CINXE.COM
Last Gospel - Wikipedia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="en" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Last Gospel - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )enwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","January","February","March","April","May","June","July","August","September","October","November","December"],"wgRequestId":"2ac03560-ed0f-4e4a-b681-be0927addeb0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Last_Gospel","wgTitle":"Last Gospel","wgCurRevisionId":1263918723,"wgRevisionId":1263918723,"wgArticleId":18309007,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Articles with short description","Short description matches Wikidata","Articles containing Latin-language text","Gospel of John","Tridentine Mass","Order of Mass"],"wgPageViewLanguage":"en","wgPageContentLanguage":"en","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Last_Gospel","wgRelevantArticleId":18309007,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"en","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"en"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":false,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":6000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2185871","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles": "ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents", "ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=en&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=en&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=en&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/The_Last_Gospel.JPG/1200px-The_Last_Gospel.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/The_Last_Gospel.JPG/800px-The_Last_Gospel.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/The_Last_Gospel.JPG/640px-The_Last_Gospel.JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Last Gospel - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//en.m.wikipedia.org/wiki/Last_Gospel"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edit this page" href="/w/index.php?title=Last_Gospel&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (en)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//en.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Last_Gospel"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom feed" href="/w/index.php?title=Special:RecentChanges&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Last_Gospel rootpage-Last_Gospel skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Main menu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Main menu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Main menu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Main menu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">hide</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Main_Page" title="Visit the main page [z]" accesskey="z"><span>Main page</span></a></li><li id="n-contents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Contents" title="Guides to browsing Wikipedia"><span>Contents</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Current_events" title="Articles related to current events"><span>Current events</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Special:Random" title="Visit a randomly selected article [x]" accesskey="x"><span>Random article</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:About" title="Learn about Wikipedia and how it works"><span>About Wikipedia</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Contact_us" title="How to contact Wikipedia"><span>Contact us</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Contribute </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Help:Contents" title="Guidance on how to use and edit Wikipedia"><span>Help</span></a></li><li id="n-introduction" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Help:Introduction" title="Learn how to edit Wikipedia"><span>Learn to edit</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Community_portal" title="The hub for editors"><span>Community portal</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Special:RecentChanges" title="A list of recent changes to Wikipedia [r]" accesskey="r"><span>Recent changes</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:File_upload_wizard" title="Add images or other media for use on Wikipedia"><span>Upload file</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Special:SpecialPages"><span>Special pages</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Main_Page" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="The Free Encyclopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-en.svg" width="117" height="13" style="width: 7.3125em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Special:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Search Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Search</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Search Wikipedia" aria-label="Search Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Search Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Special:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Search</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Personal tools"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Appearance" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Appearance</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=en.wikipedia.org&uselang=en" class=""><span>Donate</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Special:CreateAccount&returnto=Last+Gospel" title="You are encouraged to create an account and log in; however, it is not mandatory" class=""><span>Create account</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Special:UserLogin&returnto=Last+Gospel" title="You're encouraged to log in; however, it's not mandatory. [o]" accesskey="o" class=""><span>Log in</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Log in and more options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Personal tools" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Personal tools</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=en.wikipedia.org&uselang=en"><span>Donate</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Special:CreateAccount&returnto=Last+Gospel" title="You are encouraged to create an account and log in; however, it is not mandatory"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Create account</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Special:UserLogin&returnto=Last+Gospel" title="You're encouraged to log in; however, it's not mandatory. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Log in</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/Help:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>learn more</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Special:MyContributions" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Special:MyTalk" title="Discussion about edits from this IP address [n]" accesskey="n"><span>Talk</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contents" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contents</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">hide</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">(Top)</div> </a> </li> <li id="toc-Description" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Description"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Description</span> </div> </a> <ul id="toc-Description-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-References_and_sources" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#References_and_sources"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>References and sources</span> </div> </a> <ul id="toc-References_and_sources-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contents" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table of Contents" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Last Gospel</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 9 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-9" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">9 languages</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Posledn%C3%AD_evangelium" title="Poslední evangelium – Czech" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Poslední evangelium" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Czech" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Schlussevangelium" title="Schlussevangelium – German" lang="de" hreflang="de" data-title="Schlussevangelium" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="German" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/%C3%9Altimo_evangelio" title="Último evangelio – Spanish" lang="es" hreflang="es" data-title="Último evangelio" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spanish" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Posljednje_evan%C4%91elje" title="Posljednje evanđelje – Croatian" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Posljednje evanđelje" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Croatian" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ultimo_Vangelo" title="Ultimo Vangelo – Italian" lang="it" hreflang="it" data-title="Ultimo Vangelo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italian" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Laatste_Evangelie" title="Laatste Evangelie – Dutch" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Laatste Evangelie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Dutch" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Dr%C3%A9nyi_%C3%A9vaung%C3%B9ile" title="Drényi évaungùile – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Drényi évaungùile" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ostatnia_Ewangelia" title="Ostatnia Ewangelia – Polish" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Ostatnia Ewangelia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Polish" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%9Altimo_evangelho" title="Último evangelho – Portuguese" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Último evangelho" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portuguese" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2185871#sitelinks-wikipedia" title="Edit interlanguage links" class="wbc-editpage">Edit links</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Namespaces"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Last_Gospel" title="View the content page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Talk:Last_Gospel" rel="discussion" title="Discuss improvements to the content page [t]" accesskey="t"><span>Talk</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">English</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Views"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Last_Gospel"><span>Read</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Last_Gospel&action=edit" title="Edit this page [e]" accesskey="e"><span>Edit</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Last_Gospel&action=history" title="Past revisions of this page [h]" accesskey="h"><span>View history</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tools" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tools</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Tools</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">hide</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Last_Gospel"><span>Read</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Last_Gospel&action=edit" title="Edit this page [e]" accesskey="e"><span>Edit</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Last_Gospel&action=history"><span>View history</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> General </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Special:WhatLinksHere/Last_Gospel" title="List of all English Wikipedia pages containing links to this page [j]" accesskey="j"><span>What links here</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Special:RecentChangesLinked/Last_Gospel" rel="nofollow" title="Recent changes in pages linked from this page [k]" accesskey="k"><span>Related changes</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:File_Upload_Wizard" title="Upload files [u]" accesskey="u"><span>Upload file</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Last_Gospel&oldid=1263918723" title="Permanent link to this revision of this page"><span>Permanent link</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Last_Gospel&action=info" title="More information about this page"><span>Page information</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Special:CiteThisPage&page=Last_Gospel&id=1263918723&wpFormIdentifier=titleform" title="Information on how to cite this page"><span>Cite this page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Special:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FLast_Gospel"><span>Get shortened URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Special:QrCode&url=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FLast_Gospel"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Print/export </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Special:DownloadAsPdf&page=Last_Gospel&action=show-download-screen" title="Download this page as a PDF file"><span>Download as PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Last_Gospel&printable=yes" title="Printable version of this page [p]" accesskey="p"><span>Printable version</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In other projects </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2185871" title="Structured data on this page hosted by Wikidata [g]" accesskey="g"><span>Wikidata item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Appearance</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">hide</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">From Wikipedia, the free encyclopedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="en" dir="ltr"><div class="shortdescription nomobile noexcerpt noprint searchaux" style="display:none">Section of the Christian Bible read in worship</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1236090951">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">For the novel by David Gibbins, see <a href="/wiki/The_Last_Gospel_(novel)" title="The Last Gospel (novel)">The Last Gospel (novel)</a>.</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:The_Last_Gospel.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/The_Last_Gospel.JPG/220px-The_Last_Gospel.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/The_Last_Gospel.JPG/330px-The_Last_Gospel.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/The_Last_Gospel.JPG/440px-The_Last_Gospel.JPG 2x" data-file-width="2112" data-file-height="2816" /></a><figcaption>Last Gospel read at the conclusion of <a href="/wiki/Tridentine_Mass" title="Tridentine Mass">Tridentine Mass</a>.</figcaption></figure> <p>"The <b>Last Gospel</b>" is the name given to the prologue of the <a href="/wiki/Gospel_of_John" title="Gospel of John">Gospel of John</a> (John 1:1–14)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> when read as part of the concluding rites in the <a href="/wiki/Divine_Worship:_The_Missal" title="Divine Worship: The Missal">Ordinariate</a> and the <a href="/wiki/Tridentine_Mass" title="Tridentine Mass">Extraordinary</a> forms of the <a href="/wiki/Mass_(liturgy)" title="Mass (liturgy)">Mass</a> in the <a href="/wiki/Catholic_Church" title="Catholic Church">Catholic Church</a>. The Prologue speaks on <a href="/wiki/Jesus" title="Jesus">Jesus Christ</a> as the <a href="/wiki/Logos_(Christianity)" title="Logos (Christianity)">Logos</a> and on the <a href="/wiki/Incarnation_(Christianity)" title="Incarnation (Christianity)">Incarnation</a>. The Last Gospel was included as an option for the <a href="/wiki/Divine_Worship:_The_Missal" title="Divine Worship: The Missal">Ordinariate Form of Mass</a>, but omitted in the <a href="/wiki/Mass_of_Paul_VI" title="Mass of Paul VI">Ordinary Form of Mass</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Description">Description</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Last_Gospel&action=edit&section=1" title="Edit section: Description"><span>edit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>The Last Gospel began as a private devotional practice on the priest's part, known well in the <a href="/wiki/Use_of_Sarum" title="Use of Sarum">Sarum Rite</a> in Catholic England, but was gradually absorbed into the <a href="/wiki/Rubric" title="Rubric">rubrics</a> of the Mass.<sup id="cite_ref-CathEnc_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-CathEnc-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Immediately after the final blessing, the priest goes to the <a href="/wiki/Epistle_side" title="Epistle side">Gospel side</a> of the altar (i.e., to his left), and begins with the <i><a href="/wiki/Dominus_vobiscum" title="Dominus vobiscum">Dominus vobiscum</a></i> as is usual at the <a href="/wiki/Gospel_(liturgy)#Uses_in_the_Western_Churches" title="Gospel (liturgy)">Proclamation of the Gospel</a> within the Mass. However, as the priest reads from an <a href="/wiki/Altar_card" class="mw-redirect" title="Altar card">altar card</a> and not a book, he traces a <a href="/wiki/Sign_of_the_Cross" class="mw-redirect" title="Sign of the Cross">Sign of the Cross</a> with his right thumb on the altar's surface instead of the Gospel text, then signing his own forehead, lips, and chest. At the words <span title="Latin-language text"><i lang="la">"Et Verbum caro factum est"</i></span> ("And the <a href="/wiki/Logos_(Christianity)" title="Logos (Christianity)">Word</a> became flesh"), the priest (and, if present, the servers and congregation) <a href="/wiki/Genuflect" class="mw-redirect" title="Genuflect">genuflects</a>. </p><p>The text of the Gospel of John is perhaps best known for <a href="/wiki/John_1:1" title="John 1:1">its opening</a>, <span title="Latin-language text"><i lang="la">"In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum"</i></span>,<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> which in most English translations has been rendered as "In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God."<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1157697682">.mw-parser-output .verse_translation .translated{padding-left:2em!important}@media only screen and (max-width:43.75em){.mw-parser-output .verse_translation.wrap_when_small td{display:block;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .verse_translation.wrap_when_small .translated{padding-left:0.5em!important}}</style> </p> <table role="presentation" class="verse_translation" style="margin-left:1em !important"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><div style="font-style:italic;text-align:left" lang="la" class="poem"> <p>In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum.<br /> Hoc erat in principio apud Deum.<br /> Omnia per ipsum facta sunt: et sine ipso factum est nihil quod factum est:<br /> in ipso vita erat, et vita erat lux hominum:<br /> et lux in tenebris lucet, et tenebrae eam non comprehenderunt.<br /> Fuit homo missus a Deo, cui nomen erat Ioannes.<br /> Hic venit in testimonium, ut testimonium perhiberet de lumine,<br /> ut omnes crederent per illum.<br /> Non erat ille lux, sed ut testimonium perhiberet de lumine.<br /> Erat lux vera quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum.<br /> In mundo erat, et mundus per ipsum factus est<br /> et mundus eum non cognovit.<br /> In propria venit, et sui eum non receperunt.<br /> Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri,<br /> his, qui credunt in nomine eius:<br /> qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri,<br /> sed ex Deo nati sunt.<br /> ET VERBUM CARO FACTUM EST,<br /> et habitavit in nobis:<br /> et vidimus gloriam eius, gloriam quasi Unigeniti a Patre,<br /> plenum gratiae et veritatis. </p> </div> </td> <td class="translated"><div style="font-style:roman;text-align:left" lang="en" class="poem"> <p>In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God.<br /> The same was in the beginning with God.<br /> All things were made by Him, and without Him was made nothing that was made:<br /> in Him was life, and the life was the Light of men;<br /> and the Light shineth in darkness, and the darkness did not comprehend it.<br /> There was a man sent from God, whose name was John.<br /> This man came for a witness, to give testimony of the Light,<br /> that all men might believe through him.<br /> He was not the Light, but was to give testimony of the Light.<br /> That was the true Light, which enlighteneth every man that cometh into this world.<br /> He was in the world, and the world was made by Him,<br /> and the world knew Him not.<br /> He came unto His own, and His own received Him not.<br /> But as many as received Him, He gave them power to be made the sons of God,<br /> to them that believe in His Name,<br /> who are born not of blood, nor of the will of the flesh, nor of the will of man,<br /> but of God.<br /> AND THE WORD WAS MADE FLESH,<br /> and dwelt among us:<br /> and we saw His glory, the glory as it were of the Only begotten of the Father,<br /> full of grace and truth. </p> </div> </td></tr></tbody></table> <p>The third Mass of <a href="/wiki/Christmas_Day" class="mw-redirect" title="Christmas Day">Christmas Day</a>, where this same text is the Gospel of the Mass, has no Last Gospel; prior to the <a href="/wiki/Liturgical_reforms_of_Pope_Pius_XII" title="Liturgical reforms of Pope Pius XII">reforms</a> in 1954 by <a href="/wiki/Pope_Pius_XII" title="Pope Pius XII">Pope Pius XII</a>, the Gospel for the <a href="/wiki/Feast_of_the_Epiphany" class="mw-redirect" title="Feast of the Epiphany">Feast of the Epiphany</a> would be read here. A <a href="/wiki/Mass_in_the_Catholic_Church" title="Mass in the Catholic Church">Mass</a> on <a href="/wiki/Palm_Sunday" title="Palm Sunday">Palm Sunday</a> which is not immediately preceded by the palm blessing will use Matthew 21:1-9, the Gospel that would have been read during the palm blessing, in place of the usual reading from the <a href="/wiki/Gospel_of_John" title="Gospel of John">Gospel of John</a>. A superseded Mass, (e.g. a Sunday superseded by a saint's feast), could also be commemorated by, among other things, having its Gospel as the Last Gospel.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>The <a href="/wiki/Armenian_Rite" title="Armenian Rite">Armenian Rite</a>, used by both the <a href="/wiki/Armenian_Apostolic_Church" title="Armenian Apostolic Church">Armenian Apostolic Church</a> and the <a href="/wiki/Armenian_Catholic_Church" title="Armenian Catholic Church">Armenian Catholic Church</a>, adopted the Last Gospel, a legacy of frequent interactions between Latin Rite <a href="/wiki/Crusades" title="Crusades">Crusaders</a> and the <a href="/wiki/Armenian_Kingdom_of_Cilicia" title="Armenian Kingdom of Cilicia">Armenian Kingdom of Cilicia</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="References_and_sources">References and sources</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Last_Gospel&action=edit&section=2" title="Edit section: References and sources"><span>edit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1239543626">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bible.oremus.org/?passage=John%201:1–14&version=nrsv">John 1:1–14</a></span> </li> <li id="cite_note-CathEnc-2"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-CathEnc_2-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Adrian_Fortescue_(priest)" class="mw-redirect" title="Adrian Fortescue (priest)">Adrian Fortescue</a> (1909). "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/06659a.htm">Gospel in the Liturgy</a>." <i>The <a href="/wiki/Catholic_Encyclopedia" title="Catholic Encyclopedia">Catholic Encyclopedia</a>.</i> New York: Robert Appleton Company. Accessed 2008-07-13.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1238218222">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090201105716/http://la.wikisource.org/wiki/Biblia_Sacra_Vulgata_(Stuttgartensia)/Ioannes">"Biblia Sacra Vulgata (Stuttgartensia)/Ioannes - Wikisource"</a>. <i>la.wikisource.org</i>. Archived from <a class="external text" href="https://la.wikisource.org/wiki/Biblia_Sacra_Vulgata_(Stuttgartensia)/Ioannes">the original</a> on 2009-02-01.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=la.wikisource.org&rft.atitle=Biblia+Sacra+Vulgata+%28Stuttgartensia%29%2FIoannes+-+Wikisource&rft_id=https%3A%2F%2Fla.wikisource.org%2Fwiki%2FBiblia_Sacra_Vulgata_%28Stuttgartensia%29%2FIoannes&rfr_id=info%3Asid%2Fen.wikipedia.org%3ALast+Gospel" class="Z3988"></span> </span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1238218222"><cite class="citation web cs1"><a class="external text" href="https://en.wikisource.org/wiki/Bible_(King_James)/John">"The King James Bible"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+King+James+Bible&rft_id=https%3A%2F%2Fen.wikisource.org%2Fwiki%2FBible_%28King_James%29%2FJohn&rfr_id=info%3Asid%2Fen.wikipedia.org%3ALast+Gospel" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1238218222"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.restorethe54.com/comparisons/#:~:text=biretta%20for%20Mass.-,The%20Proper%20Last%20Gospel,Vigil%20or%20Feria%20of%20Lent.">"Comparisons"</a>. <i>www.restorethe54.com</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2024-12-19</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.restorethe54.com&rft.atitle=Comparisons&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.restorethe54.com%2Fcomparisons%2F%23%3A~%3Atext%3Dbiretta%2520for%2520Mass.-%2CThe%2520Proper%2520Last%2520Gospel%2CVigil%2520or%2520Feria%2520of%2520Lent.&rfr_id=info%3Asid%2Fen.wikipedia.org%3ALast+Gospel" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1129693374">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1236075235">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Tridentine_Mass_of_the_Catholic_Church852" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:gold"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1129693374"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1239400231">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/Template:Tridentine_Latin_Mass" title="Template:Tridentine Latin Mass"><abbr title="View this template">v</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/Template_talk:Tridentine_Latin_Mass" title="Template talk:Tridentine Latin Mass"><abbr title="Discuss this template">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/Special:EditPage/Template:Tridentine_Latin_Mass" title="Special:EditPage/Template:Tridentine Latin Mass"><abbr title="Edit this template">e</abbr></a></li></ul></div><div id="Tridentine_Mass_of_the_Catholic_Church852" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Tridentine_Mass" title="Tridentine Mass">Tridentine Mass</a> of the <a href="/wiki/Catholic_Church" title="Catholic Church">Catholic Church</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%">Types</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Chapter_and_Conventual_Mass" title="Chapter and Conventual Mass">Chapter and conventual</a></li> <li><a href="/wiki/Low_Mass" title="Low Mass">Low</a> <ul><li><i><a href="/wiki/Deutsche_Singmesse" title="Deutsche Singmesse">Deutsche Singmesse</a></i></li> <li><a href="/wiki/Dialogue_Mass" title="Dialogue Mass">Dialogue</a></li> <li><a href="/wiki/French_Organ_Mass" title="French Organ Mass">French Organ</a></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/Missa_cantata" title="Missa cantata">Missa cantata</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Missa_sicca" title="Missa sicca">Missa Sicca</a></i></li> <li><a href="/wiki/Ritual_Masses" class="mw-redirect" title="Ritual Masses">Ritual</a> <ul><li><a href="/wiki/Coronation_Mass" title="Coronation Mass">Coronation</a> <ul><li><a href="/wiki/Papal_coronation" title="Papal coronation">Papal</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Requiem" title="Requiem">Requiem</a></li> <li><a href="/wiki/Marriage_in_the_Catholic_Church" title="Marriage in the Catholic Church">Nuptial</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Solemn_Mass" title="Solemn Mass">Solemn</a> <ul><li><a href="/wiki/Pontifical_High_Mass" title="Pontifical High Mass">Pontifical</a> <ul><li><a href="/wiki/Papal_Mass" title="Papal Mass">Papal</a></li></ul></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/Sine_populo" title="Sine populo">Sine populo</a></i></li> <li><a href="/wiki/Votive_Mass" title="Votive Mass">Votive</a> <ul><li><a href="/wiki/Red_Mass" title="Red Mass">Red</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%"><a href="/wiki/Tridentine_Mass#Liturgical_structure" title="Tridentine Mass">Order</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <dl><dt>Pre-Mass</dt> <dd><a href="/wiki/Vesting_prayers" title="Vesting prayers">Vesting prayers</a></dd> <dd><i><a href="/wiki/Asperges" title="Asperges">Asperges me</a></i> <dl><dd><i><a href="/wiki/Vidi_aquam" title="Vidi aquam">Vidi aquam</a></i> in <a href="/wiki/Eastertide" title="Eastertide">Eastertide</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Processional_hymn" title="Processional hymn">Processional hymn</a></dd></dl> <dl><dt><a href="/wiki/Mass_of_the_Catechumens" title="Mass of the Catechumens">Mass of the Catechumens</a></dt> <dd><i><a href="/wiki/Psalm_43" title="Psalm 43">Iudica me</a></i></dd> <dd><i><a href="/wiki/Confiteor" title="Confiteor">Confiteor</a></i> <dl><dd><i><a href="/wiki/Mea_culpa" title="Mea culpa">mea culpa</a></i></dd></dl></dd> <dd><i><a href="/wiki/Introit" title="Introit">Introit</a></i></dd> <dd><i><a href="/wiki/Kyrie" title="Kyrie">Kyrie</a></i></dd> <dd><i><a href="/wiki/Gloria_in_excelsis_Deo" title="Gloria in excelsis Deo">Gloria in excelsis Deo</a></i></dd> <dd><a href="/wiki/Collect" title="Collect">Collect</a></dd> <dd><a href="/wiki/Lection" title="Lection">Lection</a></dd> <dd><a href="/wiki/Gradual" title="Gradual">Gradual</a></dd> <dd><i><a href="/wiki/Alleluia#Roman_Rite" title="Alleluia">Alleluia</a></i> or <a href="/wiki/Tract_(liturgy)" title="Tract (liturgy)">Tract</a></dd> <dd><i><a href="/wiki/Sequence_(musical_form)" title="Sequence (musical form)">Sequentia</a></i></dd> <dd><a href="/wiki/Gospel_(liturgy)#Uses_in_the_Western_Churches" title="Gospel (liturgy)">Gospel</a></dd> <dd><a href="/wiki/Homily" title="Homily">Homily</a></dd></dl> <dl><dt><a href="/wiki/Mass_of_the_Faithful" class="mw-redirect" title="Mass of the Faithful">Mass of the Faithful</a></dt> <dd><i><a href="/wiki/Credo" title="Credo">Credo</a></i> <dl><dd><a href="/wiki/Nicene_Creed" title="Nicene Creed">Niceno-Constantinopolitan Creed</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Offertory" title="Offertory">Offertory</a> <dl><dd><i><a href="/wiki/Lavabo" title="Lavabo">Lavabo</a></i></dd> <dd><i><a href="/wiki/Orate_fratres" title="Orate fratres">Orate fratres</a></i></dd> <dd><a href="/wiki/Secret_(liturgy)" title="Secret (liturgy)">Secret</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Preface_(liturgy)" title="Preface (liturgy)">Preface</a> <dl><dd><i><a href="/wiki/Sursum_corda" title="Sursum corda">Sursum corda</a></i></dd> <dd><i><a href="/wiki/Sanctus" title="Sanctus">Sanctus</a></i></dd> <dd><i><a href="/wiki/Hosanna" title="Hosanna">Hosanna</a></i></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Canon_of_the_Mass" title="Canon of the Mass">Roman Canon</a> <dl><dd><a href="/wiki/Oblation" title="Oblation">Oblation</a></dd> <dd><i><a href="/wiki/Epiclesis" title="Epiclesis">Epiclesis</a></i></dd> <dd><a href="/wiki/Words_of_Institution" title="Words of Institution">Words of Institution</a></dd> <dd><i><a href="/wiki/Anamnesis_(Christianity)" title="Anamnesis (Christianity)">Anamnesis</a></i></dd> <dd><a href="/wiki/Elevation_(liturgy)" title="Elevation (liturgy)">Elevation</a></dd> <dd><a href="/wiki/Eucharistic_doxology" class="mw-redirect" title="Eucharistic doxology">Doxology</a></dd></dl></dd> <dd><i><a href="/wiki/Lord%27s_Prayer" title="Lord's Prayer">Pater Noster</a></i> <dl><dd><a href="/wiki/Embolism_(liturgy)" title="Embolism (liturgy)">Embolism</a></dd></dl></dd> <dd><i><a href="/wiki/Pax_(liturgy)" title="Pax (liturgy)">Pax</a></i></dd> <dd><i><a href="/wiki/Agnus_Dei" title="Agnus Dei">Agnus Dei</a></i> <dl><dd><i><a href="/wiki/Dona_nobis_pacem" title="Dona nobis pacem">Dona nobis pacem</a></i></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Fraction_(religion)" title="Fraction (religion)">Fraction</a></dd> <dd><a href="/wiki/Eucharist_in_the_Catholic_Church" title="Eucharist in the Catholic Church">Holy Communion</a> <dl><dd><a href="/wiki/Communion_(chant)" title="Communion (chant)">Communion antiphon</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Ablution_in_Christianity" title="Ablution in Christianity">Ablutions</a></dd> <dd><i><a href="/wiki/Postcommunion" title="Postcommunion">Postcommunio</a></i></dd> <dd><a href="/wiki/Dismissal_(liturgy)" title="Dismissal (liturgy)">Dismissal</a> <dl><dd><i><a href="/wiki/Ite,_missa_est" title="Ite, missa est">Ite, missa est</a></i> or <i><a href="/wiki/Benedicamus_Domino" title="Benedicamus Domino">Benedicamus Domino</a></i></dd></dl></dd> <dd><a class="mw-selflink selflink">Last Gospel</a></dd></dl> <dl><dt>Post-Mass</dt> <dd><a href="/wiki/Leonine_Prayers" title="Leonine Prayers">Leonine prayers</a></dd> <dd><a href="/wiki/Recessional_hymn" class="mw-redirect" title="Recessional hymn">Recessional hymn</a></dd></dl> <dl><dt>For <a href="/wiki/Catholic_funeral" title="Catholic funeral">funeral Mass</a></dt> <dd><i><a href="/wiki/Dies_irae" title="Dies irae">Dies irae</a></i> <dl><dd><i><a href="/wiki/Pie_Jesu" title="Pie Jesu">Pie Iesu</a></i></dd></dl></dd> <dd><i><a href="/wiki/Libera_me" title="Libera me">Libera Me</a></i></dd> <dd><i><a href="/wiki/Rest_in_peace" title="Rest in peace">Requiescant in pace</a></i></dd> <dd><a href="/wiki/Absolution_of_the_dead" title="Absolution of the dead">Absolution of the dead</a></dd> <dd><i><a href="/wiki/In_paradisum" title="In paradisum">In paradisum</a></i></dd> <dd><i><a href="/wiki/Psalm_130" title="Psalm 130">De profundis</a></i></dd></dl> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%">Participants</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Acolyte" title="Acolyte">Acolyte</a> <ul><li><a href="/wiki/Altar_server" title="Altar server">altar server</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Bishops_in_the_Catholic_Church" title="Bishops in the Catholic Church">Bishop</a></li> <li><a href="/wiki/Boat_boy" class="mw-redirect" title="Boat boy">Boat boy</a></li> <li><a href="/wiki/Cantor_(Christianity)" title="Cantor (Christianity)">Cantor</a> or <a href="/wiki/Choir" title="Choir">schola</a></li> <li><a href="/wiki/Crucifer" title="Crucifer">Crucifer</a></li> <li><a href="/wiki/Deacon" title="Deacon">Deacon</a></li> <li><a href="/wiki/Catholic_laity" title="Catholic laity">Laity</a></li> <li><a href="/wiki/Reader_(liturgy)" title="Reader (liturgy)">Lector</a></li> <li><a href="/wiki/Master_of_ceremonies" title="Master of ceremonies">Master of ceremonies</a></li> <li><a href="/wiki/Ostiarius" title="Ostiarius">Porter</a></li> <li><a href="/wiki/Priesthood_in_the_Catholic_Church" title="Priesthood in the Catholic Church">Priest</a></li> <li><a href="/wiki/Subdeacon" title="Subdeacon">Subdeacon</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%"><a href="/wiki/Altar_(Catholic_Church)" title="Altar (Catholic Church)">Altar</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Altar_cards" title="Altar cards">Altar cards</a></li> <li><a href="/wiki/Altar_crucifix" class="mw-redirect" title="Altar crucifix">Altar crucifix</a></li> <li><a href="/wiki/Altar_rail" title="Altar rail">Altar rails</a></li> <li><a href="/wiki/Pulpit" title="Pulpit">Ambo</a></li> <li><i><a href="/wiki/Antependium" title="Antependium">Antependium</a></i></li> <li><a href="/wiki/Credence_table" title="Credence table">Credence table</a></li> <li><a href="/wiki/Kneeler" title="Kneeler">Kneeler</a></li> <li><a href="/wiki/Lavabo" title="Lavabo">Lavabo</a></li> <li><a href="/wiki/Misericord" title="Misericord">Misericord</a></li> <li><a href="/wiki/Piscina" title="Piscina">Piscina</a></li> <li><a href="/wiki/Sacristy" title="Sacristy">Sacristy</a></li> <li><a href="/wiki/Church_tabernacle" title="Church tabernacle">Tabernacle</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%"><a href="/wiki/Altar_cloth" title="Altar cloth">Altar cloths</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Altar_cloth" title="Altar cloth">Altar linens</a></li> <li><a href="/wiki/Antependium" title="Antependium">Antependium</a></li> <li><a href="/wiki/Altar_cloth" title="Altar cloth">Burse</a></li> <li><a href="/wiki/Altar_cloth" title="Altar cloth">Chalice veil</a></li> <li><a href="/wiki/Corporal_(liturgy)" title="Corporal (liturgy)">Corporal</a></li> <li><a href="/wiki/Altar_cloth" title="Altar cloth">Pall</a></li> <li><a href="/wiki/Altar_cloth" title="Altar cloth">Purificator</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%">Illumination</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Altar_(Catholic_Church)#Candles_and_candlesticks" title="Altar (Catholic Church)">Altar (Catholic Church)#Candles and candlesticks</a></li> <li><a href="/wiki/Paschal_candle" title="Paschal candle">Paschal candle</a></li> <li><a href="/wiki/Sanctuary_lamp" title="Sanctuary lamp">Sanctuary lamp</a></li> <li><a href="/wiki/Triple_candlestick_(Catholic_Church)" title="Triple candlestick (Catholic Church)">Triple candlestick</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%">Liturgical<br />objects</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Altar_bell" title="Altar bell">Altar bell</a></li> <li><a href="/wiki/Aspergillum" title="Aspergillum">Aspergillum</a></li> <li><a href="/wiki/Chalice#Christian" title="Chalice">Chalice</a></li> <li><a href="/wiki/Ciborium_(container)" title="Ciborium (container)">Ciborium</a></li> <li><a href="/wiki/Offertory#Collection_of_alms" title="Offertory">Collection basket</a></li> <li><a href="/wiki/Cruet" title="Cruet">Cruet</a></li> <li><a href="/wiki/Fistula_(liturgical_object)" title="Fistula (liturgical object)">Fistula</a></li> <li><a href="/wiki/Flabellum" title="Flabellum">Flabellum</a></li> <li><a href="/wiki/Funghellino" title="Funghellino">Funghellino</a></li> <li><a href="/wiki/Holy_water" title="Holy water">Holy water</a></li> <li><a href="/wiki/Incense" title="Incense">Incense</a> <ul><li><a href="/wiki/Religious_use_of_incense#Christianity" title="Religious use of incense">use</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Manuterge" title="Manuterge">Manuterge</a></li> <li><a href="/wiki/Paten" title="Paten">Paten</a></li> <li><a href="/wiki/Processional_cross" title="Processional cross">Processional cross</a></li> <li><a href="/wiki/Pyx" title="Pyx">Pyx</a></li> <li><a href="/wiki/Sacramental_bread" title="Sacramental bread">Sacramental bread</a> <ul><li><a href="/wiki/Wafer" title="Wafer">wafer</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sacramental_wine" title="Sacramental wine">Sacramental wine</a> (or <a href="/wiki/Must" title="Must">must</a>)</li> <li><a href="/wiki/Thurible" title="Thurible">Thurible</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%"><a href="/wiki/Liturgical_books_of_the_Roman_Rite" title="Liturgical books of the Roman Rite">Literature</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/C%C3%A6remoniale_Episcoporum" class="mw-redirect" title="Cæremoniale Episcoporum">Cæremoniale Episcoporum</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Roman_Missal" title="Roman Missal">Missale Romanum</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Roman_Pontifical" title="Roman Pontifical">Pontificale Romanum</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Roman_Ritual" title="Roman Ritual">Rituale Romanum</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%"><a href="/wiki/Vestment" title="Vestment">Vestments</a><br /><small>(<a href="/wiki/Pontifical_vestments" title="Pontifical vestments">Pontifical</a>/<a href="/wiki/Papal_Mass#Vestments" title="Papal Mass">Papal</a>)</small></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Alb" title="Alb">Alb</a></li> <li><a href="/wiki/Amice" title="Amice">Amice</a></li> <li><a href="/wiki/Chasuble" title="Chasuble">Chasuble</a></li> <li><a href="/wiki/Cincture" title="Cincture">Cincture</a></li> <li><a href="/wiki/Cope" title="Cope">Cope</a></li> <li><a href="/wiki/Crosier" class="mw-redirect" title="Crosier">Crosier</a></li> <li><a href="/wiki/Dalmatic" title="Dalmatic">Dalmatic</a></li> <li><a href="/wiki/Episcopal_gloves" title="Episcopal gloves">Episcopal gloves</a></li> <li><a href="/wiki/Ecclesiastical_ring" title="Ecclesiastical ring">Ecclesiastical ring</a></li> <li><a href="/wiki/Episcopal_sandals" title="Episcopal sandals">Episcopal sandals</a></li> <li><a href="/wiki/Falda" title="Falda">Falda</a></li> <li><a href="/wiki/Humeral_veil" title="Humeral veil">Humeral veil</a></li> <li><a href="/wiki/Liturgical_lace" title="Liturgical lace">Liturgical lace</a></li> <li><a href="/wiki/Mitre" title="Mitre">Mitre</a></li> <li><a href="/wiki/Pallium" title="Pallium">Pallium</a></li> <li><a href="/wiki/Papal_fanon" title="Papal fanon">Papal fanon</a></li> <li><a href="/wiki/Papal_tiara" title="Papal tiara">Papal tiara</a></li> <li><a href="/wiki/Pectoral_cross" title="Pectoral cross">Pectoral cross</a></li> <li><a href="/wiki/Stole_(vestment)" title="Stole (vestment)">Stole</a></li> <li><a href="/wiki/Subcinctorium" title="Subcinctorium">Subcinctorium</a></li> <li><a href="/wiki/Rationale_(vestment)" title="Rationale (vestment)">Superhumerale</a></li> <li><a href="/wiki/Surplice" title="Surplice">Surplice</a></li> <li><a href="/wiki/Tunicle" title="Tunicle">Tunicle</a></li> <li><a href="/wiki/Vimpa" title="Vimpa">Vimpa</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%"><a href="/wiki/Mass_(music)" title="Mass (music)">Music</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Antiphon" title="Antiphon">Antiphon</a></li> <li><i><a href="/wiki/Roman_Gradual" title="Roman Gradual">Graduale Romanum</a></i></li> <li><a href="/wiki/Gregorian_chant" title="Gregorian chant">Gregorian chant</a></li> <li><a href="/wiki/List_of_Catholic_hymns" title="List of Catholic hymns">Hymn</a></li> <li><i><a href="/wiki/Kyriale" title="Kyriale">Kyriale Romanum</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Liber_Usualis" title="Liber Usualis">Liber Usualis</a></i></li> <li><a href="/wiki/Music_for_the_Requiem_Mass" title="Music for the Requiem Mass">Music for the Requiem Mass</a></li> <li><a href="/wiki/Church_organ" class="mw-redirect" title="Church organ">Organ</a> <ul><li><a href="/wiki/Voluntary_(music)" title="Voluntary (music)">voluntary</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Organum" title="Organum">Organum</a></li> <li><a href="/wiki/Polyphony#Catholic_Church" title="Polyphony">Polyphony</a></li> <li><a href="/wiki/Reciting_tone" title="Reciting tone">Reciting tone</a> <ul><li><i><a href="/wiki/Accentus" title="Accentus">Accentus</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Recto_tono" title="Recto tono">Recto tono</a></i></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/Tra_le_sollecitudini" title="Tra le sollecitudini">Tra le sollecitudini</a></i></li> <li><a href="/wiki/Tonary" title="Tonary">Tonary</a> <ul><li><a href="/wiki/Gregorian_Antiphonary" title="Gregorian Antiphonary">Gregorian Antiphonary</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%"><a href="/wiki/Liturgical_year#Catholic_Church_liturgical_year" title="Liturgical year">Liturgical year</a><br /><a href="/wiki/Tridentine_calendar" title="Tridentine calendar">Calendar</a><br /> <small>(<a href="/wiki/General_Roman_Calendar_of_1954" title="General Roman Calendar of 1954">1954</a>/<a href="/wiki/General_Roman_Calendar_of_Pope_Pius_XII" title="General Roman Calendar of Pope Pius XII">1955</a>/<a href="/wiki/General_Roman_Calendar_of_1960" title="General Roman Calendar of 1960">1960</a>)</small></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Advent" title="Advent">Advent</a></li> <li><a href="/wiki/Christmastide" title="Christmastide">Christmastide</a></li> <li><a href="/wiki/Epiphany_(holiday)" title="Epiphany (holiday)">Epiphanytide</a></li> <li><i><a href="/wiki/Septuagesima" title="Septuagesima">Septuagesima</a></i></li> <li><a href="/wiki/Lent" title="Lent">Lent</a></li> <li><a href="/wiki/Passiontide" title="Passiontide">Passiontide</a></li> <li><a href="/wiki/Holy_Week" title="Holy Week">Holy Week</a> <ul><li><a href="/wiki/Paschal_Triduum" title="Paschal Triduum">Paschal Triduum</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Eastertide" title="Eastertide">Eastertide</a></li> <li><a href="/wiki/Feast_of_the_Ascension" title="Feast of the Ascension">Ascensiontide</a></li> <li><a href="/wiki/Pentecost" title="Pentecost">After Pentecost</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Calendar_of_saints" title="Calendar of saints">Calendar of saints</a></li> <li><a href="/wiki/Holy_day_of_obligation" title="Holy day of obligation">Holy day of obligation</a></li> <li><a href="/wiki/Moveable_feast" title="Moveable feast">Moveable feast</a></li> <li><a href="/wiki/Octave_(liturgy)" title="Octave (liturgy)">Octaves</a></li></ul> <ul><li><b><a href="/wiki/Ranking_of_liturgical_days_in_the_Roman_Rite" title="Ranking of liturgical days in the Roman Rite">Ranking of liturgical days</a></b>: <a href="/wiki/Solemnity" title="Solemnity">Solemnity</a></li> <li><a href="/wiki/Memorial_(liturgy)" title="Memorial (liturgy)">Memorial</a></li> <li><a href="/wiki/Commemoration_(liturgy)" title="Commemoration (liturgy)">Commemoration</a></li> <li><a href="/wiki/Feria" title="Feria">Feria</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%"><a href="/wiki/Eucharistic_discipline" title="Eucharistic discipline">Discipline</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Canonical_digits" title="Canonical digits">Canonical digits</a></li> <li><a href="/wiki/Church_etiquette" title="Church etiquette">Church etiquette</a></li> <li><a href="/wiki/Closed_communion" title="Closed communion">Closed communion</a> <ul><li><a href="/wiki/Canon_844" class="mw-redirect" title="Canon 844">Canon 844</a></li> <li><a href="/wiki/Canon_915" title="Canon 915">Canon 915</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Communion_and_the_developmentally_disabled" title="Communion and the developmentally disabled">Communion and the developmentally disabled</a></li> <li><a href="/wiki/Communion_under_both_kinds" title="Communion under both kinds">Communion under both kinds</a></li> <li><a href="/wiki/Fasting_and_abstinence_in_the_Catholic_Church#Eucharistic_Fast" title="Fasting and abstinence in the Catholic Church">Eucharistic fast</a></li> <li><a href="/wiki/First_Communion" title="First Communion">First Communion</a></li> <li><a href="/wiki/Genuflection" title="Genuflection">Genuflection</a></li> <li><a href="/wiki/Christian_head_covering" class="mw-redirect" title="Christian head covering">Head cover</a></li> <li><a href="/wiki/Host_desecration" title="Host desecration">Host desecration</a></li> <li><a href="/wiki/Infant_communion" title="Infant communion">Infant communion</a></li> <li><a href="/wiki/Reserved_sacrament" title="Reserved sacrament">Reserved sacrament</a></li> <li><a href="/wiki/Sign_of_the_cross" title="Sign of the cross">Sign of the Cross</a></li> <li><a href="/wiki/Thanksgiving_after_Communion" title="Thanksgiving after Communion">Thanksgiving after Communion</a></li> <li><a href="/wiki/Viaticum" title="Viaticum">Viaticum</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%"><a href="/wiki/Eucharistic_theology" title="Eucharistic theology">Theology</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Blessed_Sacrament" class="mw-redirect" title="Blessed Sacrament">Blessed Sacrament</a></li> <li><a href="/wiki/Body_of_Christ" title="Body of Christ">Body</a> and <a href="/wiki/Blood_of_Christ" title="Blood of Christ">Blood of Christ</a></li> <li><a href="/wiki/Feast_of_Corpus_Christi" title="Feast of Corpus Christi">Corpus Christi</a></li> <li><i><a href="/wiki/Epiousion" title="Epiousion">Epiousion</a></i></li> <li><a href="/wiki/Eucharistic_miracle" title="Eucharistic miracle">Eucharistic miracle</a></li> <li><a href="/wiki/Grace_in_Christianity#Roman_Catholicism" title="Grace in Christianity">Grace</a> <i><a href="/wiki/Ex_opere_operato" title="Ex opere operato">ex opere operato</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/In_persona_Christi" title="In persona Christi">In persona Christi</a></i></li> <li><a href="/wiki/History_of_Catholic_eucharistic_theology" class="mw-redirect" title="History of Catholic eucharistic theology">History of Catholic eucharistic theology</a></li> <li><i><a href="/wiki/Koinonia" title="Koinonia">Koinonia</a></i></li> <li><a href="/wiki/Liturgical_colours" title="Liturgical colours">Liturgical colours</a></li> <li><a href="/wiki/Origin_of_the_Eucharist" title="Origin of the Eucharist">Origin of the Eucharist</a> <ul><li><a href="/wiki/Last_Supper" title="Last Supper">Last Supper</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Passion_of_Jesus" title="Passion of Jesus">Passion of Jesus</a> and its <a href="/wiki/Salvation_in_Christianity" title="Salvation in Christianity">salvific nature</a></li> <li><a href="/wiki/Priesthood_of_Melchizedek" title="Priesthood of Melchizedek">Priesthood of Melchizedek</a></li> <li><i><a href="/wiki/Pro_multis" title="Pro multis">Pro multis</a></i></li> <li><a href="/wiki/Real_presence_of_Christ_in_the_Eucharist#Roman_Catholic_and_Orthodox_views" title="Real presence of Christ in the Eucharist">Real presence</a></li> <li><a href="/wiki/Transubstantiation" title="Transubstantiation">Transubstantiation</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%">Concepts</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/Ad_orientem" title="Ad orientem">Ad orientem</a></i></li> <li><a href="/wiki/Canon_law_of_the_Catholic_Church" title="Canon law of the Catholic Church">Canon law</a></li> <li><a href="/wiki/Code_of_Rubrics" title="Code of Rubrics">Code of Rubrics</a></li> <li><a href="/wiki/Concelebration" title="Concelebration">Concelebration</a></li> <li><a href="/wiki/Ecclesiastical_Latin" title="Ecclesiastical Latin">Ecclesiastical Latin</a></li> <li><a href="/wiki/Intercession_of_saints" title="Intercession of saints">Intercession of saints</a></li> <li><a href="/wiki/Order_of_Mass" title="Order of Mass">Ordinary</a> & <a href="/wiki/Proper_(liturgy)" title="Proper (liturgy)">propers</a> (<a href="/wiki/Common_(liturgy)" title="Common (liturgy)">common</a>)</li> <li><a href="/wiki/Sabbath_in_Christianity#Roman_Catholicism" title="Sabbath in Christianity">Sunday</a> <ul><li><a href="/wiki/Lord%27s_Day" title="Lord's Day">Lord's Day</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Text_and_rubrics_of_the_Roman_Canon" title="Text and rubrics of the Roman Canon">Text and rubrics of the Roman Canon</a></li> <li><a href="/wiki/Vulgate" title="Vulgate">Vulgate</a> (<a href="/wiki/Sixto-Clementine_Vulgate" title="Sixto-Clementine Vulgate">Sixto-Clementine</a>) <ul><li><a href="/wiki/Latin_Psalters" title="Latin Psalters">Latin Psalters</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:gold;width:1%">Related</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Agape_feast" title="Agape feast">Agape feast</a></li> <li><i><a href="/wiki/Alternatim" title="Alternatim">Alternatim</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Anaphora_(liturgy)" title="Anaphora (liturgy)">Anaphora</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Anima_Christi" title="Anima Christi">Anima Christi</a></i></li> <li><a href="/wiki/Aspersion" title="Aspersion">Aspersion</a></li> <li><a href="/wiki/Catholic_liturgy" title="Catholic liturgy">Catholic liturgy</a></li> <li><i><a href="/wiki/Coetus_Internationalis_Patrum" title="Coetus Internationalis Patrum">Coetus Internationalis Patrum</a></i></li> <li><a href="/wiki/List_of_communities_using_the_Tridentine_Mass" title="List of communities using the Tridentine Mass">Communities using the Tridentine Mass</a> <ul><li><a href="/wiki/Indult" title="Indult">Indult</a></li> <li><a href="/wiki/Traditionalist_Catholicism" title="Traditionalist Catholicism">Traditionalist</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Dicastery_for_Divine_Worship_and_the_Discipline_of_the_Sacraments" title="Dicastery for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments">Dicastery for Divine Worship</a></li> <li><a href="/wiki/Council_of_Trent" title="Council of Trent">Council of Trent</a></li> <li><a href="/wiki/Eucharistic_adoration" title="Eucharistic adoration">Eucharistic adoration</a> & <a href="/wiki/Benediction_of_the_Blessed_Sacrament" title="Benediction of the Blessed Sacrament">benediction</a> <ul><li><a href="/wiki/Holy_Hour" title="Holy Hour">Holy Hour</a></li> <li><a href="/wiki/Forty_Hours%27_Devotion" title="Forty Hours' Devotion">Forty Hours' Devotion</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Fourth_Council_of_the_Lateran" title="Fourth Council of the Lateran">Fourth Council of the Lateran</a></li> <li><a href="/wiki/Gospel_Book" title="Gospel Book">Gospel Book</a></li> <li><a href="/wiki/History_of_the_Roman_Canon" title="History of the Roman Canon">History of the Roman Canon</a></li> <li><a href="/wiki/Latin_liturgical_rites" title="Latin liturgical rites">Latin liturgical rites</a></li> <li><i><a href="/wiki/Lex_orandi,_lex_credendi" title="Lex orandi, lex credendi">Lex orandi, lex credendi</a></i></li> <li><a href="/wiki/Litany" title="Litany">Litany</a></li> <li><a href="/wiki/Liturgical_Movement" title="Liturgical Movement">Liturgical Movement</a></li> <li><a href="/wiki/Liturgical_reforms_of_Pope_Pius_XII" title="Liturgical reforms of Pope Pius XII">Liturgical reforms of Pope Pius XII</a></li> <li><a href="/wiki/Liturgical_use_of_Latin" title="Liturgical use of Latin">Liturgical use of Latin</a></li> <li><a href="/wiki/Mass_of_Paul_VI" title="Mass of Paul VI">Mass of Paul VI</a></li> <li><a href="/wiki/Missal" title="Missal">Missal</a></li> <li><a href="/wiki/Indulgence" title="Indulgence">Plenary indulgence</a></li> <li><a href="/wiki/Pontifical_Commission_Ecclesia_Dei" title="Pontifical Commission Ecclesia Dei">Pontifical Commission <i>Ecclesia Dei</i></a></li> <li><a href="/wiki/Pope_Pius_V" title="Pope Pius V">Pope Pius V</a></li> <li><i><a href="/wiki/Preces" title="Preces">Preces</a></i></li> <li><a href="/wiki/Pre-Tridentine_Mass" title="Pre-Tridentine Mass">Pre-Tridentine Mass</a></li> <li><i><a href="/wiki/Quattuor_abhinc_annos" title="Quattuor abhinc annos">Quattuor abhinc annos</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Quo_primum" title="Quo primum">Quo primum</a></i></li> <li><a href="/wiki/Catholic_theology" title="Catholic theology">Catholic theology</a></li> <li><a href="/wiki/Sacramentary" title="Sacramentary">Sacramentary</a></li> <li><a href="/wiki/Sacraments_of_the_Catholic_Church" title="Sacraments of the Catholic Church">Sacraments of the Catholic Church</a></li> <li><i><a href="/wiki/Summorum_Pontificum" title="Summorum Pontificum">Summorum Pontificum</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Traditionis_custodes" title="Traditionis custodes">Traditionis custodes</a></i></li> <li><a href="/wiki/Western_Rite_Orthodoxy" title="Western Rite Orthodoxy">Western Rite Orthodoxy</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background-color:gold"><div> <ul><li><span class="nowrap"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:046CupolaSPietro.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/046CupolaSPietro.jpg/16px-046CupolaSPietro.jpg" decoding="async" width="16" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/046CupolaSPietro.jpg/24px-046CupolaSPietro.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/046CupolaSPietro.jpg/32px-046CupolaSPietro.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a></span> </span><a href="/wiki/Portal:Catholic_Church" title="Portal:Catholic Church">Catholic Church portal</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐76874fdcb7‐94qxz Cached time: 20250211220006 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1] CPU time usage: 0.373 seconds Real time usage: 0.749 seconds Preprocessor visited node count: 630/1000000 Post‐expand include size: 47725/2097152 bytes Template argument size: 2714/2097152 bytes Highest expansion depth: 8/100 Expensive parser function count: 3/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 24333/5000000 bytes Lua time usage: 0.244/10.000 seconds Lua memory usage: 16211474/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 416.792 1 -total 30.57% 127.400 1 Template:TridentineLatinMass 29.05% 121.087 1 Template:Navbox 23.35% 97.329 1 Template:Reflist 19.35% 80.664 2 Template:Lang 18.06% 75.286 3 Template:Cite_web 13.73% 57.213 1 Template:Short_description 7.88% 32.850 2 Template:Pagetype 5.42% 22.570 1 Template:For 4.08% 17.016 1 Template:Authority_control --> <!-- Saved in parser cache with key enwiki:pcache:18309007:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250211220006 and revision id 1263918723. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Retrieved from "<a dir="ltr" href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Last_Gospel&oldid=1263918723">https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Last_Gospel&oldid=1263918723</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Help:Category" title="Help:Category">Categories</a>: <ul><li><a href="/wiki/Category:Gospel_of_John" title="Category:Gospel of John">Gospel of John</a></li><li><a href="/wiki/Category:Tridentine_Mass" title="Category:Tridentine Mass">Tridentine Mass</a></li><li><a href="/wiki/Category:Order_of_Mass" title="Category:Order of Mass">Order of Mass</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Hidden categories: <ul><li><a href="/wiki/Category:Articles_with_short_description" title="Category:Articles with short description">Articles with short description</a></li><li><a href="/wiki/Category:Short_description_matches_Wikidata" title="Category:Short description matches Wikidata">Short description matches Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Category:Articles_containing_Latin-language_text" title="Category:Articles containing Latin-language text">Articles containing Latin-language text</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> This page was last edited on 19 December 2024, at 11:20<span class="anonymous-show"> (UTC)</span>.</li> <li id="footer-info-copyright">Text is available under the <a href="/wiki/Wikipedia:Text_of_the_Creative_Commons_Attribution-ShareAlike_4.0_International_License" title="Wikipedia:Text of the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License">Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 License</a>; additional terms may apply. By using this site, you agree to the <a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use" class="extiw" title="foundation:Special:MyLanguage/Policy:Terms of Use">Terms of Use</a> and <a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy" class="extiw" title="foundation:Special:MyLanguage/Policy:Privacy policy">Privacy Policy</a>. Wikipedia® is a registered trademark of the <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, a non-profit organization.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacy policy</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:About">About Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:General_disclaimer">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Contact_us">Contact Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Developers</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/en.wikipedia.org">Statistics</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//en.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Last_Gospel&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobile view</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Search</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Search Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Special:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Search</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contents" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Last Gospel</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>9 languages</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Add topic</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-d8647bfd6-z6nrx","wgBackendResponseTime":124,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.373","walltime":"0.749","ppvisitednodes":{"value":630,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":47725,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2714,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":24333,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 416.792 1 -total"," 30.57% 127.400 1 Template:TridentineLatinMass"," 29.05% 121.087 1 Template:Navbox"," 23.35% 97.329 1 Template:Reflist"," 19.35% 80.664 2 Template:Lang"," 18.06% 75.286 3 Template:Cite_web"," 13.73% 57.213 1 Template:Short_description"," 7.88% 32.850 2 Template:Pagetype"," 5.42% 22.570 1 Template:For"," 4.08% 17.016 1 Template:Authority_control"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.244","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":16211474,"limit":52428800},"limitreport-logs":"table#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-76874fdcb7-94qxz","timestamp":"20250211220006","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Last Gospel","url":"https:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Last_Gospel","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2185871","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2185871","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2008-07-06T04:42:15Z","dateModified":"2024-12-19T11:20:42Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/29\/The_Last_Gospel.JPG","headline":"Section of the Christian Bible read in worship"}</script> </body> </html>