CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Nội chiến Hoa Kỳ – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"d94626f4-4bef-43bb-9b6b-d7021be30ea2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Nội_chiến_Hoa_Kỳ","wgTitle":"Nội chiến Hoa Kỳ","wgCurRevisionId":71462948,"wgRevisionId":71462948,"wgArticleId":61375,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Trang có lỗi chú thích","CS1: không rõ lịch Julius–Gregorius","Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn","Lỗi CS1: ngày tháng","Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ","Bài có liên kết hỏng","Quản lý CS1: định dạng ngày tháng","Bài cơ bản","Bài viết có văn bản tiếng Anh","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback", "Bài viết chứa nhận dạng BNE","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng NARA","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Bài viết chứa nhận dạng NLI","Bài viết chứa nhận dạng SELIBR","Nội chiến Hoa Kỳ","Lịch sử Hoa Kỳ","Chiến tranh liên quan tới Hoa Kỳ","Xung đột thập niên 1860","Xung đột thế kỷ 19","Xung đột năm 1861","Xung đột năm 1862","Xung đột năm 1863","Xung đột năm 1864","Xung đột năm 1865"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Nội_chiến_Hoa_Kỳ","wgRelevantArticleId":61375,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":["sysop"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick": true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q8676","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["architecture","bitness","brands","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles": "ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.2"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c7/CivilWarUSAColl.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1945"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c7/CivilWarUSAColl.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1296"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1037"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Nội chiến Hoa Kỳ – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Nội_chiến_Hoa_Kỳ rootpage-Nội_chiến_Hoa_Kỳ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=N%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=N%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=N%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=N%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Nguyên_nhân" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nguyên_nhân"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Nguyên nhân</span> </div> </a> <ul id="toc-Nguyên_nhân-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Diễn_biến" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Diễn_biến"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Diễn biến</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Diễn_biến-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Diễn biến</span> </button> <ul id="toc-Diễn_biến-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sơ_lược" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sơ_lược"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Sơ lược</span> </div> </a> <ul id="toc-Sơ_lược-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tương_quan_lực_lượng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tương_quan_lực_lượng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Tương quan lực lượng</span> </div> </a> <ul id="toc-Tương_quan_lực_lượng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1860" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1860"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>1860</span> </div> </a> <ul id="toc-1860-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1861" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1861"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>1861</span> </div> </a> <ul id="toc-1861-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1862" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1862"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>1862</span> </div> </a> <ul id="toc-1862-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1863" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1863"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>1863</span> </div> </a> <ul id="toc-1863-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1864" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1864"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.7</span> <span>1864</span> </div> </a> <ul id="toc-1864-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1865" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1865"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.8</span> <span>1865</span> </div> </a> <ul id="toc-1865-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Hậu_quả" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Hậu_quả"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Hậu quả</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Hậu_quả-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Hậu quả</span> </button> <ul id="toc-Hậu_quả-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kết_quả" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kết_quả"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Kết quả</span> </div> </a> <ul id="toc-Kết_quả-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giai_đoạn_hậu_chiến" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giai_đoạn_hậu_chiến"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Giai đoạn hậu chiến</span> </div> </a> <ul id="toc-Giai_đoạn_hậu_chiến-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Các_vụ_ám_sát_trả_thù" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_vụ_ám_sát_trả_thù"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>Các vụ ám sát trả thù</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_vụ_ám_sát_trả_thù-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trấn_áp_tàn_dư_của_Hợp_bang_miền_Nam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Trấn_áp_tàn_dư_của_Hợp_bang_miền_Nam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.2</span> <span>Trấn áp tàn dư của Hợp bang miền Nam</span> </div> </a> <ul id="toc-Trấn_áp_tàn_dư_của_Hợp_bang_miền_Nam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sự_trả_thù_của_Ku_Klux_Klan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sự_trả_thù_của_Ku_Klux_Klan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.3</span> <span>Sự trả thù của Ku Klux Klan</span> </div> </a> <ul id="toc-Sự_trả_thù_của_Ku_Klux_Klan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Nạn_phân_biệt_chủng_tộc_và_sự_chia_rẽ_tiếp_diễn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nạn_phân_biệt_chủng_tộc_và_sự_chia_rẽ_tiếp_diễn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Nạn phân biệt chủng tộc và sự chia rẽ tiếp diễn</span> </div> </a> <ul id="toc-Nạn_phân_biệt_chủng_tộc_và_sự_chia_rẽ_tiếp_diễn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phim_có_bối_cảnh_cuộc_Nội_chiến_Mỹ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Phim_có_bối_cảnh_cuộc_Nội_chiến_Mỹ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Phim có bối cảnh cuộc Nội chiến Mỹ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Phim_có_bối_cảnh_cuộc_Nội_chiến_Mỹ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Phim có bối cảnh cuộc Nội chiến Mỹ</span> </button> <ul id="toc-Phim_có_bối_cảnh_cuộc_Nội_chiến_Mỹ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Phim_tài_liệu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phim_tài_liệu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Phim tài liệu</span> </div> </a> <ul id="toc-Phim_tài_liệu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tham_khảo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tham khảo</span> </button> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ghi_chú" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ghi_chú"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Ghi chú</span> </div> </a> <ul id="toc-Ghi_chú-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích_nguồn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích_nguồn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Chú thích nguồn</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích_nguồn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Nội chiến Hoa Kỳ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 147 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-147" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">147 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Amerikaanse_Burgeroorlog" title="Amerikaanse Burgeroorlog – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Amerikaanse Burgeroorlog" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Sezessionskrieg" title="Sezessionskrieg – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Sezessionskrieg" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A0%E1%88%9C%E1%88%AA%E1%8A%AB_%E1%89%A5%E1%88%94%E1%88%AB%E1%8B%8A_%E1%8C%A6%E1%88%AD%E1%8A%90%E1%89%B5" title="የአሜሪካ ብሔራዊ ጦርነት – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="የአሜሪካ ብሔራዊ ጦርነት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%97%E0%A5%83%E0%A4%B9%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="अमरीकी गृहयुद्ध – Tiếng Angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="अमरीकी गृहयुद्ध" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Tiếng Angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Americanisce_Ingefeoht" title="Americanisce Ingefeoht – Tiếng Anh cổ" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Americanisce Ingefeoht" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Tiếng Anh cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%87%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A9" title="الحرب الأهلية الأمريكية – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الحرب الأهلية الأمريكية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Guerra_Civil_d%27os_Estaus_Unius" title="Guerra Civil d'os Estaus Unius – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Guerra Civil d'os Estaus Unius" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Guerra_Civil_de_los_Estaos_Xun%C3%ADos" title="Guerra Civil de los Estaos Xuníos – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Guerra Civil de los Estaos Xuníos" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A9rika_Ret%C3%A3voreku%C3%A9ra_Joaju_%C3%B1orair%C3%B5" title="Amérika Retãvorekuéra Joaju ñorairõ – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Amérika Retãvorekuéra Joaju ñorairõ" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/AB%C5%9E_v%C9%99t%C9%99nda%C5%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" title="ABŞ vətəndaş müharibəsi – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="ABŞ vətəndaş müharibəsi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%84%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%DB%8C%DA%86_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="آمریکا بیرلشمیش ایالتلرینده ایچ ساواشی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آمریکا بیرلشمیش ایالتلرینده ایچ ساواشی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Perang_Saudara_Amerika" title="Perang Saudara Amerika – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Perang Saudara Amerika" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Perang_Saudara_Amerika" title="Perang Saudara Amerika – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Perang Saudara Amerika" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%A8_%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%97%E0%A7%83%E0%A6%B9%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="মার্কিন যুক্তরাষ্ট্রের গৃহযুদ্ধ – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মার্কিন যুক্তরাষ্ট্রের গৃহযুদ্ধ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/L%C3%A2m-pak_Chi%C3%A0n-cheng" title="Lâm-pak Chiàn-cheng – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Lâm-pak Chiàn-cheng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%A0%D0%A8-%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80_%D2%BB%D1%83%D2%93%D1%8B%D1%88%D1%8B" title="АҠШ-тағы граждандар һуғышы – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="АҠШ-тағы граждандар һуғышы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D1%9E_%D0%97%D0%A8%D0%90" title="Грамадзянская вайна ў ЗША – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Грамадзянская вайна ў ЗША" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D1%9E_%D0%97%D0%A8%D0%90" title="Грамадзянская вайна ў ЗША – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Грамадзянская вайна ў ЗША" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Gera_Sibil_nin_mga_Amerikano" title="Gera Sibil nin mga Amerikano – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Gera Sibil nin mga Amerikano" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Sezessionsgriag" title="Sezessionsgriag – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Sezessionsgriag" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ameri%C4%8Dki_gra%C4%91anski_rat" title="Američki građanski rat – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Američki građanski rat" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Brezel_diabarzh_Stado%C3%B9-Unanet_Amerika" title="Brezel diabarzh Stadoù-Unanet Amerika – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Brezel diabarzh Stadoù-Unanet Amerika" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Американска гражданска война – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Американска гражданска война" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D1%8B%D0%BD_%D1%8D%D1%80%D1%85%D1%8D%D1%82%D1%8D%D0%BD%D1%8D%D0%B9_%D0%B4%D0%B0%D0%B9%D0%BD" title="Америкын эрхэтэнэй дайн – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Америкын эрхэтэнэй дайн" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Guerra_Civil_dels_Estats_Units" title="Guerra Civil dels Estats Units – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Guerra Civil dels Estats Units" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Gubat_Patani_sa_Amerika" title="Gubat Patani sa Amerika – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Gubat Patani sa Amerika" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Americk%C3%A1_ob%C4%8Dansk%C3%A1_v%C3%A1lka" title="Americká občanská válka – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Americká občanská válka" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Guerra_Civile_Americana" title="Guerra Civile Americana – Tiếng Corsica" lang="co" hreflang="co" data-title="Guerra Civile Americana" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Tiếng Corsica" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Rhyfel_Cartref_America" title="Rhyfel Cartref America – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Rhyfel Cartref America" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Amerikanske_borgerkrig" title="Amerikanske borgerkrig – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Amerikanske borgerkrig" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sezessionskrieg" title="Sezessionskrieg – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Sezessionskrieg" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Ameerika_%C3%9Chendriikide_kodus%C3%B5da" title="Ameerika Ühendriikide kodusõda – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Ameerika Ühendriikide kodusõda" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%95%CE%BC%CF%86%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82" title="Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Gu%C3%A8ra_%27d_secesi%C3%B2%E1%B9%85_americ%C3%A0na" title="Guèra 'd secesiòṅ americàna – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Guèra 'd secesiòṅ americàna" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/American_Civil_War" title="American Civil War – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="American Civil War" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Secesi%C3%B3n" title="Guerra de Secesión – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Guerra de Secesión" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Usona_Enlanda_Milito" title="Usona Enlanda Milito – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Usona Enlanda Milito" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ameriketako_Estatu_Batuetako_Gerra_Zibila" title="Ameriketako Estatu Batuetako Gerra Zibila – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ameriketako Estatu Batuetako Gerra Zibila" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="جنگ داخلی آمریکا – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="جنگ داخلی آمریکا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/American_Civil_War" title="American Civil War – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="American Civil War" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Amerikanska_Borgarakr%C3%ADggi%C3%B0" title="Amerikanska Borgarakríggið – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Amerikanska Borgarakríggið" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Guerre_de_S%C3%A9cession" title="Guerre de Sécession – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Guerre de Sécession" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Amerikaanske_Boargeroarloch" title="Amerikaanske Boargeroarloch – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Amerikaanske Boargeroarloch" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cogadh_Cathartha_na_St%C3%A1t_Aontaithe" title="Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Cogadh_Catharra_Ameireaganach" title="Cogadh Catharra Ameireaganach – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Cogadh Catharra Ameireaganach" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Guerra_civil_estadounidense" title="Guerra civil estadounidense – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Guerra civil estadounidense" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%D9%8A%DA%A9%D8%A7_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D9%8A_%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="آمريکا داخلي جنگ – Tiếng Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="آمريکا داخلي جنگ" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Tiếng Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%82%A8%EB%B6%81_%EC%A0%84%EC%9F%81" title="남북 전쟁 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="남북 전쟁" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ya%C6%99in_basasar_Amurka" title="Yaƙin basasar Amurka – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Yaƙin basasar Amurka" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A8_%D4%B1%D5%84%D5%86-%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Քաղաքացիական պատերազմը ԱՄՆ-ում – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Քաղաքացիական պատերազմը ԱՄՆ-ում" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%97%E0%A5%83%E0%A4%B9%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="अमेरिकी गृहयुद्ध – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="अमेरिकी गृहयुद्ध" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ameri%C4%8Dki_gra%C4%91anski_rat" title="Američki građanski rat – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Američki građanski rat" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Usana_interna_milito" title="Usana interna milito – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Usana interna milito" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Agha_Obodo_America" title="Agha Obodo America – Tiếng Igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Agha Obodo America" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="Tiếng Igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Sibil_a_Gubat_ti_Amerikano" title="Sibil a Gubat ti Amerikano – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Sibil a Gubat ti Amerikano" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Guerra_Civil_Statounitese" title="Guerra Civil Statounitese – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Guerra Civil Statounitese" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/%C3%9Er%C3%A6lastr%C3%AD%C3%B0i%C3%B0" title="Þrælastríðið – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Þrælastríðið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Guerra_civile_americana" title="Guerra civile americana – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Guerra civile americana" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%9C%D7%97%D7%9E%D7%AA_%D7%94%D7%90%D7%96%D7%A8%D7%97%D7%99%D7%9D_%D7%94%D7%90%D7%9E%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%A0%D7%99%D7%AA" title="מלחמת האזרחים האמריקנית – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="מלחמת האזרחים האמריקנית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Perang_Sadulur_Am%C3%A9rika" title="Perang Sadulur Amérika – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Perang Sadulur Amérika" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%89ama_t%C9%9By%CA%8A%CA%8A_you_(Guerre_de_S%C3%A9cession)" title="Ɖama tɛyʊʊ you (Guerre de Sécession) – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɖama tɛyʊʊ you (Guerre de Sécession)" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%85%E0%B2%AE%E0%B3%87%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%A6_%E0%B2%85%E0%B2%82%E0%B2%A4%E0%B2%83%E0%B2%95%E0%B2%B2%E0%B2%B9" title="ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಂತಃಕಲಹ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಂತಃಕಲಹ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%91%D0%A8-%D0%B4%D0%B0_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D1%8A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%83%D0%B0%D1%82" title="АБШ-да граждан къазауат – Tiếng Karachay-Balkar" lang="krc" hreflang="krc" data-title="АБШ-да граждан къазауат" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="Tiếng Karachay-Balkar" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A8-%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%9D_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="აშშ-ის სამოქალაქო ომი – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="აშშ-ის სამოქალაქო ომი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82_%D1%81%D0%BE%D2%93%D1%8B%D1%81%D1%8B" title="Америкадағы азамат соғысы – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Америкадағы азамат соғысы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Bresel_Vredereth_Amerika" title="Bresel Vredereth Amerika – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Bresel Vredereth Amerika" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%9A%D0%A8%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D1%8B_%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D0%BA_%D1%81%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%88" title="АКШдагы жарандык согуш – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="АКШдагы жарандык согуш" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Vita_vya_wenyewe_kwa_wenyewe_nchini_Marekani" title="Vita vya wenyewe kwa wenyewe nchini Marekani – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Vita vya wenyewe kwa wenyewe nchini Marekani" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eer%C3%AA_navxwey%C3%AE_y%C3%AA_Amer%C3%AEkay%C3%AA" title="Şerê navxweyî yê Amerîkayê – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Şerê navxweyî yê Amerîkayê" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Bellum_Civile_Americanum" title="Bellum Civile Americanum – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Bellum Civile Americanum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Amerikas_pilso%C5%86u_kar%C5%A1" title="Amerikas pilsoņu karš – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Amerikas pilsoņu karš" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Sezessiounskrich" title="Sezessiounskrich – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Sezessiounskrich" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%A1%D0%A8-%D0%B4%D0%B8%D0%BD_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D1%8F%D0%B2%D0%B5" title="АСШ-дин граждан дяве – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="АСШ-дин граждан дяве" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Jungtini%C5%B3_Valstij%C5%B3_pilietinis_karas" title="Jungtinių Valstijų pilietinis karas – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Jungtinių Valstijų pilietinis karas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Gu%C3%A6ra_de_secescion_america%C3%B1a" title="Guæra de secescion americaña – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Guæra de secescion americaña" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Amerikaanse_Burgeroorlog" title="Amerikaanse Burgeroorlog – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Amerikaanse Burgeroorlog" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Guerra_Civil_Americana" title="Guerra Civil Americana – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Guerra Civil Americana" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Amerikai_polg%C3%A1rh%C3%A1bor%C3%BA" title="Amerikai polgárháború – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Amerikai polgárháború" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%93%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B0" title="Американска граѓанска војна – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Американска граѓанска војна" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%AE%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BB_%E0%B4%86%E0%B4%AD%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B0%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%82" title="അമേരിക്കൻ ആഭ്യന്തരയുദ്ധം – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="അമേരിക്കൻ ആഭ്യന്തരയുദ്ധം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Gwerra_%C4%8Aivili_Amerikana" title="Gwerra Ċivili Amerikana – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Gwerra Ċivili Amerikana" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A8_%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A4%B5%E0%A5%80_%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="अमेरिकन यादवी युद्ध – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="अमेरिकन यादवी युद्ध" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D9%8A%D9%87" title="الحرب الاهلية الامريكيه – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الحرب الاهلية الامريكيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Parang_Sudaro_AS" title="Parang Sudaro AS – Tiếng Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Parang Sudaro AS" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Tiếng Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Guerra_Cebil_Amaricana" title="Guerra Cebil Amaricana – Tiếng Miranda" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Guerra Cebil Amaricana" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Tiếng Miranda" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%B8%D1%80%D0%B3%D1%8D%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D0%B0%D0%B9%D0%BD" title="Америкийн иргэний дайн – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Америкийн иргэний дайн" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%B1%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%80%E1%80%94%E1%80%BA_%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%BD%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA" title="အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ် – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="အမေရိကန် ပြည်တွင်းစစ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Amerikaanse_Burgeroorlog" title="Amerikaanse Burgeroorlog – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Amerikaanse Burgeroorlog" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%97%E0%A5%83%E0%A4%B9%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="अमेरिकी गृहयुद्ध – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="अमेरिकी गृहयुद्ध" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%97%E0%A5%83%E0%A4%B9_%E0%A4%B9%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%83" title="अमेरिकी गृह हताः – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="अमेरिकी गृह हताः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E5%8C%97%E6%88%A6%E4%BA%89" title="南北戦争 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="南北戦争" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Uerra_civile_ammerecana" title="Uerra civile ammerecana – Tiếng Napoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Uerra civile ammerecana" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Tiếng Napoli" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%8A%DF%A1%DF%8D%DF%99%DF%8C%DF%9E%DF%8C%DF%AC_%DF%A3%DF%8A%DF%B2%DF%AC%DF%95%DF%8A%DF%B2%DF%AC_%DF%9E%DF%9F%DF%8D" title="ߊߡߍߙߌߞߌ߬ ߣߊ߲߬ߕߊ߲߬ ߞߟߍ – Tiếng N’Ko" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߊߡߍߙߌߞߌ߬ ߣߊ߲߬ߕߊ߲߬ ߞߟߍ" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="Tiếng N’Ko" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%A6%D0%A8_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%82%D3%80%D0%BE%D0%BC" title="АЦШ гражданийн тӀом – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="АЦШ гражданийн тӀом" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Ameerikoons_B%C3%BCrgerkrich" title="Ameerikoons Bürgerkrich – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Ameerikoons Bürgerkrich" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Den_amerikanske_borgerkrigen" title="Den amerikanske borgerkrigen – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Den amerikanske borgerkrigen" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Borgarkrigen_i_USA" title="Borgarkrigen i USA – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Borgarkrigen i USA" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Gu%C3%A8rra_Civila_Americana" title="Guèrra Civila Americana – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Guèrra Civila Americana" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/U.S._Civil_War" title="U.S. Civil War – Tiếng Oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="U.S. Civil War" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="Tiếng Oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/AQShda_fuqarolar_urushi" title="AQShda fuqarolar urushi – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="AQShda fuqarolar urushi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%85%E0%A8%AE%E0%A8%B0%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A9%80_%E0%A8%97%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%B9%E0%A8%BF_%E0%A8%AF%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%A7" title="ਅਮਰੀਕੀ ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਅਮਰੀਕੀ ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81_%D8%AC%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="امریکی خانہ جنگی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="امریکی خانہ جنگی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%86%DB%8D_%D8%AC%DA%AB%DA%93%D9%87" title="د امریکا کورنۍ جګړه – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د امریکا کورنۍ جګړه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Amerikaansche_B%C3%B6rgerkrieg" title="Amerikaansche Börgerkrieg – Tiếng Hạ Giéc-man" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Amerikaansche Börgerkrieg" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Giéc-man" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_secesyjna" title="Wojna secesyjna – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Wojna secesyjna" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Secess%C3%A3o" title="Guerra de Secessão – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Guerra de Secessão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Amerika_grajdanl%C4%B1q_cenki" title="Amerika grajdanlıq cenki – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Amerika grajdanlıq cenki" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/R%C4%83zboiul_Civil_American" title="Războiul Civil American – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Războiul Civil American" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%A1%D0%A8%D0%90" title="Домова война в США – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Домова война в США" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%A1%D0%A8%D0%90" title="Гражданская война в США – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Гражданская война в США" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D1%8D%D1%80%D0%B8%D0%B8%D1%82%D1%8D" title="Америка гражданскай сэриитэ – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Америка гражданскай сэриитэ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Gherra_tzivile_americana" title="Gherra tzivile americana – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Gherra tzivile americana" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Amerikoanske_Burgerkriech" title="Amerikoanske Burgerkriech – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Amerikoanske Burgerkriech" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Lufta_Civile_Amerikane" title="Lufta Civile Amerikane – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Lufta Civile Amerikane" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Guerra_civili_miricana" title="Guerra civili miricana – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Guerra civili miricana" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%87%E0%B6%B8%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%94_%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%BD%E0%B7%8A_%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B6%BA" title="ඇමරිකානු සිවිල් යුද්ධය – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="ඇමරිකානු සිවිල් යුද්ධය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/American_Civil_War" title="American Civil War – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="American Civil War" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%D9%8A%DA%AA%D9%8A_%DA%AF%D9%87%D8%B1%D9%88_%D9%88%D9%8A%DA%99%D9%87%D9%87" title="آمريڪي گهرو ويڙهه – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="آمريڪي گهرو ويڙهه" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Americk%C3%A1_ob%C4%8Dianska_vojna" title="Americká občianska vojna – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Americká občianska vojna" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ameri%C5%A1ka_dr%C5%BEavljanska_vojna" title="Ameriška državljanska vojna – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ameriška državljanska vojna" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%95%DA%95%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D8%AE%DB%86%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="شەڕی نێوخۆییی ئەمریکا – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="شەڕی نێوخۆییی ئەمریکا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%92%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Амерички грађански рат – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Амерички грађански рат" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ameri%C4%8Dki_gra%C4%91anski_rat" title="Američki građanski rat – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Američki građanski rat" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Yhdysvaltain_sis%C3%A4llissota" title="Yhdysvaltain sisällissota – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Yhdysvaltain sisällissota" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Amerikanska_inb%C3%B6rdeskriget" title="Amerikanska inbördeskriget – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Amerikanska inbördeskriget" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Digmaang_Sibil_ng_Amerika" title="Digmaang Sibil ng Amerika – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Digmaang Sibil ng Amerika" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%AE%E0%AF%86%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95_%E0%AE%89%E0%AE%B3%E0%AF%8D%E0%AE%A8%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%81%E0%AE%AA%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AF%8B%E0%AE%B0%E0%AF%8D" title="அமெரிக்க உள்நாட்டுப் போர் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அமெரிக்க உள்நாட்டுப் போர்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%9A%D0%A8_%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%88%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D1%81%D1%83%D0%B3%D1%8B%D1%88%D1%8B" title="АКШ ватандашлар сугышы – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="АКШ ватандашлар сугышы" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%AE%E0%B1%86%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE_%E0%B0%85%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A7%E0%B0%82" title="అమెరికా అంతర్యుద్ధం – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="అమెరికా అంతర్యుద్ధం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B2" title="สงครามกลางเมืองอเมริกา – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="สงครามกลางเมืองอเมริกา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%B4%E1%8F%A9%E1%8F%81%E1%8E%AC_Civil_%E1%8F%93%E1%8F%84%E1%8F%A9" title="ᏴᏩᏁᎬ Civil ᏓᏄᏩ – Tiếng Cherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏴᏩᏁᎬ Civil ᏓᏄᏩ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="Tiếng Cherokee" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Amerikan_%C4%B0%C3%A7_Sava%C5%9F%C4%B1" title="Amerikan İç Savaşı – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Amerikan İç Savaşı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/AB%C5%9E-daky_Ra%C3%BDatlyk_ur%C5%9Fy" title="ABŞ-daky Raýatlyk urşy – Tiếng Turkmen" lang="tk" hreflang="tk" data-title="ABŞ-daky Raýatlyk urşy" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Tiếng Turkmen" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D1%96%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%A1%D0%A8%D0%90" title="Громадянська війна в США – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Громадянська війна в США" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81_%D8%AC%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="امریکی خانہ جنگی – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="امریکی خانہ جنگی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Guera_de_secesion_americana" title="Guera de secesion americana – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Guera de secesion americana" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Rahvahanikoiden_soda_A%C3%9CV:oi%C5%A1" title="Rahvahanikoiden soda AÜV:oiš – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Rahvahanikoiden soda AÜV:oiš" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Ameeriga_%C3%9Ctisriike_kodos%C3%B5da" title="Ameeriga Ütisriike kodosõda – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Ameeriga Ütisriike kodosõda" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E5%8C%97%E7%BE%8E%E4%B9%8B%E5%BD%B9" title="南北美之役 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="南北美之役" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Gera_Sibil_Amerikanhon" title="Gera Sibil Amerikanhon – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Gera Sibil Amerikanhon" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%8E%E5%9B%BD%E5%86%85%E6%88%98" title="美国内战 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="美国内战" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%9E%D7%A2%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%90%D7%A0%D7%A2%D7%A8_%D7%91%D7%99%D7%A8%D7%92%D7%A2%D7%A8%D7%A7%D7%A8%D7%99%D7%92" title="אמעריקאנער בירגערקריג – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אמעריקאנער בירגערקריג" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Ogun_Ab%E1%BA%B9%CC%81l%C3%A9_Am%E1%BA%B9%CC%81r%C3%ADk%C3%A0" title="Ogun Abẹ́lé Amẹ́ríkà – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ogun Abẹ́lé Amẹ́ríkà" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E5%8C%97%E6%88%B0%E7%88%AD" title="南北戰爭 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="南北戰爭" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/JAV_c%C4%97v%C4%97l%C4%97n%C4%97_vaina" title="JAV cėvėlėnė vaina – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="JAV cėvėlėnė vaina" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E5%8C%97%E6%88%98%E4%BA%89" title="南北战争 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="南北战争" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Porang_Sudaro_Amerika" title="Porang Sudaro Amerika – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Porang Sudaro Amerika" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8676#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&oldid=71462948" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&id=71462948&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FN%25E1%25BB%2599i_chi%25E1%25BA%25BFn_Hoa_K%25E1%25BB%25B3"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FN%25E1%25BB%2599i_chi%25E1%25BA%25BFn_Hoa_K%25E1%25BB%25B3"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=N%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/American_Civil_War" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8676" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/30px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144306">@media all and (min-width:720px){.mw-parser-output .desktop-float-right{box-sizing:border-box;float:right;clear:right}}.mw-parser-output .infobox.vevent .status>p:first-child{margin:0}</style><table class="infobox vevent" style="width:25.5em;border-spacing:2px;padding:0.2em;"><tbody><tr><th class="summary" colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Nội chiến Hoa Kỳ</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;border-bottom:1px solid #aaa;line-height:1.5em;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:CivilWarUSAColl.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/CivilWarUSAColl.png/300px-CivilWarUSAColl.png" decoding="async" width="300" height="486" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c7/CivilWarUSAColl.png 1.5x" data-file-width="398" data-file-height="645" /></a></span><br />Theo chiều kim đồng hồ từ trên xuống: <div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Gettysburg" title="Trận Gettysburg">Trận Gettysburg</a></li> <li>Lực lượng pháo binh của Đại đội trưởng <a href="/w/index.php?title=John_Tidball&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Tidball (trang không tồn tại)">John Tidball</a></li> <li>Tù binh <a href="/w/index.php?title=Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Li%C3%AAn_minh_Mi%E1%BB%81n_Nam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quân đội Liên minh Miền Nam (trang không tồn tại)">Liên minh miền Nam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%A0u_b%E1%BB%8Dc_s%E1%BA%AFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tàu bọc sắt (trang không tồn tại)">Tàu bọc sắt</a> <a href="/w/index.php?title=USS_Atlanta_(1861)&action=edit&redlink=1" class="new" title="USS Atlanta (1861) (trang không tồn tại)">USS <i>Atlanta</i></a></li> <li>Tàn tích thành phố <a href="/wiki/Richmond,_Virginia" title="Richmond, Virginia">Richmond, Virginia</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Franklin_(1864)" title="Trận Franklin (1864)">Trận Franklin</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2"><table style="width:100%;margin:0;padding:0;border:0"><tbody><tr><th style="width:70px">Thời gian</th><td>12 tháng 4 năm 1861 – 9 tháng 5 năm 1865 <br /> (4 năm và 27 ngày)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>a<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-NYT_JD_Cap_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-NYT_JD_Cap-2"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /></td></tr><tr><th style="width:70px">Địa điểm</th><td><div class="location"><a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_T%C3%A2y_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại Tây Dương">Đại Tây Dương</a></div></td></tr><tr><th style="width:70px">Kết quả</th><td class="status"> <p><a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên bang miền Bắc Hoa Kỳ">Liên bang miền Bắc</a> chiến thắng: </p> <ul><li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên minh miền Nam Hoa Kỳ">Liên minh miền Nam</a> giải thể</li> <li>Giữ gìn <a href="/wiki/To%C3%A0n_v%E1%BA%B9n_l%C3%A3nh_th%E1%BB%95" title="Toàn vẹn lãnh thổ">toàn vẹn lãnh thổ</a> Hoa Kỳ</li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_n%C3%B4_l%E1%BB%87" class="mw-redirect" title="Chế độ nô lệ">Chế độ nô lệ</a> bị bãi bỏ</li> <li>Bắt đầu <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_T%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thời kỳ Tái thiết (trang không tồn tại)">thời kỳ Tái thiết</a></li> <li>Thông qua và phê chuẩn các <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%ADa_%C4%91%E1%BB%95i_t%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sửa đổi tái thiết (trang không tồn tại)">sửa đổi thứ 13, 14 và 15</a> đối với <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hiến pháp Hoa Kỳ">Hiến pháp Hoa Kỳ</a></li></ul></td></tr></tbody></table></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Tham chiến</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/23px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/35px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/46px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></span></span></span> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên bang miền Bắc Hoa Kỳ">Liên bang miền Bắc</a></td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg/23px-Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg/35px-Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg/46px-Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg.png 2x" data-file-width="1080" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên minh miền Nam Hoa Kỳ">Liên minh miền Nam</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Chỉ huy và lãnh đạo</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/23px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/35px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/46px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></span></span></span> <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a> <a href="/wiki/V%E1%BB%A5_%C3%A1m_s%C3%A1t_Abraham_Lincoln" title="Vụ ám sát Abraham Lincoln">†</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/23px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/35px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/46px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></span></span></span> <a href="/wiki/Ulysses_S._Grant" title="Ulysses S. Grant">Ulysses S. Grant</a><br /><i>và nhiều người khác...</i></td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg/23px-Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg/35px-Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg/46px-Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg.png 2x" data-file-width="1080" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/Jefferson_Davis" title="Jefferson Davis">Jefferson Davis</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg/23px-Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg/35px-Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg/46px-Flag_of_the_Confederate_States_%281861%E2%80%931863%29.svg.png 2x" data-file-width="1080" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/Robert_E._Lee" title="Robert E. Lee">Robert E. Lee</a><br /><i>và nhiều người khác...</i></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Lực lượng</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> 2,200,000<sup id="cite_ref-strength_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-strength-3"><span class="cite-bracket">[</span>b<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br />698,000 (đỉnh điểm)<sup id="cite_ref-nps.gov_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-nps.gov-4"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> 750,000–1,000,000<sup id="cite_ref-strength_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-strength-3"><span class="cite-bracket">[</span>b<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br />360,000 (đỉnh điểm)<sup id="cite_ref-nps.gov_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-nps.gov-4"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Thương vong và tổn thất</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"> <ul><li>110,000+ <a href="/wiki/T%E1%BB%AD_tr%E1%BA%ADn" title="Tử trận">tử trận</a></li> <li>230,000+ tai nạn/chết vì bệnh tật<sup id="cite_ref-civilwarhome.com_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-civilwarhome.com-8"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Official_DOD_data_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Official_DOD_data-9"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>25,000–30,000 chết trong nhà tù Liên minh miền Nam<sup id="cite_ref-nps.gov_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-nps.gov-4"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-civilwarhome.com_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-civilwarhome.com-8"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p><b>365,000+ tổng người chết<sup id="cite_ref-FOOTNOTEChambersAnderson1999849_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEChambersAnderson1999849-10"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></b> </p> <ul><li>282,000+ bị thương<sup id="cite_ref-Official_DOD_data_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-Official_DOD_data-9"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>181,193 bị bắt<sup id="cite_ref-nps.gov_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-nps.gov-4"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>c<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> </div> <b>Tổng số thương vong: 828,000+</b></td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><div class="plainlist"> <ul><li>94,000+ <a href="/wiki/T%E1%BB%AD_tr%E1%BA%ADn" title="Tử trận">tử trận</a><sup id="cite_ref-civilwarhome.com_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-civilwarhome.com-8"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>26,000–31,000 chết trong nhà tù Liên bang<sup id="cite_ref-Official_DOD_data_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-Official_DOD_data-9"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p><b>290,000+ tổng người chết</b> </p> <ul><li>137,000+ bị thương</li> <li>436,658 bị bắt<sup id="cite_ref-nps.gov_4-4" class="reference"><a href="#cite_note-nps.gov-4"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>d<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> </div> <b>Tổng số thương vong: 864,000+</b></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;border-top:1px dotted #aaa;"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><div class="plainlist"> <ul><li>50,000 dân thường chết<sup id="cite_ref-StatsWarCost_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-StatsWarCost-13"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>80,000+ nô lệ chết (bệnh tật)<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Tổng cộng: 616,222<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>–1,000,000+ chết</b><sup id="cite_ref-recounting_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-recounting-16"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> </div></td></tr></tbody></table> <p><b>Nội chiến Hoa Kỳ</b> (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: <i><span lang="en">American Civil War</span></i>, 12 tháng 4 năm 1861 – 9 tháng 5 năm 1865, còn được biết đến với <a href="/w/index.php?title=T%C3%AAn_g%E1%BB%8Di_c%E1%BB%A7a_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tên gọi của Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">nhiều tên gọi khác nhau</a>), là một cuộc <a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn" title="Nội chiến">nội chiến</a> diễn ra ở <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> giữa <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên bang miền Bắc Hoa Kỳ">Liên bang miền Bắc</a> với <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên minh miền Nam Hoa Kỳ">Liên minh miền Nam</a>.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>e<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau khi <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a> đắc cử trong cuộc bầu cử <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Tổng thống Hoa Kỳ">Tổng thống Hoa Kỳ</a> năm 1860, 11 tiểu bang theo chế độ nô lệ ở miền <a href="/wiki/Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Nam Hoa Kỳ">Nam Hoa Kỳ</a> đã tuyên bố ly khai khỏi Hợp chúng quốc Hoa Kỳ và lập ra <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên minh miền Nam Hoa Kỳ">Liên minh miền Nam</a> (<i>Confederate States</i>); 25 tiểu bang còn lại ủng hộ chính phủ <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên bang miền Bắc Hoa Kỳ">Liên bang miền Bắc</a> (<i>Union</i>). Cuộc phân tranh Nam-Bắc – chủ yếu diễn ra tại các tiểu bang phía Nam – kéo dài 4 năm và chấm dứt khi quân miền Nam đầu hàng năm <a href="/wiki/1865" title="1865">1865</a> và chế độ nô lệ bị đặt ra ngoài vòng pháp luật trên toàn lãnh thổ Hoa Kỳ. Trong những vấn đề là nguyên nhân gây nên cuộc chiến, một số đã được giải quyết trong <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_T%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt_(Hoa_K%E1%BB%B3)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thời kỳ Tái thiết (Hoa Kỳ) (trang không tồn tại)">Thời kỳ Tái thiết</a> sau đó, và một số khác vẫn còn tiếp tục tồn tại. </p><p>Nội chiến Hoa Kỳ là một trong những cuộc <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_c%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh công nghiệp (trang không tồn tại)">chiến tranh công nghiệp</a> thực sự đầu tiên. Đường sắt, điện báo, tàu hơi nước và vũ khí sản xuất hàng loạt đã được sử dụng một cách rộng rãi. Các học thuyết <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_to%C3%A0n_di%E1%BB%87n" title="Chiến tranh toàn diện">chiến tranh toàn diện</a> được Sherman phát triển ở Georgia, và <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_chi%E1%BA%BFn_h%C3%A0o" title="Chiến tranh chiến hào">chiến tranh chiến hào</a> quanh Petersburg là điềm báo trước cho cuộc <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">chiến tranh thế giới thứ nhất</a> ở châu Âu. Cho đến nay, đây vẫn là cuộc chiến tranh đẫm máu nhất trong <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Lịch sử Hoa Kỳ">lịch sử Hoa Kỳ</a>, dẫn đến cái chết của khoảng 750.000 binh sĩ<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và một số lượng thương vong dân sự không xác định. Sử gia John Huddleston ước tính số người chết chiếm 10% toàn bộ số nam giới miền Bắc từ 20 đến 45 tuổi, và 30% đàn ông da trắng miền Nam trong độ tuổi từ 18-40. </p><p>Chiến thắng của miền Bắc đặt dấu chấm hết cho Liên minh miền Nam cũng như chế độ nô lệ Hoa Kỳ, và làm tăng cường vai trò của chính phủ liên bang. Các vấn đề xã hội, chính trị, kinh tế và chủng tộc của cuộc Nội chiến đã có vai trò quyết định trong việc định hình <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_T%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thời kỳ Tái thiết (trang không tồn tại)">Thời kỳ Tái thiết</a>, kéo dài đến năm 1877. </p><p>Sau chiến thắng, Chính phủ Mỹ trấn áp mạnh tay tàn dư của quân đội miền Nam để đảm bảo dập tắt mầm mống ly khai. Tất cả binh sỹ của quân đội miền Nam đều bị giam giữ trong khoảng 2-4 năm cho tới khi một đạo luật ân xá được thông qua vào tháng 5/1866, và phải thêm 6 năm sau đó thì lính miền Nam mới được trao lại quyền công dân theo đạo luật ân xá năm 1872, tuy nhiên luật ân xá này không áp dụng với <a href="/w/index.php?title=500_ch%E1%BB%89_huy_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_cao_c%E1%BA%A5p_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%A3p_bang_mi%E1%BB%81n_Nam&action=edit&redlink=1" class="new" title="500 chỉ huy quân sự cao cấp của Hợp bang miền Nam (trang không tồn tại)">500 chỉ huy quân sự cao cấp của Hợp bang miền Nam</a><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các lực lượng tàn dư của Liên minh miền Nam cũng không chịu thất bại, họ tổ chức ám sát các quan chức miền Bắc để trả thù, mở màn bằng việc với sự kiện tổng thống <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a> <a href="/wiki/V%E1%BB%A5_%C3%A1m_s%C3%A1t_Abraham_Lincoln" title="Vụ ám sát Abraham Lincoln">bị ám sát</a> ngày 14-4-1865, tiếp đó là sự ra đời tổ chức <a href="/wiki/Ku_Klux_Klan" title="Ku Klux Klan">Ku Klux Klan</a> vào 24/12/1865, một tổ chức chuyên khủng bố người da đen và cả một số người da trắng chống chế độ nô lệ... </p><p>Cuộc chiến tranh đẫm máu đã dẫn tới thành quả là người da đen thoát khỏi kiếp nô lệ, đây thường được mô tả là thành quả to lớn của cuộc chiến. Quyền bầu cử dành cho người da đen cũng lần đầu tiên trong lịch sử được công nhận. Tuy vậy, những người da đen ở miền Nam vẫn không được trao quyền bình đẳng như người da trắng<sup id="cite_ref-alonzo7_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-alonzo7-21"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Chính phủ Mỹ thất bại trong việc trấn áp tàn dư của phe Liên minh, trong 25 năm sau đó, nhiều bang ở miền nam Mỹ đã đề ra rất nhiều các đạo luật mang nặng sự <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_bi%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c" title="Phân biệt chủng tộc">phân biệt chủng tộc</a>. Quân đội liên bang thậm chí không thể bảo vệ người da đen trước bạo lực và đe dọa từ các nhóm người da trắng<sup id="cite_ref-Eric_Foner_1877_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Eric_Foner_1877-22"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Phải tới 100 năm sau, nước Mỹ mới chính thức bãi bỏ các điều luật mang tính <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_bi%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c" title="Phân biệt chủng tộc">phân biệt chủng tộc</a> chống người da đen và có một tổng thống xuất thân từ miền Nam là <a href="/wiki/Lyndon_B._Johnson" title="Lyndon B. Johnson">Lyndon Johnson</a> (nắm quyền giai đoạn 1963-1969)<sup id="cite_ref-alonzo7_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-alonzo7-21"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nguyên_nhân"><span id="Nguy.C3.AAn_nh.C3.A2n"></span>Nguyên nhân</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Nguyên nhân”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nguyên nhân"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Đến giữa thế kỷ 19, lãnh thổ nước Mỹ gồm có 36 bang, chia làm 2 vùng rõ rệt<sup id="cite_ref-alonzo_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-alonzo-23"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: </p> <ul><li>Miền Bắc phát triển công nghiệp tư bản chủ nghĩa, kinh tế trại chủ nhỏ dựa trên chăn nuôi và sản xuất lúa mì.</li> <li>Miền Nam phát triển kinh tế đồn điền (chủ yếu là trồng bông) dựa trên sự bóc lột lao động <a href="/wiki/N%C3%B4_l%E1%BB%87" title="Nô lệ">nô lệ</a> (chủ yếu là người da đen)</li></ul> <p>Chế độ nô lệ bị các nhà tư bản công nghiệp miền Bắc coi là vật cản trở kinh tế phát triển, bởi lao động nô lệ không được tự do khiến cho họ không thể tham gia sản xuất công nghiệp trong các nhà xưởng. Ngoài ra, việc dồi dào nhân công nô lệ giá rẻ khiến các bang miền Nam không chịu mua các sản phẩm máy móc từ các nhà tư bản công nghiệp ở miền Bắc. Ngược lại, các chủ trang trại miền Nam kiên quyết đòi duy trì chế độ nô lệ, bởi nếu không có lao động nô lệ thì các trang trại của họ sẽ không còn nhân công lao động<sup id="cite_ref-alonzo_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-alonzo-23"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Vào những năm 1850, nước Mỹ bành trướng lãnh thổ sang miền Tây là vùng rộng mênh mông để phát triển nền kinh tế của mình. Cả hai miền đều coi miền Tây như vùng dự trữ của mình, nhưng họ muốn phát triển vùng này theo hai hướng khác nhau: công nghiệp tư bản chủ nghĩa hoặc chế độ nô lệ đồn điền. Điều này càng đẩy mâu thuẫn giữa 2 miền lên cao. Khi mâu thuẫn giữa hai bên còn chưa gay gắt thì hai miền còn thỏa hiệp với nhau qua thỏa ước Misouri và thỏa ước 1850 (cho phép miền Nam một số bang có nô lệ, miền Bắc không có nô lệ), nhưng sự thỏa hiệp không kéo dài lâu. </p><p>Ngoài ra, cuộc nội chiến cũng phản ảnh cuộc sự mâu thuẫn về chế độ tập quyền (quyền hành tập trung ở chính quyền liên bang) được đảng Cộng Hòa (chiếm đa số ở miền Bắc) ủng hộ và chế độ phân quyền (quyền hành được chia cho các tiểu bang) được ủng hộ bởi Đảng Dân chủ (chiếm đa số ở miền Nam). Sự mâu thuẫn này đã kéo dài từ khi Hoa Kỳ mới lập quốc<sup id="cite_ref-alonzo_23-2" class="reference"><a href="#cite_note-alonzo-23"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Nguyên nhân trực tiếp làm bùng nổ nội chiến là cuộc bầu cử Tổng thống 1860. Trong cuộc bầu cử 1860, Đảng Cộng hòa do giới tư sản công nghiệp hậu thuẫn với ứng cử viên Abraham Lincoln đã đắc cử Tổng thống. Sự thắng lợi của Đảng Cộng hòa với chủ trương bãi bỏ chế độ nô lệ làm cho chủ nô và các bang miền Nam bất bình, họ tuyên bố tách khỏi liên bang. Còn nguyên nhân sâu xa dẫn đến nội chiến là nhu cầu thủ tiêu nền kinh tế đồn điền ở miền Nam, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Diễn_biến"><span id="Di.E1.BB.85n_bi.E1.BA.BFn"></span>Diễn biến</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Diễn biến”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Diễn biến"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg" class="mw-file-description" title="Abraham Lincoln Tổng thống Hoa Kỳ"><img alt="Abraham Lincoln Tổng thống Hoa Kỳ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg/91px-Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg" decoding="async" width="91" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg/137px-Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg/183px-Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg 2x" data-file-width="2850" data-file-height="3742" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center><a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a><br />Tổng thống<br />Hoa Kỳ</center></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ulysses_S._Grant_1870-1880.jpg" class="mw-file-description" title="Ulysses Grant Đại tướng Liên bang miền Bắc"><img alt="Ulysses Grant Đại tướng Liên bang miền Bắc" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Ulysses_S._Grant_1870-1880.jpg/89px-Ulysses_S._Grant_1870-1880.jpg" decoding="async" width="89" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Ulysses_S._Grant_1870-1880.jpg/134px-Ulysses_S._Grant_1870-1880.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Ulysses_S._Grant_1870-1880.jpg/179px-Ulysses_S._Grant_1870-1880.jpg 2x" data-file-width="4087" data-file-height="5473" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center><a href="/wiki/Ulysses_Simpson_Grant" class="mw-redirect" title="Ulysses Simpson Grant">Ulysses Grant</a><br />Đại tướng<br />Liên bang miền Bắc</center></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:President-Jefferson-Davis.jpg" class="mw-file-description" title="Jefferson Davis Tổng thống Liên minh miền Nam"><img alt="Jefferson Davis Tổng thống Liên minh miền Nam" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/President-Jefferson-Davis.jpg/94px-President-Jefferson-Davis.jpg" decoding="async" width="94" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/President-Jefferson-Davis.jpg/141px-President-Jefferson-Davis.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/President-Jefferson-Davis.jpg/188px-President-Jefferson-Davis.jpg 2x" data-file-width="1738" data-file-height="2220" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center><a href="/wiki/Jefferson_Davis" title="Jefferson Davis">Jefferson Davis</a><br />Tổng thống<br />Liên minh miền Nam</center></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Robert_Edward_Lee.jpg" class="mw-file-description" title="Robert E. Lee Đại tướng Liên minh miền Nam"><img alt="Robert E. Lee Đại tướng Liên minh miền Nam" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Robert_Edward_Lee.jpg/81px-Robert_Edward_Lee.jpg" decoding="async" width="81" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Robert_Edward_Lee.jpg/121px-Robert_Edward_Lee.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Robert_Edward_Lee.jpg/162px-Robert_Edward_Lee.jpg 2x" data-file-width="2807" data-file-height="4154" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center><a href="/wiki/Robert_E._Lee" title="Robert E. Lee">Robert E. Lee</a><br />Đại tướng<br />Liên minh miền Nam</center></div> </li> </ul> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/C%C3%A1c_tr%E1%BA%ADn_%C4%91%C3%A1nh_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Các trận đánh trong Nội chiến Hoa Kỳ">Các trận đánh trong Nội chiến Hoa Kỳ</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sơ_lược"><span id="S.C6.A1_l.C6.B0.E1.BB.A3c"></span>Sơ lược</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Sơ lược”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sơ lược"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1860, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_(Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Đảng Cộng hòa (Hoa Kỳ)">Đảng Cộng hòa</a> do <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a> lãnh đạo đã tiến hành vận động tranh cử theo đường lối chống lại việc mở rộng chế độ nô lệ vượt ra ngoài các tiểu bang mà nó đã tồn tại. Những đảng viên Cộng hòa ủng hộ mạnh mẽ chủ nghĩa dân tộc, và trong cương lĩnh năm 1860 của mình, họ lên án kịch liệt những sự đe dọa gây chia rẽ như là hành động phản quốc. Sau chiến thắng của phe Cộng hòa, nhưng trước khi chính quyền mới lên nhậm chức vào ngày 4 tháng 3 năm 1861, 7 tiểu bang bông vải đã tuyên bố ly khai và cùng nhau thành lập chính phủ riêng do <a href="/wiki/Jefferson_Davis" title="Jefferson Davis">Jefferson Davis</a> làm tổng thống, tạo nên Liên minh miền Nam Hoa Kỳ. Cả chính quyền sắp mãn nhiệm của Tổng thống <a href="/wiki/James_Buchanan" title="James Buchanan">James Buchanan</a> lẫn chính quyền sắp lên nhận chức đều không công nhận tính hợp pháp của việc ly khai và coi đó là hành động nổi loạn. Tám tiểu bang nô lệ khác đã bác bỏ lời kêu gọi ly khai vào thời điểm đó. Không một quốc gia nào trên thế giới tuyên bố công nhận khối Liên minh này. </p><p>Chiến sự bắt đầu vào ngày 12 tháng 4 năm 1861, khi các lực lượng của miền Nam <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%93n_Sumter" title="Trận đồn Sumter">tấn công một căn cứ quân sự của Liên bang</a> tại <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93n_Sumter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồn Sumter (trang không tồn tại)">Đồn Sumter</a> thuộc <a href="/wiki/Nam_Carolina" class="mw-redirect" title="Nam Carolina">Nam Carolina</a>. Lincoln phản ứng lại bằng cách kêu gọi một đội quân tình nguyện từ mỗi tiểu bang để chiếm lại các tài sản liên bang, và dẫn đến sự ly khai của thêm bốn tiểu bang nô lệ nữa. Cả hai bên đều tăng cường xây dựng quân đội. </p><p>Trong năm đầu của cuộc chiến, phe miền Bắc chiếm quyền kiểm soát các tiểu bang biên giới và tiến hành một <a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_phong_t%E1%BB%8Fa_c%E1%BB%A7a_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc phong tỏa của miền Bắc (trang không tồn tại)">cuộc phong tỏa bằng hải quân</a>. <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_mi%E1%BB%81n_%C4%90%C3%B4ng_(N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Mặt trận miền Đông (Nội chiến Hoa Kỳ)">Chiến cuộc ở miền Đông</a> bất phân thắng bại trong các năm 1861-1862, phe miền Nam đánh lui những nỗ lực của quân miền Bắc nhằm đánh chiếm thủ đô <a href="/wiki/Richmond,_Virginia" title="Richmond, Virginia">Richmond, Virginia</a>, đáng chú ý nhất là trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o" title="Chiến dịch Bán đảo">chiến dịch Bán đảo</a>. Vào tháng 9 năm 1862, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Maryland" title="Chiến dịch Maryland">chiến dịch Maryland</a> của quân miền Nam kết thúc với thất bại trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Antietam" title="Trận Antietam">trận Antietam</a>, trận đánh này đã khiến người Anh từ bỏ ý định can thiệp vào cuộc chiến. Sau trận chiến này, Abraham Lincoln đọc bản <a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_ng%C3%B4n_gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_n%C3%B4_l%E1%BB%87" title="Tuyên ngôn giải phóng nô lệ">Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ</a>, xác định việc kết thúc chế độ nô lệ là một mục tiêu chiến tranh.<sup id="cite_ref-proclamation_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-proclamation-25"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đến năm 1863, chiến dịch tiến công lên miền bắc của Đại tướng miền Nam <a href="/wiki/Robert_E._Lee" title="Robert E. Lee">Robert E. Lee</a> kết thúc trong thất bại tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Gettysburg" title="Trận Gettysburg">trận Gettysburg</a>. </p><p>Tại <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_mi%E1%BB%81n_T%C3%A2y_(N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Mặt trận miền Tây (Nội chiến Hoa Kỳ)">Mặt trận miền Tây</a>, quân miền Bắc thu được nhiều thắng lợi liên tiếp, và đến tháng 7 năm 1862 đã giành được quyền kiểm soát <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Mississippi" title="Sông Mississippi">sông Mississippi</a> sau <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_v%C3%A2y_h%C3%A3m_Vicksburg" title="Cuộc vây hãm Vicksburg">cuộc vây hãm Vicksburg</a>, chia cắt Liên minh miền Nam ra làm hai và tiêu diệt phần lớn quân đội miền Nam trên mặt trận này. Nhờ vào những thành công tại miền Tây của mình, <a href="/wiki/Ulysses_Simpson_Grant" class="mw-redirect" title="Ulysses Simpson Grant">Ulysses Simpson Grant</a> đã nhận chức tổng chỉ huy quân đội tại miền đông vào năm 1864, ông bố trí các đội quân của <a href="/wiki/William_Tecumseh_Sherman" title="William Tecumseh Sherman">William Tecumseh Sherman</a>, <a href="/wiki/Philip_Sheridan" title="Philip Sheridan">Philip Sheridan</a> và nhiều lực lượng khác để tấn công miền Nam trên tất cả các hướng, nhằm gia tăng lợi thế của phe miền Bắc về mặt nhân lực. Grant tái cơ cấu lại quân đội miền Bắc, và đặt các tướng khác làm chỉ huy các sư đoàn trong đội quân hỗ trợ cho cuộc tiến công của ông vào <a href="/wiki/Virginia" title="Virginia">Virginia</a>. Đến năm <a href="/wiki/1864" title="1864">1864</a>, quân miền Bắc với nhiều lợi thế về địa hình, quân lực, kỹ nghệ, tài chính, kế hoạch chính trị và tiếp vận bắt đầu chiếm ưu thế đối với quân miền Nam. Grant đánh nhau nhiều trận chiến tiêu hao khốc liệt tại vùng Virginia với tướng Lee trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Overland" title="Chiến dịch Overland">Chiến dịch Overland</a> vào mùa hè năm <a href="/wiki/1864" title="1864">1864</a> nhằm chiếm Richmond, tuy nhiên khi vấp phải sự kháng cự quyết liệt của đối phương, ông liền thay đổi kế hoạch của mình và dẫn đến <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Richmond-Petersburg" title="Chiến dịch Richmond-Petersburg">cuộc vây hãm Petersburg</a> mà đã gần xóa sổ phần còn lại của đội quân của tướng Lee. Trong khi đó, Sherman chiếm được <a href="/wiki/Atlanta" title="Atlanta">Atlanta, Georgia</a> và <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_ti%E1%BA%BFn_qu%C3%A2n_ra_bi%E1%BB%83n_c%E1%BB%A7a_Sherman" title="Cuộc tiến quân ra biển của Sherman">tiến quân ra phía biển</a>, phá hủy toàn bộ cơ sở vật chất hạ tầng của Liên minh miền Nam trên đường đi. Khi cố gắng bảo vệ <a href="/wiki/Petersburg,_Virginia" title="Petersburg, Virginia">Petersburg</a> thất bại, quân đội miền Nam rút lui nhưng đã bị truy kích và đánh bại, cuối cùng Lee phải đầu hàng Grant tại làng <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Appomattox_Court_House" title="Trận Appomattox Court House">Appomattox Court House</a> thuộc Virginia vào ngày 9 tháng 4 năm 1865 - đây là thời điểm chấm dứt cuộc chiến tương tàn giữa hai miền Nam Bắc Hoa Kỳ. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tương_quan_lực_lượng"><span id="T.C6.B0.C6.A1ng_quan_l.E1.BB.B1c_l.C6.B0.E1.BB.A3ng"></span>Tương quan lực lượng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Tương quan lực lượng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tương quan lực lượng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table align="right" class="wikitable" style="text-align: center; margin:2em"> <tbody><tr> <td colspan="3" bgcolor="gold"><b>Bảng so sánh hai miền</b><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <th></th> <th>Miền Bắc</th> <th>Miền Nam </th></tr> <tr> <td>Dân số</td> <td>22.000.000 (71%)</td> <td>9.000.000 (29%) </td></tr> <tr> <td>Dân tự do</td> <td>22.000.000</td> <td>5.500.000 </td></tr> <tr> <td>Nô lệ tại các tiểu bang ranh giới năm 1860</td> <td>432.586</td> <td>Không có </td></tr> <tr> <td>Nô lệ tại các tiểu bang miền Nam năm 1860</td> <td>Không có</td> <td>3.500.000 </td></tr> <tr> <td>Lính</td> <td>2.200.000 (67%)</td> <td>1.064.000 (33%) </td></tr> <tr> <td>Tuyến xe lửa (dặm)</td> <td>21.788 (71%)</td> <td>8.838 (29%) </td></tr> <tr> <td>Sản xuất công nghệ</td> <td>90%</td> <td>10% </td></tr> <tr> <td>Sản xuất súng đạn</td> <td>97%</td> <td>3% </td></tr> <tr> <td>Vải 1860</td> <td>Không đáng kể</td> <td>4.500.000 cuộn </td></tr> <tr> <td>Vải 1864</td> <td>Không đáng kể</td> <td>300.000 cuộn </td></tr> <tr> <td>Xuất khẩu (tiền chiến)</td> <td>30%</td> <td>70% </td></tr></tbody></table> <p>Vì miền Bắc có sự phát triển công nghiệp nên có khả năng sản xuất vũ khí, đạn dược nhiều hơn, đồng thời có điều kiện tốt về tài chính và vận tải. Bảng bên đây so sánh khoảng cách kinh tế giữa hai miền vào đầu cuộc chiến. Khoảng cách này tăng xa lên trong cuộc chiến, trong khi kinh tế miền Bắc tiếp tục phát triển thì miền Nam tụt dốc. Năm 1861, miền Bắc có 22 triệu dân, miền Nam 9 triệu; trong đó có 3,5 triệu là nô lệ và 5,5 triệu dân da trắng - khoảng 1/4 so với số dân da trắng miền Bắc. Khi quân miền Bắc thành công trong việc chiếm các đồn quân sự, khống chế biên giới, cắt đường tiếp vận của quân miền Nam qua sông Mississippi, kiểm soát 80% đường sông, đường biển, xây dựng thêm cơ xưởng đóng tàu, thì miền Nam coi như không còn hy vọng chiến thắng.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khi miền Bắc xây được đường xe lửa tốt liên kết giữa các khu vực chính yếu thì tuyến đường xe lửa của miền Nam bị trì trệ, hư hỏng, không kịp tu chỉnh.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một điểm quan trọng nữa là khả năng kêu gọi của tổng thống Lincoln. Ông dùng tài biện thuyết, thuyết phục các tiểu bang đang lừng khừng ngả theo miền Bắc. Bài tuyên cáo giải phóng nô lệ tuy được đề xuất trễ nhưng có hiệu lực tạo điều kiện cho miền Bắc tiếp tục dấy binh đánh miền Nam.<sup id="cite_ref-WarLeader_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-WarLeader-29"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sau bản tuyên ngôn giải phóng nô lệ của Lincoln, khoảng 190 nghìn nô lệ da đen tình nguyện tòng quân, quân số của miền Bắc lên gấp bội.<sup id="cite_ref-SpartSchool_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-SpartSchool-30"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khi đó miền nam không dám cho nô lệ nhập ngũ vì sợ đi ngược lại chính sách nô lệ của mình. Với lý tưởng giải phóng những người anh em da đen ở miền Nam, quân da đen miền Bắc chiến đấu anh dũng trong nhiều trận then chốt của cuộc nội chiến<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngoài ra còn có dân di cư từ châu Âu cũng gia nhập quân miền Bắc. Khoảng 23.4% quân miền Bắc có gốc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a>, với gần 216 nghìn sinh tại Đức.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tổng thống miền Nam Davis thì lại thiếu khả năng thuyết phục các tổng đốc của Georgia và Bắc Carolina, bỏ mất cơ hội tăng cường lực lượng cho miền Nam.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chính quyền miền Nam lại tiên đoán nhầm về kinh tế thế giới, tự mãn về khả năng sản xuất vải của mình, thiếu tế nhị trong ngoại giao nên chóng bị cô lập. Một thí dụ điển hình là chần chừ không chịu cho chuyên chở vải bán ra nước ngoài trước khi bị miền Bắc khống chế mặt biển.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1860"><a href="/wiki/1860" title="1860">1860</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “1860”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1860"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/6_th%C3%A1ng_11" title="6 tháng 11">6 tháng 11</a> - <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a>, đảng viên <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_(Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Đảng Cộng hòa (Hoa Kỳ)">Cộng hòa</a> đầu tiên đắc cử <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Tổng thống Hoa Kỳ">tổng thống</a> với 180 phiếu thuận trong tổng số 303 phiếu. Lincoln tuyên bố chính phủ không thể chấp nhận một xã hội có <a href="/wiki/N%C3%B4_l%E1%BB%87" title="Nô lệ">nô lệ</a>. </p><p><a href="/wiki/20_th%C3%A1ng_12" title="20 tháng 12">20 tháng 12</a> - Tiểu bang <a href="/wiki/Nam_Carolina" class="mw-redirect" title="Nam Carolina">Nam Carolina</a> phản đối chính sách của Lincoln và tuyên bố ly khai. Hai tháng sau, các tiểu bang Mississippi, <a href="/wiki/Florida" title="Florida">Florida</a>, <a href="/wiki/Alabama" title="Alabama">Alabama</a>, Georgia, <a href="/wiki/Louisiana" title="Louisiana">Louisiana</a> và <a href="/wiki/Texas" title="Texas">Texas</a> cũng ly khai. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1861"><a href="/wiki/1861" title="1861">1861</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “1861”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1861"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/9_th%C3%A1ng_2" title="9 tháng 2">9 tháng 2</a> - Các tiểu bang miền Nam thành lập <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên minh miền Nam Hoa Kỳ">Liên minh miền Nam</a> và bầu lãnh tụ là <a href="/wiki/Jefferson_Davis" title="Jefferson Davis">Jefferson Davis</a> - cựu sĩ quan quân đội Hoa Kỳ, từng học trừ bị tại <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_vi%E1%BB%87n_Qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_West_Point_Hoa_K%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Học viện Quân sự West Point Hoa Kỳ">Trường Võ bị West Point</a>. </p><p><a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_3" title="4 tháng 3">4 tháng 3</a> - <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a> chính thức tuyên thệ nhậm chức <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Tổng thống Hoa Kỳ">Tổng thống Hoa Kỳ</a>. </p><p><a href="/wiki/12_th%C3%A1ng_4" title="12 tháng 4">12 tháng 4</a> - Lúc 4:30 sáng, quân miền Nam dưới chỉ huy của Tướng <a href="/wiki/Pierre_Gustave_Toutant_Beauregard" title="Pierre Gustave Toutant Beauregard">Pierre Beauregard</a> bắn <a href="/wiki/Ph%C3%A1o" title="Pháo">đại bác</a> vào <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%93n_Sumter" title="Trận đồn Sumter">đồn Sumter</a> ở <a href="/wiki/Charleston,_Nam_Carolina" class="mw-redirect" title="Charleston, Nam Carolina">Charleston, Nam Carolina</a>. Nội chiến Hoa Kỳ bùng nổ. </p><p><a href="/wiki/15_th%C3%A1ng_4" title="15 tháng 4">15 tháng 4</a> - Lincoln ra tuyên cáo tuyển mộ 75.000 binh sĩ và họp quốc hội đặc kỳ cho ngày quốc khánh <a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_7" title="4 tháng 7">4 tháng 7</a>. </p><p>Tướng <a href="/wiki/Robert_E._Lee" title="Robert E. Lee">Robert E. Lee</a>, con trai của một anh hùng cách mạng Mỹ, cựu sĩ quan với 25 năm kinh nghiệm chiến trường và cựu giám đốc <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_vi%E1%BB%87n_Qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_West_Point_Hoa_K%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Học viện Quân sự West Point Hoa Kỳ">Trường Võ bị West Point</a> được đề cử thống lĩnh quân miền Bắc, nhưng ông từ chối. </p><p><a href="/wiki/17_th%C3%A1ng_4" title="17 tháng 4">17 tháng 4</a> - <a href="/wiki/Virginia" title="Virginia">Virginia</a> ly khai, tiếp theo là <a href="/wiki/Arkansas" title="Arkansas">Arkansas</a>, <a href="/wiki/Tennessee" title="Tennessee">Tennessee</a>, và <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_Carolina" class="mw-redirect" title="Bắc Carolina">Bắc Carolina</a> - tạo khối 11 tiểu bang, gồm 9 triệu dân, trong đó có 4 triệu nô lệ. Chính phủ miền Bắc Hoa Kỳ chỉ còn 21 tiểu bang và 20 triệu dân. </p><p><a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_4" title="19 tháng 4">19 tháng 4</a> - Lincoln ra lệnh phong tỏa các <a href="/wiki/C%E1%BA%A3ng" title="Cảng">hải cảng</a> phía nam. Do đó, miền Nam bị thiếu nguyên liệu trong khi miền Bắc tiếp tục phát triển kỹ nghệ. </p><p><a href="/wiki/20_th%C3%A1ng_4" title="20 tháng 4">20 tháng 4</a> - Tướng Lee sau khi từ chối không giúp miền Bắc, từ chức và trở về quê quán tại <a href="/wiki/Richmond,_Virginia" title="Richmond, Virginia">Richmond, Virginia</a> và nhận chỉ huy quân đội miền Nam. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <td rowspan="2"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ConfedSoldier.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/ConfedSoldier.jpg/98px-ConfedSoldier.jpg" decoding="async" width="98" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/ConfedSoldier.jpg/147px-ConfedSoldier.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/ConfedSoldier.jpg/196px-ConfedSoldier.jpg 2x" data-file-width="228" data-file-height="548" /></a><figcaption>Quân phục lính <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên minh miền Nam Hoa Kỳ">Liên minh miền Nam</a></figcaption></figure> </td> <td><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Confederate_States_(1865).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Flag_of_the_Confederate_States_%281865%29.svg/250px-Flag_of_the_Confederate_States_%281865%29.svg.png" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Flag_of_the_Confederate_States_%281865%29.svg/375px-Flag_of_the_Confederate_States_%281865%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Flag_of_the_Confederate_States_%281865%29.svg/500px-Flag_of_the_Confederate_States_%281865%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>Cờ <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên minh miền Nam Hoa Kỳ">Liên minh miền Nam</a></figcaption></figure> </td> <td><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_United_States_(1861-1863).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/317px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png" decoding="async" width="317" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/476px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg/634px-Flag_of_the_United_States_%281861-1863%29.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a><figcaption>Cờ <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên bang miền Bắc Hoa Kỳ">Liên bang miền Bắc</a></figcaption></figure> </td> <td rowspan="2" align="center"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:UnionSoldier.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/a/a7/UnionSoldier.jpg/220px-UnionSoldier.jpg" decoding="async" width="220" height="373" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/a/a7/UnionSoldier.jpg 1.5x" data-file-width="236" data-file-height="400" /></a><figcaption>Quân phục lính <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên bang miền Bắc Hoa Kỳ">Liên bang miền Bắc</a></figcaption></figure> </td></tr> <tr> <td colspan="2" align="center"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Confederate_Batteries_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Confederate_Batteries_2.jpg/429px-Confederate_Batteries_2.jpg" decoding="async" width="429" height="289" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Confederate_Batteries_2.jpg/644px-Confederate_Batteries_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Confederate_Batteries_2.jpg/858px-Confederate_Batteries_2.jpg 2x" data-file-width="860" data-file-height="580" /></a><figcaption>Quân miền nam bắn phá đồn Sumter</figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <p><a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_7" title="4 tháng 7">4 tháng 7</a> - Lincoln đọc diễn văn tại quốc hội. Quốc hội đồng ý kêu gọi 50.000 binh sĩ cho cuộc chiến với miền Nam. </p><p><a href="/wiki/21_th%C3%A1ng_7" title="21 tháng 7">21 tháng 7</a> - Tướng miền Bắc <a href="/wiki/Irvin_McDowell" title="Irvin McDowell">Irvin McDowell</a> bị đánh bại tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Bull_Run_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Trận Bull Run thứ nhất">trận Bull Run thứ nhất</a>, cách <a href="/wiki/Washington,_D.C." title="Washington, D.C.">Washington</a> 25 dặm <a href="/wiki/H%C6%B0%E1%BB%9Bng_T%C3%A2y" class="mw-redirect" title="Hướng Tây">phía tây</a><a href="/wiki/H%C6%B0%E1%BB%9Bng_Nam" class="mw-redirect" title="Hướng Nam">nam</a>. Trong trận này, một lữ đoàn quân miền Nam dưới chỉ huy của đại tá <a href="/wiki/Stonewall_Jackson" title="Stonewall Jackson">Thomas J. Jackson</a> đã kiên cường ngăn chặn nhiều đợt tấn công của quân miền Bắc, nhờ đó ông nhận được biệt hiệu nổi tiếng "Stonewall" (<i>bức tường đá</i>). </p><p><a href="/wiki/27_th%C3%A1ng_7" title="27 tháng 7">27 tháng 7</a> - <a href="/wiki/George_Brinton_McClellan" title="George Brinton McClellan">George B. McClellan</a> được thăng chức thay thế McDowell. Sau đó McClellan được cử làm chỉ huy tham mưu trưởng. </p><p><a href="/wiki/10_th%C3%A1ng_8" title="10 tháng 8">10 tháng 8</a> - Quân miền Nam thắng <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Wilson%27s_Creek" title="Trận Wilson's Creek">trận Wilson's Creek</a>, trận đánh lớn nhất tại tiểu bang <a href="/wiki/Missouri" title="Missouri">Missouri</a> trong năm 1861 và giành quyền kiểm soát phần tây nam của tiểu bang này. </p><p><a href="/wiki/8_th%C3%A1ng_11" title="8 tháng 11">8 tháng 11</a> - Khủng hoảng bang giao quốc tế với <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh Quốc</a>. Hai tùy viên miền Nam trên chuyến tàu sang Anh bị hải quân miền Bắc bắt giữ. Chính phủ Anh đòi trả tự do cho hai người này, không thì sẽ khai chiến. Tổng thống Hoa Kỳ Lincoln đành nhượng bộ thả họ ra vào tháng 12. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1862"><a href="/wiki/1862" title="1862">1862</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “1862”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1862"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lincoln_and_McClellan_1862-10-03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Lincoln_and_McClellan_1862-10-03.jpg/250px-Lincoln_and_McClellan_1862-10-03.jpg" decoding="async" width="250" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Lincoln_and_McClellan_1862-10-03.jpg/375px-Lincoln_and_McClellan_1862-10-03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Lincoln_and_McClellan_1862-10-03.jpg/500px-Lincoln_and_McClellan_1862-10-03.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="600" /></a><figcaption>Lincoln và tướng McClellan (1862)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/6_th%C3%A1ng_2" title="6 tháng 2">6 tháng 2</a> - Tướng miền Bắc <a href="/wiki/Ulysses_Simpson_Grant" class="mw-redirect" title="Ulysses Simpson Grant">Ulysses S. Grant</a> đánh thắng chiếm đoạt <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%93n_Henry" title="Trận đồn Henry">đồn Henry</a> và 10 ngày sau hạ <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%93n_Donelson" title="Trận đồn Donelson">đồn Donelson</a>. Ông được biệt hiệu Grant "đầu hàng vô điều kiện" ("<i>Unconditional Surrender</i>" Grant). </p><p><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_ba" title="Tháng ba">Tháng 3</a> - McClellan kéo <a href="/wiki/Binh_%C4%91o%C3%A0n_Potomac" title="Binh đoàn Potomac">Binh đoàn Potomac</a> từ Washington tiến theo <a href="/wiki/V%E1%BB%8Bnh_Chesapeake" title="Vịnh Chesapeake">vịnh Chesapeake</a> đổ bộ xuống bán đảo Virginia và tiến về thủ phủ <a href="/wiki/Richmond,_Virginia" title="Richmond, Virginia">Richmond</a> của miền Nam trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o" title="Chiến dịch Bán đảo">chiến dịch Bán đảo</a>. Lincoln tạm thời giữ chức tham mưu trường chỉ huy quân miền Bắc. </p><p><a href="/wiki/7_th%C3%A1ng_3" title="7 tháng 3">7 tháng 3</a> - <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Pea_Ridge" title="Trận Pea Ridge">Trận Pea Ridge</a> nổ ra ở tây bắc <a href="/wiki/Arkansas" title="Arkansas">Arkansas</a>. Quân miền Bắc tiến từ trung <a href="/wiki/Missouri" title="Missouri">Missouri</a> xuống phía nam đã đánh bại cuộc phản công nhằm tái chiếm Missouri của đối phương. Trận này đánh dấu mốc quân miền Bắc kiểm soát được tiểu bang Missouri và phần phía bắc tiểu bang Arkansas. </p><p><a href="/wiki/8_th%C3%A1ng_3" title="8 tháng 3">8 tháng 3</a> - Trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Hampton_Roads" title="Trận Hampton Roads">trận Hampton Roads</a> tàu chiến bọc sắt <i><a href="/w/index.php?title=USS_Merrimack_(1855)&action=edit&redlink=1" class="new" title="USS Merrimack (1855) (trang không tồn tại)">USS Merrimack</a></i> của miền Nam đánh chìm hai tàu chiến gỗ miền Bắc. Sau đó bất phân thắng bại khi đụng độ với tàu bọc sắt <i><a href="/w/index.php?title=USS_Monitor&action=edit&redlink=1" class="new" title="USS Monitor (trang không tồn tại)">USS Monitor</a></i> của miền Bắc. </p><p>Từ <a href="/wiki/Th%C3%A1ng_ba" title="Tháng ba">tháng 3</a> đến <a href="/wiki/Th%C3%A1ng_s%C3%A1u" title="Tháng sáu">tháng 6</a> - <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Thung_l%C5%A9ng_1862" title="Chiến dịch Thung lũng 1862">Chiến dịch Thung lũng của Jackson</a>. Tướng miền Nam <a href="/wiki/Stonewall_Jackson" title="Stonewall Jackson">Stonewall Jackson</a> đem 17.000 quân đánh phá trong vùng <a href="/wiki/Thung_l%C5%A9ng_Shenandoah" title="Thung lũng Shenandoah">Thung lũng Shenandoah</a>, giành nhiều thắng lợi, thu hút 52.000 quân miền Bắc khiến cho họ không thể tham gia chiến dịch Bán đảo của McClellan. </p><p><a href="/wiki/6_th%C3%A1ng_4" title="6 tháng 4">6 tháng 4</a> - Quân miền Nam bất thình lình đánh úp quân của tướng Grant tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Shiloh" title="Trận Shiloh">Shiloh</a> trên sông Tennessee. Gần 13.000 quân miền Bắc và 11.000 quân miền nam tử trận. Các chính giới miền Bắc đòi đuổi Grant nhưng Lincoln không nghe, tin tưởng tài nghệ của vị tướng này. </p><p><a href="/wiki/24_th%C3%A1ng_4" title="24 tháng 4">24 tháng 4</a> - Sĩ quan hải quân miền Bắc <a href="/wiki/David_Farragut" title="David Farragut">David Farragut</a> đem 17 chiến thuyền theo sông Mississippi lên đánh chiếm <a href="/wiki/New_Orleans" title="New Orleans">New Orleans</a>, một hải cảng quan trọng của miền Nam. </p><p><a href="/wiki/29_th%C3%A1ng_4" title="29 tháng 4">29 tháng 4</a> - <a href="/wiki/Henry_Wager_Halleck" title="Henry Wager Halleck">Henry W. Halleck</a> đem quân tiến về <a href="/wiki/Corinth,_Mississippi" title="Corinth, Mississippi">Corinth, Mississippi</a> và đến <a href="/wiki/30_th%C3%A1ng_5" title="30 tháng 5">30 tháng 5</a> thì chiếm được thành phố. <a href="/wiki/Pierre_Gustave_Toutant_Beauregard" title="Pierre Gustave Toutant Beauregard">P.G.T. Beauregard</a> rút được quân miền Nam an toàn về <a href="/wiki/Tupelo,_Mississippi" title="Tupelo, Mississippi">Tupelo, Mississippi</a>. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Edwin_Jennison.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/c/c2/Edwin_Jennison.jpg/150px-Edwin_Jennison.jpg" decoding="async" width="150" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/c/c2/Edwin_Jennison.jpg/225px-Edwin_Jennison.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/c/c2/Edwin_Jennison.jpg/300px-Edwin_Jennison.jpg 2x" data-file-width="476" data-file-height="604" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Edwin_Jennison&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edwin Jennison (trang không tồn tại)">Edwin Jennison</a> - chết trận khi 16 tuổi</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/31_th%C3%A1ng_5" title="31 tháng 5">31 tháng 5</a> - Tướng miền Nam <a href="/wiki/Joseph_Johnston" title="Joseph Johnston">Joseph E. Johnston</a> bị thương nặng trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Seven_Pines" title="Trận Seven Pines">trận Seven Pines</a> đánh với quân của McClellan bên ngoài Richmond. Hôm sau tướng <a href="/wiki/Robert_E._Lee" title="Robert E. Lee">Robert E. Lee</a> lên thay thế Johnston, đổi tên lực lượng miền Nam thành <a href="/wiki/Binh_%C4%91o%C3%A0n_B%E1%BA%AFc_Virginia" title="Binh đoàn Bắc Virginia">Binh đoàn Bắc Virginia</a>. McClellan khinh thường Lee, cho ông ta là người "...bẽn lẽn và thiếu cơ mưu trong tác chiến". </p><p><a href="/wiki/25_th%C3%A1ng_6" title="25 tháng 6">25 tháng 6</a>-<a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_7" title="1 tháng 7">1 tháng 7</a> - <a href="/wiki/Chu%E1%BB%97i_tr%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3y_ng%C3%A0y" title="Chuỗi trận Bảy ngày">Chuỗi trận Bảy ngày</a>. Lee đánh nhau với McClellan gần Richmond. Hai bên đều tổn thất nặng nề. McClellan thấy không xong bèn từ từ rút về <a href="/wiki/S%C3%B4ng_James_(Virginia)" title="Sông James (Virginia)">sông James</a>. Trong trận đánh tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Malvern_Hill" title="Trận Malvern Hill">Malvern Hill</a>, binh sĩ miền Nam Edwin Jennison tử trận khi mới 16 tuổi. </p><p><a href="/wiki/11_th%C3%A1ng_7" title="11 tháng 7">11 tháng 7</a> - Tướng <a href="/wiki/Henry_Wager_Halleck" title="Henry Wager Halleck">Henry W. Halleck</a> lãnh chức chỉ huy tham mưu trưởng quân đội miền Bắc. </p><p><a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_7" title="19 tháng 7">19 tháng 7</a> - Lee bắt đầu <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_B%E1%BA%AFc_Virginia" title="Chiến dịch Bắc Virginia">Chiến dịch Bắc Virginia</a> tiến công <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Virginia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Virginia (trang không tồn tại)">Binh đoàn Virginia</a>. Ngày <a href="/wiki/29_th%C3%A1ng_8" title="29 tháng 8">29 tháng 8</a>, nổ ra <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Bull_Run_th%E1%BB%A9_hai" title="Trận Bull Run thứ hai">trận Bull Run thứ hai</a> giữa 62.000 quân miền Bắc do tướng <a href="/wiki/John_Pope" title="John Pope">John Pope</a> chỉ huy và 50.000 quân miền Nam của hai tướng <a href="/wiki/Stonewall_Jackson" title="Stonewall Jackson">Stonewall Jackson</a> và <a href="/wiki/James_Longstreet" title="James Longstreet">James Longstreet</a>. Đến <a href="/wiki/30_th%C3%A1ng_8" title="30 tháng 8">30 tháng 8</a>, quân miền Bắc thua to. Pope bị cách chức. </p><p><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_t%C3%A1m" title="Tháng tám">Tháng 8</a> - Tướng <a href="/wiki/Braxton_Bragg" title="Braxton Bragg">Braxton Bragg</a> dẫn quân miền Nam từ Đông Tennessee tiến vào xâm chiếm <a href="/wiki/Kentucky" title="Kentucky">Kentucky</a>, đối đầu với <a href="/wiki/Don_Carlos_Buell" title="Don Carlos Buell">Don Carlos Buell</a> tại đây. </p><p><a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_9" title="4 tháng 9">4 tháng 9</a> - Tướng Lee dẫn 50.000 quân tấn công miền Bắc trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Maryland" title="Chiến dịch Maryland">Chiến dịch Maryland</a>. Tướng McClellan dẫn 84.000 quân miền Bắc đuổi theo. Ngày <a href="/wiki/12_th%C3%A1ng_9" title="12 tháng 9">12 tháng 9</a>, Stonewall Jackson tấn công <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Harpers_Ferry" title="Trận Harpers Ferry">Harpers Ferry</a>, cách Washington 50 dặm về phía tây bắc. </p><p><a href="/wiki/17_th%C3%A1ng_9" title="17 tháng 9">17 tháng 9</a> - <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Antietam" title="Trận Antietam">Trận Antietam</a> - ngày đẫm máu nhất trong cuộc Nội chiến Hoa Kỳ.<sup id="cite_ref-cannan226_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-cannan226-35"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> McClellan và các tướng tùy tùng chặn đánh quân của tướng Lee tại <a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%A1ch_Antietam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rạch Antietam (trang không tồn tại)">rạch Antietam</a>, <a href="/wiki/Maryland" title="Maryland">Maryland</a>. 23.000 binh lính tử trận, bị thương hay mất tích. Tướng Lee phải rút lui chạy về Virginia. </p><p><a href="/wiki/22_th%C3%A1ng_9" title="22 tháng 9">22 tháng 9</a> - Lincoln tuyên cáo sơ khai về cuộc giải phóng nô lệ. </p><p><a href="/wiki/8_th%C3%A1ng_10" title="8 tháng 10">8 tháng 10</a> - <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Perryville" title="Trận Perryville">Trận Perryville</a>. Bragg đánh thắng Buell về chiến thuật nhưng phải rút lui, chấm dứt <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Kentucky" title="Chiến dịch Kentucky">chiến dịch Kentucky</a> của phe miền Nam. </p><p><a href="/wiki/7_th%C3%A1ng_11" title="7 tháng 11">7 tháng 11</a> - Tổng thống Lincoln thất vọng khi thấy McClellan không biết nhanh chóng thừa thắng xông lên, bỏ lỡ cơ hội tấn công miền Nam khi Lee thua chạy. Tướng <a href="/wiki/Ambrose_Burnside" title="Ambrose Burnside">Ambrose Burnside</a> được bổ nhiệm thay thế McClellan. </p><p><a href="/wiki/13_th%C3%A1ng_12" title="13 tháng 12">13 tháng 12</a> - Burnside thất bại nặng nề trong trận chiến tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Fredericksburg" title="Trận Fredericksburg">Fredericksburg</a> thuộc <a href="/wiki/Virginia" title="Virginia">Virginia</a>. Sau 14 lần công kích các chiến hào gần Marye's Heights, quân miền Bắc bị thương vong mất 12.653 lính so với 5.309 bên miền Nam. </p><p><a href="/wiki/31_th%C3%A1ng_12" title="31 tháng 12">31 tháng 12</a> - Quân miền Nam của <a href="/wiki/Braxton_Bragg" title="Braxton Bragg">Braxton Bragg</a> tấn công <a href="/wiki/William_Rosecrans" title="William Rosecrans">William S. Rosecrans</a> tại <a href="/wiki/Tennessee" title="Tennessee">Tennessee</a> trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Stones_River" title="Trận Stones River">trận Stones River</a> - trận đánh có tỷ lệ quân số thương vong cao nhất trong Nội chiến Hoa Kỳ. Hai bên bất phân thắng bại nhưng đến ngày <a href="/wiki/2_th%C3%A1ng_1" title="2 tháng 1">2 tháng 1</a> năm <a href="/wiki/1863" title="1863">1863</a> quân miền Nam phải rút lui. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1863"><a href="/wiki/1863" title="1863">1863</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “1863”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1863"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:George_Gordon_Meade.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/George_Gordon_Meade.jpg/150px-George_Gordon_Meade.jpg" decoding="async" width="150" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/George_Gordon_Meade.jpg/225px-George_Gordon_Meade.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/George_Gordon_Meade.jpg/300px-George_Gordon_Meade.jpg 2x" data-file-width="641" data-file-height="899" /></a><figcaption><a href="/wiki/George_Gordon_Meade" class="mw-redirect" title="George Gordon Meade">George Gordon Meade</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_1" title="1 tháng 1">1 tháng 1</a> - Tổng thống Lincoln chính thức ra <a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_ng%C3%B4n_gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_n%C3%B4_l%E1%BB%87" title="Tuyên ngôn giải phóng nô lệ">Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ</a> - trả tự do cho mọi người <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_M%E1%BB%B9_g%E1%BB%91c_Phi" title="Người Mỹ gốc Phi">Mỹ gốc Phi</a> xưa nay là nô lệ của các địa chủ Mỹ. Đồng thời kêu gọi những người nô lệ này nhập ngũ. Cuộc chiến lúc đầu có ý nghĩa bảo vệ quyền hạn chính phủ; lúc này trở thành cuộc chiến cách mạng giải thể chế độ nô lệ. </p><p><a href="/wiki/25_th%C3%A1ng_1" title="25 tháng 1">25 tháng 1</a> - Tướng <a href="/wiki/Joseph_Hooker" title="Joseph Hooker">Joseph Hooker</a> thay thế Burnside chỉ huy <a href="/wiki/Binh_%C4%91o%C3%A0n_Potomac" title="Binh đoàn Potomac">Binh đoàn Potomac</a>. </p><p><a href="/wiki/3_th%C3%A1ng_3" title="3 tháng 3">3 tháng 3</a> - Quốc hội ra lệnh tổng động viên, bắt buộc người nam tuổi từ 20 đến 40 phải nhập ngũ - trừ khi đóng $300 thế chân hay mướn được ai khác đi thay mình. </p><p><a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_5" title="1 tháng 5">1 tháng 5</a> - Tướng Lee đem 60.000 quân miền Nam đánh 130.000 quân miền Bắc do tướng Hooker cầm đầu tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Chancellorsville" title="Trận Chancellorsville">Chancellorsville</a>. Do chiến thuật tài tình táo bạo, Lee đánh bại quân miền Bắc. Bên miền Nam 13.000 lính thương vong, so với 17.000 lính bên miền Bắc. </p><p><a href="/wiki/10_th%C3%A1ng_5" title="10 tháng 5">10 tháng 5</a> - Tướng miền Nam <a href="/wiki/Stonewall_Jackson" title="Stonewall Jackson">Stonewall Jackson</a> chết vì vết thương trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Chancellorsville" title="Trận Chancellorsville">trận Chancellorsville</a>. Ông bị quân của chính mình bắn nhầm. </p><p><a href="/wiki/3_th%C3%A1ng_6" title="3 tháng 6">3 tháng 6</a> - Tướng Lee kéo 75.000 quân phát động <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Gettysburg" title="Chiến dịch Gettysburg">chiến dịch Gettysburg</a> đánh miền Bắc lần thứ nhì, nhắm hướng <a href="/wiki/Pennsylvania" title="Pennsylvania">Pennsylvania</a>. </p><p><a href="/wiki/24_th%C3%A1ng_6" title="24 tháng 6">24 tháng 6</a> - <a href="/wiki/William_Rosecrans" title="William Rosecrans">William Rosecrans</a> tiến hành <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Tullahoma" title="Chiến dịch Tullahoma">Chiến dịch Tullahoma</a> hầu như không đổ máu, đánh bật được <a href="/wiki/Braxton_Bragg" title="Braxton Bragg">Braxton Bragg</a> ra khỏi <a href="/w/index.php?title=Trung_Tennessee&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trung Tennessee (trang không tồn tại)">Trung Tennessee</a> và bắt đầu đe dọa Chattanooga. </p><p><a href="/wiki/28_th%C3%A1ng_6" title="28 tháng 6">28 tháng 6</a> - Tướng <a href="/wiki/George_Meade" title="George Meade">George G. Meade</a> được Lincoln cử làm chỉ huy binh đoàn Potomac thay thế Hooker. Trong vòng 1 năm chức vụ này thay người 5 lần. </p> <dl><dt><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Gettysburg" title="Trận Gettysburg">Trận Gettysburg</a></dt></dl> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Battle_of_Gettysburg,_by_Currier_and_Ives.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Battle_of_Gettysburg%2C_by_Currier_and_Ives.png/250px-Battle_of_Gettysburg%2C_by_Currier_and_Ives.png" decoding="async" width="250" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Battle_of_Gettysburg%2C_by_Currier_and_Ives.png/375px-Battle_of_Gettysburg%2C_by_Currier_and_Ives.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Battle_of_Gettysburg%2C_by_Currier_and_Ives.png/500px-Battle_of_Gettysburg%2C_by_Currier_and_Ives.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="569" /></a><figcaption>Trận đánh Gettysburg<br />Xuất bản: Currier & Ives</figcaption></figure> <dl><dd><a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_7" title="1 tháng 7">1 tháng 7</a> - Meade đem quân ngăn chặn quân của tướng Lee từ miền Nam lên. Hai bên dàn trận tại <a href="/wiki/Gettysburg,_Pennsylvania" title="Gettysburg, Pennsylvania">Gettysburg</a>. Dải đất phía tây bắc của thị trấn do một sư đoàn kỵ binh miền Bắc phòng thủ, sau đó tăng cường thêm hai quân đoàn bộ binh. Nhưng quân miền Nam tràn vào thật nhanh phá vỡ hàng phòng thủ này. Quân miền Bắc phải rút vào trong thị trấn và chạy về các ngọn đồi phía nam.</dd> <dd>Ngày hôm sau, <a href="/wiki/2_th%C3%A1ng_7" title="2 tháng 7">2 tháng 7</a>, quân đội hai bên hầu hết đã tập hợp đầy đủ. Quân miền Bắc có đội hình móc câu. Tướng Lee xua quân miền Nam tràn sang tấn công bắt đầu từ cánh trái và sau đó là cả cánh phải, hai bên đánh nhau kịch liệt. Tuy thiệt hại nặng nề, quân miền Bắc giữ được phòng tuyến, không lùi bước.</dd> <dd><a href="/wiki/3_th%C3%A1ng_7" title="3 tháng 7">3 tháng 7</a>, ngày thứ ba của trận đánh, trong khi kỵ binh hai bên đánh xáp lá cà tại một số nơi ở phía đông và nam, tướng Lee quyết định xua 12.500 quân bộ binh miền Nam mở <a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_c%E1%BB%A7a_Pickett&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc tấn công của Pickett (trang không tồn tại)">cuộc tấn công của Pickett</a> vào trung tâm của đội hình quân miền Bắc. Nhưng cả đoàn quân bị miền Bắc đem súng và đại bác ra bắn tan tành. Lee phải rút quân chạy về <a href="/wiki/Virginia" title="Virginia">Virginia</a>.</dd></dl> <p>Trận đánh tại Gettysburg là trận chiến khốc liệt nhất trong cuộc Nội chiến Hoa Kỳ.<sup id="cite_ref-cannan226_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-cannan226-35"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tổng cộng thương vong của hai bên lên đến khoảng 45-50 ngàn binh lính trong trận đánh kinh hồn này. </p><p><a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_7" title="4 tháng 7">4 tháng 7</a> - Tướng Grant <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_v%C3%A2y_h%C3%A3m_Vicksburg" title="Cuộc vây hãm Vicksburg">chiếm Vicksburg</a>, sau đó hoàn thành việc đánh chiếm những cứ điểm cuối cùng trên sông Mississippi của miền Nam. Lực lượng miền Nam do đó bị chia hai không liên lạc tiếp tế được cho nhau. </p><p><a href="/wiki/13_th%C3%A1ng_6" title="13 tháng 6">13 tháng 6</a> - Cuộc bạo động chống tổng động viên tại <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_New_York" title="Thành phố New York">New York</a> do người di dân da trắng chủ động. Có đến 120 người da đen, kể cả trẻ con, bị giết và nhà cửa bị đốt. Quân đội từ Gettysburg phải kéo về giữ an ninh. </p> <table> <tbody><tr> <td><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Robert_Gould_Shaw.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Robert_Gould_Shaw.jpg/220px-Robert_Gould_Shaw.jpg" decoding="async" width="220" height="243" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Robert_Gould_Shaw.jpg/330px-Robert_Gould_Shaw.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Robert_Gould_Shaw.jpg/440px-Robert_Gould_Shaw.jpg 2x" data-file-width="609" data-file-height="673" /></a><figcaption>Trung tá <a href="/wiki/Robert_Gould_Shaw" title="Robert Gould Shaw">Robert G. Shaw</a></figcaption></figure> </td> <td> </td> <td><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mas54blacksoldiers.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/4/43/Mas54blacksoldiers.jpg/140px-Mas54blacksoldiers.jpg" decoding="async" width="140" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/4/43/Mas54blacksoldiers.jpg/210px-Mas54blacksoldiers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/4/43/Mas54blacksoldiers.jpg 2x" data-file-width="280" data-file-height="297" /></a><figcaption>Đội quân da đen<br />Trung đoàn 54 Massachusetts</figcaption></figure> </td> <td> </td> <td><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:The_Storming_of_Ft._Wagner-lithograph_by_Kurz_and_Allison,_1890.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/9/9f/The_Storming_of_Ft._Wagner-lithograph_by_Kurz_and_Allison%2C_1890.jpeg/250px-The_Storming_of_Ft._Wagner-lithograph_by_Kurz_and_Allison%2C_1890.jpeg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/9/9f/The_Storming_of_Ft._Wagner-lithograph_by_Kurz_and_Allison%2C_1890.jpeg/375px-The_Storming_of_Ft._Wagner-lithograph_by_Kurz_and_Allison%2C_1890.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/9/9f/The_Storming_of_Ft._Wagner-lithograph_by_Kurz_and_Allison%2C_1890.jpeg/500px-The_Storming_of_Ft._Wagner-lithograph_by_Kurz_and_Allison%2C_1890.jpeg 2x" data-file-width="504" data-file-height="334" /></a><figcaption>Quân đoàn 54 Massachusetts tấn công đồn Wagner</figcaption></figure> </td> <td> </td> <td><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Battle_of_Chancellorsville.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Battle_of_Chancellorsville.png/250px-Battle_of_Chancellorsville.png" decoding="async" width="250" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Battle_of_Chancellorsville.png/375px-Battle_of_Chancellorsville.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Battle_of_Chancellorsville.png/500px-Battle_of_Chancellorsville.png 2x" data-file-width="1760" data-file-height="1231" /></a><figcaption><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Chancellorsville" title="Trận Chancellorsville">Trận Chancellorsville</a></figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <p><a href="/wiki/18_th%C3%A1ng_7" title="18 tháng 7">18 tháng 7</a> - <i>Đội quân da đen</i> của Trung đoàn 54 <a href="/wiki/Massachusetts" title="Massachusetts">Massachusetts</a> dưới sự chỉ huy của Trung tá <a href="/wiki/Robert_Gould_Shaw" title="Robert Gould Shaw">Robert G. Shaw</a> tấn công <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%93n_Wagner_th%E1%BB%A9_hai" title="Trận đồn Wagner thứ hai">đồn Wagner</a> thuộc Nam Carolina của quân miền Nam. Shaw và 600 binh sĩ của ông bị bắn chết. Quân miền Nam cố giữ đồn này được 60 ngày thì bỏ chạy. </p><p><a href="/wiki/10_th%C3%A1ng_8" title="10 tháng 8">10 tháng 8</a> - Chính trị gia <a href="/wiki/Frederick_Douglass" title="Frederick Douglass">Frederick Douglass</a> đòi quyền bình đẳng cho binh sĩ của Đội quân da đen. </p><p><a href="/wiki/21_th%C3%A1ng_8" title="21 tháng 8">21 tháng 8</a> - William C. Quantrill và 450 người ủng hộ thể chế nô lệ tràn vào tỉnh Lawrence của <a href="/wiki/Kansas" title="Kansas">Kansas</a> và giết 182 người, đàn ông và thiếu niên. </p><p><a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_9" title="19 tháng 9">19 tháng 9</a> - <a href="/wiki/Binh_%C4%91o%C3%A0n_Tennessee" title="Binh đoàn Tennessee">Binh đoàn Tennessee</a> do tướng miền Nam <a href="/wiki/Braxton_Bragg" title="Braxton Bragg">Braxton Bragg</a> thống lãnh chiến thắng tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Chickamauga" title="Trận Chickamauga">Chickamauga</a> - trận chiến đẫm máu đứng thứ hai trong cuộc Nội chiến Hoa Kỳ. Tướng miền Bắc <a href="/wiki/William_Rosecrans" title="William Rosecrans">William S. Rosecrans</a> và <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Cumberland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Cumberland (trang không tồn tại)">Binh đoàn Cumberland</a> của ông bị vây chặt tại <a href="/wiki/Chattanooga,_Tennessee" title="Chattanooga, Tennessee">Chattanooga, Tennessee</a>. </p><p><a href="/wiki/16_th%C3%A1ng_10" title="16 tháng 10">16 tháng 10</a> - Tướng Grant được tổng thống Lincoln giao phó chức vụ tổng chỉ huy toàn Mặt trận miền Tây. </p><p><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_m%C6%B0%E1%BB%9Di_m%E1%BB%99t" title="Tháng mười một">Tháng 11</a> - Longstreet tiến hành <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Knoxville" title="Chiến dịch Knoxville">Chiến dịch Knoxville</a> cầm chân <a href="/wiki/Ambrose_Burnside" title="Ambrose Burnside">Ambrose Burnside</a> tại <a href="/wiki/Knoxville,_Tennessee" title="Knoxville, Tennessee">Knoxville, Tennessee</a> nhằm phối hợp với cuộc vây hãm Chattanooga nhưng sau đó thất bại. </p><p><a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_11" title="19 tháng 11">19 tháng 11</a> - Tổng thống Lincoln đọc <a href="/wiki/Di%E1%BB%85n_v%C4%83n_Gettysburg" title="Diễn văn Gettysburg">diễn văn Gettysburg</a> dài hai phút - công bố chiến trường Gettysburg là Nghĩa Trang Quốc gia. </p><p><a href="/wiki/23_th%C3%A1ng_11" title="23 tháng 11">23 tháng 11</a> - Tướng Grant kéo quân đến giải vây cho tướng Rosecrans, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Chattanooga" title="Chiến dịch Chattanooga">phá vỡ vòng vây tại Chattanooga</a>. Bragg phải đem quân bỏ chạy về <a href="/wiki/Georgia" title="Georgia">Georgia</a>. Phe miền Nam mất hoàn toàn quyền kiểm soát tiểu bang <a href="/wiki/Tennessee" title="Tennessee">Tennessee</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1864"><a href="/wiki/1864" title="1864">1864</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “1864”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1864"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:William_T_Sherman.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/William_T_Sherman.jpg/150px-William_T_Sherman.jpg" decoding="async" width="150" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/William_T_Sherman.jpg/225px-William_T_Sherman.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/William_T_Sherman.jpg/300px-William_T_Sherman.jpg 2x" data-file-width="460" data-file-height="586" /></a><figcaption><a href="/wiki/William_Tecumseh_Sherman" title="William Tecumseh Sherman">William T. Sherman</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/9_th%C3%A1ng_3" title="9 tháng 3">9 tháng 3</a> - Tổng thống Lincoln đề cử tướng Grant làm tổng chỉ huy toàn bộ quân đội Hoa Kỳ. Tướng <a href="/wiki/William_Tecumseh_Sherman" title="William Tecumseh Sherman">William T. Sherman</a> nhậm chức chỉ huy Mặt trận miền Tây. Grant bắt đầu áp dụng chiến lược mới, đồng loạt tấn công quân miền Nam tại nhiều nơi: <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Red_River" title="Chiến dịch Red River">Chiến dịch Red River</a>, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Bermuda_Hundred" title="Chiến dịch Bermuda Hundred">Chiến dịch Bermuda Hundred</a>, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Thung_l%C5%A9ng_1864" title="Chiến dịch Thung lũng 1864">Chiến dịch Thung lũng</a>, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Atlanta" title="Chiến dịch Atlanta">Chiến dịch Atlanta</a> và <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Overland" title="Chiến dịch Overland">Chiến dịch Overland</a>. </p><p><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_n%C4%83m" title="Tháng năm">Tháng 5</a> - Các chiến dịch <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Red_River" title="Chiến dịch Red River">Red River</a> đánh chiếm <a href="/wiki/Mobile,_Alabama" title="Mobile, Alabama">Mobile, Alabama</a> và <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Bermuda_Hundred" title="Chiến dịch Bermuda Hundred">Bermuda Hundred</a> nhằm vào <a href="/wiki/Richmond,_Virginia" title="Richmond, Virginia">Richmond, Virginia</a> đều lần lượt thất bại. Vào giai đoạn đầu của <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Thung_l%C5%A9ng_1864" title="Chiến dịch Thung lũng 1864">Chiến dịch Thung lũng 1864</a>, các tướng <a href="/w/index.php?title=Franz_Sigel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Franz Sigel (trang không tồn tại)">Franz Sigel</a> và <a href="/wiki/David_Hunter" title="David Hunter">David Hunter</a> của miền Bắc cũng lần lượt bị đánh bại trong các trận đánh tại <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_New_Market&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận New Market (trang không tồn tại)">New Market</a> và <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Lynchburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Lynchburg (trang không tồn tại)">Lynchburg</a>. </p><p><a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_5" title="4 tháng 5">4 tháng 5</a> - Grant tập trung một lực lượng 120.000 lính tiến về Richmond trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Overland" title="Chiến dịch Overland">Chiến dịch Overland</a>. Tướng Lee lúc này chỉ còn 64.000 quân. Hai bên đánh nhau tại nhiều nơi: <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Wilderness" title="Trận Wilderness">Trận Wilderness</a> (<a href="/wiki/5_th%C3%A1ng_5" title="5 tháng 5">5 tháng 5</a>), <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Spotsylvania_Court_House" title="Trận Spotsylvania Court House">Trận Spotsylvania</a> (<a href="/wiki/8_th%C3%A1ng_5" title="8 tháng 5">8 tháng 5</a>), <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_B%E1%BA%AFc_Anna" title="Trận Bắc Anna">Trận Bắc Anna</a> (<a href="/wiki/23_th%C3%A1ng_5" title="23 tháng 5">23 tháng 5</a>). </p><p><a href="/wiki/7_th%C3%A1ng_5" title="7 tháng 5">7 tháng 5</a> - Tại miền Tây, tướng Sherman đem 100.000 quân bắt đầu <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Atlanta" title="Chiến dịch Atlanta">chiến dịch Atlanta</a>, đương đầu với 60.000 quân thuộc <a href="/wiki/Binh_%C4%91o%C3%A0n_Tennessee" title="Binh đoàn Tennessee">binh đoàn Tennessee</a> của tướng miền Nam Joseph E. Johnston. Trong vòng hơn hai tháng, Johnston phải từ từ rút lui về phía <a href="/wiki/Atlanta" title="Atlanta">Atlanta</a> trước những đòn tấn công bọc sườn liên tiếp của Sherman. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:J._Gurney_%26_Son_-_J.E.B._Stuart.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/J._Gurney_%26_Son_-_J.E.B._Stuart.jpg/150px-J._Gurney_%26_Son_-_J.E.B._Stuart.jpg" decoding="async" width="150" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/J._Gurney_%26_Son_-_J.E.B._Stuart.jpg/225px-J._Gurney_%26_Son_-_J.E.B._Stuart.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/J._Gurney_%26_Son_-_J.E.B._Stuart.jpg/300px-J._Gurney_%26_Son_-_J.E.B._Stuart.jpg 2x" data-file-width="4117" data-file-height="6592" /></a><figcaption><a href="/wiki/James_Ewell_Brown_Stuart" title="James Ewell Brown Stuart">J.E.B. Stuart</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/11_th%C3%A1ng_5" title="11 tháng 5">11 tháng 5</a> - Tướng kỵ binh <a href="/wiki/James_Ewell_Brown_Stuart" title="James Ewell Brown Stuart">J.E.B. Stuart</a> của miền Nam bị bắn trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Yellow_Tavern" title="Trận Yellow Tavern">trận Yellow Tavern</a> và chết ngày hôm sau. </p><p><a href="/wiki/3_th%C3%A1ng_6" title="3 tháng 6">3 tháng 6</a> - Tướng Grant tính toán sai lạc khi tấn công <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Cold_Harbor" title="Trận Cold Harbor">Cold Harbor</a> và lãnh thiệt hại nặng nề với 13.000 quân miền Bắc thương vong. Trước đó nhiều viên chức sĩ quan trong đội quân này đã biết không thể nào chiếm được Cold Harbor. Một binh sĩ bị chết trong trận này đã biết trước số phận của mình và viết trong nhật ký: "<i>3 tháng 6, Cold Harbor. Tôi bị giết.</i>" </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:JubalEarly.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/JubalEarly.jpeg/150px-JubalEarly.jpeg" decoding="async" width="150" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9d/JubalEarly.jpeg 1.5x" data-file-width="199" data-file-height="274" /></a><figcaption><a href="/wiki/Jubal_A._Early" class="mw-redirect" title="Jubal A. Early">Jubal A. Early</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/15_th%C3%A1ng_6" title="15 tháng 6">15 tháng 6</a> - Quân miền Bắc bỏ lỡ cơ hội <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Petersburg_th%E1%BB%A9_hai" title="Trận Petersburg thứ hai">chiếm Petersburg</a> và cắt đứt đường <a href="/wiki/T%C3%A0u_h%E1%BB%8Fa" title="Tàu hỏa">xe lửa</a> tiếp vận của miền Nam cho Richmond. <a href="/wiki/Petersburg,_Virginia" title="Petersburg, Virginia">Petersburg</a> bắt đầu bị bao vây trong suốt 10 tháng. </p><p><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_b%E1%BA%A3y" title="Tháng bảy">Tháng 7</a> - <a href="/wiki/Jubal_Early" title="Jubal Early">Jubal Early</a> theo lệnh của tướng Lee tiến qua vùng <a href="/wiki/Thung_l%C5%A9ng_Shenandoah" title="Thung lũng Shenandoah">Thung lũng Shenandoah</a> kéo lên uy hiếp <a href="/wiki/Washington,_D.C." title="Washington, D.C.">Washington, D.C.</a>, với hy vọng buộc Grant giảm bớt lực lượng bao vây Petersburg. </p><p><a href="/wiki/11_th%C3%A1ng_7" title="11 tháng 7">11 tháng 7</a> - <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%93n_Stevens" title="Trận đồn Stevens">Trận đồn Stevens</a> - trận đánh duy nhất diễn ra tại <a href="/wiki/Washington,_D.C." title="Washington, D.C.">Washington, D.C.</a> trong cuộc Nội chiến. Early tấn công đồn quân sự Stevens thuộc vành đai phòng thủ phía tây bắc Washington nhưng không thành công và phải rút lui. Trong trận này, Tổng thống <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a> tận mắt chứng kiến cảnh đánh nhau giữa hai đội quân Nam-Bắc. Sau đó Early tiếp tục hoành hành trong vùng Thung lũng Shenandoah, với đỉnh cao là việc đốt cháy thành phố <a href="/wiki/Chambersburg,_Pennsylvania" title="Chambersburg, Pennsylvania">Chambersburg, Pennsylvania</a> của miền Bắc. Grant phải phái tướng <a href="/wiki/Philip_Sheridan" title="Philip Sheridan">Philip Sheridan</a> đi đánh dẹp Early. </p><p><a href="/wiki/17_th%C3%A1ng_7" title="17 tháng 7">17 tháng 7</a> - Tướng <a href="/wiki/Joseph_Johnston" title="Joseph Johnston">Joseph E. Johnston</a> bị cách chức chỉ huy Binh đoàn Tennessee. Hôm sau, <a href="/wiki/18_th%C3%A1ng_7" title="18 tháng 7">18 tháng 7</a>, <a href="/wiki/John_Bell_Hood" title="John Bell Hood">John B. Hood</a> được chỉ định lên thay Johnston phòng thủ Atlanta. </p><p><a href="/wiki/22_th%C3%A1ng_7" title="22 tháng 7">22 tháng 7</a> - <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Atlanta" title="Trận Atlanta">Trận Atlanta</a>. Hood tiến hành tấn công Sherman ở phía đông thành phố, nhưng bị đẩy lùi với tổn thất nặng nề. Quân miền Bắc bắt đầu bao vây và pháo kích Atlanta trong suốt 6 tuần lễ. </p><p><a href="/wiki/23_th%C3%A1ng_8" title="23 tháng 8">23 tháng 8</a> - <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Mobile_Bay" title="Trận Mobile Bay">Trận Mobile Bay</a>. <a href="/wiki/David_Farragut" title="David Farragut">David Farragut</a> khóa chặt hải cảng <a href="/wiki/Mobile,_Alabama" title="Mobile, Alabama">Mobile, Alabama</a>, cảng biển lớn cuối cùng của miền Nam trên <a href="/wiki/V%E1%BB%8Bnh_Mexico" class="mw-redirect" title="Vịnh Mexico">vịnh Mexico</a>, thắt chặt hơn nữa <a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_phong_t%E1%BB%8Fa_c%E1%BB%A7a_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc phong tỏa của miền Bắc (trang không tồn tại)">cuộc phong tỏa của miền Bắc</a>. </p><p><a href="/wiki/29_th%C3%A1ng_8" title="29 tháng 8">29 tháng 8</a> - <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_(Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Đảng Dân chủ (Hoa Kỳ)">Đảng Dân Chủ</a> đưa George B. McClellan ra ứng cử tổng thống. </p><p><a href="/wiki/2_th%C3%A1ng_9" title="2 tháng 9">2 tháng 9</a> - <a href="/wiki/Atlanta" title="Atlanta">Atlanta</a> thất thủ. Đây là thắng lợi lớn cho Lincoln khi ông đang vận động tranh cử. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:George_Henry_Thomas_-_Brady-Handy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/George_Henry_Thomas_-_Brady-Handy.jpg/150px-George_Henry_Thomas_-_Brady-Handy.jpg" decoding="async" width="150" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/George_Henry_Thomas_-_Brady-Handy.jpg/225px-George_Henry_Thomas_-_Brady-Handy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/George_Henry_Thomas_-_Brady-Handy.jpg/300px-George_Henry_Thomas_-_Brady-Handy.jpg 2x" data-file-width="3020" data-file-height="4042" /></a><figcaption><a href="/wiki/George_Henry_Thomas" title="George Henry Thomas">George H. Thomas</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/18_th%C3%A1ng_9" title="18 tháng 9">18 tháng 9</a> - Hood bắt đầu <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Franklin-Nashville" title="Chiến dịch Franklin-Nashville">chiến dịch Franklin-Nashville</a> nhằm tấn công tuyến liên lạc của Sherman với khu vực trung tâm Tennessee. Sherman phái thiếu tướng <a href="/wiki/George_Henry_Thomas" title="George Henry Thomas">George H. Thomas</a> đi <a href="/wiki/Nashville,_Tennessee" title="Nashville, Tennessee">Nashville</a> đối phó với Hood. </p><p><a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_9" title="19 tháng 9">19 tháng 9</a> - <a href="/wiki/Philip_Sheridan" title="Philip Sheridan">Philip Sheridan</a>, tư lệnh <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Shenandoah_(Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Shenandoah (Liên bang miền Bắc) (trang không tồn tại)">Binh đoàn Shenandoah</a> của miền Bắc đánh bại <a href="/wiki/Jubal_Early" title="Jubal Early">Jubal Early</a> trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Opequon" title="Trận Opequon">trận Opequon</a> - trận đánh lớn nhất và là bước ngoặt của <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Thung_l%C5%A9ng_1864" title="Chiến dịch Thung lũng 1864">Chiến dịch Thung lũng 1864</a>. </p><p><a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_10" title="19 tháng 10">19 tháng 10</a> - Quân miền Bắc do tướng Sheridan chỉ huy thắng lớn trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Cedar_Creek" title="Trận Cedar Creek">Trận Cedar Creek</a> tại <a href="/wiki/Thung_l%C5%A9ng_Shenandoah" title="Thung lũng Shenandoah">thung lũng Shenandoah</a>, chấm dứt hoàn toàn cuộc tấn công cuối cùng lên miền Bắc của quân miền Nam do <a href="/wiki/Jubal_Early" title="Jubal Early">Jubal Early</a> cầm đầu. </p><p><a href="/wiki/8_th%C3%A1ng_11" title="8 tháng 11">8 tháng 11</a> - Abraham Lincoln tái đắc cử tổng thống. </p><p><a href="/wiki/15_th%C3%A1ng_11" title="15 tháng 11">15 tháng 11</a> - Sau khi phóng hỏa thiêu cháy Atlanta, tướng miền Bắc Sherman bắt đầu kéo 62.000 quân <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_ti%E1%BA%BFn_qu%C3%A2n_ra_bi%E1%BB%83n_c%E1%BB%A7a_Sherman" title="Cuộc tiến quân ra biển của Sherman">tiến ra hướng biển</a>, về phía <a href="/wiki/Savannah,_Georgia" title="Savannah, Georgia">Savannah</a> thuộc Georgia. </p><p><a href="/wiki/30_th%C3%A1ng_11" title="30 tháng 11">30 tháng 11</a> - Hood thất bại nặng nề trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Franklin_(1864)" title="Trận Franklin (1864)">trận Franklin thứ hai</a> tại Tennessee, nhưng vẫn tiếp tục tiến lên phía bắc chiến dịch xâm chiếm Tennessee, nhằm hướng <a href="/wiki/Nashville,_Tennessee" title="Nashville, Tennessee">Nashville</a>. </p><p><a href="/wiki/15_th%C3%A1ng_12" title="15 tháng 12">15 tháng 12</a> - Tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Nashville" title="Trận Nashville">trận Nashville</a>, 30.000 quân miền Nam do tướng Hood chỉ huy bị 55.000 quân miền Bắc (trong đó có cả quân da đen) của tướng <a href="/wiki/George_Henry_Thomas" title="George Henry Thomas">George H. Thomas</a> đánh bại. Binh đoàn Tennessee của miền Nam hầu như hoàn toàn tan rã. </p><p><a href="/wiki/21_th%C3%A1ng_12" title="21 tháng 12">21 tháng 12</a> - Tướng Sherman đến Savannah, sau một cuộc tàn phá <a href="/wiki/Ti%C3%AAu_th%E1%BB%95" title="Tiêu thổ">tiêu thổ</a> 300 dặm từ Atlanta. Ông đánh điện cho tổng thống Lincoln, xin dâng Savannah làm quà <a href="/wiki/L%E1%BB%85_Gi%C3%A1ng_Sinh" class="mw-redirect" title="Lễ Giáng Sinh">Giáng sinh</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1865"><a href="/wiki/1865" title="1865">1865</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “1865”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1865"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_m%E1%BB%99t" title="Tháng một">Tháng 1</a> - Sherman bắt đầu <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Carolinas" title="Chiến dịch Carolinas">Chiến dịch Carolinas</a> tiến quân từ Savannah lên phía bắc, tiếp tục áp dụng chính sách tiêu thổ qua địa phận các tiểu bang <a href="/wiki/Carolina" title="Carolina">Carolina</a> trên đường kết hợp với lực lượng của Grant tại Virginia. Đối đầu với ông là những gì còn lại của Binh đoàn Tennessee dưới quyền tướng Joseph E. Johnston. </p><p><a href="/wiki/31_th%C3%A1ng_1" title="31 tháng 1">31 tháng 1</a> - Quốc hội Hoa Kỳ thông qua sửa đổi thứ 13 của Hiến pháp, bác bỏ thể chế nô lệ. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Joseph_E_Johnston.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Joseph_E_Johnston.jpg/150px-Joseph_E_Johnston.jpg" decoding="async" width="150" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Joseph_E_Johnston.jpg/225px-Joseph_E_Johnston.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Joseph_E_Johnston.jpg/300px-Joseph_E_Johnston.jpg 2x" data-file-width="509" data-file-height="632" /></a><figcaption><a href="/wiki/Joseph_Johnston" title="Joseph Johnston">Joseph E. Johnston</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/3_th%C3%A1ng_2" title="3 tháng 2">3 tháng 2</a> - Lincoln đến gặp phó tổng thống miền Nam là <a href="/w/index.php?title=Alexander_Stephens&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alexander Stephens (trang không tồn tại)">Alexander Stephens</a> tại Hampton Roads của <a href="/wiki/Virginia" title="Virginia">Virginia</a> để thương lượng hoà giải nhưng không thành. Cuộc nội chiến vẫn tiếp diễn. </p><p>Quân miền Nam lúc này chỉ còn hai nơi: Binh đoàn Bắc Viriginia của tướng Lee đang bị vây tại Petersburg và quân của Johnston tại Bắc Carolina. Trong khi đó lực lượng quân miền Bắc lên đến 280.000 lính. </p><p><a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_3" title="4 tháng 3">4 tháng 3</a> - Tổng thống Lincoln tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ thứ 2. </p><p><a href="/wiki/25_th%C3%A1ng_3" title="25 tháng 3">25 tháng 3</a> - Tướng Lee kéo quân từ Petersburg ra đánh phá vòng vây nhưng chỉ 4 tiếng sau cuộc công kích bị phá vỡ. </p><p><a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_4" title="1 tháng 4">1 tháng 4</a> - Sheridan đánh tan quân của <a href="/w/index.php?title=George_Pickett&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Pickett (trang không tồn tại)">George Pickett</a> trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Five_Forks" title="Trận Five Forks">trận Five Forks</a>, tiêu diệt cánh trái quân miền Nam tại Petersburg. Hôm sau, <a href="/wiki/2_th%C3%A1ng_4" title="2 tháng 4">2 tháng 4</a>, tướng Grant <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Petersburg_th%E1%BB%A9_ba" title="Trận Petersburg thứ ba">tấn công Petersburg</a>, phá từng tuyến phòng thủ của Lee. Tướng miền Nam <a href="/wiki/Ambrose_Powell_Hill" title="Ambrose Powell Hill">A.P. Hill</a> bị giết. Lee bỏ Petersburg, bắt đầu <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Appomattox" title="Chiến dịch Appomattox">Chiến dịch Appomattox</a> rút chạy theo hướng tây nam. Nhiều vụ đốt phá và cướp bóc xảy ra. Hôm sau cờ Liên bang Hoa Kỳ được kéo lên tại thủ phủ Richmond của miền Nam. </p><p><a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_4" title="4 tháng 4">4 tháng 4</a> - Lincoln tham quan Richmond và vào xem văn phòng của Jefferson Davis tại <a href="/w/index.php?title=To%C3%A0_B%E1%BA%A1ch_%E1%BB%90c_(Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toà Bạch Ốc (Liên minh miền Nam) (trang không tồn tại)">Toà Bạch Ốc</a> của Liên minh miền Nam. </p><p><a href="/wiki/9_th%C3%A1ng_4" title="9 tháng 4">9 tháng 4</a> - Tại làng <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Appomattox_Court_House" title="Trận Appomattox Court House">Appomattox Court House</a>, Virginia, tướng miền Nam <a href="/wiki/Robert_E._Lee" title="Robert E. Lee">Robert E. Lee</a> ký giấy đầu hàng tướng miền Bắc <a href="/wiki/Ulysses_Simpson_Grant" class="mw-redirect" title="Ulysses Simpson Grant">Ulysses S. Grant</a>. Grant cho phép hàng quân được tiếp tục giữ súng tay bên hông, và cho giữ lừa ngựa. Tướng Lee khuyên nhủ quân sĩ của mình: "<i>Sau 4 năm chiến đấu khó khăn, với sự can đảm và ngoan cường chưa từng thấy, Binh đoàn Bắc Virginia bị bắt buộc phải nhượng bộ một lực lượng và hậu thuẫn quá to lớn</i>". </p><p><a href="/wiki/10_th%C3%A1ng_4" title="10 tháng 4">10 tháng 4</a> - Cuộc liên hoan chiến thắng bắt đầu tại <a href="/wiki/Washington,_D.C." title="Washington, D.C.">Washington</a>. </p><p><a href="/wiki/14_th%C3%A1ng_4" title="14 tháng 4">14 tháng 4</a> - Cờ Hoa Kỳ được kéo lên long trọng tại đồn Sumter nơi cuộc nội chiến bắt đầu 4 năm trước. Tối hôm đó, tổng thống Lincoln cùng vợ là bà Mary đi xem vở kịch "Người bà con Mỹ của chúng ta" tại Ford's Theater. Lúc 10:30 tối, trong phần 3 của vở kịch, <a href="/wiki/John_Wilkes_Booth" title="John Wilkes Booth">John Wilkes Booth</a> thò súng ngắn bắn vào đầu Lincoln. Ông bất tỉnh và chết vào lúc 7 giờ 22 phút sáng hôm sau. </p><p><a href="/wiki/15_th%C3%A1ng_4" title="15 tháng 4">15 tháng 4</a> - Phó tổng thống <a href="/wiki/Andrew_Johnson" title="Andrew Johnson">Andrew Johnson</a> lên thay làm tổng thống. </p><p><a href="/wiki/18_th%C3%A1ng_4" title="18 tháng 4">18 tháng 4</a> - Tướng miền Nam <a href="/wiki/Joseph_Johnston" title="Joseph Johnston">Joseph Johnston</a> đầu hàng tướng Sherman tại <a href="/wiki/Durham,_B%E1%BA%AFc_Carolina" class="mw-redirect" title="Durham, Bắc Carolina">Durham</a> thuộc Bắc Carolina. </p><p><a href="/wiki/13_th%C3%A1ng_5" title="13 tháng 5">13 tháng 5</a> - <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Palmito_Ranch" title="Trận Palmito Ranch">Trận Palmito Ranch</a> là trận đánh sau cùng của cuộc Nội chiến. </p> <table> <tbody><tr> <td valign="top"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:US_Secession_map_1861.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/US_Secession_map_1861.svg/250px-US_Secession_map_1861.svg.png" decoding="async" width="250" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/US_Secession_map_1861.svg/375px-US_Secession_map_1861.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/US_Secession_map_1861.svg/500px-US_Secession_map_1861.svg.png 2x" data-file-width="787" data-file-height="483" /></a><figcaption>Bản đồ tiểu bang năm 1861. <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144386">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#a40000; color:white; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Tiểu bang ly khai trước 15 tháng 4 năm 1861</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#ef2929; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Tiểu bang ly khai sau 15 tháng 4 năm 1861</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#fce94f; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Tiểu bang liên bang công nhận nô lệ</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#204a87; color:white; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Tiểu bang liên bang không công nhận nô lệ</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#d3d7cf; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Lãnh thổ</div></figcaption></figure> </td> <td> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:US_Secession_map_1865.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/US_Secession_map_1865.svg/250px-US_Secession_map_1865.svg.png" decoding="async" width="250" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/US_Secession_map_1865.svg/375px-US_Secession_map_1865.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/US_Secession_map_1865.svg/500px-US_Secession_map_1865.svg.png 2x" data-file-width="959" data-file-height="593" /></a><figcaption>Bản đồ tiểu bang năm 1864-5. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#204a87; color:white; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên bang miền Bắc Hoa Kỳ">Liên bang miền Bắc</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#729fcf; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Lãnh thổ thuộc liên bang miền Bắc</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#edd400; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Tiểu bang liên bang vùng biên, công nhận nô lệ</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#d3d7cf; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> <a href="/wiki/Kansas" title="Kansas">Kansas</a>, gia nhập liên bang sau vụ <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%95_m%C3%A1u_Kansas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đổ máu Kansas (trang không tồn tại)">Đổ máu Kansas</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#ce5c00; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên minh miền Nam Hoa Kỳ">Liên minh miền Nam</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#e9b96e; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Các lãnh thổ đôi khi nằm dưới quyền của Liên minh miền Nam</div></figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Hậu_quả"><span id="H.E1.BA.ADu_qu.E1.BA.A3"></span>Hậu quả</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Hậu quả”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hậu quả"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kết_quả"><span id="K.E1.BA.BFt_qu.E1.BA.A3"></span>Kết quả</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Kết quả”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Kết quả"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Toàn thể người nô lệ tại các tiểu bang miền Nam được thả tự do. Nô lệ tại các tiểu bang ranh giới, kể cả Washington, D.C., được trả tự do vào mùa xuân năm 1865. Khoảng 4 triệu người nô lệ được phóng thích. </p><p>Khoảng 970.000 người bị tử thương, gần 3% tổng số dân Mỹ - trong đó 620.000 là binh sĩ chết trận hay vì bệnh tật.<sup id="cite_ref-StatsWarCost_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-StatsWarCost-13"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Số binh sĩ tử trận trong Nội chiến Hoa Kỳ cao hơn tổng số lính chết trong những chiến cuộc khác của quân Hoa Kỳ.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngày nay người ta vẫn còn tranh cãi về nguyên nhân và tên gọi cuộc chiến đẫm máu này. Căn cứ theo thống kê dân số năm 1860, 8% người nam da trắng Mỹ tuổi từ 13 đến 43 chết trong cuộc nội chiến (6% miền Bắc và 18% miền Nam).<sup id="cite_ref-HarvardCraig_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-HarvardCraig-37"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:1863.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/d/d1/1863.jpg/150px-1863.jpg" decoding="async" width="150" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/d/d1/1863.jpg/225px-1863.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/d/d1/1863.jpg/300px-1863.jpg 2x" data-file-width="748" data-file-height="1022" /></a><figcaption>Quân phục binh sĩ Liên Bang trong Nội chiến Hoa Kỳ năm 1863</figcaption></figure> <p>Về chiến phí, Liên bang miền Nam đã tiêu tốn 23 tỷ USD, còn chính phủ miền Bắc tiêu tốn 68 tỷ USD (tính theo thời giá năm 2020). Tổng cộng, nước Mỹ đã tốn tới 91 tỷ USD chiến phí<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chiến phí này chỉ bao gồm chi phí trực tiếp cho quân đội, chưa bao gồm tổn thất về kinh tế, thương mại, cơ sở hạ tầng do chiến tranh gây ra. </p><p>Sau khi chiến cuộc kết thúc, người ta vẫn tranh cãi vấn đề quân miền Nam có cơ hội chiến thắng hay không. Nhiều học giả cho rằng miền Bắc mạnh hơn quá nhiều và quân miền Nam không bao giờ có hy vọng chiến thắng, chỉ đánh để đình hoãn thất bại. Trong phim tài liệu về Nội chiến Hoa Kỳ của Ken Burns, sử gia <a href="/w/index.php?title=Shelby_Foote&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shelby Foote (trang không tồn tại)">Shelby Foote</a> tổng kết: <i>"Tôi nghĩ miền Bắc đánh trận chấp một tay sau lưng. Nhỡ khi miền Nam thắng nhiều trận, nhiều hơn nữa, thì miền Bắc sẽ lôi tiếp tay sau lưng ra mà đánh. Tôi không nghĩ miền Nam có cơ hội nào thắng được cuộc chiến."</i><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Lực lượng miền Nam cố gắng giữ độc lập bằng cách chờ cho Lincoln hết nhiệm kỳ. Nhưng sau khi Sherman phá được Atlanta, Lincoln thắng cử lần thứ nhì thì hy vọng chiến thắng chính trị của miền Nam tan biến. Lincoln đoạt nhiều thắng lợi lớn, được thêm ủng hộ từ các tiểu bang ranh giới, từ phe chủ chiến trong Đảng Dân chủ, từ các nô lệ được giải phóng và từ các nước ngoài như Anh và Pháp. Lincoln đánh bại McClellan và Đảng Dân chủ, đồng thời dập tắt nhóm chủ hòa <a href="/w/index.php?title=Copperheads&action=edit&redlink=1" class="new" title="Copperheads (trang không tồn tại)">Copperheads</a> <sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ngoài ra, Lincoln có tướng tài như Grant và Sherman, sẵn sàng đẩy hết quân lực hùng hậu, không sợ tốn lính. Những vị tướng không sợ đổ máu đã đem lại chiến thắng. Đến cuối năm 1864 mọi hy vọng chiến thắng của miền Nam đều tan biến. </p><p>Theo James McPherson thì miền Bắc nhờ có lực lượng hùng hậu, tài nguyên nhiều nên khả năng chiến thắng cao hơn, nhưng không thể gọi là "tất thắng" được. Trong nhiều chiến tranh khác, phe ít lính, thiếu súng đạn vẫn có thể thắng (như <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_M%E1%BB%B9" title="Cách mạng Mỹ">Chiến tranh giành độc lập Hoa Kỳ</a> hoặc <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">cuộc chiến của Mỹ ở Việt Nam</a>). Quân miền Nam đáng lý không nên tấn công miền Bắc mà chỉ nên phòng thủ kéo dài cuộc chiến, dùng chiến lược tiêu hao làm hao mòn tinh thần chiến đấu của đối phương. Quân miền Bắc phải tấn công, chiếm giữ và kiểm soát một lãnh thổ quá to lớn, sẽ bị tốn thất rất nhiều về người và của. Khi dân miền Bắc thấy rằng cái giá của cuộc chiến là quá đắt, họ sẽ muốn đình chiến và khi đó miền Nam có thể tách ra độc lập<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giai_đoạn_hậu_chiến"><span id="Giai_.C4.91o.E1.BA.A1n_h.E1.BA.ADu_chi.E1.BA.BFn"></span>Giai đoạn hậu chiến</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Giai đoạn hậu chiến”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giai đoạn hậu chiến"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9Di_t%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt_(Hoa_K%E1%BB%B3)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thời tái thiết (Hoa Kỳ) (trang không tồn tại)">Thời tái thiết (Hoa Kỳ)</a></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Các_vụ_ám_sát_trả_thù"><span id="C.C3.A1c_v.E1.BB.A5_.C3.A1m_s.C3.A1t_tr.E1.BA.A3_th.C3.B9"></span>Các vụ ám sát trả thù</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Các vụ ám sát trả thù”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các vụ ám sát trả thù"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các lễ hội ăn mừng thắng lợi ở miền Bắc bắt đầu từ ngày 10/4, nhưng chỉ diễn ra một thời gian ngắn thì đột nhiên chấm dứt với sự kiện tổng thống <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a> bị ám sát ngày 14-4-1865 khi ông đang tham dự một buổi lễ mừng chiến thắng tại một rạp hát. Kẻ ám sát là <a href="/wiki/John_Wilkes_Booth" title="John Wilkes Booth">John Wilkes Booth</a>, là gián điệp của Hợp bang miền Nam<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ba đồng phạm của <b>Booth</b> là <b>Lewis Powell</b>, <a href="/w/index.php?title=David_Herold&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Herold (trang không tồn tại)">David Herold</a> được giao nhiệm vụ giết <a href="/wiki/B%E1%BB%99_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_Ngo%E1%BA%A1i_giao_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ">Bộ trưởng Ngoại giao</a> <a href="/wiki/William_H._Seward" title="William H. Seward">William H. Seward</a>, và <a href="/w/index.php?title=George_Atzerodt&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Atzerodt (trang không tồn tại)">George Atzerodt</a> được giao nhiệm vụ giết <a href="/wiki/Ph%C3%B3_T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Phó Tổng thống Hoa Kỳ">Phó Tổng thống</a> <a href="/wiki/Andrew_Johnson" title="Andrew Johnson">Andrew Johnson</a>. Tuy nhiên, Seward chỉ bị thương nhẹ, trong khi Phó Tổng thống đã chạy thoát được. </p><p>Kể cả sau khi đã chính thức kết thúc, máu vẫn tiếp tục đổ xuống do sự trả thù. <a href="/wiki/Andrew_Johnson" title="Andrew Johnson">Andrew Johnson</a> của tiểu bang <a href="/wiki/Tennessee" title="Tennessee">Tennessee</a> lên kế nhiệm. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Trấn_áp_tàn_dư_của_Hợp_bang_miền_Nam"><span id="Tr.E1.BA.A5n_.C3.A1p_t.C3.A0n_d.C6.B0_c.E1.BB.A7a_H.E1.BB.A3p_bang_mi.E1.BB.81n_Nam"></span>Trấn áp tàn dư của Hợp bang miền Nam</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Trấn áp tàn dư của Hợp bang miền Nam”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trấn áp tàn dư của Hợp bang miền Nam"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Đối với tù binh của quân đội miền Nam, tuy không có ai bị xử tử, song tất cả phải trải qua giam giữ trong các trại tù binh cho tới khi một đạo luật ân xá được thông qua vào tháng 5/1866. Tuy nhiên, phải thêm 6 năm sau đó, những tù binh này mới được trao lại quyền công dân theo đạo luật năm 1872, tuy nhiên luật ân xá này không áp dụng với <a href="/w/index.php?title=500_ch%E1%BB%89_huy_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_cao_c%E1%BA%A5p_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%A3p_bang_mi%E1%BB%81n_Nam&action=edit&redlink=1" class="new" title="500 chỉ huy quân sự cao cấp của Hợp bang miền Nam (trang không tồn tại)">500 chỉ huy quân sự cao cấp của Hợp bang miền Nam</a><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Giới lãnh đạo miền Bắc đồng ý rằng chiến thắng thực sự không thể dừng lại khi chiến cuộc chấm dứt mà phải tiếp tục cho đến khi đạt được hai mục đích: một là dập tắt hoàn toàn các chính quyền ly khai, hai là giải thể hoàn toàn hệ thống nô lệ dưới mọi hình thức. Tuy vậy, giữa các chính giới lại có nhiều quan điểm khác nhau về phương cách thực hiện hai mục đích này. Họ cũng tranh cãi gay go về vai trò của miền Bắc trong cuộc kiểm soát miền Nam sau cuộc chiến, và làm thế nào cho miền Nam kết hợp trở lại với Chính phủ liên bang. Nhóm cấp tiến trong đảng Cộng hòa đang kiểm soát Nghị viện như Thaddeus Stevens, <a href="/w/index.php?title=Charles_Summer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Summer (trang không tồn tại)">Charles Summer</a> và <a href="/w/index.php?title=Benjamin_Wade&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benjamin Wade (trang không tồn tại)">Benjamin Wade</a>, chủ trương phải nhanh chóng triệt hạ giới chủ nô, tiêu diệt những mầm mống chống đối còn sót lại ở miền Nam và muốn các định chế của miền Nam phải được thay đổi cấp tốc. </p><p><a href="/wiki/Andrew_Johnson" title="Andrew Johnson">Andrew Johnson</a> và nghị viện miền Bắc tiến hành mở rộng quyền dân sự cho người da đen, đồng thời ngăn cấm những thành viên của Hợp bang miền Nam giành lại quyền lực. Họ phái quân đội tới miền Nam để ngăn chặn những người da trắng từng chống đối Liên bang đăng ký hoặc tham gia bầu cử. Việc triển khai quân đội là biện pháp chính yếu để thiết lập chính quyền mới ở các bang miền Nam, cũng như dùng vũ lực đàn áp những cử tri da trắng và da đen chống lại Liên bang<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Việc này gây căm phẫn cho người da trắng miền Nam, dẫn rới sự ra đời phong trào <a href="/wiki/Ku_Klux_Klan" title="Ku Klux Klan">Ku Klux Klan</a> (3K) và nhiều nhóm theo <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_bi%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c" title="Phân biệt chủng tộc">chủ nghĩa phân biệt chủng tộc</a>. </p><p>Vào năm 1870, sự hỗn loạn do tàn dư của quân miền Nam gây ra tăng mạnh, dẫn tới việc thông qua các Đạo luật Cưỡng chế năm 1870 và 1871 trừng phạt nghiêm khắc những đối tượng âm mưu tước đoạt những quyền dân sự của người nô lệ da đen vừa được giải phóng. Tuy nhiên, các nỗ lực trấn áp không đủ mạnh, người da trắng các bang miền Nam bắt đầu bầu các chính khách có tư tưởng <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_bi%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c" title="Phân biệt chủng tộc">phân biệt chủng tộc</a> vào các chức vụ, và ngầm hăm dọa người da đen đi bỏ phiếu hay cố gắng nắm giữ các chức vụ quản lý nhà nước<sup id="cite_ref-alonzo7_21-2" class="reference"><a href="#cite_note-alonzo7-21"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1876, <a href="/wiki/Rutherford_B._Hayes" title="Rutherford B. Hayes">Rutherford B. Hayes</a> đã hứa rút quân đội liên bang đồn trú tại miền Nam như một sự mặc cả để giành chiến thắng. Vào năm 1877, Hayes đã thực thi lời hứa của mình, đây là sự ngầm từ bỏ trách nhiệm của chính phủ liên bang nhằm thi hành các quyền dân sự của người da đen. 25 năm sau đó, các bang miền Nam đã đề ra rất nhiều các đạo luật mang nặng sự <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_bi%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c" title="Phân biệt chủng tộc">phân biệt chủng tộc</a>, khiến người da đen tuy thoát kiếp nô lệ nhưng vẫn phải đối diện với đời sống khó khăn, cực khổ bởi sự kì thị và phân biệt đối xử bởi người da trắng cho đến tận cuối thế kỷ 20<sup id="cite_ref-alonzo7_21-3" class="reference"><a href="#cite_note-alonzo7-21"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sự_trả_thù_của_Ku_Klux_Klan"><span id="S.E1.BB.B1_tr.E1.BA.A3_th.C3.B9_c.E1.BB.A7a_Ku_Klux_Klan"></span>Sự trả thù của <a href="/wiki/Ku_Klux_Klan" title="Ku Klux Klan">Ku Klux Klan</a></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Sự trả thù của Ku Klux Klan”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sự trả thù của Ku Klux Klan"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Kkk-carpetbagger-cartoon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Kkk-carpetbagger-cartoon.jpg/220px-Kkk-carpetbagger-cartoon.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Kkk-carpetbagger-cartoon.jpg/330px-Kkk-carpetbagger-cartoon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Kkk-carpetbagger-cartoon.jpg/440px-Kkk-carpetbagger-cartoon.jpg 2x" data-file-width="808" data-file-height="556" /></a><figcaption>Biếm họa trong báo <i>Independent Monitor</i> (<a href="/wiki/Tuscaloosa,_Alabama" title="Tuscaloosa, Alabama">Tuscaloosa, Alabama</a>, 1868) đe dọa rằng <a href="/wiki/Ku_Klux_Klan" title="Ku Klux Klan">Ku Klux Klan</a> sẽ treo cổ các chính khách người miền Bắc nếu họ tới miền Nam nhậm chức.</figcaption></figure> <p>Sáu cựu chiến binh miền Nam từ <a href="/w/index.php?title=Pulaski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulaski (trang không tồn tại)">Pulaski</a>, <a href="/wiki/Tennessee" title="Tennessee">Tennessee</a> đã tạo ra tổ chức <a href="/wiki/Ku_Klux_Klan" title="Ku Klux Klan">Ku Klux Klan</a> vào 24 tháng 12 năm 1865, trong quá trình tái thiết của miền Nam sau cuộc Nội chiến. Nhóm này được biết đến trong một thời gian ngắn là "Ku Klux Klan". </p><p>Các nhà sử học thường phân loại các KKK như là một phần của cuộc trả thù bạo lực sau Nội chiến, không chỉ vì số lượng cao thành viên là các cựu chiến binh miền Nam, mà còn vì nỗ lực của KKK để kiểm soát xã hội bằng cách sử dụng các phương tiện phi pháp để khôi phục uy quyền tối cao của người da trắng. Trong năm 1866, Thống đốc Mississippi <a href="/w/index.php?title=William_L._Sharkey&action=edit&redlink=1" class="new" title="William L. Sharkey (trang không tồn tại)">William L. Sharkey</a> báo cáo rằng sự hỗn loạn, thiếu kiểm soát, và vô luật pháp đã trở nên tràn lan; ở một số bang, các nhóm vũ trang của lính miền Nam lang thang đã sử dụng bạo lực công khai chống lại người da đen. Họ đốt nhà, tấn công và giết người da đen, để lại cơ thể của họ trên đường.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trong một cuộc phỏng vấn <a href="/wiki/B%C3%A1o_ch%C3%AD" title="Báo chí">báo chí</a> năm 1868, <a href="/wiki/Nathan_Bedford_Forrest" title="Nathan Bedford Forrest">Bedford Forrest</a> đã tuyên bố hùng hồn rằng Klan là một tổ chức rộng lớn trải khắp <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Liên bang</a>, với hơn 550.000 hội viên và rằng ông ta không phải là hội viên của Klan, mà ông chỉ bày tỏ sự ủng hộ đối với sứ mệnh của họ và chung sức cùng cộng tác với họ để hoàn thành sứ mệnh đó mà thôi. Và chính ông có thể tập hợp được 4 vạn hội viên Klan mà chỉ cần báo trước 5 ngày. </p><p>KKK đã tiến hành một chiến dịch khủng bố chết chóc để ngăn chặn quyền được bầu cử của người da đen. Hơn 2.000 người đã thiệt mạng hoặc bị thương chỉ riêng ở <a href="/wiki/Louisiana" title="Louisiana">Louisiana</a> trong vòng một vài tuần trước cuộc bầu cử Tổng thống tháng 11 năm 1868. KKK cũng đã giết hoặc làm bị thương hơn 200 đảng viên Cộng hòa da đen.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hoạt động của KKK đến năm 1871 mới cơ bản bị trấn áp. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nạn_phân_biệt_chủng_tộc_và_sự_chia_rẽ_tiếp_diễn"><span id="N.E1.BA.A1n_ph.C3.A2n_bi.E1.BB.87t_ch.E1.BB.A7ng_t.E1.BB.99c_v.C3.A0_s.E1.BB.B1_chia_r.E1.BA.BD_ti.E1.BA.BFp_di.E1.BB.85n"></span>Nạn phân biệt chủng tộc và sự chia rẽ tiếp diễn</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Nạn phân biệt chủng tộc và sự chia rẽ tiếp diễn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nạn phân biệt chủng tộc và sự chia rẽ tiếp diễn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Cuộc tái thiết đất nước Hoa Kỳ sau cuộc nội chiến kéo dài cho đến năm 1877 (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%8Fa_%C6%B0%E1%BB%9Bc_1877&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thỏa ước 1877 (trang không tồn tại)">Thỏa ước 1877</a>). Điều này dẫn tới gồm nhiều đợt thay đổi phức tạp trong chính sách từ liên bang đến tiểu bang. Ba điều được thay đổi trong <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hiến pháp Hoa Kỳ">Hiến pháp Hoa Kỳ</a>: điều XIII (giải thể nô lệ), điều XIV (chính phủ liên bang có nhiệm vụ bảo vệ công lý cho mọi công dân bất kể sắc tộc) và điều XV (xóa bỏ kỳ thị chủng tộc trong việc bỏ phiếu bầu cử). Tuy nhiên, cuộc bầu cử năm 1876 diễn ra không suôn sẻ, các bang miền Nam bất mãn với chính phủ miền Bắc nổi dậy đòi lại quyền lực, thường là bằng bạo lực. </p><p>Cuộc chiến tranh đẫm máu đã dẫn tới thành quả là người da đen khỏi khỏi kiếp nô lệ, đây là thành quả to lớn nhất của cuộc chiến. Khi Tu chính án thứ Mười ba của <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hiến pháp Hoa Kỳ">Hiến pháp Hoa Kỳ</a> được thông qua năm <a href="/wiki/1865" title="1865">1865</a>, tất cả nô lệ da đen được trả tự do. Nhưng người da đen vẫn không được trao quyền bình đẳng như người da trắng. Nạn <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_bi%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c" title="Phân biệt chủng tộc">kỳ thị chủng tộc</a> tại Hoa Kỳ vẫn tiếp tục kéo dài, người da đen vẫn phải sống trong nghèo túng, thất học và bị coi là "công dân hạng hai". Chẳng bao lâu sau khi Lincoln bị ám sát, các bang miền Nam mà người da trắng mới giành lại quyền lực cho áp đặt những điều luật hạn chế quyền bầu cử để gạt bỏ người da đen khỏi các cuộc bầu cử. Trước đây Chính phủ liên bang miền Bắc đã ủng hộ những hình phạt tàn nhẫn chống lại các thủ lĩnh da trắng miền Nam, nhưng sau đó, vì những tính toán chính trị, họ lại làm ngơ cho những điều luật phân biệt chủng tộc chống người da đen. </p><p>Trong thời kỳ Tái thiết, người Mỹ gốc Phi ở miền Nam giành được quyền bầu cử và nắm giữ các chức vụ công, cũng như hưởng được một số quyền dân sự mà trước đây họ bị khước từ. Thế nhưng, khi <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_T%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thời kỳ Tái thiết (trang không tồn tại)">Thời kỳ Tái thiết</a> chấm dứt vào năm <a href="/wiki/1877" title="1877">1877</a>, giới chủ đất miền Nam áp đặt một thể chế mới nhằm tước bỏ quyền công dân của người da đen và theo đuổi <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_tr%C6%B0%C6%A1ng_ph%C3%A2n_bi%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ trương phân biệt chủng tộc (trang không tồn tại)">chủ trương phân biệt chủng tộc</a>, từ đó bùng phát làn sóng khủng bố và áp bức, thể hiện qua các hình thức như xử tử bởi đám đông bạo hành mà không cần xét xử (<i>lynching</i>) và bạo hành trong đêm. </p><p>Trong thập niên cuối của <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_19" title="Thế kỷ 19">thế kỷ 19</a> ở Hoa Kỳ, các luật lệ kỳ thị và các cuộc bạo hành chủng tộc nhắm vào người Mỹ gốc Phi bắt đầu nở rộ. Giới cầm quyền được bầu cử, bổ nhiệm hoặc tuyển dụng bởi công dân da trắng khởi sự ban hành hoặc đỡ đầu các biện pháp kỳ thị, nhất là ở các tiểu bang <a href="/wiki/Texas" title="Texas">Texas</a>, <a href="/wiki/Louisiana" title="Louisiana">Louisiana</a>, <a href="/wiki/Mississippi" title="Mississippi">Mississippi</a>, <a href="/wiki/Alabama" title="Alabama">Alabama</a>, <a href="/wiki/Georgia" title="Georgia">Georgia</a>, <a href="/wiki/Florida" title="Florida">Florida</a>, <a href="/wiki/Nam_Carolina" class="mw-redirect" title="Nam Carolina">Nam Carolina</a>, <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_Carolina" class="mw-redirect" title="Bắc Carolina">Bắc Carolina</a>, <a href="/wiki/Virginia" title="Virginia">Virginia</a>, <a href="/wiki/Arkansas" title="Arkansas">Arkansas</a>, <a href="/wiki/Tennessee" title="Tennessee">Tennessee</a>, <a href="/wiki/Oklahoma" title="Oklahoma">Oklahoma</a> và <a href="/wiki/Kansas" title="Kansas">Kansas</a>. </p><p>Có bốn đạo luật mang tính kỳ thị hoặc cho phép kỳ thị chống lại người Mỹ gốc Phi được tán thành bởi phán quyết của <a href="/wiki/T%E1%BB%91i_cao_Ph%C3%A1p_vi%E1%BB%87n_Hoa_K%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ">Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ</a> trong vụ án <i>Plessy vs. Ferguson</i> năm <a href="/wiki/1896" title="1896">1896</a> – cho phép chính quyền địa phương áp chế hoặc tước bỏ quyền bầu cử của người da đen tại các tiểu bang, khước từ các quyền của người da đen, công nhận việc phân biệt đối xử với người da đen tại các cơ sở giáo dục công lập, bệnh viện, giao thông và tuyển dụng việc làm, bao che các hành vi bạo lực cá nhân hay tập thể nhắm vào người da đen. Mặc dù sự kỳ thị hiện hữu trên toàn quốc, hệ thống phân biệt chủng tộc trong các lĩnh vực <a href="/wiki/Lu%E1%BA%ADt_ph%C3%A1p" title="Luật pháp">luật pháp</a>, kinh tế, xã hội và các chuỗi bạo động chống lại người Mỹ gốc Phi ở các tiểu bang miền nam được biết đến nhiều nhất dưới tên <i>"Đạo luật Jim Crow"</i>. <a href="/wiki/Lu%E1%BA%ADt_Jim_Crow" title="Luật Jim Crow">Luật Jim Crow</a> ở các bang miền Nam công khai xác nhận sự phân biệt chủng tộc ở các trường công, cấm hoặc hạn chế người da đen vào nhiều khu vực công cộng như quán ăn, công viên và khách sạn; phủ nhận quyền của phần lớn người da đen được đi bỏ phiếu bằng việc đánh các loại thuế thân và thực hiện các cuộc kiểm tra tình trạng biết đọc biết viết một cách tùy tiện<sup id="cite_ref-alonzo7_21-4" class="reference"><a href="#cite_note-alonzo7-21"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Một số nhà sử học phê phán Công cuộc Tái thiết sau khi nội chiến kết thúc là một thất bại của nước Mỹ, với xung đột chính trị, tham nhũng và thụt lùi trong việc bảo vệ người da đen. Công cuộc Tái thiết đã không đạt được những mục tiêu cao cả đề ra mà nước Mỹ còn rơi vào tình trạng <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_bi%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c" title="Phân biệt chủng tộc">phân biệt chủng tộc</a> nguy hiểm. Nô lệ đã có tự do nhưng miền Bắc hoàn toàn không đáp ứng được nhu cầu kinh tế của họ. Cục Phụ trách Nô lệ được giải phóng không có khả năng đem lại cơ hội về kinh tế và chính trị cho người nô lệ được trả tự do. Quân đội liên bang đồn trú thậm chí không bảo vệ người da đen trước bạo lực và đe dọa. Điều này chỉ thay đổi cho đến khi <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_d%C3%A2n_quy%E1%BB%81n" title="Phong trào dân quyền">phong trào dân quyền</a> bùng nổ vào thập niên 1960, khi người da đen đoàn kết lại để gây sức ép chính trị đòi quyền bình đẳng<sup id="cite_ref-Eric_Foner_1877_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-Eric_Foner_1877-22"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bên cạnh đó, tâm lý nghi kỵ với các chính khách miền Nam vẫn dai dẳng, và phải 100 năm sau, nước Mỹ mới có một tổng thống xuất thân từ miền Nam là <a href="/wiki/Lyndon_B._Johnson" title="Lyndon B. Johnson">Lyndon Johnson</a> (nắm quyền giai đoạn 1963-1969). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phim_có_bối_cảnh_cuộc_Nội_chiến_Mỹ"><span id="Phim_c.C3.B3_b.E1.BB.91i_c.E1.BA.A3nh_cu.E1.BB.99c_N.E1.BB.99i_chi.E1.BA.BFn_M.E1.BB.B9"></span>Phim có bối cảnh cuộc Nội chiến Mỹ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Phim có bối cảnh cuộc Nội chiến Mỹ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phim có bối cảnh cuộc Nội chiến Mỹ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bối cảnh cuộc Nội chiến Mỹ được khai thác rất nhiều trong điện ảnh Hollywood. Đây là một số tác phẩm tiêu biểu, được các nhà phê bình điện ảnh đánh giá cao: </p> <ul><li><a href="https://www.imdb.com/title/tt0031381/" class="extiw" title="imdbtitle:0031381">Gone with the wind</a> - <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a> - Phim tình cảm xã hội Mỹ thời nội chiến. <a href="/wiki/Vivien_Leigh" title="Vivien Leigh">Vivien Leigh</a> <a href="/wiki/Clark_Gable" title="Clark Gable">Clark Gable</a></li> <li><a href="https://www.imdb.com/title/tt0097441/" class="extiw" title="imdbtitle:0097441">Glory</a> - <a href="/wiki/1989" title="1989">1989</a> - Phim về trung tá Shaw và quân đoàn da đen 54 Massachusetts</li> <li><a href="https://www.imdb.com/title/tt0083387/" class="extiw" title="imdbtitle:0083387">The Blue and the Gray</a> - <a href="/wiki/1982" title="1982">1982</a> - Phim hai tập. <a href="/wiki/Gregory_Peck" title="Gregory Peck">Gregory Peck</a></li> <li>Love me tender - 1956 - Phim tình càm xã hội Mỹ thời nội chiến. Elvis Presley, Richard Egan</li> <li><i><b><a href="/wiki/Thi%E1%BB%87n,_%C3%A1c,_t%C3%A0" class="mw-redirect" title="Thiện, ác, tà">The Good, the Bad and the Ugly</a> (1966):</b></i> Phim lấy bối cảnh cuộc Nội chiến Mỹ, với ba người đàn ông đều theo đuổi một mục đích là đi tìm một kho vàng của quân đội được chôn dưới một ngôi mộ.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Phim được đánh giá là 1 trong 250 phim hay nhất mọi thời đại<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, cũng là 1 trong 3 tác phẩm xuất sắc nhất của thể loại Viễn Tây (Western), thường được gọi là Dollar trilogy, cùng với 2 phim khác: <i>A Fistful of Dollars</i> (1964), <i>For a Few Dollars More</i> (1965). Cả ba phim đều có diễn viên Clint Eastwood thủ vai chính (The man with no name).</li> <li>Seraphim Falls (2006): Phim kể về cuộc săn đuổi kẻ thù của một đại tá sau khi nội chiến Mỹ kết thúc. Phim do 2 diễn viên Liam Neeson và Pierce Brosnan thủ vai chính.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phim_tài_liệu"><span id="Phim_t.C3.A0i_li.E1.BB.87u"></span>Phim tài liệu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Phim tài liệu”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phim tài liệu"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bối cảnh Nội chiến Mỹ luôn là trung tâm của các phim tài liệu về lịch sử nước Mỹ. Đây là một số phim tiêu biểu: </p> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbs.org/civilwar/">Civil War của Ken Burns</a> – phim của <a href="/wiki/PBS" title="PBS">PBS</a></li> <li><i>The Men Who Built America (2012):</i> Phim tài liệu dài 4 tập kể về công cuộc tái thiết nước Mỹ trong vòng 50 năm, từ sau nội chiến (1865) đến thời điểm vụ kiện chống tư bản độc quyền của tổng thống <a href="/wiki/Theodore_Roosevelt" title="Theodore Roosevelt">Theodore Roosevelt</a>, và sự hùng mạnh của nước Mỹ trước <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất</a>. Bối cảnh mở màng phim là quang cảnh điêu tàn của nước Mỹ sau cuộc nội chiến và vụ ám sát tổng thống <a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a>.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Carpetbagger" title="Carpetbagger">Carpetbagger</a></li> <li>Danh sách <a href="/wiki/C%C3%A1c_tr%E1%BA%ADn_%C4%91%C3%A1nh_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Các trận đánh trong Nội chiến Hoa Kỳ">các trận đánh trong Nội chiến Hoa Kỳ</a> theo thứ tự thời gian.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ghi_chú"><span id="Ghi_ch.C3.BA"></span>Ghi chú</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Ghi chú”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ghi chú"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=CSS_Shenandoah&action=edit&redlink=1" class="new" title="CSS Shenandoah (trang không tồn tại)">Phát súng cuối cùng khai hỏa</a> vào ngày 22 tháng 6 năm 1865.</span> </li> <li id="cite_note-strength-3">^ <a href="#cite_ref-strength_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-strength_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Con số đã được tổng hợp</span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text">211.411 lính Liên bang miền Bắc bị bắt và 30.218 người chết trong tù. Những người chết đã được loại trừ để tránh nhân đôi số thương vong.</span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text">462.634 lính Liên minh miền Nam bị bắt và 25.976 người chết trong tù. Những người chết đã được loại trừ để tránh nhân đôi số thương vong.</span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text">Một lời tuyên chiến chính thức chưa bao giờ được đưa ra bởi cả <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Quốc hội Hoa Kỳ">Quốc hội Hoa Kỳ</a> và <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quốc hội Liên minh miền Nam (trang không tồn tại)">Quốc hội Liên minh miền Nam</a>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chú_thích_nguồn"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch_ngu.E1.BB.93n"></span>Chú thích nguồn</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Chú thích nguồn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích nguồn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118"><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-NYT_JD_Cap-2"><b><a href="#cite_ref-NYT_JD_Cap_2-0">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/1865/05/10/archives/important-proclamations-the-belligerent-rights-of-the-rebels-at-an.html">“The Belligerent Rights of the Rebels at an End. All Nations Warned Against Harboring Their Privateers. If They Do Their Ships Will be Excluded from Our Ports. Restoration of Law in the State of Virginia. The Machinery of Government to be Put in Motion There”</a>. <i>The New York Times</i>. <a href="/wiki/Associated_Press" title="Associated Press">Associated Press</a>. ngày 10 tháng 5 năm 1865<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=The+Belligerent+Rights+of+the+Rebels+at+an+End.+All+Nations+Warned+Against+Harboring+Their+Privateers.+If+They+Do+Their+Ships+Will+be+Excluded+from+Our+Ports.+Restoration+of+Law+in+the+State+of+Virginia.+The+Machinery+of+Government+to+be+Put+in+Motion+There&rft.date=1865-05-10&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F1865%2F05%2F10%2Farchives%2Fimportant-proclamations-the-belligerent-rights-of-the-rebels-at-an.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-nps.gov-4">^ <a href="#cite_ref-nps.gov_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-nps.gov_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-nps.gov_4-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-nps.gov_4-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-nps.gov_4-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nps.gov/civilwar/facts.htm">“Facts”</a>. National Park Service.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Facts&rft.pub=National+Park+Service&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nps.gov%2Fcivilwar%2Ffacts.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oocities.org/littlegreenmen.geo/UASize.htm">"Size of the Union Army in the American Civil War"</a>: Of which 131,000 were in the Navy and Marines, 140,000 were garrison troops and home defense militia, and 427,000 were in the field army.</span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text">Long, E. B. <i>The Civil War Day by Day: An Almanac, 1861–1865.</i> Garden City, NY: Doubleday, 1971. <a href="/wiki/OCLC" class="mw-redirect" title="OCLC">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/68283123">68283123</a>. p. 705.</span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ebooks.library.cornell.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?c=moawar;cc=moawar;q1=abstract;rgn=full%20text;idno=waro0128;didno=waro0128;view=image;seq=0542">"The war of the rebellion: a compilation of the official records of the Union and Confederate armies; Series 4 – Volume 2"</a>, United States. War Dept 1900.</span> </li> <li id="cite_note-civilwarhome.com-8">^ <a href="#cite_ref-civilwarhome.com_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-civilwarhome.com_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-civilwarhome.com_8-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Fox, William F. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.civilwarhome.com/foxspref.html">Regimental losses in the American Civil War</a> (1889)</span> </li> <li id="cite_note-Official_DOD_data-9">^ <a href="#cite_ref-Official_DOD_data_9-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Official_DOD_data_9-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Official_DOD_data_9-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211022093125/https://dcas.dmdc.osd.mil/dcas/pages/report_principal_wars.xhtml">“DCAS Reports – Principal Wars, 1775 – 1991”</a>. <i>dcas.dmdc.osd.mil</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dcas.dmdc.osd.mil/dcas/pages/report_principal_wars.xhtml">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 10 năm 2021<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 3 tháng 10 năm 2021</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=dcas.dmdc.osd.mil&rft.atitle=DCAS+Reports+%E2%80%93+Principal+Wars%2C+1775+%E2%80%93+1991&rft_id=https%3A%2F%2Fdcas.dmdc.osd.mil%2Fdcas%2Fpages%2Freport_principal_wars.xhtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEChambersAnderson1999849-10"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEChambersAnderson1999849_10-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFChambersAnderson1999">Chambers & Anderson 1999</a>, tr. 849.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFChambersAnderson1999 (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-StatsWarCost-13">^ <a href="#cite_ref-StatsWarCost_13-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-StatsWarCost_13-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNofi" class="citation web cs1">Nofi, Al (<a href="/w/index.php?title=2001-06-13&action=edit&redlink=1" class="new" title="2001-06-13 (trang không tồn tại)">2001-06-13</a>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070711050249/http://www.cwc.lsu.edu/other/stats/warcost.htm">“Statistics on the War's Costs”</a>. Louisiana State University. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 7 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Statistics+on+the+War%27s+Costs&rft.pub=Louisiana+State+University&rft.aulast=Nofi&rft.aufirst=Al&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cwc.lsu.edu%2Fother%2Fstats%2Fwarcost.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: <code class="cs1-code">|ngày tháng=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#bad_date" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text">Professor James Downs. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://blog.oup.com/2012/04/black-white-demographic-death-toll-civil-war/">"Colorblindness in the demographic death toll of the Civil War"</a>. University of Connecticut, ngày 13 tháng 4 năm 2012. "The rough 19th-century estimate was that 60,000 former slaves died from the epidemic, but doctors treating Black patients often claimed that they were unable to keep accurate records due to demands on their time and the lack of manpower and resources. The surviving records only include the number of Black patients whom doctors encountered; tens of thousands of other slaves who died had no contact with army doctors, leaving no records of their deaths." 60,000 documented plus 'tens of thousands' undocumented gives a minimum of 80,000 slave deaths.</span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text">Toward a Social History of the American Civil War Exploratory Essays, Cambridge University Press, 1990, page 4.</span> </li> <li id="cite_note-recounting-16"><b><a href="#cite_ref-recounting_16-0">^</a></b> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="vi" dir="ltr">Lỗi chú thích: Thẻ <code><ref></code> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên <code>recounting</code></span></li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text">Professor James Downs. "Colorblindness in the demographic death toll of the Civil War". Oxford University Press, ngày 13 tháng 4 năm 2012. "A ngày 2 tháng 4 năm 2012 New York Times article, 'New Estimate Raises Civil War Death Toll', reports that a new study ratchets up the death toll from an estimated 650,000 to a staggering 850,000 people. As horrific as this new number is, it fails to reflect the mortality of former slaves during the war. If former slaves were included in this figure, the Civil War death toll would likely be over a million casualties ..."</span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www2.binghamton.edu/history/docs/Hacker_CW_dead.pdf">http://www2.binghamton.edu/history/docs/Hacker_CW_dead.pdf</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 22 tháng 3 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRawley1960" class="citation journal cs1">Rawley, James A. (tháng 12 năm 1960). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/stable/1888879">“The General Amnesty Act of 1872: A Note”</a>. <i><a href="/w/index.php?title=The_Mississippi_Valley_Historical_Review&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Mississippi Valley Historical Review (trang không tồn tại)">The Mississippi Valley Historical Review</a></i>. <a href="/w/index.php?title=Organization_of_American_Historians&action=edit&redlink=1" class="new" title="Organization of American Historians (trang không tồn tại)">Organization of American Historians</a>. <b>47</b> (3): 480–484<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 28 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Mississippi+Valley+Historical+Review&rft.atitle=The+General+Amnesty+Act+of+1872%3A+A+Note&rft.volume=47&rft.issue=3&rft.pages=480-484&rft.date=1960-12&rft.aulast=Rawley&rft.aufirst=James+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1888879&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-alonzo7-21">^ <a href="#cite_ref-alonzo7_21-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-alonzo7_21-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-alonzo7_21-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-alonzo7_21-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-alonzo7_21-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Alonzo L. Hamby. Outline of U.S. History. New York, Nova Publishers, 2007. Chapter 7.</span> </li> <li id="cite_note-Eric_Foner_1877-22">^ <a href="#cite_ref-Eric_Foner_1877_22-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Eric_Foner_1877_22-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Eric Foner, Reconstruction - America's Unfinished Revolution - 1863-1877, Harper & Row, 1988</span> </li> <li id="cite_note-alonzo-23">^ <a href="#cite_ref-alonzo_23-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-alonzo_23-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-alonzo_23-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Alonzo L. Hamby. Outline of U.S. History. New York, Nova Publishers, 2007. Chapter 6</span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150711190727/http://websrv1.ctu.edu.vn/coursewares/supham/lsthegioicandai1/chuong6.htm#B13">“Bản sao đã lưu trữ”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://websrv1.ctu.edu.vn/coursewares/supham/lsthegioicandai1/chuong6.htm#B13">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2015<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 24 tháng 7 năm 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwebsrv1.ctu.edu.vn%2Fcoursewares%2Fsupham%2Flsthegioicandai1%2Fchuong6.htm%23B13&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-proclamation-25"><b><a href="#cite_ref-proclamation_25-0">^</a></b> <span class="reference-text">Frank J. Williams, "Doing Less and Doing More: The President and the Proclamation—Legally, Militarily and Politically," in Harold Holzer, ed. <i>The Emancipation Proclamation</i> (2006) pp. 74–5.</span> </li> <li id="cite_note-26"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b> <span class="reference-text">Railroad mileage is from: <a href="/w/index.php?title=Chauncey_Depew&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chauncey Depew (trang không tồn tại)">Chauncey Depew</a> (ed.), <i>One Hundred Years of American Commerce 1795–1895</i>, p. 111; For other data see: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.census.gov/prod2/decennial/documents/1860c-01.pdf">1860 US census</a> and Carter, Susan B., ed. <i>The Historical Statistics of the United States: Millennial Edition</i> (5 vols), 2006.</span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text">McPherson 313–16, 392–3</span> </li> <li id="cite_note-28"><b><a href="#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text">Heidler, David Stephen, ed. Encyclopedia of the American Civil War: A Political, Social, and Military History (2002), 1591–98</span> </li> <li id="cite_note-WarLeader-29"><b><a href="#cite_ref-WarLeader_29-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFehrenbacher2004" class="citation web cs1">Fehrenbacher, Don (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historycooperative.org/journals/jala/9/fehrenbacher.html">“Lincoln's Wartime Leadership: The First Hundred Days”</a>. University of Illinois. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060513052953/http://www.historycooperative.org/journals/jala/9/fehrenbacher.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 13 tháng 5 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Lincoln%27s+Wartime+Leadership%3A+The+First+Hundred+Days&rft.pub=University+of+Illinois&rft.date=2004&rft.aulast=Fehrenbacher&rft.aufirst=Don&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.historycooperative.org%2Fjournals%2Fjala%2F9%2Ffehrenbacher.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-SpartSchool-30"><b><a href="#cite_ref-SpartSchool_30-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140419160044/http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/USACWcolored.htm">“Black Regiments”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/USACWcolored.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 19 tháng 4 năm 2014<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Black+Regiments&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.spartacus.schoolnet.co.uk%2FUSACWcolored.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><b><a href="#cite_ref-31">^</a></b> <span class="reference-text">John Hope Franklin, <i>The Emancipation Proclamation</i> (1965)</span> </li> <li id="cite_note-32"><b><a href="#cite_ref-32">^</a></b> <span class="reference-text">Faust, page 523. Quoting from an 1869 ethnicity study by B. A. Gould of the <a href="/w/index.php?title=United_States_Sanitary_Commission&action=edit&redlink=1" class="new" title="United States Sanitary Commission (trang không tồn tại)">United States Sanitary Commission</a>.</span> </li> <li id="cite_note-33"><b><a href="#cite_ref-33">^</a></b> <span class="reference-text">McPherson 432–44</span> </li> <li id="cite_note-34"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text">Heidler, David Stephen, ed. Encyclopedia of the American Civil War: A Political, Social, and Military History (2002), 598–603</span> </li> <li id="cite_note-cannan226-35">^ <a href="#cite_ref-cannan226_35-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-cannan226_35-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">John Cannan, <i>The Antietam Campaign: August-september 1862</i>, trang 226</span> </li> <li id="cite_note-36"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b> <span class="reference-text">James McPherson, Battle Cry of Freedom, page xix (from the introduction by C. Vann Woodward as of 1988)</span> </li> <li id="cite_note-HarvardCraig-37"><b><a href="#cite_ref-HarvardCraig_37-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLambert2001" class="citation web cs1">Lambert, Craig (May–June 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070927225020/http://www.harvardmagazine.com/on-line/050155.html">“The Deadliest War”</a>. Harvard Magazine. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.harvardmagazine.com/on-line/050155.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Deadliest+War&rft.pub=Harvard+Magazine&rft.date=2001-05%2F2001-06&rft.aulast=Lambert&rft.aufirst=Craig&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.harvardmagazine.com%2Fon-line%2F050155.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: định dạng ngày tháng (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_%C4%91%E1%BB%8Bnh_d%E1%BA%A1ng_ng%C3%A0y_th%C3%A1ng" title="Thể loại:Quản lý CS1: định dạng ngày tháng">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-38"><b><a href="#cite_ref-38">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://kienthuc.net.vn/quan-su/chien-tranh-viet-nam-la-cuoc-chien-dat-do-thu-4-my-tung-tham-gia-1516873.html#p-6">https://kienthuc.net.vn/quan-su/chien-tranh-viet-nam-la-cuoc-chien-dat-do-thu-4-my-tung-tham-gia-1516873.html#p-6</a></span> </li> <li id="cite_note-39"><b><a href="#cite_ref-39">^</a></b> <span class="reference-text">Ward 1990 p 272</span> </li> <li id="cite_note-40"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b> <span class="reference-text">McPherson, Battle Cry, pages 771–772</span> </li> <li id="cite_note-41"><b><a href="#cite_ref-41">^</a></b> <span class="reference-text">James McPherson, Why did the Confederacy Lose?</span> </li> <li id="cite_note-42"><b><a href="#cite_ref-42">^</a></b> <span class="reference-text">Donald (1996), các trang 586–587.</span> </li> <li id="cite_note-43"><b><a href="#cite_ref-43">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRawley1960" class="citation journal cs1">Rawley, James A. (tháng 12 năm 1960). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/stable/1888879">“The General Amnesty Act of 1872: A Note”</a>. <i><a href="/w/index.php?title=The_Mississippi_Valley_Historical_Review&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Mississippi Valley Historical Review (trang không tồn tại)">The Mississippi Valley Historical Review</a></i>. <a href="/w/index.php?title=Organization_of_American_Historians&action=edit&redlink=1" class="new" title="Organization of American Historians (trang không tồn tại)">Organization of American Historians</a>. <b>47</b> (3): 480–484<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 28 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Mississippi+Valley+Historical+Review&rft.atitle=The+General+Amnesty+Act+of+1872%3A+A+Note&rft.volume=47&rft.issue=3&rft.pages=480-484&rft.date=1960-12&rft.aulast=Rawley&rft.aufirst=James+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1888879&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><b><a href="#cite_ref-44">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#Blair">Blair</a> (2005), pg. 393</span> </li> <li id="cite_note-45"><b><a href="#cite_ref-45">^</a></b> <span class="reference-text">W.E.B. Du Bois, Black Reconstruction in America: 1860–1880, New York: Oxford University Press, 1935; reprint, The Free Press, 1998, p. 671–675.</span> </li> <li id="cite_note-46"><b><a href="#cite_ref-46">^</a></b> <span class="reference-text">Du Bois, Black Reconstruction in America: 1860–1880, pp.680–681.</span> </li> <li id="cite_note-47"><b><a href="#cite_ref-47">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt0060196/">“IMDB: The Good, the Bad and the Ugly”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=IMDB%3A+The+Good%2C+the+Bad+and+the+Ugly&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.imdb.com%2Ftitle%2Ftt0060196%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-48"><b><a href="#cite_ref-48">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/chart/top">“top 250 imdb”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=top+250+imdb&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.imdb.com%2Fchart%2Ftop&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt2167393/">“The men who built America”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+men+who+built+America&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.imdb.com%2Ftitle%2Ftt2167393%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AN%E1%BB%99i+chi%E1%BA%BFn+Hoa+K%E1%BB%B3" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:American_Civil_War?uselang=vi">Nội chiến Hoa Kỳ</a></b></i>.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historyplace.com/civilwar/">Diễn tiến Nội chiến Mỹ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.civil-war.net/">Trang web sưu tập dữ liệu về Nội chiến Mỹ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080102180529/http://www.civil-war.net/">Lưu trữ</a> 2008-01-02 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://memory.loc.gov/ammem/cwphtml/cwphome.html">Hình ảnh từ Thư Viện Quốc hội Hoa Kỳ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dean.usma.edu/history/web03/atlases/american_civil_war/index.htm">Bản đồ Nội chiến</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090109092636/http://www.dean.usma.edu/history/web03/atlases/american_civil_war/index.htm">Lưu trữ</a> 2009-01-09 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> - trang web của Trường Võ bị West Point</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Nội_chiến_Hoa_Kỳ" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;;background-color:#C3D6EF;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Bản mẫu:Nội chiến Hoa Kỳ"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Nội_chiến_Hoa_Kỳ" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">Nội chiến Hoa Kỳ</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;"><div id="Con_đường_đến_Nội_chiến" style="font-size:114%;margin:0 4em">Con đường đến Nội chiến</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;;wide"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;"><div class="hlist"><ul><li><a href="/w/index.php?title=Nguy%C3%AAn_nh%C3%A2n_d%E1%BA%ABn_%C4%91%E1%BA%BFn_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyên nhân dẫn đến Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Nguyên nhân</a></li></ul></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=D%C3%B2ng_th%E1%BB%9Di_gian_c%C3%A1c_s%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_d%E1%BA%ABn_%C4%91%E1%BA%BFn_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dòng thời gian các sự kiện dẫn đến Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Dòng thời gian dẫn đến chiến tranh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_%C4%91%E1%BB%95_m%C3%A1u_%E1%BB%9F_Kansas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ đổ máu ở Kansas (trang không tồn tại)">Vụ đổ máu ở Kansas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_bang_ranh_gi%E1%BB%9Bi_(N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%C3%AC)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các bang ranh giới (Nội chiến Hoa Kì) (trang không tồn tại)">Các bang ranh giới</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tho%E1%BA%A3_hi%E1%BB%87p_1850&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thoả hiệp 1850 (trang không tồn tại)">Thoả hiệp 1850</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Brown%27s_raid_on_Harpers_Ferry&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Brown's raid on Harpers Ferry (trang không tồn tại)">John Brown's raid on Harpers Ferry</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1o_lu%E1%BA%ADt_Kansas-Nebraska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đạo luật Kansas-Nebraska (trang không tồn tại)">Đạo luật Kansas-Nebraska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_tranh_lu%E1%BA%ADn_Lincoln%E2%80%93Douglas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc tranh luận Lincoln–Douglas (trang không tồn tại)">Cuộc tranh luận Lincoln–Douglas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tho%E1%BA%A3_hi%E1%BB%87p_Missouri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thoả hiệp Missouri (trang không tồn tại)">Thoả hiệp Missouri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_c%E1%BB%A7a_s%E1%BB%B1_v%C3%B4_hi%E1%BB%87u_ho%C3%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng của sự vô hiệu hoá (trang không tồn tại)">Khủng hoảng của sự vô hiệu hoá</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nguy%C3%AAn_nh%C3%A2n_c%E1%BB%A7a_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyên nhân của Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Nguyên nhân của Nội chiến Hoa Kỳ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Panic_of_1857&action=edit&redlink=1" class="new" title="Panic of 1857 (trang không tồn tại)">Panic of 1857</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Popular_sovereignty_in_the_United_States&action=edit&redlink=1" class="new" title="Popular sovereignty in the United States (trang không tồn tại)">Popular sovereignty</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_li_khai_kh%E1%BB%8Fi_H%E1%BB%A3p_ch%C3%BAng_qu%E1%BB%91c_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự li khai khỏi Hợp chúng quốc Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Li khai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quy%E1%BB%81n_c%E1%BB%A7a_c%C3%A1c_ti%E1%BB%83u_bang&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quyền của các tiểu bang (trang không tồn tại)">Quyền của các tiểu bang</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=75,000_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_t%C3%ACnh_nguy%E1%BB%87n_c%E1%BB%A7a_T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Lincoln&action=edit&redlink=1" class="new" title="75,000 người tình nguyện của Tổng thống Lincoln (trang không tồn tại)">75,000 người tình nguyện của Tổng thống Lincoln</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;"><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_N%C3%B4_l%E1%BB%87_%E1%BB%9F_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chế độ Nô lệ ở Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Chế độ Nô lệ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_c%E1%BB%A7a_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_M%C4%A9_g%E1%BB%91c_Phi_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử quân sự của người Mĩ gốc Phi trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Người Mĩ gốc Phi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cornerstone_Speech&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cornerstone Speech (trang không tồn tại)">Cornerstone Speech</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Dred_Scott_v._Sandford&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dred Scott v. Sandford (trang không tồn tại)">Dred Scott v. Sandford</a></i></li> <li><a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_ng%C3%B4n_gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_n%C3%B4_l%E1%BB%87" title="Tuyên ngôn giải phóng nô lệ">Tuyên ngôn giải phóng nô lệ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fire-Eaters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fire-Eaters (trang không tồn tại)">Fire-Eaters</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_%C4%91%E1%BA%A1o_lu%E1%BA%ADt_v%E1%BB%81_n%C3%B4_l%E1%BB%87_b%E1%BB%8F_tr%E1%BB%91n_t%E1%BA%A1i_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các đạo luật về nô lệ bỏ trốn tại Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Luật Nô lệ bỏ trốn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_tr%E1%BB%93ng_tr%E1%BB%8Dt_t%E1%BA%A1i_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liên hiệp trồng trọt tại Nam Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Trồng trọt tại miền Nam nước Mĩ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thuy%E1%BA%BFt_b%C3%AAnh_v%E1%BB%B1c_ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_n%C3%B4_l%E1%BB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuyết bênh vực chế độ nô lệ (trang không tồn tại)">Thuyết bênh vực chế độ nô lệ</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_n%C3%B4_l%E1%BB%87_t%E1%BA%A1i_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Chế độ nô lệ tại Hoa Kỳ">Chế độ nô lệ tại Hoa Kỳ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%91i_x%E1%BB%AD_v%E1%BB%9Bi_n%C3%B4_l%E1%BB%87_t%E1%BA%A1i_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự đối xử với nô lệ tại Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Sự đối xử với nô lệ tại Hoa Kỳ</a></li> <li><i><a href="/wiki/T%C3%BAp_l%E1%BB%81u_B%C3%A1c_T%C3%B4m" class="mw-redirect" title="Túp lều Bác Tôm">Túp lều Bác Tôm</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;"><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_b%C3%A3i_n%C3%B4_%E1%BB%9F_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa bãi nô ở Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa bãi nô</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Susan_B._Anthony" title="Susan B. Anthony">Susan B. Anthony</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=James_G._Birney&action=edit&redlink=1" class="new" title="James G. Birney (trang không tồn tại)">James G. Birney</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Brown_(nh%C3%A0_b%C3%A3i_n%C3%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Brown (nhà bãi nô) (trang không tồn tại)">John Brown</a></li> <li><a href="/wiki/Frederick_Douglass" title="Frederick Douglass">Frederick Douglass</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Lloyd_Garrison&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Lloyd Garrison (trang không tồn tại)">William Lloyd Garrison</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lane_Debates_on_Slavery&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lane Debates on Slavery (trang không tồn tại)">Lane Debates on Slavery</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Elijah_Parish_Lovejoy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elijah Parish Lovejoy (trang không tồn tại)">Elijah Parish Lovejoy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=J._Sella_Martin&action=edit&redlink=1" class="new" title="J. Sella Martin (trang không tồn tại)">J. Sella Martin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lysander_Spooner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lysander Spooner (trang không tồn tại)">Lysander Spooner</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=George_Luther_Stearns&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Luther Stearns (trang không tồn tại)">George Luther Stearns</a></li> <li><a href="/wiki/Thaddeus_Stevens" title="Thaddeus Stevens">Thaddeus Stevens</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Charles_Sumner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Sumner (trang không tồn tại)">Charles Sumner</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Caning_of_Charles_Sumner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caning of Charles Sumner (trang không tồn tại)">Caning</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Harriet_Tubman" title="Harriet Tubman">Harriet Tubman</a></li> <li><a href="/wiki/Tuy%E1%BA%BFn_ho%E1%BA%A3_xa_ng%E1%BA%A7m" class="mw-redirect" title="Tuyến hoả xa ngầm">Tuyến hoả xa ngầm</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;"><div id="Lực_lượng_tham_chiếnMặt_trậnChiến_dịchTrận_đánhBang" style="font-size:114%;margin:0 4em"><div class="hlist"><ul><li>Lực lượng tham chiến</li><li>Mặt trận</li><li>Chiến dịch</li><li>Trận đánh</li><li>Bang</li></ul></div></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;;wide"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;">Lực lượng tham chiến</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;;wide"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal; background-color:#DCDCDC;"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_(N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liên bang miền Bắc (Nội chiến Hoa Kỳ) (trang không tồn tại)">Liên bang miền Bắc</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quân đội Liên bang miền Bắc (trang không tồn tại)">Quân đội</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%A3i_qu%C3%A2n_Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hải quân Liên bang miền Bắc (trang không tồn tại)">Hải quân</a></li> <li><a href="/wiki/United_States_Marine_Corps" class="mw-redirect" title="United States Marine Corps">Marine Corps</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=United_States_Revenue_Cutter_Service&action=edit&redlink=1" class="new" title="United States Revenue Cutter Service (trang không tồn tại)">Revenue Cutter Service</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal; background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam" class="mw-redirect" title="Liên minh miền Nam">Liên minh miền Nam</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quân đội Liên minh miền Nam (trang không tồn tại)">Quân đội</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%A3i_qu%C3%A2n_Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hải quân Liên minh miền Nam (trang không tồn tại)">Hải quân</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thu%E1%BB%B7_qu%C3%A2n_L%E1%BB%A5c_chi%E1%BA%BFn_Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuỷ quân Lục chiến Liên minh miền Nam (trang không tồn tại)">Thuỷ quân Lục chiến</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;">Mặt trận</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận phía Đông trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Phía Đông</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_T%C3%A2y_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận phía Tây trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Phía Tây</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ven_bi%E1%BB%83n_Mi%E1%BB%81n_Nam_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận ven biển Miền Nam trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Ven biển miền Nam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_d%E1%BB%8Dc_s%C3%B4ng_Mississipi_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận dọc sông Mississipi trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Dọc sông Mississippi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ven_Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận ven Thái Bình Dương trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Ven Thái Bình Dương</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_phong_to%E1%BA%A3_b%E1%BA%B1ng_H%E1%BA%A3i_qu%C3%A2n_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_Mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc phong toả bằng Hải quân của Liên bang Miền Bắc (trang không tồn tại)">Cuộc phong toả bằng Hải quân của Liên bang Miền Bắc</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;"><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_ch%C3%ADnh_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các chiến dịch chính trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Chiến dịch</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Anaconda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch Anaconda (trang không tồn tại)">Kế hoạch Anaconda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blockade_runners_of_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blockade runners of the American Civil War (trang không tồn tại)">Blockade runners</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_New_Mexico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch New Mexico (trang không tồn tại)">New Mexico</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Jackson%27s_Valley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Jackson's Valley (trang không tồn tại)">Jackson's Valley</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Peninsula&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Peninsula (trang không tồn tại)">Peninsula</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_B%E1%BA%AFc_Virginia" title="Chiến dịch Bắc Virginia">Northern Virginia</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Maryland" title="Chiến dịch Maryland">Maryland</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Battle_of_Stones_River&action=edit&redlink=1" class="new" title="Battle of Stones River (trang không tồn tại)">Stones River</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Vicksburg" title="Chiến dịch Vicksburg">Vicksburg</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Tullahoma" title="Chiến dịch Tullahoma">Tullahoma</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Gettysburg" title="Chiến dịch Gettysburg">Gettysburg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Morgan%27s_Raid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Morgan's Raid (trang không tồn tại)">Morgan's Raid</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Bristoe" title="Chiến dịch Bristoe">Bristoe</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Knoxville" title="Chiến dịch Knoxville">Knoxville</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Red_River" title="Chiến dịch Red River">Red River</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Overland" title="Chiến dịch Overland">Overland</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Atlanta" title="Chiến dịch Atlanta">Atlanta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Valley_1864&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Valley 1864 (trang không tồn tại)">Valley 1864</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Bermuda_Hundred" title="Chiến dịch Bermuda Hundred">Bermuda Hundred</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_bao_v%C3%A2y_Petersburg" class="mw-redirect" title="Cuộc bao vây Petersburg">Richmond-Petersburg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Franklin%E2%80%93Nashville&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Franklin–Nashville (trang không tồn tại)">Franklin–Nashville</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Price%27s_Missouri_Expedition&action=edit&redlink=1" class="new" title="Price's Missouri Expedition (trang không tồn tại)">Price's Missouri Expedition</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sherman%27s_March_to_the_Sea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sherman's March to the Sea (trang không tồn tại)">Sherman's March</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Carolinas" title="Chiến dịch Carolinas">Carolinas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Mobile(1865)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Mobile(1865) (trang không tồn tại)">Mobile</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Appomattox" title="Chiến dịch Appomattox">Appomattox</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;"><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_tr%E1%BA%ADn_%C4%91%C3%A1nh_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách trận đánh trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Trận đánh</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_%C4%90%E1%BB%93n_Sumter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Đồn Sumter (trang không tồn tại)">Đồn Sumter</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Bull_Run_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Bull Run lần thứ nhất (trang không tồn tại)">Bull Run lần 1</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Wilson%27s_Creek" title="Trận Wilson's Creek">Wilson's Creek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Fort_Donelson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Fort Donelson (trang không tồn tại)">Fort Donelson</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Pea_Ridge" title="Trận Pea Ridge">Pea Ridge</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Hampton_Roads" title="Trận Hampton Roads">Hampton Roads</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Shiloh" title="Trận Shiloh">Shiloh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Forts_Jackson_and_St._Philip&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Forts Jackson and St. Philip (trang không tồn tại)">New Orleans</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_bao_v%C3%A2y_Corinth" title="Cuộc bao vây Corinth">Corinth</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Seven_Pines" title="Trận Seven Pines">Seven Pines</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_chi%E1%BA%BFn_b%E1%BA%A3y_ng%C3%A0y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận chiến bảy ngày (trang không tồn tại)">Bảy ngày</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Bull_Run_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" class="mw-redirect" title="Trận Bull Run lần thứ hai">Bull Run lần 2</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Antietam" title="Trận Antietam">Antietam</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Perryville" title="Trận Perryville">Perryville</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Fredericksburg" title="Trận Fredericksburg">Fredericksburg</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Stones_River" title="Trận Stones River">Stones River</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Chancellorsville" title="Trận Chancellorsville">Chancellorsville</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Gettysburg" title="Trận Gettysburg">Gettysburg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_bao_v%C3%A2y_Vicksburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc bao vây Vicksburg (trang không tồn tại)">Vicksburg</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Chickamauga" title="Trận Chickamauga">Chickamauga</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Chattanooga" title="Chiến dịch Chattanooga">Chattanooga</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_the_Wilderness&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận the Wilderness (trang không tồn tại)">Wilderness</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Fort_Pillow&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Fort Pillow (trang không tồn tại)">Fort Pillow</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Spotsylvania_Court_House" title="Trận Spotsylvania Court House">Spotsylvania</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Cold_Harbor" title="Trận Cold Harbor">Cold Harbor</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Atlanta" title="Trận Atlanta">Atlanta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Battle_of_the_Crater&action=edit&redlink=1" class="new" title="Battle of the Crater (trang không tồn tại)">Crater</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Mobile_Bay" title="Trận Mobile Bay">Mobile Bay</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Franklin_(1864)" title="Trận Franklin (1864)">Franklin</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Nashville" title="Trận Nashville">Nashville</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Five_Forks" title="Trận Five Forks">Five Forks</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">Tham chiến<br /><span class="nobold">(của bang hay vùng lãnh thổ)</span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alabama_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alabama trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Alabama</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arkansas_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arkansas trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Arkansas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_Arizona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate Arizona (trang không tồn tại)">Arizona</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=California_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="California trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">California</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Colorado_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Colorado trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Colorado</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Connecticut_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Connecticut trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Connecticut</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dakota_Territory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dakota Territory (trang không tồn tại)">Dakota Territory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Washington,_D.C.,_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Washington, D.C., in the American Civil War (trang không tồn tại)">District of Columbia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Delaware&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Delaware (trang không tồn tại)">Delaware</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Florida_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Florida trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Florida</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Georgia_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georgia trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Georgia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hawaii_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hawaii trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Hawaii</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Idaho_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Idaho trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Idaho</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Illinois_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Illinois trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Illinois</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Indian_Territory_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indian Territory in the American Civil War (trang không tồn tại)">Indian Territory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Indiana_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indiana trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Indiana</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Iowa_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iowa trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Iowa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kansas_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kansas trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Kansas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kentucky_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kentucky trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Kentucky</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Louisiana_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louisiana trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Louisiana</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maine_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maine trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Maine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maryland_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maryland trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Maryland</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Massachusetts_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Massachusetts trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Massachusetts</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Michigan_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michigan trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Michigan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Minnesota&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Minnesota (trang không tồn tại)">Minnesota</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mississippi_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mississippi trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Mississippi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Missouri_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Missouri trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Missouri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Montana_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Montana trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Montana</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nebraska_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nebraska trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Nebraska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nevada_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nevada trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Nevada</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_New_Hampshire&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of New Hampshire (trang không tồn tại)">New Hampshire</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_Jersey_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Jersey trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">New Jersey</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_Mexico_Territory_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Mexico Territory in the American Civil War (trang không tồn tại)">New Mexico</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_York_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">New York</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=North_Carolina_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="North Carolina trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">North Carolina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ohio_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ohio trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Ohio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Oregon_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oregon trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Oregon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pennsylvania_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pennsylvania trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Pennsylvania</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rhode_Island_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rhode Island trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Rhode Island</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=South_Carolina_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Carolina in the American Civil War (trang không tồn tại)">South Carolina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tennessee_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tennessee trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Tennessee</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Texas_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Texas trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Texas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Utah_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Utah trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Utah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vermont_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vermont trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Vermont</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Virginia_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virginia in the American Civil War (trang không tồn tại)">Virginia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Washington_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Washington trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Washington</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=West_Virginia_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="West Virginia trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">West Virginia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wisconsin_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wisconsin trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Wisconsin</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">Tham chiến<br /><span class="nobold">(thành phố)</span></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Atlanta_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atlanta in the American Civil War (trang không tồn tại)">Atlanta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Charleston_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charleston in the American Civil War (trang không tồn tại)">Charleston</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Richmond_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richmond in the American Civil War (trang không tồn tại)">Richmond</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Washington,_D.C.,_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Washington, D.C., in the American Civil War (trang không tồn tại)">Washington, D.C.</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Winchester,_Virginia_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Winchester, Virginia in the American Civil War (trang không tồn tại)">Winchester</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;"><div id="Lãnh_đạo" style="font-size:114%;margin:0 4em">Lãnh đạo</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;;wide"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.0em;background-color:#DCDCDC;">Liên minh miền Nam</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;;wide"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal;">Quân sự</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Richard_H._Anderson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard H. Anderson (trang không tồn tại)">R. H. Anderson</a></li> <li><a href="/wiki/P._G._T._Beauregard" class="mw-redirect" title="P. G. T. Beauregard">Beauregard</a></li> <li><a href="/wiki/Braxton_Bragg" title="Braxton Bragg">Bragg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Franklin_Buchanan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Franklin Buchanan (trang không tồn tại)">Buchanan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Samuel_Cooper_(general)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samuel Cooper (general) (trang không tồn tại)">Cooper</a></li> <li><a href="/wiki/Jubal_Early" title="Jubal Early">Early</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Richard_S._Ewell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard S. Ewell (trang không tồn tại)">Ewell</a></li> <li><a href="/wiki/Nathan_Bedford_Forrest" title="Nathan Bedford Forrest">Forrest</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Josiah_Gorgas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Josiah Gorgas (trang không tồn tại)">Gorgas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=A._P._Hill&action=edit&redlink=1" class="new" title="A. P. Hill (trang không tồn tại)">Hill</a></li> <li><a href="/wiki/John_Bell_Hood" title="John Bell Hood">Hood</a></li> <li><a href="/wiki/Stonewall_Jackson" title="Stonewall Jackson">Jackson</a></li> <li><a href="/wiki/Albert_Sidney_Johnston" title="Albert Sidney Johnston">A. S. Johnston</a></li> <li><a href="/wiki/Joseph_E._Johnston" class="mw-redirect" title="Joseph E. Johnston">J. E. Johnston</a></li> <li><a href="/wiki/Robert_E._Lee" title="Robert E. Lee">Lee</a></li> <li><a href="/wiki/James_Longstreet" title="James Longstreet">Longstreet</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Hunt_Morgan&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Hunt Morgan (trang không tồn tại)">Morgan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_S._Mosby&action=edit&redlink=1" class="new" title="John S. Mosby (trang không tồn tại)">Mosby</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Leonidas_Polk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leonidas Polk (trang không tồn tại)">Polk</a></li> <li><a href="/wiki/Sterling_Price" title="Sterling Price">Price</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Raphael_Semmes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raphael Semmes (trang không tồn tại)">Semmes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Edmund_Kirby_Smith&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edmund Kirby Smith (trang không tồn tại)">E. K. Smith</a></li> <li><a href="/wiki/J._E._B._Stuart" class="mw-redirect" title="J. E. B. Stuart">Stuart</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Richard_Taylor_(v%E1%BB%8B_t%C6%B0%E1%BB%9Bng)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Taylor (vị tướng) (trang không tồn tại)">Taylor</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Joseph_Wheeler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joseph Wheeler (trang không tồn tại)">Wheeler</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal;">Dân sự</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Judah_P._Benjamin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judah P. Benjamin (trang không tồn tại)">Benjamin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_S._Bocock&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas S. Bocock (trang không tồn tại)">Bocock</a></li> <li><a href="/wiki/John_C._Breckinridge" title="John C. Breckinridge">Breckinridge</a></li> <li><a href="/wiki/Jefferson_Davis" title="Jefferson Davis">Davis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Robert_M._T._Hunter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert M. T. Hunter (trang không tồn tại)">Hunter</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stephen_Mallory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephen Mallory (trang không tồn tại)">Mallory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christopher_Memminger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christopher Memminger (trang không tồn tại)">Memminger</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=James_Seddon&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Seddon (trang không tồn tại)">Seddon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alexander_H._Stephens&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alexander H. Stephens (trang không tồn tại)">Stephens</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.0em;background-color:#DCDCDC;">Liên bang Miền Bắc</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;;wide"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal;">Quân sự</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Robert_Anderson_(N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Anderson (Nội chiến Hoa Kỳ) (trang không tồn tại)">Anderson</a></li> <li><a href="/wiki/Don_Carlos_Buell" title="Don Carlos Buell">Buell</a></li> <li><a href="/wiki/Ambrose_Burnside" title="Ambrose Burnside">Burnside</a></li> <li><a href="/wiki/Benjamin_Butler" title="Benjamin Butler">Butler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Samuel_Francis_Du_Pont&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samuel Francis Du Pont (trang không tồn tại)">Du Pont</a></li> <li><a href="/wiki/David_Farragut" title="David Farragut">Farragut</a></li> <li><a href="/wiki/Andrew_Hull_Foote" title="Andrew Hull Foote">Foote</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_C._Fr%C3%A9mont&action=edit&redlink=1" class="new" title="John C. Frémont (trang không tồn tại)">Frémont</a></li> <li><a href="/wiki/Ulysses_S._Grant" title="Ulysses S. Grant">Grant</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Henry_Halleck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry Halleck (trang không tồn tại)">Halleck</a></li> <li><a href="/wiki/Joseph_Hooker" title="Joseph Hooker">Hooker</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Henry_Jackson_Hunt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry Jackson Hunt (trang không tồn tại)">Hunt</a></li> <li><a href="/wiki/George_B._McClellan" class="mw-redirect" title="George B. McClellan">McClellan</a></li> <li><a href="/wiki/Irvin_McDowell" title="Irvin McDowell">McDowell</a></li> <li><a href="/wiki/George_Meade" title="George Meade">Meade</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Montgomery_C._Meigs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Montgomery C. Meigs (trang không tồn tại)">Meigs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Edward_Ord&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edward Ord (trang không tồn tại)">Ord</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Pope_(military_officer)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Pope (military officer) (trang không tồn tại)">Pope</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=David_Dixon_Porter&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Dixon Porter (trang không tồn tại)">D. D. Porter</a></li> <li><a href="/wiki/William_Rosecrans" title="William Rosecrans">Rosecrans</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Winfield_Scott&action=edit&redlink=1" class="new" title="Winfield Scott (trang không tồn tại)">Scott</a></li> <li><a href="/wiki/Philip_Sheridan" title="Philip Sheridan">Sheridan</a></li> <li><a href="/wiki/William_Tecumseh_Sherman" title="William Tecumseh Sherman">Sherman</a></li> <li><a href="/wiki/George_Henry_Thomas" title="George Henry Thomas">Thomas</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal;">Dân sự</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Charles_Francis_Adams_Sr.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Francis Adams Sr. (trang không tồn tại)">Adams</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Salmon_P._Chase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salmon P. Chase (trang không tồn tại)">Chase</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Ericsson&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Ericsson (trang không tồn tại)">Ericsson</a></li> <li><a href="/wiki/Hannibal_Hamlin" title="Hannibal Hamlin">Hamlin</a></li> <li><a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Lincoln</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Allan_Pinkerton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Allan Pinkerton (trang không tồn tại)">Pinkerton</a></li> <li><a href="/wiki/William_H._Seward" title="William H. Seward">Seward</a></li> <li><a href="/wiki/Edwin_Stanton" title="Edwin Stanton">Stanton</a></li> <li><a href="/wiki/Thaddeus_Stevens" title="Thaddeus Stevens">Stevens</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Benjamin_Wade&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benjamin Wade (trang không tồn tại)">Wade</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gideon_Welles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gideon Welles (trang không tồn tại)">Welles</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;"><div id="Kết_quả" style="font-size:114%;margin:0 4em">Kết quả</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;;wide"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hiến pháp Hoa Kỳ">Hiến pháp</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tu_ch%C3%ADnh_Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Hoa_K%E1%BB%B3_th%E1%BB%9Di_k%C3%AC_T%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tu chính Hiến pháp Hoa Kỳ thời kì Tái thiết (trang không tồn tại)">Tu chính Hiến pháp Hoa Kỳ thời kì Tái thiết</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tu_ch%C3%ADnh_Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Hoa_K%E1%BB%B3_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_13&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tu chính Hiến pháp Hoa Kỳ lần thứ 13 (trang không tồn tại)">Tu chính thứ 13</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tu_ch%C3%ADnh_Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Hoa_K%E1%BB%B3_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_14&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tu chính Hiến pháp Hoa Kỳ lần thứ 14 (trang không tồn tại)">Tu chính thứ 14</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tu_ch%C3%ADnh_Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Hoa_K%E1%BB%B3_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_15&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tu chính Hiến pháp Hoa Kỳ lần thứ 15 (trang không tồn tại)">Tu chính thứ 15</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9Di_k%C3%AC_T%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thời kì Tái thiết (trang không tồn tại)">Thời kì Tái thiết</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alabama_Claims&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alabama Claims (trang không tồn tại)">Alabama Claims</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Brooks%E2%80%93Baxter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Brooks–Baxter (trang không tồn tại)">Chiến tranh Brooks–Baxter</a></li> <li><a href="/wiki/Carpetbagger" title="Carpetbagger">Carpetbagger</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Colfax&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảm sát Colfax (trang không tồn tại)">Nổi loạn Colfax 1873</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tho%E1%BA%A3_hi%E1%BB%87p_1877&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thoả hiệp 1877 (trang không tồn tại)">Thoả hiệp 1877</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_colonies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate colonies (trang không tồn tại)">Confederate refugees</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Confederados&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederados (trang không tồn tại)">Confederados</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Election_riot_of_1874&action=edit&redlink=1" class="new" title="Election riot of 1874 (trang không tồn tại)">Eufaula riot of 1874</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Freedmen%27s_Bureau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Freedmen's Bureau (trang không tồn tại)">Freedmen's Bureau</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Freedman%27s_Savings_Bank&action=edit&redlink=1" class="new" title="Freedman's Savings Bank (trang không tồn tại)">Freedman's Savings Bank</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Homestead_Acts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Homestead Acts (trang không tồn tại)">Homestead Acts</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Southern_Homestead_Act_of_1866&action=edit&redlink=1" class="new" title="Southern Homestead Act of 1866 (trang không tồn tại)">Southern Homestead Act of 1866</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Timber_Culture_Act&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timber Culture Act (trang không tồn tại)">Timber Culture Act</a> of 1873</li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Impeachment_of_Andrew_Johnson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Impeachment of Andrew Johnson (trang không tồn tại)">Impeachment of Andrew Johnson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kirk%E2%80%93Holden_war&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kirk–Holden war (trang không tồn tại)">Kirk–Holden war</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Knights_of_the_White_Camelia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Knights of the White Camelia (trang không tồn tại)">Knights of the White Camelia</a></li> <li><a href="/wiki/Ku_Klux_Klan" title="Ku Klux Klan">Ku Klux Klan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ethnic_violence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ethnic violence (trang không tồn tại)">Ethnic violence</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Memphis_riots_of_1866&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memphis riots of 1866 (trang không tồn tại)">Memphis riots of 1866</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Meridian_race_riot_of_1871&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meridian race riot of 1871 (trang không tồn tại)">Meridian riot of 1871</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_Orleans_massacre_of_1866&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Orleans massacre of 1866 (trang không tồn tại)">New Orleans riot of 1866</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pulaski_riot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulaski riot (trang không tồn tại)">Pulaski (Tennessee) riot of 1867</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=South_Carolina_civil_disturbances_of_1876&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Carolina civil disturbances of 1876 (trang không tồn tại)">South Carolina riots of 1876</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reconstruction_Acts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reconstruction Acts (trang không tồn tại)">Reconstruction acts</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Habeas_Corpus_Act_1867&action=edit&redlink=1" class="new" title="Habeas Corpus Act 1867 (trang không tồn tại)">Habeas Corpus Act 1867</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Enforcement_Act_of_1870&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enforcement Act of 1870 (trang không tồn tại)">Enforcement Act of 1870</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Second_Enforcement_Act&action=edit&redlink=1" class="new" title="Second Enforcement Act (trang không tồn tại)">Enforcement Act of February 1871</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Third_Enforcement_Act&action=edit&redlink=1" class="new" title="Third Enforcement Act (trang không tồn tại)">Enforcement Act of April 1871</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reconstruction_era&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reconstruction era (trang không tồn tại)">Reconstruction era</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reconstruction_Treaties&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reconstruction Treaties (trang không tồn tại)">Reconstruction Treaties</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Fort_Smith_Council&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fort Smith Council (trang không tồn tại)">Indian Council at Fort Smith</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Red_Shirts_(United_States)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Red Shirts (United States) (trang không tồn tại)">Red Shirts</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Redeemers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Redeemers (trang không tồn tại)">Redeemers</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scalawag&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scalawag (trang không tồn tại)">Scalawags</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=South_Carolina_civil_disturbances_of_1876&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Carolina civil disturbances of 1876 (trang không tồn tại)">South Carolina riots of 1876</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Southern_Claims_Commission&action=edit&redlink=1" class="new" title="Southern Claims Commission (trang không tồn tại)">Southern Claims Commission</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=White_League&action=edit&redlink=1" class="new" title="White League (trang không tồn tại)">White League</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;">Post-<br />Reconstruction</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Commemoration_of_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Commemoration of the American Civil War (trang không tồn tại)">Commemoration</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=American_Civil_War_Centennial&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Civil War Centennial (trang không tồn tại)">Centennial</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Civil_War_Discovery_Trail&action=edit&redlink=1" class="new" title="Civil War Discovery Trail (trang không tồn tại)">Civil War Discovery Trail</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Civil_War_Roundtable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Civil War Roundtable (trang không tồn tại)">Civil War Roundtables</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Civil_War_Trails_Program&action=edit&redlink=1" class="new" title="Civil War Trails Program (trang không tồn tại)">Civil War Trails Program</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Civil_War_Trust&action=edit&redlink=1" class="new" title="Civil War Trust (trang không tồn tại)">Civil War Trust</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_History_Month&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate History Month (trang không tồn tại)">Confederate History Month</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_Memorial_Day&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate Memorial Day (trang không tồn tại)">Confederate Memorial Day</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=American_Civil_War_reenactment&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Civil War reenactment (trang không tồn tại)">Historical reenactment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Robert_E._Lee_Day&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert E. Lee Day (trang không tồn tại)">Robert E. Lee Day</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_Memorial_Hall&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate Memorial Hall (trang không tồn tại)">Confederate Memorial Hall</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Disenfranchisement_after_the_Reconstruction_era&action=edit&redlink=1" class="new" title="Disenfranchisement after the Reconstruction era (trang không tồn tại)">Disenfranchisement</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Black_Codes_(United_States)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Black Codes (United States) (trang không tồn tại)">Black Codes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jim_Crow_laws&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jim Crow laws (trang không tồn tại)">Jim Crow</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historiographic_issues_about_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historiographic issues about the American Civil War (trang không tồn tại)">Historiographic issues</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lost_Cause_of_the_Confederacy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lost Cause of the Confederacy (trang không tồn tại)">Lost Cause mythology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Modern_display_of_the_Confederate_battle_flag&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modern display of the Confederate battle flag (trang không tồn tại)">Modern display of the Confederate flag</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Red_Shirts_(United_States)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Red Shirts (United States) (trang không tồn tại)">Red Shirts</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sons_of_Confederate_Veterans&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sons of Confederate Veterans (trang không tồn tại)">Sons of Confederate Veterans</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sons_of_Union_Veterans_of_the_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sons of Union Veterans of the Civil War (trang không tồn tại)">Sons of Union Veterans of the Civil War</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Southern_Historical_Society&action=edit&redlink=1" class="new" title="Southern Historical Society (trang không tồn tại)">Southern Historical Society</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=United_Confederate_Veterans&action=edit&redlink=1" class="new" title="United Confederate Veterans (trang không tồn tại)">United Confederate Veterans</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=United_Daughters_of_the_Confederacy&action=edit&redlink=1" class="new" title="United Daughters of the Confederacy (trang không tồn tại)">United Daughters of the Confederacy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Children_of_the_Confederacy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Children of the Confederacy (trang không tồn tại)">Children of the Confederacy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wilmington_insurrection_of_1898&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wilmington insurrection of 1898 (trang không tồn tại)">Wilmington insurrection of 1898</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;">Monuments<br />and memorials</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b>Union:</b> <a href="/w/index.php?title=List_of_Union_Civil_War_monuments_and_memorials&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Union Civil War monuments and memorials (trang không tồn tại)">List of Union Civil War monuments and memorials</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_memorials_to_the_Grand_Army_of_the_Republic&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of memorials to the Grand Army of the Republic (trang không tồn tại)">List of memorials to the Grand Army of the Republic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Memorials_to_Abraham_Lincoln&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memorials to Abraham Lincoln (trang không tồn tại)">Memorials to Abraham Lincoln</a></li></ul> <ul><li><b>Confederate:</b> <a href="/w/index.php?title=List_of_Confederate_monuments_and_memorials&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Confederate monuments and memorials (trang không tồn tại)">List of Confederate monuments and memorials</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Removal_of_Confederate_monuments_and_memorials&action=edit&redlink=1" class="new" title="Removal of Confederate monuments and memorials (trang không tồn tại)">Removal of Confederate monuments and memorials</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_memorials_to_Robert_E._Lee&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of memorials to Robert E. Lee (trang không tồn tại)">List of memorials to Robert E. Lee</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_memorials_to_Jefferson_Davis&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of memorials to Jefferson Davis (trang không tồn tại)">List of memorials to Jefferson Davis</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;">Nghĩa trang</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Confederate_Memorial_Day&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate Memorial Day (trang không tồn tại)">Confederate Memorial Day</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ladies%27_Memorial_Association&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ladies' Memorial Association (trang không tồn tại)">Ladies' Memorial Associations</a></li> <li>U.S. <a href="/wiki/Memorial_Day" class="mw-redirect" title="Memorial Day">Memorial Day</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Civil_War_Era_National_Cemeteries_MPS&action=edit&redlink=1" class="new" title="Civil War Era National Cemeteries MPS (trang không tồn tại)">U.S. national cemeteries</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.0em;background-color:#DCDCDC;">Cựu chiến binh</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=1913_Gettysburg_reunion&action=edit&redlink=1" class="new" title="1913 Gettysburg reunion (trang không tồn tại)">1913 Gettysburg reunion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1938_Gettysburg_reunion&action=edit&redlink=1" class="new" title="1938 Gettysburg reunion (trang không tồn tại)">1938 Gettysburg reunion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_Memorial_Hall&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate Memorial Hall (trang không tồn tại)">Confederate Memorial Hall</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Confederate_Veteran&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate Veteran (trang không tồn tại)">Confederate Veteran</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Grand_Army_of_the_Republic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grand Army of the Republic (trang không tồn tại)">Grand Army of the Republic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Military_Order_of_the_Loyal_Legion_of_the_United_States&action=edit&redlink=1" class="new" title="Military Order of the Loyal Legion of the United States (trang không tồn tại)">Military Order of the Loyal Legion of the U.S.</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Old_soldiers%27_home&action=edit&redlink=1" class="new" title="Old soldiers' home (trang không tồn tại)">Old soldiers' homes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Southern_Cross_of_Honor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Southern Cross of Honor (trang không tồn tại)">Southern Cross of Honor</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=United_Confederate_Veterans&action=edit&redlink=1" class="new" title="United Confederate Veterans (trang không tồn tại)">United Confederate Veterans</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;"><div id="Related_topics" style="font-size:114%;margin:0 4em"><div class="hlist"><ul><li>Related topics</li></ul></div></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;;wide"><tbody><tr><th id="Related" scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;background-color:#DCDCDC;">Related</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0;;wide"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal;">Quân sự</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_v%C5%A9_kh%C3%AD_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách vũ khí được sử dụng trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Vũ khí</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Civil_War_Campaign_Medal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Civil War Campaign Medal (trang không tồn tại)">Campaign Medal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%E1%BB%8B_binh_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kị binh trong Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Kị binh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_Home_Guard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate Home Guard (trang không tồn tại)">Confederate Home Guard</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_railroads_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate railroads in the American Civil War (trang không tồn tại)">Confederate railroads</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_revolving_cannon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate revolving cannon (trang không tồn tại)">Confederate revolving cannon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Field_artillery_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Field artillery in the American Civil War (trang không tồn tại)">Field artillery</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_American_Civil_War_Medal_of_Honor_recipients&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of American Civil War Medal of Honor recipients (trang không tồn tại)">Medal of Honor recipients</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Medicine_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Medicine in the American Civil War (trang không tồn tại)">Medicine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Military_leadership_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Military leadership in the American Civil War (trang không tồn tại)">Leadership</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_naval_battles_of_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of naval battles of the American Civil War (trang không tồn tại)">Naval battles</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Official_Records_of_the_Union_and_Confederate_Armies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Official Records of the Union and Confederate Armies (trang không tồn tại)">Official Records</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Partisan_Ranger_Act&action=edit&redlink=1" class="new" title="Partisan Ranger Act (trang không tồn tại)">Partisan rangers</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=American_Civil_War_prison_camps&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Civil War prison camps (trang không tồn tại)">POW camps</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Foods_of_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foods of the American Civil War (trang không tồn tại)">Rations</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Signal_Corps_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Signal Corps in the American Civil War (trang không tồn tại)">Signal Corps</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Turning_point_of_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Turning point of the American Civil War (trang không tồn tại)">Turning point</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=American_Civil_War_Corps_Badges&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Civil War Corps Badges (trang không tồn tại)">Union corps badges</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Union_Army_Balloon_Corps&action=edit&redlink=1" class="new" title="Union Army Balloon Corps (trang không tồn tại)">U.S. Balloon Corps</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Home_Guard_(Union)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Home Guard (Union) (trang không tồn tại)">U.S. Home Guard</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=United_States_Military_Railroad&action=edit&redlink=1" class="new" title="United States Military Railroad (trang không tồn tại)">U.S. Military Railroad</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal;">Chính trị</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=United_States_Congress_Joint_Committee_on_the_Conduct_of_the_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="United States Congress Joint Committee on the Conduct of the War (trang không tồn tại)">Committee on the Conduct of the War</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_States_presidential_election&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate States presidential election (trang không tồn tại)">Confederate States presidential election of 1861</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confiscation_Act_of_1861&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confiscation Act of 1861 (trang không tồn tại)">Confiscation Act of 1861</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confiscation_Act_of_1862&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confiscation Act of 1862 (trang không tồn tại)">Confiscation Act of 1862</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Copperhead_(politics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Copperhead (politics) (trang không tồn tại)">Copperheads</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Emancipation_Proclamation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emancipation Proclamation (trang không tồn tại)">Emancipation Proclamation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Habeas_Corpus_Suspension_Act_(1863)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Habeas Corpus Suspension Act (1863) (trang không tồn tại)">Habeas Corpus Act of 1863</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hampton_Roads_Conference&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hampton Roads Conference (trang không tồn tại)">Hampton Roads Conference</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=National_Union_Party_(United_States)&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Union Party (United States) (trang không tồn tại)">National Union Party</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radical_Republicans&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radical Republicans (trang không tồn tại)">Radical Republicans</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trent_Affair&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trent Affair (trang không tồn tại)">Trent Affair</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Union_League&action=edit&redlink=1" class="new" title="Union League (trang không tồn tại)">Union Leagues</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1864_United_States_presidential_election&action=edit&redlink=1" class="new" title="1864 United States presidential election (trang không tồn tại)">U.S. Presidential Election of 1864</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=War_Democrat&action=edit&redlink=1" class="new" title="War Democrat (trang không tồn tại)">War Democrats</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%C3%82m_nh%E1%BA%A1c_v%E1%BB%81_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Âm nhạc về Nội chiến Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Âm nhạc</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Battle_Hymn_of_the_Republic" class="mw-redirect" title="Battle Hymn of the Republic">Battle Hymn of the Republic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dixie_(song)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dixie (song) (trang không tồn tại)">Dixie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Brown%27s_Body&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Brown's Body (trang không tồn tại)">John Brown's Body</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=A_Lincoln_Portrait&action=edit&redlink=1" class="new" title="A Lincoln Portrait (trang không tồn tại)">A Lincoln Portrait</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Marching_Through_Georgia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marching Through Georgia (trang không tồn tại)">Marching Through Georgia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maryland,_My_Maryland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maryland, My Maryland (trang không tồn tại)">Maryland, My Maryland</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=When_Johnny_Comes_Marching_Home&action=edit&redlink=1" class="new" title="When Johnny Comes Marching Home (trang không tồn tại)">When Johnny Comes Marching Home</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;background-color:#DCDCDC;font-weight:normal;">Chủ đề khác</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Baltimore_riot_of_1861&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baltimore riot of 1861 (trang không tồn tại)">Baltimore riot of 1861</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bibliography_of_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibliography of the American Civil War (trang không tồn tại)">Bibliography</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_war_finance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate war finance (trang không tồn tại)">Confederate war finance</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Confederate_States_dollar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate States dollar (trang không tồn tại)">Confederate States dollar</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=American_Civil_War_spies&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Civil War spies (trang không tồn tại)">Espionage</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Confederate_Secret_Service&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate Secret Service (trang không tồn tại)">Confederate Secret Service</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confederate_States_Army_revival&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confederate States Army revival (trang không tồn tại)">Great Revival of 1863</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Names_of_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Names of the American Civil War (trang không tồn tại)">Naming the war</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Native_Americans_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Native Americans in the American Civil War (trang không tồn tại)">Native Americans</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Cherokee_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cherokee in the American Civil War (trang không tồn tại)">Cherokee</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Choctaw_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Choctaw in the American Civil War (trang không tồn tại)">Choctaw</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Civil_War_gold_hoax&action=edit&redlink=1" class="new" title="Civil War gold hoax (trang không tồn tại)">New York City Gold Hoax of 1864</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_York_City_draft_riots&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York City draft riots (trang không tồn tại)">New York City riots of 1863</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Photographers_of_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Photographers of the American Civil War (trang không tồn tại)">Photographers</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Southern_bread_riots&action=edit&redlink=1" class="new" title="Southern bread riots (trang không tồn tại)">Richmond riots of 1863</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sex_in_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sex in the American Civil War (trang không tồn tại)">Sexuality</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Supreme_Court_cases_of_the_American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Supreme Court cases of the American Civil War (trang không tồn tại)">Supreme Court cases</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Civil_War_token&action=edit&redlink=1" class="new" title="Civil War token (trang không tồn tại)">Tokens</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=United_States_Sanitary_Commission&action=edit&redlink=1" class="new" title="United States Sanitary Commission (trang không tồn tại)">U.S. Sanitary Commission</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Thể loại"><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></span></span> <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:American Civil War (trang không tồn tại)">Category</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Cổng thông tin"><img alt="Cổng thông tin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></span></span> <a href="/w/index.php?title=Portal:American_Civil_War&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:American Civil War (trang không tồn tại)">Portal</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <p><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Abraham_Lincoln&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản mẫu:Abraham Lincoln (trang không tồn tại)">Bản mẫu:Abraham Lincoln</a> </p> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_binh_đoàn_trong_Nội_chiến_Hoa_Kỳ" style=";wide;padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;"><div id="Các_binh_đoàn_trong_Nội_chiến_Hoa_Kỳ" style="font-size:114%;margin:0 4em">Các binh đoàn trong <a class="mw-selflink selflink">Nội chiến Hoa Kỳ</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên bang miền Bắc Hoa Kỳ">Liên bang miền Bắc</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><div> <p><a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Arkansas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Arkansas (trang không tồn tại)">Binh đoàn Arkansas</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Biên giới (trang không tồn tại)">Binh đoàn Biên giới</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Cumberland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Cumberland (trang không tồn tại)">Binh đoàn Cumberland</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Georgia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Georgia (trang không tồn tại)">Binh đoàn Georgia</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_James&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn James (trang không tồn tại)">Binh đoàn James</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Kentucky_(Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Kentucky (Liên bang miền Bắc) (trang không tồn tại)">Binh đoàn Kentucky</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_s%C3%B4ng_Mississippi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn sông Mississippi (trang không tồn tại)">Binh đoàn sông Mississippi</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Ohio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Ohio (trang không tồn tại)">Binh đoàn Ohio</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Binh_%C4%91o%C3%A0n_Potomac" title="Binh đoàn Potomac">Binh đoàn Potomac</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Shenandoah_(Li%C3%AAn_bang_mi%E1%BB%81n_B%E1%BA%AFc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Shenandoah (Liên bang miền Bắc) (trang không tồn tại)">Binh đoàn Shenandoah</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_T%C3%A2y_Mississippi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Tây Mississippi (trang không tồn tại)">Binh đoàn Tây Mississippi</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_T%C3%A2y_Nam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Tây Nam (trang không tồn tại)">Binh đoàn Tây Nam</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_T%C3%A2y_Virginia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Tây Virginia (trang không tồn tại)">Binh đoàn Tây Virginia</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_s%C3%B4ng_Tennessee&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn sông Tennessee (trang không tồn tại)">Binh đoàn sông Tennessee</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Ti%E1%BB%81n_ph%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Tiền phương (trang không tồn tại)">Binh đoàn Tiền phương</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Virginia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Virginia (trang không tồn tại)">Binh đoàn Virginia</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_v%C3%B9ng_V%E1%BB%8Bnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn vùng Vịnh (trang không tồn tại)">Binh đoàn vùng Vịnh</a> </p> </div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Liên minh miền Nam Hoa Kỳ">Liên minh miền Nam</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><div> <p><a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Bán đảo (trang không tồn tại)">Binh đoàn Bán đảo</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Binh_%C4%91o%C3%A0n_B%E1%BA%AFc_Virginia" title="Binh đoàn Bắc Virginia">Binh đoàn Bắc Virginia</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Kanawha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Kanawha (trang không tồn tại)">Binh đoàn Kanawha</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Kentucky_(Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Kentucky (Liên minh miền Nam) (trang không tồn tại)">Binh đoàn Kentucky</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Li%C3%AAn_Mississippi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Liên Mississippi (trang không tồn tại)">Binh đoàn Liên Mississippi</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_mi%E1%BB%81n_T%C3%A2y_(1862)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn miền Tây (1862) (trang không tồn tại)">Binh đoàn miền Tây</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Mississippi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Mississippi (trang không tồn tại)">Binh đoàn Mississippi</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Missouri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Missouri (trang không tồn tại)">Binh đoàn Missouri</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_New_Mexico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn New Mexico (trang không tồn tại)">Binh đoàn New Mexico</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Potomac_(Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Potomac (Liên minh miền Nam) (trang không tồn tại)">Binh đoàn Potomac</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Shenandoah_(Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Shenandoah (Liên minh miền Nam) (trang không tồn tại)">Binh đoàn Shenandoah</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_T%C3%A2y_B%E1%BA%AFc_(Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Tây Bắc (Liên minh miền Nam) (trang không tồn tại)">Binh đoàn Tây Bắc</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_T%C3%A2y_Louisiana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Tây Louisiana (trang không tồn tại)">Binh đoàn Tây Louisiana</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_T%C3%A2y_Tennessee_(Li%C3%AAn_minh_mi%E1%BB%81n_Nam)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Tây Tennessee (Liên minh miền Nam) (trang không tồn tại)">Binh đoàn Tây Tennessee</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Binh_%C4%91o%C3%A0n_Tennessee" title="Binh đoàn Tennessee">Binh đoàn Tennessee</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Thung_l%C5%A9ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Thung lũng (trang không tồn tại)">Binh đoàn Thung lũng</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Binh_%C4%91o%C3%A0n_Trung_Kentucky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh đoàn Trung Kentucky (trang không tồn tại)">Binh đoàn Trung Kentucky</a> </p> </div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless_&#124;text-top_&#124;10px_&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata_&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q8676#identifiers&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless_&#124;text-top_&#124;10px_&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata_&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q8676#identifiers&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q8676#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Thư viện Quốc gia Tây Ban Nha">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX468807">XX468807</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119795763">cb119795763</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119795763">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4136055-2">4136055-2</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85140205">sh85140205</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NARA_(identifier)" class="extiw" title="en:NARA (identifier)">NARA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10638535">10638535</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00568022">00568022</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph237445&CON_LNG=ENG">ph237445</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLI_(identifier)" class="extiw" title="en:NLI (identifier)">NLI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=direct&doc_number=000764894&local_base=nlx10">000764894</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">SELIBR</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/auth/155276">155276</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nội_chiến_Hoa_Kỳ&oldid=71462948">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nội_chiến_Hoa_Kỳ&oldid=71462948</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Thể loại:Nội chiến Hoa Kỳ">Nội chiến Hoa Kỳ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Thể loại:Lịch sử Hoa Kỳ">Lịch sử Hoa Kỳ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Chi%E1%BA%BFn_tranh_li%C3%AAn_quan_t%E1%BB%9Bi_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Thể loại:Chiến tranh liên quan tới Hoa Kỳ">Chiến tranh liên quan tới Hoa Kỳ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Xung_%C4%91%E1%BB%99t_th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1860" title="Thể loại:Xung đột thập niên 1860">Xung đột thập niên 1860</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Xung_%C4%91%E1%BB%99t_th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_19" title="Thể loại:Xung đột thế kỷ 19">Xung đột thế kỷ 19</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Xung_%C4%91%E1%BB%99t_n%C4%83m_1861" title="Thể loại:Xung đột năm 1861">Xung đột năm 1861</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Xung_%C4%91%E1%BB%99t_n%C4%83m_1862" title="Thể loại:Xung đột năm 1862">Xung đột năm 1862</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Xung_%C4%91%E1%BB%99t_n%C4%83m_1863" title="Thể loại:Xung đột năm 1863">Xung đột năm 1863</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Xung_%C4%91%E1%BB%99t_n%C4%83m_1864" title="Thể loại:Xung đột năm 1864">Xung đột năm 1864</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Xung_%C4%91%E1%BB%99t_n%C4%83m_1865" title="Thể loại:Xung đột năm 1865">Xung đột năm 1865</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_l%E1%BB%97i_ch%C3%BA_th%C3%ADch" title="Thể loại:Trang có lỗi chú thích">Trang có lỗi chú thích</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:CS1:_kh%C3%B4ng_r%C3%B5_l%E1%BB%8Bch_Julius%E2%80%93Gregorius" title="Thể loại:CS1: không rõ lịch Julius–Gregorius">CS1: không rõ lịch Julius–Gregorius</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_kh%C3%B4ng_c%C3%B3_m%E1%BB%A5c_ti%C3%AAu_Harv_v%C3%A0_Sfn" title="Thể loại:Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn">Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_ng%C3%A0y_th%C3%A1ng" title="Thể loại:Lỗi CS1: ngày tháng">Lỗi CS1: ngày tháng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Thể loại:Bài có liên kết hỏng">Bài có liên kết hỏng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_%C4%91%E1%BB%8Bnh_d%E1%BA%A1ng_ng%C3%A0y_th%C3%A1ng" title="Thể loại:Quản lý CS1: định dạng ngày tháng">Quản lý CS1: định dạng ngày tháng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Anh">Bài viết có văn bản tiếng Anh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNE" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNE">Bài viết chứa nhận dạng BNE</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NARA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NARA">Bài viết chứa nhận dạng NARA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLI" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLI">Bài viết chứa nhận dạng NLI</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_SELIBR" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng SELIBR">Bài viết chứa nhận dạng SELIBR</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 21 tháng 6 năm 2024, 10:56.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.canary-58c94bbd4d-fdhmr","wgBackendResponseTime":220,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.951","walltime":"1.602","ppvisitednodes":{"value":3484,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":231125,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":6576,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":85521,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1017.640 1 -total"," 22.15% 225.377 2 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 18.02% 183.372 1 Bản_mẫu:Nội_chiến_Hoa_Kỳ"," 17.50% 178.074 1 Bản_mẫu:Navbox_with_collapsible_groups"," 15.54% 158.135 1 Bản_mẫu:Infobox_military_conflict"," 14.51% 147.660 11 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 11.81% 120.229 1 Bản_mẫu:Lang-en"," 10.41% 105.895 10 Bản_mẫu:Military_navigation"," 8.48% 86.287 1 Bản_mẫu:Thể_loại_Commons"," 6.78% 69.034 3 Bản_mẫu:Plainlist"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.459","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":17469298,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFFehrenbacher\"] = 1,\n [\"CITEREFLambert\"] = 1,\n [\"CITEREFNofi\"] = 1,\n [\"CITEREFRawley1960\"] = 2,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"1000 bài cơ bản\"] = 1,\n [\"Abraham Lincoln\"] = 1,\n [\"Age in years and days\"] = 1,\n [\"Chính\"] = 1,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 2,\n [\"Chú thích web\"] = 11,\n [\"Các binh đoàn trong Nội chiến Hoa Kỳ\"] = 1,\n [\"Efn\"] = 4,\n [\"Flagicon image\"] = 6,\n [\"Flatlist\"] = 1,\n [\"Infobox military conflict\"] = 1,\n [\"Kiểm soát tính nhất quán\"] = 1,\n [\"Lang-en\"] = 1,\n [\"Legend\"] = 11,\n [\"Liên kết hỏng\"] = 1,\n [\"Nội chiến Hoa Kỳ\"] = 1,\n [\"OCLC\"] = 1,\n [\"Plainlist\"] = 3,\n [\"Sfn\"] = 1,\n [\"Tham khảo\"] = 2,\n [\"Thể loại Commons\"] = 1,\n [\"USS\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 2,\n [\"Xem thêm\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7769799cfb-52dw6","timestamp":"20241113134500","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"N\u1ed9i chi\u1ebfn Hoa K\u1ef3","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hoa_K%E1%BB%B3","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8676","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8676","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-10-28T16:02:26Z","dateModified":"2024-06-21T10:56:15Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c7\/CivilWarUSAColl.png","headline":"xung \u0111\u1ed9t \u1edf Hoa K\u1ef3 gi\u1eefa c\u00e1c bang mi\u1ec1n b\u1eafc v\u00e0 c\u00e1c bang mi\u1ec1n nam v\u1ec1 v\u1ea5n \u0111\u1ec1 ch\u1ebf \u0111\u1ed9 n\u00f4 l\u1ec7"}</script> </body> </html>