CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Bekennende Kirche - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"0e39f3b6-d8b4-46ce-bf42-6fd541dfe00b","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Bekennende_Kirche","wgTitle":"Bekennende Kirche","wgCurRevisionId":66471526,"wgRevisionId":66471526,"wgArticleId":731368,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Lutheranisme","Duitse verzetsgroep in de Tweede Wereldoorlog"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Bekennende_Kirche","wgRelevantArticleId":731368,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q161362","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready", "ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents", "ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Bekennende Kirche - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Bekennende_Kirche"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Bekennende_Kirche"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Bekennende_Kirche rootpage-Bekennende_Kirche skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/25_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Bekennende+Kirche" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Bekennende+Kirche" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Bekennende+Kirche" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Bekennende+Kirche" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Historische_achtergrond" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historische_achtergrond"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historische achtergrond</span> </div> </a> <ul id="toc-Historische_achtergrond-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nazisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nazisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Nazisme</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Nazisme-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Nazisme-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Nazisme-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Opkomst" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Opkomst"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Opkomst</span> </div> </a> <ul id="toc-Opkomst-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Deutsche_Christen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Deutsche_Christen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Deutsche Christen</span> </div> </a> <ul id="toc-Deutsche_Christen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Strijd_om_leiderschap" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Strijd_om_leiderschap"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Strijd om leiderschap</span> </div> </a> <ul id="toc-Strijd_om_leiderschap-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bijeenkomst_Deutsche_Christen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bijeenkomst_Deutsche_Christen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Bijeenkomst Deutsche Christen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bijeenkomst_Deutsche_Christen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theologische_verklaring_van_Barmen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theologische_verklaring_van_Barmen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Theologische verklaring van Barmen</span> </div> </a> <ul id="toc-Theologische_verklaring_van_Barmen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Confrontatie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Confrontatie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Confrontatie</span> </div> </a> <ul id="toc-Confrontatie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Laatste_jaren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Laatste_jaren"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Laatste jaren</span> </div> </a> <ul id="toc-Laatste_jaren-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Bekennende Kirche</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 30 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-30" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">30 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Bekennende_Kirche" title="Bekennende Kirche – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Bekennende Kirche" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ilesia_Confesante" title="Ilesia Confesante – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ilesia Confesante" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Vyzn%C3%A1vaj%C3%ADc%C3%AD_c%C3%ADrkev" title="Vyznávající církev – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Vyznávající církev" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Bekendelseskirken" title="Bekendelseskirken – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Bekendelseskirken" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Bekennende_Kirche" title="Bekennende Kirche – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Bekennende Kirche" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%95%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1" title="Ομολογητική Εκκλησία – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Ομολογητική Εκκλησία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Confessing_Church" title="Confessing Church – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Confessing Church" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Konfesanta_Eklezio" title="Konfesanta Eklezio – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Konfesanta Eklezio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Iglesia_Confesante" title="Iglesia Confesante – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Iglesia Confesante" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tunnustuskirkko" title="Tunnustuskirkko – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tunnustuskirkko" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89glise_confessante" title="Église confessante – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Église confessante" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Bekennende_Kirche" title="Bekennende Kirche – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Bekennende Kirche" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ispovjedna_Crkva" title="Ispovjedna Crkva – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ispovjedna Crkva" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Hitvall%C3%B3_Egyh%C3%A1z" title="Hitvalló Egyház – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hitvalló Egyház" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Gereja_yang_Mengaku" title="Gereja yang Mengaku – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Gereja yang Mengaku" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Chiesa_confessante" title="Chiesa confessante – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Chiesa confessante" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%91%8A%E7%99%BD%E6%95%99%E4%BC%9A" title="告白教会 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="告白教会" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%A0%EB%B0%B1%EA%B5%90%ED%9A%8C" title="고백교회 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="고백교회" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Ecclesia_Confitens" title="Ecclesia Confitens – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Ecclesia Confitens" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Den_bekjennende_kirke" title="Den bekjennende kirke – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Den bekjennende kirke" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Gl%C3%A8isa_Confessanta" title="Glèisa Confessanta – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Glèisa Confessanta" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Wyznaj%C4%85cy" title="Kościół Wyznający – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kościół Wyznający" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Igreja_Confessante" title="Igreja Confessante – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Igreja Confessante" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Baselgia_confessanta" title="Baselgia confessanta – Reto-Romaans" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Baselgia confessanta" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Reto-Romaans" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Biserica_M%C4%83rturisitoare" title="Biserica Mărturisitoare – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Biserica Mărturisitoare" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D1%83%D1%8E%D1%89%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C" title="Исповедующая церковь – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Исповедующая церковь" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Bek%C3%A4nnelsekyrkan" title="Bekännelsekyrkan – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Bekännelsekyrkan" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kanisa_la_Ungamo" title="Kanisa la Ungamo – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kanisa la Ungamo" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Bekennende_Kirche" title="Bekennende Kirche – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Bekennende Kirche" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%AA%8D%E4%BF%A1%E6%95%99%E6%9C%83" title="認信教會 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="認信教會" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q161362#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bekennende_Kirche" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overleg:Bekennende_Kirche&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Overleg over deze pagina (de pagina bestaat niet) [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bekennende_Kirche"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Bekennende_Kirche"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Bekennende_Kirche" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Bekennende_Kirche" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&oldid=66471526" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Bekennende_Kirche&id=66471526&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBekennende_Kirche"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBekennende_Kirche"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Bekennende+Kirche"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Bekennende_Kirche&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bekennende_Kirche" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q161362" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><p>De <b>Bekennende Kirche</b> (<a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a> voor <i>Belijdende kerk</i>) was een <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christelijke</a> <a href="/wiki/Verzetsbeweging" title="Verzetsbeweging">verzetsbeweging</a> in <a href="/wiki/Nazi-Duitsland" title="Nazi-Duitsland">nazi-Duitsland</a>. In <a href="/wiki/1933" title="1933">1933</a> werden de <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">protestantse</a> kerken gedwongen te fuseren tot <i>Deutsche Reichskirche</i>, ook bekend als de <i>Deutsche Evangelische Kirche</i>. Tevens moesten niet-<a href="/wiki/Arische_ras" class="mw-redirect" title="Arische ras">Ariërs</a> hun ambten in de kerk opgeven. </p><p>Als reactie hierop werd in september van dat jaar de ondergrondse Bekennende Kirche opgericht. In <a href="/wiki/1934" title="1934">1934</a> gaf een groep voorgangers de <a href="/wiki/Verklaring_van_Barmen" class="mw-redirect" title="Verklaring van Barmen">Verklaring van Barmen</a> uit waarbij zij Christus en de <a href="/wiki/Bijbel_(christendom)" title="Bijbel (christendom)">Bijbel</a> als hun bronnen aangaven en staatsingrijpen afwezen. De voornaamste auteur van deze verklaring, ook wel <a href="/wiki/Barmer_Thesen" class="mw-redirect" title="Barmer Thesen">Barmer Thesen</a> genoemd, was <a href="/wiki/Karl_Barth" title="Karl Barth">Karl Barth</a>. </p><p>Sommige leiders van de <i>Bekennende Kirche</i>, zoals <a href="/wiki/Martin_Niem%C3%B6ller" title="Martin Niemöller">Martin Niemöller</a> en <a href="/wiki/Dietrich_Bonhoeffer" title="Dietrich Bonhoeffer">Dietrich Bonhoeffer</a>, werden opgesloten in <a href="/wiki/Concentratiekamp" title="Concentratiekamp">concentratiekampen</a>. Een aantal van hen kwam om het leven. De Bekennende Kirche was betrokken bij een aantal vormen van verzet, met name bij het verbergen van <a href="/wiki/Joden" title="Joden">Joden</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historische_achtergrond">Historische achtergrond</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Historische achtergrond" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Historische achtergrond"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sinds de <a href="/wiki/Vrede_van_Augsburg" class="mw-redirect" title="Vrede van Augsburg">Vrede van Augsburg</a> in 1555 was het de gewoonte dat het gebied het geloof aanhing van de heerser van dat gebied. Deze regel staat ook bekend als de <a href="/wiki/Cuius_regio,_eius_religio" title="Cuius regio, eius religio">Cuius regio, eius religio</a>. De protestantse kerk was daarom verdeeld in geografische regio's. Elke regionale kerk (<i>Landeskirche</i>) werd financieel en materiaal gesteund door de plaatselijke vorst. Er was dus maar beperkt sprake van <a href="/wiki/Scheiding_tussen_kerk_en_staat" class="mw-redirect" title="Scheiding tussen kerk en staat">scheiding tussen kerk en staat</a>. </p><p>In de nasleep van de <a href="/wiki/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a> stonden er nieuwe leiders op. De conservatieve kerkleiders hadden voor een belangrijk deel te maken met <a href="/wiki/Socialisme" title="Socialisme">socialisten</a>. Velen van hen waren voorstander van de scheiding van kerk en staat. In 1918 werd <a href="/w/index.php?title=Adolph_Hoffmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adolph Hoffmann (de pagina bestaat niet)">Adolph Hoffmann</a> benoemd tot de <a href="/wiki/Pruisen" title="Pruisen">Pruisische</a> minister van Onderwijs en Kerkelijke instellingen. Hij wilde een aantal nieuwe wetten invoeren waaronder het stoppen met het subsidiëren van kerken door de overheid, de inbeslagname van kerkeigendom (met name land en onroerend goed), het afschaffen van <a href="/wiki/Theologie" title="Theologie">theologie</a> als studie op de universiteiten, afschaffing van het <a href="/w/index.php?title=Schoolgebed&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schoolgebed (de pagina bestaat niet)">schoolgebed</a>, het weren van religieuze regels op scholen en het niet langer bijwonen van religieuze diensten door schoolklassen. </p><p>Hoffmann was door de zware protesten van zowel protestantse als van <a href="/wiki/Rooms-katholieke_Kerk" class="mw-redirect" title="Rooms-katholieke Kerk">Rooms-katholieke</a> kant gedwongen af te treden. Er werd uiteindelijk een compromis gesloten. De kerken zouden niet langer de status hebben van <a href="/wiki/Staatskerk" class="mw-redirect" title="Staatskerk">staatskerken</a>, maar ze kregen wel de status van publieke instellingen en bleven daardoor subsidie ontvangen. Dit leidde ertoe dat er eigenlijk alleen in naam iets veranderde. De kerken bleven regionaal georganiseerd. Wel was er een landelijk forum waarin organisatorische en theologische geschillen konden worden besproken en opgelost. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nazisme">Nazisme</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Nazisme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Nazisme"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Opkomst">Opkomst</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Opkomst" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Opkomst"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Veel protestanten stemden bij de verkiezingen in 1932 en 1933 op de <a href="/wiki/Nationaalsocialistische_Duitse_Arbeiderspartij" title="Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij">NSDAP</a>. De protestantse kerken wezen de ideeën van het <a href="/wiki/Nationaalsocialisme" title="Nationaalsocialisme">nationaalsocialisme</a> niet principieel af. Het idee van een sterke autoriteit en een hechte band tussen troon en altaar had diepe wortels in het Duitse protestantisme. Ook moesten veel protestanten niet veel hebben van de democratische <a href="/wiki/Weimarrepubliek" title="Weimarrepubliek">Weimarrepubliek</a>. </p><p>Een beperkt aantal protestanten, zoals <a href="/wiki/Karl_Barth" title="Karl Barth">Karl Barth</a> en <a href="/wiki/Dietrich_Bonhoeffer" title="Dietrich Bonhoeffer">Dietrich Bonhoeffer</a>, maakte bezwaar tegen de nazi's op morele en theologische gronden. Zij konden zich niet verzoenen met het idee van de nazi's van totale controle over de mens. In het christendom behoort de uiteindelijke soevereiniteit alleen aan <a href="/wiki/God_(christendom)" title="God (christendom)">God</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Deutsche_Christen">Deutsche Christen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Deutsche Christen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Deutsche Christen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Binnen de protestantse kerk waren de <a href="/wiki/Deutsche_Christen" title="Deutsche Christen">Deutsche Christen</a> actief, een pressiegroep die de ideeën van de nazi's aanhing. De groep ontstond in een reactie op de sociale en politieke spanningen aan het einde van de Eerste Wereldoorlog. Er was ook een aantal andere factoren waardoor deze beweging op veel aanhang onder christenen kon rekenen. Dat was onder andere het vierhonderdjarige jubileum van het begin van de reformatie toen <a href="/wiki/Maarten_Luther" title="Maarten Luther">Maarten Luther</a> in 1517 95 stellingen formuleerde. Bij deze herdenking in 1917 lag de nadruk op het Duitse nationalisme en werd het gebruikt om het heersende antisemitisme te legitimeren. Luther was namelijk aan het einde van zijn leven uitgegroeid tot fel antisemiet. Andere factoren waren de opkomst en hernieuwde aandacht voor volkstradities en het tonen van respect voor een tijdelijke seculiere regering zoals dit door Maarten Luther op grond van de Bijbel verdedigd was.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Strijd_om_leiderschap">Strijd om leiderschap</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Strijd om leiderschap" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Strijd om leiderschap"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In april 1933 ging het leiderschap van de protestantse raad akkoord met de vestiging van een nationale kerk, de <i>Deutsche Evangelische Kirche</i> (DEK). Dit was al langere tijden een van de doelen van de <i>Deutsche Christen</i>. Het paste ook bij het nazi-proces van de <a href="/wiki/Gleichschaltung" title="Gleichschaltung">Gleichschaltung</a>, bekend als nazificatie. De <i>Deutsche Christen</i> vroegen of <a href="/wiki/Ludwig_M%C3%BCller" title="Ludwig Müller">Ludwig Müller</a>, <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitlers</a> adviseur voor religieuze zaken, de eerste bisschop van de kerk wilde worden. Müller had weinig politieke steun binnen de kerk en was niet gekwalificeerd voor de functie. Daarom werd in mei 1933 <a href="/w/index.php?title=Friedrich_von_Bodelschwing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friedrich von Bodelschwing (de pagina bestaat niet)">Friedrich von Bodelschwing</a> gekozen als bisschop van de kerk. Hitler was woest omdat zijn kandidaat niet gewonnen had. Na een serie van politieke manoeuvres werd Müller op 27 september 1933 alsnog gekozen. De nazi's zetten hun <a href="/wiki/Nazipropaganda" title="Nazipropaganda">propaganda</a>-apparaat in om bij kerkverkiezingen kandidaten van de <i>Deutsche Christen</i> gekozen te laten worden, zodat zij de synode zouden domineren en Müller alsnog gekozen zou worden. Hitler deed zelfs per radio een persoonlijk beroep op de protestanten. Op vier kerkprovincies na schaarde iedereen zich bij de verkiezingen achter Müller. In juli 1933 werd de <a href="/w/index.php?title=Arische_paragraaf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arische paragraaf (de pagina bestaat niet)">Arische paragraaf</a> aangenomen. Daardoor werden leden met een Joodse achtergrond uitgesloten, maar ook leden die met een <a href="/wiki/Arier" class="mw-redirect" title="Arier">niet-Ariër</a> getrouwd waren. Een deel van de kerk kon zich niet vinden in deze paragraaf. Onder leiding van Martin Niëmoller verenigde zij zich in de <i>Pfarrernotbund</i>. </p><p>Deze organisatie was aanvankelijk opgericht om kerkleden met een Joodse achtergrond bij te staan, maar groeide al snel uit in een beweging die elke bemoeienis van de nazi's aangaande kerkelijke kwesties afwees. De bezwaren werden niet zozeer opgeworpen uit morele overwegingen, gevoed door het antisemitisme van de nazi's, maar eerder door het ingrijpen van de nazi's in kerkpolitieke zaken. Het conflict ging dus vooral over de scheiding van kerk en staat en over de mate van autonomie die de kerk zou moeten hebben. </p><p>De protestantse Kerk in Duitsland telde ongeveer achttienduizend predikanten. Drieduizend van hen rekenden zich tot de <i>Bekennende Kirche</i> en drieduizend van hen tot de <i>Deutsche Christen</i>. De andere twaalfduizend behoorden tot geen van beide groepen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bijeenkomst_Deutsche_Christen">Bijeenkomst Deutsche Christen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Bijeenkomst Deutsche Christen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Bijeenkomst Deutsche Christen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op 13 november 1933 was er een bijeenkomst van de <i>Deutsche Christen</i> in het <a href="/wiki/Berliner_Sportpalast" title="Berliner Sportpalast">Berliner Sportpalast</a>. De sprekers lanceerden daar een aantal ideeën: </p> <ul><li>De verwijdering van alle predikanten met bezwaren tegen het nationaalsocialisme</li> <li>De uitsluiting van leden met een joodse achtergrond, die mogelijk ondergebracht konden worden in een aparte kerk.</li> <li>De implementatie van de Arische paragraaf in de kerk wereldwijd</li> <li>De verwijdering van het <a href="/wiki/Oude_Testament" title="Oude Testament">Oude Testament</a> uit de Bijbel</li> <li>De verwijdering van niet-Duitse elementen in de eredienst.</li> <li>Het adopteren van een meer heroïsche en positieve interpretatie van <a href="/wiki/Jezus_(traditioneel-christelijk)" title="Jezus (traditioneel-christelijk)">Jezus</a>, die meer zou moeten worden neergezet als iemand die in opstand kwam tegen corrupte joodse invloeden.</li></ul> <p>De bijeenkomst had een weerslag op de Deutsche Christen, omdat het veel kerkleden nu duidelijk werd dat de nazi's niet alleen wilden ingrijpen in de organisatie en het beleid van de kerk, maar ook in de meest centrale theologische dogma's. Hitler voelde deze bezwaren beter aan dan Ludwig Müller. Deze ging door met het ontslaan en overplaatsen van predikanten die behoorden tot de Pfarrernotbund. In april 1934 werden <a href="/w/index.php?title=Theophil_Wurm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theophil Wurm (de pagina bestaat niet)">Theophil Wurm</a> en <a href="/wiki/Hans_Meiser" title="Hans Meiser">Hans Meiser</a>, bisschoppen van de landeskirche in respectievelijk <a href="/wiki/W%C3%BCrttemberg" title="Württemberg">Württemberg</a> en Beieren ontslagen en onder <a href="/wiki/Huisarrest" title="Huisarrest">huisarrest</a> geplaatst, omdat zij weigerden zich met hun kerkprovincie in de nieuwe <i>Deutsche Evangelische Kirche</i> te voegen. Het optreden van Müller zorgde ervoor dat meer kerkleden en predikanten werden gedreven in de richting van de <i>Bekennende Kirche</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theologische_verklaring_van_Barmen">Theologische verklaring van Barmen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Theologische verklaring van Barmen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Theologische verklaring van Barmen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In mei 1934 kwamen leden van de <i>Bekennende Kirche</i> bij elkaar in <a href="/wiki/Barmen_(Wuppertal)" title="Barmen (Wuppertal)">Barmen</a>. Zij wezen daar Müller af als leider en stelden dat zij en hun kerken de ware <i>Deutsche Evangelische Kirche</i> waren. Tijdens de bijeenkomst werd ook de <a href="/wiki/Theologische_verklaring_van_Barmen" title="Theologische verklaring van Barmen">Theologische verklaring van Barmen</a> aangenomen. Deze verklaring was grotendeels door <a href="/wiki/Karl_Barth" title="Karl Barth">Karl Barth</a> opgesteld en bevestigde dat de Duitse kerk geen orgaan van de staat was en dat de controle van de staat over de kerk een valse doctrine was. Vanaf dat moment ging de <i>Bekennende Kirche</i> ook verder als zelfstandige kerk. </p><p>De bijeenkomst van de <i>Deutsche Christen</i> was uitgelopen op een publieke catastrofe, omdat zij in hun 25-punten hadden staan dat de vrijheid van religie zou blijven gewaarborgd. Hitler probeerde iets aan de situatie te doen en hief het huisarrest van Wurm en Meiser op. Ook zette hij de Gleichschaltung tijdelijk stil en creëerde een nieuw ministerie van Kerkzaken. Dit kwam onder het beheer van <a href="/wiki/Hanns_Kerrl" title="Hanns Kerrl">Hanns Kerrl</a>, een advocaat en vriend van Hitler. Kerrl had meer tact dan Müller. Hij stelde een verzoeningscommissie aan onder leiding van de onpartijdige <a href="/w/index.php?title=Wilhelm_Zoellner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wilhelm Zoellner (de pagina bestaat niet)">Wilhelm Zoellner</a>. De <i>Bekennende Kirche</i> werkte in het algemeen mee met de commissie, maar bleef bij het standpunt dat zij, en niet de <i>Deutsche Reichskirche</i>, de ware <i>Deutsche Evangelische Kirche</i> was. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Confrontatie">Confrontatie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Confrontatie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Confrontatie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In 1936 richtte de <i>Bekennende Kirche</i> zich met een manifest tot Hitler. In het manifest werd geprotesteerd tegen anti-christelijke uitlatingen, tegen het antisemitisme en tegen de bemoeienis door het regime met kerkelijk interne zaken. De nazi's reageerden door honderden predikanten te arresteren, kerkelijke fondsen in beslag te nemen en een verbod op collectes in te stellen. Zij martelden <a href="/wiki/Friedrich_Wei%C3%9Fler" title="Friedrich Weißler">Friedrich Weißler</a> dood. Weißler was een protestantse advocaat met een joodse achtergrond en had geadviseerd bij het opstellen van het document. Hij was het eerste dodelijke slachtoffer als gevolg van het conflict tussen de <i>Bekennende Kirche</i> en de nazi's. </p><p>Zoellner trad op 12 september 1937 terug als hoofd van de kerkelijke verzoeningscommissie omdat de Gestapo hem de toestemming had geweigerd enkele gevangenen te bezoeken. <a href="/wiki/Martin_Niem%C3%B6ller" title="Martin Niemöller">Martin Niemöller</a> werd uiteindelijk in 1937 gearresteerd nadat hij in een preek Hitler te fel had bekritiseerd. Hij verbleef zeven jaar in concentratiekampen, maar overleefde de oorlog. Anderen, waaronder <a href="/wiki/Dietrich_Bonhoeffer" title="Dietrich Bonhoeffer">Dietrich Bonhoeffer</a>, overleefden niet. Veel kerkleiders werden opgesloten en daarom bleven veel van de leden van de <i>Bekennende Kirche</i> achter zonder echt leiderschap. Een klein aantal leden waagden hun leven door Joden onderdak te bieden en/of te helpen vluchten. Het grootste deel van de kerkleden was echter bang voor het regime en bood daardoor weinig verzet. Een van diegenen die zich wel uitsprak was <a href="/wiki/Hans_Ehrenberg" title="Hans Ehrenberg">Hans Ehrenberg</a>, een predikant die zelf van Joodse afkomst was. </p><p>De <i>Bekennende Kirche</i> is daarom ook later met enige regelmaat bekritiseerd omdat zij te weinig verzet zou hebben geboden en te weinig voor de Joden zou hebben gedaan. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Laatste_jaren">Laatste jaren</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Laatste jaren" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Laatste jaren"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <i>Bekennende Kirche</i> werd nu door het nazi-bewind vervolgd, maar bleef gedurende de oorlogsjaren bestaan, zij het zonder belangrijke leiders. In 1945, nadat de geallieerde overwinnaars de <i>Bekennende Kirche</i> hadden erkend als verzetsorganisatie, zetten leiders ervan zich in voor de totstandkoming van de <i><a href="/w/index.php?title=Stuttgarter_Schuldbekenntnis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stuttgarter Schuldbekenntnis (de pagina bestaat niet)">Stuttgarter Schuldbekenntnis</a></i> en droegen vertegenwoordigers bij aan de grondslag van de nieuwe <a href="/wiki/Evangelische_Kerk_in_Duitsland" title="Evangelische Kerk in Duitsland">Evangelische Kerk in Duitsland</a>. </p> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen en/of noten</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biblija.net/biblija.cgi?Bijbel=Bijbel&set=10&l=nl&pos=1&qall=1&idq=19&idp0=19&m=Rom%2013&hl=Rom%2013%2C1">Romeinen 13:1</a></span> </li> </ol></div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&oldid=66471526">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&oldid=66471526</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Lutheranisme" title="Categorie:Lutheranisme">Lutheranisme</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Duitse_verzetsgroep_in_de_Tweede_Wereldoorlog" title="Categorie:Duitse verzetsgroep in de Tweede Wereldoorlog">Duitse verzetsgroep in de Tweede Wereldoorlog</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 10 dec 2023 om 10:05.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Bekennende_Kirche&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-4krnj","wgBackendResponseTime":158,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.034","walltime":"0.045","ppvisitednodes":{"value":164,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":546,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":38,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":6,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":562,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 20.443 1 -total","100.00% 20.443 1 Sjabloon:Appendix"," 82.31% 16.826 1 Sjabloon:References"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.002","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":584289,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6b6c9bdc8b-mznpp","timestamp":"20241102221913","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Bekennende Kirche","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Bekennende_Kirche","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q161362","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q161362","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-01-01T18:39:59Z","dateModified":"2023-12-10T09:05:05Z"}</script> </body> </html>