CINXE.COM
脺mumi m蓹lumat - Azerbaijan.az
<!DOCTYPE html> <html lang="az"> <head> <meta name="robots" content="index, follow" /> <meta charset="UTF-8"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=0"> <link rel="icon" href="/media/images/favicon.ico" type="image/x-icon"> <meta http-equiv="refresh" content="1800" /> <meta name="csrf-param" content="_csrf-frontend"> <meta name="csrf-token" content="sZnejiQB2fysX-EORNeJU4hDOAFo7U0k6JSKQljZAS8MWbCJvqYD6W4y7src20NU1sPIbdZZGAltdLmu5m9ZPg=="> <title>脺mumi m蓹lumat - Azerbaijan.az</title> <link href="https://cdnjs.cloudflare.com/ajax/libs/tiny-slider/2.8.5/tiny-slider.css" rel="stylesheet"> <link href="/media/stylesheets/style.css?v=111023v5" rel="stylesheet"> <!-- Global site tag (gtag.js) - Google Analytics --> <script async src="https://www.googletagmanager.com/gtag/js?id=UA-152355269-1"></script> <script> window.dataLayer = window.dataLayer || []; function gtag(){dataLayer.push(arguments);} gtag('js', new Date()); gtag('config', 'UA-152355269-1'); </script> </head> <body class="site-related-information"> <a href="#" class="scrollToTop"> <img src="/media/images/totop.png" /> </a> <div class="main-container"> <header> <div class="preheader"> <ul class="list preheader-nav"> <li><a href="/" title="茝sas s蓹hif蓹"><img src="/media/images/home.png" /></a></li> <li><a href="/about" title="Haqq谋m谋zda"><img src="/media/images/about.png" /></a></li> <li> <ul class="list language-nav"> <li><a href="/az/related-information/253">AZ</a></li> <li><a href="/ru/related-information/253">RU</a></li> <li><a href="/en/related-information/253">EN</a></li> </ul> </li> </ul> <div class="lang-temp" id="header-load"></div> </div> <div class="main-nav"> <a href="/"> <span class="azerbaijan">AZ茝RBAYCAN</span> </a> <div class="items"> <ul class="list"> <li><a href="/map/index.html?lang=0" class="header-icons header-azmap" target="_blank" title="陌nteraktiv x蓹rit蓹"></a></li> <li><a href="/related-information/251" class="header-icons header-heart" title="Bak谋"></a></li> <li><a href="/audios" class="header-icons header-musicnote" title="Musiqi"></a></li> <li><a href="/audio-books" class="header-icons header-audio" title="Audio kitablar"></a></li> <li><a href="/multifilms" class="header-icons header-mults" title="Cizgi filml蓹ri"></a></li> <li><a href="/videos" class="header-icons header-movie" title="B蓹dii filml蓹r"></a></li> <li><a href="/physical" class="header-icons header-world" title="X蓹rit蓹l蓹r"></a></li> <li><a href="/related-information/214" class="header-icons header-airline" title="Turizm"></a></li> <li><a href="/related-information/216" class="header-icons header-guide" title="Mehmanxanalar"></a></li> <li><a href="/information/115" class="header-icons header-phone" title="Kodlar v蓹 indeksl蓹r"></a></li> <li><a href="/information/201" class="header-icons header-list" title="T蓹bi蓹t"></a></li> <li><a href="/related-information/260" class="header-icons header-flame" title="Memarl谋q"></a></li> <li><a href="/related-information/286" class="header-icons header-bag" title="Bayramlar"></a></li> </ul> </div> <div class="navbar"> <div class="toggler"> <img id="chngimg" onclick="navbarFunc()" onmouseover="this.style.cursor='pointer'" src="/media/images/navbar.png" title="B眉t眉n b枚lm蓹l蓹r"> </div> </div> </div> <div id="expand"> <div class="menubar"> <div class="menus"> <div class="menu-item"> <div class="menu-item-first"> <a href="/information/100">AZ茝RBAYCAN</a> </div> <div class="menu-item-others"> <ul> <li><a href="/information/101">Odlar Yurdu - Az蓹rbaycan</a></li> <li><a href="/information/102">茝razi</a></li> <li><a href="/information/103">茝hali</a></li> <li><a href="/information/104">Siyasi sistem</a></li> <li><a href="/information/105">Konstitusiya</a></li> <li><a href="/information/106">D枚vl蓹t r蓹mzl蓹ri</a></li> <li><a href="/information/107">Az蓹rbaycan dili</a></li> <li><a href="/information/108">Az蓹rbaycanda din</a></li> <li><a href="/information/109">Milli valyuta</a></li> <li><a href="/information/110">Paytaxt</a></li> <li><a href="/information/115">Kodlar v蓹 indeksl蓹r</a></li> <li><a href="/information/111">Qan yadda艧谋</a></li> </ul> </div> </div> <div class="menu-item"> <div class="menu-item-first"> <a href="/information/200">T茝B陌茝T</a> </div> <div class="menu-item-others"> <ul> <li><a href="/information/201">脺mumi m蓹lumat</a></li> <li><a href="/information/202">Relyef</a></li> <li><a href="/information/203">Geoloji qurulu艧</a></li> <li><a href="/information/204">陌qlim</a></li> <li><a href="/information/205">Bitki 枚rt眉y眉</a></li> <li><a href="/information/206">Heyvanlar al蓹mi</a></li> <li><a href="/information/207">X蓹z蓹r d蓹nizi</a></li> <li><a href="/information/208">Daxili sular</a></li> <li><a href="/information/209">Ekologiya v蓹 t蓹bi蓹tin m眉hafiz蓹si</a></li> </ul> </div> </div> <div class="menu-item"> <div class="menu-item-first"> <a href="/information/300">TAR陌X</a> </div> <div class="menu-item-others"> <ul> <li><a href="/information/301">脺mumi m蓹lumat</a></li> <li><a href="/information/302">茝n q蓹dim d枚vr</a></li> <li><a href="/information/303">Az蓹rbaycan谋n d枚vl蓹t莽ilik tarixi</a></li> <li><a href="/information/304">Tarixi x蓹rit蓹l蓹r</a></li> <li><a href="/information/305">Tarixi s蓹n蓹dl蓹r</a></li> </ul> </div> </div> <div class="menu-item"> <div class="menu-item-first"> <a href="/information/400">陌QT陌SAD陌YYAT</a> </div> <div class="menu-item-others"> <ul> <li><a href="/information/401">脺mumi m蓹lumat</a></li> <li><a href="/information/402">Strateji yol x蓹rit蓹l蓹ri</a></li> <li><a href="/information/403">Az蓹rbaycan谋n enerji siyas蓹ti</a></li> <li><a href="/information/404">S蓹naye</a></li> <li><a href="/information/405">K蓹nd t蓹s蓹rr眉fat谋</a></li> <li><a href="/information/407">Regional inki艧af</a></li> <li><a href="/information/408">Xarici ticar蓹t</a></li> <li><a href="/information/409">Bank sistemi</a></li> <li><a href="/information/410">陌nvestisiyalar</a></li> <li><a href="/information/411">N蓹qliyyat</a></li> <li><a href="/information/412">Az蓹rbaycan - 2030</a></li> </ul> </div> </div> <div class="menu-item"> <div class="menu-item-first"> <a href="/information/500">M茝D茝N陌YY茝T</a> </div> <div class="menu-item-others"> <ul> <li><a href="/information/510">脺mumi m蓹lumat</a></li> <li><a href="/information/501">茝d蓹biyyat</a></li> <li><a href="/information/511">Kitab evl蓹ri</a></li> <li><a href="/information/502">Musiqi</a></li> <li><a href="/information/503">Teatr</a></li> <li><a href="/information/504">Kino</a></li> <li><a href="/information/505">Cizgi filml蓹ri</a></li> <li><a href="/information/506">T蓹sviri inc蓹s蓹n蓹t</a></li> <li><a href="/information/507">Memarl谋q</a></li> <li><a href="/information/508">Xalq s蓹n蓹tkarl谋臒谋</a></li> <li><a href="/information/512">Muzeyl蓹r</a></li> <li><a href="/information/509">Kulinariya</a></li> </ul> </div> </div> <div class="menu-item"> <div class="menu-item-first"> <a href="/information/600">C茝M陌YY茝T</a> </div> <div class="menu-item-others"> <ul> <li><a href="/information/615">脺mumi m蓹lumat</a></li> <li><a href="/information/601">Az蓹rbaycan谋n 脺mummilli Lideri</a></li> <li><a href="/information/602">陌ctimai t蓹艧kilatlar</a></li> <li><a href="/information/603">Siyasi partiyalar</a></li> <li><a href="/information/604">K陌V</a></li> <li><a href="/information/605">Az蓹rbaycan elmi</a></li> <li><a href="/information/606">T蓹hsil</a></li> <li><a href="/information/607">S蓹hiyy蓹</a></li> <li><a href="/information/608">陌dman</a></li> <li><a href="/information/609">G蓹ncl蓹r</a></li> <li><a href="/information/610">Turizm</a></li> <li><a href="/information/611">Az蓹rbaycan diasporu</a></li> <li><a href="/information/612">Bayramlar</a></li> <li><a href="/information/613">F蓹xri xiyaban</a></li> <li><a href="/information/614">Ordu quruculu臒u</a></li> </ul> </div> </div> <div class="menu-item"> <div class="menu-item-first"> <a href="/information/700">D脰VL茝T HAK陌M陌YY茝T陌</a> </div> <div class="menu-item-others"> <ul> <li><a href="/information/707">脺mumi m蓹lumat</a></li> <li><a href="/information/702">陌cra hakimiyy蓹ti</a></li> <li><a href="/information/701">Qanunvericilik hakimiyy蓹ti</a></li> <li><a href="/information/706">M蓹hk蓹m蓹 hakimiyy蓹ti</a></li> </ul> </div> </div> <div class="menu-item"> <div class="menu-item-first"> <a href="/information/800">BEYN茝LXALQ 茝M茝KDA艦LIQ</a> </div> <div class="menu-item-others"> <ul> <li><a href="/information/806">脺mumi m蓹lumat</a></li> <li><a href="/information/801">Xarici siyas蓹t strategiyas谋</a></li> <li><a href="/information/802">Az蓹rbaycan beyn蓹lxalq t蓹艧kilatlarda</a></li> <li><a href="/information/804">Az蓹rbaycan谋n d眉nya 枚lk蓹l蓹rind蓹ki s蓹firlikl蓹ri</a></li> <li><a href="/information/805">D眉nya 枚lk蓹l蓹rinin Az蓹rbaycandak谋 s蓹firlikl蓹ri</a></li> </ul> </div> </div> <div class="menu-item" style="margin-right: 0px; border: none;"> <div class="menu-item-first"> <a href="/information/900" style="margin-right: 0px;">QARABA臑</a> </div> <div class="menu-item-others"> <ul> <li><a href="/information/901">Qaraba臒 tarixi</a></li> <li><a href="/information/902">Qaraba臒 problemi v蓹 erm蓹ni m蓹s蓹l蓹si</a></li> <li><a href="/information/903">Erm蓹ni t蓹cav眉z眉</a></li> <li><a href="/information/904">Xocal谋 soyq谋r谋m谋</a></li> <li><a href="/information/905">Humanitar f蓹lak蓹t</a></li> <li><a href="/information/906">Erm蓹ni terrorizmi</a></li> <li><a href="/information/907">陌艧臒al谋n a臒谋r sosial-iqtisadi n蓹tic蓹l蓹ri</a></li> <li><a href="/information/908">Tarixi s蓹n蓹dl蓹r</a></li> <li><a href="/information/910">M眉naqi艧蓹nin sona 莽atmas谋</a></li> <li><a href="/information/911">B枚y眉k Qay谋d谋艧</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </header> <section class="submenus" style="border-bottom: 0px;"> <h1 class="page-header"> <a href="/information/500">M蓹d蓹niyy蓹t</a> </h1> <svg xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" version="1.1" id="Capa_1" x="0px" y="0px" width="14px" height="22px" viewBox="0 0 22.062 22.062" style="enable-background:new 0 0 22.062 22.062; margin: 0 7px -4px 7px;" xml:space="preserve"><g> <path d="M17.294,9.443L8.459,0.608c-0.812-0.811-2.138-0.811-2.945,0L4.775,1.345c-0.81,0.81-0.81,2.136,0,2.944l6.742,6.743 l-6.742,6.741c-0.81,0.811-0.81,2.137,0,2.943l0.737,0.737c0.81,0.811,2.136,0.811,2.945,0l8.835-8.836 c0.435-0.435,0.628-1.018,0.597-1.589C17.922,10.46,17.729,9.877,17.294,9.443z" fill="#931933"/> </g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g> </svg> <h2 class="info-second-title"> <a href="/information/501">茝d蓹biyyat</a> </h2> <svg xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" version="1.1" id="Capa_1" x="0px" y="0px" width="12px" height="12px" viewBox="0 0 22.062 22.062" style="enable-background:new 0 0 22.062 22.062; margin: 0 7px -1px 7px;" xml:space="preserve"><g> <path d="M17.294,9.443L8.459,0.608c-0.812-0.811-2.138-0.811-2.945,0L4.775,1.345c-0.81,0.81-0.81,2.136,0,2.944l6.742,6.743 l-6.742,6.741c-0.81,0.811-0.81,2.137,0,2.943l0.737,0.737c0.81,0.811,2.136,0.811,2.945,0l8.835-8.836 c0.435-0.435,0.628-1.018,0.597-1.589C17.922,10.46,17.729,9.877,17.294,9.443z" fill="#931933"/> </g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g><g></g> </svg> <h3 class='info-third-title'> 脺mumi m蓹lumat </h3> <ul class="list"> <li class=''><a href="/information/510">脺mumi m蓹lumat</a></li> <li class='active'><a href="/information/501">茝d蓹biyyat</a></li> <li class=''><a href="/information/511">Kitab evl蓹ri</a></li> <li class=''><a href="/information/502">Musiqi</a></li> <li class=''><a href="/information/503">Teatr</a></li> <li class=''><a href="/information/504">Kino</a></li> <li class=''><a href="/information/505">Cizgi filml蓹ri</a></li> <li class=''><a href="/information/506">T蓹sviri inc蓹s蓹n蓹t</a></li> <li class=''><a href="/information/507">Memarl谋q</a></li> <li class=''><a href="/information/508">Xalq s蓹n蓹tkarl谋臒谋</a></li> <li class=''><a href="/information/512">Muzeyl蓹r</a></li> <li class=''><a href="/information/509">Kulinariya</a></li> </ul> <ul class="list sublist"> <li class='active'><a href="/related-information/253">脺mumi m蓹lumat</a></li> <li class=''><a href="/related-information/166">Folklor</a></li> <li class=''><a href="/related-information/91">Q蓹dim 蓹d蓹biyyat</a></li> <li class=''><a href="/related-information/92">Orta 蓹srl蓹r 蓹d蓹biyyat谋</a></li> <li class=''><a href="/related-information/93">XIX- XX 蓹sr 蓹d蓹biyyat谋</a></li> <li class=''><a href="/related-information/94">Sovet d枚vr眉 蓹d蓹biyyat谋</a></li> <li class=''><a href="/related-information/95">脟a臒da艧 G眉ney 蓹d蓹biyyat谋</a></li> <li class=''><a href="/related-information/96">M眉st蓹qil Az蓹rbaycan Respublikas谋nda 蓹d蓹biyyat</a></li> <li class=''><a href="/related-information/97">Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋n klassikl蓹ri</a></li> </ul> </section> <section class="section article"> <article> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><strong>ÜMUM陌 M茝LUMAT</strong></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋n qayna臒谋nda z蓹ngin v蓹 d蓹rin m蓹zmunlu Az蓹rbaycan folkloru durmaqdad谋r. Az蓹rbaycan dünyan谋n 蓹n z蓹ngin folklor s蓹rv蓹tl蓹rind蓹n birin蓹 sahibdir. Mifoloji-b蓹dii dünyagörü艧ün izl蓹ri folklorda v蓹 klassik 蓹d蓹biyyatda indi d蓹 özünü büruz蓹 verm蓹kd蓹dir.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><img alt="" src="https://azerbaijan.az/uploads/news-files/melumatlar/medeniyyet/Edebiyyat/Asif_Az%C9%99relli.D%C9%99d%C9%99_Qorqud.jpg" style="float:left; height:465px; margin:10px; width:500px" />Az蓹rbaycan folklorunun öz蓹llikl蓹rind蓹n birini — onun ba艧qa türk xalqlar谋n谋n folkloru il蓹 ortaq c蓹h蓹tl蓹r蓹 malik olmas谋 t蓹艧kil edir. Ortaq türk folkloruna aid olan dastanlar aras谋nda "O臒uznam蓹"l蓹r xüsusi bir silsil蓹 t蓹艧kil edir. "Köç", "Ergenekon", "艦u", "Qay谋d谋艧" kimi dastanlarda is蓹 bütöv 艧蓹kild蓹 prototürkl蓹rin mühüm probleml蓹ri öz b蓹dii-mifoloji 蓹ksini tapm谋艧d谋r. H蓹min dastanlar谋n çoxu xülas蓹 艧蓹klind蓹 XI yüzillikd蓹 ya艧ay谋b-yaratm谋艧 türk alimi Ka艧臒arl谋 Mahmudun "Divanu lü臒蓹t-it-türk" ("Türk dilinin divan谋") 蓹s蓹rind蓹 öz 蓹ksini tapm谋艧d谋r. Bu dastanlar xalqlar谋n böyük hicr蓹ti dövrünün b蓹dii-mifik dünyagörü艧ünü özünd蓹 saxlamaqdad谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Az蓹rbaycan folkloru janr z蓹nginliyin蓹 malikdir. Epik folklor janrlar谋ndan na臒谋l v蓹 dastanlar, xalq müdrikliyinin ifad蓹si olan atalar sözl蓹ri v蓹 z蓹rbi-m蓹s蓹ll蓹r tarix boyu qon艧u xalqlar谋n folklor v蓹 klassik 蓹d蓹biyyat谋na güclü t蓹sir göst蓹rmi艧dir.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">XVI-XVIII yüzillikl蓹rd蓹 dastan janr谋 xüsusil蓹 geni艧 inki艧af etmi艧, Qurbani, Tufarqanl谋 Abbas, Sar谋 A艧谋q, X蓹st蓹 Qas谋m kimi qüdr蓹tli s蓹n蓹tkarlar 蓹rs蓹y蓹 g蓹lmi艧di. 茝sas蓹n irfanla ba臒l谋 olan orta 蓹sr m蓹h蓹bb蓹t dastanlar谋 — "Qurbani", "A艧谋q Q蓹rib-艦ahs蓹n蓹m", "茝sli-K蓹r蓹m", "Abbas-Gülg蓹z", "艦ah 陌smay谋l-Gülzar", "Tahir-Zöhr蓹", "Al谋xan-P蓹ri", "Arzu-Q蓹mb蓹r", q蓹hr蓹manl谋q dastan谋 "Koro臒lu" bu dövrün m蓹hsuludur. M蓹h蓹bb蓹t dastanlar谋ndan f蓹rqli olaraq, "Koro臒lu" müxt蓹lif qollar谋n toplusu olmaqla "D蓹d蓹 Qorqud" dastanlar谋n谋n 蓹n蓹n蓹sini davam etdirir v蓹 buna gör蓹 d蓹 epos adlan谋r. </span></span><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Az蓹rbaycan folklorunun yaz谋l谋 halda biz蓹 g蓹lib çatm谋艧 蓹n böyük abid蓹si "Kitabi-D蓹d蓹 Qorqud" eposudur.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Yaz谋l谋 蓹d蓹biyyat谋n 蓹n q蓹dim nümun蓹si e.蓹. VI 蓹srd蓹 Midiya dövl蓹ti 蓹razisind蓹 meydana ç谋xm谋艧 v蓹 mü蓹llifliyi Z蓹rdü艧t蓹 aid edil蓹n "Avesta"d谋r. Burada Az蓹rbaycan xalq谋n谋n dualist dünyagörü艧ü, ibtidai insan谋n xeyirl蓹 艧蓹rin mübariz蓹si haqq谋ndak谋 t蓹s蓹vvürl蓹ri öz b蓹dii 蓹ksini tapm谋艧d谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">VII-VIII 蓹srl蓹rd蓹 Az蓹rbaycan 艧airl蓹rind蓹n 茝bu M蓹h蓹mm蓹d ibn B蓹艧艧ar, Musa 艦蓹h蓹vat v蓹 陌smay谋l ibn Y蓹sar谋n 艧eirl蓹ri mübariz t蓹nqidi ruhu, orijinal s蓹n蓹tkarl谋q xüsusiyy蓹tl蓹ri il蓹 o dövr 蓹r蓹b poeziyas谋ndan mü蓹yy蓹n d蓹r蓹c蓹d蓹 seçilir. 茝r蓹b dilind蓹 b蓹dii 蓹s蓹rl蓹r yazmaq 蓹n蓹n蓹si Az蓹rbaycan 艧airl蓹ri aras谋nda XI-XII 蓹srl蓹r蓹 q蓹d蓹r davam edir, X蓹tib T蓹brizi, M蓹sud ibn Namdar kimi s蓹n蓹tkarlar bu dild蓹 Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋 z蓹nginl蓹艧dir蓹n b蓹dii örn蓹kl蓹r 蓹rs蓹y蓹 g蓹tirirl蓹r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">XI yüzillikd蓹n Q蓹tran T蓹brizinin yarad谋c谋l谋臒谋 il蓹 Az蓹rbaycan poeziya m蓹kt蓹bi ba艧qa bir dild蓹n — d蓹ri dilind蓹n istifad蓹 etm蓹kl蓹 yeni inki艧af m蓹rh蓹l蓹sin蓹 q蓹d蓹m qoyur. Q蓹tran谋n biz蓹 g蓹lib çatm谋艧 "Divan"谋 Az蓹rbaycan poeziya m蓹kt蓹binin sonrak谋 inki艧af谋nda mühüm rol oynam谋艧d谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">1054-cü ild蓹 Az蓹rbaycan谋n o臒uz türkl蓹rinin yaratd谋臒谋 S蓹lcuqil蓹r dövl蓹tinin t蓹rkibin蓹 daxil olmas谋 elmin, inc蓹s蓹n蓹tin v蓹 蓹d蓹biyyat谋n inki艧af谋na t蓹kan verm蓹kl蓹 yana艧谋, türkdilli Az蓹rbaycan xalq谋n谋n formala艧mas谋n谋 da ba艧a çatd谋rm谋艧 oldu.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">XII 蓹srd蓹 Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋nda bütövlükd蓹 Yax谋n v蓹 Orta 艦蓹rq, el蓹c蓹 d蓹 dünya 蓹d蓹biyyatlar谋n谋n sonrak谋 inki艧af谋na güclü t蓹sir göst蓹rmi艧 poeziya m蓹kt蓹bi öz formala艧mas谋n谋 ba艧a çatd谋r谋r v蓹 onun Xaqani 艦irvani, Nizami G蓹nc蓹vi kimi dünya 艧öhr蓹tli korifeyl蓹ri meydana g蓹lir. M蓹hz Nizaminin v蓹 dig蓹r s蓹n蓹tkarlar谋n yarad谋c谋l谋臒谋na gör蓹 XII-XVI 蓹srl蓹r Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋n Renessans zirv蓹si say谋l谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Saray 蓹d蓹bi mühitind蓹 — XII 蓹sr Az蓹rbaycan dövl蓹tl蓹rind蓹n 艦irvan艧ahlar v蓹 Atab蓹yl蓹rin mesenatl谋臒谋 alt谋nda 茝bül-üla G蓹nc蓹vi (1096-1159), M蓹hs蓹ti G蓹nc蓹vi (1089-1183), Xaqani 艦irvani (1126-1199), F蓹l蓹ki 艦irvani (1126-1160), Mücir蓹ddin Beyl蓹qani <img alt="" src="https://azerbaijan.az/uploads/news-files/melumatlar/medeniyyet/Edebiyyat/89074_s9lwsp7vgv.jpg" style="float:right; height:500px; margin:10px; width:353px" />(-1190), 陌zz蓹ddin 艦irvani kimi 蓹s蓹rl蓹ri indi d蓹 öz yüks蓹k b蓹dii-estetik 蓹h蓹miyy蓹tini itirm蓹mi艧 s蓹n蓹tkarlar yeti艧mi艧dil蓹r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">XIII yüzilliyin epik poeziya örn蓹kl蓹ri aras谋nda anonim "Dastani-茝hm蓹d H蓹rami" v蓹 Qul 茝linin "Qisseyi-Yusif" poemalar谋n谋n adlar谋n谋 ç蓹km蓹k laz谋md谋r. Bütün XIII 蓹sri, XIV 蓹srin is蓹 ilk onillikl蓹rini ya艧ay谋b uzun bir yarad谋c谋l谋q yolu keçmi艧 Güney Az蓹rbaycan 艧airi Hümam T蓹brizi (1201-1314) d蓹 bu dövrün görk蓹mli ictimai-siyasi xadimi v蓹 istedadl谋 艧airl蓹rind蓹n biri olmu艧dur. Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋nda daha çox sufizm c蓹r蓹yan谋n谋n görk蓹mli nümay蓹nd蓹si kimi tan谋nm谋艧 艦eyx Mahmud 艦蓹büst蓹rinin (1287-1320) n蓹sr v蓹 n蓹zml蓹 yazd谋臒谋 bir çox 蓹s蓹rl蓹ri aras谋nda "Gül艧蓹ni-raz" poemas谋 diqq蓹ti daha çox c蓹lb edir. XIV yüzild蓹 Suli F蓹qih v蓹 Mustafa Z蓹rir kimi Az蓹rbaycan 艧airl蓹ri d蓹 Quran motivl蓹ri 蓹sas谋nda qurulmu艧 "Yusif v蓹 Züleyxa" mövzusunda ana dilind蓹 蓹s蓹rl蓹r yaratm谋艧lar. El蓹 h蓹min yüzilin s蓹n蓹tkar谋 Yusif M蓹ddah谋n "V蓹rqa v蓹 Gül艧a" poemas谋 da anadilli epik 艧eirin göz蓹l örn蓹kl蓹rind蓹n say谋lmal谋d谋r. Bütün bu 蓹s蓹rl蓹r epik poeziyam谋z谋n sonrak谋 inki艧af谋nda mü蓹yy蓹n rol oynam谋艧lar. Fars dilind蓹 yaz谋b-yaratm谋艧 görk蓹mli Az蓹rbaycan 艧air v蓹 müt蓹f蓹kkirl蓹ri — N蓹sir蓹ddin Tusi (1201-1274), Mara臒al谋 Övh蓹di (1274-1338), Arif 茝rd蓹bili (1311-) daha çox Nizami 蓹n蓹n蓹l蓹rin蓹 söyk蓹n蓹r蓹k onun kimi 蓹s蓹rl蓹r yaratma臒a çal谋艧谋rd谋lar. 茝ssar T蓹brizinin (1325-1390) fars dilind蓹 q蓹l蓹m蓹 ald谋臒谋 "Mehr v蓹 Mü艧t蓹ri" poemas谋nda Nizaminin "Xosrov v蓹 艦irin" v蓹 "Leyli v蓹 M蓹cnun" poemalar谋nda dahiyan蓹 t蓹svir v蓹 t蓹r蓹nnümünü tapm谋艧 saf ülvi m蓹h蓹bb蓹t hissl蓹rin蓹 iki g蓹ncin böyük v蓹 t蓹m蓹nnas谋z dostlu臒u prizmas谋ndan n蓹z蓹r sal谋n谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Bu dövrd蓹 蓹d蓹biyyatda v蓹 ictimai-siyasi fikird蓹 formala艧m谋艧 humanizm prinsipl蓹ri xüsus蓹n Seyid 陌mad蓹ddin N蓹simi (1369-1417) yarad谋c谋l谋臒谋nda öz zirv蓹sin蓹 çat谋r. 陌mad蓹ddin N蓹simi — böyük s蓹l蓹fi Nizami G蓹nc蓹vid蓹n sonra 蓹d蓹biyyat谋m谋zda humanizm, insansev蓹rlik ideyalar谋n谋n alovlu t蓹bli臒atç谋lar谋ndan, carç谋lar谋ndan biri kimi tan谋nm谋艧d谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">XII-XVI 蓹srl蓹r Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋nda Renessans ideyalar谋n谋n Nizamid蓹n sonrak谋 zirv蓹si — Q蓹rb 艧蓹rq艧ünasl谋臒谋nda "q蓹lb 艧airi" kimi m蓹艧hur olan M蓹h蓹mm蓹d Füzulidir. Bunlar谋n aras谋nda Füzulinin böyük müasiri v蓹 mü蓹yy蓹n d蓹r蓹c蓹d蓹 mesenat谋 — böyük Az蓹rbaycan dövl蓹t xadimi v蓹 艧airi 艦ah 陌smay谋l X蓹tainin (1487-1524) xüsusi yeri vard谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Molla V蓹li Vidadi (1707-1808), xüsus蓹n Molla P蓹nah Vaqif (1717-1797) kimi s蓹n蓹tkarlar sad蓹, canl谋 dild蓹 yazd谋qlar谋 蓹s蓹rl蓹rl蓹 poeziyan谋 xalqa daha da yax谋nla艧d谋rm谋艧lar.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋 XIX 蓹srin ba艧lan臒谋c谋nda Az蓹rbaycan xalq谋n谋n tarixi taleyind蓹 ba艧 ver蓹n mühüm hadis蓹 — Az蓹rbaycan谋n Rusiya imperiyas谋n谋n t蓹rkibin蓹 daxil edilm蓹si il蓹 bütövlükd蓹 m蓹d蓹niyy蓹td蓹 oldu臒u kimi, 蓹d蓹biyyatda da q蓹rbyönümlü meyll蓹r olduqca gücl蓹nir. Bunun t蓹siri alt谋nda 蓹d蓹biyyatda milli v蓹 realist-düny蓹vi motivl蓹r apar谋c谋 mövqey蓹 ç谋x谋r. Qas谋m b蓹y Zakir (1784-1857) poetik inki艧af谋n istiqam蓹tini mü蓹yy蓹nl蓹艧dirir. Mirz蓹 F蓹t蓹li Axundzad蓹 il蓹 dem蓹k olar ki, eyni dövrd蓹 ya艧ay谋b-yaratm谋艧 c蓹nublu 艧air Seyid 茝bülqas谋m N蓹batinin (1812-1873) yarad谋c谋l谋臒谋 minillik 艦蓹rq poeziyas谋n谋n 蓹n蓹n蓹l蓹rin蓹 söyk蓹n蓹r蓹k, bütün estetik göz蓹lliyi il蓹 yana艧谋, sufizm ideyalar谋n谋 t蓹bli臒 etm蓹kd蓹n o yana getmirdi. Bu dövrd蓹 rus v蓹 Q蓹rb 艧蓹rq艧ünaslar谋 v蓹 艧airl蓹ri il蓹 yax谋ndan tan谋艧 olan, onlardan qabaqc谋l humanist fikirl蓹ri 蓹xz ed蓹n Abbasqulu a臒a Bak谋xanov (1794-1847), Mirz蓹 艦蓹fi Vazeh (1792-1852), 陌smay谋l b蓹y Qutqa艧谋nl谋 (1801-1861) kimi s蓹n蓹t v蓹 fikir adamlar谋n谋n çiyinl蓹ri üz蓹rind蓹 Mirz蓹 F蓹t蓹li Axundzad蓹 dühas谋 yüks蓹lir, Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋 bird蓹f蓹lik Rusiya v蓹 Q蓹rb il蓹 ba臒lay谋r, onu ça臒da艧 dünya 蓹d蓹biyyatlar谋 s谋ras谋na ç谋xar谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Bu dövrd蓹 Avropa v蓹 Rusiya örn蓹yi 蓹sas谋nda realist v蓹 romantik 蓹d蓹biyyat谋n C.M蓹mm蓹dquluzad蓹 (1866-1932), M.茝.Sabir (1862-1911), H.Cavid (1884-1944), M.Hadi (1880-1920), A.S蓹hh蓹t (1874-1918), A.艦aiq (1881-1959) kimi görk蓹mli nümay蓹nd蓹l蓹ri öz yarad谋c谋l谋qlar谋 il蓹 Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋 dünya 蓹d蓹bi-m蓹d蓹ni fikrinin 蓹n yax艧谋 nümun蓹l蓹ri s蓹viyy蓹sin蓹 qald谋r谋rd谋lar. Bunlar谋n aras谋nda realist 蓹d蓹biyyat谋n C.M蓹mm蓹dquluzad蓹 v蓹 M.茝.Sabir, romantik 艧eirin M.Hadi, A.艦aiq, dramaturgiyan谋n H.Cavid kimi nümay蓹nd蓹l蓹ri Az蓹rbaycan 蓹d蓹bi-ictimai fikrinin inki艧af谋nda daha böyük rol oynam谋艧lar.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋 tarixinin mü蓹llifi, böyük maarifp蓹rv蓹r Firidun b蓹y Köç蓹rli (1863-1920) olmu艧dur. </span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Repressiya Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋n sovet dövrü tarixinin qan qar谋艧谋q qara s蓹hif蓹l蓹rini t蓹艧kil edir. </span></span><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">O d蓹h艧蓹tli ill蓹rd蓹 repressiyaya m蓹ruz qalm谋艧 s蓹n蓹tkarlar aras谋nda Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋 v蓹 inc蓹s蓹n蓹tinin, 蓹d蓹biyyat艧ünasl谋q v蓹 dilçilik elml蓹rinin çox görk蓹mli nümay蓹nd蓹l蓹ri olmu艧lar: böyük dramaturq H.Cavid, istedadl谋 艧air M.Mü艧fiq, görk蓹mli nasir v蓹 蓹d蓹biyyat t蓹nqidçisi S.Hüseyn, Az蓹rbaycan Respublikas谋n谋n himninin mü蓹llifi m蓹艧hur 艧air 茝.Cavad, m蓹hsuldar 蓹dib v蓹 alim Y.V.Ç蓹m蓹nz蓹minli, filologiya professoru, poliqlot alim B.Çobanzad蓹, Bak谋 Dövl蓹t Universitetinin rektoru, yaz谋ç谋 T.艦.Simür臒, Bak谋da ilk 艦蓹rq Konservatoriyas谋n谋 açm谋艧 X蓹dic蓹 xan谋m Qay谋bova, görk蓹mli teoloq-alim, Bak谋 qazisi Mir M蓹h蓹mm蓹d Kaz谋m a臒a, folklorçu-alim H.Zeynall谋, faci蓹vi rollar谋n s蓹hn蓹mizd蓹 蓹n görk蓹mli ifaç谋lar谋 A.M.艦蓹rifzad蓹, Ü.R蓹c蓹b v蓹 onlarca ba艧qalar谋.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Mühacir ziyal谋lar谋m谋z aras谋nda 茝li b蓹y Hüseynzad蓹, 茝hm蓹d b蓹y A臒ao臒lu, M蓹h蓹mm蓹d 茝min R蓹sulzad蓹, Mirz蓹 Bala M蓹h蓹mm蓹dzad蓹, 茝lim蓹rdan b蓹y Topçuba艧ov, Ceyhun Hac谋b蓹yli, S蓹m蓹d A臒ao臒lu, 茝hm蓹d C蓹f蓹ro臒lu, 茝bdülvahab Yurdsev蓹r, Almas 陌ld谋r谋m, B蓹nin (Ümmülbanu), Na臒谋 艦eyxzamanl谋, M蓹mm蓹d Sad谋q Aran, Hüseyn Camal Yanar, Teymur At蓹艧li, Musa Z蓹y蓹m, 陌brahim Arslan, 茝li Az蓹rt蓹kin v蓹 onlarla ba艧qalar谋 vard谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Bu dövrd蓹 Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋n roman, xüsus蓹n, tarixi roman janr谋n谋 inki艧af etdir蓹n tan谋nm谋艧 s蓹n蓹tkarlardan biri M.S.Ordubadi (1872-1950) olmu艧dur. S蓹m蓹d Vur臒un (1906-1956) sovet dövründ蓹 yeti艧mi艧 蓹n görk蓹mli 艧air-dramaturqlardan biridir. </span></span><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:14px">Sovet dövründ蓹 Az蓹rbaycan poetik fikrinin inki艧af谋nda R蓹sul Rzan谋n (1910-1981) 蓹sas蓹n s蓹rb蓹st v蓹znd蓹 q蓹l蓹m蓹 ald谋臒谋 艧eir v蓹 poemalar谋n böyük rolu olmu艧dur.</span><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><img alt="" src="https://azerbaijan.az/uploads/news-files/melumatlar/medeniyyet/Edebiyyat/-AZpressAZ-neriman-hesenzade-heyder-eliyev%5B1%5D.jpg" style="float:left; height:500px; margin:10px; width:322px" /></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Az蓹rbaycan n蓹srinin canl谋, t蓹rav蓹tli, b蓹dii sur蓹tl蓹r v蓹 蓹lvan t蓹svir vasit蓹l蓹ri il蓹 z蓹nginl蓹艧m蓹sind蓹, dramaturgiyam谋zda lirik-psixoloji üslubun inki艧af谋nda 陌lyas 茝f蓹ndiyevin (1914-1996) böyük yarad谋c谋l谋q xidm蓹tl蓹ri olmu艧dur. Az蓹rbaycan n蓹srinin yeni mövzu v蓹 q蓹hr蓹manlarla z蓹nginl蓹艧m蓹sind蓹 茝li V蓹liyev, Hüseyn 陌brahimov, Hüseyn Abbaszad蓹, Bayram Bayramov, C蓹mil 茝lib蓹yov, Vidadi Babanl谋, 茝l蓹viyy蓹 Babayeva, Süleyman V蓹liyev, 茝ziz蓹 茝hm蓹dova, 茝fqan 茝sg蓹rov, Gülhüseyn Hüseyno臒lu, 茝libala Hac谋zad蓹 v蓹 ba艧qalar谋n谋n da xidm蓹tl蓹ri vard谋r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">60-c谋 ill蓹rd蓹 陌sa Hüseynov, M蓹mm蓹d Araz, Sabir 茝hm蓹dov, Anar, Elçin, Sabir Rüst蓹mxanl谋, 茝l蓹kb蓹r Salahzad蓹, F蓹rman K蓹rimzad蓹 kimi nasir v蓹 艧airl蓹r vard谋r. B蓹dii yarad谋c谋l谋臒a bir q蓹d蓹r önc蓹 q蓹d蓹m qoymu艧 陌smay谋l 艦谋xl谋n谋 (1919-1994) v蓹 onun "D蓹li Kür" roman谋n谋 xüsusi qeyd etm蓹k laz谋md谋r. B蓹xtiyar Vahabzad蓹, N蓹bi X蓹zri, N蓹riman H蓹s蓹nzad蓹 kimi s蓹n蓹tkarlar谋n poeziya v蓹 dramaturgiyas谋nda da daha çox xalq tarixinin ibr蓹tamiz s蓹hif蓹l蓹ri, bu fonda lirik-psixoloji ya艧ant谋lar üstünlük t蓹艧kil edir. Bu 艧airl蓹rin, el蓹c蓹 d蓹 Qabilin h蓹mi艧蓹 aktuall谋臒谋 il蓹 seçil蓹n 艧eirl蓹ri, "N蓹simi" poemas谋, Adil Babayev, 陌slam S蓹f蓹rli, Hüseyn Arif, Qas谋m Qas谋mzad蓹, 茝lia臒a Kürçayl谋n谋n bir çox 蓹s蓹rl蓹ri 蓹d蓹biyyat谋m谋z谋n qiym蓹tli nümun蓹l蓹rind蓹ndir.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋n yeni m蓹rh蓹l蓹si üçün b蓹dii z蓹min haz谋rlayanlar v蓹 özl蓹ri d蓹 bu prosesd蓹 f蓹al i艧tirak ed蓹nl蓹r aras谋nda 茝li K蓹rim, X蓹lil Rza, Cabir Novruz, M蓹mm蓹d Araz, Fikr蓹t Qoca, Fikr蓹t Sad谋q, 茝l蓹kb蓹r Salahzad蓹, 陌sa 陌smay谋lzad蓹, Sabir Rüst蓹mxanl谋, Famil Mehdi, Tofiq Bayram, Arif Abdullazad蓹, Hüseyn Kürdo臒lu, 陌lyas Tapd谋q, Musa Yaqub, Çingiz 茝lio臒lu, Nüsr蓹t K蓹s蓹m蓹nli, Z蓹limxan Yaqub, Baba V蓹ziro臒lu v蓹 b. 艧airl蓹r seçilirl蓹r.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Çox蓹srlik Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋 tarixini dövrl蓹艧dir蓹rk蓹n sivilizasiya amili, 蓹d蓹bi-tarixi prosesl蓹rin reall谋qlar谋, Az蓹rbaycanda 蓹d蓹bi c蓹r蓹yanlar v蓹 az蓹rbaycanç谋l谋q m蓹fkur蓹si kimi prinsipl蓹rin ba艧l谋ca meyar kimi n蓹z蓹r蓹 al谋nmas谋 elmi bax谋mdan 蓹sasland谋r谋l谋b.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋 tarixinin dövrl蓹艧dirilm蓹sinin yeni konsepsiyas谋 a艧a臒谋dak谋 m蓹rh蓹l蓹l蓹ri 蓹hat蓹 edir: Q蓹dim dövr Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋, Erk蓹n intibah dövrü Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋, 陌ntibah dövrü Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋, Orta 蓹srl蓹r Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋, Erk蓹n yeni dövr Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋, Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋n谋n maarifçi realizm dövrü, Milli-demokratik h蓹r蓹kat dövrü Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋, Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋nda sosialist realizmi m蓹rh蓹l蓹si, Erk蓹n 蓹n yeni dövr v蓹 keçid dövrü.</span></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Qeyd ed蓹k ki, Az蓹rbaycan 蓹d蓹biyyat谋 tarixi haz谋rda Q蓹dim dövr, Orta dövr, Yeni dövr (AXC dövrü), 茝n yeni dövr (Sovet dövrü 60-c谋 ill蓹r蓹 q蓹d蓹r, 60-c谋 ill蓹rd蓹n ba艧layaraq), Müst蓹qillik dövrü m蓹rh蓹l蓹l蓹rin蓹 bölünür.</span></span></p> </article> </section> <footer> <div class="menubar footer-container" id="footer-load"></div> </footer> </div> <script src="/assets/110dab23/jquery.js"></script> <script src="https://cdnjs.cloudflare.com/ajax/libs/tiny-slider/2.8.5/min/tiny-slider.js"></script> <script src="/media/javascripts/script.js?v=280823"></script> </body> </html>