CINXE.COM
Mortier (arme) — Wikipédia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Mortier (arme) — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"ffb6d7b8-998b-4adf-a64b-9d3aee502cd5","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Mortier_(arme)","wgTitle":"Mortier (arme)","wgCurRevisionId":223473439,"wgRevisionId":223473439,"wgArticleId":346839,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article contenant un appel à traduction en anglais","Article contenant un appel à traduction en allemand","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Portail:Histoire militaire/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Bon article en lituanien","Mortier","Glossaire militaire"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Mortier_(arme)","wgRelevantArticleId":346839,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7905205","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.19"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg/1200px-04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg/800px-04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg/640px-04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Mortier (arme) — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Mortier_(arme)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Mortier_(arme)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Mortier_arme rootpage-Mortier_arme skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Mortier+%28arme%29" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Mortier+%28arme%29" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Mortier+%28arme%29" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Mortier+%28arme%29" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Types" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Types"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Types</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Types-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Types</span> </button> <ul id="toc-Types-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mortier_de_siège" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mortier_de_siège"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Mortier de siège</span> </div> </a> <ul id="toc-Mortier_de_siège-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mortier_de_marine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mortier_de_marine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Mortier de marine</span> </div> </a> <ul id="toc-Mortier_de_marine-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mortier_léger_(60_et_81_mm)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mortier_léger_(60_et_81_mm)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Mortier léger (60 et 81 mm)</span> </div> </a> <ul id="toc-Mortier_léger_(60_et_81_mm)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mortier_lourd_(120_mm)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mortier_lourd_(120_mm)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Mortier lourd (120 mm)</span> </div> </a> <ul id="toc-Mortier_lourd_(120_mm)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mortier_automoteur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mortier_automoteur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Mortier automoteur</span> </div> </a> <ul id="toc-Mortier_automoteur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mortier_à_ergot_(spigot_mortar)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mortier_à_ergot_(spigot_mortar)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Mortier à ergot (<i>spigot mortar</i>)</span> </div> </a> <ul id="toc-Mortier_à_ergot_(spigot_mortar)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lance-mine_de_forteresse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lance-mine_de_forteresse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Lance-mine de forteresse</span> </div> </a> <ul id="toc-Lance-mine_de_forteresse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Évolutions" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Évolutions"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Évolutions</span> </div> </a> <ul id="toc-Évolutions-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Autres_utilisations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Autres_utilisations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Autres utilisations</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Autres_utilisations-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Autres utilisations</span> </button> <ul id="toc-Autres_utilisations-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pyrotechnie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pyrotechnie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Pyrotechnie</span> </div> </a> <ul id="toc-Pyrotechnie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tirs_de_mortiers_d'artifice" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tirs_de_mortiers_d'artifice"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Tirs de mortiers d'artifice</span> </div> </a> <ul id="toc-Tirs_de_mortiers_d'artifice-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Avalanches" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Avalanches"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Avalanches</span> </div> </a> <ul id="toc-Avalanches-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Prix" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Prix"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Prix</span> </div> </a> <ul id="toc-Prix-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Article_connexe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Article_connexe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Article connexe</span> </div> </a> <ul id="toc-Article_connexe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Mortier (arme)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 56 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-56" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">56 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Mortier" title="Mortier – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Mortier" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD)" title="هاون (سلاح) – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="هاون (سلاح)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Minaatan" title="Minaatan – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Minaatan" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D1%80%D0%B0" title="Марціра – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Марціра" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%B0" title="Мортира – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Мортира" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_(%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0)" title="মর্টার (অস্ত্র) – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মর্টার (অস্ত্র)" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Kanol-mortez" title="Kanol-mortez – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Kanol-mortez" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Morter_(arma)" title="Morter (arma) – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Morter (arma)" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Mo%C5%BEd%C3%AD%C5%99_(zbra%C5%88)" title="Moždíř (zbraň) – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Moždíř (zbraň)" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%B0" title="Мортира – tchouvache" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Мортира" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="tchouvache" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Mort%C3%A9r" title="Mortér – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Mortér" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/M%C3%B6rser_(Gesch%C3%BCtz)" title="Mörser (Geschütz) – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Mörser (Geschütz)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8C%CE%BB%CE%BC%CE%BF%CF%82" title="Όλμος – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Όλμος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mortar_(weapon)" title="Mortar (weapon) – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Mortar (weapon)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Mortero_(armilo)" title="Mortero (armilo) – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Mortero (armilo)" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Mortero_(arma)" title="Mortero (arma) – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Mortero (arma)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/M%C3%BC%C3%BCser" title="Müüser – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Müüser" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Mortero_(arma)" title="Mortero (arma) – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Mortero (arma)" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%85%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2" title="خمپارهانداز – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="خمپارهانداز" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/M%C3%B6rss%C3%A4ri" title="Mörssäri – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Mörssäri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Mortier" title="Mortier – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Mortier" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Moirt%C3%A9ar" title="Moirtéar – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Moirtéar" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Morteiro_(arma)" title="Morteiro (arma) – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Morteiro (arma)" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A8%D7%92%D7%9E%D7%94" title="מרגמה – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="מרגמה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Mozs%C3%A1r_(l%C3%B6veg)" title="Mozsár (löveg) – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Mozsár (löveg)" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%BF" title="Ականանետ – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ականանետ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Mortir" title="Mortir – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Mortir" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Mortaio_(arma)" title="Mortaio (arma) – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Mortaio (arma)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%BF%AB%E6%92%83%E7%A0%B2" title="迫撃砲 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="迫撃砲" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%B0" title="Мортира – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Мортира" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%95%EA%B2%A9%ED%8F%AC" title="박격포 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="박격포" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bon article"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mortyra" title="Mortyra – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mortyra" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Mort%C4%ABra" title="Mortīra – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mortīra" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Mortar" title="Mortar – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Mortar" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%85%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8" title="စိန်ပြောင်း – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="စိန်ပြောင်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Mortier_(wapen)" title="Mortier (wapen) – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Mortier (wapen)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Morti%C3%A8r_(arma)" title="Mortièr (arma) – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Mortièr (arma)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Mo%C5%BAdzierz" title="Moździerz – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Moździerz" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Morteiro" title="Morteiro – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Morteiro" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Mortier" title="Mortier – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Mortier" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%B0" title="Мортира – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Мортира" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Merzer" title="Merzer – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Merzer" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%9D%E0%B6%A7%E0%B7%8F%E0%B6%BB%E0%B7%8A" title="මෝටාර් – cingalais" lang="si" hreflang="si" data-title="මෝටාර්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalais" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Mortar_(weapon)" title="Mortar (weapon) – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Mortar (weapon)" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%BEiar" title="Mažiar – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Mažiar" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Mo%C5%BEnar" title="Možnar – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Možnar" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Mortaja" title="Mortaja – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Mortaja" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%B7%D0%B5%D1%80" title="Мерзер – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Мерзер" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/M%C3%B6rsare" title="Mörsare – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Mörsare" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%A3%E0%AF%88%E0%AE%AF%E0%AF%86%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BF" title="கணையெக்கி – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கணையெக்கி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B7%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%81" title="ปืนครก – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="ปืนครก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Havan" title="Havan – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Havan" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%B0" title="Мортира – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мортира" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/S%C3%BAng_c%E1%BB%91i" title="Súng cối – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Súng cối" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%BF%AB%E5%87%BB%E7%82%AE" title="迫击炮 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="迫击炮" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%BF%AB%E6%93%8A%E7%82%AE" title="迫擊炮 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="迫擊炮" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7905205#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mortier_(arme)" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Mortier_(arme)" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mortier_(arme)"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Mortier_(arme)"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Mortier_(arme)" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Mortier_(arme)" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&oldid=223473439" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&page=Mortier_%28arme%29&id=223473439&wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FMortier_%28arme%29"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FMortier_%28arme%29"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=book_creator&referer=Mortier+%28arme%29"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&page=Mortier_%28arme%29&action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Mortar_(cannon)" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7905205" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Mortier" class="mw-disambig" title="Mortier">Mortier</a>. </p> </div></div> <p>Un <b>mortier</b> ou <b>lance-mine</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> est une <a href="/wiki/Arme_%C3%A0_feu" title="Arme à feu">arme</a> légère d’<a href="/wiki/Artillerie" title="Artillerie">artillerie</a>, sans <a href="/wiki/Culasse_(arme)" title="Culasse (arme)">culasse</a> – la force de recul étant absorbée par le sol –, à mise à feu de l’<a href="/wiki/Obus" title="Obus">obus</a> par gravité, et de ce fait ne pouvant tirer qu’en tir proche de la verticale (hausse supérieure à 45°), ce qui lui permet d'atteindre un site proche très masqué. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg/220px-04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg/330px-04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg/440px-04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg 2x" data-file-width="1340" data-file-height="1787" /></a><figcaption>Lance-bombe en action au poste N°4 à <a href="/wiki/Dixmude" title="Dixmude">Dixmude</a> – Première guerre mondiale.</figcaption></figure> <p>Né comme une arme de <a href="/wiki/Si%C3%A8ge_(militaire)" title="Siège (militaire)">siège</a> au <a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle"><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</a>, le mortier devint au cours du <a href="/wiki/XXe_si%C3%A8cle" title="XXe siècle"><abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</a> une arme d'appui essentielle de l'<a href="/wiki/Infanterie" title="Infanterie">infanterie</a>, fournissant à celle-ci la possibilité d'attaquer un ennemi retranché avec une pièce bien plus mobile et demandant moins de logistique que l'artillerie conventionnelle. </p><p>L'énergie produite par le recul est directement absorbée par le sol ou la plate-forme renforcée d'un véhicule. L'arme a un <a href="/wiki/Canon_(arme_%C3%A0_feu)" title="Canon (arme à feu)">tube</a> court et généralement <a href="/wiki/Canon_lisse" title="Canon lisse">lisse</a>, sans rayures. Dans la plupart des cas, il est chargé par la <a href="/wiki/Arme_%C3%A0_chargement_par_la_bouche" title="Arme à chargement par la bouche">bouche</a>, la munition étant mise à feu en tombant sur un percuteur fixe. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Mortier_russe--1943.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Mortier_russe--1943.jpg/220px-Mortier_russe--1943.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Mortier_russe--1943.jpg/330px-Mortier_russe--1943.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Mortier_russe--1943.jpg/440px-Mortier_russe--1943.jpg 2x" data-file-width="1224" data-file-height="1632" /></a><figcaption>Un mortier russe de la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>, conservé au musée de l'armée.</figcaption></figure> <p>Cependant, les plus forts calibres et des canons plus longs ont parfois rendu nécessaire l'adoption du chargement par la culasse pour ce type d'arme, et donc l'emploi d'un mécanisme de percussion. Une autre variante peu utilisée du mortier est celle dite à spigot, où le projectile enveloppe le lanceur réduit alors à une simple tige guide. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Types">Types</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=1" title="Modifier la section : Types" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=1" title="Modifier le code source de la section : Types"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mortier_de_siège"><span id="Mortier_de_si.C3.A8ge"></span>Mortier de <a href="/wiki/Si%C3%A8ge_(militaire)" title="Siège (militaire)">siège</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=2" title="Modifier la section : Mortier de siège" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=2" title="Modifier le code source de la section : Mortier de siège"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:M%C3%A9moires_d%27artillerie_Surirey_80133.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/M%C3%A9moires_d%27artillerie_Surirey_80133.jpg/220px-M%C3%A9moires_d%27artillerie_Surirey_80133.jpg" decoding="async" width="220" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/M%C3%A9moires_d%27artillerie_Surirey_80133.jpg/330px-M%C3%A9moires_d%27artillerie_Surirey_80133.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/M%C3%A9moires_d%27artillerie_Surirey_80133.jpg/440px-M%C3%A9moires_d%27artillerie_Surirey_80133.jpg 2x" data-file-width="3366" data-file-height="2580" /></a><figcaption>Mortier à chambre en poire, milieu du <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle, de 5 livres et 12 livres de poudre.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Virginia-mortar.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Virginia-mortar.gif/220px-Virginia-mortar.gif" decoding="async" width="220" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Virginia-mortar.gif/330px-Virginia-mortar.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Virginia-mortar.gif/440px-Virginia-mortar.gif 2x" data-file-width="600" data-file-height="491" /></a><figcaption>Le mortier de siège <i>Dictator</i> de calibre 330 mm et pesant plus de 7,7 tonnes. C'est le plus lourd utilisé pendant la <a href="/wiki/Guerre_de_S%C3%A9cession" title="Guerre de Sécession">guerre de Sécession</a>.</figcaption></figure> <p>Le mortier est né au <a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle"><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</a>, du besoin d'artillerie capable d'effectuer des tirs contre des objectifs masqués lors d'un siège. En effet, la généralisation et l'augmentation des canons avait fait évoluer les travaux de défense vers d'épais remblais de terre, inattaquables par un boulet en tir tendu. On eut alors l'idée d'envoyer un nouveau projectile, la bombe, en tir courbe par-dessus les fortifications pour atteindre les défenseurs, jusque-là abrités. Le projectile, arrivant moins vite et moins apte au rebond, avait dû être adapté : on utilisa un corps creux rempli de poudre et mis à feu par une <a href="/wiki/Fus%C3%A9e_(artillerie)" title="Fusée (artillerie)">fusée</a>. L'usage de celle-ci nécessitant un double allumage difficile et dangereux, le projectile puis la charge propulsive, ainsi que de savants calculs pour la trajectoire, le mortier restait une arme maniée par des spécialistes. De plus, son gros calibre et l'absence de roue sur son affût en faisaient une pièce peu mobile et utile uniquement lors des sièges ; pour pratiquer le tir masqué sur le champ de bataille, on inventa et utilisa une pièce intermédiaire entre le canon et le mortier, l'<a href="/wiki/Obusier" title="Obusier">obusier</a>. </p><p>L'apparition des fortifications en béton à la fin du <a href="/wiki/XIXe_si%C3%A8cle" title="XIXe siècle"><abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</a> provoqua l'apparition du mortier de siège, encore plus puissant, tirant des munitions perforantes spéciales, pour venir à bout du toit des <a href="/wiki/Casemate" title="Casemate">casemates</a>. Développé jusqu'à la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>, ce type de mortier finit par disparaître au cours de celle-ci, faute d'objectif nécessitant son emploi. L'apogée est le <a href="/wiki/Mortier_Karl" title="Mortier Karl">mortier automoteur allemand Karl</a> d'un calibre de <span class="nowrap">600 millimètres</span>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mortier_de_marine">Mortier de marine</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=3" title="Modifier la section : Mortier de marine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=3" title="Modifier le code source de la section : Mortier de marine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Mortar_Ship_Nantes_three-quarter_face_2008-05-17.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Mortar_Ship_Nantes_three-quarter_face_2008-05-17.jpg/220px-Mortar_Ship_Nantes_three-quarter_face_2008-05-17.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Mortar_Ship_Nantes_three-quarter_face_2008-05-17.jpg/330px-Mortar_Ship_Nantes_three-quarter_face_2008-05-17.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Mortar_Ship_Nantes_three-quarter_face_2008-05-17.jpg/440px-Mortar_Ship_Nantes_three-quarter_face_2008-05-17.jpg 2x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Un mortier de marine à plaque du début du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle.</figcaption></figure> <p>Aux <abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> et <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècles, la marine a également utilisé le principe des mortiers avec des vaisseaux spécialisés nommés « <a href="/wiki/Bombarde_(marine)" title="Bombarde (marine)">bombardes</a> » ou « Galiotes à bombes ». Ils étaient destinés à la destruction par la mer de constructions côtières (villes, ports, digues...) non défendues par de l'artillerie et nécessitaient la maîtrise de la mer aux alentours, une galiote à bombe étant affourchée sur plusieurs ancres et donc immobile et non manœuvrante pendant la phase de tir. De plus leurs capacités nautiques étaient médiocres et leurs moyens de défense limités. </p><p>Les Français en ont fait usage en Méditerranée, principalement contre les barbaresques, et les Anglais dans la Baltique et sur la côte Atlantique lors des guerres napoléoniennes. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mortier_léger_(60_et_81_mm)"><span id="Mortier_l.C3.A9ger_.2860_et_81_mm.29"></span>Mortier léger (60 et 81 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=4" title="Modifier la section : Mortier léger (60 et 81 mm)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=4" title="Modifier le code source de la section : Mortier léger (60 et 81 mm)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Soldier_firing_M224_60mm_mortar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Soldier_firing_M224_60mm_mortar.jpg/220px-Soldier_firing_M224_60mm_mortar.jpg" decoding="async" width="220" height="323" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Soldier_firing_M224_60mm_mortar.jpg/330px-Soldier_firing_M224_60mm_mortar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Soldier_firing_M224_60mm_mortar.jpg/440px-Soldier_firing_M224_60mm_mortar.jpg 2x" data-file-width="484" data-file-height="710" /></a><figcaption>Soldat de l'US Army chargeant un mortier M224 de 60 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv/220px--Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="393" data-durationhint="11" data-mwtitle="Minenwerfer_Schwägalp.ogv" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Fichier:Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b2/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv" type="video/ogg; codecs="theora, vorbis"" data-width="224" data-height="400" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/b2/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="80" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/b2/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="134" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/b2/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="202" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/b2/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv/Minenwerfer_Schw%C3%A4galp.ogv.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="202" data-height="360" /></video></span><figcaption>Soldats suisses effectuant un tir au moyen d'un <a href="/wiki/Lance-mines_8,1_cm_1933/72" title="Lance-mines 8,1 cm 1933/72">lance-mines 8,1 cm 1933/72</a> (81 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>).</figcaption></figure> <p>Le mortier moderne, lui, naît dans la boue des tranchées de la <a href="/wiki/Premi%C3%A8re_Guerre_mondiale" title="Première Guerre mondiale">Première Guerre mondiale</a>, l'infanterie ayant besoin d'une arme pour atteindre son adversaire dans la tranchée en face. On met au point une série d'armes pratiquant le tir courbe, comme les lance-torpilles ou les lance-grenades. En <a href="/wiki/1915" title="1915">1915</a>, Sir Wilfred Stokes met au point son <i>trench mortar</i> de 81 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr> (<a href="/wiki/Mortier_Stokes" title="Mortier Stokes">Mortier Stokes</a>), littéralement mortier de tranchée, qui devient le premier mortier moderne. Appelée <a href="/wiki/Crapouillot" title="Crapouillot">crapouillot</a> par les soldats français, cette arme et ses dérivés sont utilisés tout au long de la guerre avec un grand succès. En effet, sa trajectoire courbe permet d'atteindre plus facilement les tranchées adverses que l'artillerie qui tire très en arrière du front. </p><p>Après la guerre, ces armes sont améliorées et donnent le mortier tel qu'il existe de nos jours. Il est rendu démontable et transportable par de petites équipes et les munitions sont rendues extrêmement efficaces par l'emploi de la fusée percutante, explosant au choc. C'est la société <a href="/wiki/Brandt_(entreprise)" title="Brandt (entreprise)">Brandt</a> qui fixe le standard du mortier d'infanterie, avec ses deux modèles conçus dans les <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1920" title="Années 1920">années 1920</a>, le <a href="/wiki/Mortier_mod%C3%A8le_27/31" title="Mortier modèle 27/31">mortier Mle 27/31</a> de <a href="/wiki/Mortier_de_81_mm" title="Mortier de 81 mm">81 mm</a> et le 60 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_1" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm/220px--L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="124" data-durationhint="42" data-mwtitle="L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012,_-31_Oct._2012_a.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Fichier:L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012,_-31_Oct._2012_a.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/a8/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/a8/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/a8/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="256" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/a8/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/a8/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/a8/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm/L16_81mm_mortar_fired_by_JGSDF_soldiers_during_Orient_Shield_2012%2C_-31_Oct._2012_a.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /></video></span><figcaption>Mortier L16 de 81 mm tiré par des soldats de la <a href="/wiki/Force_terrestre_d%27autod%C3%A9fense_japonaise" title="Force terrestre d'autodéfense japonaise">Force terrestre d'autodéfense japonaise</a> pendant l'Orient Shield 2012, -31 octobre 2012</figcaption></figure> <p>Cette nouvelle arme est très mobile car elle se démonte en trois parties, l'embase, le tube et le bipied, toutes les trois transportables par un homme à pied. Sa munition, l'obus de 81 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>, est terminée par une queue empennée, autour de laquelle est fixée la charge propulsive. Elle est facile d'emploi : il suffit de la lâcher dans le tube et, arrivant au fond, l'amorce, située à son extrémité arrière, est mise à feu par un percuteur fixe au fond du tube. Ce principe est simple, le tube n'a pas de parties mobiles compliquées à fabriquer et un tireur entraîné arrive à tirer entre vingt et vingt-cinq obus à la minute. Les opérations de pointage et de mise en batterie restent simples et ne nécessitent pas un personnel nombreux ni des équipements spécifiques comme les pièces d'artillerie conventionnelles, on règle la portée en inclinant plus ou moins le tube avec une manivelle située sur bipied et en ajoutant et retirant des portions de la charge propulsive. L'observation et le réglage du tir peuvent être effectués à la <a href="/wiki/Jumelles" title="Jumelles">jumelle</a>. </p><p>Cette arme s'impose très vite, et est adoptée ou copiée de façon plus ou moins modifiée par la plupart des armées. L'<a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">URSS</a> choisit par exemple d'utiliser le calibre de 82 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>, qui a l'avantage de pouvoir utiliser les munitions de 81 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>, moyennant une perte de précision, l'inverse étant impossible. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mortier_lourd_(120_mm)"><span id="Mortier_lourd_.28120_mm.29"></span>Mortier lourd (120 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=5" title="Modifier la section : Mortier lourd (120 mm)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=5" title="Modifier le code source de la section : Mortier lourd (120 mm)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Mortier_120mm_fh000021.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Mortier_120mm_fh000021.jpg/220px-Mortier_120mm_fh000021.jpg" decoding="async" width="220" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Mortier_120mm_fh000021.jpg/330px-Mortier_120mm_fh000021.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Mortier_120mm_fh000021.jpg/440px-Mortier_120mm_fh000021.jpg 2x" data-file-width="1018" data-file-height="943" /></a><figcaption>Mortier français <a href="/wiki/MO_120_RT" title="MO 120 RT">MO 120 RT</a> de 120 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>.</figcaption></figure> <p>C'est l’Union soviétique qui fait évoluer le mortier à l'approche et pendant la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>. En <a href="/wiki/1938" title="1938">1938</a>, elle met en service un modèle plus lourd d'un calibre de 120 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>, destiné à l'échelon <a href="/wiki/R%C3%A9giment" title="Régiment">régimentaire</a>. Poussés par leur manque d'artillerie conventionnelle, à la suite des terribles pertes de l'été 1941, les Soviétiques confient le mortier à des artilleurs privés de canons. Leurs mortiers lourds, regroupés dans des régiments, voire des brigades de mortiers, comprenant 108 pièces, compensent le manque d'<a href="/wiki/Obusier" title="Obusier">obusiers</a> ou de canons. </p><p>En <a href="/wiki/1943" title="1943">1943</a>, un modèle encore plus puissant de 160 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr> est mis en service, puis après guerre un de 240 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>, dont l'obus de cent kilogrammes dépasse largement la puissance destructive d'un obus de 155 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr> d'obusier. Même si l'utilisation est restreinte du fait de la portée plus courte, cette artillerie au rabais est d'une efficacité redoutable pour préparer le terrain aux unités d'assaut. </p><p>En 1950, la France développe le mortier de 120 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr> moderne. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mortier_automoteur">Mortier automoteur</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=6" title="Modifier la section : Mortier automoteur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=6" title="Modifier le code source de la section : Mortier automoteur"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:M21_Mortar_Carrier.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/M21_Mortar_Carrier.png/220px-M21_Mortar_Carrier.png" decoding="async" width="220" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/M21_Mortar_Carrier.png/330px-M21_Mortar_Carrier.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/M21_Mortar_Carrier.png/440px-M21_Mortar_Carrier.png 2x" data-file-width="715" data-file-height="435" /></a><figcaption>Semi-chenillé américain M21 sur lequel a été installé un mortier de 81 mm.</figcaption></figure> <p>Au cours de la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>, bien que le mortier soit assez mobile pour suivre les troupes à pied, apparaît le besoin de lui fournir un support automobile, pour pouvoir suivre les unités mécanisées naissantes: le <a href="/wiki/Mortier_automoteur" title="Mortier automoteur">mortier automoteur</a>. </p><p>La première solution trouvée est d'utiliser un simple mortier d'infanterie à partir d'un véhicule dont le plancher a été renforcé, on utilise alors des <a href="/wiki/Semi-chenill%C3%A9" title="Semi-chenillé">semi-chenillés</a> de transport d'infanterie (<a href="/wiki/Sd.Kfz._250" title="Sd.Kfz. 250">SdKfz 250/7</a>, <a href="/wiki/Sd.Kfz._251" title="Sd.Kfz. 251">SdKfz 251/2</a>, <a href="/wiki/M4_Mortar_Carrier" title="M4 Mortar Carrier">MMC M4/M21</a>), voire de simple camions, mais aussi des chars démodés où le mortier est installé dans le puits de tourelle, en lieu et place de celle-ci. L'arme peut être alors démontée et servir à terre en dehors du véhicule. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Sturmtiger_%E2%80%9919_red%E2%80%99_(s-n_205543)_%E2%80%93_Patriot_Museum,_Kubinka_(38240137396).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Sturmtiger_%E2%80%9919_red%E2%80%99_%28s-n_205543%29_%E2%80%93_Patriot_Museum%2C_Kubinka_%2838240137396%29.jpg/220px-Sturmtiger_%E2%80%9919_red%E2%80%99_%28s-n_205543%29_%E2%80%93_Patriot_Museum%2C_Kubinka_%2838240137396%29.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Sturmtiger_%E2%80%9919_red%E2%80%99_%28s-n_205543%29_%E2%80%93_Patriot_Museum%2C_Kubinka_%2838240137396%29.jpg/330px-Sturmtiger_%E2%80%9919_red%E2%80%99_%28s-n_205543%29_%E2%80%93_Patriot_Museum%2C_Kubinka_%2838240137396%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Sturmtiger_%E2%80%9919_red%E2%80%99_%28s-n_205543%29_%E2%80%93_Patriot_Museum%2C_Kubinka_%2838240137396%29.jpg/440px-Sturmtiger_%E2%80%9919_red%E2%80%99_%28s-n_205543%29_%E2%80%93_Patriot_Museum%2C_Kubinka_%2838240137396%29.jpg 2x" data-file-width="4870" data-file-height="3247" /></a><figcaption>Sturmtiger doté d'un mortier de 380 mm RW61 L/5.4 exposé au musée des Blindés de Koubinka</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:2S4_Tyulpan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/2S4_Tyulpan.jpg/220px-2S4_Tyulpan.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/2S4_Tyulpan.jpg/330px-2S4_Tyulpan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/2S4_Tyulpan.jpg/440px-2S4_Tyulpan.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1067" /></a><figcaption>Mortier automoteur de conception soviétique <a href="/wiki/2S4" class="mw-redirect" title="2S4">2S4</a> d'un calibre de 240 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>.</figcaption></figure> <p>Par la suite, apparaissent de véritables mortiers automoteurs où l'arme est intégrée au véhicule et ne peut être servie qu'à partir de celui-ci. Un modèle imposant, le <a href="/wiki/Sturmtiger" title="Sturmtiger">Sturmtiger</a> sur châssis <a href="/wiki/Panzerkampfwagen_VI_Tiger" title="Panzerkampfwagen VI Tiger">Panzer VI Tiger</a> verra le jour destiné au combat urbain pendant la Seconde Guerre mondiale. Une des armées pionnières dans ce domaine est <a href="/wiki/Arm%C3%A9e_de_d%C3%A9fense_d%27Isra%C3%ABl" class="mw-redirect" title="Armée de défense d'Israël">Tsahal</a>, qui réutilise de nombreux tubes lourds, d'origine <a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">soviétique</a>, sur des châssis comme celui du <a href="/wiki/M4_Sherman" title="M4 Sherman">M4 Sherman</a>. Les Soviétiques leur emboîtent le pas avec des modèles comme le <a href="/wiki/2S4" class="mw-redirect" title="2S4">2S4</a>, ou le <a href="/wiki/2S9" class="mw-redirect" title="2S9">2S9</a>. Un autre modèle novateur est l'<a href="/wiki/Advanced_Mortar_System" title="Advanced Mortar System">Advanced Mortar System</a> (AMOS), mis au point par les <a href="/wiki/Finlande" title="Finlande">Finlandais</a> et les <a href="/wiki/Su%C3%A8de" title="Suède">Suédois</a> dans les années 2000 ; bitube, il tire des munitions « intelligentes » à guidage infrarouge, pour attaquer les <a href="/wiki/Char_de_combat" title="Char de combat">chars</a> par le dessus. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mortier_à_ergot_(spigot_mortar)"><span id="Mortier_.C3.A0_ergot_.28spigot_mortar.29"></span>Mortier à ergot (<i>spigot mortar</i>)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=7" title="Modifier la section : Mortier à ergot (spigot mortar)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=7" title="Modifier le code source de la section : Mortier à ergot (spigot mortar)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:The_Battle_of_the_Atlantic_1939-1945_A31000.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/The_Battle_of_the_Atlantic_1939-1945_A31000.jpg/220px-The_Battle_of_the_Atlantic_1939-1945_A31000.jpg" decoding="async" width="220" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/The_Battle_of_the_Atlantic_1939-1945_A31000.jpg/330px-The_Battle_of_the_Atlantic_1939-1945_A31000.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/The_Battle_of_the_Atlantic_1939-1945_A31000.jpg/440px-The_Battle_of_the_Atlantic_1939-1945_A31000.jpg 2x" data-file-width="2309" data-file-height="1772" /></a><figcaption>Mortier de <a href="/wiki/Lutte_anti-sous-marine" title="Lutte anti-sous-marine">lutte anti-sous-marine</a> <a href="/wiki/H%C3%A9risson_(arme)" title="Hérisson (arme)">Hedgehog</a> en 1945</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:RIAN_archive_60532_Mortar_Men.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/RIAN_archive_60532_Mortar_Men.jpg/220px-RIAN_archive_60532_Mortar_Men.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/RIAN_archive_60532_Mortar_Men.jpg/330px-RIAN_archive_60532_Mortar_Men.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/RIAN_archive_60532_Mortar_Men.jpg/440px-RIAN_archive_60532_Mortar_Men.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="679" /></a><figcaption>Mortier russe<br />Photo d'<a href="/wiki/Alexandre_Oustinov_(photographe)" title="Alexandre Oustinov (photographe)">Alexandre Oustinov</a> (1941)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:The_29cm_Petard_spigot_mortar_on_a_Churchill_AVRE_of_79th_Squadron,_5th_Assault_Regiment,_Royal_Engineers,_under_command_of_3rd_Infantry_Division,_29_April_1944._A_40lb_bomb_can_be_seen_on_the_right._H38001.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/The_29cm_Petard_spigot_mortar_on_a_Churchill_AVRE_of_79th_Squadron%2C_5th_Assault_Regiment%2C_Royal_Engineers%2C_under_command_of_3rd_Infantry_Division%2C_29_April_1944._A_40lb_bomb_can_be_seen_on_the_right._H38001.jpg/220px-thumbnail.jpg" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/The_29cm_Petard_spigot_mortar_on_a_Churchill_AVRE_of_79th_Squadron%2C_5th_Assault_Regiment%2C_Royal_Engineers%2C_under_command_of_3rd_Infantry_Division%2C_29_April_1944._A_40lb_bomb_can_be_seen_on_the_right._H38001.jpg/330px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/The_29cm_Petard_spigot_mortar_on_a_Churchill_AVRE_of_79th_Squadron%2C_5th_Assault_Regiment%2C_Royal_Engineers%2C_under_command_of_3rd_Infantry_Division%2C_29_April_1944._A_40lb_bomb_can_be_seen_on_the_right._H38001.jpg/440px-thumbnail.jpg 2x" data-file-width="1785" data-file-height="1772" /></a><figcaption>Churchill AVRE. On voit bien que le berceau, ajouré, n'est pas un canon et le tube de la munition (charge propulsive en haut, explosif en bas).</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Germany_grenade_thrower_(Granatenwerfer_16)_-_National_World_War_I_Museum_-_Kansas_City,_MO_-_DSC07536.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Germany_grenade_thrower_%28Granatenwerfer_16%29_-_National_World_War_I_Museum_-_Kansas_City%2C_MO_-_DSC07536.JPG/220px-Germany_grenade_thrower_%28Granatenwerfer_16%29_-_National_World_War_I_Museum_-_Kansas_City%2C_MO_-_DSC07536.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Germany_grenade_thrower_%28Granatenwerfer_16%29_-_National_World_War_I_Museum_-_Kansas_City%2C_MO_-_DSC07536.JPG/330px-Germany_grenade_thrower_%28Granatenwerfer_16%29_-_National_World_War_I_Museum_-_Kansas_City%2C_MO_-_DSC07536.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Germany_grenade_thrower_%28Granatenwerfer_16%29_-_National_World_War_I_Museum_-_Kansas_City%2C_MO_-_DSC07536.JPG/440px-Germany_grenade_thrower_%28Granatenwerfer_16%29_-_National_World_War_I_Museum_-_Kansas_City%2C_MO_-_DSC07536.JPG 2x" data-file-width="3240" data-file-height="4320" /></a><figcaption>Granatenwerfer 16.</figcaption></figure> <p>Le mortier à ergot, <i>spigot mortar</i> en anglais, voit son agencement inversé : c'est le projectile qui comporte un tube en haut duquel la charge propulsive envoie les gaz assurant le lancement, la base ne comportant qu'une tige (d'où son nom) et éventuellement un berceau mais pas de <a href="/wiki/Canon_(arme_%C3%A0_feu)" title="Canon (arme à feu)">canon</a>. En d'autres terme c'est le projectile qui se projette et non le canon (avec la charge propulsive) qui le pousse. </p><p>La répartition du poids entre l'arme et le projectile est plus équilibrée, ce qui, pour des armes portables, peut être un avantage tant qu'on ne porte pas beaucoup de munitions, mais surtout l'absence de canon permet de lancer des charges beaucoup plus grosses que le lanceur. </p><p><b>Arme antichar</b> : </p> <ul><li><a href="/wiki/Blacker_Bombard" title="Blacker Bombard">Blacker Bombard</a> britannique. Arme de circonstance après la campagne de 1940.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Cecil_Vandepeer_Clarke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cecil Vandepeer Clarke (page inexistante)">Spigot gun</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cecil_Vandepeer_Clarke#Spigot_gun" class="extiw" title="en:Cecil Vandepeer Clarke"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « Cecil_Vandepeer_Clarke#Spigot_gun »">(en)</span></a> britannique. Arme de circonstance après la campagne de 1940.</li> <li><a href="/wiki/Projector_Infantry_Anti_Tank" title="Projector Infantry Anti Tank">Projector Infantry Anti Tank</a> britannique. Largement diffusé.</li></ul> <p><b>Arme anti-submersible</b> : </p> <ul><li><a href="/wiki/H%C3%A9risson_(arme)" title="Hérisson (arme)">Hérisson</a> britannique : largement diffusé et très efficace. Copié par les Soviétiques en tant que MBU-200.</li></ul> <p><b>Arme anti-fortification</b> : </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=20_cm_leichter_Ladungswerfer&action=edit&redlink=1" class="new" title="20 cm leichter Ladungswerfer (page inexistante)">20 cm leichter Ladungswerfer</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/20_cm_leichter_Ladungswerfer" class="extiw" title="en:20 cm leichter Ladungswerfer"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « 20 cm leichter Ladungswerfer »">(en)</span></a> et <a href="/w/index.php?title=38_cm_schwerer_Ladungswerfer&action=edit&redlink=1" class="new" title="38 cm schwerer Ladungswerfer (page inexistante)">38 cm schwerer Ladungswerfer</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/38_cm_schwerer_Ladungswerfer" class="extiw" title="en:38 cm schwerer Ladungswerfer"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « 38 cm schwerer Ladungswerfer »">(en)</span></a> allemands.</li> <li>Char <a href="/w/index.php?title=Churchill_tank&action=edit&redlink=1" class="new" title="Churchill tank (page inexistante)">Churchill AVRE</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Churchill_tank#Specialist_vehicles" class="extiw" title="en:Churchill tank"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « Churchill_tank#Specialist_vehicles »">(en)</span></a> britannique : avec une charge de 290 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr>.</li> <li><a href="/wiki/Mortier_Type_98_320_mm" title="Mortier Type 98 320 mm">Mortier Type 98 320 mm</a> japonais : en pratique, c'était plus une arme psychologique que destructrice.</li> <li>Char <a href="/w/index.php?title=Matilda_variantes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matilda variantes (page inexistante)">Matilda Hedgehog</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Matilda_II#Variants" class="extiw" title="en:Matilda II"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « Matilda_II#Variants »">(en)</span></a> australien : adaptation du Hérisson en arme terrestre. Elle n'a pas vu le feu.</li></ul> <p><b>Lance-grenades</b> : </p> <ul><li><a href="/wiki/Granatenwerfer_16" title="Granatenwerfer 16">Granatenwerfer 16</a> et d'autres mortiers légers de la Première Guerre mondiale.</li></ul> <p>Une application particulière est le mortier silencieux par fermeture du tube de lancement à l'arrière du projectile, piégeant les gaz générateurs de bruit, après éjection du berceau pourvu d'une tige : </p> <ul><li><a href="/wiki/Lance-grenades_individuel_Mle_F1" class="mw-redirect" title="Lance-grenades individuel Mle F1">Lance-grenades individuel Mle F1</a> belge : en service en France en 2015.</li></ul> <p>Si la plupart des <a href="/wiki/Grenade_%C3%A0_fusil" title="Grenade à fusil">grenades à fusil</a> utilisent l'énergie transmise par une balle (éventuellement en bois) tirée de manière classique, certaines reposent sur le principe du spigot avec une charge propulsive dans le tube du projectile. </p> <ul><li><a href="/wiki/Grenade_%C3%A0_main_type_91" title="Grenade à main type 91">Grenade à main type 91</a> japonaise.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lance-mine_de_forteresse">Lance-mine de forteresse</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=8" title="Modifier la section : Lance-mine de forteresse" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=8" title="Modifier le code source de la section : Lance-mine de forteresse"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Festung_Magletsch_Mw_und_Aussichtspunkt.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Festung_Magletsch_Mw_und_Aussichtspunkt.JPG/220px-Festung_Magletsch_Mw_und_Aussichtspunkt.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Festung_Magletsch_Mw_und_Aussichtspunkt.JPG/330px-Festung_Magletsch_Mw_und_Aussichtspunkt.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Festung_Magletsch_Mw_und_Aussichtspunkt.JPG/440px-Festung_Magletsch_Mw_und_Aussichtspunkt.JPG 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2250" /></a><figcaption>Extérieur d'un lance-mines de 81 mm du <a href="/w/index.php?title=Fort_d%27artillerie_de_Magletsche&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fort d'artillerie de Magletsche (page inexistante)">fort d'artillerie de Magletsch</a> <a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Festung_Magletsch" class="extiw" title="de:Festung Magletsch"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand : « Festung Magletsch »">(de)</span></a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Military_Barn_(24230100534).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Military_Barn_%2824230100534%29.jpg/220px-Military_Barn_%2824230100534%29.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Military_Barn_%2824230100534%29.jpg/330px-Military_Barn_%2824230100534%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Military_Barn_%2824230100534%29.jpg/440px-Military_Barn_%2824230100534%29.jpg 2x" data-file-width="5332" data-file-height="3554" /></a><figcaption>Entrée d'un monobloc abritant un lance-mines de forteresse bitube 12 cm. La position du lance-mines à proprement parler est quelque part dans le terrain autour de ce bâtiment.</figcaption></figure> <p>L'<a href="/wiki/Arm%C3%A9e_suisse" title="Armée suisse">Armée suisse</a> a mis sous cloche différents types de lance-mines dans ses <a href="/w/index.php?title=Troupes_de_forteresses&action=edit&redlink=1" class="new" title="Troupes de forteresses (page inexistante)">forteresses</a> <a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Festungstruppen_(Schweiz)" class="extiw" title="de:Festungstruppen (Schweiz)"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand : « Festungstruppen (Schweiz) »">(de)</span></a> ou des monoblocs. Dans les Alpes, la météorologie et le terrain limitent toujours la mobilité. L'artillerie de forteresse, et notamment le lance-mines, reste un important moyen d'appui. </p><p><b>Lance-mine de forteresse de 81 mm</b> </p><p>Le <a href="/wiki/Lance-mines_de_forteresse_8,1_cm_1956/60" title="Lance-mines de forteresse 8,1 cm 1956/60">lance-mines de forteresse 8,1 cm 1956/60</a> a été mis en service à partir des années 1950. </p><p><b>Lance-mine de forteresse de 120 mm</b> </p><p>Le lance-mines d'un calibre de 120 mm développé en 1959 et d'une portée de 8 km a été modernisé et mis sous cloche dans des monoblocs ou sous roche sous le nom de <i>lance-mines de forteresse bitube 12 cm</i> à partir de 1987. Sa portée maximale est alors étendue à 9 km et à une cadence de tir de 12 coups par minute par tube ou 24 coups par minute par monobloc. Plus de 100 monoblocs lance-mines de forteresse bitube 12 cm ont été construits dans le pays. Il a été conçu pour un appui-feu immédiat aux bataillons et compagnies d'infanterie. Il était capable de combattre les blindés grâce à la <a href="/wiki/Strix_(munition)" title="Strix (munition)">munition antichar Strix</a>, dotée d'une tête chercheuse infrarouge. Il existe quatre plans principaux : le monobloc sur deux étages avec entrée verticale, le monobloc sur un étage avec une entrée verticale ou une entrée horizontale et l'ouvrage en casemate ou sous roche. </p><p>Ces ouvrages ont été mis hors service en 2011 en même temps que les <a href="/w/index.php?title=Canon_de_forteresse_93_BISON&action=edit&redlink=1" class="new" title="Canon de forteresse 93 BISON (page inexistante)">canons de forteresse de 15,5 <abbr class="abbr" title="centimètre">cm</abbr> BISON</a> <a href="https://de.wikipedia.org/wiki/15,5_cm_Festungskanone_93_L52_BISON" class="extiw" title="de:15,5 cm Festungskanone 93 L52 BISON"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand : « 15,5 cm Festungskanone 93 L52 BISON »">(de)</span></a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Évolutions"><span id=".C3.89volutions"></span>Évolutions</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=9" title="Modifier la section : Évolutions" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=9" title="Modifier le code source de la section : Évolutions"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:COBRA_4.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/COBRA_4.jpg/220px-COBRA_4.jpg" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/COBRA_4.jpg/330px-COBRA_4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/COBRA_4.jpg/440px-COBRA_4.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="1080" /></a><figcaption>mortier <a href="/wiki/Semi-automatique" class="mw-redirect" title="Semi-automatique">semi-automatique</a> <a href="/wiki/RUAG_Cobra" title="RUAG Cobra">RUAG Cobra</a></figcaption></figure> <p>On compte désormais des mortiers <a href="/wiki/Semi-automatique" class="mw-redirect" title="Semi-automatique">semi-automatiques</a> comme le <a href="/wiki/RUAG_Cobra" title="RUAG Cobra">RUAG Cobra</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Autres_utilisations">Autres utilisations</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=10" title="Modifier la section : Autres utilisations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=10" title="Modifier le code source de la section : Autres utilisations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Pyrotechnic_mortar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Pyrotechnic_mortar.jpg/220px-Pyrotechnic_mortar.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/51/Pyrotechnic_mortar.jpg 1.5x" data-file-width="320" data-file-height="223" /></a><figcaption>Deux mortiers de diamètre 75 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr> en <a href="/wiki/Fibre_de_verre" title="Fibre de verre">fibre de verre</a> (pour <a href="/wiki/Pyrotechnie" title="Pyrotechnie">pyrotechnie</a>) accompagnés de leurs bombes respectives qui seront logées par la suite.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pyrotechnie">Pyrotechnie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=11" title="Modifier la section : Pyrotechnie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=11" title="Modifier le code source de la section : Pyrotechnie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le principe du mortier est très couramment utilisé en <a href="/wiki/Pyrotechnie" title="Pyrotechnie">pyrotechnie</a>, notamment pour le tir de <a href="/wiki/Feu_d%27artifice" title="Feu d'artifice">feux d'artifice</a>. En effet, la bombe pyrotechnique destinée à produire un effet dans le ciel est d'abord introduite dans le mortier et mise à feu à l'aide d'un dispositif électrique (inflammateur). Le principe du tir au mortier en pyrotechnie est sensiblement le même que celui utilisé à des fins militaires. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tirs_de_mortiers_d'artifice"><span id="Tirs_de_mortiers_d.27artifice"></span>Tirs de mortiers d'artifice</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=12" title="Modifier la section : Tirs de mortiers d'artifice" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=12" title="Modifier le code source de la section : Tirs de mortiers d'artifice"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L’expression « tir de mortier », fréquente dans les journaux depuis la fin des années 1990, désigne l'usage détourné de <a href="/wiki/Pyrotechnie#Dispositifs_pyrotechniques" title="Pyrotechnie">mortiers d'artifice</a> ou de <a href="/wiki/Chandelle_romaine" title="Chandelle romaine">chandelles romaines</a>, non pour des feux d'artifice mais pour servir d’armes. L'emploi de ces « engins pyrotechniques sauvages<sup id="cite_ref-Monde1_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Monde1-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> » donne lieu à de fréquents arrêtés préfectoraux interdisant le port et le transport d’artifices de divertissements, mais s'avère difficile à enrayer<sup id="cite_ref-Monde1_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Monde1-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Propulsés non en direction du ciel mais en tirs tendus contre des personnes, ces engins peuvent occasionner d’importantes blessures, le plus souvent des brûlures ; le projectile peut aussi casser un os, voire arracher un doigt ou une main, ou déclencher des incendies<sup id="cite_ref-Monde2_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Monde2-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Avalanches">Avalanches</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=13" title="Modifier la section : Avalanches" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=13" title="Modifier le code source de la section : Avalanches"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le mortier est également utilisé pour le déclenchement préventif d'avalanche, <a href="/wiki/Lance-mines_8,1_cm_1933/72#Déclenchement_préventif_d'avalanches" title="Lance-mines 8,1 cm 1933/72">notamment en Suisse</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Prix">Prix</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=14" title="Modifier la section : Prix" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=14" title="Modifier le code source de la section : Prix"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Un obus de mortier de 120 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr> coute 2 000 <abbr class="abbr" title="dollar">$</abbr> (2015). Un obus guidé par GPS de mortier de 120 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr> coute 18 000 <abbr class="abbr" title="dollar">$</abbr> (2015)<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Un obus de mortier de 81 <abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr> coute 600 <abbr class="abbr" title="dollar">$</abbr> (2021)<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="clear" style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=15" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=15" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text">ou <b>lance-grenade</b> pour les plus petits</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2011">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=RENZq0qF0wE"><cite style="font-style:normal;">La dernière salve de l'artillerie de forteresse</cite></a> » <abbr class="abbr indicateur-format format-vidéo" title="Vidéo au format MPEG, AVI...">[vidéo]</abbr>, sur <span class="italique">youtube.com</span>, <i>Armée suisse</i>, <time class="nowrap" datetime="2011-11-21" data-sort-value="2011-11-21">21 novembre 2011</time></span> </span> </li> <li id="cite_note-Monde1-3"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Monde1_3-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Monde1_3-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Larroque2021"><span class="ouvrage" id="Matéo_Larroque2021">Matéo Larroque, « <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/societe/article/2021/07/14/la-difficile-lutte-contre-les-tirs-de-mortier-d-artifice_6088260_3224.html"><cite style="font-style:normal;"><i>La difficile lutte contre les tirs de mortier d’artifice</i></cite></a> », <i>Le Monde</i>, <time class="nowrap" datetime="2021-07-14" data-sort-value="2021-07-14">14 juillet 2021</time></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Monde2-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Monde2_4-0">↑</a> </span><span class="reference-text"> <span class="ouvrage" id="Slavicek2021"><span class="ouvrage" id="Marie_Slavicek2021">Marie Slavicek, « <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/societe/article/2021/05/18/que-sont-les-mortiers-d-artifice-de-plus-en-plus-utilises-contre-la-police_6080587_3224.html"><cite style="font-style:normal;"><i>Que sont les mortiers d’artifice, de plus en plus utilisés contre la police ?</i></cite></a> », <i>Le Monde</i>, <time class="nowrap" datetime="2021-05-18" data-sort-value="2021-05-18">18 mai 2021</time></span></span> </span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"> <span class="ouvrage" id="Berthaud2021"><span class="ouvrage" id="Alexandre_Berthaud2021">Alexandre Berthaud, « <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.francebleu.fr/infos/faits-divers-justice/info-fb-paris-les-tirs-de-mortiers-d-artifice-ont-augmente-en-avril-1620226451"><cite style="font-style:normal;"><i>Les tirs de mortiers d'artifice ont augmenté de 44% en avril à Paris et en petite couronne</i></cite></a> », <i>France Bleu</i>, <time class="nowrap" datetime="2021-05-06" data-sort-value="2021-05-06">6 mai 2021</time></span></span> </span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2007">« <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=d498wbSycrM"><cite style="font-style:normal;">Tir de lance-mines militaire suisse</cite></a> » <abbr class="abbr indicateur-format format-vidéo" title="Vidéo au format MPEG, AVI...">[vidéo]</abbr>, sur <span class="italique">youtube.com</span>, <time class="nowrap" datetime="2007-04-28" data-sort-value="2007-04-28">28 avril 2007</time></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Seck2017"><span class="ouvrage" id="Hope_Hodge_Seck2017"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Hope Hodge <span class="nom_auteur">Seck</span>, « <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.military.com/daily-news/2015/12/16/marines-to-receive-precision-guided-mortar-round-in-2018.html"><cite style="font-style:normal;" lang="en">Marines to Receive Precision-Guided Mortar Round in 2018</cite></a> », sur <span class="italique">Military.com</span>, <time class="nowrap" datetime="2017-10-31" data-sort-value="2017-10-31">31 octobre 2017</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-02-28" data-sort-value="2023-02-28">28 février 2023</time>)</small></span></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Gladwell2021"><span class="ouvrage" id="Dustin_Gladwell2021"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Dustin <span class="nom_auteur">Gladwell</span>, « <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sofrep.com/news/the-81mm-mortar-the-david-of-modern-warfare/"><cite style="font-style:normal;" lang="en">The 81mm Mortar - The David of Modern Warfare</cite></a> », sur <span class="italique">SOFREP</span>, <time class="nowrap" datetime="2021-09-07" data-sort-value="2021-09-07">7 septembre 2021</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-02-28" data-sort-value="2023-02-28">28 février 2023</time>)</small></span></span></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=16" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=16" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia :</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mortars?uselang=fr">Mortier</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Article_connexe">Article connexe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=17" title="Modifier la section : Article connexe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=17" title="Modifier le code source de la section : Article connexe"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Artillerie" title="Artillerie">Artillerie</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&veaction=edit&section=18" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mortier_(arme)&action=edit&section=18" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.artillerie.info">Histoire de technique de l'artillerie & de ses projectiles</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://artificsbar.xooit.com">Forum Pyrotechnie - Feux d'artifice créé par des artificiers qualifiés.</a></li></ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Histoire_militaire" title="Portail de l’histoire militaire"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Military_symbol.svg/43px-Military_symbol.svg.png" decoding="async" width="43" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Military_symbol.svg/65px-Military_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Military_symbol.svg/86px-Military_symbol.svg.png 2x" data-file-width="202" data-file-height="113" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Histoire_militaire" title="Portail:Histoire militaire">Portail de l’histoire militaire</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.eqiad.main‐6ffc7bf4fb‐4qnsg Cached time: 20250301103529 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.219 seconds Real time usage: 0.560 seconds Preprocessor visited node count: 2180/1000000 Post‐expand include size: 23874/2097152 bytes Template argument size: 1100/2097152 bytes Highest expansion depth: 13/100 Expensive parser function count: 8/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 7858/5000000 bytes Lua time usage: 0.072/10.000 seconds Lua memory usage: 4498182/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 221.668 1 -total 24.97% 55.344 1 Modèle:Références 20.92% 46.362 7 Modèle:Lien_web 16.06% 35.596 1 Modèle:Portail 12.45% 27.604 1 Modèle:Voir_homonymes 12.42% 27.530 1 Modèle:Autres_projets 11.81% 26.186 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note 11.07% 24.537 1 Modèle:Méta_bandeau 8.18% 18.137 1 Modèle:Suivi_des_biographies 7.40% 16.412 8 Modèle:Lien --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:346839:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250301103529 and revision id 223473439. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de « <a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mortier_(arme)&oldid=223473439">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mortier_(arme)&oldid=223473439</a> ».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Mortier" title="Catégorie:Mortier">Mortier</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Glossaire_militaire" title="Catégorie:Glossaire militaire">Glossaire militaire</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_anglais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en anglais">Article contenant un appel à traduction en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_allemand" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en allemand">Article contenant un appel à traduction en allemand</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire_militaire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire militaire/Articles liés">Portail:Histoire militaire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article_en_lituanien" title="Catégorie:Bon article en lituanien">Bon article en lituanien</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 1 mars 2025 à 11:35.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a> : les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a> ; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Mortier_(arme)" title="Spécial:Citer/Mortier (arme)">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Mortier_(arme)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Mortier (arme)</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>56 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5f94d8864b-l8sxv","wgBackendResponseTime":148,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.219","walltime":"0.560","ppvisitednodes":{"value":2180,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":23874,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1100,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":7858,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 221.668 1 -total"," 24.97% 55.344 1 Modèle:Références"," 20.92% 46.362 7 Modèle:Lien_web"," 16.06% 35.596 1 Modèle:Portail"," 12.45% 27.604 1 Modèle:Voir_homonymes"," 12.42% 27.530 1 Modèle:Autres_projets"," 11.81% 26.186 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note"," 11.07% 24.537 1 Modèle:Méta_bandeau"," 8.18% 18.137 1 Modèle:Suivi_des_biographies"," 7.40% 16.412 8 Modèle:Lien"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.072","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4498182,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-6ffc7bf4fb-4qnsg","timestamp":"20250301103529","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Mortier (arme)","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Mortier_(arme)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7905205","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7905205","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-08-03T13:55:50Z","dateModified":"2025-03-01T10:35:27Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f7\/04_Lance-bombe_de_tranch%C3%A9e_-_Dixmude.jpg","headline":"pi\u00e8ce d'artillerie"}</script> </body> </html>