CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Oergermaans - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"986fba80-7c67-48b1-b7f1-a585ea3bf264","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Oergermaans","wgTitle":"Oergermaans","wgCurRevisionId":64513928,"wgRevisionId":64513928,"wgArticleId":148017,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Germaanse taal","Gereconstrueerde taal","Historische taalkunde","Taal uit de oudheid"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Oergermaans","wgRelevantArticleId":148017,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q669623","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready", "ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming", "ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Oergermaans - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Oergermaans"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Oergermaans"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Oergermaans rootpage-Oergermaans skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/24_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Oergermaans" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Oergermaans" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Oergermaans" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Oergermaans" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Plaats_en_tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Plaats_en_tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Plaats en tijd</span> </div> </a> <ul id="toc-Plaats_en_tijd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Reconstructie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Reconstructie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Reconstructie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Reconstructie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Reconstructie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Reconstructie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bronnen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bronnen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Bronnen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bronnen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Proto-Indo-Europees" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Proto-Indo-Europees"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Proto-Indo-Europees</span> </div> </a> <ul id="toc-Proto-Indo-Europees-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Discussie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Discussie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Discussie</span> </div> </a> <ul id="toc-Discussie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Klankinventaris" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Klankinventaris"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Klankinventaris</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Klankinventaris-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Klankinventaris-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Klankinventaris-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Medeklinkers" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Medeklinkers"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Medeklinkers</span> </div> </a> <ul id="toc-Medeklinkers-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Klinkers" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Klinkers"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Klinkers</span> </div> </a> <ul id="toc-Klinkers-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kenmerken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kenmerken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Kenmerken</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kenmerken-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Kenmerken-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Kenmerken-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Zelfstandige_naamwoorden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zelfstandige_naamwoorden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Zelfstandige naamwoorden</span> </div> </a> <ul id="toc-Zelfstandige_naamwoorden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bijvoeglijke_naamwoorden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bijvoeglijke_naamwoorden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Bijvoeglijke naamwoorden</span> </div> </a> <ul id="toc-Bijvoeglijke_naamwoorden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lidwoorden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lidwoorden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Lidwoorden</span> </div> </a> <ul id="toc-Lidwoorden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Werkwoorden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Werkwoorden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Werkwoorden</span> </div> </a> <ul id="toc-Werkwoorden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voortleven" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voortleven"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Voortleven</span> </div> </a> <ul id="toc-Voortleven-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Oergermaans</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 47 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-47" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">47 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Germanische_Ursprache" title="Germanische Ursprache – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Germanische Ursprache" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="اللغة الجرمانية البدائية – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="اللغة الجرمانية البدائية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Idioma_protoxerm%C3%A1nicu" title="Idioma protoxermánicu – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Idioma protoxermánicu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Proto-German_dili" title="Proto-German dili – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Proto-German dili" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Прагерманская мова – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Прагерманская мова" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Протогермански език – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Протогермански език" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Kentgermaneg" title="Kentgermaneg – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Kentgermaneg" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Protogerm%C3%A0nic" title="Protogermànic – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Protogermànic" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Pragerm%C3%A1n%C5%A1tina" title="Pragermánština – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Pragermánština" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Urgermansk" title="Urgermansk – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Urgermansk" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Urgermanische_Sprache" title="Urgermanische Sprache – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Urgermanische Sprache" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Proto-Germanic_language" title="Proto-Germanic language – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Proto-Germanic language" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Pra%C4%9Dermana_lingvo" title="Praĝermana lingvo – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Praĝermana lingvo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Idioma_protogerm%C3%A1nico" title="Idioma protogermánico – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Idioma protogermánico" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Germaani_algkeel" title="Germaani algkeel – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Germaani algkeel" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Aitzingermaniko" title="Aitzingermaniko – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Aitzingermaniko" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="زبان نیاژرمنی – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زبان نیاژرمنی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Germaaninen_kantakieli" title="Germaaninen kantakieli – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Germaaninen kantakieli" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Proto-germanique" title="Proto-germanique – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Proto-germanique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Proto-Germaansk" title="Proto-Germaansk – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Proto-Germaansk" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Lingua_protoxerm%C3%A1nica" title="Lingua protoxermánica – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Lingua protoxermánica" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8D%86%F0%90%8D%82%F0%90%8C%BF%F0%90%8C%BC%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%B9%F0%90%8D%82%F0%90%8C%BC%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%B9%F0%90%8D%83%F0%90%8C%BA%F0%90%8C%B0_%F0%90%8D%82%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%B6%F0%90%8C%B3%F0%90%8C%B0" title="𐍆𐍂𐌿𐌼𐌰𐌲𐌰𐌹𐍂𐌼𐌰𐌽𐌹𐍃𐌺𐌰 𐍂𐌰𐌶𐌳𐌰 – Gothisch" lang="got" hreflang="got" data-title="𐍆𐍂𐌿𐌼𐌰𐌲𐌰𐌹𐍂𐌼𐌰𐌽𐌹𐍃𐌺𐌰 𐍂𐌰𐌶𐌳𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Gothisch" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Proto-Jermanik" title="Bahasa Proto-Jermanik – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Bahasa Proto-Jermanik" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Frumgermanska" title="Frumgermanska – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Frumgermanska" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Lingua_proto-germanica" title="Lingua proto-germanica – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Lingua proto-germanica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B2%E3%83%AB%E3%83%9E%E3%83%B3%E7%A5%96%E8%AA%9E" title="ゲルマン祖語 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ゲルマン祖語" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B2%8C%EB%A5%B4%EB%A7%8C%EC%A1%B0%EC%96%B4" title="게르만조어 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="게르만조어" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Lingua_Protogermanica" title="Lingua Protogermanica – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Lingua Protogermanica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Protogermanica" title="Protogermanica – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Protogermanica" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Proto-Germanich" title="Proto-Germanich – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Proto-Germanich" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/German%C5%B3_prokalb%C4%97" title="Germanų prokalbė – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Germanų prokalbė" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Oergermaans" title="Oergermaans – Nederduits" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Oergermaans" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Nederduits" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Urgermansk" title="Urgermansk – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Urgermansk" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Urgermansk" title="Urgermansk – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Urgermansk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_pragerma%C5%84ski" title="Język pragermański – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Język pragermański" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_protogerm%C3%A2nica" title="Língua protogermânica – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Língua protogermânica" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Limba_protogermanic%C4%83" title="Limba protogermanică – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Limba protogermanică" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Прагерманский язык – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Прагерманский язык" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Pragerman%C5%A1%C4%8Dina" title="Pragermanščina – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Pragermanščina" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuha_proto-gjermanike" title="Gjuha proto-gjermanike – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Gjuha proto-gjermanike" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Urgermanska" title="Urgermanska – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Urgermanska" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Proto_Cermen_dili" title="Proto Cermen dili – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Proto Cermen dili" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Прагерманська мова – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Прагерманська мова" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/V%C3%AE_v%C3%AE_t%C3%AExhon" title="Vî vî tîxhon – Waals" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Vî vî tîxhon" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Waals" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Oergermaons" title="Oergermaons – Zeeuws" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Oergermaons" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeeuws" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%9F%E5%A7%8B%E6%97%A5%E8%80%B3%E6%9B%BC%E8%AA%9E" title="原始日耳曼語 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="原始日耳曼語" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%9F%E5%A7%8B%E6%97%A5%E8%80%B3%E6%9B%BC%E8%AA%9E%E8%A8%80" title="原始日耳曼語言 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="原始日耳曼語言" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q669623#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Oergermaans" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Oergermaans" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Oergermaans"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Oergermaans"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Oergermaans" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Oergermaans" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&oldid=64513928" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Oergermaans&id=64513928&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FOergermaans"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FOergermaans"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Oergermaans"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Oergermaans&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Proto-Germanic_language" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q669623" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><p>Het <b>Oergermaans</b> of <b>Protogermaans</b> is een reconstructie van de <a href="/wiki/Taal" title="Taal">taal</a> die rond het begin van de jaartelling (de datering is grof) gesproken werd in Noord-West- en Midden-Europa. Het is de taal waarvan zich in later eeuwen onder meer het <a href="/wiki/Oudnoords" title="Oudnoords">Oudnoords</a>, het <a href="/wiki/Oudsaksisch" title="Oudsaksisch">Oudsaksisch</a>, het <a href="/wiki/Oudengels" title="Oudengels">Oudengels</a>, het <a href="/wiki/Oudfries" title="Oudfries">Oudfries</a>, het <a href="/wiki/Oudhoogduits" title="Oudhoogduits">Oudhoogduits</a>, het <a href="/wiki/Oudfrankisch" title="Oudfrankisch">Oudfrankisch</a> en vervolgens het <a href="/wiki/Oudnederfrankisch" title="Oudnederfrankisch">Oudnederfrankisch</a> en het <a href="/wiki/Gotisch_(taal)" title="Gotisch (taal)">Gotisch</a>, en uiteindelijk het <a href="/wiki/Noors" title="Noors">Noors</a>, <a href="/wiki/Nedersaksisch" title="Nedersaksisch">Nedersaksisch</a>, <a href="/wiki/Engels" title="Engels">Engels</a>, <a href="/wiki/Friese_talen" title="Friese talen">Westerlauwers, Sater- en Noord-Fries</a> en het <a href="/wiki/Nederlands" title="Nederlands">Nederlands</a> zich als <a href="/wiki/Dochtertaal" title="Dochtertaal">dochtertalen</a> ontwikkelden. Van het Oudnederfrankisch is het moderne <a href="/wiki/Nederlands" title="Nederlands">Nederlands</a> op zijn beurt weer een dochtertaal. </p><p>Het Oergermaans is een <i>hypothese</i>: een door geleerden gereconstrueerde taal (dus niet hetzelfde als een <a href="/wiki/Kunsttaal" title="Kunsttaal">kunsttaal</a>). Met het Oergermaans wordt beoogd een fase van het <a href="/wiki/Germaanse_talen" title="Germaanse talen">Oudgermaans</a> weer te geven, waaruit het karakter van de Germaanse taal zoals zij er in oorsprong zou kunnen hebben uitgezien, moet blijken. Op grond van vergelijkingen met oude overgeleverde Germaanse talen - voornamelijk Gotisch en Oudengels, in mindere mate ook Oudnoords en Oudhoogduits - kunnen de Oergermaanse grammatica en het lexicon min of meer herleid worden. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Plaats_en_tijd">Plaats en tijd</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Plaats en tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Plaats en tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Nordic_Bronze_Age.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Nordic_Bronze_Age.png/245px-Nordic_Bronze_Age.png" decoding="async" width="245" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Nordic_Bronze_Age.png/368px-Nordic_Bronze_Age.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Nordic_Bronze_Age.png/490px-Nordic_Bronze_Age.png 2x" data-file-width="657" data-file-height="683" /></a><figcaption>Het waarschijnlijke verspreidingsgebied van het Germaans tijdens de Bronstijd (1200 v.Chr.)</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Pre-roman_iron_age_(map).PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Pre-roman_iron_age_%28map%29.PNG/245px-Pre-roman_iron_age_%28map%29.PNG" decoding="async" width="245" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Pre-roman_iron_age_%28map%29.PNG/368px-Pre-roman_iron_age_%28map%29.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Pre-roman_iron_age_%28map%29.PNG/490px-Pre-roman_iron_age_%28map%29.PNG 2x" data-file-width="657" data-file-height="683" /></a><figcaption>Kaart van de verspreiding van Germaanse volken in de ijzertijd, 500 v.Chr. - 50 v.Chr.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Germanic_tribes_(750BC-1AD).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Germanic_tribes_%28750BC-1AD%29.png/245px-Germanic_tribes_%28750BC-1AD%29.png" decoding="async" width="245" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Germanic_tribes_%28750BC-1AD%29.png/368px-Germanic_tribes_%28750BC-1AD%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Germanic_tribes_%28750BC-1AD%29.png/490px-Germanic_tribes_%28750BC-1AD%29.png 2x" data-file-width="537" data-file-height="376" /></a><figcaption>De verbreiding van Germaanse stammen<br />750 v.Chr. – 1 na Chr. (bron: Penguin Atlas of World History 1988): <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #f00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"> Verbreiding tot 750 v.Chr.</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #f84; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"> Verbreiding tot 500 v.Chr.</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #ff0; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"> Verbreiding tot 250 v.Chr.</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #0f0; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;"> Verbreiding tot 1 na Chr.</span></div></figcaption></figure> <p>Men weet niet zeker waar en wanneer het Oergermaans gesproken werd. Zo rond het begin van de jaartelling zou er in de Germaanse taal nog een zekere eenheid hebben bestaan, maar bestonden er al <a href="/wiki/Dialect" title="Dialect">dialecten</a>. </p><p>Oorspronkelijk zouden de Germaanse stammen in de <a href="/wiki/Bronstijd" title="Bronstijd">bronstijd</a> in de regio rond <a href="/wiki/Denemarken" title="Denemarken">Denemarken</a> geleefd hebben. In de <a href="/wiki/Ijzertijd" class="mw-redirect" title="Ijzertijd">ijzertijd</a>, dus vanaf ca. 800 v.Chr., is men begonnen zich over een groter gebied te verspreiden - waarschijnlijk werd al voor 200 v.Chr. het huidige <a href="/wiki/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> door Germaanse stammen bewoond. De Germaanse volkeren hebben zich in de daaropvolgende eeuwen over een groter gebied in Europa verspreid, met het grootste verspreidingsgebied in de eerste eeuw na Christus. Daarna viel de Germaanse taal uiteen in onderling steeds meer van elkaar verschillende dialecten. </p><p>Deze dialecten leverden dan talen als Oudnoords, Gotisch en de verschillende <a href="/wiki/West-Germaans" class="mw-redirect" title="West-Germaans">West-Germaanse</a> talen op. Pas in de <a href="/wiki/4e_eeuw" title="4e eeuw">4e eeuw</a> na Christus wordt er een boek in het Germaans geschreven, de <a href="/wiki/Gotische_Bijbel" title="Gotische Bijbel">Gotische Bijbel</a> van <a href="/wiki/Wulfila" title="Wulfila">Wulfila</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Reconstructie">Reconstructie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Reconstructie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Reconstructie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De reconstructie van het Oergermaans is altijd met veel discussie en onenigheid omgeven geweest, want het materiaal waarop men zich moet baseren is verre van ideaal. Een gereconstrueerde vorm wordt altijd door het teken *- voorafgegaan, om aan te duiden dat de vorm niet zeker is: <i>*dagaz</i> ‘dag’. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bronnen">Bronnen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Bronnen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Bronnen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De oudste bronnen zijn Romeinse teksten uit de Oergermaanse periode. In deze teksten duiken Germaanse woorden op, die waarschijnlijk direct aan het Oergermaans zijn ontleend. <a href="/wiki/Julius_Caesar" title="Julius Caesar">Caesar</a> schrijft zo over de <i>ūrus</i> ‘<a href="/wiki/Oeros" title="Oeros">oeros</a>’ en Tacitus vermeldt het woord <i>glēsum</i> ‘barnsteen’ (vgl. <i>glas</i>). Deze bronnen bevatten al met al zeer weinig relevante informatie over het Oergermaans. </p><p>Uit de <a href="/wiki/2e_eeuw" title="2e eeuw">2e eeuw</a> na Christus komen enkele inscripties in <a href="/wiki/Scandinavi%C3%AB" title="Scandinavië">Scandinavië</a>, in <a href="/wiki/Runen" title="Runen">runen</a> opgesteld. Bekend is de in het <a href="/wiki/Oernoords" title="Oernoords">Oernoords</a> geschreven zin op de vroeg-5e-eeuwse <a href="/wiki/Gallehus-hoorns" title="Gallehus-hoorns">Gallehus-hoorns</a>: </p> <dl><dd><i>ek hlewagastiz holtijaz horna tawido</i></dd></dl> <dl><dd>"Ik Hlewagast, Holtz zoon, heb de hoorn vervaardigd"</dd></dl> <p>Deze bron is ouder dan de Gotische Bijbelvertaling, maar ook beperkter. Op basis van deze runeninscriptie valt dus over de <a href="/wiki/Syntaxis_(taalkunde)" title="Syntaxis (taalkunde)">syntaxis</a> van het Oergermaans weinig met zekerheid te zeggen, en voor een duidelijk beeld van woordvorming en lexicon zijn de overige runeninscripties te kort, en vaak nog niet eens vertaald. </p><p>Een andere oude bron voor de reconstructie ligt buiten het Germaans. Net als het Latijn kennen sommige niet aan de andere Europese talen verwante talen <a href="/wiki/Leenwoord" title="Leenwoord">leenwoorden</a> uit het Oergermaans. In het <a href="/wiki/Fins" title="Fins">Fins</a> en <a href="/wiki/Estisch" title="Estisch">Estisch</a>, beide <a href="/wiki/Fins-Oegrische_talen" title="Fins-Oegrische talen">Fins-Oegrische talen</a>, komt het woord <i>kuningas</i> ‘koning’ voor. Op basis hiervan heeft men de reconstructie <i>*kuningaz</i> voorgesteld. </p><p>Een uitgebreide reconstructie is op basis van dergelijk materiaal niet mogelijk. Daarom heeft men van beter overgeleverde talen als het Gotisch, het Oudengels, het Oudhoogduits en het Oudnoords gebruikgemaakt. Ook iets minder goed overgeleverde talen als het Oudfries, het Oudsaksisch en het Oudfrankisch kunnen inzichten verschaffen die van waarde zijn voor de reconstructies. </p><p>De oudste van deze talen, het Gotisch, werd gesproken rond de <a href="/wiki/4e_eeuw" title="4e eeuw">4e eeuw</a> na Christus, dus al honderden jaren na de periode van het Oergermaans. Er is, vergeleken met andere Germaanse talen tot dan toe, heel veel overgeleverd, nl. een vertaling van het <a href="/wiki/Nieuwe_Testament" title="Nieuwe Testament">Nieuwe Testament</a>, maar die heeft vanuit taalwetenschappelijk oogpunt het manco dat het een erg letterlijke vertaling uit het <a href="/wiki/Grieks" title="Grieks">Grieks</a> is, dus wellicht is dit niet het Gotisch zoals het in die tijd werd gesproken en eventueel geschreven werd. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Proto-Indo-Europees">Proto-Indo-Europees</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Proto-Indo-Europees" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Proto-Indo-Europees"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een andere mogelijkheid tot reconstrueren wordt geboden door het eveneens gereconstrueerde <a href="/wiki/Proto-Indo-Europees" title="Proto-Indo-Europees">Indo-Europees</a>, hoewel de reconstructie van deze taal nog meer door discussies wordt omgeven, omdat schriftelijke bronnen geheel ontbreken. Op basis van Indo-Europese woordstammen kunnen de hieruit afgeleide Germaanse woorden gereconstrueerd worden. Bij deze manier van reconstrueren wordt op basis van een hypothese een andere hypothese opgesteld. Dit roept bij geleerden vaak tegenstand op, omdat de wetenschappelijke betrouwbaarheid ver te zoeken lijkt. De "omgekeerde" vorm van reconstrueren kan echter wel de Proto-Indo-Europese hypothese testen, als er langs twee wegen gereconstrueerd wordt: men reconstrueert dan een vorm zowel op basis van de bronnen, als op basis van de hypothese. Als in beide gevallen dezelfde vorm uit het onderzoek voorkomt, dan zou dit de Proto-Indo-Europese hypothese van meer onderbouwing kunnen voorzien. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Discussie">Discussie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Discussie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Discussie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Discussie over het Oergermaans is er te over. Enkele discussiepunten: </p> <ul><li>Er is een theorie die zegt dat het Germaans uit vermengingen van twee Indo-Europese dialectgroepen ontstaan is. Het Indo-Europees kende al vroeg twee hoofdgroepen: de <a href="/wiki/Kentum-_en_satemtalen" title="Kentum- en satemtalen">kentum- en satemtalen</a>, afgeleid van de Latijnse en <a href="/wiki/Avestisch" title="Avestisch">Avestische</a> reflexen van het woord voor "honderd", <i>centum</i> en <i>satəm</i>. De splitsing in deze twee dialectgroepen is gebaseerd op de eerste klank van het Indo-Europese woord *<i>ḱm̥tóm</i> ‘honderd’ met een gepalataliseerde <i>ḱ</i>-, dat in de kentumtalen was met een gewone niet-gepalataliseerde <i>k</i>- aan het begin, maar in de latere satemtalen het <i>ḱ</i>- een <a href="/wiki/Affricaat" title="Affricaat">affricaat</a> of <a href="/wiki/Sisklank" class="mw-redirect" title="Sisklank">sisklank</a> werd. In het grootste deel van Europa zouden er kentumtalen gesproken worden, en ook de Nederlandse <i>hond</i> ‘vlaktemaat, landmaateenheid van 100 voet’ en <i>honderd</i> kunnen, via de <a href="/wiki/Wet_van_Grimm" class="mw-redirect" title="Wet van Grimm">wet van Grimm</a>, op de oudere vorm *<i>km̥tóm</i> worden herleid; het Germaans wordt vanouds als een kentumtaal beschouwd. Sommige wetenschappers menen nu dat het Germaans geen echte kentumtaal is, maar een vermenging is van beide dialecten, wat overeenkomsten met <a href="/wiki/Slavische_talen" title="Slavische talen">Slavische talen</a> (waartoe behoren <a href="/wiki/Tsjechisch" title="Tsjechisch">Tsjechisch</a>, <a href="/wiki/Pools" title="Pools">Pools</a> en <a href="/wiki/Russisch" title="Russisch">Russisch</a>) zou verklaren. De Slavische talen zijn namelijk satemtalen (Tsjechisch <i>sto</i>). Deze theorie wordt zeker niet algemeen gesteund.</li></ul> <ul><li>Met de <a href="/wiki/Eerste_Germaanse_klankverschuiving" title="Eerste Germaanse klankverschuiving">eerste Germaanse klankverschuiving</a> zouden varianten uit het Oergermaans zijn ontstaan. Over de datering van deze klankverschuiving, die onder andere de verschuiving van vroeg-Oergermaanse *<i>kuntóm</i> naar het laat-Oergermaanse *<i>hundan</i> ‘honderd’ verklaart, is men het nog niet eens. Recentelijk wordt, op basis van leenwoorden in het Latijn, verondersteld dat de verschuiving pas in de <a href="/wiki/1e_eeuw_v.Chr." title="1e eeuw v.Chr.">1e eeuw v.Chr.</a> heeft plaatsgevonden. Voor veel geleerden is deze veronderstelling moeilijk aanvaardbaar, omdat men er lang van is uitgegaan dat de klankverschuiving ver voor het begin van onze jaartelling moet hebben plaatsgevonden.</li></ul> <ul><li>Er wordt wel verondersteld dat het Oergermaans zich door verschillende factoren beduidend anders heeft ontwikkeld dan de overige <a href="/wiki/Indo-Europese_talen" title="Indo-Europese talen">Indo-Europese</a> talen. De theorie is dat het vroegste Germaans (nog voor de klankverschuiving) samen met de Slavische en <a href="/wiki/Baltische_talen" title="Baltische talen">Baltische talen</a> opging en een eigen dialectgroep vormde met deze talen. Later dan heeft het Germaans zich, volgens de theorie, van deze groep afgescheiden. Men veronderstelt dat het Germaans daarna een sterke invloed van een andere, wel in Europa gesproken maar niet-Indo-Europese taal heeft ondergaan. Dit zou dan enkele Germaanse woorden verklaren, die niet in de overige Indo-Europese talen voorkomen, alsook de soms grote betekenisverschuivingen in het Germaans. Deze theorie van een <a href="/wiki/Niet-Indo-Europees_substraat_van_het_Germaans" class="mw-redirect" title="Niet-Indo-Europees substraat van het Germaans">niet-Indo-Europees substraat van het Germaans</a> is hoogst omstreden.</li></ul> <ul><li>Algemeen wordt aangenomen dat het Oergermaans zich in drie hoofddialecten heeft gesplitst: het <a href="/wiki/Oost-Germaans" class="mw-redirect" title="Oost-Germaans">Oost-Germaans</a>, het <a href="/wiki/Noord-Germaans" class="mw-redirect" title="Noord-Germaans">Noord-Germaans</a> en het West-Germaans. Sommige wetenschappers menen echter dat het Noord- en Oost-Germaans een nauwere verwantschap vertonen en dus in een gemeenschappelijke Noordoost-Germaanse groep moeten worden samengevat. De naam van de Goten kan zowel etymologisch als historisch in verband worden gebracht met het (nu Zweedse) eiland <a href="/wiki/Gotland" title="Gotland">Gotland</a>, en de oudste overgeleverde teksten in het als Noord-Germaans beschouwde <a href="/w/index.php?title=Oudgotlands&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oudgotlands (de pagina bestaat niet)">Oudgotlands</a> laten een sterkere overeenkomst met het Gotisch zien dan de andere Noord-Germaanse dialecten. De verschillen tussen Gotisch en Oudnoords zouden dan vooral als latere ontwikkelingen binnen deze dialectgroep beschouwd moeten worden. Meer recentelijk en algemener aanvaard is dat juist het Noord- en West-Germaans een dichtere verwantschap vertonen en samen tot een Noordwest-Germaanse groep behoren, en dat het Oost-Germaans zich het eerst afsplitste. Het Oost-Germaans mist namelijk een aantal belangrijke veranderingen die in de Noord- en West-Germaanse talen zijn opgetreden, zoals <a href="/wiki/Umlaut_(klank)" title="Umlaut (klank)">umlaut</a>. Waarschijnlijk zijn beide hypothesen ten dele waar, en was er ten tijde van de eerste uitzaaiingen van Germaanse volkeren al een zeker <a href="/wiki/Dialectcontinu%C3%BCm" class="mw-redirect" title="Dialectcontinuüm">dialectcontinuüm</a> aanwezig, waarbij de oostelijke dialectgroep na de trek naar Oost-Europa afgezonderd raakte van de Zuidoost-Scandinavische dialecten waar zij uit afkomstig waren. Het West-Germaans bleef langer in contact met de Noord-Germaanse talen, waardoor een zekere uitwisseling van veranderingen in de taal mogelijk bleef.</li></ul> <p>Ondanks de discussie is er een inmiddels toch een redelijke consensus bereikt over het karakter van het Oergermaans. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Klankinventaris">Klankinventaris</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Klankinventaris" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Klankinventaris"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Medeklinkers">Medeklinkers</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Medeklinkers" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Medeklinkers"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <caption>Medeklinkers van het Oergermaans </caption> <tbody><tr> <th>  </th> <th><a href="/wiki/Bilabiaal" title="Bilabiaal">Bilabiaal</a> </th> <th><a href="/wiki/Dentaal" title="Dentaal">Dentaal</a> </th> <th><a href="/wiki/Alveolaar" title="Alveolaar">Alveolaar</a> </th> <th><a href="/wiki/Palataal" title="Palataal">Palataal</a> </th> <th><a href="/wiki/Velaar" title="Velaar">Velaar</a> </th> <th><a href="/wiki/Labiaal-velaar" class="mw-redirect" title="Labiaal-velaar">Labiaal-velaar</a> </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Nasale_medeklinker" class="mw-redirect" title="Nasale medeklinker">Nasaal</a> </th> <td style="text-align:center;">m </td> <td>  </td> <td style="text-align:center;">n </td> <td>  </td> <td style="text-align:center;">(ŋ) </td> <td style="text-align:center;">(ŋʷ) </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Plofklank" class="mw-redirect" title="Plofklank">Plofklank</a> </th> <td style="text-align:center;">p  b </td> <td style="text-align:center;">t  d </td> <td>  </td> <td>  </td> <td style="text-align:center;">k  ɡ </td> <td style="text-align:center;">kʷ  ɡʷ </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Wrijfklank" class="mw-redirect" title="Wrijfklank">Wrijfklank</a> </th> <td style="text-align:center;">ɸ  (β) </td> <td style="text-align:center;">θ  (ð) </td> <td style="text-align:center;">s  z </td> <td>  </td> <td style="text-align:center;">x  (ɣ) </td> <td style="text-align:center;">xʷ </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Tril" class="mw-redirect" title="Tril">Tril</a> </th> <td>  </td> <td>  </td> <td style="text-align:center;">r </td> <td>  </td> <td>  </td> <td>  </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Approximant" title="Approximant">Approximant</a> </th> <td>  </td> <td>  </td> <td>  </td> <td style="text-align:center;">j </td> <td>  </td> <td style="text-align:center;">w </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Lateraal_(fonetiek)" title="Lateraal (fonetiek)">Lateraal</a> </th> <td>  </td> <td>  </td> <td style="text-align:center;">l </td> <td>  </td> <td>  </td> <td>  </td></tr></tbody></table> <ol><li><span class="IPA">[ŋ]</span> was een <a href="/wiki/Allofoon" title="Allofoon">allofoon</a> van <span class="IPA">/n/</span> vóór de velare medeklinkers <span class="IPA">/kʷ/</span> en <span class="IPA">/ɡʷ/</span>. Vóór <span class="IPA">/x/</span> verdween de klank, maar <a href="/wiki/Nasalisatie" title="Nasalisatie">nasaliseerde</a> en verlengde de voorgaande klinker.</li> <li><span class="IPA">[ŋʷ]</span> was een allofoon van <span class="IPA">/n/</span> vóór labiaal-velare medeklinkers <span class="IPA">/kʷ/</span> en <span class="IPA">/ɡʷ/</span>. Vóór <span class="IPA">/xʷ/</span> verdween de klank, maar <a href="/wiki/Nasalisatie" title="Nasalisatie">nasaliseerde</a> en verlengde de voorgaande klinker.</li> <li><span class="IPA">[β]</span>, <span class="IPA">[ð]</span> en <span class="IPA">[ɣ]</span> waren allofonen van respectievelijk <span class="IPA">/b/</span>, <span class="IPA">/d/</span> en <span class="IPA">/ɡ/</span> in bepaalde posities (vergelijk het <a href="/wiki/Spaans" title="Spaans">Spaans</a>): <ul><li><span class="IPA">/b/</span> was <span class="IPA">[b]</span> aan het begin van een woord, bij <a href="/wiki/Geminatie" title="Geminatie">geminatie</a> en na <span class="IPA">/m/</span>, anders <span class="IPA">[β]</span>.</li> <li><span class="IPA">/d/</span> was <span class="IPA">[d]</span> aan het begin van een woord, bij <a href="/wiki/Geminatie" title="Geminatie">geminatie</a> en na <span class="IPA">/n/</span>, <span class="IPA">/l/</span>, <span class="IPA">/z/</span> en misschien na <span class="IPA">/r/</span>, anders <span class="IPA">[ð]</span>.</li> <li><span class="IPA">/ɡ/</span> was <span class="IPA">[ɡ]</span> bij <a href="/wiki/Geminatie" title="Geminatie">geminatie</a> en na <span class="IPA">/n/</span>, anders <span class="IPA">[ɣ]</span>.</li> <li><span class="IPA">/ɡʷ/</span> kende geen wrijfklank-allofoon, maar kwam alleen voor na <span class="IPA">/n/</span>.</li></ul></li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Klinkers">Klinkers</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Klinkers" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Klinkers"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Oergermaans kende, in vergelijking met de moderne Germaanse talen, een vrij beperkt aantal articulatieplaatsen van klinkers. Er waren nog geen geronde voorklinkers als <span class="IPA">[y]</span>, die ontstonden pas later als gevolg van <a href="/wiki/Umlaut_(klank)" title="Umlaut (klank)">umlaut</a>. Wel had het Oergermaans naast korte en lange ook overlange klinkers, en kende het een serie nasale klinkers; beide kwamen voornamelijk aan het einde van een woord voor. </p> <table> <tbody><tr> <td> <table class="wikitable" style="text-align: center"> <caption><b>Orale klinkers</b> </caption> <tbody><tr> <th rowspan="2"> </th> <th colspan="3"><a href="/wiki/Voorklinker" title="Voorklinker">voor</a> </th> <th colspan="3"><a href="/wiki/Achterklinker" title="Achterklinker">achter</a> </th></tr> <tr> <th><small>kort</small> </th> <th><small>lang</small> </th> <th><small>overl.</small> </th> <th><small>kort</small> </th> <th><small>lang</small> </th> <th><small>overl.</small> </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Gesloten_klinker" title="Gesloten klinker">gesloten</a> </th> <td>i </td> <td>iː </td> <td> </td> <td>u </td> <td>uː </td> <td> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Halfgesloten_klinker" title="Halfgesloten klinker">halfgesloten</a> </th> <td>e </td> <td>eː </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Halfopen_klinker" title="Halfopen klinker">halfopen</a> </th> <td> </td> <td>ɛː </td> <td>ɛːː </td> <td> </td> <td>ɔː </td> <td>ɔːː </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Open_klinker" title="Open klinker">open</a> </th> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td>ɑ </td> <td>ɑː </td> <td> </td></tr></tbody></table> </td> <td> <table class="wikitable" style="text-align: center"> <caption><b>Nasale klinkers</b> </caption> <tbody><tr> <th rowspan="2"> </th> <th colspan="3"><a href="/wiki/Voorklinker" title="Voorklinker">voor</a> </th> <th colspan="3"><a href="/wiki/Achterklinker" title="Achterklinker">achter</a> </th></tr> <tr> <th><small>kort</small> </th> <th><small>lang</small> </th> <th><small>overl.</small> </th> <th><small>kort</small> </th> <th><small>lang</small> </th> <th><small>overl.</small> </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Gesloten_klinker" title="Gesloten klinker">gesloten</a> </th> <td>ĩ </td> <td>ĩː </td> <td> </td> <td>ũ </td> <td>ũː </td> <td> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Halfgesloten_klinker" title="Halfgesloten klinker">halfgesloten</a> </th> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Halfopen_klinker" title="Halfopen klinker">halfopen</a> </th> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td>ɔ̃ː </td> <td>ɔ̃ːː </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Open_klinker" title="Open klinker">open</a> </th> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td>ɑ̃ </td> <td>ɑ̃ː </td> <td> </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> <ol><li><span class="IPA">/e/</span> kwam niet voor in onbeklemtoonde lettergrepen, of vóór een nasale medeklinker in dezelfde lettergreep; <span class="IPA">/e/</span> werd daar <span class="IPA">/i/</span>. Alleen vóór <span class="IPA">/r/</span> werd in onbeklemtoonde lettergrepen de oorspronkelijke <span class="IPA">/e/</span> behouden, maar in die positie werd de klinker later verlaagd tot <span class="IPA">/ɑ/</span>, misschien al binnen het late Oergermaans.</li> <li><span class="IPA">/e/</span> werd eveneens <span class="IPA">/i/</span> als erna in volgende lettergreep een <span class="IPA">/i/</span> of <span class="IPA">/j/</span> volgde.</li> <li><span class="IPA">/eː/</span> (geschreven als ē<sup>2</sup>) was zeldzaam en kwam slechts in een klein aantal reconstrueerbare woorden voor. De klank kan echter gereconstrueerd worden door vergelijking tussen het Gotisch en de andere Germaanse talen. Waar het Gotisch ē heeft, hebben de andere Germaanse talen ā (in het Oudengels ǣ), wat duidt op een oorspronkelijke <span class="IPA">/ɛː/</span>. Soms hebben echter alle talen ē (en in het Oudnederlands en Oudhoogduits ie of ia), wat wijst op <span class="IPA">/eː/</span>. Vergelijk: Gotisch <i>hēr</i>, Oudengels <i>hēr</i>, Oudhoogduits <i>hiar</i>, Oudnoords <i>hér</i> "hier" van Oergermaans <i>*hē<sup>2</sup>r</i>; Gotisch <i>dēþs</i>, Oudengels <i>dǣd</i>, Oudhoogduits <i>tāt</i>, Oudnoords <i>dáð</i> "daad" van Oergermaans <i>*dēdiz</i>.</li> <li>Alle nasale klinkers behalve <span class="IPA">/ɑ̃ː/</span> en <span class="IPA">/ũː/</span> kwamen aan het eind van het woord voor. De lange nasale klinkers <span class="IPA">/ɑ̃ː/</span>, <span class="IPA">/ĩː/</span> en <span class="IPA">/ũː/</span> verschenen <span class="IPA">/x/</span> of <span class="IPA">/xʷ/</span>, waar een vroegere <span class="IPA">/n/</span> was verdwenen en een voorgaande korte klinker had verlengd en genasaliseerd.</li></ol> <p>Het Oergermaans had daarnaast de volgende <a href="/wiki/Tweeklank_(taalkunde)" title="Tweeklank (taalkunde)">tweeklanken</a>: </p> <ul><li>Kort: <span class="IPA">/ɑu/</span>, <span class="IPA">/ɑi/</span>, <span class="IPA">/eu/</span>, <span class="IPA">[iu]</span></li> <li>Lang: <span class="IPA">/ɔːu/</span>, <span class="IPA">/ɔːi/</span> (mogelijk ook <span class="IPA">/ɛːu/</span>, <span class="IPA">/ɛːi/</span>)</li></ul> <p>Lange tweeklanken waren zeldzaam en kwamen vrijwel alleen in verbuigings- en vervoegingsuitgangen voor. De oude tweeklank <span class="IPA">/ei/</span> was veranderd in de lange eenklank <span class="IPA">/iː/</span>, waardoor die niet meer voorkwam. <span class="IPA">[iu]</span> was ontstaan uit oudere <span class="IPA">/eu/</span> door invloed van een <span class="IPA">/i/</span> of <span class="IPA">/j/</span> in de volgende lettergreep (zie boven), maar had nog geen status als zelfstandig foneem. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kenmerken">Kenmerken</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Kenmerken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Kenmerken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Oergermaans was een in hoge mate <a href="/wiki/Flexie_(taalkunde)" title="Flexie (taalkunde)">flecterende</a> taal. Er bestonden naamvallen, verschillende werkwoordsvervoegingen en behalve enkelvoud en meervoud ook een <a href="/wiki/Dualis" title="Dualis">tweevoud</a>. Toch was het Oergermaans al minder rijk aan vormen dan het <a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijn</a>. Van de moderne Germaanse talen hebben het <a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a>, het <a href="/wiki/IJslands" title="IJslands">IJslands</a> en het <a href="/wiki/Faer%C3%B6ers" title="Faeröers">Faeröers</a> het best de vormenrijkdom van het Oergermaans behouden. Hoewel het Duits in verhouding met het om zijn conservatisme beroemde IJslands al behoorlijk vereenvoudigd is, hebben bepaalde Duitse dialecten veel meer dan de standaardtaal Oergermaanse vormen behouden (m.n. dialecten in <a href="/wiki/Wallis_(kanton)" title="Wallis (kanton)">Wallis</a>, <a href="/wiki/Zwitserland" title="Zwitserland">Zwitserland</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zelfstandige_naamwoorden">Zelfstandige naamwoorden</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Zelfstandige naamwoorden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Zelfstandige naamwoorden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Oergermaans kende drie grammaticale geslachten: mannelijk, vrouwelijk en onzijdig. Bijvoeglijke naamwoorden en voornaamwoorden pasten zich aan het geslacht van het zelfstandig naamwoord aan. Ook pasten zij zich aan de naamval van het zelfstandig naamwoord aan. </p><p>Naar men veronderstelt had het Oergermaans <b>zes</b> <a href="/wiki/Naamval" title="Naamval">naamvallen</a>, en van twee andere naamvallen zouden in enkele gevallen resten nog behouden zijn. De moderne Germaanse talen kennen ten hoogste vier naamvallen — waarschijnlijk heeft het Oergermaans al vroeg ten minste een van zijn naamvallen verloren. De naamvallen zijn: </p> <ul><li><a href="/wiki/Nominatief" title="Nominatief">nominatief</a> (<a href="/wiki/Onderwerp_(taalkunde)" title="Onderwerp (taalkunde)">onderwerp</a>)</li> <li><a href="/wiki/Genitief" title="Genitief">genitief</a> (bezitsnaamval)</li> <li><a href="/wiki/Datief" title="Datief">datief</a> (<a href="/wiki/Indirect_object" title="Indirect object">indirect object</a>)</li> <li><a href="/wiki/Accusatief" title="Accusatief">accusatief</a> (<a href="/wiki/Lijdend_voorwerp" title="Lijdend voorwerp">lijdend voorwerp</a>)</li> <li><a href="/wiki/Vocatief" title="Vocatief">vocatief</a> (aanspreekvorm)</li> <li><a href="/wiki/Instrumentalis" title="Instrumentalis">instrumentalis</a> (waarmee iets gedaan wordt)</li></ul> <p>Van <a href="/wiki/Locatief" title="Locatief">locatief</a> (plaats) en <a href="/wiki/Ablatief" title="Ablatief">ablatief</a> (door wie iets gedaan wordt) zijn enkele resten overgebleven. De locatief is samengevallen met de datief, en de ablatief is samengevallen met de genitief, de datief of de instrumentalis. </p><p>De zelfstandige naamwoorden werden voorzien van uitgangen die afhingen van de stam van het woord. Er waren verschillende stammen: stammen eindigend op /a/, /ō/, /n/, /i/, en /u/. Mannelijk en onzijdig zijn de <i>a</i>-stammen, vrouwelijk zijn de <i>o</i>-stammen. De <i>a</i>- en de <i>o</i>-stammen werden ook weer in de <i>ja</i>-, <i>wa</i>-, respectievelijk <i>jo</i>- en <i>wo</i>-stammen onderverdeeld. Een voorbeeld van een <i>ja</i>-stam is *<i>fanjan</i> naast de verbogen naamval *<i>fanjō</i>, respectievelijk in het Nederlands <i>veen</i> en <i>ven</i>. Een voorbeeld van een <i>wo</i>-stam is *<i>skadwo</i>, dat tot Middelnederlands <i>scāde</i> en <a href="/wiki/Obliquus" title="Obliquus">obliquus</a> <i>scāduwe</i>, vervolgens Brabants <i>sc(h)ade</i> en Nederlands <i>schaduw</i> werd. Een <i>wa</i>-stam is bijvoorbeeld *<i>snaiwaz</i>, in het Nederlands <i>sneeuw</i>. De <i>wa</i>- en de <i>wo</i>-stammen komen we nog tegen in het Nederlands en Engels in zelfstandige naamwoorden die eindigen op -<i>uw</i> (bijv. <i>schaduw</i>), Engels -<i>ow</i> (bijv. <i>shadow</i>) en Nederlands en Engels -<i>w</i> (bijv. Nl <i>sneeuw</i>, Eng <i>snow</i>). De eerste stammen kwamen het meest voor en waren ook de basis van de verbuiging van <a href="/wiki/Bijvoeglijk_naamwoord" title="Bijvoeglijk naamwoord">bijvoeglijke naamwoorden</a>. De /i/- en /u/- stammen vielen reeds vroeg grotendeels met de andere stammen samen. Men is er niet zeker van, of deze samenval al in de Oergermaanse periode moet zijn ingezet, of pas later, in de verschillende Germaanse dialecten, heeft plaatsgevonden. Er bestonden ook, zoals in het Nieuwnederlands, woorden die eindigden op /-er/, (vgl. Nl <i>arbeider</i>, <i>werkster</i>) en die een aparte verbuiging kenden. </p><p>Hieronder de verschillende vormen van <i>*dagaz</i> ‘dag’, een /a/-stam: </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th> </th> <th>Enkelvoud </th> <th>Meervoud </th></tr> <tr> <td>Nominatief </td> <td><i>dagaz</i> </td> <td><i>dagōz</i> </td></tr> <tr> <td>Genitief </td> <td><i>dagesa</i> of <i>dagasa</i> </td> <td><i>dagō̃ⁿ</i> </td></tr> <tr> <td>Datief </td> <td><i>dagai</i> </td> <td><i>dagamiz</i> </td></tr> <tr> <td>Accusatief </td> <td><i>dagan</i> </td> <td><i>daganz</i> </td></tr></tbody></table> <p>Bij het zelfstandig naamwoord <i>*dagaz</i> werden instrumentalis en vocatief waarschijnlijk niet onderscheiden. Bij andere begrippen hebben deze naamvallen langer gefunctioneerd. Hieronder daarom <i>*wulfaz</i> ‘wolf’, een andere /a/-stam, en <i>*gastiz</i> ‘gast’, een /i/-stam. </p> <table class="wikitable" style="text-align: left;"> <tbody><tr> <th rowspan="2"> </th> <th colspan="2">/a/-stammen </th> <th colspan="2">/i/-stammen </th></tr> <tr> <th width="80px">Enkelvoud </th> <th width="80px">Meervoud </th> <th width="80px">Enkelvoud </th> <th width="80px">Meervoud </th></tr> <tr> <td><b>Nominatief</b></td> <td>*wulfaz</td> <td>*wulfōs, -ōz</td> <td>*gastiz</td> <td>*gastijiz </td></tr> <tr> <td><b>Genitief</b></td> <td>*wulfisa, -asa</td> <td>*wulfō̃ⁿ</td> <td>*gastisa</td> <td>*gastijō̃ⁿ </td></tr> <tr> <td><b>Datief</b></td> <td>*wulfai, -ē</td> <td>*wulfamiz</td> <td>*gastai</td> <td>*gastī </td></tr> <tr> <td><b>Accusatief</b></td> <td>*wulfan</td> <td>*wulfanz</td> <td>*gastin</td> <td>*gastinz </td></tr> <tr> <td><b>Vocatief</b></td> <td>*wulfa</td> <td>—</td> <td>*gasti</td> <td>— </td></tr> <tr> <td><b>Instrumentalis</b></td> <td>*wulfō</td> <td>—</td> <td>*gastī</td> <td>— </td></tr></tbody></table> <p>In het meervoud vielen ook hier vocatief en instrumentalis weg; de instrumentalis valt eigenlijk samen met de datief, de vocatief met de nominatief. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bijvoeglijke_naamwoorden">Bijvoeglijke naamwoorden</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Bijvoeglijke naamwoorden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Bijvoeglijke naamwoorden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De bijvoeglijke naamwoorden pasten zich aan aan de naamval, het getal, en het geslacht.Er waren twee soorten verbuigingen: </p> <ul><li>de zwakke declinatie (in definiete situaties, dat wil zeggen waar men in het Nederlands een bepaald lidwoord gebruikt)</li> <li>de sterke declinatie (in indefiniete situaties, dat wil zeggen waar men in het Nederlands een onbepaald lidwoord of geen lidwoord gebruikt)</li></ul> <p>Merk op dat ook het moderne Nederlands dit onderscheid maakt: <i>een groot huis</i> (sterk) vs. <i>het grote huis</i> (zwak). In het Nederlands is het onderscheid marginaal geworden, en spreektalig zijn vormen als "een grote huis" in opmars; in veel zuidelijke dialecten is het onderscheid al weggevallen. In het Oergermaans waren de verschillen tussen beide verbuigingen juist groot. De sterke verbuiging was gebaseerd op de /a/- en de /ō/-stammen, de zwakke verbuiging ging uit van de stammen op /n/. </p><p>Hieronder de vormen van het woord "blind" in het Oergermaans. </p> <table class="wikitable" style="text-align: left;"> <tbody><tr> <th rowspan="4"> </th></tr> <tr> <th colspan="6">Sterke verbuiging </th> <th colspan="2">Zwakke verbuiging </th></tr> <tr> <th colspan="2">Mannelijk </th> <th colspan="2">Vrouwelijk </th> <th colspan="2">Onzijdig </th> <th rowspan="2">Enkelvoud </th> <th rowspan="2">Meervoud </th></tr> <tr> <th width="80px">Enkelvoud </th> <th width="80px">Meervoud </th> <th width="80px">Enkelvoud </th> <th width="80px">Meervoud </th> <th width="80px">Enkelvoud </th> <th width="80px">Meervoud </th></tr> <tr> <td><b>Nominatief</b></td> <td>*blindaz</td> <td>*blindai</td> <td>*blindō</td> <td>*blindōz</td> <td>*blinda, -atō</td> <td>*blindō</td> <td>*blindanō</td> <td>*blindaniz </td></tr> <tr> <td><b>Genitief</b></td> <td>*blindez(a)</td> <td>*blindaizō</td> <td>*blindezōz</td> <td>*blindaizō</td> <td>*blindez(a)</td> <td>*blindaizō </td></tr> <tr> <td><b>Datief</b></td> <td>*blinde</td> <td>*blindaimiz</td> <td>*blindai</td> <td>*blindaimiz</td> <td>*blinde</td> <td>*blindaimiz</td> <td>*blindeni</td> <td>*blindanmiz </td></tr> <tr> <td><b>Accusatief</b></td> <td>*blindanō</td> <td>*blindanz</td> <td>*blindō</td> <td>*blindōz</td> <td>*blindana</td> <td>*blindaniz, -anuniz</td> <td>*blindeniz</td> <td>*blindanō </td></tr> <tr> <td><b>Instrumentalis</b></td> <td>*blindō</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>— </td></tr></tbody></table> <p>Het moderne Nederlands kent slechts twee vormen (<i>blind</i> en <i>blinde</i>). In tweeduizend jaar is de vormenrijkdom als boven voor het grootste deel weggesleten. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lidwoorden">Lidwoorden</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Lidwoorden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Lidwoorden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bij <a href="/wiki/Lidwoord" title="Lidwoord">lidwoorden</a> werden al meer vormen onderscheiden, waaronder waarschijnlijk ook de verouderde locatief: </p> <table class="wikitable" style="text-align: left;"> <tbody><tr> <th rowspan="2"> </th> <th colspan="2">Mannelijk </th> <th colspan="2">Vrouwelijk </th> <th colspan="2">Onzijdig </th></tr> <tr> <td><b>Enkelvoud</b></td> <td><b>Meervoud</b></td> <td><b>Enkelvoud</b></td> <td><b>Meervoud</b></td> <td><b>Enkelvoud</b></td> <td><b>Meervoud</b> </td></tr> <tr> <td><b>Nominatief</b></td> <td>*sa</td> <td>*þai</td> <td>*sō </td> <td rowspan="2" style="font-weight: normal;">*þōz </td> <td rowspan="2" style="font-weight: normal;">*þat </td> <td rowspan="2" style="font-weight: normal;">*þō, *þiō </td></tr> <tr> <td><b>Genitief</b></td> <td>*þes(a)</td> <td>*þezō</td> <td>*þezōz </td></tr> <tr> <td><b>Datief</b></td> <td>*þesmō, *þasmō</td> <td>*þemiz, *þaimiz</td> <td>*þezai</td> <td>*þaimiz</td> <td>—</td> <td>— </td></tr> <tr> <td><b>Accusatief</b></td> <td>*þen(ō), *þan(ō)</td> <td>*þans</td> <td>*þō</td> <td>*þaizō</td> <td>—</td> <td>— </td></tr> <tr> <td><b>Instrumentalis</b></td> <td>*þiō</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>— </td></tr> <tr> <td><b>Locatief</b></td> <td>*þī</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>—</td> <td>— </td></tr></tbody></table> <p>Opgemerkt moet worden dat deze "lidwoorden" in het Oergermaans waarschijnlijk niet als zodanig gebruikt werden. De gegeven vormen zijn waarschijnlijk vooral als aanwijzend voornaamwoord gebruikt - het gebruik van lidwoorden heeft zich in de Germaanse talen pas in een later stadium ontwikkeld. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Werkwoorden">Werkwoorden</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Werkwoorden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Werkwoorden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ook op het gebied van <a href="/wiki/Werkwoord" title="Werkwoord">werkwoorden</a> kende het Oergermaans aanzienlijk meer vormen dan het Nederlands tegenwoordig. Ten eerste waren er drie <a href="/wiki/Wijs_(taalkunde)" class="mw-redirect" title="Wijs (taalkunde)">wijzen</a> of modi: </p> <ul><li>gebiedende wijs (imperatief)</li> <li>aantonende wijs (indicatief)</li> <li>aanvoegende wijs (conjunctief)</li></ul> <p>Het moderne Nederlands onderscheidt bijna geen aanvoegende wijs meer, hoewel ze in archaïsche uitdrukkingen nog voorkomt (<i>God zij met ons</i>). In het Oergermaans worden deze wijze met steeds verschillende uitgangen uitgedrukt. </p><p>Het Oergermaans onderscheidde twee werkwoordstijden naar vorm: de tegenwoordige tijd en de verleden tijd. Vergeleken met de zes werkwoordstijden in het Latijn is dit maar weinig. Toch moet het Germaans met de beperkte vormen evenveel hebben kunnen uitdrukken als het Latijn. De moderne Germaanse talen hebben immers een uitgebreider systeem van tijden, dat nog gecompliceerder is dan het Latijnse. Hiervoor gebruikte het Oergermaans naar men veronderstelt een systeem van <a href="/wiki/Aspect_(taalkunde)" title="Aspect (taalkunde)">aspect</a>. Ook de Slavische talen, die ook maar twee werkwoordstijden kennen, gebruiken een dergelijk systeem. Het prefix <i>ge-</i> zoals we dat in het huidige Nederlands kennen, kon dan in zijn Oudgermaanse vorm dienen om een handeling als voltooid of onvoltooid te typeren. Een precieze reconstructie van het Oudgermaanse systeem is echter moeilijk te geven. Deels lijkt het moderne, gecompliceerde tijdensysteem van het Nederlands of het <a href="/wiki/Engels" title="Engels">Engels</a> (het Engelse systeem is zelfs uitgebreider dan het Nederlandse) een latere innovatie van de Germaanse talen. </p><p>De vervoeging van het werkwoord <i>*beraną</i> ‘dragen’ luidde waarschijnlijk aldus: </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th rowspan="2" colspan="2"> </th> <th colspan="2">Aantonende wijs </th> <th colspan="2">Aanvoegende wijs </th> <th>Gebiedende wijs </th></tr> <tr> <th>Bedrijvend </th> <th>Lijdend </th> <th>Bedrijvend </th> <th>Lijdend </th> <th>Bedrijvend </th></tr> <tr> <th rowspan="8">Tegenwoordig </th> <th>1ste enkelvoud </th> <td>*berō (ik draag)</td> <td>*berai (ik word gedragen)</td> <td>*beraų (als ik draag)</td> <td>???</td> <td>– </td></tr> <tr> <th>2de enkelvoud </th> <td>*birizi (jij draagt)</td> <td>*berazai (jij wordt gedragen)</td> <td>*beraiz (als jij draagt)</td> <td>*beraizau (als jij wordt gedragen)</td> <td>*ber (draag!) </td></tr> <tr> <th>3de enkelvoud </th> <td>*biridi (hij draagt)</td> <td>*beradai (hij wordt gedragen)</td> <td>*berai (als hij draagt)</td> <td>*beraidau (als hij wordt gedragen)</td> <td>*beradau (draag!) </td></tr> <tr> <th>1ste tweevoud </th> <td>*berōz (wij twee dragen)</td> <td>*berandai (wij twee worden gedragen)</td> <td>*beraiw (als wij twee dragen)</td> <td>*beraindau (als wij twee worden gedragen)</td> <td>– </td></tr> <tr> <th>2de tweevoud </th> <td>*beradiz (jullie twee dragen)</td> <td>*berandai (jullie twee worden gedragen)</td> <td>*beraidiz (als jullie twee dragen)</td> <td>*beraindau (als jullie twee worden gedragen)</td> <td>*beradiz (draag(t)!) </td></tr> <tr> <th>1ste meervoud </th> <td>*beramaz (wij dragen)</td> <td>*berandai (wij worden gedragen)</td> <td>*beraim (als wij dragen)</td> <td>*beraindau (als wij worden gedragen)</td> <td>– </td></tr> <tr> <th>2de meervoud </th> <td>*berid (jullie dragen)</td> <td>*berandai (jullie worden gedragen)</td> <td>*beraid (als jullie dragen</td> <td>*beraindau (als jullie worden gedragen)</td> <td>*birid (draag(t)!) </td></tr> <tr> <th>3de meervoud </th> <td>*berandi (zij dragen)</td> <td>*berandai (zij worden gedragen)</td> <td>*berain (als zij dragen)</td> <td>*beraindau (als zij worden gedragen</td> <td>*berandau (draag(t)!) </td></tr> <tr> <th rowspan="8">Verleden </th> <th>1ste enkelvoud </th> <td>*bar (ik droeg) </td> <td rowspan="8">– </td> <td>*bērijų (als ik droeg) </td> <td rowspan="8">– </td> <td rowspan="8">– </td></tr> <tr> <th>2de enkelvoud </th> <td>*bart (jij droeg) </td> <td>*bērīz (als jij droeg) </td></tr> <tr> <th>3de enkelvoud </th> <td>*bar (hij droeg) </td> <td>*bērī (als hij droeg) </td></tr> <tr> <th>1ste tweevoud </th> <td>*bērū (wij twee droegen) </td> <td>*bērīw (als wij twee droegen) </td></tr> <tr> <th>2de tweevoud </th> <td>*bērudiz (jullie twee droegen) </td> <td>*bērīdiz (als jullie twee droegen) </td></tr> <tr> <th>1ste meervoud </th> <td>*bērum (wij droegen) </td> <td>*bērīm (als wij droegen) </td></tr> <tr> <th>2de meervoud </th> <td>*bērud (jullie droegen) </td> <td>*bērīd (als jullie droegen) </td></tr> <tr> <th>3de meervoud </th> <td>*bērun (zij droegen) </td> <td>*bērīn (als zij droegen) </td></tr> <tr> <th colspan="2">Onbepaalde wijs </th> <td colspan="5">*beraną (dragen) </td></tr> <tr> <th colspan="2">Onvoltooid deelwoord </th> <td colspan="5">*berandz (dragende) </td></tr> <tr> <th colspan="2">Voltooid deelwoord </th> <td colspan="5">*buranaz (gedragen) </td></tr></tbody></table> <p>Merk op dat het voltooid deelwoord <i>*buranaz</i> geen <i>ge-</i> als voorvoegsel gebruikt. Het precieze gebruik van <i>ge-</i> in het tijdensysteem is nog niet duidelijk gereconstrueerd. </p><p>In de verleden tijd kan er sprake zijn van ablaut-<a href="/wiki/Reduplicatie_(taalkunde)" class="mw-redirect" title="Reduplicatie (taalkunde)">reduplicatie</a>: de stam wordt verdubbeld en de tweede klinker verandert (<a href="/wiki/Ablaut" title="Ablaut">ablaut</a>). In de moderne Germaanse talen komt reduplicatie bij werkwoorden niet meer voor. Hetzelfde systeem komt echter wel voor in woorden als <i>wipwap</i> en <i>zigzag</i>. Vroeger heeft het dus bij werkwoorden een grammaticale functie gehad. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voortleven">Voortleven</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Voortleven" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Voortleven"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Alle moderne Germaanse talen stammen van het Oergermaans af. De Oost-Germaanse dialectgroep (Gotisch) is uitgestorven en opgenomen in andere dialecten, maar de West-Germaanse en Noord-Germaanse talen leven volop. Het Engels is een wereldtaal; ook het Duits behoort tot de meest gesproken talen ter wereld. Bijna 90% van de dagelijkse woordenschat van het Nederlands is van Germaanse oorsprong. Een goed voorbeeld van de overeenkomsten tussen de verschillende talen zijn de getallen van 1 tot 10: </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Oergermaans</th> <th>Nederlands</th> <th>Nedersaksisch</th> <th>Duits</th> <th>Oudhoogduits</th> <th>Engels</th> <th>Oudengels</th> <th>Fries</th> <th>Zweeds</th> <th>Oudnoords</th> <th>Gotisch </th></tr> <tr> <td>*ainaz</td> <td>een</td> <td>iene</td> <td>eins</td> <td>ein</td> <td>one</td> <td>ān</td> <td>ien</td> <td>ett (en)</td> <td>einn</td> <td>ains </td></tr> <tr> <td>*twai</td> <td>twee</td> <td>tweie</td> <td>zwei</td> <td>zwei</td> <td>two</td> <td>twā</td> <td>twa</td> <td>två</td> <td>tveir</td> <td>twai </td></tr> <tr> <td>*þrīz</td> <td>drie</td> <td>dreie</td> <td>drei</td> <td>drī</td> <td>three</td> <td>þrēo</td> <td>trije</td> <td>tre</td> <td>þrír</td> <td>þreis </td></tr> <tr> <td>*fedwōr</td> <td>vier</td> <td>viere</td> <td>vier</td> <td>fior</td> <td>four</td> <td>fēower</td> <td>fjouwer</td> <td>fyra</td> <td>fjórir</td> <td>fidwōr </td></tr> <tr> <td>*fimf</td> <td>vijf</td> <td>viefe</td> <td>fünf</td> <td>fimf</td> <td>five</td> <td>fīf</td> <td>fiif</td> <td>fem</td> <td>fimm</td> <td>fimf </td></tr> <tr> <td>*sehs</td> <td>zes</td> <td>zesse</td> <td>sechs</td> <td>sehs</td> <td>six</td> <td>siex</td> <td>seis</td> <td>sex</td> <td>sex</td> <td>saihs </td></tr> <tr> <td>*sebun</td> <td>zeven</td> <td>seum</td> <td>sieben</td> <td>sibun</td> <td>seven</td> <td>seofon</td> <td>sân</td> <td>sju</td> <td>sjau</td> <td>sibun </td></tr> <tr> <td>*ahtōu, *ahtau</td> <td>acht</td> <td>achte</td> <td>acht</td> <td>ahto</td> <td>eight</td> <td>eahte</td> <td>acht</td> <td>åtta</td> <td>átta</td> <td>ahtau </td></tr> <tr> <td>*newun</td> <td>negen</td> <td>neegn</td> <td>neun</td> <td>niun</td> <td>nine</td> <td>niġon</td> <td>njoggen</td> <td>nio</td> <td>níu</td> <td>niun </td></tr> <tr> <td>*tehun</td> <td>tien</td> <td>tiene</td> <td>zehn</td> <td>zehan</td> <td>ten</td> <td>tīen</td> <td>tsien</td> <td>tio</td> <td>tíu</td> <td>taihun </td></tr></tbody></table> <p>Een ander voorbeeld van woorden die zich op Germaanse wortels laten herleiden zijn de dagen van de week, die weliswaar pas na tijd van het Oergermaans zijn ontstaan, maar zich in de vroege middeleeuwen door het hele Germaanssprekende taalgebied hebben verspreid. De Oergermaanse vormen die hier zijn gegeven hebben dus niet werkelijk bestaan, maar de vormen in alle latere talen zouden tot een dergelijke vorm herleid kunnen worden. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Oergermaans</th> <th>Nederlands</th> <th>Duits</th> <th>Oudhoogduits</th> <th>Engels</th> <th>Oudengels</th> <th>Fries</th> <th>Oudfries</th> <th>Zweeds</th> <th>Oudnoords</th> <th>betekenis </th></tr> <tr> <td>*mēniniz dagaz</td> <td><a href="/wiki/Maandag" title="Maandag">maandag</a></td> <td>Montag</td> <td>mānotag</td> <td>Monday</td> <td>mōnandæg</td> <td>moandei</td> <td>mōnandei/-dî</td> <td>måndag</td> <td>mánudagr</td> <td>dag van de maan </td></tr> <tr> <td>*tiwas dagaz, *þingas dagaz</td> <td><a href="/wiki/Dinsdag" title="Dinsdag">dinsdag</a> (ook 'dingsdag')</td> <td>Dienstag</td> <td>ziestag</td> <td>Tuesday</td> <td>tīwesdæg</td> <td>tiisdei</td> <td>tīesdei/-di</td> <td>tisdag</td> <td>týsdagr</td> <td>dag van <a href="/wiki/T%C3%BDr" title="Týr">*Tiu/Tyr</a>, dag van de volksvergadering </td></tr> <tr> <td>*wōdanas dagaz</td> <td><a href="/wiki/Woensdag" title="Woensdag">woensdag</a></td> <td>(Mittwoch)</td> <td>(mittiwehha)</td> <td>Wednesday</td> <td>wōdnesdæg</td> <td>woansdei</td> <td>wedenesdei/wednesdei</td> <td>onsdag</td> <td>óðinsdagr</td> <td>dag van <a href="/wiki/Wodan" title="Wodan">Wodan</a>/<a href="/wiki/Odin_(god)" title="Odin (god)">Odin</a> </td></tr> <tr> <td>*þunras dagaz</td> <td><a href="/wiki/Donderdag" title="Donderdag">donderdag</a></td> <td>Donnerstag</td> <td>thonarestag</td> <td>Thursday</td> <td>þunresdæg</td> <td>tongersdei</td> <td>thunresdî/-dei</td> <td>torsdag</td> <td>þórsdagr</td> <td>dag van Donar/<a href="/wiki/Thor" title="Thor">Thor</a> </td></tr> <tr> <td>*frijjōz dagaz</td> <td><a href="/wiki/Vrijdag" title="Vrijdag">vrijdag</a></td> <td>Freitag</td> <td>frī(j)atag</td> <td>Friday</td> <td>frīgedæg</td> <td>freed</td> <td>frīadei/fredî/frīgendei</td> <td>fredag</td> <td>frjádagr</td> <td>dag van <a href="/wiki/Frige" class="mw-redirect" title="Frige">Frige</a>/<a href="/wiki/Frigg_(godin)" title="Frigg (godin)">Frigg</a> </td></tr> <tr> <td>*laugōz dagaz?</td> <td>(<a href="/wiki/Zaterdag" title="Zaterdag">zaterdag</a>)</td> <td>(Samstag)</td> <td>(sambaztag)/sunnūnāband</td> <td>(Saturday)</td> <td>(sæternesdæg)/sunnanǣfen</td> <td>sneon</td> <td>(sāterdei/-dî)/sunnaēvend</td> <td>lördag</td> <td>laugardagr</td> <td>verschillende betekenissen* </td></tr> <tr> <td>*sunnōniz dagaz</td> <td><a href="/wiki/Zondag" title="Zondag">zondag</a></td> <td>Sonntag</td> <td>sunnūntag</td> <td>Sunday</td> <td>sunnandæg</td> <td>snein</td> <td>sunnandî/*-dei</td> <td>söndag</td> <td>sunnudagr</td> <td>dag van de zon </td></tr></tbody></table> <p><b>*</b>Er zijn verschillende verklaringen voor de etymologie: </p> <ol><li><i>Lördag</i> is dag van <a href="/wiki/Loki" title="Loki">Loki/Lodur</a>, ofwel wasdag, ofwel rustdag (voorchristelijke tijd), mogelijk beïnvloed door sabbat.</li> <li><i>Samstag</i> is geen Germaans woord, maar afgeleid van het Griekse <i>sabbaton</i>, "sabbat" (zaterdag is de dag van de sabbat).</li> <li><i>Zaterdag</i> en <i>Saturday</i> zijn evenmin Germaanse woorden. Waarschijnlijk verwijzen de elementen <i>zater-</i> en <i>satur-</i> naar de <a href="/wiki/Romeinse_religie" title="Romeinse religie">Romeinse god</a> <a href="/wiki/Saturnus_(god)" title="Saturnus (god)">Saturnus</a>.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Oergermaans&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Lijst_van_getallen_in_diverse_talen" title="Lijst van getallen in diverse talen">Lijst van getallen in diverse talen</a></li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oergermaans&oldid=64513928">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oergermaans&oldid=64513928</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Germaanse_taal" title="Categorie:Germaanse taal">Germaanse taal</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Gereconstrueerde_taal" title="Categorie:Gereconstrueerde taal">Gereconstrueerde taal</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Historische_taalkunde" title="Categorie:Historische taalkunde">Historische taalkunde</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Taal_uit_de_oudheid" title="Categorie:Taal uit de oudheid">Taal uit de oudheid</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 18 jun 2023 om 13:09.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Oergermaans&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-7g25x","wgBackendResponseTime":152,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.083","walltime":"0.101","ppvisitednodes":{"value":773,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":3647,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":414,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":4,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 15.407 1 -total"," 50.98% 7.855 4 Sjabloon:Legend"," 28.96% 4.461 69 Sjabloon:IPAs"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-7jr4n","timestamp":"20241124093515","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Oergermaans","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Oergermaans","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q669623","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q669623","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-03-09T13:51:38Z","dateModified":"2023-06-18T12:09:40Z"}</script> </body> </html>