CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="gl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Nacionalismo español - Wikipedia, a enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )glwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","xaneiro","febreiro","marzo","abril","maio","xuño","xullo","agosto","setembro","outubro","novembro","decembro"],"wgRequestId":"f77b4235-b70c-4719-81e7-ab6eed92840f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Nacionalismo_español","wgTitle":"Nacionalismo español","wgCurRevisionId":6615603,"wgRevisionId":6615603,"wgArticleId":44233,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Todos os artigos con ligazóns externas rotas","Artigos con ligazóns externas rotas desde agosto de 2018","Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN","Wikipedia:Todos os artigos que requiren referencias","Wikipedia:Artigos que requiren referencias desde xuño de 2020","Nacionalismo español"],"wgPageViewLanguage":"gl","wgPageContentLanguage":"gl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Nacionalismo_español", "wgRelevantArticleId":44233,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"gl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"gl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q948731","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics": true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.gadget.PortalClass":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar", "ext.gadget.charinsert","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=gl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.gadget.PortalClass%2Ccharinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/51/La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="746"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/51/La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="498"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg/640px-La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="398"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Nacionalismo español - Wikipedia, a enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//gl.m.wikipedia.org/wiki/Nacionalismo_espa%C3%B1ol"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (gl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//gl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Nacionalismo_espa%C3%B1ol"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Fonte Atom de novas de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:Cambios_recentes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Nacionalismo_español rootpage-Nacionalismo_español skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar ao contido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portada" title="Visitar a páxina principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_da_comunidade" title="Información acerca do proxecto, do que pode facer e dos lugares onde atopar as cousas"><span>Portal da comunidade</span></a></li><li id="n-A-Taberna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:A_Taberna"><span>A Taberna</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Actualidade" title="Información acerca de acontecementos de actualidade"><span>Actualidade</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_recentes" title="A lista de modificacións recentes no wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recentes</span></a></li><li id="n-Artigos-de-calidade" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Artigos_de_calidade"><span>Artigos de calidade</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Ao_chou" title="Cargar unha páxina ao chou [x]" accesskey="x"><span>Páxina ao chou</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Axuda" title="O lugar para informarse"><span>Axuda</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="a Wikipedia en galego" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-gl.svg" width="118" height="13" style="width: 7.375em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Procurar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Procura</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Procurar en Wikipedia" aria-label="Procurar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Procurar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Procurar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas persoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Cambia a aparencia do tamaño da fonte, o ancho e a cor da páxina" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aparencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl" class=""><span>Doazóns</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Nacionalismo+espa%C3%B1ol" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio" class=""><span>Crear unha conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Nacionalismo+espa%C3%B1ol" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder ao sistema</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Máis opcións" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas persoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas persoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl"><span>Doazóns</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Nacionalismo+espa%C3%B1ol" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear unha conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Nacionalismo+espa%C3%B1ol" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder ao sistema</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páxinas para os editores sen a sesión iniciada <a href="/wiki/Axuda:Introduci%C3%B3n" aria-label="Máis información sobre a edición"><span>máis información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:As_mi%C3%B1as_contribuci%C3%B3ns" title="Unha lista das modificacións feitas desde este enderezo IP [y]" accesskey="y"><span>Contribucións</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:A_mi%C3%B1a_conversa" title="Conversa acerca de edicións feitas desde este enderezo IP [n]" accesskey="n"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">agochar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nacionalismo_e_soberanía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nacionalismo_e_soberanía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Nacionalismo e soberanía</span> </div> </a> <ul id="toc-Nacionalismo_e_soberanía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nacionalismo_e_economía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nacionalismo_e_economía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Nacionalismo e economía</span> </div> </a> <ul id="toc-Nacionalismo_e_economía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nacionalismo_e_lingua" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nacionalismo_e_lingua"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Nacionalismo e lingua</span> </div> </a> <ul id="toc-Nacionalismo_e_lingua-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-A_construción_da_historia_nacional" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#A_construción_da_historia_nacional"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>A construción da historia nacional</span> </div> </a> <ul id="toc-A_construción_da_historia_nacional-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lemas_acerca_da_identidade_nacional_durante_o_século_XIX" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lemas_acerca_da_identidade_nacional_durante_o_século_XIX"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Lemas acerca da identidade nacional durante o século XIX</span> </div> </a> <ul id="toc-Lemas_acerca_da_identidade_nacional_durante_o_século_XIX-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Iberismo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Iberismo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Iberismo</span> </div> </a> <ul id="toc-Iberismo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Terrorismo_e_violencia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Terrorismo_e_violencia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Terrorismo e violencia</span> </div> </a> <ul id="toc-Terrorismo_e_violencia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-O_nacionalismo_español_hoxe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#O_nacionalismo_español_hoxe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>O nacionalismo español hoxe</span> </div> </a> <ul id="toc-O_nacionalismo_español_hoxe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Notas</span> </div> </a> <ul id="toc-Notas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véxase_tamén" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véxase_tamén"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Véxase tamén</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Véxase_tamén-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Véxase tamén"</span> </button> <ul id="toc-Véxase_tamén-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Outros_artigos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Outros_artigos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.1</span> <span>Outros artigos</span> </div> </a> <ul id="toc-Outros_artigos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostrar ou agochar a táboa de contidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostrar ou agochar a táboa de contidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Nacionalismo español</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artigo noutra lingua. Dispoñible en 14 linguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-14" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">14 linguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Nacionalismu_espa%C3%B1ol" title="Nacionalismu español – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Nacionalismu español" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Espanyolisme" title="Espanyolisme – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Espanyolisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Spanish_nationalism" title="Spanish nationalism – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Spanish nationalism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artigo de calidade"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Nacionalismo_espa%C3%B1ol" title="Nacionalismo español – español" lang="es" hreflang="es" data-title="Nacionalismo español" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="español" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artigo de calidade"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Espainiar_nazionalismo" title="Espainiar nazionalismo – éuscaro" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Espainiar nazionalismo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="éuscaro" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ملی‌گرایی اسپانیایی – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ملی‌گرایی اسپانیایی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Nationalisme_espagnol" title="Nationalisme espagnol – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Nationalisme espagnol" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%A0panjolski_nacionalizam" title="Španjolski nacionalizam – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Španjolski nacionalizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Nazionalismo_spagnolo" title="Nazionalismo spagnolo – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Nazionalismo spagnolo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Nacionalismo_espanhol" title="Nacionalismo espanhol – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Nacionalismo espanhol" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Испанский национализм – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Испанский национализм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/%C5%A0panski_nacionalizam" title="Španski nacionalizam – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Španski nacionalizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Nacionalizmi_spanjoll" title="Nacionalizmi spanjoll – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Nacionalizmi spanjoll" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0spanyol_milliyet%C3%A7ili%C4%9Fi" title="İspanyol milliyetçiliği – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İspanyol milliyetçiliği" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q948731#sitelinks-wikipedia" title="Editar as ligazóns interlingüísticas" class="wbc-editpage">Editar as ligazóns</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espazos de nomes"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nacionalismo_espa%C3%B1ol" title="Ver o contido da páxina [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Conversa:Nacionalismo_espa%C3%B1ol" rel="discussion" title="Conversa acerca do contido desta páxina [t]" accesskey="t"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a variante de lingua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">galego</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nacionalismo_espa%C3%B1ol"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=history" title="Versións anteriores desta páxina [h]" accesskey="h"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Máis opcións" > <div class="vector-menu-heading"> Accións </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Nacionalismo_espa%C3%B1ol"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=history"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Xeral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_que_ligan_con_esta/Nacionalismo_espa%C3%B1ol" title="Lista de todas as páxinas do wiki que ligan cara a aquí [j]" accesskey="j"><span>Páxinas que ligan con esta</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_relacionados/Nacionalismo_espa%C3%B1ol" rel="nofollow" title="Cambios recentes nas páxinas ligadas desde esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios relacionados</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_especiais" title="Lista de todas as páxinas especiais [q]" accesskey="q"><span>Páxinas especiais</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&oldid=6615603" title="Ligazón permanente a esta versión desta páxina"><span>Ligazón permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=info" title="Máis información sobre esta páxina"><span>Información da páxina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Cita&page=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&id=6615603&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre como citar esta páxina"><span>Citar esta páxina</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNacionalismo_espa%25C3%25B1ol"><span>Xerar URL acurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNacionalismo_espa%25C3%25B1ol"><span>Descargar o código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Nacionalismo+espa%C3%B1ol"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&printable=yes" title="Versión para imprimir da páxina [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros proxectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Spanish_nationalism" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q948731" title="Ligazón ao elemento conectado no repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">agochar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Na Galipedia, a Wikipedia en galego.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="gl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_(1894).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg/300px-La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg" decoding="async" width="300" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg/450px-La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg/600px-La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg 2x" data-file-width="799" data-file-height="497" /></a><figcaption><i>A <a href="/w/index.php?title=Batalla_de_Tetu%C3%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Batalla de Tetuán (a páxina aínda non existe)">batalla de Tetuán</a></i> de <a href="/wiki/Dionisio_Fierros_%C3%81lvarez" class="mw-redirect" title="Dionisio Fierros Álvarez">Dionisio Fierros Álvarez</a>, 1894. A batalla, que tivo lugar en 1860, durante a <a href="/w/index.php?title=Guerra_de_%C3%81frica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guerra de África (a páxina aínda non existe)">guerra de África</a>, onde as tropas españolas dirixidas polo xeneral <a href="/wiki/Leopoldo_O%27Donnell" title="Leopoldo O'Donnell">O'Donnell</a> venceron.</figcaption></figure> <p>O <b>nacionalismo español</b> é o <a href="/wiki/Movemento_social" title="Movemento social">movemento social</a>, <a href="/w/index.php?title=Movemento_pol%C3%ADtico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Movemento político (a páxina aínda non existe)">político</a> e <a href="/w/index.php?title=Ideol%C3%B3xico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ideolóxico (a páxina aínda non existe)">ideolóxico</a> que conformou desde o <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIX" title="Século XIX">século XIX</a> a <a href="/w/index.php?title=Identidade_nacional&action=edit&redlink=1" class="new" title="Identidade nacional (a páxina aínda non existe)">identidade nacional</a> de <a href="/wiki/Espa%C3%B1a" title="España">España</a>.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup> </p><p>Non é propiamente un <a href="/wiki/Nacionalismo" title="Nacionalismo">nacionalismo</a> <a href="/w/index.php?title=Irredentista&action=edit&redlink=1" class="new" title="Irredentista (a páxina aínda non existe)">irredentista</a>: a única reivindicación territorial identificada como “nacional” foi <a href="/wiki/Xibraltar" title="Xibraltar">Xibraltar</a> (desde o <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVIII" title="Século XVIII">século XVIII</a>); o resto das reivindicacións territoriais foron historicamente as <i>coloniais</i> ou <i><a href="/wiki/Imperio_espa%C3%B1ol" class="mw-redirect" title="Imperio español">imperiais</a></i> (durante o século XIX contra a <a href="/w/index.php?title=Independencia_de_Hispanoam%C3%A9rica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Independencia de Hispanoamérica (a páxina aínda non existe)">independencia de Hispanoamérica</a> e no <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XX" title="Século XX">século XX</a> sobre o <a href="/wiki/Magreb" title="Magreb">Magreb</a>). Tampouco ten sido un <a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_centr%C3%ADpeto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nacionalismo centrípeto (a páxina aínda non existe)">nacionalismo centrípeto</a> (que pretendese unificar comunidades de españois sometidas a outras soberanías), pero si presenciou o nacemento de <a href="/w/index.php?title=Nacionalismos_perif%C3%A9ricos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nacionalismos periféricos (a páxina aínda non existe)">nacionalismos periféricos</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span>[</span>2<span>]</span></a></sup> que, desde finais do século XIX, funcionaron como movementos <a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_centr%C3%ADfugo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nacionalismo centrífugo (a páxina aínda non existe)">nacionalistas centrífugos</a> (que pretenden a conformación de identidades nacionais alternativas).<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> </p><p>Como nos demais <a href="/wiki/Estado_naci%C3%B3n" title="Estado nación">estados-nación</a> de <a href="/wiki/Europa_Occidental" title="Europa Occidental">Europa Occidental</a> (<a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a>, <a href="/wiki/Francia" title="Francia">Francia</a> e <a href="/wiki/Inglaterra" title="Inglaterra">Inglaterra</a>), a conformación dunha <a href="/wiki/Absolutismo" title="Absolutismo">monarquía autoritaria</a> desde <a href="/wiki/Baixa_Idade_Media" title="Baixa Idade Media">finais da Idade Media</a> produciu o desenvolvemento secular paralelo do <a href="/wiki/Estado" title="Estado">Estado</a> e a <a href="/wiki/Naci%C3%B3n" title="Nación">Nación</a> en España, baixo as sucesivas conformacións territoriais da <a href="/w/index.php?title=Monarqu%C3%ADa_Hisp%C3%A1nica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monarquía Hispánica (a páxina aínda non existe)">Monarquía Hispánica</a>.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span>[</span>4<span>]</span></a></sup> Como ocorreu en cada un dos outros casos, a identidade nacional e a mesma estrutura territorial terminou dando moi distintos produtos; pero sempre, e no caso español tamén, como consecuencia da forma en que as <a href="/wiki/Instituci%C3%B3ns_espa%C3%B1olas_do_Antigo_R%C3%A9xime" title="Institucións españolas do Antigo Réxime">institucións</a> responderon á dinámica económica e social (en ocasións, malia esas mesmas institucións), e sen acabar de presentarse no seu aspecto contemporáneo ata que non terminou o <a href="/wiki/Antigo_R%C3%A9xime" title="Antigo Réxime">Antigo Réxime</a>. O factor de identificación máis claro foi durante todo ese período o étnico-relixioso, expresado na condición de <a href="/w/index.php?title=Cristi%C3%A1n_vello&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cristián vello (a páxina aínda non existe)">cristián vello</a>. Ao final do período (século XVIII) foise acentuando o factor de identificación lingüístico en torno ao <a href="/wiki/Idioma_espa%C3%B1ol" class="mw-redirect" title="Idioma español">castelán ou español</a>, con novas institucións como a <a href="/wiki/Real_Academia_Espa%C3%B1ola" title="Real Academia Española">Real Academia Española</a>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:La_Rendici%C3%B3n_de_Bail%C3%A9n_(Casado_del_Alisal).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/La_Rendici%C3%B3n_de_Bail%C3%A9n_%28Casado_del_Alisal%29.jpg/300px-La_Rendici%C3%B3n_de_Bail%C3%A9n_%28Casado_del_Alisal%29.jpg" decoding="async" width="300" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/La_Rendici%C3%B3n_de_Bail%C3%A9n_%28Casado_del_Alisal%29.jpg/450px-La_Rendici%C3%B3n_de_Bail%C3%A9n_%28Casado_del_Alisal%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/La_Rendici%C3%B3n_de_Bail%C3%A9n_%28Casado_del_Alisal%29.jpg/600px-La_Rendici%C3%B3n_de_Bail%C3%A9n_%28Casado_del_Alisal%29.jpg 2x" data-file-width="3051" data-file-height="2063" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Batalla_de_Bail%C3%A9n" title="Batalla de Bailén">A rendición de Bailén</a></i>, de <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Casado_del_Alisal&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Casado del Alisal (a páxina aínda non existe)">José Casado del Alisal</a>. Claramente inspirada no cadro de <a href="/wiki/Vel%C3%A1zquez" class="mw-redirect" title="Velázquez">Velázquez</a> <i><a href="/wiki/A_rendici%C3%B3n_de_Breda" title="A rendición de Breda">A rendición de Breda</a></i>, ilustra a batalla de 1808 na que o <a href="/wiki/Xeneral_Casta%C3%B1os" class="mw-redirect" title="Xeneral Castaños">xeneral Castaños</a> derrotou ao exército francés do <a href="/w/index.php?title=Xeneral_Dupont&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xeneral Dupont (a páxina aínda non existe)">xeneral Dupont</a>.</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=1" title="Editar a sección: «Historia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=1" title="Editar o código fonte da sección: Historia"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Historicamente o nacionalismo español xurdiu co <a href="/wiki/Liberalismo" title="Liberalismo">liberalismo</a> e na <a href="/wiki/Guerra_da_independencia_espa%C3%B1ola" class="mw-redirect" title="Guerra da independencia española">guerra contra Napoleón</a>.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span>[</span>5<span>]</span></a></sup> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6856698">.mw-parser-output .flexquote{display:flex;flex-direction:column;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border-left:3px solid var(--border-color-subtle,#c8ccd1);font-size:90%;margin:1em 4em;padding:.4em .8em}.mw-parser-output .flexquote>.flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .flexquote>.flex>.quote{width:100%}.mw-parser-output .flexquote>.flex>.separator{border-left:1px solid var(--border-color-subtle,#c8ccd1);border-top:1px solid var(--border-color-subtle,#c8ccd1);margin:.4em .8em}.mw-parser-output .flexquote>.cite{text-align:right}@media all and (max-width:600px){.mw-parser-output .flexquote>.flex{flex-direction:column}}</style> </p> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">A partir de 1808 pódese falar en España de nacionalismo: o patriotismo étnico pasou a ser plenamente nacional, polo menos entre as elites. E iso foi obra indiscutible dos liberais. As elites modernizadoras aproveitaron a ocasión para intentar impoñer un programa de cambios sociais e políticos; e o método foi lanzar a idea revolucionaria da nación como titular da soberanía. O mito nacional resultou mobilizador contra un exército estranxeiro e contra os colaboradores de <a href="/wiki/Xos%C3%A9_Bonaparte" class="mw-redirect" title="Xosé Bonaparte">Xosé Bonaparte</a>, en tanto que non españois (<a href="/wiki/Afrancesado" title="Afrancesado">afrancesados</a>). Os liberais españois recorreron á identificación entre patriotismo e defensa da liberdade: como declarou o deputado asturiano <a href="/wiki/Agust%C3%ADn_Arg%C3%BCelles_%C3%81lvarez" class="mw-redirect" title="Agustín Argüelles Álvarez">Agustín Argüelles</a> ao presentar a <a href="/wiki/Constituci%C3%B3n_de_1812" class="mw-redirect" title="Constitución de 1812">Constitución de 1812</a>, «españois, xa tedes patria».</div> </div><div class="cite"><a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_%C3%81lvarez_Junco&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Álvarez Junco (a páxina aínda non existe)">José Álvarez Junco</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup></div> </blockquote> <p>Desde entón cambiou os seus contidos e propostas ideolóxicas e políticas (sucesivamente "<a href="/wiki/Docea%C3%B1ista" class="mw-redirect" title="Doceañista">doceañista</a>", "<a href="/wiki/Baldomero_Espartero" title="Baldomero Espartero">esparterista</a>", ata brevemente "<a href="/w/index.php?title=Iberista&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iberista (a páxina aínda non existe)">iberista</a>", propugnando a unión con <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> no contexto da <a href="/wiki/Revoluci%C3%B3n_de_1868" title="Revolución de 1868">crise dinástica de 1868</a>). O <a href="/wiki/Carlismo" title="Carlismo">carlismo</a>, que era un movemento de defensa do <a href="/wiki/Antigo_R%C3%A9xime" title="Antigo Réxime">Antigo Réxime</a>, non tiña ao adxectivo "nacional" en ningunha estima (<a href="/wiki/Soberan%C3%ADa_nacional" title="Soberanía nacional">soberanía nacional</a>, <a href="/w/index.php?title=Milicia_nacional&action=edit&redlink=1" class="new" title="Milicia nacional (a páxina aínda non existe)">milicia nacional</a>, <a href="/w/index.php?title=Bens_nacionais&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bens nacionais (a páxina aínda non existe)">bens nacionais</a>... eran o vocabulario dos liberais, máis canto máis <a href="/wiki/Progresista" class="mw-redirect" title="Progresista">progresistas</a>). Porén, o nacionalismo español que se demostrou decisivo no século XX arranca da frustración polo <a href="/wiki/Desastre_de_1898" class="mw-redirect" title="Desastre de 1898">desastre de 1898</a>, no que se denominou <a href="/wiki/Rexeneracionismo" title="Rexeneracionismo">rexeneracionismo</a>, que reivindican movementos moi opostos entre si: desde os dinásticos (<a href="/wiki/Francisco_Silvela" title="Francisco Silvela">Francisco Silvela</a>, <a href="/wiki/Eduardo_Dato" title="Eduardo Dato">Eduardo Dato</a>, <a href="/wiki/Antonio_Maura" title="Antonio Maura">Antonio Maura</a>) ata a oposición republicana (de contraditorio e <a href="/wiki/Segunda_Rep%C3%BAblica_Espa%C3%B1ola" title="Segunda República Española">breve paso polo poder</a>) pasando polos militares (<a href="/w/index.php?title=Crises_de_1917&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crises de 1917 (a páxina aínda non existe)">crises de 1917</a> e <a href="/wiki/Ditadura" title="Ditadura">ditaduras</a> de <a href="/wiki/Miguel_Primo_de_Rivera" title="Miguel Primo de Rivera">Miguel Primo de Rivera</a> e <a href="/wiki/Francisco_Franco" title="Francisco Franco">Francisco Franco</a>). </p><p>En concreto, co nome de <a href="/wiki/Panhispanismo" title="Panhispanismo">panhispanismo</a> —que máis propiamente se refire a un movemento centrado na unidade das nacións hispanoamericanas—, entendido como <a href="/wiki/Imperialismo" title="Imperialismo">imperialismo</a> español, adoita referirse concretamente ao aparecido trala crise de 1898, dentro do contexto máis amplo no que se atopan o <a href="/wiki/Rexeneracionismo" title="Rexeneracionismo">rexeneracionismo</a> e a <a href="/wiki/Xeraci%C3%B3n_do_98" title="Xeración do 98">xeración do 98</a> —cuxos autores, vindos da periferia, coincidían en considerar a Castela a expresión de "o español"—, expresado na súa forma máis clara por <a href="/wiki/Ramiro_de_Maeztu" title="Ramiro de Maeztu">Ramiro de Maeztu</a> (na súa segunda etapa). Tivo como ideólogos e políticos a <a href="/w/index.php?title=Ramiro_Ledesma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ramiro Ledesma (a páxina aínda non existe)">Ramiro Ledesma</a> e <a href="/wiki/On%C3%A9simo_Redondo" title="Onésimo Redondo">Onésimo Redondo</a> (fundadores das <a href="/wiki/JONS" class="mw-redirect" title="JONS">JONS</a>) e <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Antonio_Primo_de_Rivera" title="José Antonio Primo de Rivera">José Antonio Primo de Rivera</a> (fundador de <a href="/wiki/Falange_Espa%C3%B1ola" title="Falange Española">Falange Española</a>); utilizando unha expresión que ten a súa orixe en <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Ortega_y_Gasset" title="José Ortega y Gasset">José Ortega y Gasset</a>, define a España como <i>unha unidade de destino no universal</i>, defendendo unha volta aos valores tradicionais e espirituais da <a href="/wiki/Imperio_espa%C3%B1ol" class="mw-redirect" title="Imperio español">España imperial</a>. A idea de imperio faille ser máis ben universalista que localista, o que o fai singular entre algúns nacionalismos, pero máis próximo a outros (sobre todo ao <a href="/wiki/Fascismo" title="Fascismo">fascismo</a>). Alén disto, incorpora un compoñente decididamente tradicionalista (con notables excepcións, como o <a href="/wiki/Vangardismo" class="mw-redirect" title="Vangardismo">vangardismo</a> dun <a href="/w/index.php?title=Ernesto_Gim%C3%A9nez_Caballero&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ernesto Giménez Caballero (a páxina aínda non existe)">Ernesto Giménez Caballero</a>), arraigado nunha historia milenaria, a da monarquía tradicional ou <a href="/w/index.php?title=Monarqu%C3%ADa_cat%C3%B3lica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monarquía católica (a páxina aínda non existe)">monarquía católica</a>, aínda que en moitas ocasións se amose indiferente na cuestión concreta da forma de estado, e de forma destacada, non é laico nin secularizado, senón expresamente <a href="/wiki/Cat%C3%B3lico" class="mw-redirect" title="Católico">católico</a> romano, o que permite definir (no primeiro <a href="/wiki/Franquismo" title="Franquismo">franquismo</a>) o termo <a href="/wiki/Nacionalcatolicismo" title="Nacionalcatolicismo">nacionalcatolicismo</a>. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Teseracto_MuseoCCNN_Madrid.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Teseracto_MuseoCCNN_Madrid.jpg/300px-Teseracto_MuseoCCNN_Madrid.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Teseracto_MuseoCCNN_Madrid.jpg/450px-Teseracto_MuseoCCNN_Madrid.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Teseracto_MuseoCCNN_Madrid.jpg/600px-Teseracto_MuseoCCNN_Madrid.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption><i>Monumento á Constitución Española</i>, <a href="/wiki/Paseo_da_Castellana" title="Paseo da Castellana">Paseo da Castellana</a> entre os Novos Ministerios e o Museo de Ciencias Naturais, Madrid.</figcaption></figure> <p>A <a href="/wiki/Transici%C3%B3n_espa%C3%B1ola" title="Transición española">transición política</a> que, xunto con cambios sociais e económicos profundos nun sentido modernizador, se xestou paseniño desde o franquismo final ata a construción do edificio institucional actual (<a href="/wiki/Constituci%C3%B3n_de_1978" class="mw-redirect" title="Constitución de 1978">Constitución de 1978</a> e <a href="/wiki/Estatuto_de_autonom%C3%ADa" title="Estatuto de autonomía">estatutos de autonomía</a>), produciu un retroceso moi marcado da utilización social dos símbolos de identificación nacional españois,<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span>[</span>7<span>]</span></a></sup> mentres que os nacionalismos periféricos adquiriron unha notable presenza e cotas de poder territorial, que chega a ser electoralmente maioritaria en <a href="/wiki/Catalu%C3%B1a" title="Cataluña">Cataluña</a> (<a href="/wiki/CIU" class="mw-redirect" title="CIU">CIU</a>, <a href="/wiki/Esquerra_Republicana_de_Catalunya" title="Esquerra Republicana de Catalunya">ERC</a>) e o <a href="/wiki/Pa%C3%ADs_Vasco" title="País Vasco">País Vasco</a> (<a href="/wiki/PNV" class="mw-redirect" title="PNV">PNV</a>, <a href="/wiki/Eusko_Alkartasuna" title="Eusko Alkartasuna">EA</a> e a chamada <a href="/wiki/Esquerda_abertzale" class="mw-redirect" title="Esquerda abertzale">esquerda abertzale</a>); e substancialmente menor en <a href="/wiki/Navarra" title="Navarra">Navarra</a> (<a href="/w/index.php?title=NaBai&action=edit&redlink=1" class="new" title="NaBai (a páxina aínda non existe)">NaBai</a>) e <a href="/wiki/Galicia" title="Galicia">Galicia</a> (<a href="/wiki/BNG" class="mw-redirect" title="BNG">BNG</a>). <a href="/wiki/Canarias" class="mw-redirect" title="Canarias">Canarias</a> (<a href="/wiki/Coalici%C3%B3n_Canaria" title="Coalición Canaria">CC</a>), <a href="/wiki/Andaluc%C3%ADa" title="Andalucía">Andalucía</a> (<a href="/wiki/Partido_Andalucista" title="Partido Andalucista">PA</a>) ou outras comunidades autónomas presentan nacionalismos menos evidentes (frecuentemente cualificados como <a href="/w/index.php?title=Rexionalismo_e_nacionalismo_en_Espa%C3%B1a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rexionalismo e nacionalismo en España (a páxina aínda non existe)">rexionalismos</a>), baseados en <a href="/w/index.php?title=Feito_diferencial&action=edit&redlink=1" class="new" title="Feito diferencial (a páxina aínda non existe)">feitos diferenciais</a> de carácter lingüístico ou histórico non menos marcados que os anteriores. </p><p>Desde o ámbito dos nacionalismos periféricos, adóitase falar de <b>nacionalismo español</b><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span>[</span>8<span>]</span></a></sup> ou <b>españolismo</b><sup id="cite_ref-FOOTNOTESaz_CamposArchilés_Cardona2011292_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTESaz_CamposArchilés_Cardona2011292-9"><span>[</span>9<span>]</span></a></sup> como equivalente a <a href="/wiki/Centralismo" title="Centralismo">centralismo</a>, normalmente para identificarlle, a efectos polémicos ou como argumento político coa <a href="/wiki/Extrema_dereita" class="mw-redirect" title="Extrema dereita">extrema dereita</a> nostálxica do réxime de Franco.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span>[</span>10<span>]</span></a></sup> ou cunha presunta <i>opresión do Estado</i> sobre eses territorios, que en casos extremos (particularmente no País Vasco e Navarra con <a href="/wiki/ETA" class="mw-redirect" title="ETA">ETA</a>) se emprega como xustificación para un terrorismo que se autodefine como <i><a href="/wiki/Loita_armada" class="mw-redirect" title="Loita armada">loita armada</a></i> encamiñada á <i>liberación nacional</i>.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span>[</span>11<span>]</span></a></sup> En cambio, ningún dos partidos políticos maioritarios afectados por tal denominación de <b>españolistas</b> ou <b>nacionalistas españois</b>, identifícanse co termo, e acostuman, no seu lugar, utilizar a expresión <i>non nacionalistas</i> para designárense a si mesmos fronte aos <i>nacionalistas</i>, que é como se adoita designar aos chamados "periféricos".<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span>[</span>12<span>]</span></a></sup> </p><p>Desde unha perspectiva máis maioritaria en termos sociais, territoriais e electorais,<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span>[</span>13<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup> a identificación con España, os seus símbolos e institucións adquiriu formas máis propias do <a href="/w/index.php?title=Patriotismo_constitucional&action=edit&redlink=1" class="new" title="Patriotismo constitucional (a páxina aínda non existe)">patriotismo constitucional</a> ou <a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_c%C3%ADvico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nacionalismo cívico (a páxina aínda non existe)">nacionalismo cívico</a>,<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup> que trata de respectar as distintas visións de España encaixándoas nun marco plural, <i>incluínte</i> e <i>non excluínte</i>, conceptos nos que adoitan coincidir os partidos políticos maioritarios (<a href="/wiki/PSOE" class="mw-redirect" title="PSOE">PSOE</a> e <a href="/wiki/PP" class="mw-redirect" title="PP">PP</a>) ou minoritarios (<a href="/wiki/Izquierda_Unida" title="Izquierda Unida">IU</a>, outros partidos rexionalistas ou nacionalistas ás veces denominados <i>moderados</i>), malia manteren diferenzas políticas profundas ás veces expresadas de forma moi crispada.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span>[</span>16<span>]</span></a></sup> Ata se incluíu nas mensaxes publicitarias a expresión "Goberno de España", que antes non se usaba, para referirse ao goberno central ou do Estado. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nacionalismo_e_soberanía"><span id="Nacionalismo_e_soberan.C3.ADa"></span>Nacionalismo e soberanía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=2" title="Editar a sección: «Nacionalismo e soberanía»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=2" title="Editar o código fonte da sección: Nacionalismo e soberanía"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Cortes_de_cadiz.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Cortes_de_cadiz.jpg/300px-Cortes_de_cadiz.jpg" decoding="async" width="300" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Cortes_de_cadiz.jpg/450px-Cortes_de_cadiz.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Cortes_de_cadiz.jpg/600px-Cortes_de_cadiz.jpg 2x" data-file-width="2917" data-file-height="1612" /></a><figcaption><i>Proclamación da Constitución de Cádiz</i>, por <a href="/w/index.php?title=Salvador_Viniegra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salvador Viniegra (a páxina aínda non existe)">Salvador Viniegra</a>. Poa data na que tivo lugar —o 19 de marzo de 1812— bautizouse popularmente como <i>a Pepa</i>. O grito <i><a href="/w/index.php?title=Viva_a_Pepa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viva a Pepa (a páxina aínda non existe)">Viva a Pepa</a></i> pasou a ser un lema liberal.</figcaption></figure> <p>Do mesmo xeito que todas as monarquías europeas durante a <a href="/wiki/Crise_do_Antigo_R%C3%A9xime" title="Crise do Antigo Réxime">crise do Antigo Réxime</a>, o reino de España sufriu profundos cambios sociais e políticos entre finais do século XVIII e comezos do século XIX, especialmente a partir da <a href="/w/index.php?title=Espa%C3%B1a_durante_a_ocupaci%C3%B3n_francesa&action=edit&redlink=1" class="new" title="España durante a ocupación francesa (a páxina aínda non existe)">invasión napoleónica</a>. As <a href="/wiki/Guerras_napole%C3%B3nicas" title="Guerras napoleónicas">guerras napoleónicas</a> transformaron toda Europa, facendo xurdir sentimentos nacionais onde antes non os había ou non se expresaban co novo concepto identitario xurdido na <a href="/wiki/Revoluci%C3%B3n_francesa" class="mw-redirect" title="Revolución francesa">Revolución francesa</a>: o de nación como suxeito da <a href="/wiki/Soberan%C3%ADa" title="Soberanía">soberanía</a> (<a href="/w/index.php?title=Emmanuel-Joseph_Siey%C3%A8s&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emmanuel-Joseph Sieyès (a páxina aínda non existe)">Sieyès</a>). España non foi unha excepción a esa nova corrente nacionalista. Desde a guerra contra a <a href="/w/index.php?title=Convenci%C3%B3n_Nacional_(Revoluci%C3%B3n_francesa)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Convención Nacional (Revolución francesa) (a páxina aínda non existe)">Convención</a>, a propaganda antifrancesa ía xerando a idea dun inimigo exterior, que se concretou de forma evidente coa <a href="/wiki/Guerra_da_independencia_espa%C3%B1ola" class="mw-redirect" title="Guerra da independencia española">guerra da independencia española</a>, aínda que a adopción das teorías e prácticas políticas do "inimigo" eran evidentes: a <a href="/wiki/Constituci%C3%B3n_de_C%C3%A1diz" class="mw-redirect" title="Constitución de Cádiz">Constitución de Cádiz</a> de 1812 non era en moitos aspectos menos "afrancesada" que a <a href="/wiki/Constituci%C3%B3n_de_Baiona" class="mw-redirect" title="Constitución de Baiona">Constitución de Baiona</a> de 1808, aínda que a influencia desta naquela non fose máis que reactiva.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span>[</span>17<span>]</span></a></sup> </p><p>O concepto <a href="/w/index.php?title=Rousseauniano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rousseauniano (a páxina aínda non existe)">rousseauniano</a> de <a href="/wiki/Soberan%C3%ADa_nacional" title="Soberanía nacional">soberanía nacional</a> non se limitou a inspirar aos revolucionarios liberais, senón que se prolongou ata os movementos políticos "<a href="/w/index.php?title=Sociedade_de_masas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sociedade de masas (a páxina aínda non existe)">de masas</a>" da <a href="/wiki/Idade_Contempor%C3%A1nea" title="Idade Contemporánea">Idade Contemporánea</a>, incluíndo os <a href="/wiki/Totalitarismo" title="Totalitarismo">totalitarismos</a> (<a href="/wiki/Comunismo" title="Comunismo">comunismo</a> e <a href="/wiki/Fascismo" title="Fascismo">fascismo</a>) no seu supeditación do individuo á <i><a href="/w/index.php?title=Vontade_xeral&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vontade xeral (a páxina aínda non existe)">vontade xeral</a></i>.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span>[</span>18<span>]</span></a></sup> Outras interpretacións ven tanto a <a href="/wiki/John_Locke" title="John Locke">Locke</a> como a Rousseau na liña do <a href="/w/index.php?title=Contractualismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Contractualismo (a páxina aínda non existe)">contractualismo</a> individualista, mentres que serían <a href="/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel" title="Georg Wilhelm Friedrich Hegel">Hegel</a> e a <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa_do_dereito" title="Filosofía do dereito">filosofía do dereito</a> do século XIX os que proporían o <i>principio corporativo</i>, para o que a soberanía e a liberdade no es individual senón colectiva.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span>[</span>19<span>]</span></a></sup> </p><p>Sexa cal for a súa xénese intelectual, a irrupción do totalitarismo no nacionalismo español efectuouse con toda a súa forza nos anos trinta do século XX; non tanto polo reducido aínda que influente <a href="/wiki/Partido_Comunista_de_Espa%C3%B1a" title="Partido Comunista de España">Partido Comunista</a> (que non alcanzou máis que parcelas compartidas de poder durante a <a href="/wiki/Guerra_civil_espa%C3%B1ola" title="Guerra civil española">guerra civil</a>) como polos movementos opositores á <a href="/wiki/Segunda_Rep%C3%BAblica_Espa%C3%B1ola" title="Segunda República Española">Segunda República</a> e polo <a href="/wiki/Franquismo" title="Franquismo">franquismo</a>, cuxa condición fascista ou totalitaria foi sempre obxecto de controversia, chegándose a propoñer a utilización dos termos <a href="/wiki/Autoritarismo" title="Autoritarismo">autoritarismo</a> (<a href="/w/index.php?title=Juan_Linz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Juan Linz (a páxina aínda non existe)">Juan Linz</a>) e <a href="/w/index.php?title=Fascismo_clerical&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fascismo clerical (a páxina aínda non existe)">fascismo clerical</a> (<a href="/wiki/Hugh_Trevor-Roper" title="Hugh Trevor-Roper">Hugh Trevor-Roper</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nacionalismo_e_economía"><span id="Nacionalismo_e_econom.C3.ADa"></span>Nacionalismo e economía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=3" title="Editar a sección: «Nacionalismo e economía»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=3" title="Editar o código fonte da sección: Nacionalismo e economía"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Locomotora_mikado.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Locomotora_mikado.jpg/300px-Locomotora_mikado.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Locomotora_mikado.jpg/450px-Locomotora_mikado.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Locomotora_mikado.jpg/600px-Locomotora_mikado.jpg 2x" data-file-width="3750" data-file-height="2500" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Locomotora_Mikado&action=edit&redlink=1" class="new" title="Locomotora Mikado (a páxina aínda non existe)">Locomotora Mikado</a> 1-4-1, utilizada por <i><a href="/wiki/RENFE" class="mw-redirect" title="RENFE">Red Nacional de los Ferrocarriles Españoles</a></i></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Telef%C3%B3nica_-_Gran_V%C3%ADa_28_-_Madrid.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Telef%C3%B3nica_-_Gran_V%C3%ADa_28_-_Madrid.jpg/220px-Telef%C3%B3nica_-_Gran_V%C3%ADa_28_-_Madrid.jpg" decoding="async" width="220" height="308" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Telef%C3%B3nica_-_Gran_V%C3%ADa_28_-_Madrid.jpg/330px-Telef%C3%B3nica_-_Gran_V%C3%ADa_28_-_Madrid.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Telef%C3%B3nica_-_Gran_V%C3%ADa_28_-_Madrid.jpg/440px-Telef%C3%B3nica_-_Gran_V%C3%ADa_28_-_Madrid.jpg 2x" data-file-width="1390" data-file-height="1946" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Edificio_Telef%C3%B3nica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edificio Telefónica (a páxina aínda non existe)">Edificio da <i>Compañía Telefónica Nacional de España</i></a> na Gran Vía de Madrid. Construído entre 1926 e 1929 (simultaneamente ao <a href="/wiki/Empire_State_Building" title="Empire State Building">Empire State Building</a> de Nova York) foi, cos seus modestos 88 metros, o primeiro <a href="/wiki/Ra%C3%B1aceos" title="Rañaceos">rañaceos</a> que se construíu en España.</figcaption></figure> <p>Nos novos <a href="/wiki/Estado-naci%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Estado-nación">estados-nación</a>, íanse desenvolvendo unhas novas colectividades interclasistas, homogeneizadas e codificadas de cidadáns propietarios, habitantes dun espazo económico cada vez máis aberto para o despregue eficaz das formas <a href="/wiki/Capitalismo" title="Capitalismo">capitalistas</a>. A insegura implantación do <a href="/w/index.php?title=Estado_liberal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Estado liberal (a páxina aínda non existe)">estado liberal</a> en España foi paralela ás peculiaridades do proceso de industrialización (fracasado para algúns autores, como <a href="/w/index.php?title=Jordi_Nadal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jordi Nadal (a páxina aínda non existe)">Jordi Nadal</a>)<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span>[</span>20<span>]</span></a></sup> e de conformación do sistema de propiedade (coa <a href="/wiki/Desamortizaci%C3%B3n" title="Desamortización">desamortización</a> como feito principal). En termos de <a href="/w/index.php?title=Pol%C3%ADtica_econ%C3%B3mica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Política económica (a páxina aínda non existe)">política económica</a>, a través de prácticas <a href="/w/index.php?title=Proteccionista&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proteccionista (a páxina aínda non existe)">proteccionistas</a><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span>[</span>21<span>]</span></a></sup> foise forxando un verdadeiro <a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_econ%C3%B3mico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nacionalismo económico (a páxina aínda non existe)">nacionalismo económico</a> que ás veces é cualificado de <i>mentalidade autárquica</i>,<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span>[</span>22<span>]</span></a></sup> que era sobre todo demandado pola emerxente industria téxtil catalá, que trala perda do mercado colonial fóra diso <a href="/wiki/Cuba" title="Cuba">Cuba</a>, só tiña posibilidade de colocar os seus produtos no mercado nacional español (que aínda que depauperado, polo menos estáballe reservado ou "cativo"), ante a imposibilidade de competir no mercado internacional. Ante iso chocou repetidamente contra os intereses <a href="/w/index.php?title=Librecambista&action=edit&redlink=1" class="new" title="Librecambista (a páxina aínda non existe)">librecambistas</a> da oligarquía terratenente castelán-andaluza beneficiada pola desamortización, vinculados á exportación de materias primas (agrícolas e mineiras) e a apertura aos investimentos exteriores (destacadamente un <a href="/wiki/Ferrocarril" title="Ferrocarril">ferrocarril</a> de custoso trazado, que co tempo integraría espacialmente o mercado nacional).<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span>[</span>23<span>]</span></a></sup> A expresión de ambos intereses foron as ramas <a href="/w/index.php?title=Partido_Progresista_(Espa%C3%B1a)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Partido Progresista (España) (a páxina aínda non existe)">progresista</a> e <a href="/wiki/Partido_Moderado" title="Partido Moderado">moderada</a> do liberalismo español, e a frustración das expectativas dos industriais cataláns está en boa parte nas sucesivas escisións <a href="/wiki/Partido_Democr%C3%A1tico_(Espa%C3%B1a)" title="Partido Democrático (España)">demócrata</a>, <a href="/w/index.php?title=Republicanismo_unitario&action=edit&redlink=1" class="new" title="Republicanismo unitario (a páxina aínda non existe)">republicana</a>, <a href="/wiki/Partido_Republicano_Democr%C3%A1tico_Federal" title="Partido Republicano Democrático Federal">federal</a>, <a href="/w/index.php?title=Revoluci%C3%B3n_Cantonal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Revolución Cantonal (a páxina aínda non existe)">cantonal</a>, e a finais do século XIX, do denominado <a href="/wiki/Catalanismo" class="mw-redirect" title="Catalanismo">catalanismo</a>. </p><p>A finais dese mesmo século, en pleno desenvolvemento das industrias naval e siderúrxica polo intercambio de ferro vizcaínos por carbón inglés, xorde con <a href="/wiki/Sabino_Arana" class="mw-redirect" title="Sabino Arana">Sabino Arana</a> o <a href="/wiki/Nacionalismo_vasco" title="Nacionalismo vasco">nacionalismo vasco</a> como consecuencia tanto das medidas centralistas, que culminaron coa case desaparición dos tradicionais <a href="/w/index.php?title=Foro_(Dereito)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foro (Dereito) (a páxina aínda non existe)">foro</a>, como da reacción ás repercusións da industrialización nas comunidades tradicionais vascas, de ideoloxía maioritariamente <a href="/wiki/Carlismo" title="Carlismo">carlista</a>, integristas católicas e receosas da inmigración de obreiros castelanfalantes do resto de España (<i><a href="/wiki/Maqueto" title="Maqueto">maquetos</a></i>), entre os que se estendía o marxismo e o ateísmo. Nos medios urbanos, onde a burguesía era tradicionalmente liberal e hostil ao carlismo, só nalgúns medios profesionais e pequenos burgueses optarase polo nacionalismo vasco, mentres que a gran burguesía farao pola integración económica e política no bloque oligárquico central.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> </p><p>O triunfo do proteccionismo foi claro desde finais do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIX" title="Século XIX">século XIX</a> (chegouse a falar do <i>Xiro proteccionista dos conservadores</i>, entre 1890 e 1892),<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span>[</span>25<span>]</span></a></sup> e será unha dos acenos de identidade da política da <a href="/wiki/Ditadura_de_Primo_de_Rivera" title="Ditadura de Primo de Rivera">ditadura de Primo de Rivera</a>, momento en que se fundan algún dos <a href="/wiki/Monopolio" title="Monopolio">monopolios</a> de maior percorrido histórico no sector das comunicacións –<a href="/wiki/Telef%C3%B3nica" title="Telefónica">Telefónica</a>, 1924–, ou o do petróleo –<a href="/w/index.php?title=CAMPSA&action=edit&redlink=1" class="new" title="CAMPSA (a páxina aínda non existe)">CAMPSA</a>, 1927–. Tamén se tomaron outras medidas vagamente inspiradas no <a href="/wiki/Corporativismo" title="Corporativismo">corporativismo</a> que se desenvolvía simultaneamente na <a href="/w/index.php?title=Fascismo_(Italia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fascismo (Italia) (a páxina aínda non existe)">Italia fascista</a>, así como unha política de obras públicas (encoros, estradas) que foi continuada pola <a href="/wiki/Segunda_Rep%C3%BAblica_Espa%C3%B1ola" title="Segunda República Española">Segunda República</a>. Cualificábase por entón á española como unha das economías máis pechada do mundo (coa obvia excepción da <a href="/wiki/Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica" title="Unión Soviética">Unión Soviética</a>), e aínda se discute o alcance positivo ou negativo de tal feito. Polo menos, parece certo que no curto prazo a <a href="/wiki/Gran_Depresi%C3%B3n" title="Gran Depresión">Gran Depresión</a> afectou máis ás economías canto máis abertas e conectadas ao exterior estivesen, pero de existir a ocasión non puido aproveitarse, dado o desastre que supuxeron tanto a <a href="/wiki/Guerra_civil_espa%C3%B1ola" title="Guerra civil española">guerra civil</a> como os primeiros anos de illamento internacional do <a href="/wiki/Franquismo" title="Franquismo">franquismo</a>, intensificado máis ou menos voluntariamente cunha política económica <a href="/w/index.php?title=Aut%C3%A1rquica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Autárquica (a páxina aínda non existe)">autárquica</a>, que non se superou ata o <a href="/wiki/Plan_de_Estabilizaci%C3%B3n_de_1959" title="Plan de Estabilización de 1959">Plan de Estabilización de 1959</a>.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span>[</span>26<span>]</span></a></sup> Porén, durante as posteriores décadas de forte <a href="/w/index.php?title=Planificaci%C3%B3n_indicativa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Planificación indicativa (a páxina aínda non existe)">desenvolvemento planificado</a>, o <a href="/wiki/Intervencionismo" title="Intervencionismo">intervencionismo</a> e o peso do <a href="/w/index.php?title=Sector_p%C3%BAblico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sector público (a páxina aínda non existe)">sector público</a> en <a href="/w/index.php?title=Sectores_estrat%C3%A9xicos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sectores estratéxicos (a páxina aínda non existe)">sectores estratéxicos</a> da economía (ferrocarrís –<a href="/wiki/Rede_Nacional_dos_Ferrocarr%C3%ADs_Espa%C3%B1ois" class="mw-redirect" title="Rede Nacional dos Ferrocarrís Españois">RENFE</a>, 1941–, industria –<a href="/w/index.php?title=Instituto_Nacional_de_Industria_de_Espa%C3%B1a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Instituto Nacional de Industria de España (a páxina aínda non existe)">INI</a>, 1941–, enerxía –<a href="/w/index.php?title=ENDESA&action=edit&redlink=1" class="new" title="ENDESA (a páxina aínda non existe)">ENDESA</a>, 1944–) seguiron sendo moi fortes ata a <a href="/w/index.php?title=Reconversi%C3%B3n_industrial&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reconversión industrial (a páxina aínda non existe)">reconversión industrial</a> dos anos 1980 previa á entrada de España na <a href="/wiki/Uni%C3%B3n_Europea" title="Unión Europea">Unión Europea</a>, xa en democracia e co goberno socialista de <a href="/wiki/Felipe_Gonz%C3%A1lez" title="Felipe González">Felipe González</a>; correspondendo ao goberno conservador de <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_Aznar" title="José María Aznar">José María Aznar</a> as últimas <a href="/w/index.php?title=Privatizaci%C3%B3ns&action=edit&redlink=1" class="new" title="Privatizacións (a páxina aínda non existe)">privatizacións</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nacionalismo_e_lingua">Nacionalismo e lingua</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=4" title="Editar a sección: «Nacionalismo e lingua»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=4" title="Editar o código fonte da sección: Nacionalismo e lingua"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Autoridades.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Autoridades.jpg/250px-Autoridades.jpg" decoding="async" width="250" height="383" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Autoridades.jpg/375px-Autoridades.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Autoridades.jpg/500px-Autoridades.jpg 2x" data-file-width="1308" data-file-height="2004" /></a><figcaption><i><a href="/w/index.php?title=Dicionario_de_Autoridades&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dicionario de Autoridades (a páxina aínda non existe)">Dicionario de Autoridades</a></i>, o primeiro dos editados pola <a href="/wiki/Real_Academia_Espa%C3%B1ola" title="Real Academia Española">Real Academia Española</a>, en 1726. Utiliza a denominación <i>lingua castelá</i>, se ben no prólogo do dicionario se utiliza a denominación <i>lingua española</i>: "...a lingua española, sendo tan rica e poderosa de palabras...", "...entre as linguas vivas é a española, sen a menor dúbida, unha das máis compendiosas e expresivas...", etc...<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span>[</span>27<span>]</span></a></sup> Posteriormente a Academia decantouse pola utilización de <i>lingua española</i>, incluso con informes polémicos ante a redacción do texto da <a href="/wiki/Constituci%C3%B3n_espa%C3%B1ola_de_1978" title="Constitución española de 1978">Constitución española de 1978</a>.<sup id="cite_ref-abc23/06/1978_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-abc23/06/1978-28"><span>[</span>28<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-abc27/10/1978_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-abc27/10/1978-29"><span>[</span>29<span>]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>A capacidade da lingua como vehículo de identificación e construción nacional é incluso anterior ao nacionalismo do século XIX, e no caso español a atribución dunha intención nese sentido acostuma remontarse mesmo a <a href="/wiki/1492" title="1492">1492</a> por unha famosa frase do autor da <i><a href="/wiki/Gram%C3%A1tica_castellana" title="Gramática castellana">Gramática castellana</a></i>, <a href="/wiki/Antonio_de_Nebrija" title="Antonio de Nebrija">Antonio de Nebrija</a>: <i>sempre a lingua foi compañeira do imperio</i>.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span>[</span>30<span>]</span></a></sup> Moi soada foi tamén a orgullosa reivindicación do idioma por <a href="/wiki/Carlos_I_de_Espa%C3%B1a" class="mw-redirect" title="Carlos I de España">Carlos I de España</a> en <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Roma</a> fronte ao embaixador de <a href="/wiki/Francia" title="Francia">Francia</a> (un bispo), o <a href="/wiki/16_de_abril" title="16 de abril">16 de abril</a> de <a href="/wiki/1536" title="1536">1536</a>:<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span>[</span>31<span>]</span></a></sup> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Señor bispo, enténdame se quere; e non espere de min outras palabras que da miña lingua española, a cal é tan nobre que merece ser sabida e entendida de toda a xente cristiá.</div> </div> </blockquote> <p>A pesar do repetido que foi este texto para proxectar cara ao pasado a identificación nacional española coa <a href="/wiki/Lingua_castel%C3%A1" title="Lingua castelá">lingua castelá</a>, o feito é que o propio Carlos aprendera moi tardiamente esa lingua (unha das causas da <a href="/wiki/Guerra_das_Comunidades_de_Castela" title="Guerra das Comunidades de Castela">guerra das Comunidades de Castela</a> foi as dificultades de relación cos seus novos súbditos) e que as <a href="/wiki/Imperio_Espa%C3%B1ol" title="Imperio Español">Españas</a> <a href="/wiki/Casa_de_Austria" class="mw-redirect" title="Casa de Austria">dos Habsburgo</a> non foron de ningunha forma un estado cunha identificación nacional lingüística, incluso se puidese entenderse como <a href="/wiki/Estado" title="Estado">estado</a>.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span>[</span>32<span>]</span></a></sup> Chegouse a argumentar que o castelán non era máis que unha de entre as múltiples linguas do Imperio, non prevalecente nin sobre as peninsulares (<a href="/wiki/Lingua_galega" title="Lingua galega">galego</a>, <a href="/wiki/Lingua_catal%C3%A1" title="Lingua catalá">catalán</a>, <a href="/wiki/Lingua_portuguesa" title="Lingua portuguesa">portugués</a>...), nin sobre as europeas (<a href="/wiki/Lingua_alem%C3%A1" title="Lingua alemá">alemán</a>, <a href="/wiki/Lingua_francesa" title="Lingua francesa">francés</a>...) nin sequera sobre as linguas indoamericanas, "sometidas" pero persistentes; e desde logo moito menos prestixio socialmente que o <a href="/wiki/Lingua_latina" title="Lingua latina">latín</a>.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span>[</span>33<span>]</span></a></sup> </p><p>Máis transcendencia supuxo a adopción do modelo académico francés baixo o que se instituíu a <a href="/wiki/Real_Academia_Espa%C3%B1ola" title="Real Academia Española">Real Academia Española</a>, a partir do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVIII" title="Século XVIII">século XVIII</a>, cando as posesións territoriais da monarquía reduciranse e simplificado como consecuencia do <a href="/wiki/Tratado_de_Utrecht" title="Tratado de Utrecht">Tratado de Utrecht</a>, e producirase a abolición do réxime foral nos reinos orientais da Península Ibérica, reducidos aos <a href="/wiki/Decretos_de_Nova_Planta" class="mw-redirect" title="Decretos de Nova Planta">Decretos de Nova Planta</a>. A Academia aprestouse á defensa <i>casticista</i> da pureza da lingua española, nun comezo fronte á invasión de <i><a href="/wiki/Galicismo" title="Galicismo">galicismos</a></i>. Simultaneamente, o castelán foi gañando a consideración de lingua oficial en todo tipo de ámbitos, incluíndo aos cambios, como as desfasadas Universidades ás que as <a href="/wiki/Ilustraci%C3%B3n" title="Ilustración">reformas ilustradas</a> querían desprender do vetusto latín, bastante impuro filoloxicamente, e cada vez máis inoperante cientificamente. </p><p>Pola contra, o debate nacionalista lingüístico tivo que esperar ao xurdimento dos nacionalismos periféricos de finais do século XIX, que tomaron a identidade lingüística como clave do seu desenvolvemento, institucionalizado un século máis tarde coa formación das <a href="/wiki/Comunidades_Aut%C3%B3nomas" class="mw-redirect" title="Comunidades Autónomas">Comunidades Autónomas</a> (a partir de <a href="/wiki/1979" title="1979">1979</a>). A súa postura reivindicativa adoita denunciar a imposición do castelán sobre as <a href="/w/index.php?title=Linguas_vern%C3%A1culas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linguas vernáculas (a páxina aínda non existe)">linguas vernáculas</a> (sobre todo durante o <a href="/wiki/Franquismo" title="Franquismo">Franquismo</a>, que chegou a ser cualificado de <i>xenocidio lingüístico e cultural</i><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span>[</span>34<span>]</span></a></sup> A reacción en sentido contrario implica a denominada <i><a href="/wiki/Normalizaci%C3%B3n_ling%C3%BC%C3%ADstica" title="Normalización lingüística">normalización lingüística</a></i>, delimitación ou consideración de <i><a href="/wiki/Lingua_propia" title="Lingua propia">lingua propia</a></i> dun territorio ou outro. Esta normalización suscitou á súa vez novas e opostas denuncias de imposición, ben sexa en nome dos castelanfalantes locais, ben por parte de quen considera que certas variedades lingüísticas merecen consideración de lingua independente respecto doutra, como ocorre co <a href="/wiki/Lingua_valenciana" class="mw-redirect" title="Lingua valenciana">valenciano</a> respecto do <a href="/wiki/Lingua_catal%C3%A1" title="Lingua catalá">catalán</a>;<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span>[</span>35<span>]</span></a></sup> tamén se rexeitan os argumentos baseados nas inxustizas retrospectivas propios dos nacionalistas periféricos, argumentos tildados de vitimismo e mitificación.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span>[</span>36<span>]</span></a></sup> </p><p>En cambio, a postura institucional da Academia e a maior parte dos seus compoñentes, é negar a identificación nacionalista-lingüística para o caso español. A idea humboldtiana da lingua como manifestación do espírito dun pobo ou a do igualitarismo lingüístico se transfire ás linguas, que son simples instrumentos, máis ou menos afinados e postos a punto, caracteres que corresponden aos homes que as utilizan.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span>[</span>37<span>]</span></a></sup> Si que se patrocina unha optimista e nova imaxe do español como vehículo de concordia, internacionalismo e incluso rendibilidade.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span>[</span>38<span>]</span></a></sup> na liña do que se denomina poder brando <sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span>[</span>39<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="A_construción_da_historia_nacional"><span id="A_construci.C3.B3n_da_historia_nacional"></span>A construción da historia nacional</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=5" title="Editar a sección: «A construción da historia nacional»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=5" title="Editar o código fonte da sección: A construción da historia nacional"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Churruca_death.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Churruca_death.jpg/300px-Churruca_death.jpg" decoding="async" width="300" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Churruca_death.jpg/450px-Churruca_death.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Churruca_death.jpg/600px-Churruca_death.jpg 2x" data-file-width="2952" data-file-height="1462" /></a><figcaption><i>Muerte de Churruca</i>, durante a <a href="/wiki/Batalla_de_Trafalgar" title="Batalla de Trafalgar">batalla de Trafalgar</a>, por <a href="/w/index.php?title=Eugenio_%C3%81lvarez_Dumont&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eugenio Álvarez Dumont (a páxina aínda non existe)">Eugenio Álvarez Dumont</a>, 1892. Esta batalla tamén foi obxecto do primeiro dos <i><a href="/wiki/Episodios_Nacionales" title="Episodios Nacionales">Episodios Nacionales</a></i> de <a href="/wiki/Benito_P%C3%A9rez_Gald%C3%B3s" title="Benito Pérez Galdós">Benito Pérez Galdós</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Spain_Andalusia_Seville_BW_2015-10-23_12-42-51.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Spain_Andalusia_Seville_BW_2015-10-23_12-42-51.jpg/300px-Spain_Andalusia_Seville_BW_2015-10-23_12-42-51.jpg" decoding="async" width="300" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Spain_Andalusia_Seville_BW_2015-10-23_12-42-51.jpg/450px-Spain_Andalusia_Seville_BW_2015-10-23_12-42-51.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Spain_Andalusia_Seville_BW_2015-10-23_12-42-51.jpg/600px-Spain_Andalusia_Seville_BW_2015-10-23_12-42-51.jpg 2x" data-file-width="3702" data-file-height="2554" /></a><figcaption>Monumento funerario de Colón na Catedral de Sevilla.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Don_Pelayo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Don_Pelayo.jpg/300px-Don_Pelayo.jpg" decoding="async" width="300" height="359" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/Don_Pelayo.jpg 1.5x" data-file-width="450" data-file-height="539" /></a><figcaption>Monumento a <a href="/wiki/Paio_de_Asturias" title="Paio de Asturias">Don Paio</a>, realizado en 1965 e instalado en <a href="/w/index.php?title=Covadonga,_Asturias&action=edit&redlink=1" class="new" title="Covadonga, Asturias (a páxina aínda non existe)">Covadonga</a>.</figcaption></figure> <p>Seguindo as tendencias dos estados liberais <a href="/wiki/Europa" title="Europa">europeos</a>, a práctica totalidade da produción da historiografía española, ata mediados do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XX" title="Século XX">século XX</a>, realizouse desde óptica nacionalista, construíndose a partir dos segmentos, acontecementos, datos, citas ou textos que potencialmente tivesen unha coherencia nacional e que presentasen unha significación por si mesmos, eliminando os elementos turbadores ou incómodos para o encaixe necesario do devir histórico de <a href="/wiki/Espa%C3%B1a" title="España">España</a> como elemento unitario. Para iso dispoñía de precedentes ben antigos, desde os textos visigodos e o <a href="/wiki/Cr%C3%B3nica" title="Crónica">corpus cronístico medieval</a>, particularmente completo nos reinos de <a href="/wiki/Reino_de_Asturias" title="Reino de Asturias">Asturias</a>, <a href="/wiki/Reino_de_Le%C3%B3n" title="Reino de León">León</a> e <a href="/wiki/Reino_de_Castela" title="Reino de Castela">Castela</a>, sen que faltasen tampouco materiais dos reinos orientais da Península. A unificación dos reinos baixo o <a href="/wiki/Imperio_espa%C3%B1ol" class="mw-redirect" title="Imperio español">Imperio español</a> da Idade Moderna trouxo consigo unha continuación do traballo das crónicas desde unha perspectiva <i>hispánica</i>, no que tivo un papel decisivo a aparición da monumental <i>Historia de España</i> do <a href="/w/index.php?title=Pai_Mariana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pai Mariana (a páxina aínda non existe)">Pai Mariana</a>. Institucionalizouse o oficio de historiador, coas figuras de <a href="/w/index.php?title=Cronista_maior&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cronista maior (a páxina aínda non existe)">Cronista maior</a>, <a href="/w/index.php?title=Cronista_de_Indias&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cronista de Indias (a páxina aínda non existe)">Cronista de Indias</a> e a partir do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVIII" title="Século XVIII">século XVIII</a> a <a href="/wiki/Real_Academia_da_Historia" title="Real Academia da Historia">Real Academia da Historia</a>. </p><p>Non era polo tanto unha novidade que se demandase da historia unha función ideolóxica, o que ocorreu é que a partir do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIX" title="Século XIX">século XIX</a> se centrou en explicar e catalizar a realidade estatal e nacional explicitada desde a <a href="/wiki/Constituci%C3%B3n_de_C%C3%A1diz" class="mw-redirect" title="Constitución de Cádiz">Constitución de Cádiz</a> e proporcionar a necesaria <a href="/wiki/Cohesi%C3%B3n_social" title="Cohesión social">cohesión social</a>. Tratou, por tanto, de tecer os feitos acaecidos na península para corroborar unha xenealoxía de España como nación, cun pobo dotado, desde a máis remota antigüidade, dunha traxectoria vital común. A <a href="/wiki/Historia" title="Historia">Historia</a> convertérase así no soporte para edificar o relato natural de España como nación. </p><p>Non é concibible para esta metodoloxía analizar os feitos históricos desde unha visión plural, complexa nin, aínda moito menos, contraditoria co punto de vista unitario. Foron en gran parte obviados os procesos históricos rivais, as memorias alternativas que se irían construíndo desde os nacionalismos periféricos; pois, do mesmo xeito, tanto en Galicia, País Vasco e Cataluña desenvolveuse tamén o mito e a lenda en torno a diversos personaxes que debían encarnar a esencia dos seus pobos ancestrais que se fixeron remontar á antigüidade clásica ou máis aló.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span>[</span>40<span>]</span></a></sup> </p><p>Por mor dese obxectivo, nas décadas centrais do romántico século XIX os historiadores fixeron realidade a visión compacta dun pobo español dotado de ingredientes perennes, dunha esencia española mantida inalterable desde <a href="/w/index.php?title=Ind%C3%ADbil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indíbil (a páxina aínda non existe)">Indíbil</a> e <a href="/w/index.php?title=Mandonio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mandonio (a páxina aínda non existe)">Mandonio</a>. Esta lista de <i>heroes da Patria</i>, encarnacións do carácter nacional español ou <i>xenio da raza</i>,<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span>[</span>41<span>]</span></a></sup> atanguería tanto a <a href="/wiki/Recaredo" class="mw-redirect" title="Recaredo">Recaredo</a> e <a href="/wiki/Alonso_P%C3%A9rez_de_Guzm%C3%A1n" title="Alonso Pérez de Guzmán">Guzmán o Bo</a>, como a <a href="/w/index.php?title=Roger_de_Lauria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roger de Lauria (a páxina aínda non existe)">Roger de Lauria</a>, <a href="/wiki/O_Cid" class="mw-redirect" title="O Cid">o Cid</a>, <a href="/w/index.php?title=Wilfredo_o_Veloso&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wilfredo o Veloso (a páxina aínda non existe)">Wilfredo o Veloso</a>, <a href="/wiki/Fernando_III_o_Santo" class="mw-redirect" title="Fernando III o Santo">Fernando III o Santo</a>, <a href="/wiki/Xaime_I_o_Conquistador" class="mw-redirect" title="Xaime I o Conquistador">Xaime I o Conquistador</a>, <a href="/wiki/Hern%C3%A1n_Cort%C3%A9s" title="Hernán Cortés">Hernán Cortés</a>, <a href="/wiki/Juan_Sebasti%C3%A1n_Elcano" title="Juan Sebastián Elcano">Juan Sebastián Elcano</a>, <a href="/w/index.php?title=Dao%C3%ADz_y_Velarde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Daoíz y Velarde (a páxina aínda non existe)">Daoíz y Velarde</a> ou <a href="/wiki/Agustina_de_Arag%C3%B3n" title="Agustina de Aragón">Agustina de Aragón</a>. Ata se encaixou nesa lista de españolidade, sen maior dificultade, tanto aos emperadores hispano-romanos, como <a href="/wiki/Traxano" title="Traxano">Traxano</a> ou <a href="/wiki/Hadriano" class="mw-redirect" title="Hadriano">Hadriano</a>, como ao rebelde lusitano <a href="/wiki/Viriato" title="Viriato">Viriato</a>. </p><p>Máis resistencias tivo a <i>españolidade</i> de <a href="/wiki/Cristovo_Col%C3%B3n" title="Cristovo Colón">Cristovo Colón</a>, quen era simultaneamente obxecto de reclamación por <a href="/wiki/Italia" title="Italia">Italia</a> (coa inestimable axuda da emigración italoamericana, tanto nos <a href="/wiki/Estados_Unidos_de_Am%C3%A9rica" title="Estados Unidos de América">Estados Unidos</a> como na <a href="/wiki/Arxentina" title="Arxentina">Arxentina</a>). Incluso a localización exacta dos seus restos foi obxecto de vivos debates entre <a href="/wiki/Cuba" title="Cuba">Cuba</a>, <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Dominicana" title="República Dominicana">República Dominicana</a> e <a href="/wiki/Espa%C3%B1a" title="España">España</a>, que apostaba polo aparatoso mausoleo da <a href="/wiki/Catedral_de_Sevilla" title="Catedral de Sevilla">Catedral de Sevilla</a>. </p><p>A popularización destas figuras históricas chegou a extremos <i><a href="/wiki/Kitsch" title="Kitsch">kitsch</a></i>, como esta poesía, que se divulgou en milleiros de <i>recordatorios de nacemento</i> que se vendían ata non hai moitos anos.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span>[</span>42<span>]</span></a></sup> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Cunas humildes, al nacer mecieron,<p> vidas que asombro de los mundos fueron:</p><p> Fernando e Isabel, ¡pecho y cabeza!,</p><p> forjaron de un Imperio la grandeza.</p><p> Colón, humilde en ambición suprema,</p><p> añadió un nuevo mundo a su diadema.</p><p> Cervantes, pobre, con virtud notoria</p><p> da a España con su pluma eterna gloria.</p><p> Velázquez, sin soberbia, al orbe inquieta</p><p> con la luz singular de su paleta;</p><p> Y Pizarro y el Cid dan los mejores</p><p> destellos de que son conquistadores.</p><p> ¿Qué gloria a su ascendencia enternecida</p><p> no dieron estos hombres con su vida?</p><p> Pon el primer jalón de este camino</p><p> regalando a tu hijito un pergamino.</p><p class="mw-empty-elt"></p></div> </div> </blockquote> <p>A institucionalización da ciencia histórica, engadiu fitos importantes, como a creación da <a href="/w/index.php?title=Biblioteca_Nacional&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biblioteca Nacional (a páxina aínda non existe)">Biblioteca Nacional</a> e o <a href="/w/index.php?title=Arquivo_Hist%C3%B3rico_Nacional_de_Espa%C3%B1a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arquivo Histórico Nacional de España (a páxina aínda non existe)">Arquivo Histórico Nacional</a>. Un papel moi importante tivo a inclusión da historia nos plans de estudos, tanto a nivel da ensinanza primaria como da media, prevista no <a href="/w/index.php?title=Plan_Moyano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plan Moyano (a páxina aínda non existe)">Plan Moyano</a>. As correntes liberais (hexemónica a mediados do século XIX: <a href="/wiki/Modesto_Lafuente" title="Modesto Lafuente">Modesto Lafuente</a>, Juan Valera ou reaccionaria (<a href="/wiki/Marcelino_Men%C3%A9ndez_Pelayo" title="Marcelino Menéndez Pelayo">Marcelino Menéndez Pelayo</a>, que se impón desde finais do século XIX) non terán diferenzas en canto a súa incuestionable identificación de España como nación; senón en canto á consideración concreta da personalidade desta: resistente á opresión para os primeiros (identificada cuns idealizados <a href="/w/index.php?title=Comuneiro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comuneiro (a páxina aínda non existe)">comuneiros</a> ou coa <i>mártir da liberdade</i> <a href="/wiki/Mariana_Pineda" title="Mariana Pineda">Mariana Pineda</a>), católica e imperial para os segundos (<i>luz de Trento, martelo de herexes, espada de Roma</i>, mellor representada por <a href="/wiki/Isabel_a_Cat%C3%B3lica" class="mw-redirect" title="Isabel a Católica">Isabel a Católica</a> ou <a href="/wiki/Filipe_II_de_Espa%C3%B1a" title="Filipe II de España">Filipe II</a>). A <i>españolización</i> de figuras dun pasado remoto, ata mítico, non se limitou ao século XIX: en plena transición, e cunha metodoloxía moi persoal e diverxente <a href="/wiki/Fernando_S%C3%A1nchez_Drag%C3%B3" title="Fernando Sánchez Dragó">Fernando Sánchez Dragó</a> obtivo o <a href="/wiki/Premio_Nacional_de_Ensaio_(Espa%C3%B1a)" class="mw-redirect" title="Premio Nacional de Ensaio (España)">Premio Nacional de Ensaio</a> por <i>Gárgoris y Habidis. Una Historia Mágica de España</i> (1978, premiado en 1979). </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Sevilla2005July_026.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Sevilla2005July_026.jpg/300px-Sevilla2005July_026.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Sevilla2005July_026.jpg/450px-Sevilla2005July_026.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Sevilla2005July_026.jpg/600px-Sevilla2005July_026.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="900" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Monumento_a_Afonso_XII&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monumento a Afonso XII (a páxina aínda non existe)">Monumento a Afonso XII</a> no estanque do <a href="/w/index.php?title=Parque_do_Retiro_de_Madrid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parque do Retiro de Madrid (a páxina aínda non existe)">Parque do Retiro de Madrid</a> (1902), deseñado polo arquitecto <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Grases&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Grases (a páxina aínda non existe)">José Grases</a> e con obras de <a href="/wiki/Mariano_Benlliure" title="Mariano Benlliure">Mariano Benlliure</a>, <a href="/w/index.php?title=Josep_Clar%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Josep Clarà (a páxina aínda non existe)">Josep Clarà</a> e <a href="/w/index.php?title=Mateo_Inurria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mateo Inurria (a páxina aínda non existe)">Mateo Inurria</a> entre outros.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:UltimosFilipinas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/UltimosFilipinas.jpg/300px-UltimosFilipinas.jpg" decoding="async" width="300" height="214" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/UltimosFilipinas.jpg/450px-UltimosFilipinas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/UltimosFilipinas.jpg/600px-UltimosFilipinas.jpg 2x" data-file-width="3789" data-file-height="2705" /></a><figcaption><i><a href="/w/index.php?title=Os_%C3%BAltimos_de_Filipinas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Os últimos de Filipinas (a páxina aínda non existe)">Os últimos de Filipinas</a></i>, sobre os que se fixo unha película dirixida por <a href="/w/index.php?title=Antonio_Rom%C3%A1n_(director_de_cine)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonio Román (director de cine) (a páxina aínda non existe)">Antonio Román</a> (1945).</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lemas_acerca_da_identidade_nacional_durante_o_século_XIX"><span id="Lemas_acerca_da_identidade_nacional_durante_o_s.C3.A9culo_XIX"></span>Lemas acerca da identidade nacional durante o século XIX</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=6" title="Editar a sección: «Lemas acerca da identidade nacional durante o século XIX»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=6" title="Editar o código fonte da sección: Lemas acerca da identidade nacional durante o século XIX"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="detail principal"> <dl><dd><span><span><i>Véxase tamén</i><i>:</i> <a href="/w/index.php?title=Pan_e_Touros&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pan e Touros (a páxina aínda non existe)">Pan e Touros</a>.</span></span></dd></dl></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Diversi%C3%B3n_de_Espa%C3%B1a_(Goya).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Diversi%C3%B3n_de_Espa%C3%B1a_%28Goya%29.jpg/300px-Diversi%C3%B3n_de_Espa%C3%B1a_%28Goya%29.jpg" decoding="async" width="300" height="217" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Diversi%C3%B3n_de_Espa%C3%B1a_%28Goya%29.jpg/450px-Diversi%C3%B3n_de_Espa%C3%B1a_%28Goya%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Diversi%C3%B3n_de_Espa%C3%B1a_%28Goya%29.jpg/600px-Diversi%C3%B3n_de_Espa%C3%B1a_%28Goya%29.jpg 2x" data-file-width="995" data-file-height="720" /></a><figcaption><i>Diversión de España</i>, gravado da serie <a href="/w/index.php?title=Los_toros_de_Burdeos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Los toros de Burdeos (a páxina aínda non existe)">Los toros de Burdeos</a>, que <a href="/wiki/Francisco_de_Goya" title="Francisco de Goya">Francisco de Goya</a> realizou nun espazo tan propicio para a introspección sobre a condición nacional como é o exilio, entre 1824 e 1825. Os touros xa eran a <i>festa nacional</i> española por antonomasia, aínda que tal condición se discutira desde os ilustrados, que se opoñían, con notables excepcións, como o propio Goya. É innegable o papel dos festexos taurinos e outras celebracións na vida diaria e a conformación da mentalidade e da propia linguaxe corrente, así como a súa función redutora dos conflitos sociais, como ocorreu máis tarde co fútbol.</figcaption></figure> <ul><li><i>Qué se debe a España?</i>, foi preguntado por <a href="/w/index.php?title=Masson_de_Morvilliers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Masson de Morvilliers (a páxina aínda non existe)">Masson de Morvilliers</a> na <i>Encyclopèdie Methodique</i>, 1782.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span>[</span>43<span>]</span></a></sup></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Pan_e_touros&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pan e touros (a páxina aínda non existe)">Pan e touros</a></i>, popularizouse a partir dun artigo de <a href="/w/index.php?title=Le%C3%B3n_de_Arroyal&action=edit&redlink=1" class="new" title="León de Arroyal (a páxina aínda non existe)">León de Arroyal</a> (1793), no que criticaba o <a href="/w/index.php?title=Casticismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Casticismo (a páxina aínda non existe)">casticismo</a> en polémica con <a href="/w/index.php?title=Juan_Pablo_Forner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Juan Pablo Forner (a páxina aínda non existe)">Juan Pablo Forner</a>, que á súa vez polemizaba con Morvilliers.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Viva_a_Pepa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viva a Pepa (a páxina aínda non existe)">Viva a Pepa</a></i>, ao proclamarse <a href="/wiki/Constituci%C3%B3n_de_C%C3%A1diz" class="mw-redirect" title="Constitución de Cádiz">Constitución de Cádiz</a>, 12 de marzo de 1812.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Iberismo"><a href="/wiki/Iberismo" title="Iberismo">Iberismo</a></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=7" title="Editar a sección: «Iberismo»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=7" title="Editar o código fonte da sección: Iberismo"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Fóra do españolismo pódense atopar movementos <a href="/wiki/Iberismo" title="Iberismo">iberistas</a>, algúns dos cales defenden a reconstrución dun estado que ocupe a <a href="/wiki/Pen%C3%ADnsula_Ib%C3%A9rica" title="Península Ibérica">Península Ibérica</a>. Este estado recibiría o nome de <a href="/wiki/Iberia" title="Iberia">Iberia</a>. Normalmente queda fóra disto <a href="/wiki/Andorra" title="Andorra">Andorra</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Terrorismo_e_violencia">Terrorismo e violencia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=8" title="Editar a sección: «Terrorismo e violencia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=8" title="Editar o código fonte da sección: Terrorismo e violencia"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hai que facer mención á violencia exercida por moitos grupos e persoeiros baixo a escusa da defensa da nación española. Podemos atopar comportamentos violentos xa a comezos do século XX, coma os <a href="/wiki/Feitos_do_%C2%A1Cu-Cut!" title="Feitos do ¡Cu-Cut!">ataques á revista satírica Cu-Cut</a>, tras os que se aprobou a Lei de Xurisdicións, mediante a que os delitos contra a patria e o exército ían parar á xustiza militar. Este tipo de nacionalismo continuou moi presente durante a ditadura de <a href="/wiki/Miguel_Primo_de_Rivera" title="Miguel Primo de Rivera">Miguel Primo de Rivera</a> e na <a href="/wiki/Segunda_Rep%C3%BAblica_espa%C3%B1ola" class="mw-redirect" title="Segunda República española">Segunda República española</a> coas accións de grupos españolistas de ultradereita especialmente contra os nacionalistas cataláns. En palabras de <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Antonio_Primo_de_Rivera" title="José Antonio Primo de Rivera">José Antonio Primo de Rivera</a>, había que loitar na rúa cos puños e as pistolas. </p><p>Podemos atopar tamén unha grande influencia do nacionalismo español no levantamento que dá inicio á <a href="/wiki/Guerra_civil_espa%C3%B1ola" title="Guerra civil española">guerra civil española</a>, e na brutal represión que se practicou despois contra os que foron acusados de crebar a unidade de España, como foi o caso de <a href="/wiki/Alexandre_B%C3%B3veda" title="Alexandre Bóveda">Alexandre Bóveda</a> e moitos outros. </p><p>Coa chegada da democracia xorden grupos que atentan contra o contorno <a href="/wiki/Nacionalismo_vasco" title="Nacionalismo vasco">abertzale</a>, como o <a href="/wiki/Batall%C3%B3n_Vasco_Espa%C3%B1ol" title="Batallón Vasco Español">Batallón Vasco Español</a> ou <a href="/w/index.php?title=Guerrilleiros_de_Cristo_Rey&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guerrilleiros de Cristo Rey (a páxina aínda non existe)">Guerrilleiros de Cristo Rey</a>. Tamén se practicou o <a href="/wiki/Terrorismo_de_Estado" title="Terrorismo de Estado">terrorismo de Estado</a> coa creación dos <a href="/wiki/GAL" class="mw-redirect" title="GAL">GAL</a>. Hai, amais, unha gran cantidade de supostos casos de tortura a persoas vinculadas á esquerda nacionalista vasca. Algunhas das acusacións teñen sido probadas en xuízos, pero a maioría quedan sen demostrar. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="O_nacionalismo_español_hoxe"><span id="O_nacionalismo_espa.C3.B1ol_hoxe"></span>O nacionalismo español hoxe</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=9" title="Editar a sección: «O nacionalismo español hoxe»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=9" title="Editar o código fonte da sección: O nacionalismo español hoxe"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="plainlinks metadata ambox ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><span title="Cómpre aumentar as referencias"><img alt="Cómpre aumentar as referencias" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/50px-Question_book-4.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/75px-Question_book-4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/100px-Question_book-4.svg.png 2x" data-file-width="262" data-file-height="204" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Este artigo <b>precisa de máis <a href="/wiki/Wikipedia:Citar_as_fontes" title="Wikipedia:Citar as fontes">fontes ou referencias</a></b> que aparezan nunha <a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidade" title="Wikipedia:Verificabilidade">publicación acreditada</a> que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude <a class="external text" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit">mellorando este artigo</a>. <small><i>(Desde xuño de 2020.)</i></small></div></td></tr></tbody></table> <p>Así como os nacionalismos periféricos foron encaixados no panorama da monarquía parlamentaria, houbo que encaixar ó nacionalismo español de xeito que honrase á constitución como factor unificador de tódolos españois. </p><p>Para bastantes persoas o <a href="/wiki/Himno_espa%C3%B1ol" class="mw-redirect" title="Himno español">himno español</a> e a bandeira vermella e amarela nacionalista seguen a remitir ó pasado franquista, e por iso non se identifican con estes símbolos. A situación en España contrasta con outros países nos cales unha poboación relativamente maior louva os seus himnos e bandeiras. Pero isto ten que ver con que son países de maior tradición democrática, e os seus símbolos no teñen connotacións ditatoriais. Aínda máis, noutros países plurinacionais (<a href="/wiki/B%C3%A9lxica" title="Bélxica">Bélxica</a>, <a href="/wiki/Canad%C3%A1" title="Canadá">Canadá</a>) non hai problema en recoñecérense baixo símbolos comúns nin en disentiren desta identidade. <sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:C%C3%B3mpre_referencia" title="Wikipedia:Cómpre referencia">Cómpre referencia</a></i>]</sup> </p><p>Nese contexto desenvolvéronse dúas correntes diferenciadas de nacionalismo español que difiren en intensidade. Por unha parte, o <b>nacionalismo excluínte</b> ligado ó ideario franquista baseado na citada historia mitificada do pobo español ancestral cuxos valores se mantiveron inalterados ó longo dos séculos. E por outra parte, está un novo nacionalismo inspirado no patriotismo constitucional de Jürgen Habermas que trata de respectar as distintas visións de España encaixándoas nun marco plural e <b>non excluínte</b>. <sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:C%C3%B3mpre_referencia" title="Wikipedia:Cómpre referencia">Cómpre referencia</a></i>]</sup> </p><p>En calquera caso, a constitución española de 1978 afirma (artigo 2) que <i>a nación española é indivisible</i>, e invoca a intervención do exército español (artigo 8) como garante do axioma. Por isto, o constitucionalismo está considerado un disfrace do españolismo, tal e como denunciou o deputado vasco <a href="/wiki/Josu_Erkoreka" title="Josu Erkoreka">Josu Erkoreka</a> durante o pleno de discusión do Novo Estatuto de Autonomía para a <a href="/wiki/Comunidade_Aut%C3%B3noma_Vasca" class="mw-redirect" title="Comunidade Autónoma Vasca">Comunidade Autónoma Vasca</a>. <sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:C%C3%B3mpre_referencia" title="Wikipedia:Cómpre referencia">Cómpre referencia</a></i>]</sup> </p><p>Hoxe en día, o resto dos nacionalismos que conviven no estado español defenden que o nacionalismo español debería adecuarse aos novos tempos e defender a unidade de España e non a súa indivisibilidade —quitando o polémico artigo e a mención ó exército do texto constitucional español—, do mesmo xeito que eles defenden os seus propios postulados. Esta é unha das pedras angulares da Declaración de Barcelona firmada polos partidos CIU, BNG e PNV. </p><p>Os últimos episodios da historia recente que fixeron aflorar ó nacionalismo español na súa vertente máis radical foron a aprobación por parte dos parlamentos vasco e catalán de sendos proxectos de estatuto de autonomía que tentarían superar os actualmente vixentes. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notas">Notas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=10" title="Editar a sección: «Notas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=10" title="Editar o código fonte da sección: Notas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Benedict_Anderson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benedict Anderson (a páxina aínda non existe)">Benedict Anderson</a> (<i>op. cit.</i>) define a toda nación como unha <i>comunidade imaxinada</i>, nun sentido similar ao de <a href="/wiki/Eric_Hobsbawm" title="Eric Hobsbawm">Eric Hobsbawm</a> cando falaba de <i>tradicións inventadas</i> (<a href="/w/index.php?title=Hugh_Seton-Watson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh Seton-Watson (a páxina aínda non existe)">Seton-Watson, H.</a>: <i>Manufactured Mythologies: Review of The Invention of Tradition</i> páxina 1270 de <i>Times Literary Supplement</i>, Volume 4207, 18 de novembro de 1983). <a href="/wiki/Santos_Juli%C3%A1" title="Santos Juliá">Santos Juliá</a>, especificamente para o proceso de <a href="/w/index.php?title=Construci%C3%B3n_nacional&action=edit&redlink=1" class="new" title="Construción nacional (a páxina aínda non existe)">construción nacional</a> en España apunta que <i>Os historiadores están envorcados no estudo do que chaman procesos de construción nacional: non hai cousa que venda hoxe máis que todo o relacionado coa memoria e a identidade, ambas colectivas</i>. Santos Juliá <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/panorama/respiro/elpepusocdgm/20080323elpdmgpan_2/Tes/"><i>Un respiro</i></a>, El País, 23/03/2008. <a href="/w/index.php?title=Gabriel_Tortella&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gabriel Tortella (a páxina aínda non existe)">Gabriel Tortella</a> indica: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">A miúdo fálase e escríbese coma se o único nacionalismo que aparecese sobre a face da Terra a principios do século XIX fose o español. En realidade trátase dun fenómeno universal, ou case. (...) O Estado-nación é produto da gran revolución moderna que se inicia en Holanda e Inglaterra no século XVII e que se xeneraliza un século máis tarde coa independencia de Estados Unidos e a Revolución francesa, que, en realidade, é unha Revolución Europea. Todo isto xa o estableceron fai medio século Louis Gottschalk e Jacques Godechot, entre outros. O interesante do caso español non me parece ser o seu pugna por ser unha nación moderna no século XIX. Iso ocórrelles a todas, empezando por Francia, e incluíndo ás anglosaxoas, onde tamén hai unha longa e complexa pugna pola modernidad. A orixinalidade española estriba en que, sendo un país atrasado económica e intelectualmente a comezos do século XIX, loita cunha gallardía extraordinaria por preservar a súa identidade á vez que se esforza por adoptar e adaptar o mellor do programa revolucionario: o parlamentarismo, a Constitución, a soberanía popular, as liberdades básicas.</div> </div><div class="cite"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/opinion/Mayo/nacion/elpepuopi/20080521elpepiopi_5/Tes"><i>El Dos de Mayo y la nación</i></a>, El País, 21/05/2008.</div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">A expresión non é pexorativa e é a máis utilizada tanto mediáticamente como nos programas de disciplinas na Universidade: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uned.es/guias12c/44/449379.pdf">UNED</a>,<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uam.es/departamentos/filoyletras/hcontemp/Programas%20asignaturas/Espana%20Liberal.pdf">Autónoma de Madrid</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190912221630/http://www.uam.es/departamentos/filoyletras/hcontemp/Programas">Arquivado</a> 12 de setembro de 2019 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unavarra.es/personal/j_madariaga/PDF/2_historia_poli.pdf">Universidad de Navarra</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070927015606/http://www.unavarra.es/personal/j_madariaga/PDF/2_historia_poli.pdf">Arquivado</a> 27 de setembro de 2007 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.umh.es/materialTitulaciones/14%5CEnse%C3%B1anza%20Asistida%20por%20Internet%5CGUIA%20DOCENTE%205%C2%BA%20CURSO%202005-2006.doc">Universidad Miguel Hernández</a><sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Ligaz%C3%B3ns_mortas" title="Wikipedia:Ligazóns mortas">Ligazón morta</a></i>]</sup> e en todo tipo de textos:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://personal1.iddeo.es/lbouza/laberint.htm"><i>El laberinto español y los nacionalismos periféricos</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071110011503/http://personal1.iddeo.es/lbouza/laberint.htm">Arquivado</a> 10 de novembro de 2007 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. (22-4-97), artigo de Luis Bouza-Brey, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ortegaygasset.edu/circunstancia/numero9/art3_imp.htm">La nación post-imperial. <i>España y su laberinto identitario</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924061848/http://www.ortegaygasset.edu/circunstancia/numero9/art3_imp.htm">Arquivado</a> 24 de setembro de 2015 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. de <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_%C3%81lvarez_Junco&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Álvarez Junco (a páxina aínda non existe)">José Álvarez Junco</a>. Véxase tamén <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elpais.com/elpais/2013/09/27/opinion/1380297036_217736.html"><i>Historia de dos ciudades</i></a> (29-9-2013), do mesmo autor. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Desde o fin do Antigo Réxime, que en España non chega ata 1975, asistimos a unha incómoda cohabitación de nacionalismos. Na cabeza, o máis inicuo de todos por descoñecerse como tal, o nacionalismo español, e á zaga, os chamados nacionalismos periféricos, que adoitan presentarse de forma cándida ou taimada como os únicos realmente existentes.</div> </div><div class="cite">Vladimir López, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://blogs.publico.es/dominiopublico/7868/la-nacion-exhausta/"><i>La nación exhausta</i></a>, Público, 12 de outubro de 2013</div> </blockquote> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Os nacionalistas cataláns dinnos que todos somos nacionalistas pero o exercicio do recoñecemento unicamente han de realizalo aqueles a os que, paradóxicamente, eles mesmos non recoñecerán xamais a súa identidade nacional. España, no seu discurso, non é nunca unha nación senón un Estado. ... Baixo este punto de vista, o Estado español, o que os nacionalistas españois chamarían España, é un ente artificial e, xa que logo, de natureza continxente que, por medio, da forza e da violencia busca formar unha nación artificial sacrificando as verdadeiras nacións, naturais, que habitan o seu territorio. ... para o nacionalismo catalán todos somos nacionalistas, pero non da mesma xeito. Os nacionalistas cataláns, galegos e vascos defenderían unha nación natural e, xa que logo, errados ou non nos medios que utilizan para converter as súas nacións en estados, teñen ao seu favor o defender unha causa lexítima. Con todo, os nacionalistas españois defenderían unha nación contranatural, artificiosa, que ao non acomodarse á orde natural das cousas resulta indefectiblemente violenta. De modo que, con toda naturalidade, os nacionalistas cataláns dinnos que o que ha de facer o nacionalismo español para abandonar a súa violenta catalanofobia é recoñecer a Cataluña como nación e, implicitamente, renunciar á súa propia, isto é, a España. En resumo, que a reiterada demanda do recoñecemento do carácter plurinacional do Estado non significa outra cousa que a esixencia de renuncia á idea de España como nación por parte daqueles que participan deste sentimento de identidade. Os españois haberán de renderse.</div> </div><div class="cite">Ángel Rivero, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.larazon.es/detalle_normal/noticias/3945145/la-razon-del-domingo/nosotros-no-somos-nada"><i>¿Nosotros no somos nada?</i></a>, La Razón, 13 de outubro de 2013</div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Gregorio_Peces-Barba" title="Gregorio Peces-Barba">Gregorio Peces-Barba</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/opinion/nacionalismos/Espana/elpepiopi/20101123elpepiopi_4/Tes"><i>Los nacionalismos en España</i></a>, El País 23/11/2010, utiliza a expresión <i>nacionalismos abiertos y cerrados</i>; o seu artigo é contestado no mesmo medio por <a href="/w/index.php?title=Hilari_Raguer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hilari Raguer (a páxina aínda non existe)">Hilari Raguer</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/opinion/nacionalismos/abiertos/cerrados/elpepuopi/20110110elpepiopi_5/Tes"><i>De nacionalismos abiertos y cerrados</i></a>, 10/01/2011.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">A pretensión <a href="/wiki/Centralizador" class="mw-redirect" title="Centralizador">centralizadora</a> de a monarquía era parte da súa procura de ampliar os límites da súa autoridade ante os <a href="/wiki/Privilexio" title="Privilexio">privilexios</a> locais, estamentais e <a href="/w/index.php?title=Particularismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Particularismo (a páxina aínda non existe)">particularismos</a> de todo tipo. Constantemente viña sendo sometida a probas e tensións, desde a <a href="/wiki/Baixa_Idade_Media" title="Baixa Idade Media">Baixa Idade Media</a>, e na Idade Moderna destacadamente desde as diferentes formulacións da <a href="/w/index.php?title=Idea_imperial_de_Carlos_V&action=edit&redlink=1" class="new" title="Idea imperial de Carlos V (a páxina aínda non existe)">idea imperial de Carlos V</a> (<a href="/wiki/Guerra_das_Comunidades_de_Castela" title="Guerra das Comunidades de Castela">Guerra das Comunidades de Castela</a>, <a href="/wiki/Liga_de_Esmalcalda" title="Liga de Esmalcalda">guerras relixiosas en Alemaña</a>) e desde a <i>hispanización</i> da monarquía con <a href="/wiki/Filipe_II_de_Espa%C3%B1a" title="Filipe II de España">Filipe II</a> (<a href="/w/index.php?title=Capitalidade_de_Madrid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Capitalidade de Madrid (a páxina aínda non existe)">Corte en Madrid</a>, <a href="/w/index.php?title=Rebeli%C3%B3n_das_Alpuxarras&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rebelión das Alpuxarras (a páxina aínda non existe)">Rebelión das Alpuxarras</a>, <a href="/w/index.php?title=Revolta_de_Flandres&action=edit&redlink=1" class="new" title="Revolta de Flandres (a páxina aínda non existe)">Revolta de Flandres</a>, <a href="/w/index.php?title=Crise_sucesoria_en_Portugal_(1580)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crise sucesoria en Portugal (1580) (a páxina aínda non existe)">incorporación de Portugal</a>, <a href="/w/index.php?title=Alteraci%C3%B3ns_de_Arag%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alteracións de Aragón (a páxina aínda non existe)">Alteracións de Aragón</a>). A vontade ou decisión de incrementar a capacidade de rei para intervir en cada reino, foi notablemente menor entre os Habsburgo que entre os Borbóns, aínda que sempre tivo momentos de maior ou menor intensidade, e chegou a explicitarse en documentos entre os que destaca o <i><a href="/w/index.php?title=Gran_Memorial&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gran Memorial (a páxina aínda non existe)">Gran Memorial</a></i> do <a href="/wiki/Conde-Duque_de_Olivares" class="mw-redirect" title="Conde-Duque de Olivares">Conde-Duque de Olivares</a> a <a href="/wiki/Filipe_IV_de_Espa%C3%B1a" title="Filipe IV de España">Filipe IV</a> en 1624: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Teña A Vosa Maxestade polo negocio máis importante da súa monarquía o facerse rei de España; quero dicir, Señor, que non se contente A vosa Maxestade con ser rei de Portugal, de Aragón, de Valencia, Conde de Barcelona, senón que traballe e pense con consello mudado e segredo por reducir estes reinos de que se compón España ao estilo e as leis de Castilla sen ningunha diferenza, que se Vosa Maxestade alcánzao, será o Príncipe máis poderoso do mundo.</div> </div> </blockquote> <p>O concepto de <i>natio</i> (nación) utilizado desde o Renacemento, seguirá subordinado a un <i>campo semántico presidido pola noción de Monarquía</i> (<a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_Jover_Zamora&action=edit&redlink=1" class="new" title="José María Jover Zamora (a páxina aínda non existe)">José María Jover Zamora</a>, como comentario ao memorial de Olivares e outros textos contemporáneos, como o de <a href="/w/index.php?title=Juan_de_Palafox_e_Mendoza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Juan de Palafox e Mendoza (a páxina aínda non existe)">Juan de Palafox e Mendoza</a><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.es/books?id=sn1NwEgItW8C&lpg=PA77&ots=ulKAnz9V9I&dq=Tenga%20Vuestra%20Majestad%20por%20el%20negocio%20m%C3%A1s%20importante%20de%20su%20monarqu%C3%ADa%20el%20hacerse%20reyde%20Espa%C3%B1a&pg=PA78#v=onepage&q=&f=false">Historia y civilización: escritos seleccionados</a> Volume 13, pg. 78 Universitat de València, 1997 <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9788437026923" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-370-2692-3</a>). A pretensión de control da monarquía (tanto a autoritaria como a absoluta) sobre os súbditos tiña causas e obxectivos moi diferentes ás do posterior nacionalismo. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote"><i>O carácter irredutiblemente feudal do absolutismo permaneceu... Exército, burocracia, diplomacia e dinastía formaban un inflexible complexo feudal que rexía toda a maquinara do estado e guiaba os seus destinos. A dominación do Estado absolutista foi a dominación da nobreza feudal na época da transición ao capitalismo. O seu final sinalaría a crise do poder desa clase: a chegada das revolucións burguesas e a aparición do Estado capitalista.</i></div> </div><div class="cite"><a href="/w/index.php?title=Perry_Anderson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Perry Anderson (a páxina aínda non existe)">Perry Anderson</a> <i>O Estado Absolutista</i>, px. 37</div> </blockquote> <p>A consideración de "nacións-estado" aos de Europa occidental desde finais da Idade Media e comezos da Idade Moderna é un tópico da historiografía e a ciencia política, e vincúlase á propia construción dos conceptos de <a href="/wiki/Estado" title="Estado">Estado</a>, <a href="/wiki/Naci%C3%B3n" title="Nación">nación</a> e <a href="/wiki/Soberan%C3%ADa" title="Soberanía">soberanía</a>, como refire aquí <a href="/wiki/Gregorio_Peces-Barba" title="Gregorio Peces-Barba">Gregorio Peces-Barba</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/opinion/Despues/elecciones/20-N/elpepuopi/20111201elpepiopi_4/Tes"><i>El País</i>, 1/12/2011</a>: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">España con Francia e Inglaterra é un dos países que antes alcanzaron un Estado unitario nas orixes da modernidade e que só tivo dous soberanos desde que este concepto expresa a unidade do poder moderno, a soberanía a partir da súa construción teórica para Jean Bodino nos seis libros da República 1576. No Estado absoluto o soberano era o rei que estaba por encima das leis, e no liberal, a partir da Constitución de 1812, o soberano foi a nación, entendida como o conxunto dos cidadáns.</div> </div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Aínda que a etiqueta <i>nacionalista</i> non tivo éxito en España como autodenominación, a existencia dun fenómeno similar ao dos nacionalismos contemporáneos europeos foi amplamente estudada. O feito trátase no artigo de Joan B. Culla i Clarà intitulado <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/cataluna/Nacionalistas/espejo/elpepuespcat/20070316elpcat_8/Tes"><i>Nacionalistas sin espejo</i></a>, <i>El País</i>, 16 de marzo de 2007.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_%C3%81lvarez_Junco&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Álvarez Junco (a páxina aínda non existe)">José Álvarez Junco</a> (2001) <i>Mater dolorosa. La idea de España en el siglo XIX</i> Madrid: Taurus. Fragmentos seleccionados por José Uría, <i>Página Abierta</i>, 157, marzo de 2005 <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.pensamientocritico.org/josalv0305.htm">[1]</a>. As palabras deste autor suscitaron un debate intelectual sobre o xurdimento do concepto de nación española, co tamén historiador <a href="/w/index.php?title=Antonio_Elorza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonio Elorza (a páxina aínda non existe)">Antonio Elorza</a> nun soado <a rel="nofollow" class="external text" href="http://blogs.periodistadigital.com/24por7.php/2005/11/28/elorza_vs_alvarez_junco_o_como_ven_dos_c">cruce de artigos e cartas publicadas en <i>El País</i></a>; para Elorza <i>la Nación precede á entrada en escena do proceso constituínte</i>; para Álvarez Junco, máis escéptico en cuestións esencialistas, non é a previa existencia da nación o que importa, mentres que <i>por ese lado [o puramente militar] a loita non ten nada que ver con unha liberación ou independencia nacional</i>. Unha nova exposición da postura de Antonio Elorza: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Por suposto, non existía un suxeito colectivo que entón permitise falar de nación como titular da soberanía. Si existía, en cambio, unha conciencia nas elites de identidade nacional que viña de moi atrás e que a vontade de reforma acentúa</div> </div><div class="cite"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/opinion/Mayo/nacion/elpepuopi/20080428elpepiopi_11/Tes"><i>El Dos de Mayo y la nación</i></a>, El País, 28/04/2008</div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Antonia María Ruiz Jiménez <i>¿Y tú de quién eres? Identidad europea y lealtad a la nación</i><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.uned.es/dcpa/Actividades/SeminarioDpto/Aruiz2003identidades.pdf">[2]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070509050350/http://www.uned.es/dcpa/Actividades/SeminarioDpto/Aruiz2003identidades.pdf">Arquivado</a> 09 de maio de 2007 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">A particular combinación e relevancia de elementos cívicos de identificación, tanto no nivel nacional como no europeo, provén, en parte, do rexeitamento a moitos dos elementos clásicos de nacionalismo, dado o abuso dos mesmos por parte do réxime de Franco. Deste xeito, a representación de España non é fácil para moitos españois, que se ven forzados a diferenciar constantemente entre o (lexítimo) orgullo nacional e o (censurado) nacionalismo. Isto resultou tamén nun discurso público por parte das elites políticas e os medios de comunicación social no que a idea ou o concepto de "nación española" está vedado. Alternativamente, as elites tenden a usar términos politicamente máis correctos como "este país", o "estado español" e utilizar símbolos inclusivos como a constitución, en detrimento da bandeira, o himno, o exército etc. (Jáuregui 2002, Ruiz Jiménez 2002), todo o cal vén reforzar a importancia destes elementos na identificación nacional dos españois. De xeito semellante, a entrada de España na CEE, viuse non só como unha oportunidade económica, senón como un símbolo dos valores democráticos que contribuiría a reforzalos e consolidalos en España. Deste xeito, tamén no nivel europeo, os valores cívicos (respecto polos dereitos e deberes da democracia entre outros) adquiriron importancia para a identidade con Europa (véxase Jáuregui 2002).</div> </div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elmundo.es/2001/06/01/catalunya/1003950.html"><i>El Parlament rechaza el «nacionalismo español»</i></a>, en El Mundo, 1 de xuño de 2001</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTESaz_CamposArchilés_Cardona2011292-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTESaz_CamposArchilés_Cardona2011292_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSaz_CamposArchilés_Cardona2011">Saz Campos & Archilés Cardona 2011</a>, p. 292.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">A existencia de reivindicacións nacionalistas permitiu a retroalimentación do nacionalismo español, que recorreu ao menosprezo destes e á súa asociación co terrorismo. Así, <a href="/w/index.php?title=Edurne_Uriarte&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edurne Uriarte (a páxina aínda non existe)">Edurne Uriarte</a> replica a <a href="/wiki/Gregorio_Peces-Barba" title="Gregorio Peces-Barba">Gregorio Peces-Barba</a> en <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.abc.es/hemeroteca/historico-28-01-2005/abc/Opinion/los-nacionalistas-españoles_20242809878.html">[3]</a>, ABC, 28 de xaneiro de 2005:<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Existe un nacionalismo español, si, aínda que algúns prefiran chamalo patriotismo constitucional, e consiste no conxunto de sentimentos e crenzas ao redor da centralidade da nación española para a articulación territorial do noso Estado. De feito, millóns de españois comparten ese nacionalismo español, máis aló das elites políticas e intelectuais que intentaron definilo... son lamentables as falsificacións de quen equiparan este nacionalismo español cos nacionalismos étnicos excluíntes, porque os nacionalistas españois son os que acordaron na Transición a construción dun Estado profundamente descentralizado, no máximo nivel de descentralización das democracias do planeta. Son nacionalistas que creen que España é un país plural, de identidades complexas, e son os que defenden o Estado das autonomías fronte a quen o queren destruír. E estes nacionalistas españois nada teñen que ver co nacionalismo español do franquismo, en contra do que insinúan e ata afirman en ocasións as súas detractores. O seu concepto de nación española e o seu concepto de estado están nos antípodas do franquismo, e non só desde o punto da oposición da democracia á ditadura. Outra cousa é que os antifranquistas menos evolucionados politicamente empéñense en ver nacionalismo español franquista en calquera defensa da nación española. Pero ese é o problema das súas pantasmas do pasado e non dos españois modernos, de dereita e de esquerda, que souberon conxugar nación española con democracia.</div> </div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">É unha constante dos seus documentos, por citar algún, o "zutabe" ou comunicado de 26 de setembro de 2007, en 20minutos: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.20minutos.es/noticia/281606/0/eta/zutabe/lucha/"><i>ETA anuncia que seguirá con la lucha armada hasta lograr la "libertad"</i></a></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Joan Romeu, <i>op. cit.</i>, ademais deste artigo publicado en <i>El País</i>, 16/01/2008: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/opinion/tension/nacionalismos/Espana/elpepuopi/20080116elpepiopi_4/Tes"><i>La tensión entre nacionalismos en España</i></a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Recoñecer a existencia de diversas nacións en España non supón que se teña que ser nacionalista. Moitos españois non somos nacionalistas, pero iso non impide saber dun proceso que afunde as súas raíces en nosa(s) historia(s), máis ou menos fabulada(s) e interesada(s), e na incapacidade de articular un proxecto colectivo capaz de integrar a distintos pobos que se senten diferentes. Precisamente aí radica a diferenza fundamental entre quen son nacionalistas e quen non o somos. Para algúns sectores do nacionalismo democrático vasco ou catalán, o obxectivo perseguido será conseguir que a súa nación convértase nun Estado-(nación) ou aspirar a algún tipo de asociación confederal, confundindo de paso a parte co todo no seu propio ámbito cultural e negando a realidade crecentemente multicultural alí existente. Os riscos e os costos de iniciar ese camiño, pouco realista ao meu xuízo, son tan importantes como imprevisibles. Pola súa banda, un nacionalista español procurará negar toda opción ás outras culturas sociais minoritarias. Persistir nesa posición, negando a diversidade e o recoñecemento en serio de feitos diferenciais, é igualmente indefendible e insostible.</div> </div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071009004314/http://www.ieee.es/archivos/subidos/LOP/CIS_FAS_analisis.pdf">"Enquisa encargada polo ministerio de Defensa sobre "Orgullo de ser español" e "Emoción ante símbolos<span style="padding-right:0.2em;">"</span>"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ieee.es/archivos/subidos/LOP/CIS_FAS_analisis.pdf">o orixinal</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> o 09 de outubro de 2007<span class="reference-accessdate">. Consultado o 23 de outubro de 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ANacionalismo+espa%C3%B1ol&rft.btitle=Enquisa+encargada+polo+ministerio+de+Defensa+sobre+%22Orgullo+de+ser+espa%C3%B1ol%22+e+%22Emoci%C3%B3n+ante+s%C3mbolos%22&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ieee.es%2Farchivos%2Fsubidos%2FLOP%2FCIS_FAS_analisis.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cis.es/cis/opencms/-Archivos/Boletines/22/BDO_22_Europa.html">Enquisa do CIS sobre a identidade española fronte á identidade europea</a>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">A identificación coa condición de "español", sexa en exclusiva, sexa compartida coa condición de "catalán", "vasco", etc. é moi maioritaria, ata en cada unha das comunidades autónomas con nacionalismos periféricos. As interpretacións políticas destes datos e as súas tendencias poden ser variables e ata opostas, pero os estudos sociolóxicos son neste punto claros: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">segundo as investigacións serias, manifestan un sólido e crecente apoio ao chamado pacto constitucional do 78 (polas dúbidas: Enric Martínez-Herrera e Thomas Milley, The Constitution and the Politics of National Identity in Contemporary Spain, en Nations & Nationalism 2010, 16, 1).</div> </div><div class="cite">(<a href="/w/index.php?title=F%C3%A9lix_Ovejero_Lucas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Félix Ovejero Lucas (a páxina aínda non existe)">Félix Ovejero Lucas</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/opinion/sentencia/hidraulica/elpepiopi/20100721elpepiopi_4/Tes"><i>La sentencia y la hidráulica</i></a>, El País, 21 de xullo de 2010)</div> </blockquote> <p>A perspectiva do <a href="/wiki/Partido_Popular" title="Partido Popular">Partido Popular</a> reflíctese neste artigo de <a href="/w/index.php?title=C%C3%A9sar_Alcal%C3%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="César Alcalá (a páxina aínda non existe)">César Alcalá</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.arbil.org/(66)cesa.htm">El "patriotismo constitucional"</a>. A dun artigo de <a href="/wiki/Fernando_Savater" title="Fernando Savater">Fernando Savater</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elpais.com/diario/2001/12/06/opinion/1007593206_850215.html">Vivere libero</a> (<i>El País</i>, 6 de decembro de 2001), citado por <a href="/w/index.php?title=Bernat_Castany_Prado&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernat Castany Prado (a páxina aínda non existe)">Bernat Castany Prado</a> en <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.es/books?id=l-KnK7vMctEC&pg=PA71&lpg=PA71&dq=%22suelen+ser+m%C3%A1s+performativos+que+informativos%22&source=bl&ots=oqqftoL-z1&sig=PwQZgn1N1a_kMiWOi9qeYlTCJIo&hl=es&ei=t0VNTPSDG4u7jAf6nbzYDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CBkQ6AEwAQ#v=onepage&q=%22suelen%20ser%20m%C3%A1s%20performativos%20que%20informativos%22&f=false"><i>Literatura posnacional</i></a>, Editum, 2007, <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9788483716847" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-8371-684-7</a>, pg. 71. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> </p> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">«A ditadura e o réxime de Franco desacreditaron o españolismo e os nacionalismos -sobre todo o vasco e o catalán- que se redefiniron como liberación nacional e identificouse democracia en España con dereitos das nacionalidades. Iso é unha interpretación moi criticable, en parte falsa, pero que se produciu e é difícil reconstruír unha idea forte de España sobre iso que fai anos chamabamos patriotismo constitucional»</div> </div><div class="cite"><a href="/w/index.php?title=Juan_Pablo_Fusi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Juan Pablo Fusi (a páxina aínda non existe)">Juan Pablo Fusi</a>, profesor da universidade Complutense de Madrid, en «Breve historia do mundo contemporáneo» (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cope.es/detalle/Por-que-esta-mal-visto-sentirse-espanol.html">entrevistas en COPE</a>, 5 de outubro de 2013).</div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Lu%C3%ADs_Rodr%C3%ADguez_Zapatero&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Luís Rodríguez Zapatero (a páxina aínda non existe)">José Luís Rodríguez Zapatero</a>, na última fase do seu primeiro mandato, intensificou as referencias a España: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Hoxe falar da bandeira española e da nosa patria é falar de liberdade, dereitos e cidadanía, que é o mellor xeito de expresarse con patriotismo.</div> </div><div class="cite">Citado por Luís Ayllón: <i>se arropa con la bandera en sus mítines de Uruguay y Argentina</i>, en ABC 12 de novembro de 2007</div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Ignacio Fernández Sarasola, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/46860519115138617422202/p0000001.htm"><i>La primera Constitución española: El Estatuto de Bayona</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100111150837/http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/46860519115138617422202/p0000001.htm">Arquivado</a> 11 de xaneiro de 2010 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Do fracaso do Estatuto de Baiona pódese desprender facilmente que a súa influencia na historia constitucional española foi practicamente nula. A súa principal achega derivou por unha vía negativa, ao servir de revulsivo aos «patriotas» para elaboraren a Constitución de 1812, verdadeiro envés liberal do Estatuto. Positivamente a influencia do Estatuto de Baiona no soado texto de Cádiz é inapreciable, posto que respondían a filosofías moi distintas: autoritaria e ilustrada a do primeiro; netamente liberal, a do segundo. Nada máis errado que as interesadas palabras do afrancesado Marchena, quen dicía que a Constitución de Cádiz só tiña de bo o que copiara ao texto de Baiona</div> </div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Talmon (<i>Totalitarian Democracy</i>) ve el inicio de <i>la concepción moderna del totalitarismo</i> en Rousseau. Citado en <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.robertexto.com/archivo15/totalit_sxx.htm"><i>El totalitarismo en el siglo XX</i></a> Emilio Figueredo. Outras asociacións fan Pablo Molina <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.juandemariana.org/comentario/251/rousseau/prescriptor/socialismo/"><i>Rousseau, prescriptor del socialismo</i></a> ou José Fernández Santillán (<i>Hobbes y Rousseau entre la autocracia y la democracia</i>), citado en <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20070808211732/http://eresuniversitario.com/2007/06/01/la-falta-de-metodo/123">"Dossier: Totalitarismo"</a>. <i>Letras. El periódico de los universitarios en la red</i> <span style="font-style: italic;">(en <a href="/wiki/Lingua_castel%C3%A1" title="Lingua castelá">castelán</a>)</span>. 1 de xuño de 2007. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://eresuniversitario.com/2007/06/01/la-falta-de-metodo/123">o orixinal</a> o 08 de agosto de 2007<span class="reference-accessdate">. Consultado o 23 de outubro de 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ANacionalismo+espa%C3%B1ol&rft.atitle=Dossier%3A+Totalitarismo&rft.chron=1+de+xu%C3%B1o+de+2007&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Letras.+El+peri%C3%B3dico+de+los+universitarios+en+la+red&rft_id=http%3A%2F%2Feresuniversitario.com%2F2007%2F06%2F01%2Fla-falta-de-metodo%2F123&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Rosa Mª Rodríguez Ladreda <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aafi.filosofia.net/publicaciones/el_buho/elbuho2/buho2/soberania.htm"><i>La cuestión de la soberanía: a propósito de los nacionalismos vasco y catalán</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070622232701/http://aafi.filosofia.net/publicaciones/el_buho/elbuho2/buho2/soberania.htm">Arquivado</a> 22 de xuño de 2007 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.. Revista El Búho. Xaneiro - Xuño de 2004 ISSN 1138-35</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Nadal, Jordi (1975) <i>El fracaso de la Revolución industrial en España 1814-1913</i>, Barcelona, Ariel</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Proceso estudiado desde fechas tan tempranas como 1931 -PUGÉS, MANUEL. <i>Cómo triunfó el proteccionismo en España. (La formación de la política arancelaria española)</i>. Prólogo del Profesor D. Pedro Gual Villalbí. Barcelona, Editorial Juventud- hasta la actualidad -Antonio Tena Junguito (2001)<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130621090649/http://e-archivo.uc3m.es/bitstream/10016/381/1/dh021002.pdf"><i>¿Por qué fue España un país con alta protección industrial? Evidencias desde la protección efectiva 1870-1930</i></a> Documento de trabajo de la Universidad Carlos III de Madrid-</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Juan_Velarde_Fortes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Juan Velarde Fortes (a páxina aínda non existe)">Juan Velarde Fortes</a> <i>O español como base do desenvolvemento</i>, no II <a href="/wiki/Congreso_Internacional_da_Lingua_Espa%C3%B1ola" title="Congreso Internacional da Lingua Española">Congreso Internacional da Lingua Española</a>, <a href="/wiki/Valladolid" title="Valladolid">Valladolid</a>, outubro de 2001 <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">En España, precisamente, desde o arancel dos moderados de 1847, acentuado coa mensaxe proteccionista de Cánovas do Castelo maximizado polo arancel de guerra de 1891, e continuado, de modo cada vez máis forte, ata 1957, existiu unha clarísima mentalidade autárquica.</div> </div><div class="cite"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.eumed.net/cursecon/textos/Velarde-esp.htm">[4]</a></div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Juan Hernández Andreu y Nelson Álvarez Vázquez (2005) <i>Librecambismo y proteccionismo en España (siglos XVIII y XIX)</i> Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/8436250346" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-362-5034-6</a> Francisco J. Constenla Acasuso (1982) <i>La evolución del proteccionismo en España y el Arancel Cambó de 1922</i>, Santiago de Compostela: F.J. Constenla <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/8430064389" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-300-6438-9</a></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://html.rincondelvago.com/nacionalismo-y-movimientos-obreros-en-espana.html">Nacionalismo y movimientos obreros en España</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150118214158/http://html.rincondelvago.com/nacionalismo-y-movimientos-obreros-en-espana.html">Arquivado</a> 18 de xaneiro de 2015 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. en El Rincón del Vago.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Carlos Dardé <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/contextos/7120.htm"><i>Giro proteccionista de los conservadores</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081210085719/http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/contextos/7120.htm">Arquivado</a> 10 de decembro de 2008 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., en artehistoria</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Josep_Fontana" title="Josep Fontana">Josep Fontana</a>, ed. (1986) <i>España bajo el franquismo</i>, Barcelona: Crítica <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/8474232848" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-7423-284-8</a>. Particularmente, para temas económicos, las pgs. 170-215, secciones <i>Estancamiento industrial e intervencionismo económico durante el primer franquismo</i> (José Luis García Delgado), <i>El mercad negro de productos agrarios en la posguerra (Carlos Bariela) y </i>Realidad y propaganda de la planificación indicativa en España (Fabián Estapé y Mercè Amado)</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://books.google.es/books?id=70UI8ZQt56QC&pg=PA677&hl=es&source=gbs_selected_pages&cad=3#v=onepage&q&f=false">http://books.google.es/books?id=70UI8ZQt56QC&pg=PA677&hl=es&source=gbs_selected_pages&cad=3#v=onepage&q&f=false</a> Diccionario</span> </li> <li id="cite_note-abc23/06/1978-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-abc23/06/1978_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1978/06/23/058.html">"abc23/06/1978"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ANacionalismo+espa%C3%B1ol&rft.btitle=abc23%2F06%2F1978&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fhemeroteca.abc.es%2Fnav%2FNavigate.exe%2Fhemeroteca%2Fmadrid%2Fabc%2F1978%2F06%2F23%2F058.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-abc27/10/1978-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-abc27/10/1978_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1978/10/27/019.html">"abc27/10/1978"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3ANacionalismo+espa%C3%B1ol&rft.btitle=abc27%2F10%2F1978&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fhemeroteca.abc.es%2Fnav%2FNavigate.exe%2Fhemeroteca%2Fmadrid%2Fabc%2F1978%2F10%2F27%2F019.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">siempre la lengua fue compañera del imperio: y de tal manera lo siguió: que junta mente començaron. crecieron. y florecieron. y después junta fue la caída de entrambos</div> </div><div class="cite"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.antoniodenebrija.org/prologo.html">Prólogo de la <i>Gramática de la lengua castellana</i>.</a></div> </blockquote>A frase é moi citada con algunha variante, como <i>a Lingua vai co Imperio</i>, como fai Martínez de Sousa, en <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/cultura/Cerida/odiada/ortografia/elpepicul/19891126elpepicul_4/Tes/"><i>Cerida, odiada ortografía. Las propuestas de reformar el español escrito tropiezan con el escepticismo y el desinterés</i></a>, en El País, 26/11/1989. Un informe sobre <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120301002752/http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/contextos/6687.htm"><i>La cuestión lingüística</i></a> en siglo XVI, por Ricardo García Cárcel en Artehistoria.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lanacion.com.ar/opinion/Nota.asp?nota_id=747217"><i>Defender el castellano. No hay progreso ni civilización sin el desarrollo del idioma. La lengua corre el riesgo de degradarse</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190912221632/https://www.lanacion.com.ar/opinion/no-hay-progreso-ni-civilizacion-sin-el-desarrollo-del-idioma-nid747217">Arquivado</a> 12 de setembro de 2019 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., La Nación, 14 de octubre de 2005. Texto de Carlos V citado terminando de otra manera ligeramente diferente, por Manuel Segarra Berenguer (2005) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.editorial-club-universitario.es/pdf/559.pdf"><i>Cruces de Seda</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150923233904/http://www.editorial-club-universitario.es/pdf/559.pdf">Arquivado</a> 23 de setembro de 2015 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., Alicante: Editorial Club Universitario.84-8454-461-3. <i>Entiéndame vuesa merced si quiere, porque no he de hablarle sino en la mi lengua española, que es lengua tan noble que debería hablarse en el orbe todo</i>. En la cita se recoge tal como es citado por Sergio Zamora <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilh.ch/pictures/spanisch/3_el_desarrollo_espanola.pdf"><i>El desarrollo y expansión de la lengua española</i></a>; y por Alejo Fernández Pérez <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.arbil.org/(73)alej.htm"><i>La importancia del español</i></a>, en Arbil, nº73.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Bartolom%C3%A9_Clavero&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bartolomé Clavero (a páxina aínda non existe)">Bartolomé Clavero</a> (1986) <i>Tantas Personas Como Estados</i>. Madrid. Tecnos; (1991) <i>Razón de Estado, Razón de Individuo, Razón de Historia</i>. Madrid: Centro de Estudios Politicos y Constitucionales.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Henry_Kamen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry Kamen (a páxina aínda non existe)">Henry Kamen</a> <i>Imperio: la forja de España como potencia mundial (2003)</i></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Josep_Maria_Sol%C3%A9_i_Sabat%C3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Josep Maria Solé i Sabaté (a páxina aínda non existe)">Josep Maria Solé i Sabaté</a>; Joan Villarroya; y otros (2006) <i>El franquisme a Catalunya. (1939-1977)</i>, Barcelona: Edicions 62, cuatro volúmenes. Vol I <i>La dictadura totalitària (1939-1945)</i>; citado por Josep María Soria <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.foroporlamemoria.info/documentos/2005/franqcat_13072005.htm"><i>El franquismo en Catalunya. Más de cien historiadores repasan en cuatro tomos el auge y caída del régimen</i></a>, La Vanguardia 13/07/2005.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elmundo.es/elmundo/2008/04/30/baleares/1209563060.html"><i>Rosa Díez pregunta al Gobierno sobre la discriminación lingüística en Baleares</i></a>, en El Mundo, 30 de abril de 2008. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lenguacatalana.com/imposicion-de-la-lengua-catalana-en-valencia.htm"><i>Dos lenguas, una imposición</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080521141945/http://www.lenguacatalana.com/imposicion-de-la-lengua-catalana-en-valencia.htm">Arquivado</a> 21 de maio de 2008 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. (sobre el valenciano y el catalán). O 23 de xuño de 2008 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/espana/veintena/intelectuales/reclama/reformas/defender/castellano/elpepuesp/20080624elpepinac_8/Tes"><i>Una veintena de intelectuales reclama reformas para defender el castellano</i></a>, en un <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/espana/Manifiesto/lengua/comun/elpepuesp/20080623elpepunac_29/Tes"><i>"Manifiesto por una lengua común". Documento presentado en el Ateneo de Madrid</i></a> e asinado inicialmente por <a href="/wiki/Mario_Vargas_Llosa" title="Mario Vargas Llosa">Mario Vargas Llosa</a>, <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Antonio_Marina&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Antonio Marina (a páxina aínda non existe)">José Antonio Marina</a>, <a href="/w/index.php?title=Aurelio_Arteta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aurelio Arteta (a páxina aínda non existe)">Aurelio Arteta</a>, <a href="/w/index.php?title=F%C3%A9lix_de_Az%C3%BAa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Félix de Azúa (a páxina aínda non existe)">Félix de Azúa</a>, <a href="/w/index.php?title=Albert_Boadella&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albert Boadella (a páxina aínda non existe)">Albert Boadella</a>, <a href="/w/index.php?title=Carlos_Castilla_del_Pino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carlos Castilla del Pino (a páxina aínda non existe)">Carlos Castilla del Pino</a>, <a href="/w/index.php?title=Luis_Alberto_de_Cuenca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luis Alberto de Cuenca (a páxina aínda non existe)">Luis Alberto de Cuenca</a>, <a href="/wiki/Arcadi_Espada" title="Arcadi Espada">Arcadi Espada</a>, <a href="/w/index.php?title=Alberto_Gonz%C3%A1lez_Troyano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alberto González Troyano (a páxina aínda non existe)">Alberto González Troyano</a>, <a href="/w/index.php?title=Antonio_Lastra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonio Lastra (a páxina aínda non existe)">Antonio Lastra</a>, <a href="/wiki/Carmen_Iglesias" class="mw-disambig" title="Carmen Iglesias">Carmen Iglesias</a>, <a href="/w/index.php?title=Carlos_Mart%C3%ADnez_Gorriar%C3%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carlos Martínez Gorriarán (a páxina aínda non existe)">Carlos Martínez Gorriarán</a>, <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Luis_Pardo&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Luis Pardo (a páxina aínda non existe)">José Luis Pardo</a>, <a href="/wiki/%C3%81lvaro_Pombo" title="Álvaro Pombo">Álvaro Pombo</a>, Ramón Rodríguez, <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_Ruiz_Soroa&action=edit&redlink=1" class="new" title="José María Ruiz Soroa (a páxina aínda non existe)">José María Ruiz Soroa</a>, <a href="/wiki/Fernando_Savater" title="Fernando Savater">Fernando Savater</a> y <a href="/w/index.php?title=Fernando_Sosa_Wagner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fernando Sosa Wagner (a páxina aínda non existe)">Fernando Sosa Wagner</a> (El País, 24 de junio de 2008). <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Desde hace algunos años hay crecientes razones para preocuparse en nuestro país por la situación institucional de la lengua castellana, la única lengua juntamente oficial y común de todos los ciudadanos españoles. Desde luego, no se trata de una desazón meramente cultural -nuestro idioma goza de una pujanza envidiable y creciente en el mundo entero, sólo superada por el chino y el inglés- sino de una inquietud estrictamente política: se refiere a su papel como lengua principal de comunicación democrática en este país, así como de los derechos educativos y cívicos de quienes la tienen como lengua materna o la eligen con todo derecho como vehículo preferente de expresión, comprensión y comunicación.</div> </div> </blockquote> <p>O documento foi obxecto dun debate extenso. Un exemplo de resposta crítica, por parte do viceconselleiro de Política Lingüística do Goberno vasco, Patxi Baztarrika Galparsoro: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/opinion/temores/Goliat/elpepuopi/20080718elpepiopi_5/Tes"><i>Los temores de Goliat</i></a>, El País, 18/07/2008.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> </p> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">Manifiesto que, más que a favor de "la lengua común", parece abogar por el monolingüismo de facto... Sería deseable que los firmantes y vitoreadores de tan trasnochados principios, en lugar de abogar por una "modificación constitucional y de algunos Estatutos autonómicos" (¡eso mismo que, en otros contextos, acarrea inmediato anatema!), petición harto sospechosa de nostalgia preconstitucional, regresaran al espíritu de regeneración democrática que ha permitido en Euskadi la construcción de un amplísimo acuerdo político y social en torno al euskera. Sin coacción, pero con firmeza; sin agresiones, pero también sin tibieza.</div> </div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">Dáse este rexeitamenteo, por exemplo, nas obras de <a href="/wiki/Jon_Juaristi" title="Jon Juaristi">Jon Juaristi</a> (<i>El bucle melancólico</i>, <i>El bosque originario</i>), un antigo <i>abertzale</i> que pasou a denunciar o nacionalismo vasco e os nacionalismos periféricos en xeral</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Gregorio_Salvador&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gregorio Salvador (a páxina aínda non existe)">Gregorio Salvador</a>, citado por Jesús Menéndez <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.proceedings.scielo.br/scielo.php?pid=MSC0000000012002000100033&script=sci_arttext&tlng=es"><i>Lengua e identidad nacional</i></a>, An. 2. Congreso Brasileño de Hispanistas, outubro de 2002</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">José del Valle <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120505122950/http://miradassobrelalengua.blogia.com/2007/061102-jose-del-valle-la-lengua-patria-comun-politica-linguistica-politica-exterior-y-e.php"><i>La lengua, patria común: Política lingüística, política exterior y el post-nacionalismo hispánico</i></a>, artículo publicado originalmente en: Roger Wright y Peter Ricketts (eds.), Studies on Ibero-Romance Linguistics Dedicated to Ralph Penny, Newark [Delaware], Juan de la Cuesta Monographs (Estudios Lingüísticos n.º 7), 2005, pp. 391-416.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Gustavo_Su%C3%A1rez_Pertierra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gustavo Suárez Pertierra (a páxina aínda non existe)">Gustavo Suárez Pertierra</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elpais.com/articulo/opinion/Ambiciones/globales/Espana/elpepiopi/20080414elpepiopi_11/Tes"><i>Ambiciones globales para España. España tiene prestigio y capacidad de atracción internacionales, amén del capital de su lengua y cultura. Pero puede y debe explotar mejor sus recursos en el mundo. Necesita una estrategia colectiva como país.</i></a><i>, en El País, 14/04/2008:</i> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6856698"> <blockquote class="flexquote"> <div class="flex"> <div class="quote">los espacios privilegiados del poder blando: la cultura y, sobre todo, la lengua, que es nuestro principal activo. Así lo avalan 400 millones de hispanohablantes en Latinoamérica y 40 millones en EE UU. Según algunos expertos, el valor económico del español alcanza al 15% del PIB.</div> </div> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Jon_Juaristi" title="Jon Juaristi">Jon Juaristi</a> trata o asunto en ensaios como <i>El bucle melancólico</i> e <i>El bosque originario</i></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.filosofia.org/hem/dep/car/9211014.htm"><i>La Fiesta de la Raza</i></a> artículo firmado <i>Por los emigrantes</i>, aparecido en El Carbayón, Oviedo, 14 de outubro de 1921.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://orientatzaile.blogspot.com/2007_07_01_archive.html">Poesía de M. Sardina</a></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">Contextualización do texto de Morvilliers, os seus antecedentes e as súas primeiras repercusiones en España, en Carlos Martínez Shaw: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120229042028/http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/contextos/6818.htm"><i>El debate sobre España</i></a> en Artehistoria.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véxase_tamén"><span id="V.C3.A9xase_tam.C3.A9n"></span>Véxase tamén</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=11" title="Editar a sección: «Véxase tamén»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=11" title="Editar o código fonte da sección: Véxase tamén"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table role="presentation" class="mbox-small plainlinks sistersitebox" style="background-color:var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);color:inherit"> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Flag_map_of_Spain.svg/40px-Flag_map_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="40" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Flag_map_of_Spain.svg/60px-Flag_map_of_Spain.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Flag_map_of_Spain.svg/80px-Flag_map_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="730" data-file-height="600" /></span><figcaption></figcaption></figure></td> <td class="mbox-text plainlist">A Galipedia ten un <a href="/wiki/Wikipedia:Portal" title="Wikipedia:Portal">portal</a> sobre: <i><b><a href="/wiki/Portal:Espa%C3%B1a" title="Portal:España">España</a></b></i></td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Outros_artigos">Outros artigos</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&veaction=edit&section=12" title="Editar a sección: «Outros artigos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&action=edit&section=12" title="Editar o código fonte da sección: Outros artigos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Jos%C3%A9_Antonio_Primo_de_Rivera" title="José Antonio Primo de Rivera">José Antonio Primo de Rivera</a></li> <li><a href="/wiki/Francisco_Franco_Bahamonde" class="mw-redirect" title="Francisco Franco Bahamonde">Francisco Franco Bahamonde</a></li> <li><a href="/wiki/Fuerza_Nueva" title="Fuerza Nueva">Fuerza Nueva</a></li> <li><a href="/wiki/Blas_Pi%C3%B1ar" title="Blas Piñar">Blas Piñar</a></li> <li><a href="/wiki/Batall%C3%B3n_Vasco_Espa%C3%B1ol" title="Batallón Vasco Español">Batallón Vasco Español</a></li> <li><a href="/wiki/Guerra_civil_espa%C3%B1ola" title="Guerra civil española">Guerra civil española</a></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Nacionalismo_étnico" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-ver"><a href="/wiki/Modelo:Nacionalismo_%C3%A9tnico" title="Modelo:Nacionalismo étnico"><abbr title="Ver o modelo">v</abbr></a></li><li class="nv-conversa"><a href="/w/index.php?title=Conversa_modelo:Nacionalismo_%C3%A9tnico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conversa modelo:Nacionalismo étnico (a páxina aínda non existe)"><abbr title="Conversa do modelo">c</abbr></a></li><li class="nv-editar"><a class="external text" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Modelo:Nacionalismo_%C3%A9tnico&action=edit"><abbr title="Editar o modelo">e</abbr></a></li></ul></div><div id="Nacionalismo_étnico" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Nacionalismo_%C3%A9tnico" title="Nacionalismo étnico">Nacionalismo étnico</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Nacionalismos</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Nacionalismo_acerbaixano" title="Nacionalismo acerbaixano">Acerbaixano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_acholi" title="Nacionalismo acholi">Acholi</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_afrikaans" title="Nacionalismo afrikaans">Afrikaans</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_alban%C3%A9s" title="Nacionalismo albanés">Albanés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_alem%C3%A1n" title="Nacionalismo alemán">Alemán</a> <ul><li><a href="/wiki/Nacionalismo_alem%C3%A1n_en_Austria" title="Nacionalismo alemán en Austria">en Austria</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_andaluz" title="Nacionalismo andaluz">Andaluz</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_%C3%A1rabe" title="Nacionalismo árabe">Árabe</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_aragon%C3%A9s" title="Nacionalismo aragonés">Aragonés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_armenio" title="Nacionalismo armenio">Armenio</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_arxentino" title="Nacionalismo arxentino">Arxentino</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_asirio" title="Nacionalismo asirio">Asirio</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_asturiano" title="Nacionalismo asturiano">Asturiano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_austr%C3%ADaco" title="Nacionalismo austríaco">Austríaco</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_baluchi" title="Nacionalismo baluchi">Baluchi</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_bavar%C3%A9s" title="Nacionalismo bavarés">Bavarés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_belaruso" title="Nacionalismo belaruso">Belaruso</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_bengal%C3%AD" title="Nacionalismo bengalí">Bengalí</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_b%C3%A9rber" title="Nacionalismo bérber">Bérber</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_birmano" title="Nacionalismo birmano">Birmano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_bodo" title="Nacionalismo bodo">Bodo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_bosn%C3%ADaco" title="Nacionalismo bosníaco">Bosníaco</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_bret%C3%B3n" title="Nacionalismo bretón">Bretón</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_cabilo" class="mw-redirect" title="Nacionalismo cabilo">Cabilo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_canadense" title="Nacionalismo canadense">Canadense</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_canario" title="Nacionalismo canario">Canario</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_canton%C3%A9s" title="Nacionalismo cantonés">Cantonés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_castel%C3%A1n" title="Nacionalismo castelán">Castelán</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_catal%C3%A1n" title="Nacionalismo catalán">Catalán</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_checo" title="Nacionalismo checo">Checo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_chicano" title="Nacionalismo chicano">Chicano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_cingal%C3%A9s" title="Nacionalismo cingalés">Cingalés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_circasiano" title="Nacionalismo circasiano">Circasiano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_copto" title="Nacionalismo copto">Copto</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_coreano" title="Nacionalismo coreano">Coreano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_c%C3%B3rnico" title="Nacionalismo córnico">Córnico</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_corso" title="Nacionalismo corso">Corso</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_croata" title="Nacionalismo croata">Croata</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_escoc%C3%A9s" title="Nacionalismo escocés">Escocés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_eslovaco" title="Nacionalismo eslovaco">Eslovaco</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_esloveno" title="Nacionalismo esloveno">Esloveno</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Español</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_estoniano" title="Nacionalismo estoniano">Estoniano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_exipcio" title="Nacionalismo exipcio">Exipcio</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_filipino" title="Nacionalismo filipino">Filipino</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_fin%C3%A9s" title="Nacionalismo finés">Finés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_flamengo" title="Nacionalismo flamengo">Flamengo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_franc%C3%A9s" title="Nacionalismo francés">Francés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_fris%C3%B3n" title="Nacionalismo frisón">Frisón</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_galego" title="Nacionalismo galego">Galego</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_gal%C3%A9s" title="Nacionalismo galés">Galés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_grego" title="Nacionalismo grego">Grego</a> <ul><li><a href="/wiki/Nacionalismo_grego_en_Chipre" title="Nacionalismo grego en Chipre">en Chipre</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_han" title="Nacionalismo han">Han</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_hazara" title="Nacionalismo hazara">Hazara</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_h%C3%BAngaro" title="Nacionalismo húngaro">Húngaro</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_island%C3%A9s" title="Nacionalismo islandés">Islandés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_ibo" title="Nacionalismo ibo">Ibo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_indio" title="Nacionalismo indio">Indio</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_ingl%C3%A9s" title="Nacionalismo inglés">Inglés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_iraniano" title="Nacionalismo iraniano">Iraniano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_iraqu%C3%AD" title="Nacionalismo iraquí">Iraquí</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_irland%C3%A9s" title="Nacionalismo irlandés">Irlandés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_italiano" title="Nacionalismo italiano">Italiano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_khmer" title="Nacionalismo khmer">Khmer</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_kurdo" title="Nacionalismo kurdo">Kurdo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_lezguio" title="Nacionalismo lezguio">Lezguio</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_liban%C3%A9s" title="Nacionalismo libanés">Libanés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_lombardo" title="Nacionalismo lombardo">Lombardo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_macedonio" title="Nacionalismo macedonio">Macedonio</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_manch%C3%BA" title="Nacionalismo manchú">Manchú</a></li> <li><a href="/wiki/Conflito_mapuche" title="Conflito mapuche">Mapuche</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_moldovo" title="Nacionalismo moldovo">Moldovo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_montenegrino" title="Nacionalismo montenegrino">Montenegrino</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_naga" title="Nacionalismo naga">Naga</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_rom%C3%A1ntico_noruegu%C3%A9s" title="Nacionalismo romántico noruegués">Noruegués</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_occitano" title="Nacionalismo occitano">Occitano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_ogoni" title="Nacionalismo ogoni">Ogoni</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_padano" title="Nacionalismo padano">Padano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_palestino" title="Nacionalismo palestino">Palestino</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_paxto" title="Nacionalismo paxto">Paxto</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_polaco" title="Nacionalismo polaco">Polaco</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_punjabi" title="Nacionalismo punjabi">Punjabi</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_quebequ%C3%A9s" title="Nacionalismo quebequés">Quebequés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_roman%C3%A9s" title="Nacionalismo romanés">Romanés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_ruso" title="Nacionalismo ruso">Ruso</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_saharau%C3%AD" title="Nacionalismo saharauí">Saharauí</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_sardo" title="Nacionalismo sardo">Sardo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_serbio" title="Nacionalismo serbio">Serbio</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_siciliano" title="Nacionalismo siciliano">Siciliano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_sindhi" title="Nacionalismo sindhi">Sindhi</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_somal%C3%AD" title="Nacionalismo somalí">Somalí</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_t%C3%A1mil" title="Nacionalismo támil">Támil</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_tripuri" title="Nacionalismo tripuri">Tripuri</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_turco" title="Nacionalismo turco">Turco</a> <ul><li><a href="/wiki/Nacionalismo_turco_en_Chipre" title="Nacionalismo turco en Chipre">en Chipre</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_ucra%C3%ADno" title="Nacionalismo ucraíno">Ucraíno</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_do_Ulster" title="Nacionalismo do Ulster">Ulster</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_uigur" title="Nacionalismo uigur">Uigur</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_valenciano" title="Nacionalismo valenciano">Valenciano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_vasco" title="Nacionalismo vasco">Vasco</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_v%C3%A9neto" title="Nacionalismo véneto">Véneto</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_vietnamita" title="Nacionalismo vietnamita">Vietnamita</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_xapon%C3%A9s" title="Nacionalismo xaponés">Xaponés</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_xeorxiano" title="Nacionalismo xeorxiano">Xeorxiano</a></li> <li><a href="/wiki/Sionismo" title="Sionismo">Xudeu</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_zazaki" title="Nacionalismo zazaki">Zazaki</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Pannacionalismo" title="Pannacionalismo">Pannacionalismos</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Nacionalismo_africano" title="Nacionalismo africano">Africano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_alxeriano" title="Nacionalismo alxeriano">Alxeriano</a></li> <li><a href="/wiki/Panarabismo" title="Panarabismo">Arabismo</a></li> <li><a href="/wiki/Panasianismo" title="Panasianismo">Asianismo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_australiano" title="Nacionalismo australiano">Australiano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_bangladesh%C3%AD" title="Nacionalismo bangladeshí">Bangladeshí</a></li> <li><a href="/wiki/Pancatalanismo" title="Pancatalanismo">Catalán</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_chin%C3%A9s" title="Nacionalismo chinés">Chinés</a></li> <li><a href="/wiki/Panceltismo" title="Panceltismo">Celtismo</a></li> <li><a href="/wiki/Escandinavismo" title="Escandinavismo">Escandinavismo</a></li> <li><a href="/wiki/Paneslavismo" title="Paneslavismo">Eslavismo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_estadounidense" title="Nacionalismo estadounidense">Estadounidense</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_europeo" title="Nacionalismo europeo">Europeo</a></li> <li><a href="/wiki/Panhispanismo" title="Panhispanismo">Hispanismo</a></li> <li><a href="/wiki/Iberismo" title="Iberismo">Iberismo</a></li> <li><a href="/wiki/Paniranismo" title="Paniranismo">Iranismo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_libio" title="Nacionalismo libio">Libio</a></li> <li><a href="/wiki/Panmongolismo" title="Panmongolismo">Mongolismo</a></li> <li><a href="/wiki/Panindianismo" title="Panindianismo">Nativo americano</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_nixeriano" title="Nacionalismo nixeriano">Nixeriano</a></li> <li><a href="/wiki/Panoceanismo" title="Panoceanismo">Oceanismo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_paquistan%C3%AD" title="Nacionalismo paquistaní">Paquistaní</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_tunisiano" title="Nacionalismo tunisiano">Tunisiano</a></li> <li><a href="/wiki/Turanismo" title="Turanismo">Turanismo</a></li> <li><a href="/wiki/Panturquismo" title="Panturquismo">Turquismo</a></li> <li><a href="/wiki/Panxermanismo" title="Panxermanismo">Xermanismo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Movementos</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Movemento_Aceh_Libre" title="Movemento Aceh Libre">Movemento Aceh Libre</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_alsaciano" title="Independentismo alsaciano">Independentismo alsaciano</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_assam%C3%A9s" title="Independentismo assamés">Independentismo assamés</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_asirio" title="Independentismo asirio">Independentismo asirio</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_catal%C3%A1n" title="Independentismo catalán">Independentismo catalán</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_cham" title="Independentismo cham">Independentismo cham</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_escoc%C3%A9s" title="Independentismo escocés">Independentismo escocés</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_fero%C3%A9s" title="Independentismo feroés">Independentismo feroés</a></li> <li><a href="/wiki/Movemento_flamengo" title="Movemento flamengo">Movemento flamengo</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_galego" title="Independentismo galego">Independentismo galego</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_gal%C3%A9s" title="Independentismo galés">Independentismo galés</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_groenland%C3%A9s" title="Independentismo groenlandés">Independentismo groenlandés</a></li> <li><a href="/wiki/Movemento_pola_soberan%C3%ADa_hawaiana" title="Movemento pola soberanía hawaiana">Movemento pola soberanía hawaiana</a></li> <li><a href="/wiki/Movemento_maor%C3%AD" title="Movemento maorí">Movemento maorí</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_de_Mongolia_Interior" title="Independentismo de Mongolia Interior">Independentismo de Mongolia Interior</a></li> <li><a href="/wiki/Movemento_Pap%C3%BAa_Libre" title="Movemento Papúa Libre">Movemento Papúa Libre</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_ryukyu" title="Independentismo ryukyu">Independentismo ryukyu</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_taiwan%C3%A9s" title="Independentismo taiwanés">Independentismo taiwanés</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_tibetano" title="Independentismo tibetano">Independentismo tibetano</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo_de_Turquest%C3%A1n_Oriental" title="Independentismo de Turquestán Oriental">Independentismo de Turquestán Oriental</a></li> <li><a href="/wiki/Movemento_val%C3%B3n" title="Movemento valón">Movemento valón</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Conceptos</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Arakan" title="Arakan">Arakan</a></li> <li><a href="/wiki/Asiria" title="Asiria">Asiria</a></li> <li><a href="/wiki/Azawad" title="Azawad">Azawad</a></li> <li><a href="/wiki/Balawarist%C3%A1n" title="Balawaristán">Balawaristán</a></li> <li><a href="/wiki/Baluchist%C3%A1n_(rexi%C3%B3n)" title="Baluchistán (rexión)">Baluchistán</a></li> <li><a href="/wiki/Bangsamoro" title="Bangsamoro">Bangsamoro</a></li> <li><a href="/wiki/Cameria" title="Cameria">Cameria</a></li> <li><a href="/wiki/Carelia" title="Carelia">Carelia</a></li> <li><a href="/wiki/Champa" title="Champa">Champa</a></li> <li><a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Chechena_de_Ichkeria" title="República Chechena de Ichkeria">República Chechena de Ichkeria</a></li> <li><a href="/wiki/Circasia" title="Circasia">Circasia</a></li> <li><a href="/wiki/Pen%C3%ADnsula_de_Crimea" title="Península de Crimea">Crimea</a></li> <li><a href="/wiki/Estado_de_Hatay" title="Estado de Hatay">Estado de Hatay</a></li> <li><a href="/wiki/Hazarajat" title="Hazarajat">Hazarajat</a></li> <li><a href="/wiki/Cidade_Libre_de_Danzig" title="Cidade Libre de Danzig">Danzig</a></li> <li><a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Popular_de_Donetsk" title="República Popular de Donetsk">Donetsk</a></li> <li><a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Aut%C3%B3noma_do_Epiro_do_Norte" title="República Autónoma do Epiro do Norte">Epiro do Norte</a></li> <li><a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Croata_de_Herzeg-Bosnia" title="República Croata de Herzeg-Bosnia">Herzeg-Bosnia</a></li> <li><a href="/wiki/Ilirida" title="Ilirida">Ilirida</a></li> <li><a href="/wiki/Karakalpaquist%C3%A1n" title="Karakalpaquistán">Karakalpaquistán</a></li> <li><a href="/wiki/Katarismo" title="Katarismo">Katarismo</a></li> <li><a href="/wiki/Ketuanan_Melayu" title="Ketuanan Melayu">Ketuanan Melayu</a></li> <li><a href="/wiki/Kurdist%C3%A1n" title="Kurdistán">Kurdistán</a></li> <li><a href="/wiki/Lezguist%C3%A1n" class="mw-redirect" title="Lezguistán">Lezguistán</a></li> <li><a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Popular_de_Luhansk" title="República Popular de Luhansk">Luhansk</a></li> <li><a href="/wiki/Manchukuo" title="Manchukuo">Manchukuo</a></li> <li><a href="/wiki/Osetia" title="Osetia">Osetia</a></li> <li><a href="/wiki/Pashtunist%C3%A1n" title="Pashtunistán">Pashtunistán</a></li> <li><a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Serbia" title="República Serbia">República Srpska</a></li> <li><a href="/wiki/Departamento_de_Santa_Cruz" title="Departamento de Santa Cruz">Santa Cruz</a></li> <li><a href="/wiki/Laponia_(rexi%C3%B3n)" title="Laponia (rexión)">Sápmi</a></li> <li><a href="/wiki/Saraikist%C3%A1n" title="Saraikistán">Saraikistán</a></li> <li><a href="/wiki/Silesia" title="Silesia">Silesia</a></li> <li><a href="/wiki/Sindhudesh" title="Sindhudesh">Sindhudesh</a></li> <li><a href="/wiki/Pa%C3%ADs_S%C3%ADculo" title="País Sículo">País Sículo</a></li> <li><a href="/wiki/Tamil_Eelam" title="Tamil Eelam">Tamil Eelam</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%ADbet" title="Tíbet">Tíbet</a></li> <li><a href="/wiki/Turquest%C3%A1n_Oriental" title="Turquestán Oriental">Turquestán Oriental</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Outros</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Nacionalismo_racial" title="Nacionalismo racial">Racial</a> <ul><li><a href="/wiki/Nacionalismo_branco" title="Nacionalismo branco">Branco</a></li> <li><a href="/wiki/Teor%C3%ADa_do_sangue_puro_coreano" title="Teoría do sangue puro coreano">Coreano</a></li> <li><a href="/wiki/Indixenismo" title="Indixenismo">Indixenismo</a></li> <li><a href="/wiki/Nacionalismo_negro" title="Nacionalismo negro">Negro</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sionismo" title="Sionismo">Sionismo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span class="wrap"><i><b>Nota</b>: As formas de nacionalismo baseado principalmente no <a href="/wiki/Grupo_%C3%A9tnico" class="mw-redirect" title="Grupo étnico">grupo étnico</a> están recollidos enriba. Isto non implica que tódolos nacionalistas do grupo étnico subscriban esa forma de <a href="/wiki/Nacionalismo_%C3%A9tnico" title="Nacionalismo étnico">nacionalismo étnico</a></i>.</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Control_de_autoridades" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Control_de_autoridades" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Axuda:Control_de_autoridades" title="Axuda:Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span>: <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q948731" class="extiw" title="wikidata:Q948731">Q948731</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gran_Enciclop%C3%A8dia_Catalana" title="Gran Enciclopèdia Catalana">GEC</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0180919.xml">0180919</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Traído desde «<a dir="ltr" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nacionalismo_español&oldid=6615603">https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nacionalismo_español&oldid=6615603</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categoría</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Nacionalismo_espa%C3%B1ol" title="Categoría:Nacionalismo español">Nacionalismo español</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías agochadas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Todos_os_artigos_con_ligaz%C3%B3ns_externas_rotas" title="Categoría:Todos os artigos con ligazóns externas rotas">Todos os artigos con ligazóns externas rotas</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Artigos_con_ligaz%C3%B3ns_externas_rotas_desde_agosto_de_2018" title="Categoría:Artigos con ligazóns externas rotas desde agosto de 2018">Artigos con ligazóns externas rotas desde agosto de 2018</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xinas_que_usan_ligaz%C3%B3ns_m%C3%A1xicas_ISBN" title="Categoría:Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN">Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Todos_os_artigos_que_requiren_referencias" title="Categoría:Wikipedia:Todos os artigos que requiren referencias">Wikipedia:Todos os artigos que requiren referencias</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Artigos_que_requiren_referencias_desde_xu%C3%B1o_de_2020" title="Categoría:Wikipedia:Artigos que requiren referencias desde xuño de 2020">Wikipedia:Artigos que requiren referencias desde xuño de 2020</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> A última edición desta páxina foi o 11 de xaneiro de 2024 ás 17:04.</li> <li id="footer-info-copyright">Todo o texto está dispoñible baixo a <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">licenza Creative Commons recoñecemento compartir igual 4.0</a>; pódense aplicar termos adicionais. Consulte os <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/gl">termos de uso</a> para obter máis información.<br />Wikipedia® é unha marca rexistrada da <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, unha organización sen fins lucrativos.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Normas de protección de datos</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Advertencia_xeral">Advertencias</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desenvolvedores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/gl.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//gl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Nacionalismo_espa%C3%B1ol&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Vista móbil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-5zrpf","wgBackendResponseTime":163,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.404","walltime":"0.696","ppvisitednodes":{"value":2130,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":83734,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":33519,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":74513,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 302.900 1 -total"," 37.49% 113.550 1 Modelo:Listaref"," 22.82% 69.114 1 Modelo:Control_de_autoridades"," 15.24% 46.172 4 Modelo:Cita_web"," 8.33% 25.224 1 Modelo:Harvnp"," 8.20% 24.827 1 Modelo:Sen_referencias"," 7.66% 23.189 5 Modelo:Ifsubst"," 7.50% 22.711 22 Modelo:Cita"," 6.66% 20.185 12 Modelo:Webarchive"," 6.56% 19.881 1 Modelo:Ambox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.104","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3079080,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.canary-58989c6699-pdhwd","timestamp":"20241025213214","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Nacionalismo espa\u00f1ol","url":"https:\/\/gl.wikipedia.org\/wiki\/Nacionalismo_espa%C3%B1ol","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q948731","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q948731","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores dos proxectos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-01-01T13:34:38Z","dateModified":"2024-01-11T17:04:52Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/51\/La_batalla_de_Tetu%C3%A1n_%281894%29.jpg","headline":"ideolox\u00eda pol\u00edtica"}</script> </body> </html>