CINXE.COM
مردم کرد - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!doctype html> <html class="client-nojs skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0" lang="fa" dir="rtl"> <head> <base href="https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF"> <meta charset="UTF-8"> <title>مردم کرد - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"15e66c7c-d1fc-44d6-bfbf-687e6960d368","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName" :"مردم_کرد","wgTitle":"مردم کرد","wgCurRevisionId":40672706,"wgRevisionId":40672706,"wgArticleId":3039,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"مردم_کرد","wgRelevantArticleId":3039,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFMode":"stable","wgMFAmc":false,"wgMFAmcOutreachActive":false,"wgMFAmcOutreachUserEligible":false,"wgMFLazyLoadImages":true,"wgMFEditNoticesFeatureConflict":false,"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{ "search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgMFIsSupportedEditRequest":true,"wgMFScriptPath":"","wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":true,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgSectionTranslationMissingLanguages":[{"lang":"ace","autonym":"Acèh","dir":"ltr"},{"lang":"alt","autonym":"алтай тил","dir":"ltr"},{"lang":"am","autonym":"አማርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"ami","autonym":"Pangcah","dir":"ltr"},{"lang":"ang","autonym":"Ænglisc","dir":"ltr"},{"lang":"ann","autonym":"Obolo","dir":"ltr"},{"lang":"anp","autonym":"अंगिका","dir":"ltr"},{"lang":"ary","autonym":"الدارجة","dir":"rtl"},{"lang":"as","autonym":"অসমীয়া","dir":"ltr"},{"lang":"av","autonym":"авар","dir":"ltr"},{"lang":"avk","autonym":"Kotava","dir":"ltr"},{"lang":"awa","autonym":"अवधी","dir":"ltr"},{"lang":"ay","autonym":"Aymar aru","dir":"ltr"},{"lang":"bbc", "autonym":"Batak Toba","dir":"ltr"},{"lang":"bcl","autonym":"Bikol Central","dir":"ltr"},{"lang":"bdr","autonym":"Bajau Sama","dir":"ltr"},{"lang":"bew","autonym":"Betawi","dir":"ltr"},{"lang":"bho","autonym":"भोजपुरी","dir":"ltr"},{"lang":"bi","autonym":"Bislama","dir":"ltr"},{"lang":"bjn","autonym":"Banjar","dir":"ltr"},{"lang":"blk","autonym":"ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ","dir":"ltr"},{"lang":"bm","autonym":"bamanankan","dir":"ltr"},{"lang":"bo","autonym":"བོད་ཡིག","dir":"ltr"},{"lang":"bpy","autonym":"বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী","dir":"ltr"},{"lang":"btm","autonym":"Batak Mandailing","dir":"ltr"},{"lang":"bug","autonym":"Basa Ugi","dir":"ltr"},{"lang":"cdo","autonym":"閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄","dir":"ltr"},{"lang":"ceb","autonym":"Cebuano","dir":"ltr"},{"lang":"ch","autonym":"Chamoru","dir":"ltr"},{"lang":"chr","autonym":"ᏣᎳᎩ","dir":"ltr"},{"lang":"co","autonym":"corsu","dir":"ltr"},{"lang": "cr","autonym":"Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ","dir":"ltr"},{"lang":"cu","autonym":"словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ","dir":"ltr"},{"lang":"dag","autonym":"dagbanli","dir":"ltr"},{"lang":"dga","autonym":"Dagaare","dir":"ltr"},{"lang":"din","autonym":"Thuɔŋjäŋ","dir":"ltr"},{"lang":"dsb","autonym":"dolnoserbski","dir":"ltr"},{"lang":"dtp","autonym":"Kadazandusun","dir":"ltr"},{"lang":"dv","autonym":"ދިވެހިބަސް","dir":"rtl"},{"lang":"dz","autonym":"ཇོང་ཁ","dir":"ltr"},{"lang":"ee","autonym":"eʋegbe","dir":"ltr"},{"lang":"eml","autonym":"emiliàn e rumagnòl","dir":"ltr"},{"lang":"fat","autonym":"mfantse","dir":"ltr"},{"lang":"ff","autonym":"Fulfulde","dir":"ltr"},{"lang":"fj","autonym":"Na Vosa Vakaviti","dir":"ltr"},{"lang":"fon","autonym":"fɔ̀ngbè","dir":"ltr"},{"lang":"frp","autonym":"arpetan","dir":"ltr"},{"lang":"frr","autonym":"Nordfriisk","dir":"ltr"},{"lang":"fur","autonym":"furlan","dir":"ltr"},{"lang":"gag","autonym": "Gagauz","dir":"ltr"},{"lang":"gan","autonym":"贛語","dir":"ltr"},{"lang":"gcr","autonym":"kriyòl gwiyannen","dir":"ltr"},{"lang":"glk","autonym":"گیلکی","dir":"rtl"},{"lang":"gn","autonym":"Avañe'ẽ","dir":"ltr"},{"lang":"gom","autonym":"गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni","dir":"ltr"},{"lang":"gor","autonym":"Bahasa Hulontalo","dir":"ltr"},{"lang":"gpe","autonym":"Ghanaian Pidgin","dir":"ltr"},{"lang":"gu","autonym":"ગુજરાતી","dir":"ltr"},{"lang":"guc","autonym":"wayuunaiki","dir":"ltr"},{"lang":"gur","autonym":"farefare","dir":"ltr"},{"lang":"guw","autonym":"gungbe","dir":"ltr"},{"lang":"gv","autonym":"Gaelg","dir":"ltr"},{"lang":"haw","autonym":"Hawaiʻi","dir":"ltr"},{"lang":"hif","autonym":"Fiji Hindi","dir":"ltr"},{"lang":"hsb","autonym":"hornjoserbsce","dir":"ltr"},{"lang":"ht","autonym":"Kreyòl ayisyen","dir":"ltr"},{"lang":"hyw","autonym":"Արեւմտահայերէն","dir":"ltr"},{"lang":"ia","autonym":"interlingua","dir":"ltr"} ,{"lang":"iba","autonym":"Jaku Iban","dir":"ltr"},{"lang":"ie","autonym":"Interlingue","dir":"ltr"},{"lang":"ig","autonym":"Igbo","dir":"ltr"},{"lang":"igl","autonym":"Igala","dir":"ltr"},{"lang":"ilo","autonym":"Ilokano","dir":"ltr"},{"lang":"iu","autonym":"ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut","dir":"ltr"},{"lang":"jam","autonym":"Patois","dir":"ltr"},{"lang":"kaa","autonym":"Qaraqalpaqsha","dir":"ltr"},{"lang":"kbd","autonym":"адыгэбзэ","dir":"ltr"},{"lang":"kbp","autonym":"Kabɩyɛ","dir":"ltr"},{"lang":"kcg","autonym":"Tyap","dir":"ltr"},{"lang":"kg","autonym":"Kongo","dir":"ltr"},{"lang":"ki","autonym":"Gĩkũyũ","dir":"ltr"},{"lang":"kl","autonym":"kalaallisut","dir":"ltr"},{"lang":"km","autonym":"ភាសាខ្មែរ","dir":"ltr"},{"lang":"koi","autonym":"перем коми","dir":"ltr"},{"lang":"krc","autonym":"къарачай-малкъар","dir":"ltr"},{"lang":"ks","autonym":"कॉशुर / کٲشُر","dir":"rtl"},{"lang":"kus","autonym":"Kʋsaal","dir": "ltr"},{"lang":"kv","autonym":"коми","dir":"ltr"},{"lang":"kw","autonym":"kernowek","dir":"ltr"},{"lang":"lad","autonym":"Ladino","dir":"ltr"},{"lang":"lb","autonym":"Lëtzebuergesch","dir":"ltr"},{"lang":"lez","autonym":"лезги","dir":"ltr"},{"lang":"lg","autonym":"Luganda","dir":"ltr"},{"lang":"li","autonym":"Limburgs","dir":"ltr"},{"lang":"lij","autonym":"Ligure","dir":"ltr"},{"lang":"lld","autonym":"Ladin","dir":"ltr"},{"lang":"lmo","autonym":"lombard","dir":"ltr"},{"lang":"ln","autonym":"lingála","dir":"ltr"},{"lang":"lo","autonym":"ລາວ","dir":"ltr"},{"lang":"ltg","autonym":"latgaļu","dir":"ltr"},{"lang":"mad","autonym":"Madhurâ","dir":"ltr"},{"lang":"mai","autonym":"मैथिली","dir":"ltr"},{"lang":"map-bms","autonym":"Basa Banyumasan","dir":"ltr"},{"lang":"mdf","autonym":"мокшень","dir":"ltr"},{"lang":"mhr","autonym":"олык марий","dir":"ltr"},{"lang":"mi","autonym":"Māori","dir":"ltr"},{"lang":"min","autonym":"Minangkabau","dir":"ltr"},{ "lang":"mni","autonym":"ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ","dir":"ltr"},{"lang":"mnw","autonym":"ဘာသာမန်","dir":"ltr"},{"lang":"mos","autonym":"moore","dir":"ltr"},{"lang":"mrj","autonym":"кырык мары","dir":"ltr"},{"lang":"mt","autonym":"Malti","dir":"ltr"},{"lang":"mwl","autonym":"Mirandés","dir":"ltr"},{"lang":"my","autonym":"မြန်မာဘာသာ","dir":"ltr"},{"lang":"myv","autonym":"эрзянь","dir":"ltr"},{"lang":"nah","autonym":"Nāhuatl","dir":"ltr"},{"lang":"nan","autonym":"閩南語 / Bân-lâm-gú","dir":"ltr"},{"lang":"nap","autonym":"Napulitano","dir":"ltr"},{"lang":"nb","autonym":"norsk bokmål","dir":"ltr"},{"lang":"nds","autonym":"Plattdüütsch","dir":"ltr"},{"lang":"nds-nl","autonym":"Nedersaksies","dir":"ltr"},{"lang":"ne","autonym":"नेपाली","dir":"ltr"},{"lang":"new","autonym":"नेपाल भाषा","dir":"ltr"},{"lang":"nia","autonym":"Li Niha","dir":"ltr"},{"lang":"nqo","autonym":"ߒߞߏ","dir":"rtl"},{"lang":"nr", "autonym":"isiNdebele seSewula","dir":"ltr"},{"lang":"nso","autonym":"Sesotho sa Leboa","dir":"ltr"},{"lang":"ny","autonym":"Chi-Chewa","dir":"ltr"},{"lang":"oc","autonym":"occitan","dir":"ltr"},{"lang":"om","autonym":"Oromoo","dir":"ltr"},{"lang":"or","autonym":"ଓଡ଼ିଆ","dir":"ltr"},{"lang":"pag","autonym":"Pangasinan","dir":"ltr"},{"lang":"pam","autonym":"Kapampangan","dir":"ltr"},{"lang":"pap","autonym":"Papiamentu","dir":"ltr"},{"lang":"pcd","autonym":"Picard","dir":"ltr"},{"lang":"pcm","autonym":"Naijá","dir":"ltr"},{"lang":"pdc","autonym":"Deitsch","dir":"ltr"},{"lang":"pms","autonym":"Piemontèis","dir":"ltr"},{"lang":"pwn","autonym":"pinayuanan","dir":"ltr"},{"lang":"qu","autonym":"Runa Simi","dir":"ltr"},{"lang":"rm","autonym":"rumantsch","dir":"ltr"},{"lang":"rn","autonym":"ikirundi","dir":"ltr"},{"lang":"rsk","autonym":"руски","dir":"ltr"},{"lang":"rue","autonym":"русиньскый","dir":"ltr"},{"lang":"rup","autonym":"armãneashti","dir":"ltr"},{"lang": "rw","autonym":"Ikinyarwanda","dir":"ltr"},{"lang":"sa","autonym":"संस्कृतम्","dir":"ltr"},{"lang":"sah","autonym":"саха тыла","dir":"ltr"},{"lang":"sat","autonym":"ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ","dir":"ltr"},{"lang":"sc","autonym":"sardu","dir":"ltr"},{"lang":"scn","autonym":"sicilianu","dir":"ltr"},{"lang":"se","autonym":"davvisámegiella","dir":"ltr"},{"lang":"sg","autonym":"Sängö","dir":"ltr"},{"lang":"sgs","autonym":"žemaitėška","dir":"ltr"},{"lang":"shi","autonym":"Taclḥit","dir":"ltr"},{"lang":"shn","autonym":"ၽႃႇသႃႇတႆး ","dir":"ltr"},{"lang":"si","autonym":"සිංහල","dir":"ltr"},{"lang":"skr","autonym":"سرائیکی","dir":"rtl"},{"lang":"sm","autonym":"Gagana Samoa","dir":"ltr"},{"lang":"smn","autonym":"anarâškielâ","dir":"ltr"},{"lang":"sn","autonym":"chiShona","dir":"ltr"},{"lang":"so","autonym":"Soomaaliga","dir":"ltr"},{"lang":"srn","autonym":"Sranantongo","dir":"ltr"},{"lang":"ss","autonym":"SiSwati","dir":"ltr"},{ "lang":"st","autonym":"Sesotho","dir":"ltr"},{"lang":"su","autonym":"Sunda","dir":"ltr"},{"lang":"szl","autonym":"ślůnski","dir":"ltr"},{"lang":"tay","autonym":"Tayal","dir":"ltr"},{"lang":"tcy","autonym":"ತುಳು","dir":"ltr"},{"lang":"tdd","autonym":"ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ","dir":"ltr"},{"lang":"tet","autonym":"tetun","dir":"ltr"},{"lang":"ti","autonym":"ትግርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"tl","autonym":"Tagalog","dir":"ltr"},{"lang":"tn","autonym":"Setswana","dir":"ltr"},{"lang":"to","autonym":"lea faka-Tonga","dir":"ltr"},{"lang":"tpi","autonym":"Tok Pisin","dir":"ltr"},{"lang":"trv","autonym":"Seediq","dir":"ltr"},{"lang":"ts","autonym":"Xitsonga","dir":"ltr"},{"lang":"tum","autonym":"chiTumbuka","dir":"ltr"},{"lang":"tw","autonym":"Twi","dir":"ltr"},{"lang":"ty","autonym":"reo tahiti","dir":"ltr"},{"lang":"tyv","autonym":"тыва дыл","dir":"ltr"},{"lang":"udm","autonym":"удмурт","dir":"ltr"},{"lang":"ve","autonym":"Tshivenda","dir":"ltr"},{"lang":"vec" ,"autonym":"vèneto","dir":"ltr"},{"lang":"vep","autonym":"vepsän kel’","dir":"ltr"},{"lang":"vls","autonym":"West-Vlams","dir":"ltr"},{"lang":"vo","autonym":"Volapük","dir":"ltr"},{"lang":"vro","autonym":"võro","dir":"ltr"},{"lang":"wa","autonym":"walon","dir":"ltr"},{"lang":"war","autonym":"Winaray","dir":"ltr"},{"lang":"wo","autonym":"Wolof","dir":"ltr"},{"lang":"xal","autonym":"хальмг","dir":"ltr"},{"lang":"xh","autonym":"isiXhosa","dir":"ltr"},{"lang":"yo","autonym":"Yorùbá","dir":"ltr"},{"lang":"yue","autonym":"粵語","dir":"ltr"},{"lang":"za","autonym":"Vahcuengh","dir":"ltr"},{"lang":"zu","autonym":"isiZulu","dir":"ltr"}],"wgSectionTranslationTargetLanguages":["ace","ady","alt","am","ami","an","ang","ann","anp","ar","ary","arz","as","ast","av","avk","awa","ay","az","azb","ba","ban","bar","bbc","bcl","bdr","be","bew","bg","bho","bi","bjn","blk","bm","bn","bo","bpy","br","bs","btm","bug","ca","cdo","ce","ceb","ch","chr","ckb","co","cr","crh","cs","cu","cy","da", "dag","de","dga","din","diq","dsb","dtp","dv","dz","ee","el","eml","eo","es","et","eu","fa","fat","ff","fi","fj","fo","fon","fr","frp","frr","fur","fy","gag","gan","gcr","gl","glk","gn","gom","gor","gpe","gu","guc","gur","guw","gv","ha","hak","haw","he","hi","hif","hr","hsb","ht","hu","hy","hyw","ia","iba","ie","ig","igl","ilo","io","is","it","iu","ja","jam","jv","ka","kaa","kab","kbd","kbp","kcg","kg","kge","ki","kk","kl","km","kn","ko","koi","krc","ks","ku","kus","kv","kw","ky","lad","lb","lez","lg","li","lij","lld","lmo","ln","lo","lt","ltg","lv","mad","mai","map-bms","mdf","mg","mhr","mi","min","mk","ml","mn","mni","mnw","mos","mr","mrj","ms","mt","mwl","my","myv","mzn","nah","nan","nap","nb","nds","nds-nl","ne","new","nia","nl","nn","nqo","nr","nso","ny","oc","om","or","os","pa","pag","pam","pap","pcd","pcm","pdc","pl","pms","pnb","ps","pt","pwn","qu","rm","rn","ro","rsk","rue","rup","rw","sa","sah","sat","sc","scn","sco","sd","se","sg","sgs","sh","shi","shn","si","sk","skr","sl", "sm","smn","sn","so","sq","sr","srn","ss","st","stq","su","sv","sw","szl","ta","tay","tcy","tdd","te","tet","tg","th","ti","tk","tl","tly","tn","to","tpi","tr","trv","ts","tt","tum","tw","ty","tyv","udm","ur","uz","ve","vec","vep","vi","vls","vo","vro","wa","war","wo","wuu","xal","xh","xmf","yi","yo","yue","za","zgh","zh","zu"],"isLanguageSearcherCXEntrypointEnabled":true,"mintEntrypointLanguages":["ace","ast","azb","bcl","bjn","bh","crh","ff","fon","ig","is","ki","ks","lmo","min","sat","ss","tn","vec"],"wgWikibaseItemId":"Q12223","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgMinervaPermissions":{"watchable":true,"watch":false},"wgMinervaFeatures":{"beta":false,"donate":true,"mobileOptionsLink":true,"categories":false, "pageIssues":true,"talkAtTop":false,"historyInPageActions":false,"overflowSubmenu":false,"tabsOnSpecials":true,"personalMenu":false,"mainMenuExpanded":false,"echo":true,"nightMode":true},"wgMinervaDownloadNamespaces":[0]};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.minerva.styles":"ready","skins.minerva.content.styles.images":"ready","mediawiki.hlist":"ready","skins.minerva.codex.styles":"ready","skins.minerva.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","mobile.init.styles":"ready","ext.relatedArticles.styles":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","skins.minerva.scripts","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools", "ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","mobile.init","ext.echo.centralauth","ext.relatedArticles.readMore.bootstrap","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.entrypoints.mffrequentlanguages","ext.cx.entrypoints.languagesearcher.init","mw.externalguidance.init","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.relatedArticles.styles%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.hlist%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cmobile.init.styles%7Cskins.minerva.codex.styles%7Cskins.minerva.content.styles.images%7Cskins.minerva.icons%2Cstyles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=minerva"> <script async src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=minerva"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=minerva"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="theme-color" content="#eaecf0"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%2C_Tangi_Sar_village_%2813970105000310636575780985163970_85604%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="727"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%2C_Tangi_Sar_village_%2813970105000310636575780985163970_85604%29.jpg/800px-Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%2C_Tangi_Sar_village_%2813970105000310636575780985163970_85604%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="485"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%2C_Tangi_Sar_village_%2813970105000310636575780985163970_85604%29.jpg/640px-Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%2C_Tangi_Sar_village_%2813970105000310636575780985163970_85604%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="388"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0, user-scalable=yes, minimum-scale=0.25, maximum-scale=5.0"> <meta property="og:title" content="مردم کرد - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="manifest" href="/w/api.php?action=webapp-manifest"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکیپدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> <meta http-equiv="X-Translated-By" content="Google"> <meta http-equiv="X-Translated-To" content="en"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.WgGHrg8C9fE.O/am=DgY/d=1/rs=AN8SPfpNfjzpGCAsUUJ5X-GCaxSfec_Eng/m=corsproxy" data-sourceurl="https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF"></script> <link href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Material+Symbols+Outlined:opsz,wght,FILL,GRAD@20..48,100..700,0..1,-50..200" rel="stylesheet"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.WgGHrg8C9fE.O/am=DgY/d=1/exm=corsproxy/ed=1/rs=AN8SPfpNfjzpGCAsUUJ5X-GCaxSfec_Eng/m=phishing_protection" data-phishing-protection-enabled="false" data-forms-warning-enabled="true" data-source-url="https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF"></script> <meta name="robots" content="none"> </head> <body class="mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-مردم_کرد rootpage-مردم_کرد stable issues-group-B skin-minerva action-view skin--responsive mw-mf-amc-disabled mw-mf"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.WgGHrg8C9fE.O/am=DgY/d=1/exm=corsproxy,phishing_protection/ed=1/rs=AN8SPfpNfjzpGCAsUUJ5X-GCaxSfec_Eng/m=navigationui" data-environment="prod" data-proxy-url="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog" data-proxy-full-url="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-source-url="https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF" data-source-language="auto" data-target-language="en" data-display-language="en-GB" data-detected-source-language="fa" data-is-source-untranslated="false" data-source-untranslated-url="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585_%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF&anno=2" data-client="tr"></script> <div id="mw-mf-viewport"> <div id="mw-mf-page-center"><a class="mw-mf-page-center__mask" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#"></a> <header class="header-container header-chrome"> <div class="minerva-header"> <nav class="navigation-drawer toggle-list view-border-box"><input type="checkbox" id="main-menu-input" class="toggle-list__checkbox" role="button" aria-haspopup="true" aria-expanded="false" aria-labelledby="mw-mf-main-menu-button"> <label role="button" for="main-menu-input" id="mw-mf-main-menu-button" aria-hidden="true" data-event-name="ui.mainmenu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet toggle-list__toggle"> <span class="minerva-icon minerva-icon--menu"></span> <span></span> </label> <div id="mw-mf-page-left" class="menu view-border-box"> <ul id="p-navigation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--home" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--home"></span> <span class="toggle-list-item__label">خانه</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--random" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--die"></span> <span class="toggle-list-item__label">تصادفی</span> </a></li> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--nearby" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AF%D8%B1%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.nearby" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--mapPin"></span> <span class="toggle-list-item__label">در نزدیکی</span> </a></li> </ul> <ul id="p-personal" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--login" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.login" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--logIn"></span> <span class="toggle-list-item__label">ورود</span> </a></li> </ul> <ul id="pt-preferences" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--settings" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D8%B4%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87&returnto=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.settings" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--settings"></span> <span class="toggle-list-item__label">تنظیمات</span> </a></li> </ul> <ul id="p-donation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--donate" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source%3Ddonate%26utm_medium%3Dsidebar%26utm_campaign%3DC13_fa.wikipedia.org%26uselang%3Dfa%26utm_key%3Dminerva" data-event-name="menu.donate" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--heart"></span> <span class="toggle-list-item__label">کمک مالی</span> </a></li> </ul> <ul class="hlist"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--about" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">دربارهٔ ویکیپدیا</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--disclaimers" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">تکذیبنامهها</span> </a></li> </ul> </div><label class="main-menu-mask" for="main-menu-input"></label> </nav> <div class="branding-box"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <span><img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" alt="ویکیپدیا" width="96" height="32" style="width: 6em; height: 2em;"> </span> </a> </div> <form action="/w/index.php" method="get" class="minerva-search-form"> <div class="search-box"><input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> <input class="search skin-minerva-search-trigger" id="searchInput" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکیپدیا" aria-label="جستجو در ویکیپدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکیپدیا [f]" accesskey="f"> <span class="search-box-icon-overlay"><span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> </span> </div><button id="searchIcon" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet skin-minerva-search-trigger"> <span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> <span>جستجو</span> </button> </form> <nav class="minerva-user-navigation" aria-label="ناوبری کاربر"> </nav> </div> </header> <main id="content" class="mw-body"> <div class="banner-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="pre-content heading-holder"> <div class="page-heading"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">مردم کرد</span></h1> <div class="tagline"> یکی از اقوام ایرانی </div> </div> <nav class="page-actions-menu"> <ul id="p-views" class="page-actions-menu__list"> <li id="language-selector" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#p-lang" data-mw="interface" data-event-name="menu.languages" title="زبان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet language-selector"> <span class="minerva-icon minerva-icon--language"></span> <span>زبان</span> </a></li> <li id="page-actions-watch" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-watch" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.watch" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet menu__item--page-actions-watch"> <span class="minerva-icon minerva-icon--star"></span> <span>پیگیری</span> </a></li> <li id="page-actions-edit" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-edit" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.edit" data-mw="interface" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet edit-page menu__item--page-actions-edit"> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a></li> </ul> </nav><!-- version 1.0.2 (change every time you update a partial) --> <div id="mw-content-subtitle"></div> </div> <div id="bodyContent" class="content"> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"> <script>function mfTempOpenSection(id){var block=document.getElementById("mf-section-"+id);block.className+=" open-block";block.previousSibling.className+=" open-block";}</script> <div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"> <section class="mf-section-0" id="mf-section-0"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> «کرد» و «اکراد» به اینجا تغییرمسیر دارند. برای دیگر کاربردهای کرد، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF_(%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="کرد (ابهامزدایی)">کرد (ابهامزدایی)</a> را ببینید. برای روستایی با نام اکراد، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AF_(%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="اکراد (شیراز)">اکراد (شیراز)</a> را ببینید. </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style> <p><b>مردم کُرد</b> مردم <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردمان ایرانیتبار">ایرانی تباری</a><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> هستند که در منطقهای به وسعت تقریبی ۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایران">ایران</a> (به ویژه در غرب و شمال شرق ایران) و بخشهایی از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خاورمیانه">خاورمیانه</a> (به ویژه در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ترکیه">ترکیه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عراق">عراق</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوریه">سوریه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قفقاز">قفقاز</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اسرائیل">اسرائیل</a>) و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آسیای مرکزی">آسیای مرکزی</a> (به ویژه در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قزاقستان">قزاقستان</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ترکمنستان">ترکمنستان</a>) زندگی میکنند. کُردها به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبانهای کردی">زبانهای کردی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D8%B2%D8%A7-%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبانهای زازا-گورانی">زبانهای زازا-گورانی</a> که متعلق به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبانهای ایرانی غربی">شاخه ایرانی غربی</a> از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبانهای ایرانی">زبانهای ایرانی</a> هستند، سخن میگویند.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>در سالهای اخیر به علت جنگهای داخلی و خارجی جمعیت زیادی از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردهای ایران">کردها</a> به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اروپا">اروپا</a> مهاجرت کردند که پرتعدادترین آنها در کشورهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آلمان">آلمان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فرانسه">فرانسه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوئد">سوئد</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="انگلستان">انگلستان</a> هستند.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کردها از اقوام <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آریایی">آریایی</a> تبار و از ساکنان کهن <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فلات ایران">فلات ایران</a> هستند.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <table class="infobox vcard"> <caption class="infobox-title fn org"> کُرد </caption> <tbody> <tr> <td colspan="2" class="infobox-image"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018,_Tangi_Sar_village_(13970105000310636575780985163970_85604).jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%2C_Tangi_Sar_village_%2813970105000310636575780985163970_85604%29.jpg/220px-Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%2C_Tangi_Sar_village_%2813970105000310636575780985163970_85604%29.jpg" decoding="async" width="220" height="133" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%252C_Tangi_Sar_village_%252813970105000310636575780985163970_85604%2529.jpg/330px-Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%252C_Tangi_Sar_village_%252813970105000310636575780985163970_85604%2529.jpg 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%252C_Tangi_Sar_village_%252813970105000310636575780985163970_85604%2529.jpg/440px-Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%252C_Tangi_Sar_village_%252813970105000310636575780985163970_85604%2529.jpg 2x" data-file-width="1050" data-file-height="636"></a></span></td> </tr> <tr> <th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color:#b0c4de;">کل جمعیت</th> </tr> <tr> <td colspan="2" class="infobox-full-data">۲۹_۳۰ میلیون<sup id="cite_ref-CIAonline_1-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-CIAonline-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br> (<small style="font-size:85%;"><i><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=The_World_Factbook&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="The World Factbook (صفحه وجود ندارد)">The World Factbook</a></i>, 2015 estimate</small>)<br> 29.4–31.6 million<sup id="cite_ref-KIOP2017_2-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-KIOP2017-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br> (<small style="font-size:85%;"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Kurdish_Institute_of_Paris&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Kurdish Institute of Paris (صفحه وجود ندارد)">Kurdish Institute of Paris</a>, 2017 estimate</small>)<sup id="cite_ref-CIAonline_1-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-CIAonline-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color:#b0c4de;">مناطق با جمعیت چشمگیر</th> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/22px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/33px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/44px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ترکیه">ترکیه</a></th> <td class="infobox-data">۱۳_۱۴میلیون<br> ۱۵٪یا۲۰٪<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/22px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/33px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/44px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایران">ایران</a></th> <td class="infobox-data">۸_۹ میلیون<br> ۹٪یا۱۰٪<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-KHRP_5-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-KHRP-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-CIA2_6-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-CIA2-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/22px-Flag_of_Iraq.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/33px-Flag_of_Iraq.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/44px-Flag_of_Iraq.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عراق">عراق</a></th> <td class="infobox-data">۶_۷میلیون<br> ۱۳٪یا ۱۴٪<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/22px-Flag_of_Syria.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/33px-Flag_of_Syria.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/44px-Flag_of_Syria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوریه">سوریه</a></th> <td class="infobox-data">۲_۳ میلیون<br> ۷٪یا۱۰٪<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/22px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/33px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/44px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جمهوری آذربایجان">آذربایجان</a></th> <td class="infobox-data">۱۵۰٬۰۰۰–۱۸۰٬۰۰۰<sup id="cite_ref-coucileu_9-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-coucileu-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Vanly_10-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Vanly-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="روسیه">روسیه</a></th> <td class="infobox-data">۶۳٬۸۱۸<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/22px-Flag_of_Armenia.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/33px-Flag_of_Armenia.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/44px-Flag_of_Armenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ارمنستان">ارمنستان</a></th> <td class="infobox-data">۳۷٬۴۰۳<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/22px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/33px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/44px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="گرجستان">گرجستان</a></th> <td class="infobox-data">۲۰٬۸۴۳<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/22px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/33px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/44px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آلمان">آلمان</a></th> <td class="infobox-data">۱٬۲–۱٬۵ میلیون<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/22px-Flag_of_Israel.svg.png" decoding="async" width="22" height="16" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/33px-Flag_of_Israel.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/44px-Flag_of_Israel.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="800"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اسرائیل">اسرائیل</a></th> <td class="infobox-data">۲۵۰٬۰۰۰<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/22px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/33px-Flag_of_France.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/44px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فرانسه">فرانسه</a></th> <td class="infobox-data">۱۳۵٬۰۰۰<sup id="cite_ref-coucileu_9-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-coucileu-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/22px-Flag_of_Sweden.svg.png" decoding="async" width="22" height="14" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/33px-Flag_of_Sweden.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/44px-Flag_of_Sweden.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1000"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوئد">سوئد</a></th> <td class="infobox-data">۹۰٬۰۰۰<sup id="cite_ref-coucileu_9-2" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-coucileu-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/22px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/33px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/44px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="هلند">هلند</a></th> <td class="infobox-data">۷۵٬۰۰۰<sup id="cite_ref-coucileu_9-3" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-coucileu-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/20px-Flag_of_Switzerland.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/30px-Flag_of_Switzerland.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/40px-Flag_of_Switzerland.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوئیس">سوئیس</a></th> <td class="infobox-data">۶۵٬۰۰۰<sup id="cite_ref-coucileu_9-4" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-coucileu-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/22px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%2528civil%2529.svg/33px-Flag_of_Belgium_%2528civil%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%2528civil%2529.svg/44px-Flag_of_Belgium_%2528civil%2529.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بلژیک">بلژیک</a></th> <td class="infobox-data">۶۰٬۰۰۰<sup id="cite_ref-coucileu_9-5" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-coucileu-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/22px-Flag_of_Austria.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/33px-Flag_of_Austria.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/44px-Flag_of_Austria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اتریش">اتریش</a></th> <td class="infobox-data">۵۵٬۰۰۰<sup id="cite_ref-coucileu_9-6" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-coucileu-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/22px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/33px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/44px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ترکمنستان">ترکمنستان</a></th> <td class="infobox-data">۵۰٬۰۰۰<sup id="cite_ref-Vanly_10-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Vanly-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/22px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%25283-5%2529.svg/33px-Flag_of_the_United_Kingdom_%25283-5%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%25283-5%2529.svg/44px-Flag_of_the_United_Kingdom_%25283-5%2529.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بریتانیا">بریتانیا</a></th> <td class="infobox-data">۴۹٬۹۲۱<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/22px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/33px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/44px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قزاقستان">قزاقستان</a></th> <td class="infobox-data">۳۸٬۳۲۵<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/22px-Flag_of_Jordan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/33px-Flag_of_Jordan.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/44px-Flag_of_Jordan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اردن">اردن</a></th> <td class="infobox-data">۳۰٬۰۰۰<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/22px-Flag_of_Greece.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/33px-Flag_of_Greece.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/44px-Flag_of_Greece.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="یونان">یونان</a></th> <td class="infobox-data">۲۶٬۰۰۰<sup id="cite_ref-diaspora_22-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-diaspora-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/22px-Flag_of_Denmark.svg.png" decoding="async" width="22" height="17" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/33px-Flag_of_Denmark.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/44px-Flag_of_Denmark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="387"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دانمارک">دانمارک</a></th> <td class="infobox-data">۲۵٬۰۰۰<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/22px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="22" height="12" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/33px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/44px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایالات متحده آمریکا">ایالات متحده آمریکا</a></th> <td class="infobox-data">۱۵٬۳۶۱<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/22px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/33px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/44px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قرقیزستان">قرقیزستان</a></th> <td class="infobox-data">۱۳٬۱۷۱<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-kyrgyzstan2_26-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-kyrgyzstan2-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/22px-Flag_of_Canada.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/33px-Flag_of_Canada.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/44px-Flag_of_Canada.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کانادا">کانادا</a></th> <td class="infobox-data">۱۱٬۶۸۵<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="infobox-label" style="font-weight:normal;"><span class="nowrap"> </span><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/22px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/33px-Flag_of_Finland.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/44px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100"></span></span> </span><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فنلاند">فنلاند</a></th> <td class="infobox-data">۹٬۲۸۰<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color:#b0c4de;">زبانها</th> </tr> <tr> <td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کردی">کردی</a></td> </tr> <tr> <th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color:#b0c4de;">دین</th> </tr> <tr> <td colspan="2" class="infobox-full-data">• اکثریت: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سنی">سنی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شیعه">شیعه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="علویان (ترکیه)">علوی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یارسان">یارسان</a><br> • اقلیت: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ایزدی">ایزدی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9_(%D8%AF%DB%8C%D9%86)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شبک (دین)">شبک</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یهودی">یهودی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مسیحیت">مسیحیت</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تصوف">تصوف</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دادارباوری">دادارباوری</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ندانمگرایی">ندانمگرایی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مزدیسنا">مزدیسنا</a></td> </tr> <tr> <th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color:#b0c4de;">قومیتهای وابسته</th> </tr> <tr> <td colspan="2" class="infobox-full-data">دیگر <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="اقوام ایرانیتبار">اقوام ایرانیتبار</a><br> (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم آذری">آذری</a> • <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم بلوچ">بلوچ</a> • <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تاتهای ایران">تات</a> • <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم تالش">تالش</a> • <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم سیستانی">سیستانی</a> • <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم گیلک">گیلک</a> • <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم مازندرانی">مازندرانی</a>)</td> </tr> </tbody> </table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Kurdish-inhabited_area_by_CIA_(1992)_box_inset_removed.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Kurdish-inhabited_area_by_CIA_%281992%29_box_inset_removed.jpg/220px-Kurdish-inhabited_area_by_CIA_%281992%29_box_inset_removed.jpg" decoding="async" width="220" height="179" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Kurdish-inhabited_area_by_CIA_%25281992%2529_box_inset_removed.jpg/330px-Kurdish-inhabited_area_by_CIA_%25281992%2529_box_inset_removed.jpg 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Kurdish-inhabited_area_by_CIA_%25281992%2529_box_inset_removed.jpg/440px-Kurdish-inhabited_area_by_CIA_%25281992%2529_box_inset_removed.jpg 2x" data-file-width="975" data-file-height="795"></a> <figcaption> نقشهٔ مناطق کردنشین </figcaption> </figure> <p>تمامی مناطق کُردنشین به غیر از مناطقی واقع در سوریه امروزی، تا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دودمان صفویان">دوران صفویان</a> جزئی از ایران بودند که بخشهای بزرگی از این مناطق طی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جنگ چالدران">جنگ چالدران</a> در سالهای ۱۵۱۲–۱۵۲۰ میلادی، به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دولت عثمانی">دولت عثمانی</a> واگذار شد. بهدنبال شکست <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جنگ جهانی اول">جنگ جهانی اول</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تجزیه امپراتوری عثمانی">تجزیه آن</a> در اوایل قرن بیستم، این مناطق در سه کشور <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ترکیه">ترکیه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عراق">عراق</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوریه">سوریه</a> قرار گرفتند.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceA_46-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceA-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef3_52-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef3-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"> <input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none"> <div class="toctitle" lang="fa" dir="rtl"> <h2 id="mw-toc-heading">فهرست</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span> </div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C"><span class="tocnumber">۱</span> <span class="toctext">کُردها در اسطورههای ایرانی</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87%D9%94_%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF"><span class="tocnumber">۲</span> <span class="toctext">پیشینهٔ واژه کُرد</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7"><span class="tocnumber">۲.۱</span> <span class="toctext">کُردها و هوریها</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7"><span class="tocnumber">۲.۲</span> <span class="toctext">پیش از مهاجرت آریاها</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%BE%D8%B3_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA_%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7"><span class="tocnumber">۲.۳</span> <span class="toctext">پس از مهاجرت آریاها</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%BE%D8%B3_%D8%A7%D8%B2_%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%A8_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">۲.۴</span> <span class="toctext">تغییر معنایی واژه کرد در دوره پس از ورود اعراب به ایران</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D8%AF_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%D9%94_%DA%A9%D9%88%DA%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D9%90_%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF"><span class="tocnumber">۲.۵</span> <span class="toctext">در رد نظریهٔ کوچنشینبودنِ معنای کرد</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%87_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C"><span class="tocnumber">۳</span> <span class="toctext">محدوده قومی</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87"><span class="tocnumber">۳.۱</span> <span class="toctext">کردستان ترکیه</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">۳.۲</span> <span class="toctext">کردستان ایران</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82"><span class="tocnumber">۳.۳</span> <span class="toctext">کردستان عراق</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87"><span class="tocnumber">۳.۴</span> <span class="toctext">کردستان سوریه</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2"><span class="tocnumber">۳.۵</span> <span class="toctext">قفقاز</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">۳.۶</span> <span class="toctext">حدود کردستان</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-15"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE"><span class="tocnumber">۴</span> <span class="toctext">تاریخ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-16"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF"><span class="tocnumber">۵</span> <span class="toctext">مردم کرد</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-17"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">۶</span> <span class="toctext">جمعیت و سرزمین کردستان</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C"><span class="tocnumber">۷</span> <span class="toctext">زبان کردی</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-19"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AF%DB%8C%D9%86"><span class="tocnumber">۸</span> <span class="toctext">دین</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-20"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D9%88_%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8_%D9%88_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85"><span class="tocnumber">۹</span> <span class="toctext">فرهنگ و آداب و رسوم</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DB%B1%DB%B0_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C"><span class="tocnumber">۹.۱</span> <span class="toctext">۱۰ مارس روز جهانی لباس کردی</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-22"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">۱۰</span> <span class="toctext">مناطق کردنشین ایران</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-23"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%88_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1"><span class="tocnumber">۱۱</span> <span class="toctext">ژنتیک و تبار</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-24"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%AA_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">۱۱.۱</span> <span class="toctext">قرابت ژنتیکی با سایر مردمان</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-25"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87"><span class="tocnumber">۱۲</span> <span class="toctext">نگارخانه</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-26"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87"><span class="tocnumber">۱۳</span> <span class="toctext">جستارهای وابسته</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-27"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%BE%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3"><span class="tocnumber">۱۴</span> <span class="toctext">پانویس</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-28"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9"><span class="tocnumber">۱۵</span> <span class="toctext">منابع</span></a></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(1)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="کُردها_در_اسطورههای_ایرانی"><span id=".DA.A9.D9.8F.D8.B1.D8.AF.D9.87.D8.A7_.D8.AF.D8.B1_.D8.A7.D8.B3.D8.B7.D9.88.D8.B1.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>کُردها در اسطورههای ایرانی</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: کُردها در اسطورههای ایرانی" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-1 collapsible-block" id="mf-section-1"> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فردوسی">فردوسی</a> در داستان قیام <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D9%87_%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کاوه آهنگر">کاوه آهنگر</a> علیه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B6%D8%AD%D8%A7%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ضحاک">ضحاک ماردوش</a> در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شاهنامه">شاهنامه</a> به کُردها چنین اشاره میکند:</p> <p>هنگامی که <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B6%D8%AD%D8%A7%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ضحاک">ضحاک ماردوش</a> برای آرام کردن مارهای روی دوشهایش به پیروی از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اهریمن">اهریمن</a> دستور داد تا هر روز دو جوان ایرانی را بکشند و مغز سرهایشان را طعمه مارها کنند، در این هنگام دو آشپز ایرانی به نامهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ارمایل">ارمایل</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="گرمایل">گرمایل</a> به زیرکی خود را به دربار رساندند و در آشپزخانه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B6%D8%AD%D8%A7%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ضحاک">ضحاک</a> مشغول کار شدند.</p> <p>این دو نفر هر روز یکی از دو جوان را که رشید تر از دیگری بود رها میکردند و مغز سر دومی را با مغز سر گوسفندی میآمیختند و طعمهٔ مارها میکردند. تا دست کم یکی از دو نفر را نجات داده باشند. جوان رشید رهایی یافته به کوهها پناه میبرد و در آنجا چوپانی پیشه میکرد و پنهانی روزگار میگذرانید.</p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فردوسی">فردوسی</a> سپس میگوید:</p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r26482291">.mw-parser-output .b{text-align:justify;text-align-last:justify;border:0}.mw-parser-output .beyt{white-space:nowrap}</style> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r26482256">.mw-parser-output .nastaliq{line-height:200%;font-size:150%;font-family:IranNastaliq,"Urdu Emad Nastaleeq","Noto Nastaliq Urdu","Urdu Typesetting","Jameel Noori Nastaleeq","Nafees Nastaleeq","Nafees Nastaleeq v1.01",Nafees,"Pak Nastaleeq","PDMS_Jauhar",sans-serif;text-justify:inter-word;font-weight:normal}.mw-parser-output .nastaliq .b{text-justify:inter-word}</style> <div class="poem"> <table class="" style="margin: 0 auto;"> <tbody> <tr> <td class="b"><span class="beyt">خورشگر بدیشان بزی چند و میش</span></td> <td style="width:2em;"></td> <td class="b"><span class="beyt">سپردی و صحرا نهادند پیش</span></td> </tr> </tbody> </table> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r26482291"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r26482256"> <div class="poem"> <table class="" style="margin: 0 auto;"> <tbody> <tr> <td class="b"><span class="beyt">کنون کُرد از آن تخمه دارد نژاد</span></td> <td style="width:2em;"></td> <td class="b"><span class="beyt">که ز آباد ناید به دل برش یاد</span></td> </tr> </tbody> </table> </div> <p>یعنی از افزایش نسل این جوانان نژاده و رشید، جمعیت «کُرد» پدید آمد.<sup id="cite_ref-ReferenceC_53-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceC-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%B1_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="محمد بن جریر طبری">محمد بن جریر طبری</a> نیز در <i><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تاریخ طبری">تاریخ طبری</a></i> همین مطلب را نقل کردهاست.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>این اوج حضور کُردها در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="شاهنامه فردوسی">شاهنامه فردوسی</a> است که در داستان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D9%87_%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کاوه آهنگر">کاوه آهنگر</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B6%D8%AD%D8%A7%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ضحاک">ضحاک</a> آمده است.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویکیپدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(2)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="پیشینهٔ_واژه_کُرد"><span id=".D9.BE.DB.8C.D8.B4.DB.8C.D9.86.D9.87.D9.94_.D9.88.D8.A7.DA.98.D9.87_.DA.A9.D9.8F.D8.B1.D8.AF"></span>پیشینهٔ واژه کُرد</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=2&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: پیشینهٔ واژه کُرد" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-2 collapsible-block" id="mf-section-2"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالهٔ اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%88_%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="خاستگاه و ریشه اقوام کرد">خاستگاه و ریشه اقوام کرد</a> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style> <p>.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویکیپدیا:نیازمند منبع"><span title="توضیح: ارائه منبعی از متون پارسی میانه که این کلمه به معنی ذکر شده بکار رفته">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup>به گفته گودفری رولز شرقشناس انگلیسی، اصطلاح کرد مربوط به کاردا سومری است که در لوحهای سفالی سومری هزاره سوم قبل از میلاد یافت شد. وی در مقاله ای که در سال ۱۹۲۳ منتشر شد نوشت که اصطلاح کرد در ملل مختلف بهطور متفاوتی مورد استفاده قرار نگرفتهاست و با بررسی تغییرات فلسفی کاردا در زبانهای مختلف مانند کوردونی، گردینی، کردیویی، کاردوچی، کاردوینی، قردو، کاردایی، قارداوی، او دریافت که شباهتها بدون شک به تبار مشترک اشاره دارد.<sup id="cite_ref-jndr_55-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-jndr-55"><span class="cite-bracket">[</span>۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>با این حال دیدگاههای مخالفی وجود دارد که نام کردها را از قردو و کوردوئن نمیگیرند؛ بلکه به جای آن از کیرتی (کیرتایی) مشتق شدهاند.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br></p> <p>در مورد اسم <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="پارسی">پارسی</a> میانه kwrt- که از یک نام خانوادگی باستانی سرچشمه گرفتهاست، استدلال شدهاست که در نهایت ممکن است یک نام کاردا (Kar-da) در عصر داوود<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> را منعکس کند.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>۵۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>۵۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این نام در دوران باستان کلاسیک به عنوان نام اصلی کوردوئن (Corduene) و ساکنان آن بود، که توسط گزنفون به عنوان قبیله کاردوچوها (Carduchoi) که مخالف عقبنشینی قبیله بودند ذکر شد. این دیدگاه توسط برخی از منابع آکادمیک اخیر که کوردین را به عنوان منطقه کردستان اولیه در نظر گرفتهاند، پشتیبانی میشود.<sup id="cite_ref-Fundação_Calouste_Gulbenkian_1989_60-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Funda%C3%A7%C3%A3o_Calouste_Gulbenkian_1989-60"><span class="cite-bracket">[</span>۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با این حال، برخی از محققان مدرن این ارتباطات را رد میکنند.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>۶۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>۶۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> متناوباً، kwrt- ممکن است مشتق از نام قبیله Cyrtii باشد. شرفخان بدلیسی در قرن شانزدهم بیان میکند که چهار بخش «کردها» وجود دارد: کورمانج، لر، کلهر و گوران، که هر یک از آنها با گویش یا تنوع زبانی متفاوت صحبت میکنند. پل (۲۰۰۸) خاطرنشان میکند که استفاده از اصطلاح کرد در قرن ۱۶ بیدلیسی، صرف نظر از گروهبندی زبانی، ممکن است باز هم هویت قومی «کردی» ایرانیان شمال غربی اولیه را که کرمانج، کلهر و گوران را متحد میکند منعکس کند.</p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D8%B2%D9%86%D9%81%D9%88%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="گزنفون">گزنفون</a> (فیلسوف و مورخ یونانی قرن چهارم قبل از میلاد)، حدود ۲۴۰۰ سال پیش، تمام منطقهٔ غرب را کُردو نامیدهاست.<sup id="cite_ref-pavehpress.ir_63-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-pavehpress.ir-63"><span class="cite-bracket">[</span>۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-salampaveh.ir_64-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-salampaveh.ir-64"><span class="cite-bracket">[</span>۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceD_65-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceD-65"><span class="cite-bracket">[</span>۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceE_66-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceE-66"><span class="cite-bracket">[</span>۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>۶۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استرابون">استرابون</a> به قوم کرتی در سرزمین ماد اشاره میکند، وی از اقوام <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کادوسیان">کادوسی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مردم آمارد">آماردی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم مازندرانی">تپوری</a> و <a class="mw-selflink selflink">کرتی</a> را به عنوان اقوام کوهستان نشین ماد یاد میکند. استرابون مینویسد:<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>۶۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39401425">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 32px}.mw-parser-output .templatequote .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:right;padding-right:1.6em;margin-top:0}</style> <blockquote class="templatequote"> <p>تمام مناطق این کشور به استثنای بخشی به سمت شمال که کوهستانی و ناهموار و سرد است و محل زندگی کوهنشینانی به نام کادوسی (Cadusii) و آماردی (Amardi) و تپوری (Tapyri) و کرتی (Cyrtii) و سایر مردمان دیگراست، حاصلخیز است.</p> </blockquote> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%DA%A9%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="احمد کسروی">احمد کسروی</a> در کتاب <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کاروند">کاروند</a> از قول <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استرابون">استرابون</a> مینویسد:<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>۶۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39401425"> <blockquote class="templatequote"> <p>استرابون مورخ یونانی در کتاب جغرافیای خود که دو هزار سال پیش نوشتهاست، اقوام کوه نشین <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سرزمین ماد">سرزمین ماد</a> را بدینسان نام میبرد: کردتیان، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مردم آمارد">آماردان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%AA%D9%BE%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قوم تپور">تپوران</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کادوسیان">کادوسیان</a>.</p> </blockquote> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شرفخان بدلیسی">شرفخان بدلیسی</a> مورخ قرن دهم در کتاب <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D8%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شرفنامه بدلیسی">شرفنامه</a> (یا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D8%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شرفنامه بدلیسی">تاریخ مفصل کُردستان</a>) در مورد لفظ کُرد میگوید:</p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39401425"> <blockquote class="templatequote"> <p>«لفظ کُرد تعبیر از شجاعت است، چرا که اکثر شجاعان روزگار و پهلوانان نامدار از این طایفه برخاستهاند؛ مانند <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="رستم">رستم زال</a> که در ایام حکومت پادشاهی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%82%D8%A8%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کیقباد">کیقباد</a> میزیسته و از طایفهٔ اکراد بوده و چون تولد او در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سیستان">سیستان</a> بوده، به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%B2%D8%A7%D8%A8%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="رستم زابلی">رستم زابلی</a> اشتهار یافتهاست»...</p> </blockquote> <p>و سپس در مورد معنای واژهٔ کُرد نتیجهگیری میکند:</p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39401425"> <blockquote class="templatequote"> <p>واژه کُرد به معنی مرد جنگی دلیر؛ مرد شمشیرزن و مرد دلاور است.<sup id="cite_ref-salampaveh.ir_64-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-salampaveh.ir-64"><span class="cite-bracket">[</span>۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceD_65-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceD-65"><span class="cite-bracket">[</span>۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceE_66-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceE-66"><span class="cite-bracket">[</span>۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>۷۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>۷۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="کُردها_و_هوریها"><span id=".DA.A9.D9.8F.D8.B1.D8.AF.D9.87.D8.A7_.D9.88_.D9.87.D9.88.D8.B1.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>کُردها و هوریها</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=3&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: کُردها و هوریها" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <p>منابع سریانی اولیه از اصطلاحات هوردانای(Hurdanaye)، کوردانای(Kurdanaye) و کوردایه(Kurdaye) برای اشاره به کردها استفاده میکنند. به گفته میکائیل سوری، هوردانای از اعراب جدا شد و به امپراتور بیزانس تئوفیلوس پناه بردند. او همچنین از سپاهیان پارسی یاد میکند که در سال ۸۴۱ با موسی رئیس هوردانای در منطقه قَردو(Qardu) جنگیدند. به گفته بارهبریوس، پادشاهی به نام کردانای(Kurdanaye) ظاهر شد و آنها در سال ۸۲۹ علیه اعراب قیام کردند.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>۷۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در قرن ۲۲ پیش از میلاد، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="شیروان (ایلام)">شیروان</a> و بهطور کلی نیمهٔ شمالی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان ایلام">استان ایلام</a>، به نام هورتی(Hurti) شناخته شدهاست.<sup id="cite_ref-From_Culture_to_Ethnicity_to_Conflict:_An_Anthropological_Perspective_on_International_Ethnic_Conflict_73-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-From_Culture_to_Ethnicity_to_Conflict:_An_Anthropological_Perspective_on_International_Ethnic_Conflict-73"><span class="cite-bracket">[</span>۷۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بر پایه نظریه ای از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مهرداد ایزدی">مهرداد ایزدی</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="هوریها">هوریها</a> اجداد باستانی کردها بودند که به اسامی خوریت(Khurrites) و هوریت (hurrites) در منابع تاریخی ذکر شدهاند. هوریها در مدتی طولانی در مناطق کوهستانی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زاگرس">زاگرس</a>- <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="توروس">توروس</a>-<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پنتوس">پنتوس</a> گسترش یافتند و در دشتهای مجاور بینالنهرین و فلات ایران نفوذ کردند. با این حال، آنها هرگز خیلی از کوهها دور نشدند. چهار مرکز تجاری افسانه ای، <a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Arrapha" class="extiw" title="en:Arrapha">آراپها</a>، ملیدی، <a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Aratta" class="extiw" title="en:Aratta">آراتا</a> و <a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Washukanni" class="extiw" title="en:Washukanni">واشوکانی</a> در تجارت بین منطقه ای خود با اقتصادهای خارج از کوهستان محصولات خود را با نام <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="هوریها">هوری</a> ارائه کردند. با قطعیت، آراپها در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%DA%A9%D9%88%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرکوک">کرکوک</a> مدرن، ملیدی با <a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ku.wikipedia.org/wiki/Melet%25C3%25AE%23Ber%25C3%25AE_zay%25C3%25AEn%25C3%25AA" class="extiw" title="ku:Meletî">ملطیه</a>، در حالی که <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آراتا">آراتا</a> و واشوکان به ترتیب با مکانهای باستانی غنی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AA%D9%BE%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="گودینتپه">گودین تپه</a> (نزدیک <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کنگاور">کنگاور</a> در جنوب شرقی کردستان، ایران) و <a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Tell_Fekheriye" class="extiw" title="en:Tell Fekheriye">تل فخاریا</a> (غرب قامشلی، در غرب - مرکز کردستان، سوریه) شناسایی میشوند. در اواسط هزاره دوم پیش از میلاد، به نظر میرسد که فرهنگ و مردم کردستان تحت یک هویت هوری متحد شدهاست. ایزدی نزدیک به سه چهارم نامهای طوایف کردی و تقریباً نیمی از نامهای توپوگرافی و شهری را نیز دارای منشأ هوری میداند. بسیاری از نقوش خالکوبی که توسط کردها بر روی بدن خود طرح میگردد به عنوان کپی از روی مجسمههای هوری دیده میشود. برخی از نقوش هوری بهطور برجسته بر روی دیوار زیارتگاه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%B4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="لالش">لالش</a> حکاکی شدهاست.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>۷۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>۷۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> پژوهش در دادههای ژنتیک از میان ۷۷۴۶ کرومزوم مربوط به سه جمعیت کُرد در گرجستان، ایران و عراق نشان داد کُردها به یک بستر ژنتیکی باستانی تعلق دارند. بر اساس شواهد دیگر از جمله اپیدمیولوژی و فارماکوژنومیک و همچنین انسانشناسی گفته میشود که یکی از کهنترین گروههای اجدادی کردها، هوریها بودهاند.<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>۷۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>۷۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>۷۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با این حال هیچ نتیجه قطعی برای استنباط اینکه بیشتر مردم کرد یا از خاورمیانه یا از آسیای مرکزی سرچشمه گرفتهاند وجود ندارد.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>۷۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>۸۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="لورنس وادل">لورنس وادل</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میتانی">میتانی</a> هارا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پادشاهی ماد">مادهای</a> نخستین توصیف کردهاست.<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>۸۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>میتانیها مردمانی با <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان هوری">زبان هوری</a>،<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef12_82-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef12-82"><span class="cite-bracket">[</span>۸۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> زبانی غیر سامی و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبانهای هندواروپایی">هندواروپایی</a><sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef12_82-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef12-82"><span class="cite-bracket">[</span>۸۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بودند. نخستین پادشاه میتانی به نام کِرتا یک پادشاه افسانهای هوری است. بهطور سنتی تصور میشود که او سلسله میتانی را پایهگذاری کردهاست. کشف مهری مربوط به ۱۵۴۰ پیش از میلاد که روی آن نوشته شده بود «شوتارن، پسر کرتا، پادشاه میتانی.» ظهور میتانی تحت فرمان کرتا را نشان میدهد.<sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-83"><span class="cite-bracket">[</span>۸۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>۸۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="پیش_از_مهاجرت_آریاها"><span id=".D9.BE.DB.8C.D8.B4_.D8.A7.D8.B2_.D9.85.D9.87.D8.A7.D8.AC.D8.B1.D8.AA_.D8.A2.D8.B1.DB.8C.D8.A7.D9.87.D8.A7"></span>پیش از مهاجرت آریاها</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=4&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: پیش از مهاجرت آریاها" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <p>ریشه واژهٔ کرد به درستی مشخص نیست.<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>۸۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دانشگاه کمبریج نخستین اشاره به نام کرد را لوح سومری هزاره سوم پیش از میلاد میداند.<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>۸۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در اسناد کهن تمدن ماری مربوط به چهار هزار سال پیش بارها به دولت شهری در شمال موصل به اسم کُردا اشاره شدهاست که پادشاه آن را شَرکُردا مینامیدند که در زبان هوری شَر به معنای سرکرده و رهبر است.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>۸۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> رینولدز بر این باور است نام کرد از واژه کردو که برای نخستینبار در یک سنگنبشته <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سومری">سومری</a> مربوط به هزارهٔ سوم پیش از میلاد با عنوان «زمین کار-دا» آمدهاست در ارتباط است. کردو از نظر ریشهشناسی مربوط به اصطلاح آشوری <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اورارتو">اورارتو</a> که همان آرارات میباشد است.<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>۸۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به باور آستریان، منطقیترین توضیح این است که این واژه با کیرتیها (یک قبیله باستانی) در ارتباط باشد.<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>۸۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="امانالله قرشی">امانالله قرشی</a> قدیمیترین سند را در رابطه با واژه کرد، واژه «<i>بیت قردو</i>» میداند که در عهد پادشاهی گیمیلسین از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D8%B3%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سلسله سوم اور">سلسله سوم سلاطین اور</a> در قرن ۲۲ پیش از میلاد به کردستان فعلی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان عراق">عراق</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان ایران">ایران</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان ترکیه">ترکیه</a> اطلاق میشده و حکومت آن در آن زمان به امیری به نام <i>وردننر</i> (Vard-nannar) سپرده شدهاست. وی این واژه را واژه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان آرامی">آرامی</a> دانستهاست. در همان زمان به منطقه موسوم به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%85%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جزیره ابن عمر">جزیره ابنعمر</a> در آرامی <i>گُزرتای قردو</i> گفته میشدهاست.<sup id="cite_ref-قرشی_90-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C-90"><span class="cite-bracket">[</span>۹۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از نظر قرشی کرد یک <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87_%DA%AF%DB%8C%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="واژه گیتایی (صفحه وجود ندارد)">واژه گیتایی</a> است (واژهای که در یک زبان منسوخ معنا داشته و اکنون معنای خود را از دست دادهاست) و معتقد است که این واژه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان سومری">سومری</a> یا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DA%A9%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان اکدی">آشوری</a> نیست و با واژه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DA%A9%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان اکدی">بابلیای</a> که بدان شبیه است و معنای پهلوان دارد تنها در لفظ شبیه است، چرا که بسیار قدیمتر از به قدرت رسیدن <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تمدن بابل">بابلیهاست</a> و دیگر اینکه کرد (قردو) در ابتدا نام مکان بوده و پهلوان نمیتواند نام مکان باشد.<sup id="cite_ref-قرشی_90-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C-90"><span class="cite-bracket">[</span>۹۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>همان ناحیه بیت قردو در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="آشور">جغرافیای آشور</a>، بعدها توسط یونانیان <i>کردوئن</i>، <i>کردوئنه</i> یا <i>کردوئنا</i> نامیدهشد و این عقیده نیز وجود دارد که نام کرد برگرفته از سرزمین باستانی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A6%D9%86%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کردوئنا">کردوئنا</a> باشد که در جنوب <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87_%D9%88%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دریاچه وان">دریاچهٔ وان</a>|، جایی میان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B4_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="موش (شهر)">موش</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DA%A9%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیاربکر">دیاربکر</a> امروزی بودهاست.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>۹۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-A%25252525252ED%25252525252E%252525252520Lee%25252525252C%2525252525201991%252525252520pp%25252525252E%252525252520366-374_92-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-A%2525252525252ED%2525252525252E%25252525252520Lee%2525252525252C%252525252525201991%25252525252520pp%2525252525252E%25252525252520366-374-92"><span class="cite-bracket">[</span>۹۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef5_93-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef5-93"><span class="cite-bracket">[</span>۹۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>۹۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef4_95-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef4-95"><span class="cite-bracket">[</span>۹۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>۹۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>امانالله قرشی نام کردوئن را نیز واژهای گیتایی و هندواروپایی غربی میداند که در دوران <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="هیتیها">هیتیها</a> به ناحیه مزبور داده شدهاست. نام این محل در اسناد ارمنی به صورت <i>کُردُخوی</i> آمده که بخش آخر آن علامت جمع زبان ارمنی است.<sup id="cite_ref-قرشی_90-2" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C-90"><span class="cite-bracket">[</span>۹۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برخی نیز اعتقاد دارند ریشه این نام از قوم باستان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="گوتیان">گوتی</a> گرفته شدهاست.<sup id="cite_ref-books.google.com.tr_97-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-books.google.com.tr-97"><span class="cite-bracket">[</span>۹۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceF_98-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceF-98"><span class="cite-bracket">[</span>۹۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="پس_از_مهاجرت_آریاها"><span id=".D9.BE.D8.B3_.D8.A7.D8.B2_.D9.85.D9.87.D8.A7.D8.AC.D8.B1.D8.AA_.D8.A2.D8.B1.DB.8C.D8.A7.D9.87.D8.A7"></span>پس از مهاجرت آریاها</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=5&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: پس از مهاجرت آریاها" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <p>واژهٔ کرد به صورت «کورت» در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="پارسی میانه">متون پارسی میانه</a> دیده میشود و از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="پارسی میانه">پارسی میانه</a> به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان عربی">زبان عربی</a> به صورت «کرد» انتقال یافتهاست.<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>۹۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به باور <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="امانالله قرشی">امانالله قرشی</a> واژه کردو که پیشتر نام مکان بود در دوران <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مادها">مادها</a> به ساکنان محل گفته شد و ساکنان سرزمین کردوئن را <i>کردو</i> یا <i>کاردو</i> نامیدند. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B3%D9%86%D9%88%D9%81%D9%88%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کسنوفون">گزنفون</a> در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آناباسیس">بازگشت ده هزار نفر</a> این مردم را کُردوک (کاردوخ) خواندهاست.<sup id="cite_ref-قرشی_90-3" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C-90"><span class="cite-bracket">[</span>۹۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به باور او در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="اشکانیان">دوران اشکانی</a> علاوه بر کردوئن (جنوب شرقی ارمنستان قدیم و همسایه جنوبی آذربایجان) که از قدیم کردنشین بودهاست، منطقه موسوم به ادیابن (هدیپ) در قلب <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="آشور">آشور باستان</a> به مرکزیت <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اربیل">اربیل</a> در کنار <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%B2%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="رود زاب">رود زاب</a> نیز کردنشین بودهاست.<sup id="cite_ref-قرشی_۱_100-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C_%DB%B1-100"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>در سال ۱۹۶۱، یکی از شاگردان معروف مینورسکی بنام دی.ان. مک کنزی که جزو سرشناسترین متخصصین فارسی میانه (پهلوی) و زبان کردی شمرده میشود، مقالهای با عنوان «ریشههای زبان کردی» نوشت. او با رد این دیدگاه، آن را سیاسی و تحریف تاریخ دانسته و نوشت: «موضع کردهای معاصر به تاریخ از یک انگیزه بسیار ساده سرچشمه میگیرد و آن هم نیاز به اجداد قهرمان است و از آنجا که دوره امپراتوری مادها هنوز به اصطلاح صاحبی ندارد، کردهای معاصر پنهان نمیکنند که میخواهند مادهای باستان را در این نقش ببینند»<sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-101"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> او در ادامه مینویسد: «امروزه با رشد ناسیونالیسم کردی این نام (یعنی «کُرد») چنان بکار برده میشود که گویا شامل همه ملل و قومهای ساکن بین ترکها و عربها در غرب و ایرانیان خود ایران در شرق میشود. این تعبیر در میان مردم ایرانی (به غیر از کردها) شامل لرها و قبایل گورانی هم گردانیده میشود»<sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-102"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> پیش از او مینورسکی نیز تبارشناسی کردها به عنوان تیپی جداگانه در خاورمیانه را ناممکن دانسته و آنها تلفیقی از تیپ عربی، نسطوری، بابلی میدانست.<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>علی جوادی تاریخدان و متخصص اقوام باستانی نیز این ادعا را علاوه بر منظر نژادی، از دید زبانی نیز بررسی کرده و آن را سیاسی دانسته و معتقد است که مادها که در اواخر هزاره دوم و نخستهای هزاره یکم پ.م. به فلات ایران کنونی و از جمله آتروپاتن بعدی آمدند، از نظر قومی با دهها قبیله بومی این مناطق درآمیختند و زبانشان در مناطق مادنشین مجموعاً مادی (یعنی گونه غربی و شمال غربی زبانهای ایرانی) شد. به همیت جهت گونههای زبان مادی در دوره پس از هخامنشیان تبدیل به گونههای مختلف فارسی میانه در آتروپاتن میشود و امروزه زبانهای گیلکی، تاتی (از جمله تاتی جنوبی، آذری باستان)، تالشی، کردی، زازاکی و گورانی مشتقات معاصر آن زبان مادی باستان هستند که با دیگر زبانها و گویشهای ایرانی و بهویژه فارسی آمیزش یافتهاند. بر همین اساس از دید او: «برخلاف برخی ادعاها، کردی به تنهائی باقیمانده زبان باستان مادی نیست. تصور چنین چیزی دور از جدیت علمی است.»<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> او ادامه میدهد: «بیشک بخشی از «ترکیب تباری» و ژنتیک اکثر کردها به دوران ماد برمی گردد، لیکن تنها ریشه کردهای معاصر نیست که قسماً به مادها میرسد. آنها به همان درجه نوادگان مادهای گذشته و آمیزه با اقوام و تبارهای دیگر فلات ایران و شرق آناتولی-شمال عراق هستند که آذربایجانیان و مردم همدان، گیلان، استان مرکزی، اصفهان و حتی فارس و عیلام حاملین این ترکیب قومی و تباری بشمار میروند.»<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-105"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به عبارت دیگر تمامی مردمان ساکن نواحی ماد کوچک و بزرگ که بخش بزرگی از ایران را در بر میگیرد، حتی آذربایجانیها نیز، هرچند به زبانهایی متفاوت سخن میگویند، چنانکه دیاکونوف اشاره میکند باقی ماندگان مادهای باستان هستند و کردها هیچ جایگاه متفاوتی برای مدعی میراث بری آنها ندارند.<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="تغییر_معنایی_واژه_کرد_در_دوره_پس_از_ورود_اعراب_به_ایران"><span id=".D8.AA.D8.BA.DB.8C.DB.8C.D8.B1_.D9.85.D8.B9.D9.86.D8.A7.DB.8C.DB.8C_.D9.88.D8.A7.DA.98.D9.87_.DA.A9.D8.B1.D8.AF_.D8.AF.D8.B1_.D8.AF.D9.88.D8.B1.D9.87_.D9.BE.D8.B3_.D8.A7.D8.B2_.D9.88.D8.B1.D9.88.D8.AF_.D8.A7.D8.B9.D8.B1.D8.A7.D8.A8_.D8.A8.D9.87_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>تغییر معنایی واژه کرد در دوره پس از ورود اعراب به ایران</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=6&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: تغییر معنایی واژه کرد در دوره پس از ورود اعراب به ایران" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <p>.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویکیپدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup>.<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-107"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceA_46-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceA-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-108"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br> بسیاری بر این باورند که کردوئنه همان مکانی است که امروزه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان">کردستان</a> نامیده میشود.<sup id="cite_ref-A%25252525252ED%25252525252E%252525252520Lee%25252525252C%2525252525201991%252525252520pp%25252525252E%252525252520366-374_92-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-A%2525252525252ED%2525252525252E%25252525252520Lee%2525252525252C%252525252525201991%25252525252520pp%2525252525252E%25252525252520366-374-92"><span class="cite-bracket">[</span>۹۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef5_93-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef5-93"><span class="cite-bracket">[</span>۹۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef4_95-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef4-95"><span class="cite-bracket">[</span>۹۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-109"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-110"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DA%A9%D9%84%D9%85%D8%A8%DB%8C%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دانشنامه کلمبیا">دانشنامه کلمبیا</a> این ارتباط را ذکر کردهاست.<sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>برخی از دانشوران قرن نوزدهم نظیر جرج رولینسن کردوئنه و کاردوخی را با کردهای امروزی یکی دانستند و اظهار کردند <i>کاردوخی</i> معادل لغوی باستانی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان">کردستان</a> است.<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-113"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-114" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-114"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برخی منابع آکادمیک تازه معتقدند باید پروتو-کرد دانسته شود.<sup id="cite_ref-Fundação_Calouste_Gulbenkian_1989_60-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Funda%C3%A7%C3%A3o_Calouste_Gulbenkian_1989-60"><span class="cite-bracket">[</span>۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> نمونههای زیادی از اینگونه نامها وجود دارد که به دلیل سختی بیان حرف «خ» در لاتین است.<sup id="cite_ref-116" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-116"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با اینحال باور بر این است که مردم کردوئنا به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="زبانهای ایرانی">زبانی ایرانی</a> سخن میگفتهاند.<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-117"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بعد از تمدن <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A6%D9%86%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردوئنه">کردوئنه</a> یا کردوئنا که در اطراف <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87_%D9%88%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دریاچه وان">دریاچه وان</a> بود، اولین مکانی که کرد خطاب شد جاییست که تقریباً مطابق با استان ایلام کنونی تا حدود خانقین کنونی در عراق بود.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_118-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef2-118"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="شرفالدین بدلیسی">شرفالدین بدلیسی</a> حدود کردستان را در روزگار <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="صفویان">صفوی</a> و در کتاب <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="شرفنامه">شرفنامه</a> خود ذکر میکند و در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="شرفنامه">شرفنامه</a> سرزمین <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان">کردستان</a> و حکام کرد را برمیشمارد.<sup id="cite_ref-ReferenceB_119-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceB-119"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لسترنج میگوید آنچه دربارهٔ اصل ایالت کردستان میگویند این است که در دوره امپراتوری <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سلجوقیان">سلجوقیان</a>، سلطان سنجر سلجوقی قسمت غربی ایالت جبال یعنی آنچه که از توابع کرماشان بود جدا کرد و آن را کردستان نامید و برادرزاده خود سلیمان شاه معروف به ابوه یا ایوه را فرمانفرمای آنجا قرار داد.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef3_52-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef3-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-120"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>در دوران اسلامی واژه کرد به معنای رمهگردانان و کوچنشینان ایرانیتبار به کار رفتهاست و طوایف دیگر ایرانی را نیز «کرد» نامیدهاند.<sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-121"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از دوران <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سلجوقیان">سلجوقیان</a>، مناطق وسیع کوهستانی غرب فلات ایران <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان">کردستان</a> نام میگیرد. اما معنای اجتماعی واژه کرد هنوز ادامه دارد و شرفخان بدلیسی کردها را بر پایهٔ شیوهٔ زندگی و اجتماعی نزدیک، به چهار گونه تعریف میکند که از نظر زبان و شیوه زندگی از یکدیگر متفاوتند: کلهر، لر، گوران و کرمانج.<sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-122"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ولی او مردمان رعیت که چنین شیوه زندگی را نداشتند یا جزو قبیلهای نبودند را کرد حساب نمیکند.<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-123"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مینورسکی">مینورسکی</a> نیز در رابطه با این عبارت شرفخان بدلیسی بر این نظر است که <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرمانجی">کرمانجی</a> (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کردی کرمانجی">کرمانجی شمالی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کردی سورانی">کرمانجی میانی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردی جنوبی">کرمانجی جنوبی</a>) را امروز بتوان جزو <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبانهای کردی">زبانهای کردی</a> دانست.<sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-124"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حمزه اصفهانی">حمزه اصفهانی</a> در کتاب سنی <i>ملوک الارض و الانبیا</i> مینویسد: «پارسیان، دیلمیان (یکی از گروههای مهم ایرانیتبار) را کردهای طبرستان میدانستند - چنانکه اعراب را کردهای سورستان.»<sup id="cite_ref-125" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-125"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%DB%8C%DA%86_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%81?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ولادمیر الکسیویچ ایوانف">ولادمیر الکسیویچ ایوانف</a> میگوید نام کرد در سدههای میانه (کم و بیش از سده پنجم میلادی تا شانزدهم میلادی) نامی بود که بر همهٔ رمهگران و کوچگران ایرانی اطلاق میشد.<sup id="cite_ref-126" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-126"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%86%DB%8C%D9%84_%D9%85%DA%A9%D9%86%D8%B2%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیوید نیل مکنزی">دیوید نیل مکنزی</a> میگوید: اگر به حدود دوران گسترش امپراتوری عربها نگاه کنیم، خواهیم یافت که عنوان کرد با رمهگر و کوچگر دارای یک معنی است.<sup id="cite_ref-127" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-127"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مارتین فان براینسن">مارتین فان براینسن</a>، پژوهشگر هلندی و کردشناس میگوید :<br> نام قومی «کرد» که در منابع قرن نخست اسلام دیده میشود بر یک پدیده رمهگرایی و شاید واحدهای سیاسی نامیده میشد و نه یک گروه زبانی. یک یا دو بار «کردهای عرب» در منابع نام برده شدند. اما در پایان قرن دهم میلادی، این نام برای گروههای متعدد رمهداران و کوچگران ایرانیزبان به کار میرفتهاست که از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87_%D9%88%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دریاچه وان">دریاچهٔ وان</a> تا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دریاچه ارومیه">دریاچهٔ ارومیه</a> و مناطقی از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قفقاز">قفقاز</a> زندگی میکردند. اگر در آن زمان روستانشینی بودند که به زبانهای کردی امروز تکلم میکردند، هنوز نام «کرد» در آن زمان شامل آنها نمیشد.<sup id="cite_ref-128" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-128"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ولادمیر مینورسکی">ولادمیر مینورسکی</a> ایرانشناس و مورخ و کردشناس نیز میگوید: در زمان پس از حمله اعراب، لغت قومیکرد برای تیرههای قبایل گوناگون ایرانیتبار و ایرانیشده بکار میرفت.<sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-129"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ریچارد فرای">ریچارد فرای</a>، ایرانشناس و پروفسور دانشگاه هاروارد نیز میگوید:<br> قبایل همیشه بخشی از تاریخ ایران بودند هرچند منابع در مورد آنها کم است زیرا آنها خود تاریخساز نبودند. عنوان فراگیر و عامیانه «کرد» که در بسیاری از کتابهای عربی و حتی پهلوی (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کارنامه اردشیر بابکان">کارنامه اردشیر بابکان</a>) دیده میشود نامی بود که فراگیرنده همه کوچگران و چادرنشینان بود حتی اگر با مردمانی که امروز نام «کرد» دارند از پیوند زبانی نبودند. برای نمونه، برخی از منابع مردمان لرستان را کرد نامیدند و همچنین قبایل کوهستان و حتی بلوچان کرمان.<sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-130"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کارنامه اردشیر بابکان">کارنامه اردشیر بابکان</a> (پاپکان) هم کردان به معنی عشایر<sup id="cite_ref-131" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-131"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و شبان آمدهاست، نه نام و نژاد یا قبیله. در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="زبان طبری">زبان طبری</a> امروز نیز کلمهٔ کرد به معنی چوپان و شبان است.<sup id="cite_ref-132" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-132"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> آنچه که روشن است، تحول واژهٔ کرد از یک معنی اجتماعی و شیوهٔ زندگی گروههای مختلف ایرانیتبار به معنی قومی امروز آن بسیار طول کشید.<sup id="cite_ref-133" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-133"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="در_رد_نظریهٔ_کوچنشینبودنِ_معنای_کرد"><span id=".D8.AF.D8.B1_.D8.B1.D8.AF_.D9.86.D8.B8.D8.B1.DB.8C.D9.87.D9.94_.DA.A9.D9.88.DA.86.E2.80.8C.D9.86.D8.B4.DB.8C.D9.86.E2.80.8C.D8.A8.D9.88.D8.AF.D9.86.D9.90_.D9.85.D8.B9.D9.86.D8.A7.DB.8C_.DA.A9.D8.B1.D8.AF"></span>در رد نظریهٔ کوچنشینبودنِ معنای کرد</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=7&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: در رد نظریهٔ کوچنشینبودنِ معنای کرد" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <p>نام کرد بارها در کتیبههای سومر، آشور و بابل آورده شدهاست. فردیناند هنر بیشلر ریشهٔ اسم کرد را سومری میداند<sup id="cite_ref-134" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-134"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-135" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-135"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>نام کُرد مشتق شده از گوتی نه تنها گوتیوم در کردستان معاصر(مابین استانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کرمانشاه">کرمانشاه</a>،<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان لرستان">لرستان</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کردستان">کردستان</a>) واقع شدهاست خود نام «کُرد ” توسط محققان به عنوان تنها شکل تغییر یافته از واژه کهن «گوتی» مشاهده شدهاست. پروفسور هوورت موافق با اشتقاق کُردستان از گوتیوم بوده، و لغت باستانی برای کُردها، ” کاردوخی» یا «کاردو ” بابلیها برای کُردها، با ‘گوتی» یکسان میداند هونیگمن به همین ترتیب نام «کرد» از کلمه “گوتی ” مشتق میکند: “کردها بومی، افراد غیر عرب که برای هزاران سال در خاورمیانه زندگی میکردهاند. نامشان از گوتی باستان (گوتی-گورتی-کردی)، فاتحان بابل مشتق شدهاست. ته لک بر این عقیده است که: ” دست کم دو خط از تبار قابل مشاهده است، که در برگیرنده تمام شاخههای خود را در منطقه اصلی در حال حاضر از کُردها هستند. اکثریت قریب به اتفاق محققان از زمینههای مختلف تاریخ، مردمشناسی، مردم نگاری و زبانشناسی کُردهای معاصر را به عنوان بازماندگان گوتینهای باستانی سومر باز شناختهاند. نامهای محلی شواهد فراوان در حمایت از ارتباط بین کُردها و گوتیَنها بیشتر به وسیله نامهای مکانی کُردستان فراهم شدهاست. در واقع، نام محلی کوه جودی و قبیله کُردزبان جودیخانلو بقایای فسیلی نام پر هیبت پشت سر گذاشته توسط «گوتیها» هستند.<sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-136"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-137" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-137"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-138" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-138"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>استرابون تاریخنگار و جغرافیدان یونانی در کتابش، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جغرافیا (استرابون)"><i>جغرافیا</i></a>، از سرزمین کردستان به عنوان گوردیان نام بردهاست که شباهت زیادی به اسمه کرد کنونی و گرد ایرانی دارد<sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-139"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استرابون">استرابون</a> اقوام <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کادوسیان">کادوسی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مردم آمارد">آماردی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم مازندرانی">تپوری</a> و کرتی را به عنوان اقوام کوهستاننشین ماد یاد میکند. استرابون مینویسد:<sup id="cite_ref-140" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-140"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39401425"> <blockquote class="templatequote"> <p>تمام مناطق این کشور به استثنای بخشی به سمت شمال که کوهستانی و ناهموار و سرد است و محل زندگی کوهنشینانی به نام کادوسی (Cadusii) و آماردی (Amardi) و تپوری (Tapyri) و کرتی (Cyrtii) و سایر مردمان دیگراست، حاصلخیز است.</p> </blockquote> <p><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%DA%A9%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="احمد کسروی">احمد کسروی</a> در کتاب <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کاروند">کاروند</a> از قول استرابون مینویسد:<sup id="cite_ref-141" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-141"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39401425"> <blockquote class="templatequote"> <p>استرابون مورخ یونانی در کتاب جغرافیای خود که دو هزار سال پیش نوشتهاست، اقوام کوه نشین <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سرزمین ماد">سرزمین ماد</a> را بدینسان نام میبرد: کردتیان، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مردم آمارد">آماردان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%AA%D9%BE%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قوم تپور">تپوران</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کادوسیان">کادوسیان</a>.</p> </blockquote> <p>ای.ام. ارانسکی زبانشناس روسی در کتاب فقهاللغه ایرانی مینویسد ارمنیها به کردها کردوک و سریانیها نیز قردو میگفتند. در کتیبههای توکولتی نینورا پادشاه آشور بارها از مردمانی به اسم گوتی و گاهی کورتی نام برده شدهاست در متون پارسی میانه نیز بارها به اسم کورت خطاب به مردمان کرد برمیخوریم که این اسم بعد از حملهٔ مسلمانان و تسلط زبان عربی بر ایران به (کرد) تغییر یافت<sup id="cite_ref-142" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-142"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>جرارد رایور در کتاب الکرد فی المصادر القدیمیه نوشتهاست در طول تاریخ از کردها به اسمهای مختلفی از جمله کاردو، کوردوئینی، کوردیایوس، کوردیایا و کورتی نام برده شدهاست<sup id="cite_ref-143" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-143"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>دکتر ادریسیان در کتاب کرد و کردستان از وجود اسم سرزمین کارداکا در کتیبههای سومری نام میبرد و اسمهای گوتی، کورتی و کاردو را یکی میداند که توسط زبانهای مختلف دیگر ملل هربار به یک نحو از آنها نام برده شدهاست<sup id="cite_ref-144" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-144"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>گزنفون و آریستوبولوس از سرداران یونانی مردمان کرد را کاردو و کاردوخی نامیدهاند که تمدن کوردوئنه را در شمال میانرودان تشکیل دادند. دانشنامه کلمبیا این ارتباط را ذکر کردهاست. برخی از دانشوران قرن نوزدهم نظیر جرج رولینسن کردوئنه و کاردوخی را با کردهای امروزی یکی دانستند و اظهار کردند کاردوخی معادل لغوی باستانی کردستان است<sup id="cite_ref-145" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-145"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(3)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="محدوده_قومی"><span id=".D9.85.D8.AD.D8.AF.D9.88.D8.AF.D9.87_.D9.82.D9.88.D9.85.DB.8C"></span>محدوده قومی</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=8&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: محدوده قومی" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-3 collapsible-block" id="mf-section-3"> <p>مردم کرد از اقوام اصیلی هستند<sup id="cite_ref-146" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-146"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> که در بسیاری از نقاط ایران<sup id="cite_ref-ReferenceC_53-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceC-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceB_119-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceB-119"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-147" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-147"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و نیز در بخشهای دیگری از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خاورمیانه">خاورمیانه</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آسیای مرکزی">آسیای مرکزی</a> زندگی میکنند. روشن است که محدوده تاریخی و سیاسی کردستان با محدوده قومی واقعی آن منطبق نیست؛ بنابراین محدوده هر یک از سرزمینهای مورد نظر باید کم و بیش، حدودی تعریف شوند.</p> <p>در حالی که بسیاری از کردها در خارج از کردستان قومی زندگی میکنند، بسیاری از غیر کردها هم در کردستان زندگی میکنند. در ترکیه، کردها همهجا هستند؛ ولی در شمال برخی اوستها و چرکسها و در جنوب برخی مسیحیان سیریاک و یاکوبی هم زندگی میکنند. ارامنه کاملاً محو شدهاند. در ایران، در غرب دریاچه ارومیه و در عراق در منطقه دهوک-زاخو و کرکوک برخی کلدانیها و آشوریان و در شهرهای اندکی ارامنه زندگی میکنند. یهودیان که زمانی حضور زیادی داشتند از ۱۹۴۸ میلادی همگی مهاجرت کردهاند. در کرکوک برخی ترکمنها زندگی میکنند.<sup id="cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-referenceworks.brillonline.com-148"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <figure typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Day_Marivan.JPG?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Day_Marivan.JPG/263px-Day_Marivan.JPG" decoding="async" width="263" height="90" class="mw-file-element" data-file-width="1300" data-file-height="444"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 263px;height: 90px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Day_Marivan.JPG/263px-Day_Marivan.JPG" data-width="263" data-height="90" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Day_Marivan.JPG/395px-Day_Marivan.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Day_Marivan.JPG/526px-Day_Marivan.JPG 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مریوان">مریوان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کردستان">استان کردستان</a> ایران </figcaption> </figure> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="کردستان_ترکیه"><span id=".DA.A9.D8.B1.D8.AF.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86_.D8.AA.D8.B1.DA.A9.DB.8C.D9.87"></span>کردستان ترکیه</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=9&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: کردستان ترکیه" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالهٔ اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان ترکیه">کردستان ترکیه</a> </div> <p>در ترکیه، کردها در سرتاسر ناحیه شرقی کشور زندگی میکنند. بنا بر تروتر، حد محدودهشان به شمال خط دیویغی-ارزروم-قارص بود. در ناحیه ارزروم خصوصاً در شرق و جنوب شرق یافت میشوند. کردها همچنین شیبهای غربی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کوه آرارات">کوه آرارات</a>، باشندگان اصلی بخشهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کاقیزمان">کاقیزمان</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B2%D9%84%D9%88%D8%AC%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="توزلوجا">توزلوجااند</a>. در غرب، آنها در کمربند پهنی ماورای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فرات">فرات</a> و در ناحیه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سیواس">سیواس</a>، بخشهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%BA%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="کانغالی (صفحه وجود ندارد)">کانغالی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%BA%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیوریغی">دیوریغی</a> حضور دارند.<sup id="cite_ref-149" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-149"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کل منطقه شامل نواحی شرق و جنوب شرقی این حدود میشود. برخی گروههای مهم کرد در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%85%D9%86%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="هیمنه">هیمنه</a> و در شهرهای بزرگ استانبول، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آنکارا">آنکارا</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B2%D9%85%DB%8C%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ازمیر">ازمیر</a> هستند. به اختصار از ۸۱ ایل یا استان ترکیه کردها در ۲۱ ایل زندگی میکنند؛ که در شمال شرقی، استانهای ارزنجان، ارزروم و قارص، در مرکز، از غرب به شرق و شمال به جنوب استانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%84%D8%B7%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ملطیه">ملطیه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%AC%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="استان تونجایلی">تونجایلی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%BA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="الازیغ">الازیغ</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B4_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="موش (شهر)">موش</a>، کاراکوزه (اغری)، سپس <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آدیامان">آدیامان</a>، دیاربکر، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سعرد">سعرد</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D9%84%DB%8C%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="بیتلیس">بیتلیس</a>، و وان، نهایتاً استانهای جنوبی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%81%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان شانلیاورفه">شانلیاورفه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان ماردین">ماردین</a> و چلامریک (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حکاری">حکاری</a>) هستند.<sup id="cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-referenceworks.brillonline.com-148"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Kurdish_majority_Turkey-es.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Kurdish_majority_Turkey-es.svg/220px-Kurdish_majority_Turkey-es.svg.png" decoding="async" width="220" height="94" class="mw-file-element" data-file-width="1579" data-file-height="677"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 94px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Kurdish_majority_Turkey-es.svg/220px-Kurdish_majority_Turkey-es.svg.png" data-width="220" data-height="94" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Kurdish_majority_Turkey-es.svg/330px-Kurdish_majority_Turkey-es.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Kurdish_majority_Turkey-es.svg/440px-Kurdish_majority_Turkey-es.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> مناطق کردنشین ترکیه </figcaption> </figure> <p>همچنین جمعیت شایان توجهی از کردها در سراسر فلات <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آناتولی">آناتولی</a> تا کرانههای دریای مدیترانه پراکندهاند. این جمعیت که بیشتر <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردهای آناتولی مرکزی">کردهای آناتولی مرکزی</a> خوانده میشوند بیشتر باشندگان برخی استانهای مرکزی آناتولی چون <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان قونیه">استان قونیه</a> را شکل میدهند. بیشتر جمعیت کردهای ترکیه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%81%D8%B9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شافعی">سنیمذهب</a> هستند، اما جمعیت قابل توجهی از آنان را نیز <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="علویان (ترکیه)">علویها</a> تشکیل میدهند.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_118-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef2-118"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-150" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-150"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-151" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-151"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="کردستان_ایران"><span id=".DA.A9.D8.B1.D8.AF.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>کردستان ایران</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=10&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: کردستان ایران" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالهٔ اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان ایران">کردستان ایران</a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Nowruz_2017_in_Bisaran,_Kurdistan_province.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Nowruz_2017_in_Bisaran%2C_Kurdistan_province.jpg/220px-Nowruz_2017_in_Bisaran%2C_Kurdistan_province.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" data-file-width="3100" data-file-height="2067"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 147px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Nowruz_2017_in_Bisaran%2C_Kurdistan_province.jpg/220px-Nowruz_2017_in_Bisaran%2C_Kurdistan_province.jpg" data-width="220" data-height="147" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Nowruz_2017_in_Bisaran%2C_Kurdistan_province.jpg/330px-Nowruz_2017_in_Bisaran%2C_Kurdistan_province.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Nowruz_2017_in_Bisaran%2C_Kurdistan_province.jpg/440px-Nowruz_2017_in_Bisaran%2C_Kurdistan_province.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> نگارهای از یک دختر کرد و مادربزرگش در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان سروآباد">شهرستان سروآباد</a> </figcaption> </figure> <p>در ایران، کردها در بخشهایی از شمال غربی و غرب کشور زندگی میکنند. کردها در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان آذربایجان غربی">استان آذربایجان غربی</a> در بیشتر شهرها و شهرستانهای این استان مانند <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بوکان">بوکان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مهاباد">مهاباد</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پیرانشهر">پیرانشهر</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سردشت">سردشت</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B4%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اشنویه">اشنویه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ارومیه">ارومیه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نقده">نقده</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ماکو">ماکو</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شوط">شوط</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%AF%D8%B4%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پلدشت">پلدشت</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%86%D8%A7%DB%8C%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="چایپاره">چایپاره</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خوی">خوی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سلماس">سلماس</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="چالدران">چالدران</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%DA%98?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شاهیندژ">شاهیندژ</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تکاب">تکاب</a> زندگی میکنند. در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کردستان">استان کردستان</a> به مرکزیت <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%86%D9%86%D8%AF%D8%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سنندج">سنندج</a> در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%82%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سقز">سقز</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بانه">بانه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مریوان">مریوان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قروه">قروه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بیجار">بیجار</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیواندره">دیواندره</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کامیاران">کامیاران</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D9%87%DA%AF%D9%84%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دهگلان">دهگلان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سروآباد">سروآباد</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_(%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="اورامان (سروآباد)">اورامان</a>؛ در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان همدان">استان همدان</a> در شهرهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اسدآباد (همدان)">اسدآباد</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="ایل چهاردولی (صفحه وجود ندارد)">ایل چهاردولی؛</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نهاوند">نهاوند</a> در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کرمانشاه">استان کرمانشاه</a> به مرکزیت <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرمانشاه">کرمانشاه</a> در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کنگاور">کنگاور</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B5%D8%AD%D9%86%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="صحنه">صحنه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_%D8%BA%D8%B1%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اسلامآباد غرب">اسلامآباد غرب</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%BA%D8%B1%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="گیلانغرب">گیلانغرب</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D9%84_%D8%B0%D9%87%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سرپل ذهاب">سرپل ذهاب</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پاوه">پاوه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%86%D9%82%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سنقر">سنقر</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جوانرود">جوانرود</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="روانسر">روانسر</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان دالاهو">دالاهو</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AB%D9%84%D8%A7%D8%AB_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان ثلاث باباجانی">ثلاث باباجانی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%B5%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قصر شیرین">قصر شیرین</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="هرسین">هرسین</a> و در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان ایلام">استان ایلام</a> به مرکزیت <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایلام">ایلام</a> در شهرستانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایلام">ایلام</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%88%D8%A7%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان چوار">چوار</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آبدانان">آبدانان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AF%D8%B1%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان بدره">بدره</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان ایوان">ایوان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان ملکشاهی">ملکشاهی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان مهران">مهران</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="سیروان">سیروان</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="چرداول">چرداول</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دهلران">دهلران</a> کردنشین هستند. همچنین در گروههای جداگانه دیگری از کردها در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خراسان">خراسان</a> نظیر <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بجنورد">بجنورد</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%DA%86%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قوچان">قوچان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="درگز">درگز</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان کلات">کلات</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شیروان">شیروان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فاروج">فاروج</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اسفراین">اسفراین</a> و در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان فارس">استان فارس</a> مانند آباده و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کرمان">کرمان</a> نیز زندگی میکنند. کردهای زیادی در شهرهای بزرگی چون حومه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تهران">تهران</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مشهد">مشهد</a> زندگی میکنند. در شرق و خارج از ایران، ایل مهم کردی در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بلوچستان">بلوچستان</a> یافت میشود.<sup id="cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-2" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-referenceworks.brillonline.com-148"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-152" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-152"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-153" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-153"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-zaban_154-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-zaban-154"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-155" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-155"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-156" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-156"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شهر کرمانشاه پرجمعیتترین شهر کردنشین ایران است.<sup id="cite_ref-mehrnews.com_157-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-mehrnews.com-157"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="کردستان_عراق"><span id=".DA.A9.D8.B1.D8.AF.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86_.D8.B9.D8.B1.D8.A7.D9.82"></span>کردستان عراق</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=11&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: کردستان عراق" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالهٔ اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان عراق">کردستان عراق</a> </div> <p>در عراق کردها در شمال و شمالشرقی کشور در استانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان اربیل">اربیل</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان سلیمانیه">سلیمانیه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%87%D9%88%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان دهوک">دهوک</a> و قسمتهایی از استانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان نینوا">نینوا</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%84%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان دیاله">دیاله</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%DA%A9%D9%88%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرکوک">کرکوک</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان صلاحالدین">صلاحالدین</a> حضور دارند. سمچر و شیخان مردمی یزیدی دارند. لواهای کرکوک اربیل و سلیمانی (تماماً کرد) و لوای دیاله، ناحیههای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%82%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خانقین">خانقین</a> و مندلی که در آن کردهای ایران از غرب زاگرس همسایهاند. کردهای در بغداد و موصل پرشمارند.<sup id="cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-3" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-referenceworks.brillonline.com-148"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>جدا از اشتراکات دیرینه تاریخی و فرهنگی کهن میان ایرانیان و کردهای عراق، مانند اسطورهها و آئینهایی چون <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نوروز">نوروز</a>)، حکومتهای معاصر ایران نیز ارتباط خوبی با کردهای عراق داشتهاند. پس از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="انقلاب ۱۳۵۷ ایران">انقلاب ۱۳۵۷ ایران</a> جمهوری اسلامی ارتباط خود با دو حزب مهم کردی عراق <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="حزب دموکرات کردستان عراق">حزب دموکرات کردستان عراق</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D9%85%DB%8C%D9%87%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اتحادیه میهنی کردستان">اتحادیه میهنی کردستان</a> حفظ کردهاست. بسیاری از زخمیهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B2%D8%B4_%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خیزش شعبانیه">خیزش شعبانیه</a> در سال ۱۹۹۱ میلادی در بیمارستانهای ایران درمان شدند. بسیاری مردم عادی (برای کار) و رهبران کرد (به خاطر مسائل سیاسی) در ایران زندگی کردهاند. برای نمونه، مسعود بارزانی متولد مهاباد است. در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جنگ ایران و عراق">جنگ ایران و عراق</a> نیز کردهای مبارز علیه صدام، همکاریهای وسیعی با ایران داشتند. در دهه ۱۹۹۰ میلادی در جریان درگیری میان دو حزب عمده کرد، ایران (و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایالات متحده آمریکا">آمریکا</a>) میانجیگر صلح بین آنها بودند.<sup id="cite_ref-158" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-158"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="کردستان_سوریه"><span id=".DA.A9.D8.B1.D8.AF.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86_.D8.B3.D9.88.D8.B1.DB.8C.D9.87"></span>کردستان سوریه</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=12&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: کردستان سوریه" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالهٔ اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان سوریه">کردستان سوریه</a> </div> <p>در سوریه آنها در سه بخش شمال کشور و در جنوب اتوبانی که سرحدی را شکل میدهد حضور داشته و با همتایانشان در ترکیه در تماس مستقیم هستند. کمربندی ۴۰ کیلومتری در داغ کرد؛ گروهی در محدوه ۶۰x۴۰ کیلومتری در شرق فرات در نزدیکی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جرابلس">جرابلس</a> و نهایتاً کمربندی ۲۵۰ کیلومتری در ۳۰ کیلومتری در جزیره بین <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خابور">خابور</a> حضور دارند. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دمشق">دمشق</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="حمات">حمات</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%D9%84%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حلب">حلب</a> هزاران کرد دارند.<sup id="cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-4" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-referenceworks.brillonline.com-148"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="قفقاز"><span id=".D9.82.D9.81.D9.82.D8.A7.D8.B2"></span>قفقاز</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=13&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: قفقاز" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <p>در ماوراء <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قفقاز">قفقاز</a>، هنوز کردهایی زندگی میکنند. در ارمنستان در رایونهای اپران، بسرگچر، هوکتمبریا تالین و اچمیادزین، در جمهوری آذربایجان ۲۵ روستا در رایونهای کلباجان، لاچین و کوباتلی هستند. کردهایی در باکو، ایروان و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تفلیس">تفلیس</a> زندگی میکنند.<sup id="cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-5" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-referenceworks.brillonline.com-148"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="حدود_کردستان"><span id=".D8.AD.D8.AF.D9.88.D8.AF_.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>حدود کردستان</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=14&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: حدود کردستان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <p>حدود نادقیق سرحدات کردستان از تخمین دقیق مساحت آن جلوگیری میکند. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دانشنامه بریتانیکا">دانشنامه بریتانیکا</a>، طول کردستان را ۶۰۰ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مایل">مایل</a> (۹۶۰ کیلومتر) و پهنایش را ۱۵۰ مایل (۲۴۰ کیلومتر) تخمین میزند. قاموس العالم، استانبول ۱۸۹۶ که دربارهٔ ولایات کرد عثمانیست طول آن را ۹۰۰ کیلومتر و پهنایش را بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتر مینویسد. در حال حاضر، استانهای مختلف کردستان ۱۹۰۰۰۰ کیلومتر مربع را در ترکیه، ۱۲۵۰۰۰ کیلومتر مربع را در ایران، ۶۵۰۰۰ کیلومتر مربع را در عراق، و ۱۲۰۰۰ کیلومتر مربع را در سوریه در بر میگیرند. کل مساحت کردستان حدوداً ۳۹۲۰۰۰ کیلومتر تخمین زده میشود.<sup id="cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-6" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-referenceworks.brillonline.com-148"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(4)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="تاریخ"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE"></span>تاریخ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=15&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: تاریخ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-4 collapsible-block" id="mf-section-4"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r36211177">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-right:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 0 4px 1em;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-right:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-right:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-right:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-right:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-right:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-right:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-right:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style> <table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"> <tbody> <tr> <td class="mbox-text"> <div class="mbox-text-span"> <b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>میتوانید با <a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585_%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF%26action%3Dedit%26section%3D">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small> </div></td> </tr> </tbody> </table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالهٔ اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="تاریخ کردها">تاریخ کردها</a> </div> <p>اقوامی از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="آریاییها">آریاییها</a> که به آنها <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ماد">ماد</a> گفته میشد از جنوب <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سیبری">سیبری</a> حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد کوچ کرده که عمدتاً ساکن غرب ایران شدند و این اقوام با اقوام بومی که در این سرزمین ساکن بوده در هم آمیختند و به مرور زمان موفق به تأسیس اولین حکومت آریایی در غرب ایران با نام <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ماد">حکومت مادها</a> گردیدند و نخستین شهرهای ایران مانند <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="همدان">همدان</a>، که <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیاکو">دیاکو</a> آن را بنیان نهاد، و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ملایر">ملایر</a> را ساختند.<sup id="cite_ref-pavehpress.ir_63-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-pavehpress.ir-63"><span class="cite-bracket">[</span>۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-159" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-159"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-160" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-160"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-161" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-161"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-162" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-162"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(5)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="مردم_کرد"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.AF.D9.85_.DA.A9.D8.B1.D8.AF"></span>مردم کرد</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=16&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: مردم کرد" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-5 collapsible-block" id="mf-section-5"> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Deioces.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Deioces.jpg/220px-Deioces.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" data-file-width="1200" data-file-height="1200"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 220px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Deioces.jpg/220px-Deioces.jpg" data-width="220" data-height="220" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Deioces.jpg/330px-Deioces.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Deioces.jpg/440px-Deioces.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> تصویری خیالی از دیاکو بر اساس کتیبههای سارگن دوم </figcaption> </figure> <p>بهطور کلی از بدو تاریخ کوههای بالای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="میانرودان">میانرودان</a> مسکن و جایگاه مردمی بودهاست که با امپراتوریهای جلگهها یعنی امپراتوریهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="بابل">بابل</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="آشور">آشور</a> در جنگ بودهاند و گاه آنها را شکست میدادهاند. حمدالله مستوفی در نزهت القلوب در قرن ۷۴۰ ه.ق که اسامی ۱۶ ولایت کردستان را نام برده بجز شهرزور که اکنون جز کشور عراق است همگی جز ایران و نواحی شمالی عراق از جمله موصل، کرکوک و اربیل جز ولایات عرب و ولایات دیاربکر ذکر شدهاند. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مادها">مادها</a> پس از ورود به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زاگرس">زاگرس</a> اقوام بومی آنجا یعنی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کاسیها">کاسیها</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%84%D9%88%D9%84%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="لولوبیان">لولوبیان</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="گوتیان">گوتیان</a> و دیگر اقوام <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="آسیانی (صفحه وجود ندارد)">آسیانی</a> را در خود حل کردند و زبان خود را در منطقه رواج کامل دادند. زبانهای کردی (سورانی/کُرمانجی) با سایر زبانهای ایرانی مانند <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="فارسی">فارسی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="بختیاری">بختیاری</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان مازندرانی">مازندرانی (طبری)</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان تاتی ایران">تاتی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان تالشی">تالشی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="گیلکی">گیلکی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="بلوچی">بلوچی</a> از یک ریشهٔ واحد هستند.<sup id="cite_ref-163" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-163"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-164" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-164"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>در دورههای تاریخ، منطقهٔ کردستان بخشی از امپراتوریهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ماد">ماد</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%87%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%B4%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="هخامنشی">هخامنشی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سلوکی">سلوکی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="اشکانی">اشکانی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ساسانی">ساسانی</a> گشت. در زمان ساسانیان منطقه امروزی عراق را ناحیه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="آسورستان">آسورستان</a> یا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D9%84_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دل ایرانشهر">دل ایرانشهر</a> مینامیدند. بیشتر بخش شرقی منطقه امروزی کردستان عراق در زمان ساسانیان در استان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%AF%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="شادپیروز (صفحه وجود ندارد)">شادپیروز</a> قرار داشت.</p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%8C_%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/5/58/%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%8C_%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86.png/220px-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%8C_%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86.png" decoding="async" width="220" height="329" class="mw-file-element" data-file-width="258" data-file-height="386"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 329px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/5/58/%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%8C_%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86.png/220px-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%8C_%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86.png" data-width="220" data-height="329" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/5/58/%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%8C_%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86.png 1.5x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دختر زیبای کرد">دختر زیبای کرد</a> اثر <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عباس کاتوزیان">عباس کاتوزیان</a> </figcaption> </figure> <p>تمام <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سرزمین کردستان">سرزمین کردستان</a> یکی از ایالات ایران بودهاست. در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جنگ چالدران">جنگ چالدران</a> (۱۵۱۴ میلادی) بر اثر شکست ایران در برابر <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> بخش بزرگی از کردستان از ایران جدا شد و نصیب امپراتوری عثمانی گردید. حضور کُردها در حیطه نفوذ و اقتدار دو امپراتوری موجود، خواه ناخواه پای کُردها را به مناقشات باز میکرد. بر اساس قراین تاریخی کُردها به واسطه ساختار قبیلهای و رقابتهای درون قبیلهای برای حفظ اقتدار و قدرت خود بدون توجه به ایدئولوژی و مذهب قدرتهای موجود به یکی از آن قدرتها گرایش پیدا میکردند. در این بین هر کدام از دو امپراتوری دارای دیدگاههای واقع بینانهتر و منطقیتر بودهاند، میتوانستند از این قوم و قبایل در راستای منافع خود بهره بگیرند. با بهرهگیری شاهان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="صفویه">صفویه</a> و بعدها <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قاجاریه">قاجاریه</a> از اهرم قدرت ایلهای کرد در مرزهای غربی پس از جنگ چالدران، ایران در چندین نوبت بر امپراتوری عثمانی غلبه نمود. هر چند در این میان برخی از ایلهای کرد جدا شده از ایران به امپراتوری عثمانی یاری میرساندند که هیچگاه موفقیتی کسب نکردند و تجاوزات آنها با شکست همراه میشد. امپراتوری عثمانی سالها بر بخش جداشده <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سرزمین کردستان">سرزمین کردستان</a> از ایران، فرمان راندند تا اینکه با پایان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جنگ جهانی اول">جنگ جهانی اول</a> و نابودی امپراتوری عثمانی متصرفات آن: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سرزمین کردستان">سرزمین کردستان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="فهرست کشورهای عربی">سرزمینهای عربی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="آسیای کوچک">آسیای کوچک</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بالکان">بالکان</a> تدریجاً تقسیم یا مستقل گردیدند. بخش جداشدهٔ سرزمین کردستان از ایران، در نقشهٔ جغرافیای امروزی در سه کشور ترکیه، عراق، و سوریه قرار میگیرد.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(6)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="جمعیت_و_سرزمین_کردستان"><span id=".D8.AC.D9.85.D8.B9.DB.8C.D8.AA_.D9.88_.D8.B3.D8.B1.D8.B2.D9.85.DB.8C.D9.86_.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>جمعیت و سرزمین کردستان</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=17&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: جمعیت و سرزمین کردستان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-6 collapsible-block" id="mf-section-6"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالهٔ اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سرزمین کردستان">سرزمین کردستان</a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:1946_Kurdistan_et_groupements_Kurdes_isol%C3%A9s.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/1946_Kurdistan_et_groupements_Kurdes_isol%C3%A9s.jpg/220px-1946_Kurdistan_et_groupements_Kurdes_isol%C3%A9s.jpg" decoding="async" width="220" height="126" class="mw-file-element" data-file-width="11967" data-file-height="6874"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 126px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/1946_Kurdistan_et_groupements_Kurdes_isol%C3%A9s.jpg/220px-1946_Kurdistan_et_groupements_Kurdes_isol%C3%A9s.jpg" data-width="220" data-height="126" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/1946_Kurdistan_et_groupements_Kurdes_isol%C3%A9s.jpg/330px-1946_Kurdistan_et_groupements_Kurdes_isol%C3%A9s.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/1946_Kurdistan_et_groupements_Kurdes_isol%C3%A9s.jpg/440px-1946_Kurdistan_et_groupements_Kurdes_isol%C3%A9s.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> نقشه قدیمی و معتبر از منطقه کردستان تهیه شده در مصر سال ۱۹۴۶ میلادی<sup id="cite_ref-165" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-165"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </figcaption> </figure> <p>به علت اینکه آمارگیری دقیقی از جمعیت کردها انجام نگرفتهاست، تمام آمارهای ارائه شده تخمینی هستند. بنا بر برآوردهای غیررسمی جمعیت و مساحت این منطقه بهطور تقریبی در سال ۲۰۰۹، ۲۸٬۵<sup id="cite_ref-166" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-166"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تا ۳۰ میلیون<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef1_167-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef1-167"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تن در منطقهای به وسعت ۱۹۰۰۰۰ کیلومتر مربع است. ناحیه زیست کردزبانها عمدتاً <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کوهستان">کوهستانی</a> است که از شرق به دامنههای شرقی کوههای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زاگرس">زاگرس</a> منتهی میشود. از این قسمت به طرف جنوب و حد فاصل همدان و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%86%D9%86%D8%AF%D8%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سنندج">سنندج</a> امتداد مییابد. در طرف جنوب هم <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرمانشاه">کرمانشاه</a>، و تا جنوب استان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایلام">ایلام</a> و از طرف دیگر به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%DA%A9%D9%88%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرکوک">کرکوک</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B5%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="موصل">موصل</a> ختم میشود.<sup id="cite_ref-168" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-168"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-169" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-169"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از شمال به طرف <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ماردین">ماردین</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%87%D8%B1_(%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرانشهر (ترکیه)">ویرانشهر</a> و شانلیاورفه امتداد یافته، آن گاه از شمال به طرف <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ملاطیه">ملاطیه</a> و حوزه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="رود">رود</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فرات">فرات</a> میرود تا به کمالیه میرسد. در قسمتهای شمالی کردستان محدود به کوهستانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%BA&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="مرگانداغ (صفحه وجود ندارد)">مرگانداغ</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%BA&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="هارالداغ (صفحه وجود ندارد)">هارالداغ</a> است که به طرف <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ارزنجان">ارزنجان</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B1%D9%88%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ارزروم">ارزروم</a> امتداد مییابد. البته در تمام مناطق ذکر شده بسیاری اقوام غیر کردزبان نیز زندگی میکنند.</p> <p>کوههای این منطقه در زمستان پوشیده از برف است و در تابستان با آب شدن برفها، به مانند فرشی سبز رنگ از زیباترین مناطق دیدنی جهان میشود. چراگاههای آن که در دورانهای دور پرورشدهندهٔ اسبهای مادی بودهاند امروزه نیز برای چرای رمهها و دامهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایلهای کرد ایران">ایلهای کرد ایران</a> از اهمیت به سزایی برخوردارند. مناطق کردستان اگر چه کوهستانی است، دارای درههای وسیع و حاصلخیزی نیز هست.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(7)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="زبان_کردی"><span id=".D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.DA.A9.D8.B1.D8.AF.DB.8C"></span>زبان کردی</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=18&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: زبان کردی" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-7 collapsible-block" id="mf-section-7"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالهٔ اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="زبان کردی">زبان کردی</a> </div> <p>کردی از ریشه زبانهای ایران قبل از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%A8_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حمله اعراب به ایران">حمله اعراب به ایران</a> است. این زبان از عربی و ترکی تأثیر چندان نپذیرفته و کمابیش اصیل ماندهاست. زبان کردی دارای ادبی پهناور است. قدیمترین نوشته به زبان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="پهلوی اشکانی">پهلوی اشکانی</a> قبالهای است که از اورامان در کردستان به دست آمده.<sup id="cite_ref-170" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-170"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> زبان کردی با دسته شمالی لهجههای ایرانی غربی و از زبانهای مهم دسته شمال غربی بهشمار میرود اما نزدیکی زیادی با زبان پارسی باستان و پارسیگ ساسانی دارد و صاحب همتون و تصنیفها و قصهها و سنتهای ادبی است.<sup id="cite_ref-171" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-171"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-172" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-172"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-173" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-173"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-174" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-174"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-175" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-175"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-176" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-176"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-177" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-177"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>زبان کردی به پنج دستهٔ عمده تقسیم میشود.</p> <p>۱. شمالی یا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرمانجی">کرمانجی</a> (شامل سنجاری، جدیکانی، ارفی، بوتانی، بایزیدی، هکاری، سورچی، کرمانجی خراسانی، شکاکی، وانی، شمدینانی، جزیری و بادینانی)<sup id="cite_ref-178" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-178"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ۲. میانی یا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کردی سورانی">سورانی</a> (شامل <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مکریانی">مکریانی</a>، پژدری، خوشناوی، اربیلی، اردلانی، سلیمانیهای، ورماوهای، گرمیانی، کرکوکی، بنگردی، رواندزی و جافی)<sup id="cite_ref-179" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-179"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ۳.<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردی جنوبی">جنوبی</a> (شامل: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردی ایلامی">کردی ایلامی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردی کردلی">کردلی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D9%82%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کردی قصری-کرماشانی">کرماشانی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%87%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کلهری">کلهری</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%84%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="لکی">لکی</a>، کردی بغدادی)<sup id="cite_ref-180" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-180"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ۴. زازاکی یا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B2%D8%A7%D8%B2%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم زازا">زازایی</a> درمحدودهٔ گویشهای شمالی است (شامل:کردکی. کرمانجکی. دملکی)۵. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="گویش هورامی">هورامی</a> یا گورانی درمحدودهٔ گویش میانی است (شامل: حلبچه ای. پاوهای. مریوانی) تقسیم میشود. در کل، زبان کردی میانجی دو زبان بزرگ قبل از اسلام یعنی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="پهلوی اشکانی">پهلوی اشکانی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="پهلوی ساسانی">پهلوی ساسانی</a> است؛ هرچه به شمال برویم زبان کردها به پهلوی اشکانی نزدیک میشود و هرچه به سمت جنوب بیاییم به زبان پهلوی ساسانی نزدیک میشود. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%AA_%D9%88%DB%8C%D9%86%D9%81%D9%88%D9%87%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="گرنوت وینفوهر">گرنوت وینفوهر</a> بیشتر کردی را نزدیک به زبان پهلوی اشکانی میداند.<sup id="cite_ref-181" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-181"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در کل، زبان کردی به پارسی نزدیکتر است تا اشکانی. زبانهای گورانی و زازکی هم به پارتی اشکانی_مادی نزدیکترند. مک کنزی پس از بررسی بسیاری از گونههای زبانهای ایرانی درمقاله معروفش بنام «ریشههای زبان کردی» مینویسد: «وظیفه نخست من باید تعریف زبان کردی از طریق تعیین مشخصاتی باشد که آن را از دیگر لهجههای ایرانی متمایز میکند. متأسفانه باید در ابتدای این بحث اعتراف کنم که نتایجی که به آن رسیدهام، عموماً منفی هستند، زیرا تقریباً در برابر هر مشخصه ویژه زبان کُردی، یک مشخصه مشابه در دستکم یک لهجهٔ دیگر ایرانی وجود دارد» آنگاه او در ادامه این مقاله به تحلیل و مقایسهٔ خصوصیات دستوری و صرفی (مورفولوژیک) کُردی با دیگر زبانهای ایرانی میپردازد، تا با نمونههای مختلف نظر خود را ثابت کند که کردی نیز مانند دیگر شاخههای خانواده زبانهای ایرانی، یکی از این زبان هاست – مانند بلوچی یا لُری، تاتی – آذری یا گیلکی. بنظر مک کنزی و ویندفور کُردی از نزدیکترین زبانهای ایرانی به پارسی باستان (هخامنشی) است و حتی در دوره ای تحت تأثیر زبان پارتی بودهاست که میدانیم ریشهاش در شرق دریای خزر بوده و در زمان اشکانیان زبان پارتی تقریباً همه گونههای زبانهای ایرانی از جمله فارسی، کردی، تاتی، زازاکی و بلوچی و گورانی را تحت تأثیر خود قرار دادهاست.<sup id="cite_ref-182" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-182"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br> زبان کردی در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عراق">عراق</a> در کنار <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان عربی">زبان عربی</a> رسمی است. در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ارمنستان">ارمنستان</a> نیز به عنوان زبان اقلیت شناخته میشود.<sup id="cite_ref-183" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-183"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> زبان کردی در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایران">ایران</a> به عنوان یک زبان محلی پذیرفته شده اگرچه رسانهها برای عدم استفاده از آن و جایگزینی آن با فارسی تلاش میکنند. در ترکیه هم کردها با وجود اینکه بزرگترین اقلیت کشور هستند اما زبانشان به رسمیت شناخته نمیشود به طوریکه حتی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7_%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="لیلا زانا">لیلا زانا</a> نمایندهٔ پارلمان ترکیه به جرم صحبت کردن به زبان کردی در سال ۱۹۹۴ در حین ادای سوگند در پارلمان ترکیه به ۱۵ سال حبس محکوم شد.<sup id="cite_ref-184" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-184"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در سوریه فدراسیون شمال سوریه در کنار زبان عربی کردی هم در مدارس تدریس میشود.<br> در کشورهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ترکمنستان">ترکمنستان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قزاقستان">قزاقستان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="آلمان">آلمان</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوئد">سوئد</a> نیز کرد زبان زندگی میکنند و ساکن انجا هستند. .<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویکیپدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup> همچنین در مورد زبان لکی به عنوان یکی از زبانهای کردی یا گویشی از زبان کردی نیز اختلاف نظر وجود دارد ولی در اصل گویشی از زبان کردی است ؛ چنانکه برخی از منابع آن را شاخهای از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان گورانی">گورانی</a>،<sup id="cite_ref-185" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-185"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-186" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-186"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان لری">لری</a>،<sup id="cite_ref-187" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-187"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-188" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-188"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بازماندهٔ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبان فارسی باستان">فارسی باستان</a><sup id="cite_ref-189" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-189"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-190" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-190"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و برخی نیز لکی را یک زبان مستقل دانستهاند.<sup id="cite_ref-191" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-191"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-192" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-192"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-193" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-193"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(8)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="دین"><span id=".D8.AF.DB.8C.D9.86"></span>دین</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=19&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: دین" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-8 collapsible-block" id="mf-section-8"> <p>دین اکثریت مردم کرد <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="اسلام">اسلام</a> است. بیشتر کردها مسلمان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سنی">سنی</a> و پیرو فقه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%81%D8%B9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شافعی">شافعی</a> هستند.<sup id="cite_ref-194" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-194"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-195" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-195"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اکثریت کردهای استان آذربایجان غربی مسلمان و سنی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%81%D8%B9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شافعی">شافعی</a> هستند. در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کردستان">استان کردستان</a> نیز اکثریت سنی هستند، اما در شرق استان در شهرستانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان بیجار">بیجار</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان قروه">قروه</a> کردهای شیعه و اقلیتی از کردهای یارسان نیز زندگی میکنند.<sup id="cite_ref-196" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-196"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در استان <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کرمانشاه">کرمانشاه</a> بخشی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سنی">سنی</a> و بخشی پیرو آئین <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یارسان">یارسان</a> (اهل حق) و بخشی هم <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شیعه">شیعه</a> هستند؛ و در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان ایلام">ایلام</a> تقریباً همهٔ مردم <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شیعه">شیعه</a> هستند. اکثریت <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرد کرمانج">کردهای کرمانج</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شرق ایران">شمال شرق ایران</a> (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان خراسان">خراسان</a>) هم شیعه هستند و کردهای ساکن در استانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان مازندران">مازندران</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان قزوین">قزوین</a> برخی شیعه و برخی یارسان هستند. در کردستان عراق اکثریت با مسلمانان اهل سنت است ولی اقلیتی از دیگر ادیان و مذاهب مانند <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ایزدی">ایزدی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یارسان">یارسان</a> (کاکه ای) هم در آنجا زندگی میکنند<sup id="cite_ref-197" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-197"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در کردستان ترکیه اقلیتی ار کردهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="علویان (ترکیه)">علوی</a> مذهب در استانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%AC%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تونجلی">تونجلی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حکاری">حکاری</a> زندگی میکنند.<sup id="cite_ref-198" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-198"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> گفتنی است دو طریقت <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قادریه">قادریه</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B4%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نقشبندیه">نقشبندیه</a> مریدان زیادی در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردستان">کردستان</a> دارند و هنوز هم در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="خانگاه">خانقاهها</a> مشغول به ذکر هستند.<sup id="cite_ref-199" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-199"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سایر کردها نیز از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="بجورانها">بجورانها</a> ،<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="زرتشتی">زرتشتی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مسیحی">مسیحی</a> یا <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یهودی">یهودی</a> هستند که بیشتر در کشورهای اروپایی سکوت دارند.<sup id="cite_ref-200" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-200"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-201" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-201"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(9)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="فرهنگ_و_آداب_و_رسوم"><span id=".D9.81.D8.B1.D9.87.D9.86.DA.AF_.D9.88_.D8.A2.D8.AF.D8.A7.D8.A8_.D9.88_.D8.B1.D8.B3.D9.88.D9.85"></span>فرهنگ و آداب و رسوم</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=20&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: فرهنگ و آداب و رسوم" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-9 collapsible-block" id="mf-section-9"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالهٔ اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فرهنگ کردی">فرهنگ کردی</a> </div> <p>بوکه باران، از آداب و رسوم باران خواهی در کردستان است که در ایام <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خشکسالی">خشکسالی</a> یا سالهایی که میزان بارندگی آن کم است برگزار میشود. بوک به معنی عروسک است. دختران نوجوان روستا با استفاده از دو تکه چوب عروسکی ساخته و لباسی از پارچههای رنگی بر تن آن عروسک میپوشانند و برای آن <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سربندی">سربندی</a> درست میکنند. سپس آن عروسک را در دست میگیرند و در حالی که شعر میخوانند در کوچهها میگردند. هنگام عبور «بوکه باران» از کوچهها اهالی بر آن عروسک آب میپاشند به نیت این که باران و گندم در آن سال فراوان باشد. اهالی هدایایی مانند تخم مرغ، پول یا گردو به دختران میدهند. دختران پس از گذراندن بوک (عروسک) از همه کوچهها آن را به قبرستان یا زیارتگاه موجود در روستا میبرند، سپس آن را میسوزانند یا به آب میاندازند و هدایای جمعآوری شده را بین خود تقسیم میکنند. اهالی روستای هشمیز از دهستان ژاورود شرقی، بخش مرکزی شهر سنندج در منطقهای سرد و خشک در ۳۶ کیلومتری جنوب غرب سنندج به این عروسک «بووکه چووینه»(bokâ cuwina) گویند و آن عروسک چوبی را در گهوارهای گذاشته و میچرخانند. این دختران هنگام چرخاندن عروسک در کوچهها اشعاری را آوازوار و آهنگین و به صورت دستهجمعی میخوانند.<sup id="cite_ref-202" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-202"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>از جمله جشنهایی که در میان کردها بسیار رایج است گرامیداشت <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نوروز">عید نوروز</a> میباشد. در برخی از افسانههای کردی، منشأ این جشن را به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%88%D9%85%D8%B1%D8%AB?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کیومرث">کیومرث</a>، نخستین پادشاه <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پیشدادیان">پیشدادی</a>، منسوب میدارند. (کیومرث به کردی، کیموروس) در کوهستانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="رواندز">رواندوز</a> در شرق شهر «دیانا»، با اهریمن میجنگد و بر او پیروز میشود. به این مناسبت، دستور میدهد تا در کوهها و بلندیها آتش بیفروزند و خبر پیروزی را به همهجا برسانند. او فرمان میدهد مردم روز پیروزی را جشن بگیرند و بهمدت نُه روز ادامه دهند.<sup id="cite_ref-203" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-203"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-204" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-204"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>زبانهای کردیتبار شامل ۳ گروه است: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرمانجی">کردی شمالی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سورانی">کردی مرکزی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردی جنوبی">کردی جنوبی</a>.<sup id="cite_ref-205" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-205"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-206" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-206"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-207" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-207"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بیشتر کردها مسلمان هستند و سایر آنان نیز <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ایزدی">ایزدی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یارسان">یارسان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مسیحی">مسیحی</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یهودی">یهودی</a> هستند. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نوروز در میان کردها">نوروز در میان کردها</a> جشن قومی است که در افسانههای کردی منشأ این جشن را به <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%88%D9%85%D8%B1%D8%AB?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کیومرث">کیومرث</a>، نخستین پادشاه پیشدادی، منسوب میدارند. وی با اهریمن میجنگد و بر او پیروز میشود. او فرمان داد مردم روز پیروزی را جشن بگیرند و به مدت نُه روز ادامه دهند به این مناسبت، آن را <b>جهژنی نهورۆز</b>(جشن نوروز) نامیدند و بعدها <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نوروز">نوروز</a> نامگذاری شد.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef3_52-2" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ToolAutoGenRef3-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="۱۰_مارس_روز_جهانی_لباس_کردی"><span id=".DB.B1.DB.B0_.D9.85.D8.A7.D8.B1.D8.B3_.D8.B1.D9.88.D8.B2_.D8.AC.D9.87.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D9.84.D8.A8.D8.A7.D8.B3_.DA.A9.D8.B1.D8.AF.DB.8C"></span>۱۰ مارس روز جهانی لباس کردی</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=21&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: ۱۰ مارس روز جهانی لباس کردی" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <p>لباس کُردی یکی از شاخصەهای هویتی مردم کُرد است و زیبایی و اهمیت آن به اندازهای است که به یک ویترین جهانی تبدیل شده و روزی را در تقویم جهانی (۱۰مارس) به خود اختصاص داده است.<sup id="cite_ref-208" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-208"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(10)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="مناطق_کردنشین_ایران"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.B7.D9.82_.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D9.86.D8.B4.DB.8C.D9.86_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>مناطق کردنشین ایران</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=22&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: مناطق کردنشین ایران" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-10 collapsible-block" id="mf-section-10"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> مقالههای اصلی: <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ایلهای کرد ایران">ایلهای کرد ایران</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="بخشهای کردنشین ایران">بخشهای کردنشین ایران</a> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"> <table class="plainlinks metadata ambox ambox-style" role="presentation"> <tbody> <tr> <td class="mbox-text"> <div class="mbox-text-span"> این مقاله به دلیل پر از بخشهای بی ربط، بدون منبع نیازمند <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویکیپدیا:تمیزکاری">تمیزکاری</a> است. لطفاً تا جای امکان آنرا از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است <b>غیر قابل اعتماد و نادرست</b> یا <b>جانبدارانه</b> باشد یا <b>قوانین حقوق پدیدآورندگان</b> را نقض کرده باشد. </div></td> </tr> </tbody> </table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> «روژهلات» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای نشریها با همین عنوان، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA_(%D9%85%D8%AC%D9%84%D9%87)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="روژههلات (مجله)">روژههلات (مجله)</a> را ببینید. </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"> <table class="infobox vcard"> <caption class="infobox-title fn org"> مناطق کردنشین ایران (زرد) </caption> <tbody> <tr> <td colspan="2" class="infobox-image"> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Iranian-ethno-languages-map.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Iranian-ethno-languages-map.png/220px-Iranian-ethno-languages-map.png" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" data-file-width="1214" data-file-height="822"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 149px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Iranian-ethno-languages-map.png/220px-Iranian-ethno-languages-map.png" data-width="220" data-height="149" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Iranian-ethno-languages-map.png/330px-Iranian-ethno-languages-map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Iranian-ethno-languages-map.png/440px-Iranian-ethno-languages-map.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> نقشه ایران بر مبنای قومیت و زبان </figcaption> </figure></td> </tr> <tr> <th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color:#b0c4de;">زبانها</th> </tr> <tr> <td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سورانی">سورانی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کردی جنوبی">کردی جنوبی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کرمانجی">کرمانجی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="گورانی">گورانی</a></td> </tr> <tr> <th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color:#b0c4de;">دین</th> </tr> <tr> <td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سنی">اسلام سنی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شیعه">اسلام شیعه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یارسان">یارسان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="بهاییت">بهاییت</a></td> </tr> <tr> <th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color:#b0c4de;">قومیتهای وابسته</th> </tr> <tr> <td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فارسیزبانان">فارس</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%84%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم لک">لک</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم گیلک">گیلک</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%84%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم لر">لر</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مردم مازندرانی">مازندرانی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تاتهای ایران">تات</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ارمنیان">ارمنی</a></td> </tr> </tbody> </table> <p>نواحی کُردنشین ایران شامل: قسمتهایی از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان آذربایجان غربی">استان آذربایجان غربی</a> که از نواحی غربی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان ماکو">شهرستان ماکو</a> شروع میشود و با دربرگرفتن بخشهای غربی استان و برخی از شهرستانهای جنوب <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان آذربایجان غربی">آذربایجان غربی</a> مانند <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان مهاباد">شهرستان مهاباد</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شهرستان بوکان">شهرستان بوکان</a>، شامل دیگر استانهای غرب ایران یعنی بیشتر مناطق <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کردستان">کردستان</a><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کرمانشاه">کرمانشاه</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان ایلام">ایلام</a> و بخشهایی از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان همدان">استان همدان</a> میشود، همچنین تقریباً نیمی از جمعیت <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان خراسان شمالی">استان خراسان شمالی</a> نیز کرد هستند.<sup id="cite_ref-209" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-209"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-فرهنگستان_زبان_کردی_210-0" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C-210"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در سایر استانها نیز به خصوص <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان خراسان رضوی">خراسان رضوی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان گیلان">گیلان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان البرز">البرز</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان تهران">تهران</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان مازندران">مازندران</a> و <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان اردبیل">اردبیل</a> نیز اقلیت کرد وجود دارد. در استان یزد شهر <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ابرکوه">ابرکوه</a> روستای مهرآباد یک اقلیت ۵۰۰۰ نفری کرد وجود دارد. شهر کرمانشاه پرجمعیتترین شهر کردنشین ایران است<sup id="cite_ref-mehrnews.com_157-1" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-mehrnews.com-157"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این شهر در قرن یازده میلادی که تمام بخشهای کردستان قسمتی از حکومت سلجوقی بود به عنوان مرکز کردستان شناخته میشد.<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.britannica.com/place/Kermanshah">[۷]</a> درآمیختگی و همزیستی کردهای ارومیه و مناطق شمالی تر با همسایگان ترک سبب شده که بسیاری از عناصر فرهنگ کردی گروههای قومی کُرد، از جمله زبان، جایش را به زبان و فرهنگ ترک بدهد؛ از اینرو ایوانف شناسایی هویت کردهای کرمانج ایران را مشکل دانستهاست و آنها را ترکزبانانی میداند که رفته رفته هویت کردی را از دست میدهند.<sup id="cite_ref-ReferenceA_46-2" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ReferenceA-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(11)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ژنتیک_و_تبار"><span id=".DA.98.D9.86.D8.AA.DB.8C.DA.A9_.D9.88_.D8.AA.D8.A8.D8.A7.D8.B1"></span>ژنتیک و تبار</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=23&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: ژنتیک و تبار" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-11 collapsible-block" id="mf-section-11"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"> <table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"> <tbody> <tr> <td class="mbox-text"> <div class="mbox-text-span"> <b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>میتوانید با <a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585_%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF%26action%3Dedit%26section%3D">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small> </div></td> </tr> </tbody> </table> <p>کردها از قومهای مورد توجه آریایی گران بودهاند. باور عمومی نزد آریایی گران این بودهاست که چون کردها مردمانی کوهزی بودهاند، نسبت به خویشاوندان دشتی/شهری خود از اختلاط با نژادهای دیگر دور بودهاند. در دهههای پیش از <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جنگ جهانی دوم">جنگ جهانی دوم</a> که نظریههای نژاد برتر و آریاییگری خصوصاً از نوع موبورِ اروپای شمالی شیوع داشت، کردهای مناطق کوهستانی را بر اساس نظریهٔ گهوارهٔ اروپای شمالی آریاییها در زمرهٔ آریاییهای بلند قامت، موبور و چشم آبی (Homo europeus nordicus) طبقهبندی کردند.<sup id="cite_ref-211" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-211"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>عده ای نیز کردها را به یک بستر ژنتیکی باستانی خاورمیانه/قفقاز/مدیترانه تعلق دارند و یکی از اجداد محتمل آنها، هوریان باستان(در 3هزار سال ق.م) هستند. <sup id="cite_ref-212" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-212"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-213" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-213"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> همچنین فرهنگ کردهارا میتوان در فرهنگ حلف(6هزار سال ق.م، تل حلف، دیاربکر) جستوجو کرد.<sup id="cite_ref-214" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-214"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="قرابت_ژنتیکی_با_سایر_مردمان"><span id=".D9.82.D8.B1.D8.A7.D8.A8.D8.AA_.DA.98.D9.86.D8.AA.DB.8C.DA.A9.DB.8C_.D8.A8.D8.A7_.D8.B3.D8.A7.DB.8C.D8.B1_.D9.85.D8.B1.D8.AF.D9.85.D8.A7.D9.86"></span>قرابت ژنتیکی با سایر مردمان</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=24&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: قرابت ژنتیکی با سایر مردمان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <p>کردها از منظر دنای میتوکندریایی(نسب مادری) به اروپاییان و از منظر دنای کروموزوم وای(نسب پدری) به مردمان قفقازی نزدیک هستند و بطور کلی، به مردمان آسیای غربی نزدیک و از مردمان آسیای مرکزی دور هستند.<sup id="cite_ref-215" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-215"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از لحاظ تنوع ژنتیکی HLA-A,B,C کلاس I لرهای لرستان و یاسوج به کردها نزدیکترند تا به لرهای لردگان. اما در کل همهٔ آنها با همدیگر و با یهودیان، گرجیان و ارمنیان نیز قرابت ژنتیکی دارند.<sup id="cite_ref-216" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-216"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کردها و آذریان ایران نیز از لحاظ ژنتیکی HLA-A,B,C کلاس II نزدیکی زیادی با همدیگر دارند.<sup id="cite_ref-217" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-217"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(12)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="نگارخانه"><span id=".D9.86.DA.AF.D8.A7.D8.B1.D8.AE.D8.A7.D9.86.D9.87"></span>نگارخانه</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=25&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: نگارخانه" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-12 collapsible-block" id="mf-section-12"> <div style="text-align: center;"> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"> <span typeof="mw:File"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1862.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description" title="نقاشی یک شکارچی نجیب زاده کرد سال۱۸۶۲]]"> <noscript> <img alt="نقاشی یک شکارچی نجیب زاده کرد سال۱۸۶۲]]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1862.jpg/72px-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1862.jpg" decoding="async" width="72" height="120" class="mw-file-element" data-file-width="530" data-file-height="881"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 72px;height: 120px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1862.jpg/72px-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1862.jpg" data-alt="نقاشی یک شکارچی نجیب زاده کرد سال۱۸۶۲]]" data-width="72" data-height="120" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1862.jpg/108px-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1862.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1862.jpg/144px-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D9%84_1862.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span> </div> <div class="gallerytext"> نقاشی یک شکارچی نجیب زاده کرد سال۱۸۶۲]] </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"> <span typeof="mw:File"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Kurds_and_Orthodox_priest,_1873.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description" title="تصویر قدیمی از دو مرد کرد در سال ۱۸۷۳ میلادی"> <noscript> <img alt="تصویر قدیمی از دو مرد کرد در سال ۱۸۷۳ میلادی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Kurds_and_Orthodox_priest%2C_1873.jpg/106px-Kurds_and_Orthodox_priest%2C_1873.jpg" decoding="async" width="106" height="120" class="mw-file-element" data-file-width="3225" data-file-height="3661"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 106px;height: 120px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Kurds_and_Orthodox_priest%2C_1873.jpg/106px-Kurds_and_Orthodox_priest%2C_1873.jpg" data-alt="تصویر قدیمی از دو مرد کرد در سال ۱۸۷۳ میلادی" data-width="106" data-height="120" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Kurds_and_Orthodox_priest%2C_1873.jpg/159px-Kurds_and_Orthodox_priest%2C_1873.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Kurds_and_Orthodox_priest%2C_1873.jpg/211px-Kurds_and_Orthodox_priest%2C_1873.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span> </div> <div class="gallerytext"> تصویر قدیمی از دو مرد کرد در سال ۱۸۷۳ میلادی </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"> <span typeof="mw:File"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Kurdish_and_Azerbaijani_outfit_in_Urmia_around_1894.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description" title="تصویری از پوشش مرد کرد (سمت چپ) در ارومیه سال ۱۸۹۴ میلادی[۲۱۸]"> <noscript> <img alt="تصویری از پوشش مرد کرد (سمت چپ) در ارومیه سال ۱۸۹۴ میلادی[۲۱۸]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Kurdish_and_Azerbaijani_outfit_in_Urmia_around_1894.jpg/85px-Kurdish_and_Azerbaijani_outfit_in_Urmia_around_1894.jpg" decoding="async" width="85" height="120" class="mw-file-element" data-file-width="422" data-file-height="597"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 85px;height: 120px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Kurdish_and_Azerbaijani_outfit_in_Urmia_around_1894.jpg/85px-Kurdish_and_Azerbaijani_outfit_in_Urmia_around_1894.jpg" data-alt="تصویری از پوشش مرد کرد (سمت چپ) در ارومیه سال ۱۸۹۴ میلادی[۲۱۸]" data-width="85" data-height="120" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Kurdish_and_Azerbaijani_outfit_in_Urmia_around_1894.jpg/127px-Kurdish_and_Azerbaijani_outfit_in_Urmia_around_1894.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Kurdish_and_Azerbaijani_outfit_in_Urmia_around_1894.jpg/170px-Kurdish_and_Azerbaijani_outfit_in_Urmia_around_1894.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span> </div> <div class="gallerytext"> تصویری از پوشش مرد کرد (سمت چپ) در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ارومیه">ارومیه</a> سال ۱۸۹۴ میلادی<sup id="cite_ref-218" class="reference"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-218"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"> <span typeof="mw:File"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Modern_Bidjar_rug.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description" title="قالی کردی بیجار"> <noscript> <img alt="قالی کردی بیجار" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Modern_Bidjar_rug.jpg/120px-Modern_Bidjar_rug.jpg" decoding="async" width="120" height="75" class="mw-file-element" data-file-width="1930" data-file-height="1208"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 120px;height: 75px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Modern_Bidjar_rug.jpg/120px-Modern_Bidjar_rug.jpg" data-alt="قالی کردی بیجار" data-width="120" data-height="75" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Modern_Bidjar_rug.jpg/180px-Modern_Bidjar_rug.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Modern_Bidjar_rug.jpg/240px-Modern_Bidjar_rug.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span> </div> <div class="gallerytext"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قالی بیجار">قالی کردی بیجار</a> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"> <span typeof="mw:File"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Jaf-Kurd_bag.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Jaf-Kurd_bag.jpg/120px-Jaf-Kurd_bag.jpg" decoding="async" width="120" height="91" class="mw-file-element" data-file-width="3325" data-file-height="2528"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 120px;height: 91px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Jaf-Kurd_bag.jpg/120px-Jaf-Kurd_bag.jpg" data-width="120" data-height="91" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Jaf-Kurd_bag.jpg/180px-Jaf-Kurd_bag.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Jaf-Kurd_bag.jpg/240px-Jaf-Kurd_bag.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span> </div> <div class="gallerytext"></div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"> <span typeof="mw:File"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Kurdish_golvani.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description" title="ههوری یا گُلوَنی یکی از نمادهای مردمان کرد"> <noscript> <img alt="ههوری یا گُلوَنی یکی از نمادهای مردمان کرد" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Kurdish_golvani.png/120px-Kurdish_golvani.png" decoding="async" width="120" height="72" class="mw-file-element" data-file-width="603" data-file-height="362"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 120px;height: 72px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Kurdish_golvani.png/120px-Kurdish_golvani.png" data-alt="ههوری یا گُلوَنی یکی از نمادهای مردمان کرد" data-width="120" data-height="72" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Kurdish_golvani.png/180px-Kurdish_golvani.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Kurdish_golvani.png/240px-Kurdish_golvani.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span> </div> <div class="gallerytext"> ههوری یا گُلوَنی یکی از نمادهای مردمان کرد </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"> <span typeof="mw:File"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:3._Turquie_d%27Asia_-_3._Vilayet_de_Koniah_-_10._Planche.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description" title="تصویری از پوشش دختر کرد(سمت چپ) در کنار دختر ترکمن (وسط) و ارمنی (راست) سال ۱۸۷۳ میلادی"> <noscript> <img alt="تصویری از پوشش دختر کرد(سمت چپ) در کنار دختر ترکمن (وسط) و ارمنی (راست) سال ۱۸۷۳ میلادی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/3._Turquie_d%27Asia_-_3._Vilayet_de_Koniah_-_10._Planche.png/84px-3._Turquie_d%27Asia_-_3._Vilayet_de_Koniah_-_10._Planche.png" decoding="async" width="84" height="120" class="mw-file-element" data-file-width="4554" data-file-height="6518"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 84px;height: 120px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/3._Turquie_d%27Asia_-_3._Vilayet_de_Koniah_-_10._Planche.png/84px-3._Turquie_d%27Asia_-_3._Vilayet_de_Koniah_-_10._Planche.png" data-alt="تصویری از پوشش دختر کرد(سمت چپ) در کنار دختر ترکمن (وسط) و ارمنی (راست) سال ۱۸۷۳ میلادی" data-width="84" data-height="120" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/3._Turquie_d%27Asia_-_3._Vilayet_de_Koniah_-_10._Planche.png/126px-3._Turquie_d%27Asia_-_3._Vilayet_de_Koniah_-_10._Planche.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/3._Turquie_d%27Asia_-_3._Vilayet_de_Koniah_-_10._Planche.png/168px-3._Turquie_d%27Asia_-_3._Vilayet_de_Koniah_-_10._Planche.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span> </div> <div class="gallerytext"> تصویری از پوشش دختر کرد(سمت چپ) در کنار دختر ترکمن (وسط) و ارمنی (راست) سال ۱۸۷۳ میلادی </div></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(13)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=26&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-13 collapsible-block" id="mf-section-13"> <ul> <li><a class="mw-selflink selflink">مردم کرد</a></li> <li><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="تاریخ کردها">تاریخ کردها</a></li> <li><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فرهنگ کردی">فرهنگ کردی</a></li> <li><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زبانهای کردی">زبانهای کردی</a></li> <li><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زنان کرد">زنان کرد</a></li> <li><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="موسیقی کردی">موسیقی کردی</a></li> </ul> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(14)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=27&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: پانویس" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-14 collapsible-block" id="mf-section-14"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style> <div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-CIAonline-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-CIAonline_1-0">۱٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-CIAonline_1-1">۱٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/"><i>The World Factbook</i></a> (Online ed.). Langley, Virginia: US <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Central_Intelligence_Agency&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Central Intelligence Agency (صفحه وجود ندارد)">Central Intelligence Agency</a>. 2015. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.worldcat.org/issn/1553-8133">1553-8133</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/">the original</a> on 6 January 2019<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2 August</span> 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+World+Factbook&rft.place=Langley%2C+Virginia&rft.edition=Online&rft.pub=US+Central+Intelligence+Agency&rft.date=2015&rft.issn=1553-8133&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fthe-world-factbook%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are تا تاریخ اوت ۲۰۱۵<sup class="plainlinks noprint asof-tag update" style="display:none;"><a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585_%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF%26action%3Dedit">[بروزرسانی]</a></sup> – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million. <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: برچسب <code><ref></code> نامعتبر؛ نام «CIAonline» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ویکیپدیا:ارجاعدهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></span></li> <li id="cite_note-KIOP2017-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-KIOP2017_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.institutkurde.org/en/info/the-kurdish-population-1232551004">The Kurdish Population</a> by the <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Kurdish_Institute_of_Paris&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Kurdish Institute of Paris (صفحه وجود ندارد)">Kurdish Institute of Paris</a>, 2017 estimate. The Kurdish population is estimated at 15–20 million in Turkey, 10–12 million in Iran, 8–8.5 million in Iraq, 3–3.6 million in Syria, 1.2–1.5 million in the European diaspora, and 400k–500k in the former USSR—for a total of 36.4 million to 45.6 million globally.</span></li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Kurds_in_Turkey">https://en.m.wikipedia.org/wiki/Kurds_in_Turkey</a></span></li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Kurds_in_Iran">https://en.m.wikipedia.org/wiki/Kurds_in_Iran</a></span></li> <li id="cite_note-KHRP-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-KHRP_5-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <code><ref></code> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام <code>KHRP</code> وارد نشده است. (صفحهٔ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ویکیپدیا:ارجاعدهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></li> <li id="cite_note-CIA2-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-CIA2_6-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <code><ref></code> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام <code>CIA2</code> وارد نشده است. (صفحهٔ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ویکیپدیا:ارجاعدهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.kurdpress.com/news/2777955/%25D8%25A7%25D8%25B9%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2585-%25D9%2586%25D8%25AA%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25AC-%25D8%25A7%25D9%2588%25D9%2584%25DB%258C%25D9%2587-%25D8%25B3%25D8%25B1%25D8%25B4%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B1%25DB%258C-%25D8%25B9%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2582-%25D8%25AC%25D9%2585%25D8%25B9%25DB%258C%25D8%25AA-%25D8%25A7%25D9%2582%25D9%2584%25DB%258C%25D9%2585-%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586-%25DB%25B6-%25D9%2585%25DB%258C%25D9%2584%25DB%258C%25D9%2588%25D9%2586">https://www.kurdpress.com/news/2777955/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DB%B6-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86</a></span></li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Kurds_in_Syria%23:~:text%3DThe%2520Kurdish%2520population%2520of%2520Syria,5%2525%2520of%2520the%2520Kurdish%2520population.%26text%3DEstimates%2520from%25201.6%2520million%2520to,and%252010%2525%2520of%2520Syria's%2520population">https://en.m.wikipedia.org/wiki/Kurds_in_Syria#:~:text=The%20Kurdish%20population%20of%20Syria,5%25%20of%20the%20Kurdish%20population.&text=Estimates%20from%201.6%20million%20to,and%2010%25%20of%20Syria's%20population</a>.</span></li> <li id="cite_note-coucileu-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-coucileu_9-0">۹٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-coucileu_9-1">۹٫۱</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-coucileu_9-2">۹٫۲</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-coucileu_9-3">۹٫۳</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-coucileu_9-4">۹٫۴</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-coucileu_9-5">۹٫۵</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-coucileu_9-6">۹٫۶</a></sup></span> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://assembly.coe.int/Main.asp?link%3D/Documents/WorkingDocs/Doc06/EDOC11006.htm">The cultural situation of the Kurds</a>,</i> <cite>A report by Lord Russell-Johnston, Council of Europe, July 2006</cite>.</span></li> <li id="cite_note-Vanly-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Vanly_10-0">۱۰٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Vanly_10-1">۱۰٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Ismet Chériff Vanly, “The Kurds in the Soviet Union”, in: Philip G. Kreyenbroek & S. Sperl (eds.), The Kurds: A Contemporary Overview (London: Routledge, 1992). pg 164: Table based on 1990 estimates: Azerbaijan (180,000), Armenia (50,000), Georgia (40,000), Kazakhistan (30,000), Kyrghizistan (20,000), Uzbekistan (10,000), Tajikistan (3,000), Turkmenistan (50,000), Siberia (35,000), Krasnodar (20,000), Other (12,000), Total 450,000</span></li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_10.php">"Всероссийская перепись населения 2010 г. Национальный состав населения Российской Федерации"</a>. <i>Demoscope</i>. Demoscope<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">4 July</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Demoscope&rft.atitle=%D0%92%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+2010+%D0%B3.+%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8&rft_id=http%3A%2F%2Fdemoscope.ru%2Fweekly%2Fssp%2Frus_nac_10.php&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://armstat.am/file/article/sv_03_13a_520.pdf">"Information from the 2011 Armenian National Census"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Republic of Armenia</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">7 August</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Republic+of+Armenia&rft.atitle=Information+from+the+2011+Armenian+National+Census&rft_id=http%3A%2F%2Farmstat.am%2Ffile%2Farticle%2Fsv_03_13a_520.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.unhcr.org/refworld/pdfid/485fa2342.pdf">"The Human Rights situation of the Yezidi minority in the Transcaucasus"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>United Nations High Commissioner for Refugees</i>. United Nations High Commissioner for Refugees. p. 18.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=United+Nations+High+Commissioner+for+Refugees&rft.atitle=The+Human+Rights+situation+of+the+Yezidi+minority+in+the+Transcaucasus&rft.pages=18&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.unhcr.org%2Frefworld%2Fpdfid%2F485fa2342.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">.</span></li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">.</span></li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.jcjcr.org/kyn_article_view.php?aid%3D13">"Kurdish Jewish Community in Israel"</a>. Jcjcr.org<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2013-04-11</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Kurdish+Jewish+Community+in+Israel&rft.pub=Jcjcr.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jcjcr.org%2Fkyn_article_view.php%3Faid%3D13&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویکیپدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span></li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.nomisweb.co.uk/census/2011/CT0010/view/2092957703">"QS211EW - Ethnic group (detailed)"</a>. <i>nomis</i>. Office for National Statistics<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">3 August</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=nomis&rft.atitle=QS211EW+-+Ethnic+group+%28detailed%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nomisweb.co.uk%2Fcensus%2F2011%2FCT0010%2Fview%2F2092957703&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20190923092403/http://www.ninis2.nisra.gov.uk/Download/Census%25202011_Excel/2011/QS201NI.xls">"Ethnic Group - Full Detail_QS201NI"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.ninis2.nisra.gov.uk/Download/Census%25202011_Excel/2011/QS201NI.xls">the original</a> on 23 September 2019<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">4 September</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ethnic+Group+-+Full+Detail_QS201NI&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ninis2.nisra.gov.uk%2FDownload%2FCensus%25202011_Excel%2F2011%2FQS201NI.xls&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20200215021127/https://www.scotlandscensus.gov.uk/documents/censusresults/release2a/rel2A_Language_detailed_Scotland.pdf">"Scotland's Census 2011 - National Records of Scotland, Language used at home other than English (detailed)"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Scotland Census</i>. Scotland Census. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.scotlandscensus.gov.uk/documents/censusresults/release2a/rel2A_Language_detailed_Scotland.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 15 February 2020<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 September</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Scotland+Census&rft.atitle=Scotland%27s+Census+2011+-+National+Records+of+Scotland%2C+Language+used+at+home+other+than+English+%28detailed%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.scotlandscensus.gov.uk%2Fdocuments%2Fcensusresults%2Frelease2a%2Frel2A_Language_detailed_Scotland.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20130228140007/http://www.eng.stat.kz/publishing/DocLib/2011/%25D0%2590%25D0%259E%2520%25D0%25BD%25D0%25B0%2520%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B3%25D0%25BB%25D0%25B8%25D0%25B9%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25BE%25D0%25BC.pdf">"Table 4.1.1 Population by individual ethnic groups"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Government of Kazakhstan</i>. stat.kz. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.eng.stat.kz/publishing/DocLib/2011/%25D0%2590%25D0%259E%2520%25D0%25BD%25D0%25B0%2520%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B3%25D0%25BB%25D0%25B8%25D0%25B9%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25BE%25D0%25BC.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 28 February 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">28 July</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Government+of+Kazakhstan&rft.atitle=Table+4.1.1+Population+by+individual+ethnic+groups&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eng.stat.kz%2Fpublishing%2FDocLib%2F2011%2F%D0%90%D0%9E%2520%D0%BD%D0%B0%2520%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMahmoud_A._Al-Khatib_and_Mohammed_N._Al-Ali" class="citation web cs1">Mahmoud A. Al-Khatib and Mohammed N. Al-Ali. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.linguistics.fi/julkaisut/SKY2010/Al-Khatib_Al-Ali_netti.pdf">"Language and Cultural Shift Among the Kurds of Jordan"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. p. 12<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">10 November</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Language+and+Cultural+Shift+Among+the+Kurds+of+Jordan&rft.pages=12&rft.au=Mahmoud+A.+Al-Khatib+and+Mohammed+N.+Al-Ali&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.linguistics.fi%2Fjulkaisut%2FSKY2010%2FAl-Khatib_Al-Ali_netti.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-diaspora-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-diaspora_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.institutkurde.org/en/kurdorama/">"The Kurdish Diaspora"</a>. Institut Kurde De Paris<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">23 October</span> 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Kurdish+Diaspora&rft.pub=Institut+Kurde+De+Paris&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.institutkurde.org%2Fen%2Fkurdorama%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAndersen2004" class="citation web cs1">Andersen, Ole Stig (11 July 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20130512193442/http://www.olestig.dk/sprog/kurdisk.html">"Kurdisk"</a>. olestig.dk. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.olestig.dk/sprog/kurdisk.html">the original</a> on 12 May 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 March</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Kurdisk&rft.pub=olestig.dk&rft.date=2004-07-11&rft.aulast=Andersen&rft.aufirst=Ole+Stig&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.olestig.dk%2Fsprog%2Fkurdisk.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid%3DACS_10_SF4_B01003%26prodType%3Dtable">"2006-2010 American Community Survey Selected Population Tables"</a>. <i>Government of the United States of America</i>. Government of the United States of America<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 August</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Government+of+the+United+States+of+America&rft.atitle=2006-2010+American+Community+Survey+Selected+Population+Tables&rft_id=http%3A%2F%2Ffactfinder2.census.gov%2Ffaces%2Ftableservices%2Fjsf%2Fpages%2Fproductview.xhtml%3Fpid%3DACS_10_SF4_B01003%26prodType%3Dtable&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20120710092216/http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Kyrgyzstan/A5-2PopulationAndHousingCensusOfTheKyrgyzRepublicOf2009.pdf">"4.1. Number of resident population by selected nationality"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Government of Kyrgyzstan</i>. United Nations. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_phc/Kyrgyzstan/A5-2PopulationAndHousingCensusOfTheKyrgyzRepublicOf2009.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 10 July 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 July</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Government+of+Kyrgyzstan&rft.atitle=4.1.+Number+of+resident+population+by+selected+nationality&rft_id=http%3A%2F%2Funstats.un.org%2Funsd%2Fdemographic%2Fsources%2Fcensus%2F2010_phc%2FKyrgyzstan%2FA5-2PopulationAndHousingCensusOfTheKyrgyzRepublicOf2009.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-kyrgyzstan2-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-kyrgyzstan2_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">"Население Кыргызстана" (به روسی).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_web?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="الگو:Cite web">cite web</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Missing or empty <code class="cs1-code">|url=</code> (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_web_url" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www12.statcan.gc.ca/nhs-enm/2011/dp-pd/dt-td/Rp-eng.cfm?LANG%3DE%26APATH%3D3%26DETAIL%3D0%26DIM%3D0%26FL%3DA%26FREE%3D0%26GC%3D0%26GID%3D0%26GK%3D0%26GRP%3D0%26PID%3D105396%26PRID%3D0%26PTYPE%3D105277%26S%3D0%26SHOWALL%3D0%26SUB%3D0%26Temporal%3D2013%26THEME%3D95%26VID%3D0%26VNAMEE%3D%26VNAMEF">"2011 National Household Survey: Data tables"</a>. <i>Statistics of Canada</i>. Statistics of Canada<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">19 January</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Statistics+of+Canada&rft.atitle=2011+National+Household+Survey%3A+Data+tables&rft_id=http%3A%2F%2Fwww12.statcan.gc.ca%2Fnhs-enm%2F2011%2Fdp-pd%2Fdt-td%2FRp-eng.cfm%3FLANG%3DE%26APATH%3D3%26DETAIL%3D0%26DIM%3D0%26FL%3DA%26FREE%3D0%26GC%3D0%26GID%3D0%26GK%3D0%26GRP%3D0%26PID%3D105396%26PRID%3D0%26PTYPE%3D105277%26S%3D0%26SHOWALL%3D0%26SUB%3D0%26Temporal%3D2013%26THEME%3D95%26VID%3D0%26VNAMEE%3D%26VNAMEF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.today/20130217113547/http://pxweb2.stat.fi/Dialog/varval.asp?ma%3D030_vaerak_tau_102_en%26path%3D../database/StatFin/vrm/vaerak/%26lang%3D1%26multilang%3Den">"Language according to age and sex by region 1990 - 2011"</a>. <i>Statistics Finland</i>. Statistics Finland. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://pxweb2.stat.fi/Dialog/varval.asp?ma%3D030_vaerak_tau_102_en%26path%3D../database/StatFin/vrm/vaerak/%26lang%3D1%26multilang%3Den">the original</a> on 17 February 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">19 January</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Statistics+Finland&rft.atitle=Language+according+to+age+and+sex+by+region+1990+-+2011&rft_id=http%3A%2F%2Fpxweb2.stat.fi%2FDialog%2Fvarval.asp%3Fma%3D030_vaerak_tau_102_en%26path%3D..%2Fdatabase%2FStatFin%2Fvrm%2Fvaerak%2F%26lang%3D1%26multilang%3Den&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Bois, Th. ; Minorsky, V. ; Bois, Th. ; Bois, Th. ; MacKenzie, D.N. ; Bois, Th. "Kurds, Kurdistan." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2009. Brill Online. <<a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry%3Dislam_COM-0544">http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-0544</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wayback.archive-it.org/all/20171010103558/http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry%3Dislam_COM-0544">بایگانیشده</a> در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۷ توسط <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Archive-It&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Archive-It (صفحه وجود ندارد)">Archive-It</a>> Excerpt 1:"The Kurds, an Iranian people of the Near East, live at the junction of more or less laicised Turkey" <ul> <li>Michael G. Morony, "Iraq After the Muslim Conquest", Gorgias Press LLC, 2005. pg 265: "Kurds were the only smaller ethnic group native to Iraq. As with the Persians, their presence along the northeastern edge of Iraq was merely an extension of their presence in Western Iran. All of the non-Persian, tribal, pastoral, Iranian groups in the foothills and the mountains of the Zagros range along the eastern fringes of Iraq were called Kurds at that time."</li> </ul></span></li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Asatrian, Prolegomena to the Study of the Kurds, Iran and the Caucasus, Vol.13, pp.1-58, 2009: "The ancient history of the Kurds, as in case of many other Iranian ethnic groups (Baluchis, etc.), can be reconstructed but in a very tentative and abstract form"</span></li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Michael G. Morony, "Iraq After the Muslim Conquest", Gorgias Press LLC, 2005. pg 265: "Kurds were only small ethnic group native to Iraq. As with the Persians, their presence along the northeastern edge of Iraq was merely an extension of their presence in Western Iran. All of the non-Persian, tribal, pastoral, Iranian groups in the foothills and the mountains of the Zagros range along the eastern fringes of Iraq were called Kurd at that time.</span></li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">E. J. van Donzel, "Islamic desk reference ", BRILL, 1994. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9004097384?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 90-04-09738-4</a>. pg 222: "Kurds/Kurdistan: the Kurds are an Iranian people who live mainly at the junction of more or less laicised Turkey, Shi'i Iran Arab Sunni Iraq and North Syria and the former Soviet Transcaucasia. Several dynasties, such as the Marwanids of Diyarbakir, the Ayyubids, the Shaddadis and possibly the Safawids, as well as prominent personalities, were of Kurdish origin.</span></li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">John Limbert, <i>The Origins and Appearance of the Kurds in Pre-Islamic Iran</i>, Iranian Studies, Vol.1, No.2, Spring 1968, pp.41-51. p.41: "In these last areas, the historic road from Baghdad to Hamadan and beyond divides the Kurds from their Iranian cousins, the Lurs."</span></li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">RUSSELL, JR 1990 «Pre-Christian Armenian Religion*, dans Aufstieg und Nieder- gang der Romischen Welt, II, 18.4, p. 2679-2692, Berlin-New York, 1990. , pg 2691: "A study of the pre-Islamic religion of the Kurds, an Iranian people who inhabited southern parts of Armenia from ancient times to present, has yet to be written"</span></li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Discoveries from Kurdish Looms by <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Robert_D._Biggs&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Robert D. Biggs (صفحه وجود ندارد)">Robert D. Biggs</a>, Mary and Leigh Block Gallery, Northwestern University, 1983, p.9 <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://books.google.com/books?id%3DJCHrAAAAMAAJ%26q%3D%2522Ethnically%2Bthe%2BKurds%2Bare%2Ban%2BIranian%2Bpeople%2522%26dq%3D%2522Ethnically%2Bthe%2BKurds%2Bare%2Ban%2BIranian%2Bpeople%2522%26hl%3Den%26sa%3DX%26ei%3DQitmT8WFEKOciQL21ISjDw%26ved%3D0CDAQ6AEwAA">"Ethnically the Kurds are an Iranian people"</a></span></li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title%3DKurds%26oldid%3D1191408658">"Kurds"</a>. <i>Wikipedia</i> (به انگلیسی). 2023-12-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Wikipedia&rft.atitle=Kurds&rft.date=2023-12-23&rft_id=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DKurds%26oldid%3D1191408658&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>کرد و پراکندگی او در گسترهٔ ایرانزمین</i>، ح. بهتویی، تهران، ۱۳۷۷. <ul> <li><i>ایلها و طایفههای عشایری کرد ایران</i>. علی میرنیا. تهران: نسل دانش، ۱۳۶۸.</li> <li>آیت محمدی. <i>سیری در تاریخ سیاسی کرد و کردهای قم</i>. قم: پرسمان، ۱۳۸۲</li> <li><i>کردها نوادگان مادها</i>. و. مینورسکی. نشر ژیار، ۱۳۸۲</li> <li>سیسیل جی ادموندز. <i>کردها، ترکها، عربها</i>، ترجمهٔ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ابراهیم یونسی">ابراهیم یونسی</a>، ص ۱۳.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.fareiran.com/no6/6.htm">بنیانهای تاریخی کردان</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20070113134422/http://www.fareiran.com/no6/6.htm">بایگانیشده</a> در ۱۳ ژانویه ۲۰۰۷ توسط <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wayback_Machine?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="واسیلی نیکیتین (صفحه وجود ندارد)">واسیلی نیکیتین</a>. <i>کرد و کردستان</i>، ترجمهٔ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="محمد قاضی">محمد قاضی</a>. نشر درایت، ۱۳۶۳، صص ۴۲–۵۱،</li> </ul></span></li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.cgie.org.ir/fa/news/130060/%25D9%2585%25D8%25B9%25D8%25B1%25D9%2581%25DB%258C-%25D8%25A8%25D8%25AE%25D8%25B4-%25C2%25AB%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C%25C2%25BB-%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25A6%25D8%25B1%25D8%25A9%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2585%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B1%25D9%2581-%25D8%25A8%25D8%25B2%25D8%25B1%25DA%25AF-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2589">«معرفی بخش «کردشناسی» دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»</a>. <i>www.cgie.org.ir</i><span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۰۲۲-۱۲-۳۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.cgie.org.ir&rft.atitle=%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C+%D8%A8%D8%AE%D8%B4+%C2%AB%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%C2%BB+%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cgie.org.ir%2Ffa%2Fnews%2F130060%2F%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%C2%AB%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%C2%BB-%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%89&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span></li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20221003085620/http://www.ostan-ks.ir/home/%25D8%25B3%25DB%258C%25D9%2585%25D8%25A7%25DB%258C-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586/%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585-%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C/%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585-%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C/">"مردمشناسی"</a>. <i>پرتال استانداری کرمانشاه</i> (به انگلیسی). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.ostan-ks.ir/home/%25D8%25B3%25DB%258C%25D9%2585%25D8%25A7%25DB%258C-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586/%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585-%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C/%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585-%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C/">the original</a> on 3 October 2022<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-06-27</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D9%84+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&rft.atitle=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ostan-ks.ir%2Fhome%2F%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%2F%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%2F%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://akharinkhabar.ir/book/3740725">http://akharinkhabar.ir/book/3740725</a></span></li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text">ساجدی، امیر، امجدیان، فرامرز: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id%3D148151">تأثیر فدرالیسم کردستان عراق بر هنجارهای سیاسی و قومیتیِ کردهای ایران</a>. نشریهٔ <i>دانشنامه</i>، بهار ۱۳۹۰، دورهی…؟ شمارهٔ ۸۰ (علوم سیاسی). صص ۵۷–۸۰.</span></li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">* <i>کرد و پراکندگی او در گسترهٔ ایرانزمین</i>. ح. بهتویی. تهران، ۱۳۷۷. <ul> <li><i>ایلها و طایفههای عشایری کرد ایران</i>، علی میرنیا، تهران: نسل دانش، ۱۳۶۸ از مناطق زیر نام میبرد: در استانهای <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان آذربایجان غربی">آذربایجان غربی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان آذربایجان شرقی">آذربایجان شرقی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کردستان">کردستان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان ایلام">ایلام</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان همدان">همدان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان خوزستان">خوزستان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان گیلان">گیلان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان مازندران">مازندران</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان قزوین">قزوین</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان تهران">تهران</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان اصفهان">اصفهان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان فارس">فارس</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان خراسان شمالی">خراسان شمالی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان خراسان رضوی">خراسان رضوی</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کرمان">کرمان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان کرمانشاه">کرمانشاه</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان سیستان و بلوچستان">سیستان و بلوچستان</a>، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%B2%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="استان یزد">یزد</a></li> </ul></span></li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes">«KURDISH TRIBES»</a>. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دانشنامه ایرانیکا">دانشنامهٔ ایرانیکا</a>. <bdi>۱۶ ژوئن ۲۰۰۴</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۳۰ ژوئن ۲۰۱۵</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=KURDISH+TRIBES&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7&rft.date=2004-06-16&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iranicaonline.org%2Farticles%2Fkurdish-tribes&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">ایران، <i>دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</i>، جلد ۱۰، تهران، ۱۳۸۰</span></li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">آیت محمدی. <i>سیری در تاریخ سیاسی کرد و کردهای قم</i>. قم: پرسمان، ۱۳۸۲</span></li> <li id="cite_note-ReferenceA-46"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceA_46-0">۴۶٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceA_46-1">۴۶٫۱</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceA_46-2">۴۶٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text">واسیلی نیکیتین. <i>کرد و کردستان</i>، ترجمهٔ محمد قاضی. نشر درایت، ۱۳۶۳، صص ۴۲–۵۱.</span></li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.institutkurde.org/en/info/the-kurdish-population-1232551004">"The Kurdish population"</a>. <i>Institutkurde.org</i> (به فرانسوی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-06-14</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Institutkurde.org&rft.atitle=The+Kurdish+population&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.institutkurde.org%2Fen%2Finfo%2Fthe-kurdish-population-1232551004&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://on.cfr.org/1Q9PWRG">"The Time of the Kurds"</a>. <i>on.cfr.org</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-06-14</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=on.cfr.org&rft.atitle=The+Time+of+the+Kurds&rft_id=https%3A%2F%2Fon.cfr.org%2F1Q9PWRG&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ethnologue.com/subgroups/kurdish">"Kurdish"</a>. <i>Ethnologue</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Ethnologue&rft.atitle=Kurdish&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Fsubgroups%2Fkurdish&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">محمد معین. <i>فرهنگ فارسی (متوسط)</i> (ششجلدی). تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۲</span></li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">احسان یارشاطر: «زبانها و لهجههای ایرانی». مقدمهٔ <i>لغتنامهی</i> دهخدا. تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۳۷</span></li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef3-52"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef3_52-0">۵۲٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef3_52-1">۵۲٫۱</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef3_52-2">۵۲٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>جامعهشناسی و مردمشناسی</i>. دکتر حشمت الله طبیبی. تهران: دانشگاه تهران، آذر ۱۳۷۱</span></li> <li id="cite_note-ReferenceC-53"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceC_53-0">۵۳٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceC_53-1">۵۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFفردوسی1396" class="citation book">فردوسی، ابوالقاسم (<bdi>۱۳۹۶</bdi>). <i>شاهنامه فردوسی</i>. تهران: گویا.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%A7&rft.date=1396&rft.aulast=%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFابوعلی_بلعمی" class="citation book"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ابوعلی بلعمی">ابوعلی بلعمی</a>. <i><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تاریخ بلعمی">تاریخنامه طبری</a></i>. ج. اول. سروش. ص. <bdi>۱۰۳</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B0%DB%B3%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B4&rft.au=%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C+%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%85%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-jndr-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-jndr_55-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDriver" class="citation journal cs1">Driver, G. R. "The Name Kurd and Its Philological Connexions": 401.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Name+Kurd+and+Its+Philological+Connexions&rft.pages=401&rft.aulast=Driver&rft.aufirst=G.+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_journal?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="الگو:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-hidden-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#missing_periodical" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Asatrian, Prolegomena to the Study of the Kurds, Iran and the Caucasus, Vol.13, pp. 1–58, 2009: "Evidently, the most reasonable explanation of this ethnonym must be sought for in its possible connections with the Cyrtii (Cyrtaei) of the Classical authors."</span></li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text">Hakan Ozoglu, <i>Kurdish notables and the Ottoman State</i>, 2004, SUNY Press, 186 pp. , <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-7914-5993-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/0-7914-5993-4">۰−۷۹۱۴−۵۹۹۳−۴</a> (See p. 23)</span></li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text">G. S. Reynolds, "A Reflection on Two Qurʾānic Words (Iblīs and Jūdī), with Attention to the Theories of A. Mingana", <i>Journal of the American Oriental Society</i>, Vol. 124, No. 4 (October –December , 2004), pp. 675–689. (see pp. 683, 684 & 687)</span></li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text">Ilya Gershevitch, William Bayne Fisher, The Cambridge History of Iran: The Median and Achamenian Periods, 964 pp. , Cambridge University Press, 1985, <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-521-20091-2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-521-20091-2">۹۷۸−۰−۵۲۱−۲۰۰۹۱−۲</a>, (see footnote of p. 257)</span></li> <li id="cite_note-Fundação_Calouste_Gulbenkian_1989-60"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Funda%C3%A7%C3%A3o_Calouste_Gulbenkian_1989_60-0">۶۰٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Funda%C3%A7%C3%A3o_Calouste_Gulbenkian_1989_60-1">۶۰٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>Revue des études arméniennes</i>, vol. 21, 1988–1989, p. 281, By Société des études armeniennes, Fundação Calouste Gulbenkian, Published by Imprimerie nationale, P. Geuthner, 1989. <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: برچسب <code><ref></code> نامعتبر؛ نام «Fundação Calouste Gulbenkian 1989» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ویکیپدیا:ارجاعدهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></span></li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text">Mark Marciak <i>Sophene, Gordyene, and Adiabene: Three Regna Minora of Northern Mesopotamia Between East and West</i>, 2017. <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DhwEtDwAAQBAJ%26pg%3DPA204%26lpg%3DPA204%26dq%3Dkarduchoi%26source%3Dbl%26ots%3DX1oR3pse_k%26sig%3DACfU3U0Lf-JZqEfUXqy19iXEUc3eNOvCUw%26hl%3Den%26sa%3DX%26ved%3D2ahUKEwiCoK-kjpPkAhUMC6wKHZqyDNUQ6AEwFnoECAkQAQ%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse">[۱]</a> pp. 220-221</span></li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text">Victoria Arekelova, Garnik S. Asatryan <i>Prolegomena To The Study Of The Kurds</i>, Iran and The Caucasus, 2009 <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.academia.edu/8625114/GARNIK_ASATRIAN._PROLEGOMENA_TO_THE_STUDY_OF_THE_KURDS">[۲]</a> pp. 82</span></li> <li id="cite_note-pavehpress.ir-63"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-pavehpress.ir_63-0">۶۳٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-pavehpress.ir_63-1">۶۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFهادی_محمودی1396" class="citation web">هادی محمودی (<bdi>۱۹ بهمن ۱۳۹۶</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20180221161850/http://www.pavehpress.ir/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">«هُورامیها و ریشههای مردمانش»</a>. <i>پایگاه تحلیلی خبری پاوه پرس</i>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.pavehpress.ir/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">اصلی</a> در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۷ مارس ۲۰۱۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C+%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%87+%D9%BE%D8%B1%D8%B3&rft.atitle=%D9%87%D9%8F%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4&rft.date=1396&rft.au=%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pavehpress.ir%2F%D9%87%D9%8F%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-salampaveh.ir-64"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-salampaveh.ir_64-0">۶۴٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-salampaveh.ir_64-1">۶۴٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFهادی_محمودی1396" class="citation web">هادی محمودی (<bdi>۱۸ بهمن ۱۳۹۶</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20190913183611/http://www.salampaveh.ir/67979/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">«هورامیها و ریشههای مردمانش»</a>. <i>پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه</i>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.salampaveh.ir/67979/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">اصلی</a> در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۹<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۷ مارس ۲۰۱۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C+%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C+%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%87&rft.atitle=%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4&rft.date=1396&rft.au=%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.salampaveh.ir%2F67979%2F%D9%87%D9%8F%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-ReferenceD-65"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceD_65-0">۶۵٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceD_65-1">۶۵٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news">«هورامیها و ریشههای مردمانش». پایگاه خبری هزار ماسوله. <bdi>۱۹ بهمن ۱۳۹۶</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4&rft.date=1396&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-ReferenceE-66"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceE_66-0">۶۶٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceE_66-1">۶۶٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news">«هُورامیها و ریشههای مردمانش». پایگاه خبری نوریاو. <bdi>۱۸ بهمن ۱۳۹۶</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D9%87%D9%8F%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4&rft.date=1396&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFمشایخی_(فرهاد)1392" class="citation book">مشایخی (فرهاد)، رضا (<bdi>۱۳۹۲</bdi>). <i>کوروش نامه؛ گزنفون</i>. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B4+%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D8%9B+%DA%AF%D8%B2%D9%86%D9%81%D9%88%D9%86&rft.pub=%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C+%D9%88+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C&rft.date=1392&rft.aulast=%D9%85%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%AE%DB%8C+%28%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF%29&rft.aufirst=%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text">All regions of this country are fertile except the part towards the north, which is mountainous and rugged and cold, the abode of the mountaineers called Cadusii, Amardi, Tapyri, Cyrtii and other such peoples, who are migrants and predatory. strabo (11.13.3)</span></li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعبدلی1380" class="citation journal">عبدلی، علی (<bdi>۱۳۸۰</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://ensani.ir/fa/article/154295/%25D9%2586%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2587%25DB%258C-%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2587%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C-%25D8%25A7%25D8%25AC%25D8%25AA%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B9%25DB%258C-%25D9%2588-%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C-%25D8%25A8%25D9%2587-%25D9%2582%25D9%2588%25D9%2585-%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B4">«نگاهی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به قوم تالش»</a>. <i>فصلنامه مطالعات ملی</i> (۸): <bdi>۱۱۵</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B5%D9%84%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%D9%85%D9%84%DB%8C&rft.atitle=%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%8C+%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C+%D9%88+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A8%D9%87+%D9%82%D9%88%D9%85+%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4&rft.issue=%DB%B8&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B1%DB%B5%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1380&rft.aulast=%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D9%84%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fensani.ir%2Ffa%2Farticle%2F154295%2F%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFهادی_محمودی1396" class="citation web">هادی محمودی (<bdi>۱۹ بهمن ۱۳۹۶</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20180221161850/http://www.pavehpress.ir/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">«هُورامیها و ریشههای مردمانش»</a>. <i>پایگاه خبری تحلیلی پاوه پرس</i>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.pavehpress.ir/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">اصلی</a> در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۷ مارس ۲۰۱۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C+%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C+%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%87+%D9%BE%D8%B1%D8%B3&rft.atitle=%D9%87%D9%8F%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4&rft.date=1396&rft.au=%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pavehpress.ir%2F%D9%87%D9%8F%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFبدلیسی1343" class="citation book">بدلیسی، شرف الدین (<bdi>۱۳۴۳</bdi>). <i>شرفنامه یا تاریخ مفصّل کُردستان؛</i>. تهران: محمد عباسی افست.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B4%D8%B1%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%DB%8C%D8%A7+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%91%D9%84+%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%9B&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%AA&rft.date=1343&rft.aulast=%D8%A8%D8%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B4%D8%B1%D9%81+%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Mouawad, R.J. (1992). "The Kurds and Their Christian Neighbors: The Case of the Orthodox Syriacs". Parole de l'Orient. XVII: 127–141</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mouawad%2C+R.J.+%281992%29.+%22The+Kurds+and+Their+Christian+Neighbors%3A+The+Case+of+the+Orthodox+Syriacs%22.+Parole+de+l%27Orient.+XVII%3A+127%E2%80%93141.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-From_Culture_to_Ethnicity_to_Conflict:_An_Anthropological_Perspective_on_International_Ethnic_Conflict-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-From_Culture_to_Ethnicity_to_Conflict:_An_Anthropological_Perspective_on_International_Ethnic_Conflict_73-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFEller1999" class="citation book cs1">Eller, Jack David (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3Da8CxvhZfPYoC%26q%3DFrom%2BCulture%2Bto%2BEthnicity%2Bto%2BConflict:%2BAn%2BAnthropological%2BPerspective%2Bon%2B..."><i>Kurdish History and Kurdish Identity</i></a>. p. 153. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">ISBN</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-472-08538-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-472-08538-5"><bdi>978-0-472-08538-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kurdish+History+and+Kurdish+Identity&rft.pages=153&rft.date=1999&rft.isbn=978-0-472-08538-5&rft.aulast=Eller&rft.aufirst=Jack+David&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Da8CxvhZfPYoC%26q%3DFrom%2BCulture%2Bto%2BEthnicity%2Bto%2BConflict%3A%2BAn%2BAnthropological%2BPerspective%2Bon%2B...&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kurdistanica.com/257/exploring-kurdish-origins/">«Exploring Kurdish Origins - Prof. Mehrdad R. Izady»</a>. <i>KURDISTANICA</i> (به انگلیسی). <bdi>۲۰۱۸-۱۰-۰۹</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۰۲۲-۰۹-۰۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=KURDISTANICA&rft.atitle=Exploring+Kurdish+Origins+-+Prof.+Mehrdad+R.+Izady&rft.date=2018-10-09&rft_id=https%3A%2F%2Fkurdistanica.com%2F257%2Fexploring-kurdish-origins%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>شهید ح. خطلک. سکاها به داردیها. تاریخ ناگفته قوم زایی پشتون با مختصرهای قومیتی در مورد همه ملیتها و قومیتهای منطقه ای. ص 45</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF+%D8%AD.+%D8%AE%D8%B7%D9%84%DA%A9.+%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7.+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%87+%D9%82%D9%88%D9%85+%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%D9%86+%D8%A8%D8%A7+%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF+%D9%87%D9%85%D9%87+%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87+%D8%A7%DB%8C.+%D8%B5+45&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAntonio_Arnaiz-Villena,_Jose_Palacio-Grüber,Ester_Muñiz,Cristina_CamposJavier_Alonso-Rubio,Eduardo_Gomez-Casado,_Shadallah_Fareq_Salih,_Manuel_Martin-Villa,_and_Rawand_Al-Qadi2017" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Antonio Arnaiz-Villena, Jose Palacio-Grüber,Ester Muñiz,Cristina CamposJavier Alonso-Rubio,Eduardo Gomez-Casado, Shadallah Fareq Salih, Manuel Martin-Villa, and Rawand Al-Qadi (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5256937/">"Genetic HLA Study of Kurds in Iraq, Iran and Tbilisi (Caucasus, Georgia): Relatedness and Medical Implications"</a> (به انگلیسی).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Genetic+HLA+Study+of+Kurds+in+Iraq%2C+Iran+and+Tbilisi+%28Caucasus%2C+Georgia%29%3A+Relatedness+and+Medical+Implications&rft.date=2017&rft.au=Antonio+Arnaiz-Villena%2C+Jose+Palacio-Gr%C3%BCber%2CEster+Mu%C3%B1iz%2CCristina+CamposJavier+Alonso-Rubio%2CEduardo+Gomez-Casado%2C+Shadallah+Fareq+Salih%2C+Manuel+Martin-Villa%2C+and+Rawand+Al-Qadi&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC5256937%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_web?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="الگو:Cite web">cite web</a>}}</code>: نگهداری یادکرد:نامهای متعدد:فهرست نویسندگان (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="رده:نگهداری یادکرد:نامهای متعدد:فهرست نویسندگان">link</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Arnaiz-Villena A. , Karin M. , Bendikuze N. , Gomez-Casado E. , Moscoso J. , Silvera C.et al. HLA alleles and haplotypes in the Turkish population: relatedness to Kurds, Armenians and other Mediterraneans. Tissue Antigens (2001). 57, 308–317</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Arnaiz-Villena+A.+%2C+Karin+M.+%2C+Bendikuze+N.+%2C+Gomez-Casado+E.+%2C+Moscoso+J.+%2C+Silvera+C.et+al.+HLA+alleles+and+haplotypes+in+the+Turkish+population%3A+relatedness+to+Kurds%2C+Armenians+and+other+Mediterraneans.+Tissue+Antigens+%282001%29.+57%2C+308%E2%80%93317.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Arnaiz-Villena A. , Gomez-Casado E. & Martinez-Laso J. Population genetic relationships between Mediterranean populations determined by HLA allele distribution and a historic perspective. Tissue Antigens (2002). 60, 111–121</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Arnaiz-Villena+A.+%2C+Gomez-Casado+E.+%26+Martinez-Laso+J.+Population+genetic+relationships+between+Mediterranean+populations+determined+by+HLA+allele+distribution+and+a+historic+perspective.+Tissue+Antigens+%282002%29.+60%2C+111%E2%80%93121&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Nasidze I. , Quinque D. , Ozturk M. , Bendukidze N. & Stoneking M. MtDNA and Y-chromosome variation in Kurdish groups. Ann. Hum. Genet. (2005). 69, 401–412</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nasidze+I.+%2C+Quinque+D.+%2C+Ozturk+M.+%2C+Bendukidze+N.+%26+Stoneking+M.+MtDNA+and+Y-chromosome+variation+in+Kurdish+groups.+Ann.+Hum.+Genet.+%282005%29.+69%2C+401%E2%80%93412&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Grugni V. , Battaglia V. , Hooshiar K.B. , Parolo S. , Al Zahery N. , Achilli A.et al. Ancient migratory events in the Middle East: new clues from the Y-chromosome variation of modern Iranians. PLoS. One. (2012). 7</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Grugni+V.+%2C+Battaglia+V.+%2C+Hooshiar+K.B.+%2C+Parolo+S.+%2C+Al+Zahery+N.+%2C+Achilli+A.et+al.+Ancient+migratory+events+in+the+Middle+East%3A+new+clues+from+the+Y-chromosome+variation+of+modern+Iranians.+PLoS.+One.+%282012%29.+7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-81">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>— Austine Waddell, Austine Waddell.The Phoenician Origin of the Britons, Scots & Anglo- Saxons.p.14</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E2%80%94+Austine+Waddell%2C+Austine+Waddell.The+Phoenician+Origin+of+the+Britons%2C+Scots+%26+Anglo-+Saxons.p.14&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef12-82"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef12_82-0">۸۲٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef12_82-1">۸۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.britannica.com/place/Mitanni">"Mitanni | ancient empire, Mesopotamia, Asia"</a>. <i>Encyclopedia Britannica</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2021-08-31</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Encyclopedia+Britannica&rft.atitle=Mitanni+%7C+ancient+empire%2C+Mesopotamia%2C+Asia&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fplace%2FMitanni&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>لوی، هیلدگارد، (1964). یادداشتهایی دربارهٔ سازمان سیاسی آسیای صغیر در زمان متون قدیم آشوری. اورینتالیا، ج. 33، ص 181-198</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%8C+%D9%87%DB%8C%D9%84%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%8C+%281964%29.+%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87%D9%94+%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1+%D8%AF%D8%B1+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86+%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85+%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C.+%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%8C+%D8%AC.+33%D8%8C+%D8%B5+181-198.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>اسپین، اورلاندو او. نیکولف، جیمز بی (2007). فرهنگ مقدماتی الهیات و معارف دینی. ص. 1309</i>. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8146-5856-7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8146-5856-7"><bdi>۹۷۸-۰-۸۱۴۶-۵۸۵۶-۷</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D8%8C+%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88+%D8%A7%D9%88.+%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%81%D8%8C+%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2+%D8%A8%DB%8C+%282007%29.+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA+%D9%88+%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C.+%D8%B5.+1309&rft.isbn=978-0-8146-5856-7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Asatrian, Prolegomena to the Study of the Kurds, Iran and the Caucasus, Vol.13, pp. 1–58, 2009: "Generally, the etymons and primary meanings of tribal names or ethnonyms, as well as place names, are often irrecoverable; Kurd is also an obscurity"</span></li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDriver" class="citation journal cs1 cs1-prop-year-range-abbreviated cs1-prop-foreign-lang-source">Driver, G. R. (1923-07). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-the-royal-asiatic-society/article/abs/name-kurd-and-its-philological-connexions/2B082E676ADF5F4ACEE0351F9F30660E">"The Name Kurd and its Philological Connexions"</a>. <i>Journal of the Royal Asiatic Society</i> (به انگلیسی). <b>55</b> (3): 393–403. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1017%252FS0035869X00067605">10.1017/S0035869X00067605</a>. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.worldcat.org/issn/1474-0591">1474-0591</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+Royal+Asiatic+Society&rft.atitle=The+Name+Kurd+and+its+Philological+Connexions&rft.chron=1923-07&rft.volume=55&rft.issue=3&rft.pages=393-403&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0035869X00067605&rft.issn=1474-0591&rft.aulast=Driver&rft.aufirst=G.+R.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cambridge.org%2Fcore%2Fjournals%2Fjournal-of-the-royal-asiatic-society%2Farticle%2Fabs%2Fname-kurd-and-its-philological-connexions%2F2B082E676ADF5F4ACEE0351F9F30660E&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_journal?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="الگو:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Check date values in: <code class="cs1-code">|date=</code> (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#bad_date" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text">Ferdinand Hennerbichler (2010). Die Herkunft der Kurden: interdisziplinäre Studie. p. 106.</span></li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text">G. S. Reynolds, <i>A Reflection on Two Qurʾānic Words (Iblīs and Jūdī), with Attention to the Theories of A. Mingana</i>, Journal of the American Oriental Society, Vol. 124, No. 4 (October –December , 2004), pp. 675–689. (see p.683, 684 & 687)</span></li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Asatrian, Prolegomena to the Study of the Kurds, Iran and the Caucasus, Vol.13, pp. 1–58, 2009: "Evidently, the most reasonable explanation of this ethnonym must be sought for in its possible connections with the Cyrtii (Cyrtaei) of the Classical authors."</span></li> <li id="cite_note-قرشی-90"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C_90-0">۹۰٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C_90-1">۹۰٫۱</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C_90-2">۹۰٫۲</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C_90-3">۹۰٫۳</a></sup></span> <span class="reference-text">قرشی، امانالله. <i>ایراننامک: نگرشی نو به تاریخ و نام ایران</i>، تهران: هرمس، چاپ سوم: ۱۳۸۹؛ ص ۲۵۴.</span></li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text">N. Maxoudian, <i>Early Armenia as an Empire: The Career of Tigranes III, 95–55 BC</i>, Journal of The Royal Central Asian Society, Vol. 39, Issue 2, April 1952 , pp. 156–163.</span></li> <li id="cite_note-A%25252525252ED%25252525252E%252525252520Lee%25252525252C%2525252525201991%252525252520pp%25252525252E%252525252520366-374-92"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-A%2525252525252ED%2525252525252E%25252525252520Lee%2525252525252C%252525252525201991%25252525252520pp%2525252525252E%25252525252520366-374_92-0">۹۲٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-A%2525252525252ED%2525252525252E%25252525252520Lee%2525252525252C%252525252525201991%25252525252520pp%2525252525252E%25252525252520366-374_92-1">۹۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">A.D. Lee, <i>The Role of Hostages in Roman Diplomacy with Sasanian Persia</i>, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Vol. 40, No. 3 (1991), pp. 366–374 (see p.371)</span></li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef5-93"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef5_93-0">۹۳٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef5_93-1">۹۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">J. den Boeft, <i>Philological and historical commentary on Ammianus Marcellinus XXIII</i>, 299 pp. , Bouma Publishers, 1998. (see p.44)</span></li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text">J. F. Matthews, <i>Political life and culture in late Roman society</i>, 304 pp. , 1985</span></li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef4-95"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef4_95-0">۹۵٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef4_95-1">۹۵٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">George Henry Townsend, <i>A manual of dates: a dictionary of reference to the most important events in the history of mankind to be found in authentic records</i>, 1116 pp. , Warne, 1867. (see p.556)</span></li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text">F. Stark, <i>Rome on the Euphrates: the story of a frontier</i>, 481 pp. , 1966. (see p.342)</span></li> <li id="cite_note-books.google.com.tr-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-books.google.com.tr_97-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://books.google.com.tr/books?id%3DkzrFOhXDp5wC%26pg%3DPA123%26dq%3Dkurds%2Bguti%26hl%3Dtr%26sa%3DX%26ei%3DOhWyUaaOKZKyhAfh44CgDw%26ved%3D0CFgQ6AEwBQ%23v%3Donepage%26q%3Dkurds%2520guti%26f%3Dfalse">http://books.google.com.tr/books?id=kzrFOhXDp5wC&pg=PA123&dq=kurds+guti&hl=tr&sa=X&ei=OhWyUaaOKZKyhAfh44CgDw&ved=0CFgQ6AEwBQ#v=onepage&q=kurds%20guti&f=false</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.tr%2Fbooks%3Fid%3DkzrFOhXDp5wC%26pg%3DPA123%26dq%3Dkurds%2Bguti%26hl%3Dtr%26sa%3DX%26ei%3DOhWyUaaOKZKyhAfh44CgDw%26ved%3D0CFgQ6AEwBQ%23v%3Donepage%26q%3Dkurds%2520guti%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">پارامتر <code class="cs1-code">|عنوان= یا |title=</code> ناموجود یا خالی (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#citation_missing_title" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-ReferenceF-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceF_98-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://books.google.com.tr/books?id%3Dstl97FdyRswC%26pg%3DPA380%26dq%3Dkurds%2Bguti%26hl%3Dtr%26sa%3DX%26ei%3D8BayUeKSOMWohAfTi4GoDQ%26ved%3D0CF8Q6AEwCDgK%23v%3Donepage%26q%3Dkurds%2520guti%26f%3Dfalse">«Encyclopedia of the peaple in africa and the middle east»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Encyclopedia+of+the+peaple+in+africa+and+the+middle+east&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com.tr%2Fbooks%3Fid%3Dstl97FdyRswC%26pg%3DPA380%26dq%3Dkurds%2Bguti%26hl%3Dtr%26sa%3DX%26ei%3D8BayUeKSOMWohAfTi4GoDQ%26ved%3D0CF8Q6AEwCDgK%23v%3Donepage%26q%3Dkurds%2520guti%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Asatrian, Prolegomena to the Study of the Kurds, Iran and the Caucasus, Vol.13, pp.1-58, 2009. Excerpt 1: ""Generally, the etymons and primary meanings of tribal names or ethnonyms, as well as place names, are often irrecoverable; Kurd is also an obscurity" " Excerpt 2: "It is clear that kurt in all the contexts has a distinct social sense, “nomad, tent-dweller”. It could equally be an attribute for any Iranian ethnic group having similar characteristics. To look for a particular ethnic sense here would be a futile exercise." pg 24: "The Pahlavi materials clearly show that kurd in pre-Islamic Iran was a social label, still a long way off from becoming an ethnonym or a term denoting a distinct group of people."<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.archive.org/details/ProlegomenaToTheStudyOfTheKurds">[۳]</a></span></li> <li id="cite_note-قرشی_۱-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C_%DB%B1_100-0">↑</a></span> <span class="reference-text">قرشی، امانالله. <i>ایراننامک: نگرشی نو به تاریخ و نام ایران</i>، تهران: هرمس، چاپ سوم: ۱۳۸۹؛ ص ۹–۲۳۸.</span></li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text">(2) MacKenzie, D. N. : The Origins of Kurdish, in: Transactions of the Philological Society, 1961, 69</span></li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text">MacKenize, ibid</span></li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text">Minorsky, V. : Kurds, Anthropology, Sociology and Ethnography; in: The Encyclopaedia of Islam, vol. V, Leiden 1927,1150</span></li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cheshmandaz.org/2016/11/29/%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25A8%25DB%258C-%25DA%25A9%25D9%258F%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25A2%25D9%2586%25D9%2587%25D8%25A7/">https://cheshmandaz.org/2016/11/29/ریشه-یابی-کُردها-و-زبان-آنها/</a></span></li> <li id="cite_note-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-105">↑</a></span> <span class="reference-text">َJavadi, Abbas, Ibid</span></li> <li id="cite_note-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-106">↑</a></span> <span class="reference-text">Javadi, Abbas, Ibid</span></li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.pavehpress.ir/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">پاوهپرس: <i>هورامیها و ریشههای مردماناش</i>، نوشتۀ هادی محمودی، نوشتهشده در ۱۹ بهمن ۱۳۹۶؛</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20180221161850/http://www.pavehpress.ir/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">بایگانیشده</a> در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸ توسط <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wayback_Machine?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> بازدید در ۱۰ شهریور ۱۳۹۷.</span></li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-108">↑</a></span> <span class="reference-text">محمد بن جریر طبری، ابوالقاسم حالت تاریخ طبری، ابوالقاسم حالت، ج۱۱، ص۴۹۷۷</span></li> <li id="cite_note-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-109">↑</a></span> <span class="reference-text">N. Maxoudian, <i>Early Armenia as an Empire: The Career of Tigranes III, 95–55 BC</i>, Journal of The Royal Central Asian Society, Vol. 39, Issue 2, April 1952، pp. 156–163.</span></li> <li id="cite_note-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-110">↑</a></span> <span class="reference-text">J. F. Matthews, <i>Political life and culture in late Roman society</i>, 304 pp. ، 1985</span></li> <li id="cite_note-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-111">↑</a></span> <span class="reference-text">F. Stark, <i>Rome on the Euphrates: the story of a frontier</i>, 481 pp. ، 1966. (see p.342)</span></li> <li id="cite_note-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-112">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.encyclopedia.com/topic/Kurds.aspx%234">http://www.encyclopedia.com/topic/Kurds.aspx#4</a></span></li> <li id="cite_note-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-113">↑</a></span> <span class="reference-text">Rawlinson, George, <i>The Seven Great Monarchies Of The Ancient Eastern World, Vol 7</i>, 1871. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.gutenberg.org/etext/16167">(copy at Project Gutenberg)</a></span></li> <li id="cite_note-114"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-114">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.columbia.edu/acis/ets/Graesse/orblatg.html%23Gordyene">Orbis Latinus</a>, University of Columbia.</span></li> <li id="cite_note-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-115">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20061018061248/http://www.bartleby.com/65/ku/Kurds.html">«Kurds. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001-07»</a>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.bartleby.com/65/ku/Kurds.html">اصلی</a> در ۱۸ اکتبر ۲۰۰۶<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۴ آوریل ۲۰۱۷</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Kurds.+The+Columbia+Encyclopedia%2C+Sixth+Edition.+2001-07&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bartleby.com%2F65%2Fku%2FKurds.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-116">↑</a></span> <span class="reference-text">M.Th. Houtsma, <i>E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913-1936</i>, <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">ISBN</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/90-04-08265-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/90-04-08265-4">90-04-08265-4</a>, see p.1133</span></li> <li id="cite_note-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-117">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/aveol-0-X.html">M. Chahin, Before the Greeks, p. 109, James Clarke & Co., 1996</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20180924023825/https://lrc.la.utexas.edu/eieol/aveol/00">بایگانیشده</a> در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۸ توسط <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wayback_Machine?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0718829506?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7188-2950-6</a></span></li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef2-118"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef2_118-0">۱۱۸٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef2_118-1">۱۱۸٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">ایرج افشار سیستانی، تاریخ تمدن اقوام آریایی،انتشارات نگارستان، چاپ اول، زمستان1387</span></li> <li id="cite_note-ReferenceB-119"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceB_119-0">۱۱۹٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ReferenceB_119-1">۱۱۹٫۱</a></sup></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <code><ref></code> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام <code>ReferenceB</code> وارد نشده است. (صفحهٔ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ویکیپدیا:ارجاعدهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></li> <li id="cite_note-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-120">↑</a></span> <span class="reference-text">لسترنج، سرزمینهای خلافت شرقی، ص208</span></li> <li id="cite_note-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-121">↑</a></span> <span class="reference-text">Richard Frye,"The Golden age of Persia", Phoneix Press, 1975. Second Impression December 2003. pp 111: "Tribes always have been a feature of Persian history, but the sources are extremly scant in reference to them since they did not 'make' history. The general designation 'Kurd' is found in many Arabic sources, as well as in Pahlavi book on the deeds of Ardashir the first Sassanian ruler, for all nomads no matter whether they were linguistically connected to the Kurds of today or not. The population of Luristan, for example, was considered to be Kurdish, as were tribes in Kuhistan and Baluchis in Kirman"</span></li> <li id="cite_note-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-122">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Asatrian, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://rbedrosian.com/Downloads/Asatrian_Kurds.pdf">Prolegomena to the Study of the Kurds</a>, Iran and the Caucasus, Vol.13, pp.1-58, 2009. It seems, the social aspect of the term Kurd was prevalent even in the times of Sharaf Khan (16th century), who used the yefe-ye akrd (“race of Kurds”) to imply ethnic groups of different kinds but with similar lifestyles and social and economic setups. The Kurds, according to him, “are of four kinds (qism), and their language(s) and habits are different from each other: first, the Kurmn; second, the Lur; third, the Kalhor; [and] fourth, the Grn” (Scheref 1862: 13). One thing, however, is certain: the process of the evolution of this social term into an ethnonym took, no doubt, a long time-span (see Graph 1), going through different peripeteia of semantic crystallisation and choice of the relevant denotatum or referent <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.archive.org/details/ProlegomenaToTheStudyOfTheKurds">[۴]</a></span></li> <li id="cite_note-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-123">↑</a></span> <span class="reference-text">Martin van Bruinessen. "The ethnic identity of the Kurds", in: Ethnic groups in the Republic of Turkey, compiled and edited by Peter Alford Andrews with Rüdiger Benninghaus [=Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients, Reihe B, Nr.60]. Wiesbaden: Dr. Ludwich Reichert, 1989, pp. 613-21. The ruler of the autonomous Kurdish emirate of Bitlis, Sharaf al-Din Khan, composed a history of the Kurds, Sharafnama (1005/1596), in which he compiled detailed information on Kurdish dynasties of the past and all tribes of his day. He included Sunnis and Yezidis as well as Alevi Kurds, and the speakers of Zaza as well as of Kurmanji dialects, and even such groups that would not be considered as Kurds today, such as the Lor and Bahtiyari in Iran. Both authors paid little attention to the lower strata of society; where they spoke of Kurds they seemed to mean the ruling families and their tribal followers only. Not all tribesmen, it should be stressed, were pastoral nomads or transhumants. There were also sedentary tribesmen, who were free cultivators or had become townsmen. <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.let.uu.nl/~martin.vanbruinessen/personal/publications/">[۵]</a></span></li> <li id="cite_note-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-124">↑</a></span> <span class="reference-text">V. Minorsky, "The Guran" , BSOAS, University of London, Vol. 11, No. 1 (1943 pp 75-103 This enumeration gives a clear idea of the main groups of the Iranian mountaineers, but only the Kurmanj, and possibly the Kalhur, come under the heading Kurd, whereas the Lur and the Guran stand apart, both for linguistic and ethnological reasons.</span></li> <li id="cite_note-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-125">↑</a></span> <span class="reference-text">تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء علیهم الصلاه و السلام نویسنده:حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن. ناشر: منشورات دار مکتبه الحیاه. متن: «کانت الفرس تسمی الدیلم الاکراد طبرستان کما کانت تسمی العرب اکراد سورستان»</span></li> <li id="cite_note-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-126">↑</a></span> <span class="reference-text">Wladimir Iwanov:"The term Kurd in the middle ages was applied to all nomads of Iranian origin".(Wladimir Ivanon, "The Gabrdi dialect spoken by the Zoroastrians of Persia", Published by G. Bardim 1940. pg 42(</span></li> <li id="cite_note-127"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-127">↑</a></span> <span class="reference-text">David Mackenzie: "If we take a leap forward to the Arab conquest we find that the name Kurd has taken a new meaning becoming practically synonmous with 'nomad', if nothing more pejorative" D.N. Mackenzie, "The Origin of Kurdish", Transactions of Philological Society, 1961, pp 68-86</span></li> <li id="cite_note-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-128">↑</a></span> <span class="reference-text">Martin van Bruinessen, "The ethnic identity of the Kurds", in: Ethnic groups in the Republic of Turkey, compiled and edited by Peter Alford Andrews with Rüdiger Benninghaus [=Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients, Reihe B, Nr.60]. Wiesbaden: Dr. Ludwich Reichert, 1989, pp. 613-21. excerpt: "The ethnic label "Kurd" is first encountered in Arabic sources from the first centuries of the Islamic era; it seemed to refer to a specific variety of pastoral nomadism, and possibly to a set of political units, rather than to a linguistic group: once or twice, "Arabic Kurds" are mentioned. By the 10th century, the term appears to denote nomadic and/or transhumant groups speaking an Iranian language and mainly inhabiting the mountainous areas to the South of Lake Van and Lake Urmia, with some offshoots in the Caucasus...If there was a Kurdish speaking subjected peasantry at that time, the term was not yet used to include them."</span></li> <li id="cite_note-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-129">↑</a></span> <span class="reference-text">V. Minorsky, Encyclopedia of Islam: "We thus find that about the period of the Arab conquest a single ethnic term Kurd (plur. Akrād) was beginning to be applied to an amalgamation of Iranian or iranicised tribes. , "Kurds" in Encyclopaedia of Islam". Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007. Brill Online. accessed 2007.</span></li> <li id="cite_note-130"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-130">↑</a></span> <span class="reference-text">Richard Frye,"The Golden age of Persia", Phoneix Press, 1975. Second Impression December 2003. pp 111: "Tribes always have been a feature of Persian history, but the sources are extremly scant in reference to them since they did not 'make' history. The general designation 'Kurd' is found in many Arabic sources, as well as in Pahlavi book on the deeds of Ardashir the first Sassanian ruler, for all nomads no matter whether they were linguistically connected to the Kurds of today or not. The population of Luristan, for example, was considered to be Kurdish, as were tribes in Kuhistan and Baluchis in Kirman"</span></li> <li id="cite_note-131"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-131">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.iranicaonline.org/articles/karnamag-i-ardasir">C. G. CERETI, "KĀR-NĀMAG Ī ARDAŠĪR Ī PĀBAGĀN" in Encycloapedia Iranica</a> Kurds (a term that in pre-Islamic times designated the various nomadic lineages, rather than a specific ethnicity).</span></li> <li id="cite_note-132"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-132">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>واژهنامهٔ طبری</i>، صادق کیا، ص ۱۶۶</span></li> <li id="cite_note-133"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-133">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Asatrian, Prolegomena to the Study of the Kurds, Iran and the Caucasus, Vol.13, pp.1-58, 2009. It seems, the social aspect of the term Kurd was prevalent even in the times of Sharaf Khan (16th century), who used the yefe-ye akrd (“race of Kurds”) to imply ethnic groups of different kinds but with similar lifestyles and social and economic setups. The Kurds, according to him, “are of four kinds (qism), and their language(s) and habits are different from each other: first, the Kurmn; second, the Lur; third, the Kalhor; [and] fourth, the Grn” (Scheref 1862: 13). One thing, however, is certain: the process of the evolution of this social term into an ethnonym took, no doubt, a long time-span (see Graph 1), going through different peripeteia of semantic crystallisation and choice of the relevant denotatum or referent <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.archive.org/details/ProlegomenaToTheStudyOfTheKurds">[۶]</a></span></li> <li id="cite_note-134"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-134">↑</a></span> <span class="reference-text">منشأ کرد_نوشته فردیناند هنر بیشلر</span></li> <li id="cite_note-135"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-135">↑</a></span> <span class="reference-text">چایلد، ویر گوردون (۱۳۸۷). آریاییها. ترجمهٔ محمدتقی فرامرزی. تهران: انتشارات نگاه. شابک ۹۶۴-۳۵۱-۳۴۸-۳</span></li> <li id="cite_note-136"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-136">↑</a></span> <span class="reference-text">Omran Yahya Feili; Arlene R. Fromchuck (1986). Michael Curtis (ed.). The Middle East Reader. Transaction Books. p. 123. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9781412837798?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-1-4128-3779-8</a>. تاریخ ایران، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پرسی سایکس">سِر پرسی سایکس</a>، ۱۳۵۶</span></li> <li id="cite_note-137"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-137">↑</a></span> <span class="reference-text">Jamie Stokes, ed. (2009). "Kurds". Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East. Facts on File. p. 380. کتاب تاریخ ایران دکتر خنجی</span></li> <li id="cite_note-138"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-138">↑</a></span> <span class="reference-text">illiam Linn Westermann (1944). Peoples of the Near East Without a National Future. Council on Foreign Relations. p. 8.</span></li> <li id="cite_note-139"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-139">↑</a></span> <span class="reference-text">جغرافیای استرابون. سرزمینهای تحت کنترل هخامنشیان</span></li> <li id="cite_note-140"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-140">↑</a></span> <span class="reference-text">All regions of this country are fertile except the part towards the north, which is mountainous and rugged and cold, the abode of the mountaineers called Cadusii, Amardi, Tapyri, Cyrtii and other such peoples, who are migrants and predatory. strabo (11.13.3)</span></li> <li id="cite_note-141"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-141">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعبدلی1380" class="citation journal">عبدلی، علی (<bdi>۱۳۸۰</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://ensani.ir/fa/article/154295/%25D9%2586%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2587%25DB%258C-%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2587%25D9%2586%25DA%25AF%25DB%258C-%25D8%25A7%25D8%25AC%25D8%25AA%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B9%25DB%258C-%25D9%2588-%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C-%25D8%25A8%25D9%2587-%25D9%2582%25D9%2588%25D9%2585-%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B4">«نگاهی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به قوم تالش»</a>. <i>فصلنامه مطالعات ملی</i> (۸): <bdi>۱۱۵</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%81%D8%B5%D9%84%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%D9%85%D9%84%DB%8C&rft.atitle=%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%8C+%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C+%D9%88+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A8%D9%87+%D9%82%D9%88%D9%85+%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4&rft.issue=%DB%B8&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B1%DB%B5%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1380&rft.aulast=%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D9%84%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fensani.ir%2Ffa%2Farticle%2F154295%2F%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-142"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-142">↑</a></span> <span class="reference-text">فقه اللغه ایرانی_ای. ام. ارانسکی</span></li> <li id="cite_note-143"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-143">↑</a></span> <span class="reference-text">الکُرد فی المصادر القدیمیه_جرار درایور</span></li> <li id="cite_note-144"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-144">↑</a></span> <span class="reference-text">ادریسیان، غلامعلی (۱۳۸۰)، کردستان در هزارههای ماقبل تاریخ، تهران: انتشارات امیرکبیر</span></li> <li id="cite_note-145"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-145">↑</a></span> <span class="reference-text">Rawlinson, George, The Seven Great Monarchies Of The Ancient Eastern World, Vol 7, 1871. (copy at Project Gutenberg)</span></li> <li id="cite_note-146"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-146">↑</a></span> <span class="reference-text">Bois, Th. ; Minorsky, V. ; Bois, Th. ; Bois, Th. ; MacKenzie, D.N. ; Bois, Th. "Kurds, Kurdistan." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2009. Brill Online</span></li> <li id="cite_note-147"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-147">↑</a></span> <span class="reference-text">آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد. انتشارات پرسمان. ۱۳۸۲</span></li> <li id="cite_note-referenceworks.brillonline.com-148"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-0">۱۴۸٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-1">۱۴۸٫۱</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-2">۱۴۸٫۲</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-3">۱۴۸٫۳</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-4">۱۴۸٫۴</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-5">۱۴۸٫۵</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-referenceworks.brillonline.com_148-6">۱۴۸٫۶</a></sup></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <code><ref></code> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام <code>referenceworks.brillonline.com</code> وارد نشده است. (صفحهٔ <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ویکیپدیا:ارجاعدهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></li> <li id="cite_note-149"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-149">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Ahmady, Kameel. Another look at east and southeast Turkey. GABB Publication, Diyarbakır, 2009. p 17</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ahmady%2C+Kameel.+Another+look+at+east+and+southeast+Turkey.+GABB+Publication%2C+Diyarbak%C4%B1r%2C+2009.+p+17.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-150"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-150">↑</a></span> <span class="reference-text">سعیدیان، عبدالحسین، سرزمین ومردم ایران،انتشارات علم وزندگی، تهران1377، شابک:7_7_90052_964</span></li> <li id="cite_note-151"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-151">↑</a></span> <span class="reference-text">دانشنامه دانش گستر، تهران مؤسسه علمی فرهنگی دانش گستر</span></li> <li id="cite_note-152"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-152">↑</a></span> <span class="reference-text">طرح بررسی و سنجش شاخصهای فرهنگ عمومی کشور (شاخصهای غیرثبتی){گزارش}:استان ایلام/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاریی:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳–۴۰–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</span></li> <li id="cite_note-153"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-153">↑</a></span> <span class="reference-text">علیرضایی، کرم، <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://anthropology.ir/node/12511">بونگهای مادرانه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20120222001200/http://anthropology.ir/node/12511">بایگانیشده</a> در ۲۲ فوریه ۲۰۱۲ توسط <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wayback_Machine?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>، تهران: پازینه، ۱۳۸۶.</span></li> <li id="cite_note-zaban-154"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-zaban_154-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20111009103235/http://e-ilam.ir/index.aspx?siteid%3D76%26pageid%3D505">«شهر الکترونیک ایلام»</a>. شهرداری ایلام. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://e-ilam.ir/index.aspx?siteid%3D76%26pageid%3D505">اصلی</a> در ۹ اکتبر ۲۰۱۱<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۸ مارس ۲۰۱۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B4%D9%87%D8%B1+%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.pub=%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85&rft_id=http%3A%2F%2Fe-ilam.ir%2Findex.aspx%3Fsiteid%3D76%26pageid%3D505&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-155"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-155">↑</a></span> <span class="reference-text">فرهنگ تطبیقی گویش کردی ایلامی با زبان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) به انضمام تاریخ و زبان استان ایلام قبل از اسلام. علیرضا اسدی. ایلام: انتشارات جوهر حیات، ۱۳۹۱. ص۱۰۶.</span></li> <li id="cite_note-156"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-156">↑</a></span> <span class="reference-text">طرح بررسی و سنجش شاخصهای فرهنگ عمومی کشور (شاخصهای غیرثبتی){گزارش}:استان ایلام/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳–۴۰–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</span></li> <li id="cite_note-mehrnews.com-157"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-mehrnews.com_157-0">۱۵۷٫۰</a></sup> <sup><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-mehrnews.com_157-1">۱۵۷٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.mehrnews.com/news/1563659/%25DA%25A9%25D8%25B1%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4%25D8%25A7%25D9%2587-%25D9%25BE%25D8%25B1%25D8%25AC%25D9%2585%25D8%25B9%25DB%258C%25D8%25AA-%25D8%25AA%25D8%25B1%25DB%258C%25D9%2586-%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1-%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2586%25D8%25B4%25DB%258C%25D9%2586-%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586">"کرمانشاه؛ پرجمعیتترین شهر کردنشین ایران"</a>. <i>خبرگزاری مهر</i>. 23 March 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%85%D9%87%D8%B1&rft.atitle=%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%9B+%D9%BE%D8%B1%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86+%D8%B4%D9%87%D8%B1+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.date=2012-03-23&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mehrnews.com%2Fnews%2F1563659%2F%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-158"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-158">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFرضا_علیجانی-تحلیلگر_سیاسی1396" class="citation web">رضا علیجانی-تحلیلگر سیاسی (<bdi>۲۵ مهر ۱۳۹۶</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-41650876">«ایران و کردهای عراق»</a>. <i>بیبیسی فارسی</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rft.atitle=%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%88+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82&rft.date=1396&rft.au=%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DA%AF%D8%B1+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fblog-viewpoints-41650876&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-159"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-159">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFهادی_محمودی1396" class="citation web">هادی محمودی (<bdi>۱۸ بهمن ۱۳۹۶</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20190913183611/http://www.salampaveh.ir/67979/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">«هُورامیها و ریشههای مردمانش»</a>. <i>پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه</i>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.salampaveh.ir/67979/%25D9%2587%25D9%258F%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D9%2587%25D8%25A7-%25D9%2588-%25D8%25B1%25DB%258C%25D8%25B4%25D9%2587-%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4-%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AD%25D9%2585/">اصلی</a> در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۹<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۷ مارس ۲۰۱۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C+%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C+%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%87&rft.atitle=%D9%87%D9%8F%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4&rft.date=1396&rft.au=%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.salampaveh.ir%2F67979%2F%D9%87%D9%8F%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-160"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-160">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news">«هورامیها و ریشههای مردمانش». پایگاه خبری هزار ماسوله. <bdi>۱۸ بهمن ۱۳۹۶</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4&rft.date=1396&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-161"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-161">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news">«هورامیها و ریشههای مردمانش». پایگاه خبری نوریاو. <bdi>۱۸ بهمن ۱۳۹۶</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4&rft.date=1396&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-162"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-162">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFمردوخ_کردستانی1353" class="citation book">مردوخ کردستانی، آیت الله محمد (<bdi>۱۳۵۳</bdi>). <i>تاریخ کرد و کردستان جلد اول</i>. تهران: کتابخانه ملی تحت شماره 1593. صص. <bdi>۱۲۳</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%DA%A9%D8%B1%D8%AF+%D9%88+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AC%D9%84%D8%AF+%D8%A7%D9%88%D9%84&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B2%DB%B3%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87+%D9%85%D9%84%DB%8C+%D8%AA%D8%AD%D8%AA+%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87+1593&rft.date=1353&rft.aulast=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%AE+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A2%DB%8C%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-163"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-163">↑</a></span> <span class="reference-text">"Ludwig Paul, "Kurdish Language" in Encyclopaedia Iranica" <a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i">http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i</a></span></li> <li id="cite_note-164"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-164">↑</a></span> <span class="reference-text">"Ludwig Paul, "Kurdish Language" in Encyclopaedia Iranica" <a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i">http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i</a> Any attempt to study or describe the history of the Kurdish (Kd.) language(s) faces the problem that, from Old and Middle Iranian times, no predecessors of the Kurdish language are yet known; the extant Kurdish texts may be traced back to no earlier than the 16th century CE</span></li> <li id="cite_note-165"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-165">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://collections.lib.uwm.edu/digital/collection/agdm/id/5773">«am021979»</a>. <i>collections.lib.uwm.edu</i><span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۰۲۲-۱۱-۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=collections.lib.uwm.edu&rft.atitle=am021979&rft_id=https%3A%2F%2Fcollections.lib.uwm.edu%2Fdigital%2Fcollection%2Fagdm%2Fid%2F5773&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-166"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-166">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20090912045414/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/">«نسخه آرشیو شده»</a>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/">اصلی</a> در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۹<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۸ دسامبر ۲۰۰۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87+%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88+%D8%B4%D8%AF%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fthe-world-factbook%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef1-167"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ToolAutoGenRef1_167-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.joshuaproject.net/people-clusters.php?rop2%3DC0114">Joshua Project - Great Commission Status of the Kurd People Cluster</a></span></li> <li id="cite_note-168"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-168">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>احمدی، کامیل. از مرز تا مرز (پژوهشی جامع در باب هویت و قومیت در ایران). لندن، انتشارات مهری. چاپ اول. (۱۴۰۰). ص ۱۱۸</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%8C+%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84.+%D8%A7%D8%B2+%D9%85%D8%B1%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D9%85%D8%B1%D8%B2+%28%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%AF%D8%B1+%D8%A8%D8%A7%D8%A8+%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA+%D9%88+%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%29.+%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86%D8%8C+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C.+%DA%86%D8%A7%D9%BE+%D8%A7%D9%88%D9%84.+%28%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B0%29.+%D8%B5+%DB%B1%DB%B1%DB%B8.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-169"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-169">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">««CIA - The World Factbook". web.archive.org»</a>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">اصلی</a> در ۳ فوریه ۲۰۱۲<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۰ ژانویه ۲۰۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%C2%ABCIA+-+The+World+Factbook%22.+web.archive.org.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fthe-world-factbook%2Fgeos%2Fir.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-170"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-170">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20170817075423/http://www.fis-iran.org/fa/resources/encyclopedia/language">«دا نشنامه کوچک <»</a>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.fis-iran.org/fa/resources/encyclopedia/language">اصلی</a> در ۱۷ اوت ۲۰۱۷<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۴ ژوئن ۲۰۰۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AF%D8%A7+%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9+%3C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fis-iran.org%2Ffa%2Fresources%2Fencyclopedia%2Flanguage&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-171"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-171">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFدکتر_محرم_رضایتی_کیشه_خاله" class="citation web">دکتر محرم رضایتی کیشه خاله. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://jlkd.um.ac.ir/index.php/lj/article/view/54976">«مقایسة گویش کرمانجی رودباری با گویشهای کرمانجی خراسان»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%A9+%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4+%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C+%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%A8%D8%A7+%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%D9%87%D8%A7%DB%8C+%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C+%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86&rft.au=%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1+%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85+%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C+%DA%A9%DB%8C%D8%B4%D9%87+%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%87&rft_id=http%3A%2F%2Fjlkd.um.ac.ir%2Findex.php%2Flj%2Farticle%2Fview%2F54976&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-172"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-172">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFوبگاه_تخصصی_زبانشناسی_اتنولوگ" class="citation web">وبگاه تخصصی زبانشناسی اتنولوگ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ethnologue.com/language/kmr">«زبان کردی»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C&rft.au=%D9%88%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8%B5%DB%8C+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D8%AA%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Flanguage%2Fkmr&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-173"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-173">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFدانشنامه_ایرانیکا" class="citation web">دانشنامه ایرانیکا. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i">http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.au=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iranicaonline.org%2Farticles%2Fkurdish-language-i&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">پارامتر <code class="cs1-code">|عنوان= یا |title=</code> ناموجود یا خالی (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#citation_missing_title" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-174"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-174">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20180612141646/http://jlr.alzahra.ac.ir/article_1846_a648a7f1652ff0fab4f3f0d1b5de081d.pdf">«ساخت ارگتیوو فروپاشی آن در گویش کرمانجی خراسان»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. دانشگاه فردوسی مشهد. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://jlr.alzahra.ac.ir/article_1846_a648a7f1652ff0fab4f3f0d1b5de081d.pdf">اصلی</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA+%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%88+%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C+%D8%A2%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4+%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C+%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C+%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fjlr.alzahra.ac.ir%2Farticle_1846_a648a7f1652ff0fab4f3f0d1b5de081d.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-175"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-175">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Jagiellonian university <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.kurdishstudies.pl/files/Fritillaria%2520Kurdica%252001.pdf">http://www.kurdishstudies.pl/files/Fritillaria%20Kurdica%2001.pdf</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.pub=Jagiellonian+university&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.kurdishstudies.pl%2Ffiles%2FFritillaria%2520Kurdica%252001.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">پارامتر <code class="cs1-code">|عنوان= یا |title=</code> ناموجود یا خالی (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#citation_missing_title" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-176"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-176">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>محمد معین فرهنگ فارسی (متوسط)</i>، ششجلدی، انتشارات امیرکبیر، تهران ۱۳۶۲</span></li> <li id="cite_note-177"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-177">↑</a></span> <span class="reference-text">احسان یارشاطر: زبانها و لهجههای ایرانی: مقدمهٔ <i>لغتنامهٔ دهخدا</i>. تهران، ۱۳۳۷</span></li> <li id="cite_note-178"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-178">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ethnologue.com/language/kmr">"Kurdish, Northern"</a>. <i>Ethnologue</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Ethnologue&rft.atitle=Kurdish%2C+Northern&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Flanguage%2Fkmr&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-179"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-179">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ethnologue.com/language/ckb">"Kurdish, Central"</a>. <i>Ethnologue</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Ethnologue&rft.atitle=Kurdish%2C+Central&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Flanguage%2Fckb&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-180"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-180">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation cs2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ethnologue.com/language/sdh">"Kurdish, Southern"</a>, <i>Ethnologue</i></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ethnologue&rft.atitle=Kurdish%2C+Southern&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Flanguage%2Fsdh&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-181"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-181">↑</a></span> <span class="reference-text">Windfuhr, Gernot (1975), “Isoglosses: A Sketch on Persians and Parthians, Kurds and Medes”, Monumentum H.S. Nyberg II (Acta Iranica-5), Leiden: 457-471</span></li> <li id="cite_note-182"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-182">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://parsianjoman.org/?p%3D5586">«http://parsianjoman.org/?p=5586»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=http%3A%2F%2Fparsianjoman.org%2F%3Fp%3D5586&rft_id=http%3A%2F%2Fparsianjoman.org%2F%3Fp%3D5586&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">پیوند خارجی در <code class="cs1-code">|title=</code> وجود دارد (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#param_has_ext_link" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-183"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-183">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPavlenko2008" class="citation book cs1">Pavlenko, Aneta (2008). <i>Multilingualism in post-Soviet countries</i>. Bristol, UK: Multilingual Matters. pp. 18–22. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">ISBN</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-84769-087-6?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-84769-087-6"><bdi>978-1-84769-087-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Multilingualism+in+post-Soviet+countries&rft.place=Bristol%2C+UK&rft.pages=18-22&rft.pub=Multilingual+Matters&rft.date=2008&rft.isbn=978-1-84769-087-6&rft.aulast=Pavlenko&rft.aufirst=Aneta&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-184"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-184">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.today/20120729221413/http://www.earthtimes.org/articles/show/198103,kurdish-politiican-zana-sentenced-to-prison-in-turkey.html">Kurdish politiican Zana sentenced to prison in Turkey : Middle East World</a></span></li> <li id="cite_note-185"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-185">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFIzady1992" class="citation book">Izady، Dr. Mehrdad (<bdi>۱۹۹۲</bdi>). <i>The Kurds, A Concise Handbook</i>. ص. <bdi>۱۷۴</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Kurds%2C+A+Concise+Handbook&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B7%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1992&rft.aulast=Izady&rft.aufirst=Dr.+Mehrdad&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-186"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-186">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFEntessar2009" class="citation book">Entessar، Nader (<bdi>۲۰۰۹</bdi>). <i>Kurdiah Politics in the Middle East</i>. ص. <bdi>۲۳</bdi>. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780739140413?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/9780739140413"><bdi>۹۷۸۰۷۳۹۱۴۰۴۱۳</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kurdiah+Politics+in+the+Middle+East&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B3%3C%2Fbdi%3E&rft.date=2009&rft.isbn=9780739140413&rft.aulast=Entessar&rft.aufirst=Nader&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-187"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-187">↑</a></span> <span class="reference-text">William J. Frawley, William Frawley, <i>International Encyclopedia of Linguistics&</i> 4-Volume Set, Volume 1, Oxford University Press, 2003, <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780195139778?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-19-513977-8</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3Dsl_dDVctycgC%26printsec%3Dfrontcover%26hl%3Den%26sa%3DX%26ved%3D0ahUKEwjB1-SHi5PTAhWCHJoKHR41AFAQ6AEIGzAA%23v%3Donepage%26q%3Dlaki,%2520alaki%26f%3Dfalse">page. 310.</a></span></li> <li id="cite_note-188"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-188">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ensani.ir/file/download/article/20130508153143-2173-60.pdf">زبانها و لهجههای ایرانی/احسان یار شاطر</a>، صفحه ۴۰ کتاب.</span></li> <li id="cite_note-189"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-189">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.lib.ir/fa/library/557/%25DA%25A9%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25AE%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2587-%25D9%2585%25D8%25B1%25DA%25A9%25D8%25B2%25DB%258C-%25D9%2588-%25D9%2585%25D8%25B1%25DA%25A9%25D8%25B2-%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2584%25D8%25A7%25D8%25B9-%25D8%25B1%25D8%25B3%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C-%25D8%25B4%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B1%25DB%258C-%25D8%25A7%25D8%25B5%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25A7%25D9%2586/shelf/53723529">فرهنگ و واژهنامه لکی</a>، صفحه ۱۴ کتاب.</span></li> <li id="cite_note-190"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-190">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jostarnameh.yazd.iau.ir/article_682446_73252986f543f10b91fde44e4a59e70f.pdf">تحلیل تطبیقی ساختاری، مفهومی و کاربردی مثلهای زبان لکی و فارسی</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20230727025941/https://jostarnameh.yazd.iau.ir/article_682446_73252986f543f10b91fde44e4a59e70f.pdf">بایگانیشده</a> در ۲۷ ژوئیه ۲۰۲۳ توسط <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wayback_Machine?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>، صفحه ۱۳۵ کتاب.</span></li> <li id="cite_note-191"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-191">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://ostani.hamshahrilinks.org/Ostan/Iran/Kermanshah/Contents/%25D9%2584%25DA%25A9%25DB%258C%25D8%259B-%25DA%25AF%25D9%2588%25DB%258C%25D8%25B4-%25DB%258C%25D8%25A7-%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25B3%25D8%25AA%25D9%2582%25D9%2584%25D8%259F">لکی؛ گویش یا زبانی مستقل؟</a><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویکیپدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup>، همشهری استانها.</span></li> <li id="cite_note-192"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-192">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://rjhll.basu.ac.ir/article_699_0.html">ردهشناسی زبانهای ایرانی، دکتر محمد دبیرمقدم</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20180703163405/https://rjhll.basu.ac.ir/article_699_0.html">بایگانیشده</a> در ۳ ژوئیه ۲۰۱۸ توسط <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wayback_Machine?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>، دانشگاه بوعلی سینا.</span></li> <li id="cite_note-193"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-193">↑</a></span> <span class="reference-text">توصیف ساختار زبان لکی، فرامرز شهسواری، ریشهشناسی و معناشناسی در زبان لکی، واج، تکواژ و واژه در زبان لکی، انشارات طاق بستان</span></li> <li id="cite_note-194"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-194">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://thekurdishproject.org/history-and-culture/kurdistan-religion/">«Learn About Kurdish Religion | The Kurdish Project»</a> (به انگلیسی). The Kurdish Project<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۰۱۸-۰۱-۰۵</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Learn+About+Kurdish+Religion+%7C+The+Kurdish+Project&rft_id=https%3A%2F%2Fthekurdishproject.org%2Fhistory-and-culture%2Fkurdistan-religion%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-195"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-195">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFFoundation" class="citation web">Foundation، Encyclopaedia Iranica. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://iranicaonline.org/">«Welcome to Encyclopaedia Iranica»</a>. <i>iranicaonline.org</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۰۲۲-۰۱-۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=iranicaonline.org&rft.atitle=Welcome+to+Encyclopaedia+Iranica&rft.aulast=Foundation&rft.aufirst=Encyclopaedia+Iranica&rft_id=https%3A%2F%2Firanicaonline.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-196"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-196">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://johs.jseas.ir/download.aspx?id%3D308">احمدی، کامیل. مطالبات قومی در ایران بر مدار عدالت و توسعه، نشریه علمی مطالعات پژوهشی در علوم انسانی و علوم اجتماعی. شماره ۶۳، تابستان ۱۴۰۰، ص ۱۰۹ - ۱۰۷</a>.</span></li> <li id="cite_note-197"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-197">↑</a></span> <span class="reference-text">آیت محمدی، سیری در تاریخ سیاسی کرد،انتشارات پرسمان،1382</span></li> <li id="cite_note-198"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-198">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFJ.1998" class="citation book">J.، Barkey, Henri (<bdi>۱۹۹۸</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.worldcat.org/oclc/44955496"><i>Turkey's Kurdish question</i></a>. Lanham, Md.: Rowman & Littlefield Publishers. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780585177731?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/9780585177731"><bdi>۹۷۸۰۵۸۵۱۷۷۷۳۱</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Turkey%27s+Kurdish+question&rft.place=Lanham%2C+Md.&rft.pub=Rowman+%26+Littlefield+Publishers&rft.date=1998&rft.isbn=9780585177731&rft.aulast=J.&rft.aufirst=Barkey%2C+Henri&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F44955496&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-199"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-199">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.kurdistanica.com/?q%3Dnode/99">"Sufi Mystic Orders | KURDISTANICA.com"</a>. <i>www.kurdistanica.com</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-01-05</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.kurdistanica.com&rft.atitle=Sufi+Mystic+Orders+%7C+KURDISTANICA.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.kurdistanica.com%2F%3Fq%3Dnode%2F99&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-200"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-200">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.kurdistanica.com/?q%3Dnode/97">مقالهٔ مسیحیت در کردستان در دانشنامهٔ کردستانیکا</a></span></li> <li id="cite_note-201"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-201">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20130205013659/http://www.lahana.org/blog/The%2520history%2520of%2520Judaism%2520in%2520Kurdistan.htm">«مقالهٔ یهودیت در کردستان، نوشتهٔ دکتر م. ایزدی»</a>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.lahana.org/blog/The%2520history%2520of%2520Judaism%2520in%2520Kurdistan.htm">اصلی</a> در ۵ فوریه ۲۰۱۳<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۱۲ فوریه ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%94+%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%8C+%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87%D9%94+%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1+%D9%85.+%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lahana.org%2Fblog%2FThe%2520history%2520of%2520Judaism%2520in%2520Kurdistan.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-202"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-202">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20120114113558/http://anthropology.ir/node/8163">«انسانشناسی و فرهنگ»</a>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://anthropology.ir/node/8163">اصلی</a> در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۳۰ دسامبر ۲۰۱۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D9%88+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fanthropology.ir%2Fnode%2F8163&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-203"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-203">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>احمدی، کامیل. از مرز تا مرز (پژوهشی جامع در باب هویت و قومیت در ایران). لندن، انتشارات مهری. چاپ اول. (۱۴۰۰). ص ۱۳۰</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%8C+%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84.+%D8%A7%D8%B2+%D9%85%D8%B1%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D9%85%D8%B1%D8%B2+%28%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%AF%D8%B1+%D8%A8%D8%A7%D8%A8+%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA+%D9%88+%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%29.+%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86%D8%8C+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C.+%DA%86%D8%A7%D9%BE+%D8%A7%D9%88%D9%84.+%28%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B0%29.+%D8%B5+%DB%B1%DB%B3%DB%B0.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-204"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-204">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Ahmady, Kameel. Another look at east and southeast Turkey. GABB Publication, Diyarbakır, 2009. p 248 and 249</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ahmady%2C+Kameel.+Another+look+at+east+and+southeast+Turkey.+GABB+Publication%2C+Diyarbak%C4%B1r%2C+2009.+p+248+and+249.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-205"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-205">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ethnologue.com/subgroups/kurdish">"Kurdish"</a>. <i>Ethnologue</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Ethnologue&rft.atitle=Kurdish&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Fsubgroups%2Fkurdish&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-206"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-206">↑</a></span> <span class="reference-text">محمد معین. <i>فرهنگ فارسی (متوسط)</i> (ششجلدی). تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۲</span></li> <li id="cite_note-207"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-207">↑</a></span> <span class="reference-text">احسان یارشاطر: «زبانها و لهجههای ایرانی». مقدمهٔ <i>لغتنامهی</i> دهخدا. تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۳۷</span></li> <li id="cite_note-208"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-208">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.isna.ir/news/1402122014032/%25D9%2584%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3-%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%258C-%25DA%25AF%25D9%2586%25D8%25AC%25DB%258C%25D9%2586%25D9%2587-%25D8%25A7%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF%25DA%25AF%25D8%25A7%25D8%25B1-%25D8%25AF%25D8%25B1-%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2587%25D9%2586%25DA%25AF-%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586">«لباس کردی، گنجینهای ماندگار در فرهنگ کردستان»</a>. <i>ایسنا</i><span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۰ اسفند ۱۴۰۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%8C+%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%AF%D8%B1+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.isna.ir%2Fnews%2F1402122014032%2F%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-209"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-209">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFA._Manafy" class="citation book cs1">A. Manafy. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DM6gsAQAAIAAJ%26q%3DGuran%2BKurds%2BTurkey%26dq%3DGuran%2BKurds%2BTurkey%26hl%3Den%26sa%3DX%26ved%3D0ahUKEwjlr4aP1u7RAhVBMBoKHcJeDE44ChDoAQgnMAE"><i>The Kurdish Political Struggles in Iran, Iraq, and Turkey: A Critical Analysis</i></a> (illustrated ed.). University Press of America, 2005. p. 6. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">ISBN</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-7618-3003-0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/0-7618-3003-0"><bdi>0-7618-3003-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Kurdish+Political+Struggles+in+Iran%2C+Iraq%2C+and+Turkey%3A+A+Critical+Analysis&rft.pages=6&rft.edition=illustrated&rft.pub=University+Press+of+America%2C+2005&rft.isbn=0-7618-3003-0&rft.au=A.+Manafy&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DM6gsAQAAIAAJ%26q%3DGuran%2BKurds%2BTurkey%26dq%3DGuran%2BKurds%2BTurkey%26hl%3Den%26sa%3DX%26ved%3D0ahUKEwjlr4aP1u7RAhVBMBoKHcJeDE44ChDoAQgnMAE&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-فرهنگستان_زبان_کردی-210"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_210-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.akademiyakurdi.org/kurdi/">فرهنگستان زبان کردی</a></span></li> <li id="cite_note-211"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-211">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFچایلد1387" class="citation book">چایلد (<bdi>۱۳۸۷</bdi>). <i>آریاییها</i>. ص. <bdi>۲۲۷</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B2%DB%B7%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1387&rft.au=%DA%86%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> <li id="cite_note-212"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-212">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.scopus.com/record/display.uri?eid%3D2-s2.0-85010378928%26origin%3Dinward%26txGid%3Dfc17e921628b9454891529517ba39de6">https://www.scopus.com/record/display.uri?eid=2-s2.0-85010378928&origin=inward&txGid=fc17e921628b9454891529517ba39de6</a> </span></li> <li id="cite_note-213"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-213">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://scholar.google.com/scholar_lookup?title%3DThe%2520Ancient%2520Orient%26publication_year%3D1994%26author%3DW.%2520von%2520Soden%23d%3Dgs_qabs%26t%3D1710086913921%26u%3D%2523p%253DM8gjTxZQ7fgJ">https://scholar.google.com/scholar_lookup?title=The%20Ancient%20Orient&publication_year=1994&author=W.%20von%20Soden#d=gs_qabs&t=1710086913921&u=%23p%3DM8gjTxZQ7fgJ</a></span></li> <li id="cite_note-214"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-214">↑</a></span> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://scholar.google.com/scholar_lookup?title%3DThe%2520Neolithic%2520of%2520the%2520Near%2520East%26publication_year%3D1975%26author%3DJ.%2520Mellaart">https://scholar.google.com/scholar_lookup?title=The%20Neolithic%20of%20the%20Near%20East&publication_year=1975&author=J.%20Mellaart</a></span></li> <li id="cite_note-215"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-215">↑</a></span> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.scopus.com/record/display.uri?eid%3D2-s2.0-22244468714%26origin%3Dinward%26txGid%3D595058c7dadc4557f8aa13275a63b6f5">https://www.scopus.com/record/display.uri?eid=2-s2.0-22244468714&origin=inward&txGid=595058c7dadc4557f8aa13275a63b6f5</a></span></li> <li id="cite_note-216"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-216">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5063635/">https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5063635/</a></span></li> <li id="cite_note-217"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-217">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18001303/">https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18001303/</a> </span></li> <li id="cite_note-218"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-218">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20221119182437/https://www.photographymuseum.com/persiandouble.html">«نسخه آرشیو شده»</a>. بایگانیشده از <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.photographymuseum.com/persiandouble.html">اصلی</a> در ۱۹ نوامبر ۲۰۲۲<span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۱۹ نوامبر ۲۰۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87+%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88+%D8%B4%D8%AF%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.photographymuseum.com%2Fpersiandouble.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span></li> </ol> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(15)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&section=28&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویرایش بخش: منابع" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>ویرایش</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-15 collapsible-block" id="mf-section-15"> <ul> <li><cite id="CITEREFاشمیت1387" class="citation book">اشمیت، رودیگر (<bdi>۱۳۸۷</bdi>). <i>راهنمای زبانهای ایرانی</i>. ترجمهٔ آرمان بختیاری، عسکر بهرامی، حسن رضایی باغ بیدی و نگین صالحی نیا. تهران: انتشارات ققنوس. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-311-488-0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/964-311-488-0"><bdi>۹۶۴-۳۱۱-۴۸۸-۰</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%82%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B3&rft.date=1387&rft.isbn=964-311-488-0&rft.aulast=%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%AA&rft.aufirst=%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFچایلد1387" class="citation book">چایلد، ویر گوردون (<bdi>۱۳۸۷</bdi>). <i>آریاییها</i>. ترجمهٔ محمدتقی فرامرزی. تهران: انتشارات نگاه. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-351-348-3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/964-351-348-3"><bdi>۹۶۴-۳۵۱-۳۴۸-۳</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87&rft.date=1387&rft.isbn=964-351-348-3&rft.aulast=%DA%86%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AF&rft.aufirst=%D9%88%DB%8C%D8%B1+%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFاسدی1390" class="citation">اسدی، علیرضا (<bdi>۱۳۹۰</bdi>)، <i>فرهنگ تطبیقی <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="گویش کردی">گویش کردی</a> ایلامی با <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="زبان ایرانی">زبان ایرانی</a> میانه (<a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="پهلوی اشکانی">پهلوی اشکانی</a> و ساسانی) به انضمام تاریخ و زبان استان ایلام قبل از اسلام</i>، ایلام: انتشارات جوهر حیات، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-600-6355-23-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/978-600-6355-23-8"><bdi>۹۷۸-۶۰۰-۶۳۵۵-۲۳-۸</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%AA%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D9%82%DB%8C+%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C+%D8%A8%D8%A7+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87+%28%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C+%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D9%88+%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%29+%D8%A8%D9%87+%D8%A7%D9%86%D8%B6%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%88+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%82%D8%A8%D9%84+%D8%A7%D8%B2+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.place=%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%AC%D9%88%D9%87%D8%B1+%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA&rft.date=1390&rft.isbn=978-600-6355-23-8&rft.aulast=%D8%A7%D8%B3%D8%AF%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><cite id="CITEREFگبانچی1392" class="citation">گبانچی، ایوب (<bdi>۱۳۹۲</bdi>)، <i>جشنها و آیینهای ایران باستان</i>، تهران: انتشارات عطایی، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-964-313-709-0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/978-964-313-709-0"><bdi>۹۷۸-۹۶۴-۳۱۳-۷۰۹-۰</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AC%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%B9%D8%B7%D8%A7%DB%8C%DB%8C&rft.date=1392&rft.isbn=978-964-313-709-0&rft.aulast=%DA%AF%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A8&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li>صفا، ذبیحاللّه، تاریخ ادبیات در ایران (۸ مجلد)، انتشارات فردوس.</li> <li><cite id="CITEREFقرشی1389" class="citation book">قرشی، امانالله (<bdi>۱۳۸۹</bdi>). <i>ایراننامک: نگرشی نو به تاریخ و نام ایران</i>. تهران: انتشارات هرمس. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شماره استاندارد بینالمللی کتاب">شابک</a> <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-964-6641-81-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویژه:منابع کتاب/978-964-6641-81-5"><bdi>۹۷۸-۹۶۴-۶۶۴۱-۸۱-۵</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DA%A9%3A+%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DB%8C+%D9%86%D9%88+%D8%A8%D9%87+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%88+%D9%86%D8%A7%D9%85+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%B3&rft.date=1389&rft.isbn=978-964-6641-81-5&rft.aulast=%D9%82%D8%B1%D8%B4%DB%8C&rft.aufirst=%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li>Rawlinson, George, The Seven Great Monarchies Of The Ancient Eastern World, Vol 7, 1871. (copy at Project Gutenberg)Omran Yahya Feili; Arlene R. Fromchuck (1986). Michael Curtis (ed.). The Middle East Reader. Transaction Books. p. 123. <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9781412837798?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-1-4128-3779-8</a>. تاریخ ایران، <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پرسی سایکس">سِر پرسی سایکس</a>، ۱۳۵۵.</li> <li>Jamie Stokes, ed. (2009). "Kurds". Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East. Facts on File. p. 380. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.irantarikh.com/tarikh/iran04.pdf">کتاب تاریخ ایران دکتر خنجی</a></li> <li>William Linn Westermann (1944). Peoples of the Near East Without a National Future. Council on Foreign Relations. p. 8. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r37199623"> <div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"></div></li> </ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style> <div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"> <span typeof="mw:File"><span> <noscript> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1376"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 30px;height: 40px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" data-alt="" data-width="30" data-height="40" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></span></span> </div> <div class="side-box-text plainlist"> در <a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ویکیانبار">ویکیانبار</a> پروندههایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Kurdish_people" class="extiw" title="commons:Category:Kurdish people">مردم کرد</a></span> موجود است. </div> </div> </div> <div class="navbox-styles"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style> </div> <div class="navbox-styles"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"> </div> <div class="navbox-styles"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"> </div> <div class="navbox-styles"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"> </div> <ul> <li><cite id="CITEREFهنربیشلر1390" class="citation">هنربیشلر، فردیناند (<bdi>۱۳۹۰</bdi>)، <i>منشأ کُرد</i>، تهران: انتشارات امیرکبیر</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A3+%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D8%AF&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1&rft.date=1390&rft.aulast=%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D9%84%D8%B1&rft.aufirst=%D9%81%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li>منبع_جغرافیای استرابون. سرزمینهای تحت کنترل هخامنشیان</li> <li>فقه اللغه ایرانی_ای. ام. ارانسکی</li> <li>الکورد فی المصادر القدیمیه_جرار درایور</li> <li><cite id="CITEREFادریسیان1380" class="citation">ادریسیان، غلامعلی (<bdi>۱۳۸۰</bdi>)، <i>کردستان در هزارههای ماقبل تاریخ</i>، تهران: انتشارات امیرکبیر</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%A7%D9%82%D8%A8%D9%84+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1&rft.date=1380&rft.aulast=%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%DB%8C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> </ul><!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.codfw.main‐75b4cd9cb5‐bnzcs Cached time: 20241126003731 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 1.950 seconds Real time usage: 2.284 seconds Preprocessor visited node count: 18012/1000000 Post‐expand include size: 499035/2097152 bytes Template argument size: 34450/2097152 bytes Highest expansion depth: 30/100 Expensive parser function count: 23/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 450223/5000000 bytes Lua time usage: 1.105/10.000 seconds Lua memory usage: 9594256/52428800 bytes Lua Profile: ? 320 ms 23.2% recursiveClone <mwInit.lua:45> 200 ms 14.5% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::callParserFunction 160 ms 11.6% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::match 160 ms 11.6% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::gsub 160 ms 11.6% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument 80 ms 5.8% dataWrapper <mw.lua:672> 60 ms 4.3% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::formatDate 40 ms 2.9% mw.executeModule <mw.lua:467> 40 ms 2.9% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::getExpensiveData 20 ms 1.4% [others] 140 ms 10.1% Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1949.991 1 -total 54.19% 1056.652 2 الگو:پانویس 14.46% 281.951 33 الگو:یادکرد_وب 11.46% 223.514 21 الگو:Cite_web 10.51% 204.974 2 الگو:Infobox_ethnic_group 9.48% 184.853 2 الگو:Infobox 7.67% 149.612 25 الگو:یادکرد_کتاب 6.21% 121.132 4 الگو:Cite_book 5.74% 111.954 10 الگو:گرداننده_رده 5.65% 110.243 4 الگو:مدرک --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:idhash:3039-0!canonical and timestamp 20241126003753 and revision id 40672706. Rendering was triggered because: edit-page --> </section> </div><!-- MobileFormatter took 0.052 seconds --><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --> <noscript> <img src="https://login.m.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&mobile=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"> </noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet=""> برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%26oldid%3D40672706">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مردم_کرد&oldid=40672706</a>» </div> </div> </div> <div class="post-content" id="page-secondary-actions"> </div> </main> <footer class="mw-footer minerva-footer" role="contentinfo"><a class="last-modified-bar" href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=history&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <div class="post-content last-modified-bar__content"><span class="minerva-icon minerva-icon-size-medium minerva-icon--modified-history"></span> <span class="last-modified-bar__text modified-enhancement" data-user-name="Ali.bdiesel" data-user-gender="unknown" data-timestamp="1732581448"> <span>آخرینبار در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۴، ۰۰:۳۷ ویرایش شده است</span> </span> <span class="minerva-icon minerva-icon-size-small minerva-icon--expand"></span> </div></a> <div class="post-content footer-content"> <div id="mw-data-after-content"> <div class="read-more-container"></div> </div> <div id="p-lang"> <h4>زبانها</h4> <section> <ul id="p-variants" class="minerva-languages"></ul> <ul class="minerva-languages"> <li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ady.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D1%2585%25D1%258D%25D1%2580" title="Курдхэр–آدیجیایی" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Курдхэр" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="آدیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://af.wikipedia.org/wiki/Koerde" title="Koerde–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Koerde" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://an.wikipedia.org/wiki/Kurdos" title="Kurdos–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Kurdos" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ar.wikipedia.org/wiki/%25D9%2583%25D8%25B1%25D8%25AF" title="كرد–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كرد" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arc.wikipedia.org/wiki/%25DC%25A5%25DC%25A1%25DC%2590_%25DC%25A9%25DC%25AA%25DC%2595%25DC%2598%25DC%259D%25DC%2590" title="ܥܡܐ ܩܪܕܘܝܐ–آرامی" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܥܡܐ ܩܪܕܘܝܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="آرامی" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arz.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25D9%2583%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25AF" title="اكراد–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="اكراد" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ast.wikipedia.org/wiki/Pueblu_curdu" title="Pueblu curdu–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Pueblu curdu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://az.wikipedia.org/wiki/K%25C3%25BCrdl%25C9%2599r" title="Kürdlər–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Kürdlər" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://azb.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2584%25D8%25B1" title="کوردلر–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="کوردلر" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ba.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D1%2582%25D0%25B0%25D1%2580" title="Курдтар–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Курдтар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ban.wikipedia.org/wiki/Wong_Kurdi" title="Wong Kurdi–بالیایی" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Wong Kurdi" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="بالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bar.wikipedia.org/wiki/Kurdn" title="Kurdn–باواریایی" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Kurdn" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="باواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D1%258B" title="Курды–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Курды" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D1%258B" title="Курды–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Курды" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bg.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%258E%25D1%2580%25D0%25B4%25D0%25B8" title="Кюрди–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Кюрди" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A6%2595%25E0%25A7%2581%25E0%25A6%25B0%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25A6%25E0%25A6%25BF_%25E0%25A6%259C%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25A4%25E0%25A6%25BF" title="কুর্দি জাতি–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কুর্দি জাতি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://br.wikipedia.org/wiki/Kurded" title="Kurded–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Kurded" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bs.wikipedia.org/wiki/Kurdi" title="Kurdi–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kurdi" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ca.wikipedia.org/wiki/Kurds" title="Kurds–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Kurds" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ce.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2585%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D0%25BE%25D0%25B9" title="Кхурдой–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Кхурдой" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF" title="کورد–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کورد" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://crh.wikipedia.org/wiki/K%25C3%25BCrtler" title="Kürtler–ترکی کریمه" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Kürtler" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ترکی کریمه" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cs.wikipedia.org/wiki/Kurdov%25C3%25A9" title="Kurdové–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kurdové" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cv.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D1%2581%25D0%25B5%25D0%25BC" title="Курдсем–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Курдсем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cy.wikipedia.org/wiki/Cyrdiaid" title="Cyrdiaid–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cyrdiaid" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://da.wikipedia.org/wiki/Kurdere" title="Kurdere–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Kurdere" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://de.wikipedia.org/wiki/Kurden" title="Kurden–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Kurden" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://diq.wikipedia.org/wiki/Kurd" title="Kurd–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Kurd" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%259A%25CE%25BF%25CF%258D%25CF%2581%25CE%25B4%25CE%25BF%25CE%25B9" title="Κούρδοι–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Κούρδοι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Kurds" title="Kurds–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Kurds" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eo.wikipedia.org/wiki/Kurdoj" title="Kurdoj–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kurdoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_kurdo" title="Pueblo kurdo–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Pueblo kurdo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://et.wikipedia.org/wiki/Kurdid" title="Kurdid–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Kurdid" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eu.wikipedia.org/wiki/Kurdu" title="Kurdu–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kurdu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fi.wikipedia.org/wiki/Kurdit" title="Kurdit–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kurdit" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fo.wikipedia.org/wiki/Kurdar" title="Kurdar–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Kurdar" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fr.wikipedia.org/wiki/Kurdes" title="Kurdes–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Kurdes" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fy.wikipedia.org/wiki/Koerden" title="Koerden–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Koerden" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ga.wikipedia.org/wiki/Coird%25C3%25ADnigh" title="Coirdínigh–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Coirdínigh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gl.wikipedia.org/wiki/Pobo_kurdo" title="Pobo kurdo–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Pobo kurdo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ha.wikipedia.org/wiki/Kurdawa" title="Kurdawa–هوسایی" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Kurdawa" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="هوسایی" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hak.wikipedia.org/wiki/Kurd-ng%25C3%25ACn" title="Kurd-ngìn–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Kurd-ngìn" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://he.wikipedia.org/wiki/%25D7%259B%25D7%2595%25D7%25A8%25D7%2593%25D7%2599%25D7%259D" title="כורדים–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="כורדים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hi.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%2595%25E0%25A5%2581%25E0%25A4%25B0%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25A6_%25E0%25A4%25B2%25E0%25A5%258B%25E0%25A4%2597" title="कुर्द लोग–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कुर्द लोग" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hr.wikipedia.org/wiki/Kurdi" title="Kurdi–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kurdi" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hu.wikipedia.org/wiki/Kurdok" title="Kurdok–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kurdok" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hy.wikipedia.org/wiki/%25D5%2594%25D6%2580%25D5%25A4%25D5%25A5%25D6%2580" title="Քրդեր–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Քրդեր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://id.wikipedia.org/wiki/Orang_Kurdi" title="Orang Kurdi–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Orang Kurdi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://io.wikipedia.org/wiki/Kurdi" title="Kurdi–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Kurdi" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://is.wikipedia.org/wiki/K%25C3%25BArdar" title="Kúrdar–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Kúrdar" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://it.wikipedia.org/wiki/Curdi" title="Curdi–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Curdi" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ja.wikipedia.org/wiki/%25E3%2582%25AF%25E3%2583%25AB%25E3%2583%2589%25E4%25BA%25BA" title="クルド人–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="クルド人" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jv.wikipedia.org/wiki/Wong_Kurdhi" title="Wong Kurdhi–جاوهای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Wong Kurdhi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوهای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ka.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%25A5%25E1%2583%25A3%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2597%25E1%2583%2594%25E1%2583%2591%25E1%2583%2598" title="ქურთები–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ქურთები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kab.wikipedia.org/wiki/Ikurdiyen" title="Ikurdiyen–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Ikurdiyen" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kge.wikipedia.org/wiki/Jolma_Kurdi" title="Jolma Kurdi–Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Jolma Kurdi" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kk.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D2%25AF%25D1%2580%25D0%25B4%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2580" title="Күрдтер–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Күрдтер" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B2%2595%25E0%25B3%2581%25E0%25B2%25B0%25E0%25B3%258D%25E0%25B2%25A6%25E0%25B3%258D_%25E0%25B2%259C%25E0%25B2%25A8%25E0%25B2%25BE%25E0%25B2%2582%25E0%25B2%2597" title="ಕುರ್ದ್ ಜನಾಂಗ–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕುರ್ದ್ ಜನಾಂಗ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ko.wikipedia.org/wiki/%25EC%25BF%25A0%25EB%25A5%25B4%25EB%2593%259C%25EC%25A1%25B1" title="쿠르드족–کرهای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="쿠르드족" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کرهای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ku.wikipedia.org/wiki/Kurd" title="Kurd–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Kurd" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ky.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D2%25AF%25D1%2580%25D0%25B4%25D0%25B4%25D3%25A9%25D1%2580" title="Күрддөр–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Күрддөр" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://la.wikipedia.org/wiki/Curdi" title="Curdi–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Curdi" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lfn.wikipedia.org/wiki/Curdi" title="Curdi–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Curdi" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lt.wikipedia.org/wiki/Kurdai" title="Kurdai–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kurdai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lv.wikipedia.org/wiki/Kurdi" title="Kurdi–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kurdi" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mg.wikipedia.org/wiki/Kiorda_(vahoaka)" title="Kiorda (vahoaka)–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kiorda (vahoaka)" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mk.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D0%25B8" title="Курди–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Курди" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ml.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B4%2595%25E0%25B5%2581%25E0%25B5%25BC%25E0%25B4%25A6%25E0%25B5%258D" title="കുർദ്–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കുർദ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mn.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D2%25AF%25D2%25AF%25D0%25B4" title="Курдүүд–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Курдүүд" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mr.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%2595%25E0%25A5%2581%25E0%25A4%25B0%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25A6_%25E0%25A4%25B2%25E0%25A5%258B%25E0%25A4%2595" title="कुर्द लोक–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कुर्द लोक" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ms.wikipedia.org/wiki/Orang_Kurdi" title="Orang Kurdi–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Orang Kurdi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mzn.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF" title="کورد–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="کورد" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nl.wikipedia.org/wiki/Koerden" title="Koerden–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Koerden" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nn.wikipedia.org/wiki/Kurdarar" title="Kurdarar–نروژی نینُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kurdarar" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نینُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://no.wikipedia.org/wiki/Kurdere" title="Kurdere–نروژی بوکمُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kurdere" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوکمُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://os.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D0%25B0%25D0%25B3_%25D0%25B0%25D0%25B4%25C3%25A6%25D0%25BC" title="Курдаг адæм–آسی" lang="os" hreflang="os" data-title="Курдаг адæм" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="آسی" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pa.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A8%2595%25E0%25A9%2581%25E0%25A8%25B0%25E0%25A8%25A6_%25E0%25A8%25B2%25E0%25A9%258B%25E0%25A8%2595" title="ਕੁਰਦ ਲੋਕ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੁਰਦ ਲੋਕ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/wiki/Kurdowie" title="Kurdowie–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kurdowie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pnb.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF" title="کرد–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کرد" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ps.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586" title="کوردان–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="کوردان" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pt.wikipedia.org/wiki/Curdos" title="Curdos–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Curdos" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ro.wikipedia.org/wiki/Kurzi" title="Kurzi–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Kurzi" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ru.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D1%258B" title="Курды–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Курды" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sco.wikipedia.org/wiki/Kurds" title="Kurds–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Kurds" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sd.wikipedia.org/wiki/%25DA%25AA%25D8%25B1%25D8%25AF" title="ڪرد–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪرد" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sh.wikipedia.org/wiki/Kurdi" title="Kurdi–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kurdi" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://simple.wikipedia.org/wiki/Kurdish_people" title="Kurdish people–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Kurdish people" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sk.wikipedia.org/wiki/Kurdi" title="Kurdi–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Kurdi" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sl.wikipedia.org/wiki/Kurdi" title="Kurdi–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kurdi" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sq.wikipedia.org/wiki/Kurd%25C3%25ABt" title="Kurdët–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kurdët" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sr.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D0%25B8" title="Курди–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Курди" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stq.wikipedia.org/wiki/Kurden" title="Kurden–Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Kurden" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sv.wikipedia.org/wiki/Kurder" title="Kurder–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kurder" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sw.wikipedia.org/wiki/Wakurdi" title="Wakurdi–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Wakurdi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ta.wikipedia.org/wiki/%25E0%25AE%2595%25E0%25AF%2581%25E0%25AE%25B0%25E0%25AF%258D%25E0%25AE%25A4%25E0%25AF%2581_%25E0%25AE%25AE%25E0%25AE%2595%25E0%25AF%258D%25E0%25AE%2595%25E0%25AE%25B3%25E0%25AF%258D" title="குர்து மக்கள்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="குர்து மக்கள்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://te.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B0%2595%25E0%25B1%2581%25E0%25B0%25B0%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25A6%25E0%25B1%2581%25E0%25B0%25B2%25E0%25B1%2581" title="కుర్దులు–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="కుర్దులు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tg.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D2%25B3%25D0%25BE" title="Курдҳо–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Курдҳо" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://th.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B8%258A%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25A7%25E0%25B9%2580%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%25B4%25E0%25B8%25A3%25E0%25B9%258C%25E0%25B8%2594" title="ชาวเคิร์ด–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="ชาวเคิร์ด" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tk.wikipedia.org/wiki/K%25C3%25BCrtler" title="Kürtler–ترکمنی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Kürtler" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tly.wikipedia.org/wiki/Kurdon" title="Kurdon–Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Kurdon" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tr.wikipedia.org/wiki/K%25C3%25BCrtler" title="Kürtler–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kürtler" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tt.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D3%25A9%25D1%2580%25D0%25B4%25D0%25BB%25D3%2599%25D1%2580" title="Көрдләр–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Көрдләр" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ug.wikipedia.org/wiki/%25D9%2583%25DB%2587%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2584%25D8%25A7%25D8%25B1" title="كۇردلار–اویغوری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="كۇردلار" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="اویغوری" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uk.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B4%25D0%25B8" title="Курди–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Курди" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ur.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF" title="کرد–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کرد" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uz.wikipedia.org/wiki/Kurdlar" title="Kurdlar–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Kurdlar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%25C6%25B0%25E1%25BB%259Di_Kurd" title="Người Kurd–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Người Kurd" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wuu.wikipedia.org/wiki/%25E5%25BA%2593%25E5%25B0%2594%25E5%25BE%25B7%25E4%25BA%25BA" title="库尔德人–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="库尔德人" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://xmf.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%25A5%25E1%2583%25A3%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2597%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A4%25E1%2583%2598" title="ქურთეფი–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ქურთეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://yi.wikipedia.org/wiki/%25D7%25A7%25D7%2595%25D7%25A8%25D7%2593%25D7%259F" title="קורדן–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קורדן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zgh.wikipedia.org/wiki/%25E2%25B5%259C%25E2%25B5%2593%25E2%25B5%259C%25E2%25B5%258D%25E2%25B4%25B0%25E2%25B5%25A2%25E2%25B5%259C_%25E2%25B5%259C%25E2%25B4%25B0%25E2%25B4%25BD%25E2%25B5%2593%25E2%25B5%2594%25E2%25B4%25B7%25E2%25B5%2589%25E2%25B5%259C" title="ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵜ ⵜⴰⴽⵓⵔⴷⵉⵜ–آمازیغی معیار مراکش" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵜ ⵜⴰⴽⵓⵔⴷⵉⵜ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="آمازیغی معیار مراکش" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh.wikipedia.org/wiki/%25E5%25BA%2593%25E5%25B0%2594%25E5%25BE%25B7%25E4%25BA%25BA" title="库尔德人–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="库尔德人" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Kurd_l%25C3%25A2ng" title="Kurd lâng–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kurd lâng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%25E5%25BA%25AB%25E7%2588%25BE%25E5%25BE%25B7%25E4%25BA%25BA" title="庫爾德人–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="庫爾德人" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> </section> </div> <div class="minerva-footer-logo"> <img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" alt="ویکیپدیا" width="96" height="32" style="width: 6em; height: 2em;"> </div> <ul id="footer-info" class="footer-info hlist hlist-separated"> <li id="footer-info-lastmod">این صفحه آخرینبار در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۴ ساعت ۰۰:۳۷ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">محتوا تحت <a class="external" rel="nofollow" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa">CC BY-SA 4.0</a> در دسترس است <br> مگر خلافش ذکر شده باشد.</li> </ul> <ul id="footer-places" class="footer-places hlist hlist-separated"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">دربارهٔ ویکیپدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="https://fa-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">تکذیبنامهها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آییننامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang%3Dfa">توسعهدهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stats.wikimedia.org/%23/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-terms-use"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.m.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a></li> <li id="footer-places-desktop-toggle"><a id="mw-mf-display-toggle" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585_%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25AF%26mobileaction%3Dtoggle_view_desktop" data-event-name="switch_to_desktop">نمای رایانه</a></li> </ul> </div> </footer> </div> </div> <div class="mw-notification-area" data-mw="interface"></div><!-- v:8.3.1 --> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-694cf4987f-4slch","wgBackendResponseTime":265,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.950","walltime":"2.284","ppvisitednodes":{"value":18012,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":499035,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":34450,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":30,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":23,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":450223,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1949.991 1 -total"," 54.19% 1056.652 2 الگو:پانویس"," 14.46% 281.951 33 الگو:یادکرد_وب"," 11.46% 223.514 21 الگو:Cite_web"," 10.51% 204.974 2 الگو:Infobox_ethnic_group"," 9.48% 184.853 2 الگو:Infobox"," 7.67% 149.612 25 الگو:یادکرد_کتاب"," 6.21% 121.132 4 الگو:Cite_book"," 5.74% 111.954 10 الگو:گرداننده_رده"," 5.65% 110.243 4 الگو:مدرک"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.105","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":9594256,"limit":52428800},"limitreport-profile":[["?","320","23.2"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","200","14.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","160","11.6"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","160","11.6"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::gsub","160","11.6"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","80","5.8"],["dataWrapper \u003Cmw.lua:672\u003E","60","4.3"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::formatDate","40","2.9"],["mw.executeModule \u003Cmw.lua:467\u003E","40","2.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpensiveData","20","1.4"],["[others]","140","10.1"]]},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.codfw.main-75b4cd9cb5-bnzcs","timestamp":"20241126003731","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0645\u0631\u062f\u0645 \u06a9\u0631\u062f","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12223","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12223","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-11-08T22:30:44Z","dateModified":"2024-11-26T00:37:28Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/49\/Kurdish_people_celebrating_Nowruz_2018%2C_Tangi_Sar_village_%2813970105000310636575780985163970_85604%29.jpg","headline":"\u06cc\u06a9\u06cc \u0627\u0632 \u0627\u0642\u0648\u0627\u0645 \u0627\u06cc\u0631\u0627\u0646\u06cc"}</script> <script>(window.NORLQ=window.NORLQ||[]).push(function(){var ns,i,p,img;ns=document.getElementsByTagName('noscript');for(i=0;i<ns.length;i++){p=ns[i].nextSibling;if(p&&p.className&&p.className.indexOf('lazy-image-placeholder')>-1){img=document.createElement('img');img.setAttribute('src',p.getAttribute('data-src'));img.setAttribute('width',p.getAttribute('data-width'));img.setAttribute('height',p.getAttribute('data-height'));img.setAttribute('alt',p.getAttribute('data-alt'));p.parentNode.replaceChild(img,p);}}});</script> <script>function gtElInit() {var lib = new google.translate.TranslateService();lib.translatePage('fa', 'en', function () {});}</script> <script src="https://translate.google.com/translate_a/element.js?cb=gtElInit&hl=en-GB&client=wt" type="text/javascript"></script> </body> </html>