaskamer niet werden geadministreerd. Bij later onderzoek werden grote as-akkers ontdekt. Op basis van ooggetuigenverklaringen zijn in de omgeving wegen gevonden die grotendeels waren aangelegd met een grote hoeveelheid menselijke as; dit duidt op grote aantallen slachtoffers. </p><p>Vanaf 1942 kwam er steeds meer vraag naar goedkope arbeidskrachten, hierdoor nam het aantal gevangenen dat werd ingezet als dwangarbeider toe. Op het hoogtepunt van de dwangarbeid waren er zo'n honderd 'buitenkampen' en '<a href="/wiki/Buitencommando" title="Buitencommando">buitencommando</a>'s'. In buitenkampen verbleven de gevangenen ook 's nachts, in buitencommando's alleen overdag. Bedrijven die gebruikmaakten van dwangarbeiders waren onder meer <a href="/wiki/Siemens_AG" title="Siemens AG">Siemens</a>, <a href="/wiki/Henschel" title="Henschel">Henschel</a>-Werke Berlin, <a href="/wiki/Daimler_(Duitsland)" class="mw-redirect" title="Daimler (Duitsland)">Daimler-Benz</a>, <a href="/wiki/IG_Farben" title="IG Farben">IG Farben</a> en <a href="/wiki/AEG" title="AEG">AEG</a>. Wie niet kon werken - bijvoorbeeld door ziekte - tekende daarmee zijn doodvonnis, aangezien arbeidsongeschiktheid veelal betekende dat men op de trein naar een vernietigingskamp gezet werd. </p><p>Berucht was het werk in de steenfabriek in Oranienburg, waar de gevangenen zelf de haven aanlegden en de fabriek bouwden. In deze steenfabriek werden de enorme stenen gefabriceerd, bedoeld voor de bouwwerken van <a href="/wiki/Albert_Speer" title="Albert Speer">Albert Speer</a>, onder andere voor de nieuwe - nooit gerealiseerde - hoofdstad van het Derde Rijk, <a href="/wiki/Welthauptstadt_Germania" title="Welthauptstadt Germania">Germania</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bekende_gevangenen_en_slachtoffers">Bekende gevangenen en slachtoffers</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Bekende gevangenen en slachtoffers" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Bekende gevangenen en slachtoffers"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="vatop"> <tbody><tr> <td> <ul><li><a href="/wiki/Pierre_d%27Alcantara_de_Querrieu" title="Pierre d'Alcantara de Querrieu">Pierre d'Alcantara de Querrieu</a>, verzetsman</li> <li><a href="/wiki/Stepan_Bandera" title="Stepan Bandera">Stepan Bandera</a>, Oekraïens nationalist</li> <li><a href="/wiki/Kees_Becht" title="Kees Becht">Kees Becht</a>, verzetsman, later politicus</li> <li><a href="/wiki/Jurek_Becker" title="Jurek Becker">Jurek Becker</a>, Pools-Duits schrijver van Jacob de Leugenaar</li> <li><a href="/wiki/Jan_Willem_Berix" title="Jan Willem Berix">Jan Willem Berix</a>, districtsleider van de <a href="/wiki/Landelijke_Organisatie_voor_Hulp_aan_Onderduikers" title="Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers">Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers</a> in Heerlen</li> <li><a href="/wiki/Freek_Bischoff_van_Heemskerck" title="Freek Bischoff van Heemskerck">Freek Bischoff van Heemskerck</a>, verzetsman, later stalmeester aan het Nederlandse hof</li> <li><a href="/wiki/Arend_Andries_Bontekoe" title="Arend Andries Bontekoe">Arend Andries Bontekoe</a>, verzetsman</li> <li><a href="/wiki/Jan_Johannes_Bosma" title="Jan Johannes Bosma">Jan Johannes Bosma</a>, tuinarchitect</li> <li><a href="/wiki/Trygve_Bratteli" title="Trygve Bratteli">Trygve Bratteli</a>, politicus</li> <li><a href="/wiki/Thomas_Buergenthal" title="Thomas Buergenthal">Thomas Buergenthal</a>, jurist</li> <li><a href="/wiki/Francisco_Largo_Caballero" title="Francisco Largo Caballero">Francisco Largo Caballero</a>, vakbondsleider en politicus</li> <li><a href="/wiki/Odo_Croiset" title="Odo Croiset">Odo Croiset</a>, illegale drukker</li> <li><a href="/wiki/Joseph_De_Hasque" title="Joseph De Hasque">Joseph De Hasque</a>, politicus</li> <li><a href="/wiki/Pieter_Dekhuijzen" title="Pieter Dekhuijzen">Pieter Dekhuijzen</a>, was huisarts en clubarts van Feyenoord, verzet tegen Artsenkamer, binnen enkele weken na aankomst in kamp overleden aan dysenterie</li> <li><a href="/wiki/Marinus_Delhez" title="Marinus Delhez">Marinus Delhez</a>, verzetsstrijder</li> <li><a href="/wiki/Hans_von_Dohn%C3%A1nyi" title="Hans von Dohnányi">Hans von Dohnányi</a>, jurist</li> <li><a href="/wiki/Jakov_Dzjoegasjvili" title="Jakov Dzjoegasjvili">Jakov Dzjoegasjvili</a>, zoon van <a href="/wiki/Jozef_Stalin" title="Jozef Stalin">Stalin</a><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Henk_Eikeboom" title="Henk Eikeboom">Henk Eikeboom</a>, anarchist, uitgever</li> <li><a href="/wiki/Joop_van_Elsen" title="Joop van Elsen">Joop van Elsen</a>, verzetsman, later Tweede Kamerlid</li> <li><a href="/wiki/Georg_Elser" title="Georg Elser">Georg Elser</a>, verzetsman, pleegde een aanslag op Hitler, later vermoord in <a href="/wiki/Dachau_(concentratiekamp)" title="Dachau (concentratiekamp)">Dachau</a></li> <li><a href="/wiki/Jan_van_den_Ende" title="Jan van den Ende">Jan van den Ende</a>, filmmaker en natuurbeschermer</li> <li><a href="/wiki/Marius_Flothuis" title="Marius Flothuis">Marius Flothuis</a>, musicoloog en componist</li> <li><a href="/wiki/Ernst_Goldenbaum" title="Ernst Goldenbaum">Ernst Goldenbaum</a>, politicus</li> <li><a href="/wiki/Henk_Gortzak" title="Henk Gortzak">Henk Gortzak</a>, verzetsman, later Tweede Kamerlid<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Daan_Goulooze" title="Daan Goulooze">Daan Goulooze</a>, uitgever en verzetsman</li> <li><a href="/wiki/Jur_Haak" class="mw-redirect" title="Jur Haak">Jur Haak</a>, voetballer en verzetsman</li> <li><a href="/wiki/Hans_Hers" title="Hans Hers">Hans Hers</a>, medicus</li> <li><a href="/wiki/Piet_Jongeling" title="Piet Jongeling">Piet Jongeling</a>, journalist, verzetsman, later Tweede Kamerlid</li> <li><a href="/wiki/Louis_Kiebooms" title="Louis Kiebooms">Louis Kiebooms</a>, later Vlaams katholiek politicus</li> <li><a href="/wiki/Anton_de_Kom" title="Anton de Kom">Anton de Kom</a>, anti-koloniale schrijver, nationalist en verzetsstrijder</li></ul> </td> <td style="background-color:var(--background-color-base,#fff);color:inherit;" rowspan="200" class="unsortable">  </td> <td> <ul><li><a href="/wiki/Paul-Ludwig_Landsberg" title="Paul-Ludwig Landsberg">Paul-Ludwig Landsberg</a>, filosoof</li> <li><a href="/wiki/Jan_Lemaire_jr." title="Jan Lemaire jr.">Jan Lemaire jr.</a>, acteur</li> <li><a href="/wiki/Jean_Lenglet" title="Jean Lenglet">Jean Lenglet</a>, journalist</li> <li><a href="/wiki/Truus_van_Lier" title="Truus van Lier">Truus van Lier</a>, verzetsstrijdster</li> <li><a href="/wiki/Marcel_Louette" title="Marcel Louette">Marcel Louette</a>, verzetsstrijder (oprichter van de <a href="/wiki/Witte_Brigade" title="Witte Brigade">Witte Brigade</a>)</li> <li><a href="/wiki/Jan_Mekel" title="Jan Mekel">Jan Mekel</a>, hoogleraar en verzetsman</li> <li><a href="/wiki/Jens_Emil_Mungard" title="Jens Emil Mungard">Jens Emil Mungard</a>, Friese dichter</li> <li><a href="/wiki/Martin_Niem%C3%B6ller" title="Martin Niemöller">Martin Niemöller</a>, verzetsstrijder, luthers geestelijke</li> <li><a href="/wiki/Sigismund_Payne-Best" class="mw-redirect" title="Sigismund Payne-Best">Sigismund Payne-Best</a>, geheim agent</li> <li><a href="/wiki/Flor_Peeters_(hoogleraar)" title="Flor Peeters (hoogleraar)">Flor Peeters</a>, hoogleraar</li> <li><a href="/wiki/Leo_Polak" title="Leo Polak">Leo Polak</a>, jurist en filosoof</li> <li><a href="/wiki/Reina_Prinsen_Geerligs" title="Reina Prinsen Geerligs">Reina Prinsen Geerligs</a>, schrijfster en verzetsstrijdster</li> <li><a href="/wiki/Johan_Ringers" title="Johan Ringers">Johan Ringers</a>, regeringscommissaris voor de Wederopbouw, minister in eerste naoorlogs kabinet</li> <li><a href="/wiki/Thys_Risselada" title="Thys Risselada">Thys Risselada</a>, Engelandvaarder</li> <li><a href="/wiki/Govert_Ritmeester" title="Govert Ritmeester">Govert Ritmeester</a>, burgemeester</li> <li><a href="/wiki/Richard_Schoemaker" title="Richard Schoemaker">Richard Schoemaker</a>, hoogleraar en verzetsman</li> <li><a href="/wiki/Kurt_Schuschnigg" title="Kurt Schuschnigg">Kurt Schuschnigg</a>, Oostenrijks politicus</li> <li><a href="/wiki/Jan_Slot_(1913-1994)" title="Jan Slot (1913-1994)">Jan Slot</a>, verzetsman, later burgemeester</li> <li><a href="/wiki/Richard_Stevens" title="Richard Stevens">Richard Stevens</a>, agent SIS</li> <li><a href="/wiki/Friedrich_Syrup" title="Friedrich Syrup">Friedrich Syrup</a>, jurist en politicus</li> <li><a href="/wiki/Hermannus_van_Tongeren_sr." title="Hermannus van Tongeren sr.">Hermannus van Tongeren sr.</a>, militair</li> <li><a href="/wiki/Omer_Vanaudenhove" title="Omer Vanaudenhove">Omer Vanaudenhove</a>, later Vlaams liberaal politicus</li> <li><a href="/wiki/Jan_Verschure" title="Jan Verschure">Jan Verschure</a>, verzetsstrijder en ondernemer</li> <li><a href="/wiki/Pierre_Marie_Robert_Versteegh" title="Pierre Marie Robert Versteegh">Pierre Marie Robert Versteegh</a>, luitenant-kolonel en verzetsman</li> <li><a href="/wiki/Koos_Vorrink" title="Koos Vorrink">Koos Vorrink</a>, politicus</li> <li><a href="/wiki/Johan_Hendrik_Westerveld" title="Johan Hendrik Westerveld">Johan Hendrik Westerveld</a>, verzetsman, oprichter van de <a href="/wiki/Ordedienst" title="Ordedienst">Ordedienst</a></li> <li><a href="/wiki/Bernhard_Wicki" title="Bernhard Wicki">Bernhard Wicki</a>, filmregisseur</li> <li><a href="/wiki/Oncko_Wttewaall_van_Stoetwegen" title="Oncko Wttewaall van Stoetwegen">Oncko Wttewaall van Stoetwegen</a>, verzetsstrijder</li> <li><a href="/wiki/Hendrik_Johan_van_Zadelhoff" title="Hendrik Johan van Zadelhoff">Henny van Zadelhoff</a>, Delfts student</li></ul> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Commandanten">Commandanten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Commandanten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Commandanten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Michael Lippert, juli 1936 – oktober 1936</li> <li>Karl-Otto Koch, oktober 1936 – juli 1937</li> <li>Hans Helwig, juli 1937 – januari 1938</li> <li>Hermann Baranowski, februari 1938 – september 1939</li> <li>Walter Eisfeld, 1939–1940</li> <li><a href="/wiki/Hans_Loritz" title="Hans Loritz">Hans Loritz</a>, 1940–1942</li> <li>Albert Sauer, 1942–1943</li> <li>Anton Kaindl, 1943–1945</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bewaker">Bewaker</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Bewaker" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Bewaker"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Hermann_Hackmann" title="Hermann Hackmann">Hermann Hackmann</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bevrijding">Bevrijding</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Bevrijding" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Bevrijding"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Begin 1945 besloten de nazi's het kamp te ontruimen met het oog op het oprukken van de geallieerden. Veewagons vol gevangenen vertrokken naar vernietigingskampen als <a href="/wiki/Auschwitz_(concentratiekamp)" title="Auschwitz (concentratiekamp)">Auschwitz</a> en <a href="/wiki/Majdanek" title="Majdanek">Majdanek</a>. De gevangenen die levend aankwamen, werden in deze kampen alsnog om het leven gebracht. Eind april waren er nog 36.000 gevangenen in Sachsenhausen. Op 20 april 1945 startte wat later bekend is geworden als 'de <a href="/wiki/Dodenmars_(Holocaust)" class="mw-redirect" title="Dodenmars (Holocaust)">dodenmars</a>': 33.000 gevangenen vertrokken te voet uit het kamp, verdeeld in groepen van vijfhonderd, richting het noordwesten. Het SS-plan was de groepen in te schepen naar <a href="/wiki/Denemarken" title="Denemarken">Denemarken</a> en deze schepen vervolgens te laten zinken. Tijdens de dodenmars kwamen minstens zesduizend gevangenen om het leven door uitputting of executie. Op hun weg naar het noorden stuitte een deel van de gevangenen op het Zweedse <a href="/wiki/Rode_Kruis" title="Rode Kruis">Rode Kruis</a> dat hen voedsel verstrekte. Op 3 mei 1945 naderde de colonne het <a href="/wiki/Rode_Leger_(Sovjet-Unie)" title="Rode Leger (Sovjet-Unie)">Rode Leger</a> waarop de SS-bewakers vluchtten. De overlevenden stuitten tussen de plaatsen <a href="/wiki/Parchim_(stad)" title="Parchim (stad)">Parchim</a> en <a href="/wiki/Schwerin" title="Schwerin">Schwerin</a> op de geallieerden. </p><p>Het kamp Sachsenhausen werd door het Rode Leger bevrijd op <a href="/wiki/22_april" title="22 april">22 april</a> <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a>. Er waren drieduizend gevangenen achtergebleven, hoofdzakelijk zieken en verplegers. Onder hen waren ongeveer tachtig Nederlanders, onder wie <a href="/wiki/Hans_Hers" title="Hans Hers">Hans Hers</a> en drie andere Nederlandse artsen. Er waren nog 1.400 vrouwen. De meesten waren te zwak om hun bevrijders te verwelkomen. Ondanks de medische zorg die de geallieerden hen gaven, kwamen na de bevrijding ten minste driehonderd gevangenen om het leven door ziekte en uitputting. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Na_de_oorlog">Na de oorlog</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Na de oorlog" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Na de oorlog"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de bevrijding werd bekend dat Sachsenhausen het hoofdkwartier was geweest van <a href="/wiki/Operatie_Bernhard" title="Operatie Bernhard">Operatie Bernhard</a>, waar op grote schaal vals geld werd gedrukt (voor ongeveer 132 miljoen aan Engelse ponden). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Speziallager">Speziallager</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Speziallager" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Speziallager"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nadat de gevangenen van de nazi's in de zomer van 1945 het kamp verlaten hadden, werd het vanaf augustus 1945 door de <a href="/wiki/Sovjet-bezettingszone_in_Duitsland" title="Sovjet-bezettingszone in Duitsland">Sovjet-bezetters</a> als <a href="/wiki/Speziallager" title="Speziallager">Speziallager</a> in gebruik genomen. Het crematorium en de vernietigingsinstallaties werden niet gebruikt, de barakken, de gevangenis en de andere ruimtes wel. Tegen het eind van 1945 zat Sachsenhausen weer vol met 12.000 gevangenen. Naast nationaalsocialisten werden sociaaldemocraten en burgerlijke tegenstanders van het Sovjetregime opgesloten. Ook waren er jongeren opgesloten onder de verdenking bij <a href="/wiki/Aktion_Werwolf" title="Aktion Werwolf">Werwolf-activiteiten</a> betrokken te zijn. In de periode tot 1950 hebben in totaal ongeveer 60.000 mensen gevangengezeten van wie er ongeveer 12.000 zijn overleden door ziekte en honger. </p> <dl><dt>Gevangenen</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/Karl-Heinz_Kurras" title="Karl-Heinz Kurras">Karl-Heinz Kurras</a> 1946-1949</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kamp_opgeheven">Kamp opgeheven</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Kamp opgeheven" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Kamp opgeheven"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de oprichting van de <a href="/wiki/Duitse_Democratische_Republiek" title="Duitse Democratische Republiek">Duitse Democratische Republiek</a> (DDR) in 1949 werd het kamp opgeheven. Ongeveer achtduizend gevangenen kwamen vrij, een klein aantal werd naar de <a href="/wiki/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie">Sovjet-Unie</a> gedeporteerd en 5.500 gevangenen werden aan de autoriteiten van de DDR overgedragen. Onder hen waren 1.119 vrouwen en dertig kinderen, die naar de gevangenis <a href="/wiki/Hoheneck" title="Hoheneck">Hoheneck</a> werden overgebracht. Na de sluiting van het Speziallager werd het kamp grotendeels gesloopt. </p><p>In 1961 werd het kamp ingericht als <a href="/wiki/Museum" title="Museum">museum</a> en <a href="/wiki/Monument_(gedenkteken)" title="Monument (gedenkteken)">monument</a>. Na 1961 is het heringericht met specifieke elementen zoals de obelisk als gedenkteken. Na veel protest, onder andere bij de Sovjet-autoriteiten in de DDR, is besloten de <a href="/wiki/Holocaust" title="Holocaust">Jodenvervolging</a> en -vernietiging een prominente plek te geven. Dit was in de eerste plannen niet opgenomen, wat leidde tot woedende reacties die de Sovjet-bezetter beschuldigden van het verzwijgen van deze gruweldaden. </p><p>Het gebruik als Speziallager bleef het DDR-regime verzwijgen. Na de <a href="/wiki/Duitse_hereniging" title="Duitse hereniging">Duitse hereniging</a> in 1990 is onderzoek gepleegd op het kampterrein en zijn tientallen <a href="/wiki/Massagraf" title="Massagraf">massagraven</a> gevonden. Tegenwoordig is aan de rand van het terrein ook een museum gewijd aan de tijd dat het kamp als Speziallager in gebruik was. </p><p>In 1992 werd een deel van de Joodse barakken verwoest door een <a href="/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme">antisemitische</a> aanslag met een brandbom. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Monument">Monument</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Monument" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Monument"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In Nederland staat in het Reeburgpark in <a href="/wiki/Vught_(gemeente)" title="Vught (gemeente)">Vught</a> sinds 1994 het <a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen-monument&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sachsenhausen-monument (de pagina bestaat niet)">Sachsenhausen-monument</a> ter nagedachtenis aan de meer dan 1.400 Nederlanders die in de periode van mei 1940 tot 22 april 1945 zijn omgekomen in Sachsenhausen.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Sachsenhausers, sterker dan de dood, Diete Oudesluijs, 2021, uitgeverij Aspekt</li> <li><span class="citation" id="CITEREFLemaire2020"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Jan_Lemaire_jr." title="Jan Lemaire jr."> Lemaire, Jan</a></span> (2020). <cite><i>Mannen in zebra</i></cite>. Uitgeverij Lemaire. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/789090335445" title="Speciaal:Boekbronnen/789090335445">ISBN 789090335445</a></span>.</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Films">Films</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Films" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Films"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Die_F%C3%A4lscher" title="Die Fälscher">Die Fälscher</a> A/D 2007, Regie: <a href="/w/index.php?title=Stefan_Ruzowitzky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stefan Ruzowitzky (de pagina bestaat niet)">Stefan Ruzowitzky</a>, 95 minuten. Met <a href="/wiki/Karl_Markovics" title="Karl Markovics">Karl Markovics</a>. De film is gebaseerd op de waargebeurde geschiedenis van 'operatie Bernhard' (zie hierboven). Op 24 februari 2008 kreeg de film een <a href="/wiki/Academy_Award" class="mw-redirect" title="Academy Award">Oscar</a> in de categorie beste buitenlandse film.</li> <li>De documentaire <i>Broertje</i> met de broers De Winter, in herinnering aan hun vader, die in <a href="/wiki/Auschwitz_(concentratiekamp)" title="Auschwitz (concentratiekamp)">Auschwitz</a>, <a href="/wiki/Buchenwald" title="Buchenwald">Buchenwald</a>, Berlijn en Sachsenhausen was, en van daar na de bevrijding naar <a href="/wiki/Havelberg" title="Havelberg">Havelberg</a> is gelopen. (<a href="/wiki/Evangelische_Omroep" title="Evangelische Omroep">EO</a>, <a href="/wiki/Natascha_van_Weezel" title="Natascha van Weezel">Natascha van Weezel</a>).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Duits">(<span>de</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sachsenhausen-sbg.de/">Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen, Stiftung Brandenburgische Gedenkstätten</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.archive.org/details/40MaandenOranienburg_844">Boek: 40 Maanden Oraniënburg</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160312115007/http://codoh.com/library/document/3184/">Onderzoek naar dodental - codoh.com</a></li></ul> <div style="clear:both;"></div> <div class="thumb" style="margin-top:1em;"><div class="thumbinner" style="max-width:1500px; margin:0 auto;"><div class="noresize" style="overflow-x:auto;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Sachsenhausen_concentration_camp,_360%C2%B0_panorama.jpg" class="mw-file-description" title="Sachsenhausen"><img alt="Sachsenhausen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Sachsenhausen_concentration_camp%2C_360%C2%B0_panorama.jpg/1500px-Sachsenhausen_concentration_camp%2C_360%C2%B0_panorama.jpg" decoding="async" width="1500" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Sachsenhausen_concentration_camp%2C_360%C2%B0_panorama.jpg/2250px-Sachsenhausen_concentration_camp%2C_360%C2%B0_panorama.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Sachsenhausen_concentration_camp%2C_360%C2%B0_panorama.jpg/3000px-Sachsenhausen_concentration_camp%2C_360%C2%B0_panorama.jpg 2x" data-file-width="10413" data-file-height="1025" /></a></span></div><div class="thumbcaption" style="text-align:center;">Sachsenhausen</div></div></div> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-bron1-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-bron1_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bron1_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10007774">United States Holocaust Memorial Museum - Sachsenhausen Timeline</a></span> </li> <li id="cite_note-bron2-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-bron2_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bron2_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bron2_2-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10007776">United States Holocaust Memorial Museum - Sachsenhausen Liberation and Postwar Trials</a></span> </li> <li id="cite_note-bron3-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-bron3_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bron3_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jewishgen.org/ForgottenCamps/Camps/SachsenhausenEng.html">Jewishgen.org - Forgotten Camps, Sachsenhausen</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.niod.nl/WO2_Thesaurus/kampen/3702">datarecord bij NIOD</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Duits">(<span>de</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dhm.de/lemo/kapitel/der-zweite-weltkrieg/voelkermord/kz-sachsenhausen.html">Das KZ Sachsenhausen</a> LEMO www.dhm.de</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.geschiedenis24.nl/nieuws/2014/mei/Tinus-Konijn-Sachsenhausen-1938.html">Tinus Konijn, de eerste Nederlander in Sachsenhausen</a></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Rupert Mayer, priester <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.npogeschiedenis.nl/nieuws/2014/mei/Tinus-Konijn-Sachsenhausen-Woudenberg-Van-den-Tempel---arbeidsinzet.html">Tinus Konijn, de eerste Nederlander in Sachsenhausen, deel 2</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.npogeschiedenis.nl/nieuws/2014/mei/Tinus-Konijn-Sachsenhausen-zwijgen.html">Tinus Konijn, de eerste Nederlander in Sachsenhausen, deel 3</a></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2013"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isgeschiedenis.nl/nieuws/tragische-lot-van-de-zoon-van-stalin-jakov-dzjoegasjvili">Tragische lot van de zoon van Stalin: Jakov Dzjoegasjvili</a>. <i>IsGeschiedenis</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2013-02-19">19 februari 2013</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-23">23 oktober 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn4/gortzak">Huygens instituut</a> Gortzak, Hendricus (1908-1989)</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/950/vught-sachsenhausen-monument">Vught, Sachsenhausen-monument</a>. <i>4en5mei.nl</i>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-05-31">31 mei 2022</span>. </span></span> </li> </ol></div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie mw-collapsible mw-collapsed" role="navigation" aria-labelledby="Concentratiekampen_van_de_asmogendheden_in_de_Tweede_Wereldoorlog" data-expandtext="Uitklappen" data-collapsetext="Inklappen"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_concentratiekampen_Tweede_Wereldoorlog" title="Sjabloon:Navigatie concentratiekampen Tweede Wereldoorlog"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_concentratiekampen_Tweede_Wereldoorlog" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_concentratiekampen_Tweede_Wereldoorlog&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Concentratiekampen_van_de_asmogendheden_in_de_Tweede_Wereldoorlog" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Concentratiekamp" title="Concentratiekamp">Concentratiekampen</a> van de <a href="/wiki/Asmogendheden" title="Asmogendheden">asmogendheden</a> in de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a></div> <div class="navigatie-inhoud mw-collapsible-content"> <p><small>Alfabetisch op naam. Indien een kamp meerdere rollen had, staat het in de "hoogste" groep.</small> </p> <div style="background-color: var(--navigatie-titelbalkkleur,#ddeef8);"><big><b>Kampen in Europa</b></big></div> <div style="background-color: var(--navigatie-titelbalkkleur,#ddeef8);"><b>Vernietigingskampen</b></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Auschwitz-Birkenau" title="Auschwitz-Birkenau">Auschwitz-Birkenau</a> · <a href="/wiki/Be%C5%82%C5%BCec_(vernietigingskamp)" title="Bełżec (vernietigingskamp)">Bełżec </a> · <a href="/wiki/Kulmhof_(vernietigingskamp)" title="Kulmhof (vernietigingskamp)">Chełmno</a> · <a href="/wiki/Concentratie-_en_vernietigingskamp_Janovska" class="mw-redirect" title="Concentratie- en vernietigingskamp Janovska">Janovska</a> · <a href="/wiki/Jasenovac_(concentratiekamp)" title="Jasenovac (concentratiekamp)">Jasenovac</a> · <a href="/wiki/Majdanek" title="Majdanek">Majdanek</a> · <a href="/wiki/Maly_Trostenets" title="Maly Trostenets">Maly Trostenets</a> · <a href="/wiki/Natzweiler-Struthof" title="Natzweiler-Struthof">Natzweiler-Struthof</a> · <a href="/wiki/Concentratiekamp_Sajmi%C5%A1te" title="Concentratiekamp Sajmište">Sajmište</a> · <a href="/wiki/Sobib%C3%B3r_(vernietigingskamp)" title="Sobibór (vernietigingskamp)">Sobibór</a> · <a href="/wiki/Treblinka_(concentratiekamp)" title="Treblinka (concentratiekamp)">Treblinka</a> · <a href="/wiki/Kamp_Uckermark" title="Kamp Uckermark">Uckermark</a></td></tr></tbody></table> <div style="background-color: var(--navigatie-titelbalkkleur,#ddeef8);"><b>Werk- en concentratiekampen</b></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67785531"><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""></td><td class="rechts"></td></tr><tr><td class="links"></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Kamp_Amersfoort" title="Kamp Amersfoort">Amersfoort</a> · <a href="/wiki/Auschwitz_(concentratiekamp)" title="Auschwitz (concentratiekamp)">Auschwitz</a> · <a href="/wiki/Ankenbuck" title="Ankenbuck">Ankenbuck</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Banjica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Banjica (de pagina bestaat niet)">Banjica</a> · <a href="/wiki/Barkhausen_(concentratiekamp)" title="Barkhausen (concentratiekamp)">Barkhausen</a> · <a href="/wiki/Bergen-Belsen" title="Bergen-Belsen">Bergen-Belsen</a> · <a href="/wiki/Bruttig-Treis" title="Bruttig-Treis">Bruttig-Treis</a> · <a href="/wiki/Buchenwald" title="Buchenwald">Buchenwald</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Crveni_Krst&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Crveni Krst (de pagina bestaat niet)">Crveni Krst</a> · <a href="/wiki/Dachau_(concentratiekamp)" title="Dachau (concentratiekamp)">Dachau</a> · <a href="/wiki/Ebensee_(concentratiekamp)" title="Ebensee (concentratiekamp)">Ebensee</a> · <a href="/wiki/Engerhafe_(concentratiekamp)" title="Engerhafe (concentratiekamp)">Engerhafe</a> · <a href="/wiki/Kamp_Esterwegen" title="Kamp Esterwegen">Esterwegen</a> · <a href="/wiki/Flossenb%C3%BCrg_(concentratiekamp)" title="Flossenbürg (concentratiekamp)">Flossenbürg</a> · <a href="/wiki/Fort_VII" title="Fort VII">Fort VII</a> · <a href="/wiki/Concentratiekamp_F%C3%BCrstengrube" title="Concentratiekamp Fürstengrube">Fürstengrube</a> · <a href="/wiki/Gro%C3%9F-Rosen" title="Groß-Rosen">Groß-Rosen</a> · <a href="/wiki/Gunskirchen_(concentratiekamp)" title="Gunskirchen (concentratiekamp)">Gunskirchen</a> · <a href="/wiki/Hainichen_(concentratiekamp)" title="Hainichen (concentratiekamp)">Hainichen</a> · <a href="/wiki/Heiligenbeil_(concentratiekamp)" title="Heiligenbeil (concentratiekamp)">Heiligenbeil</a> · <a href="/wiki/Hinzert_(concentratiekamp)" title="Hinzert (concentratiekamp)">Hinzert</a> · <a href="/wiki/Kamp_Husum-Schwesing" title="Kamp Husum-Schwesing">Husum-Schwesing</a> · <a href="/w/index.php?title=Concentratiekamp_Jungfernhof&action=edit&redlink=1" class="new" title="Concentratiekamp Jungfernhof (de pagina bestaat niet)">Jungfernhof</a> · <a href="/wiki/Kaiserwald" title="Kaiserwald">Kaiserwald</a> · <a href="/w/index.php?title=Concentratiekamp_Krak%C3%B3w-P%C5%82asz%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Concentratiekamp Kraków-Płaszów (de pagina bestaat niet)">Kraków-Płaszów</a> · <a href="/wiki/Langenstein_Zwieberge" title="Langenstein Zwieberge">Langenstein Zwieberge</a> · <a href="/wiki/Lengenfeld_(concentratiekamp)" title="Lengenfeld (concentratiekamp)">Lengenfeld</a> · <a href="/wiki/Kamp_Leonberg" title="Kamp Leonberg">Leonberg</a> · <a href="/wiki/Lichtenburg_(concentratiekamp)" title="Lichtenburg (concentratiekamp)">Lichtenburg</a> · <a href="/wiki/Mauthausen_(concentratiekamp)" title="Mauthausen (concentratiekamp)">Mauthausen</a> · <a href="/wiki/Judenlager_Milbertshofen" title="Judenlager Milbertshofen">Judenlager Milbertshofen</a> · <a href="/w/index.php?title=Mili%C5%A1i%C4%87%27s_steenfabriek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Milišić's steenfabriek (de pagina bestaat niet)">Milišić's steenfabriek</a> · <a href="/wiki/Mittelbau-Dora" title="Mittelbau-Dora">Mittelbau-Dora</a> · <a href="/wiki/Negende_Fort" title="Negende Fort">Negende Fort</a> · <a href="/wiki/Neuengamme" title="Neuengamme">Neuengamme</a> · <a href="/wiki/Kamp_Neustadt-Glewe" title="Kamp Neustadt-Glewe">Neustadt-Glewe</a> · <a href="/wiki/Niederhagen" title="Niederhagen">Niederhagen</a> · <a href="/wiki/Kamp_Norderney" title="Kamp Norderney">Kamp Norderney</a> · <a href="/wiki/Arbeitserziehungslager_Oberndorf-Aistaig" title="Arbeitserziehungslager Oberndorf-Aistaig">Oberndorf-Aistaig</a> · <a href="/wiki/Oranienburg_(concentratiekamp)" title="Oranienburg (concentratiekamp)">Oranienburg</a> · <a href="/wiki/Kamp_Poniatowa" title="Kamp Poniatowa">Poniatowa</a> · <a href="/wiki/P%C5%82asz%C3%B3w" title="Płaszów">Płaszów</a> · <a href="/wiki/Rab_(concentratiekamp)" title="Rab (concentratiekamp)">Rab</a> · <a href="/wiki/Ravensbr%C3%BCck" title="Ravensbrück">Ravensbrück</a> · <a href="/wiki/Redl-Zipf" title="Redl-Zipf">Redl-Zipf</a> · <a href="/wiki/Risiera_di_San_Sabba" title="Risiera di San Sabba">Risiera di San Sabba</a> · <a class="mw-selflink selflink">Sachsenhausen</a> · <a href="/wiki/Kamp_Schoorl" title="Kamp Schoorl">Schoorl</a> · <a href="/wiki/Soldau_(concentratiekamp)" title="Soldau (concentratiekamp)">Soldau</a> · <a href="/wiki/Sonnenburg_(concentratiekamp)" title="Sonnenburg (concentratiekamp)">Sonnenburg</a> · <a href="/wiki/Strasshof_(concentratiekamp)" title="Strasshof (concentratiekamp)">Strasshof</a> · <a href="/wiki/Stutthof_(concentratiekamp)" title="Stutthof (concentratiekamp)">Stutthof</a> · <a href="/wiki/Kamp_Sylt" title="Kamp Sylt">Kamp Sylt</a> · <a href="/w/index.php?title=Szebnie_(concentratiekamp)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szebnie (concentratiekamp) (de pagina bestaat niet)">Szebnie</a> · <a href="/w/index.php?title=Topovske_%C5%A0upe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Topovske Šupe (de pagina bestaat niet)">Topovske Šupe</a> · <a href="/wiki/Kamp_Trawniki" title="Kamp Trawniki">Trawniki</a> · <a href="/wiki/Kamp_Vaihingen" title="Kamp Vaihingen">Vaihingen</a> · <a href="/wiki/Vaivara_(concentratiekamp)" title="Vaivara (concentratiekamp)">Vaivara</a> · <a href="/wiki/Kamp_Vught" title="Kamp Vught">Vught</a> · <a href="/wiki/Warschau_(concentratiekamp)" title="Warschau (concentratiekamp)">Warschau</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Warschau" title="Getto van Warschau">Getto van Warschau</a> · <a href="/w/index.php?title=Zas%C5%82aw_(concentratiekamp)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zasław (concentratiekamp) (de pagina bestaat niet)">Zasław</a></td></tr></tbody></table> <div style="background-color: var(--navigatie-titelbalkkleur,#ddeef8);"><b>Doorvoerkampen</b></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67785531"><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""></td><td class="rechts"></td></tr><tr><td class="links"></td><td class="rechts"><a href="/w/index.php?title=Kamp_Beaune-la-Rolande&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Beaune-la-Rolande (de pagina bestaat niet)">Beaune-la-Rolande</a> · <a href="/w/index.php?title=Concentratiekamp_Berg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Concentratiekamp Berg (de pagina bestaat niet)">Berg</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Bolzano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Bolzano (de pagina bestaat niet)">Bolzano</a> · <a href="/wiki/Fort_van_Breendonk#Het_Auffanglager_Breendonk" title="Fort van Breendonk">Breendonk</a> · <a href="/wiki/Breitenau_(concentratiekamp)" title="Breitenau (concentratiekamp)">Breitenau</a> · <a href="/wiki/Kazerne_Dossin" title="Kazerne Dossin">Dossin</a> · <a href="/wiki/Kamp_Drancy" title="Kamp Drancy">Drancy</a> · <a href="/wiki/Dulag_183" title="Dulag 183">Dulag 183</a> · <a href="/wiki/Falstad" title="Falstad">Falstad</a> · <a href="/wiki/Gunskirchen_(verzamelkamp)" title="Gunskirchen (verzamelkamp)">Gunskirchen</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Hodonin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Hodonin (de pagina bestaat niet)">Hodonin</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Izbica" title="Getto van Izbica">Izbica</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Lety&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Lety (de pagina bestaat niet)">Lety</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_des_Milles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp des Milles (de pagina bestaat niet)">Kamp des Milles</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Pithiviers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Pithiviers (de pagina bestaat niet)">Pithiviers</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Potulice&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Potulice (de pagina bestaat niet)">Potulice</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Rivesaltes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Rivesaltes (de pagina bestaat niet)">Rivesaltes</a> · <a href="/w/index.php?title=Fort_Romainville&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fort Romainville (de pagina bestaat niet)">Fort Romainville</a> · <a href="/wiki/Kamp_Royallieu" title="Kamp Royallieu">Royallieu</a> · <a href="/wiki/Concentratiekamp_Salaspils" title="Concentratiekamp Salaspils">Salaspils</a> · <a href="/wiki/Sokyrjany_(concentratiekamp)" title="Sokyrjany (concentratiekamp)">Sokyrjany</a> · <a href="/wiki/Theresienstadt_(concentratiekamp)" class="mw-redirect" title="Theresienstadt (concentratiekamp)">Theresienstadt</a> · <a href="/wiki/Le_Vernet_(concentratiekamp)" title="Le Vernet (concentratiekamp)">Le Vernet</a> · <a href="/wiki/Kamp_Westerbork" title="Kamp Westerbork">Westerbork</a></td></tr></tbody></table> <div style="background-color: var(--navigatie-titelbalkkleur,#ddeef8);"><b>Getto's</b></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67785531"><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""></td><td class="rechts"></td></tr><tr><td class="links"></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Getto_van_B%C4%99dzin" title="Getto van Będzin">Będzin</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Bersjad" title="Getto van Bersjad">Bersjad</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Bia%C5%82ystok&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Białystok (de pagina bestaat niet)">Białystok</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Brest" title="Getto van Brest">Brest</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Budapest&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Budapest (de pagina bestaat niet)">Budapest</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Cz%C4%99stochowa" title="Getto van Częstochowa">Częstochowa</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Drohobytsj" title="Getto van Drohobytsj">Drohobytsj</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Grodno&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Grodno (de pagina bestaat niet)">Grodno</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Kaunas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Kaunas (de pagina bestaat niet)">Kaunas</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Kielce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Kielce (de pagina bestaat niet)">Kielce</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Krakau" title="Getto van Krakau">Krakau</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Lemberg" title="Getto van Lemberg">Lemberg</a> · <a href="/wiki/Getto_van_%C5%81%C3%B3d%C5%BA" title="Getto van Łódź">Łódź</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Lublin" title="Getto van Lublin">Lublin</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_%C5%81uck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Łuck (de pagina bestaat niet)">Łuck</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Mi%C4%99dzyrzec_Podlaski" title="Getto van Międzyrzec Podlaski">Międzyrzec Podlaski</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Minsk" title="Getto van Minsk">Minsk</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Mi%C5%84sk_Mazowiecki" title="Getto van Mińsk Mazowiecki">Mińsk Mazowiecki</a> · <a href="/w/index.php?title=Oradea_getto%27s&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oradea getto's (de pagina bestaat niet)">Oradea getto's</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Pi%C5%84sk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Pińsk (de pagina bestaat niet)">Pińsk</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Piotrk%C3%B3w_Trybunalski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Piotrków Trybunalski (de pagina bestaat niet)">Piotrków Trybunalski</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Radom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Radom (de pagina bestaat niet)">Radom</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Riga" title="Getto van Riga">Riga</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_S%C5%82onim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Słonim (de pagina bestaat niet)">Słonim</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Sosnowiec&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Sosnowiec (de pagina bestaat niet)">Sosnowiec</a> · <a href="/w/index.php?title=Getto_van_Stanis%C5%82aw%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Getto van Stanisławów (de pagina bestaat niet)">Stanisławów</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Vilnius" title="Getto van Vilnius">Vilnius</a> · <a href="/wiki/Getto_van_Vitebsk" title="Getto van Vitebsk">Vitebsk</a></td></tr></tbody></table> <div style="background-color: var(--navigatie-titelbalkkleur,#ddeef8);"><big><b>Kampen in Azië</b></big></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67785531"><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""></td><td class="rechts"></td></tr><tr><td class="links"></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Aek_Pamienke" title="Aek Pamienke">Aek Pamienke</a> · <a href="/wiki/Kamp_Ash" title="Kamp Ash">Kamp Ash</a> · <a href="/wiki/Kamp_Batu_Lintang" title="Kamp Batu Lintang">Batu Lintang</a> · <a href="/wiki/Kamp_Columbia_American_Country_Club" title="Kamp Columbia American Country Club">Kamp Columbia American Country Club</a> · <a href="/wiki/Kamp_Holmes" title="Kamp Holmes">Kamp Holmes</a> · <a href="/wiki/Kampili" title="Kampili">Kampili</a> · <a href="/wiki/Kamp_Longhua" title="Kamp Longhua">Kamp Longhua </a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Santo_Tomas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Santo Tomas (de pagina bestaat niet)">Kamp Santo Tomas</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Stanley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Stanley (de pagina bestaat niet)">Kamp Stanley</a> · <a href="/wiki/Kamp_Tjideng" title="Kamp Tjideng">Tjideng</a> · <a href="/w/index.php?title=Kamp_Weixian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamp Weixian (de pagina bestaat niet)">Kamp Weixian</a></td></tr></tbody></table> <p><b>Zie ook: <a href="/wiki/Lijst_van_naziconcentratiekampen" title="Lijst van naziconcentratiekampen">Lijst van naziconcentratiekampen</a> · <a href="/wiki/Jappenkampen_in_Nederlands-Indi%C3%AB" title="Jappenkampen in Nederlands-Indië">Jappenkampen in Nederlands-Indië</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_jappenkampen" title="Lijst van jappenkampen">Lijst van jappenkampen</a></b> </p> </div></div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Sachsenhausen_concentration_camp" class="extiw" title="commons:Sachsenhausen concentration camp">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Sachsenhausen_concentration_camp" class="extiw" title="commons:Sachsenhausen concentration camp">Sachsenhausen</a></b></i> op <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a>.</div> </div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&oldid=68005540">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&oldid=68005540</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Duitse_Democratische_Republiek" title="Categorie:Duitse Democratische Republiek">Duitse Democratische Republiek</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Sachsenhausen" title="Categorie:Sachsenhausen">Sachsenhausen</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorie: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 23 aug 2024 om 02:17.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Sachsenhausen_(concentratiekamp)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-79d9bc49cc-lkrkv","wgBackendResponseTime":224,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.217","walltime":"0.313","ppvisitednodes":{"value":4237,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":46491,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":23443,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":11915,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 205.266 1 -total"," 40.05% 82.213 1 Sjabloon:Infobox_concentratiekamp"," 38.40% 78.820 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 19.11% 39.233 1 Sjabloon:Navigatie_concentratiekampen_Tweede_Wereldoorlog"," 18.08% 37.105 1 Sjabloon:Navigatie_uitklapbaar"," 13.26% 27.210 1 Sjabloon:Wikidata_afbeelding"," 11.65% 23.917 1 Sjabloon:Positiekaart"," 10.72% 22.008 1 Sjabloon:Appendix"," 9.67% 19.845 1 Sjabloon:References"," 9.52% 19.543 5 Sjabloon:Navigatie/Tabel"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.007","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":951017,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-864bbfd546-dtxwl","timestamp":"20241129172857","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Sachsenhausen (concentratiekamp)","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Sachsenhausen_(concentratiekamp)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q154498","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q154498","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-12-08T20:23:58Z","dateModified":"2024-08-23T01:17:50Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/4c\/Concentratiekamp_Sachsenhausen_Hoofdingang_Oranienburg%2C_Duitsland.jpg","headline":"Nazi-concentratiekamp in Oranienburg bij Berlijn (1936-1945)"}</script> </body> </html>