CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Hetyci – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"c69db4d8-47c3-4a67-9bb2-b091a0243df8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Hetyci","wgTitle":"Hetyci","wgCurRevisionId":74965713,"wgRevisionId":74965713,"wgArticleId":2245,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Szablony lokalizacyjne – brak współrzędnych – Państwo infobox","Byłe Artykuły na Medal","Hetyci"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Hetyci","wgRelevantArticleId":2245,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74965713,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q5406","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site", "mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg/1200px-Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="844"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg/800px-Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="563"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg/640px-Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="450"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Hetyci – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Hetyci"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Hetyci"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Hetyci rootpage-Hetyci skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Hetyci" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Hetyci" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Hetyci" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Hetyci" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Odkrycia_archeologiczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Odkrycia_archeologiczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Odkrycia archeologiczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Odkrycia_archeologiczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dzieje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Dzieje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Dzieje</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Dzieje-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Dzieje</span> </button> <ul id="toc-Dzieje-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Najwcześniejsze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Najwcześniejsze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Najwcześniejsze</span> </div> </a> <ul id="toc-Najwcześniejsze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Państwo_starohetyckie_(1650–1380_p.n.e.)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Państwo_starohetyckie_(1650–1380_p.n.e.)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Państwo starohetyckie (1650–1380 p.n.e.)</span> </div> </a> <ul id="toc-Państwo_starohetyckie_(1650–1380_p.n.e.)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Państwo_nowohetyckie_(1380–1200_p.n.e.)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Państwo_nowohetyckie_(1380–1200_p.n.e.)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Państwo nowohetyckie (1380–1200 p.n.e.)</span> </div> </a> <ul id="toc-Państwo_nowohetyckie_(1380–1200_p.n.e.)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Królestwa_późnohetyckie_1000–700_p.n.e." class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Królestwa_późnohetyckie_1000–700_p.n.e."> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Królestwa późnohetyckie 1000–700 p.n.e.</span> </div> </a> <ul id="toc-Królestwa_późnohetyckie_1000–700_p.n.e.-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Porządek_społeczny,_gospodarka_i_kultura_hetycka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Porządek_społeczny,_gospodarka_i_kultura_hetycka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Porządek społeczny, gospodarka i kultura hetycka</span> </div> </a> <ul id="toc-Porządek_społeczny,_gospodarka_i_kultura_hetycka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Prawodawstwo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Prawodawstwo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Prawodawstwo</span> </div> </a> <ul id="toc-Prawodawstwo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religia_Hetytów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Religia_Hetytów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Religia Hetytów</span> </div> </a> <ul id="toc-Religia_Hetytów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Władcy_Hetytów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Władcy_Hetytów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Władcy Hetytów</span> </div> </a> <ul id="toc-Władcy_Hetytów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Hetyci</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 90 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-90" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">90 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Hetiete" title="Hetiete – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Hetiete" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Hethiter" title="Hethiter – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Hethiter" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%8A%D8%AB%D9%8A%D9%88%D9%86" title="حيثيون – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حيثيون" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Hitites" title="Hitites – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Hitites" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Hetl%C9%99r" title="Hetlər – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Hetlər" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%84%D8%B1" title="هیتیتلر – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="هیتیتلر" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="হিট্টীয় জাতি – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="হিট্টীয় জাতি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Хеттар – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Хеттар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%82%D1%8B" title="Хеты – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Хеты" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%82%D0%B8" title="Хети – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Хети" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Hetiti" title="Hetiti – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Hetiti" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Hitited" title="Hitited – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Hitited" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hitites" title="Hitites – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Hitites" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Itita" title="Itita – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Itita" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Chetit%C3%A9" title="Chetité – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Chetité" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Hethiaid" title="Hethiaid – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Hethiaid" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hittitter" title="Hittitter – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Hittitter" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Hethiter" title="Hethiter – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Hethiter" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Hetid" title="Hetid – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Hetid" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B5%CF%84%CF%84%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9" title="Χετταίοι – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Χετταίοι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hittites" title="Hittites – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Hittites" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Hititas" title="Hititas – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Hititas" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Hititoj" title="Hititoj – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Hititoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hitita" title="Hitita – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hitita" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="هیتی‌ها – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="هیتی‌ها" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Hittittar" title="Hittittar – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Hittittar" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Hittites" title="Hittites – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Hittites" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Hettiten" title="Hettiten – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Hettiten" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Hitigh" title="Hitigh – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Hitigh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Hititas" title="Hititas – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Hititas" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%9E%88%ED%83%80%EC%9D%B4%ED%8A%B8" title="히타이트 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="히타이트" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%A5%D5%A9%D5%A5%D6%80" title="Խեթեր – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Խեթեր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%80_%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="हत्ती लोग – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="हत्ती लोग" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Hetiti" title="Hetiti – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Hetiti" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Orang_Het" title="Orang Het – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Orang Het" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hitt%C3%ADtar" title="Hittítar – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Hittítar" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ittiti" title="Ittiti – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Ittiti" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%97%D7%AA%D7%99%D7%9D" title="חתים – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="חתים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Bangsa_Hittit" title="Bangsa Hittit – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Bangsa Hittit" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ხეთები – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ხეთები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Wahiti" title="Wahiti – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Wahiti" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/H%C3%AEt%C3%AEt" title="Hîtît – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Hîtît" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Hetthaei" title="Hetthaei – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Hetthaei" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Heti" title="Heti – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Heti" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Hetitai" title="Hetitai – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Hetitai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Hititas" title="Hititas – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Hititas" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Hettit%C3%A1k" title="Hettiták – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hettiták" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B8" title="Хетити – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Хетити" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Hitita_(vahoaka)" title="Hitita (vahoaka) – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Hitita (vahoaka)" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%BC" title="ഹിത്യർ – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഹിത്യർ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ხეთეფი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ხეთეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%8A%D8%AB%D9%8A%D9%8A%D9%86" title="حيثيين – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="حيثيين" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Het" title="Het – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Het" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/H%C3%A1ik_(g%C5%AB_gu%C3%B3k)" title="Háik (gū guók) – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Háik (gū guók)" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hettieten" title="Hettieten – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Hettieten" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A5%80_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="हिट्टेली साम्राज्य – nepalski" lang="ne" hreflang="ne" data-title="हिट्टेली साम्राज्य" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%92%E3%83%83%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%88" title="ヒッタイト – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ヒッタイト" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Hettittene" title="Hettittene – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Hettittene" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Hettittane" title="Hettittane – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Hettittane" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Hittites" title="Hittites – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Hittites" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Ititas" title="Ititas – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Ititas" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Xettlar" title="Xettlar – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Xettlar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D9%87%DB%90%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88_%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%86%D9%8A" title="د هېتیانو واکمني – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د هېتیانو واکمني" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hititas" title="Hititas – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Hititas" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Hiti%C8%9Bi" title="Hitiți – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Hitiți" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%82%D1%82%D1%8B" title="Хетты – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хетты" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Hitit%C3%ABt" title="Hititët – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Hititët" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Hittites" title="Hittites – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Hittites" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Chetiti" title="Chetiti – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Chetiti" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Hetiti" title="Hetiti – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Hetiti" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Xaytiyiin" title="Xaytiyiin – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="Xaytiyiin" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%8C%D8%AA%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="ھیتییەکان – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ھیتییەکان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B8" title="Хетити – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Хетити" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Hetiti" title="Hetiti – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Hetiti" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Heettil%C3%A4iset" title="Heettiläiset – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Heettiläiset" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Hettiter" title="Hettiter – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Hettiter" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Heteo" title="Heteo – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Heteo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%88%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%81_%E0%AE%AA%E0%AF%87%E0%AE%B0%E0%AE%B0%E0%AE%9A%E0%AF%81" title="இட்டைட்டு பேரரசு – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இட்டைட்டு பேரரசு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AE%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%95%E0%B9%8C" title="ฮิตไทต์ – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ฮิตไทต์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hititler" title="Hititler – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Hititler" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%82%D0%B8" title="Хети – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Хети" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%AA%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA" title="حتی سلطنت – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="حتی سلطنت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%AA%D8%AA%D9%89%D8%AA_%D8%A6%D9%89%D9%85%D9%BE%DB%90%D8%B1%D9%89%D9%8A%DB%95%D8%B3%D9%89" title="ختتىت ئىمپېرىيەسى – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ختتىت ئىمپېرىيەسى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Hitti" title="Người Hitti – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Người Hitti" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Hitita" title="Hitita – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Hitita" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%B5%AB%E6%A2%AF" title="赫梯 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="赫梯" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%B5%AB%E6%A2%AF" title="赫梯 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="赫梯" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Hititan" title="Hititan – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Hititan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Hetit%C4%81" title="Hetitā – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Hetitā" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B5%AB%E6%A2%AF%E5%B8%9D%E5%9C%8B" title="赫梯帝國 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="赫梯帝國" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5406#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Hetyci" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Hetyci" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Hetyci"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Hetyci"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Hetyci" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Hetyci" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hetyci&oldid=74965713" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Hetyci&id=74965713&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FHetyci"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FHetyci"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Hetyci"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Hetyci&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hetyci&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hittites" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5406" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Imperium Hetytów</div> </caption> <tbody><tr style="background:var(--background-color-base, white); color:var(--color-base, black); text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"> <td colspan="2">ok. <a href="/w/index.php?title=1650_p.n.e.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1650 p.n.e. (strona nie istnieje)">1650 p.n.e.</a> – ok. <a href="/wiki/1178_p.n.e." title="1178 p.n.e.">1178 p.n.e.</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Ustr%C3%B3j_polityczny" title="Ustrój polityczny">Ustrój polityczny</a> </th> <td> <p>monarchia </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Stolica" title="Stolica">Stolica</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Hattusa" title="Hattusa">Hattusa</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data powstania </th> <td> <p><a href="/wiki/XVII_wiek_p.n.e." title="XVII wiek p.n.e.">XVII wiek p.n.e.</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data likwidacji </th> <td> <p>ok. 1178 p.n.e. </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Monarcha" title="Monarcha">Władca</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Suppiluliuma_II" title="Suppiluliuma II">Suppiluliuma II</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Religia" title="Religia">Religia</a> dominująca </th> <td> <p><a href="/w/index.php?title=Religia_Hetyt%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Hetytów (strona nie istnieje)">Religia Hetytów</a> </p> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg" class="mw-file-description"><img alt="Mapa opisywanego kraju" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg/240px-Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg" decoding="async" width="240" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg/360px-Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg/480px-Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg 2x" data-file-width="2457" data-file-height="1729" /></a></span> </td></tr> <tr style="display:none;"> <th colspan="2">brak współrzędnych </th></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hittite_Empire" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hittite_Empire" class="extiw" title="commons:Category:Hittite Empire">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Hetyta" title="Wikisłownik"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Hetyta" class="extiw" title="wikt:Hetyta">Hasło w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Yazilikaya_B_Thudalija.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Yazilikaya_B_Thudalija.jpg/240px-Yazilikaya_B_Thudalija.jpg" decoding="async" width="240" height="363" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Yazilikaya_B_Thudalija.jpg/360px-Yazilikaya_B_Thudalija.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Yazilikaya_B_Thudalija.jpg/480px-Yazilikaya_B_Thudalija.jpg 2x" data-file-width="1315" data-file-height="1987" /></a><figcaption>Płaskorzeźba króla Tudhalijasa IV w Yazılıkaya pod Hattusą</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Yazilikaya_B_12erGruppe.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Yazilikaya_B_12erGruppe.jpg/240px-Yazilikaya_B_12erGruppe.jpg" decoding="async" width="240" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Yazilikaya_B_12erGruppe.jpg/360px-Yazilikaya_B_12erGruppe.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Yazilikaya_B_12erGruppe.jpg/480px-Yazilikaya_B_12erGruppe.jpg 2x" data-file-width="1999" data-file-height="1315" /></a><figcaption>Procesja 12 bogów świata podziemnego; płaskorzeźba z Yazılıkaya</figcaption></figure> <p><b>Hetyci</b> (biblijni חתי lub HTY) – lud posługujący się <a href="/wiki/J%C4%99zyki_indoeuropejskie" title="Języki indoeuropejskie">indoeuropejskim</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_hetycki" title="Język hetycki">językiem hetyckim</a>, który około XVII wieku p.n.e. stworzył potężne państwo z centrum w <a href="/wiki/Hattusa" title="Hattusa">Hattusa</a> (dzisiejsze <a href="/wiki/Bo%C4%9Fazkale" title="Boğazkale">Boğazkale</a>) w <a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatolii</a>. Potęga państwa opierała się na znakomicie uzbrojonej armii. W okresie swojej największej świetności Hetyci kontrolowali Anatolię, północną <a href="/wiki/Mezopotamia" title="Mezopotamia">Mezopotamię</a>, <a href="/wiki/Syria_staro%C5%BCytna" title="Syria starożytna">Syrię</a> i <a href="/wiki/Palestyna" title="Palestyna">Palestynę</a>. Państwo Hetytów upadło około 1200 p.n.e., prawdopodobnie pod naporem <a href="/wiki/Ludy_Morza" title="Ludy Morza">Ludów Morza</a>, chociaż nieliczne hetyckie <a href="/wiki/Miasto-pa%C5%84stwo" title="Miasto-państwo">miasta-państwa</a> w północnej Syrii przetrwały do roku 708 p.n.e. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Odkrycia_archeologiczne">Odkrycia archeologiczne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Odkrycia archeologiczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Odkrycia archeologiczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Lion_Gate,_Hattusa_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Lion_Gate%2C_Hattusa_01.jpg/240px-Lion_Gate%2C_Hattusa_01.jpg" decoding="async" width="240" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Lion_Gate%2C_Hattusa_01.jpg/360px-Lion_Gate%2C_Hattusa_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Lion_Gate%2C_Hattusa_01.jpg/480px-Lion_Gate%2C_Hattusa_01.jpg 2x" data-file-width="5184" data-file-height="3456" /></a><figcaption>Brama Lwów w Hattusa</figcaption></figure> <p>Badania nad starożytną Anatolią rozpoczęły się w XIX wieku. W roku 1839 Francuz <a href="/w/index.php?title=Charles_Texier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Texier (strona nie istnieje)">Charles Texier</a> odkrył starożytne ruiny w pobliżu miasteczka Boğazkale (wówczas Boğazköy), które miały się okazać Hattusą – stolicą państwa Hetytów. W latach 70. XIX wieku dwaj badacze, <a href="/w/index.php?title=William_Wright&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Wright (strona nie istnieje)">William Wright</a> i <a href="/wiki/Archibald_Sayce" title="Archibald Sayce">Archibald H. Sayce</a>, który zbadał płaskorzeźby z <a href="/wiki/Jonia" title="Jonia">Jonii</a>, wysunęli hipotezę, że charakterystyczne zabytki znajdowane w Anatolii należy identyfikować jako pozostałości po kulturze <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">biblijnych</a> Hetytów. W 1887 roku dzięki odkryciu glinianych tabliczek z kancelarii <a href="/wiki/Amenhotep_III" title="Amenhotep III">Amenhotepa III</a>, <a href="/wiki/Echnaton" title="Echnaton">Echnatona</a> i <a href="/wiki/Tutanchamon" title="Tutanchamon">Tutenchamona</a> w <a href="/wiki/Amarna" title="Amarna">Tell el-Amarna</a>, poznano imię hetyckiego króla Suppiluliumasa. Wśród <a href="/wiki/Listy_z_Amarna" class="mw-redirect" title="Listy z Amarna">tabliczek amarneńskich</a> odkryto dwie tabliczki z nieznanym wówczas pismem, które potem okazało się być pismem hetyckim. W tym czasie wiedzę o indoeuropejskich Hetytach poszerzyły wykopaliska w Karkemisz (dzisiejszy Djerablus) i Zincirli. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz też: <a href="/wiki/Hetyckie_pismo_hieroglificzne" title="Hetyckie pismo hieroglificzne">Hetyckie pismo hieroglificzne</a>.</i></div> <p>W 1906 roku niemiecki archeolog <a href="/wiki/Hugo_Winckler" title="Hugo Winckler">Hugo Winckler</a> rozpoczął badania w <a href="/wiki/Bo%C4%9Fazk%C3%B6y" title="Boğazköy">Boğazköy</a>, które potwierdziły tezę Texiera, iż ruiny były pozostałością po Hattusie. W trakcie wykopalisk, prowadzonych w kilku sezonach, odkryto archiwa państwowe, składające się z około 25 tysięcy tabliczek z <a href="/wiki/Pismo_klinowe" title="Pismo klinowe">pismem klinowym</a>. Część z nich zapisana była w <a href="/wiki/J%C4%99zyk_akadyjski" title="Język akadyjski">języku akadyjskim</a> – <i>lingua franca</i> <a href="/wiki/Bliski_Wsch%C3%B3d" title="Bliski Wschód">Bliskiego Wschodu</a> w II tysiącleciu p.n.e., pozostałe w języku hetyckim (nesyckim), który odszyfrował w 1915 roku <a href="/wiki/Czesi" title="Czesi">czeski</a> uczony <a href="/wiki/Bed%C5%99ich_Hrozn%C3%BD" title="Bedřich Hrozný">Bedřich Hrozný</a>. W 1915 roku Hrozný opublikował wyniki swych prac<sup id="cite_ref-GurneyWprowadzenie_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-GurneyWprowadzenie-1">[1]</a></sup> i tę datę przyjmuje się jako początek <a href="/wiki/Hetytologia" title="Hetytologia">hetytologii</a> jako odrębnej dziedziny wiedzy<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. </p><p>W 1925 roku <a href="/wiki/Czechos%C5%82owacja" title="Czechosłowacja">czechosłowacka</a> ekspedycja pod kierunkiem Bedřicha Hroznego odkryła w Kültepe (staroż. Kanesz, Nesa) archiwum listów i dokumentów staroasyryjskiej (z XVIII wieku p.n.e.) <i>karum</i> – faktorii handlowej, w których występuje kilka hetyckich imion własnych. W 1947 roku przebadano osiedle późnohetyckie w Karatepe w <a href="/wiki/Cylicja" title="Cylicja">Cylicji</a>. W Yazılıkaya, 2 km od Boğazkale/Hattusa, zbadano skalne sanktuarium hetyckie. Wiele informacji o kulturze hetyckiej przyniosły wykopaliska w <a href="/w/index.php?title=Alacah%C3%B6y%C3%BCk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alacahöyük (strona nie istnieje)">Alacahöyük</a>, <a href="/w/index.php?title=Karakh%C3%B6y%C3%BCk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karakhöyük (strona nie istnieje)">Karakhöyük</a>, <a href="/w/index.php?title=Beycesultan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beycesultan (strona nie istnieje)">Beycesultan</a> i <a href="/wiki/Ali%C5%9Far_H%C3%BCy%C3%BCk" title="Alişar Hüyük">Alişar Hüyük</a><sup id="cite_ref-GurneyWprowadzenie_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-GurneyWprowadzenie-1">[1]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dzieje">Dzieje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Dzieje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dzieje"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Najwcześniejsze"><span id="Najwcze.C5.9Bniejsze"></span>Najwcześniejsze</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Najwcześniejsze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Najwcześniejsze"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hetyci, lud indoeuropejski, pojawili się na ziemiach <a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatolii</a> około 2000 roku p.n.e., docierając tam, według większości badaczy, z terenów położonych na północ od <a href="/wiki/Kaukaz_(region)" title="Kaukaz (region)">Kaukazu</a>, przekraczając zachodnie przełęcze gór. Możliwe też, że przybyli ze swoich pierwotnych obszarów przez <a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82wysep_Ba%C5%82ka%C5%84ski" title="Półwysep Bałkański">Bałkany</a> i cieśniny <a href="/wiki/Bosfor" title="Bosfor">Bosfor</a> lub <a href="/wiki/Dardanele" title="Dardanele">Dardanele</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. Koczownicze plemiona hetyckie, które dotarły do krainy Hatti, zasymilowały lub wyparły osiadły lud <a href="/wiki/Hatti" title="Hatti">Hatti</a> (znany również jako Protohetyci), autochtoniczny lud kaukaski zamieszkujący Anatolię między III a II tysiącleciem p.n.e., posługujący się językiem hattili. Hetyci, którzy prawdopodobnie nazywali siebie Nesytami, od nazwy miasta <a href="/wiki/Nesa" title="Nesa">Neša</a> (Nesa), posługiwali się językiem, który określali jako nasili/nesumnili<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>. W procesie akulturacji przyswoili wierzenia Hatti oraz język hattili, używany wyłącznie w celach religijnych. Wpływy autochtonów oraz innych ościennych kultur były na tyle silne, że Hetyci przejęli nazwę Hatti, którą nosiło podbite królestwo, i pod tą nazwą byli znani w źródłach pisanych z tamtego okresu<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p><p>W początkowym okresie osadnictwa Hetyci byli podzieleni na małe, autonomiczne miasta-państwa. Pierwszym władcą, który próbował podporządkować sobie sąsiednie miasta, był <a href="/wiki/Anitta" title="Anitta">Anitta</a>, syn <a href="/wiki/Pithana" title="Pithana">Pithany</a>, władca Kussary. Dysponując 1200 wojownikami i 40 rydwanami, Anitta podporządkował sobie miasto Nesa, które uczynił swoją ufortyfikowaną siedzibą. Jego wojska pokonały także miasta Zulpawa, Puruszanda oraz Hattusa, które zniszczył. Działalność Pithany i Anitty jest datowana na przełom XVIII i XVII wieku p.n.e., choć dokładna chronologia tych wydarzeń jest trudna do ustalenia<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Państwo_starohetyckie_(1650–1380_p.n.e.)"><span id="Pa.C5.84stwo_starohetyckie_.281650.E2.80.931380_p.n.e..29"></span>Państwo starohetyckie (1650–1380 p.n.e.)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Państwo starohetyckie (1650–1380 p.n.e.)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Państwo starohetyckie (1650–1380 p.n.e.)"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Około połowy XVII wieku p.n.e. <a href="/wiki/Labarna" title="Labarna">Labarna</a>, nowy władca z <a href="/wiki/Kussara" title="Kussara">Kussary</a>, otoczył murem teren dawnej Hattusy i przyjął imię Hattusilis, ogłaszając odbudowaną Hattusę stolicą swojego państwa. Hattusili I (1650–1620 p.n.e.) uznawany jest za pierwszego króla zjednoczonego państwa hetyckiego. Granice jego królestwa rozciągały się na południu wzdłuż <a href="/wiki/Kizzuwatna" title="Kizzuwatna">Kizzuwatny</a> i <a href="/wiki/Arzawa" title="Arzawa">Arzawy</a>, a na północy sięgały terenów zamieszkanych przez plemiona Kaska<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup>. Hattusili prowadził liczne wyprawy wojenne, szczególnie na tereny północnej <a href="/wiki/Syria" title="Syria">Syrii</a> i <a href="/wiki/Mezopotamia" title="Mezopotamia">Mezopotamii</a>, zdobywając miasta Zaruna, Hassu i Zippasna. Największym wyzwaniem było bogate miasto <a href="/wiki/Aleppo" title="Aleppo">Halab</a> (Aleppo), które opierało się Hetytom jako lider sojuszu syryjskich miast<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Endowment_Tablet_of_Great_King_Hantili_II.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Endowment_Tablet_of_Great_King_Hantili_II.png/220px-Endowment_Tablet_of_Great_King_Hantili_II.png" decoding="async" width="220" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Endowment_Tablet_of_Great_King_Hantili_II.png/330px-Endowment_Tablet_of_Great_King_Hantili_II.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Endowment_Tablet_of_Great_King_Hantili_II.png/440px-Endowment_Tablet_of_Great_King_Hantili_II.png 2x" data-file-width="591" data-file-height="807" /></a><figcaption>Tablica upamiętniająca wielkiego Hantili II</figcaption></figure> <p>Po śmierci Hattusili, jego adoptowany syn, <a href="/wiki/Mursili_I" title="Mursili I">Mursili I</a> (1620–1590 p.n.e.), kontynuował politykę ekspansji. W 1595 roku p.n.e. poprowadził udaną kampanię przeciw Babilonowi, zdobywając i plądrując to miasto. Jego panowanie zakończyło się tragicznie – Mursili został zamordowany w wyniku spisku pałacowego, na którego czele stali jego zięć <a href="/wiki/Zidanta_I" title="Zidanta I">Zidanta</a> i <a href="/wiki/Hantili_I" title="Hantili I">Hantili</a><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup>. Hantili I (1590–1560 p.n.e.) przejął władzę, jednak za jego rządów Hetyci stracili kontrolę nad północną Syrią na rzecz Hurytów, co znacząco osłabiło państwo<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>. Kolejni władcy, Zidanta I, <a href="/wiki/Ammuna" title="Ammuna">Ammuna</a> i <a href="/wiki/Huzzija_I" title="Huzzija I">Huzzija I</a>, nie zdołali powstrzymać postępującego upadku. <a href="/wiki/Telepinu_(kr%C3%B3l)" title="Telepinu (król)">Telipinu</a> (1525–1500 p.n.e.), który objął tron po Huzziji, przywrócił stabilność wewnętrzną królestwa, ustanawiając zasady dziedziczenia tronu, aby zapobiec dalszym spiskom i walkom o władzę<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup>. Mimo jego reform, późniejsi władcy, tacy jak <a href="/wiki/Alluwamna" title="Alluwamna">Alluwamna</a>, Hantili II, Zidanta II i Huzzija II, nie byli w stanie przywrócić państwu dawnej potęgi, a ich rządy koncentrowały się głównie na obronie przed zagrożeniami zewnętrznymi, w tym ze strony królestwa Kizzuwatny<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Państwo_nowohetyckie_(1380–1200_p.n.e.)"><span id="Pa.C5.84stwo_nowohetyckie_.281380.E2.80.931200_p.n.e..29"></span>Państwo nowohetyckie (1380–1200 p.n.e.)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Państwo nowohetyckie (1380–1200 p.n.e.)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Państwo nowohetyckie (1380–1200 p.n.e.)"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Hittite_Empire.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Hittite_Empire.png/240px-Hittite_Empire.png" decoding="async" width="240" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Hittite_Empire.png/360px-Hittite_Empire.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Hittite_Empire.png/480px-Hittite_Empire.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="529" /></a><figcaption>Imperium Hetyckie (kolor czerwony) w szczytowym okresie potęgi, około 1290 roku p.n.e., sięgające do Egiptu (kolor zielony)</figcaption></figure> <p>Od schyłku XV wieku p.n.e. państwo hetyckie przeżywało kryzys. Ówcześni władcy hetyccy (Tuthalijas, Arnuwandas i Hattusilis II<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>) koncentrowali się na obronie rdzennych terytoriów hetyckich przed najazdami północnych Kasków<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup>. Sytuacja zmieniła się w 1380 roku p.n.e., gdy na tronie zasiadł <a href="/wiki/Suppiluliuma_I" title="Suppiluliuma I">Suppiluliuma I</a> (1380–1346 p.n.e.), który uczynił z hetyckiego państwa imperium<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup>. Suppiluliuma I wyparł z terenów północnej Syrii huryckie garnizony króla <a href="/wiki/Mitanni" title="Mitanni">Mitanni</a>, <a href="/wiki/Tuszratta" title="Tuszratta">Tuszratty</a>, m.in. zdobywając Halab, <a href="/w/index.php?title=Mukisz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mukisz (strona nie istnieje)">Mukisz</a> oraz <a href="/wiki/Waszuganni" title="Waszuganni">Waszuganni</a> – jedną ze stolic Mitanni<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup>. Suppiluliuma I oparł południową granicę swego królestwa o góry <a href="/wiki/Liban" title="Liban">Libanu</a>, wkraczając tym samym w <a href="/wiki/Staro%C5%BCytny_Egipt" title="Starożytny Egipt">egipską</a> strefę wpływów w Azji, a oddziały hetyckie wtargnęły do kraju <a href="/wiki/Amka" title="Amka">Amka</a>, położonego w <a href="/wiki/Dolina_Bekaa" title="Dolina Bekaa">dolinie Bekaa</a><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[17]</a></sup>. Wykorzystując waśnie dynastyczne w królestwie Mitanni, Suppiluliuma I umieścił na tronie w Waszukanni posłusznego sobie króla – <a href="/wiki/Szattiwaza" title="Szattiwaza">Szattiwazę</a><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup>. W 1346 p.n.e. Suppiluliuma I umarł podczas zarazy, która nawiedziła jego państwo<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Hatti_-_xttA.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Hatti_-_xttA.png/240px-Hatti_-_xttA.png" decoding="async" width="240" height="368" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Hatti_-_xttA.png/360px-Hatti_-_xttA.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Hatti_-_xttA.png/480px-Hatti_-_xttA.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="980" /></a><figcaption>Państwo <i>Hati</i> na <a href="/wiki/Stela_Merenptaha" title="Stela Merenptaha">Steli Merenptaha</a></figcaption></figure> <p>Na tron wstąpił <a href="/wiki/Arnuwanda_II" title="Arnuwanda II">Arnuwanda II</a> (1346–1345 p.n.e.), a następnie <a href="/wiki/Mursili_II" title="Mursili II">Mursili II</a> (1345–1316 p.n.e.). Prowadził on zwycięskie kampanie wojenne przeciw królestwu Arzawa, Kaskom i zbuntowanemu syryjskiemu miastu <a href="/wiki/Karkemisz" title="Karkemisz">Karkemisz</a><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. Jego syn, <a href="/wiki/Muwatalli_II" title="Muwatalli II">Muwatalli II</a> (1315–1296 p.n.e.), odziedziczył potężne i dobrze zorganizowane państwo. Odzyskujący siły Egipt i imperium hetyckie były skazane na zbrojną konfrontację w Syrii. Doszło do niej za panowania <a href="/wiki/Faraon" title="Faraon">faraona</a> <a href="/wiki/Ramzes_II" title="Ramzes II">Ramzesa II</a>, który starał się odbić z hetyckich rąk warowne miasto <a href="/wiki/Kadesz_nad_Orontesem" title="Kadesz nad Orontesem">Kadesz</a>. <a href="/wiki/Bitwa_pod_Kadesz" title="Bitwa pod Kadesz">Bitwa pod Kadesz</a> rozegrała się około roku 1280 p.n.e. Chociaż obie strony przypisywały sobie zwycięstwo, prawdopodobnie bitwa nie była rozstrzygnięta<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>. </p><p>Zmagania Hetytów z Egiptem Ramzesa II zakończył pokój zawarty przez tego władcę z hetyckim królem <a href="/wiki/Hattusili_III" title="Hattusili III">Hattusili III</a> w roku 1270 p.n.e., który potwierdził terytorialne <i>status quo</i><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>. Kolejny król, <a href="/wiki/Tudhalija_IV" title="Tudhalija IV">Tuthalijas IV</a>, wyprawił się na <a href="/wiki/Cypr_(wyspa)" title="Cypr (wyspa)">Cypr</a>, który zdobył. Walczył też z powodzeniem przeciwko państwu <a href="/w/index.php?title=Assuwa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Assuwa (strona nie istnieje)">Assuwa</a> i z ludem Kaska<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">[23]</a></sup>. Za jego następcy, <a href="/wiki/Arnuwanda_III" title="Arnuwanda III">Arnuwandy III</a>, po raz pierwszy dają o sobie znać <a href="/wiki/Ludy_Morza" title="Ludy Morza">Ludy Morza</a>, które atakowały hetyckie ziemie z zachodu. Gdy na tron wstąpił ostatni król hetycki, <a href="/wiki/Suppiluliuma_II" title="Suppiluliuma II">Suppiluliumas II</a>, Hatti znalazło się w trudnej sytuacji politycznej. Najazdy Ludów Morza spowodowały klęskę głodu<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[24]</a></sup>. Zniszczeniu uległy Hattusa i wiele innych miast. Państwo hetyckie już nigdy nie podniosło się z upadku<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[25]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Królestwa_późnohetyckie_1000–700_p.n.e."><span id="Kr.C3.B3lestwa_p.C3.B3.C5.BAnohetyckie_1000.E2.80.93700_p.n.e."></span>Królestwa późnohetyckie 1000–700 p.n.e.</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Królestwa późnohetyckie 1000–700 p.n.e." class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Królestwa późnohetyckie 1000–700 p.n.e."><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nagły upadek państwa hetyckiego (ok. 1190 p.n.e.) spowodowały najazdy Ludów Morza, ale pewną rolę odegrały też ataki ludu Kasków, zamieszkującego u północno-wschodnich granic państwa hetyckiego, oraz napór <a href="/wiki/Asyria" title="Asyria">Asyryjczyków</a> z południowego wschodu. Zburzenie Hattusa spowodowało, że centra kultury hetyckiej przeniosły się do południowo-wschodniej Anatolii i północnej Syrii, gdzie powstały liczne, acz niewielkie państewka późnohetyckie z przewagą ludności hetyckiej (Karkemisz, <a href="/wiki/Kummuh" title="Kummuh">Kummuhu</a>, <a href="/wiki/Gurgum" title="Gurgum">Gurgum</a>, <a href="/w/index.php?title=Unqi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unqi (strona nie istnieje)">Unqi</a>, <a href="/wiki/Tabal" title="Tabal">Tabal</a>) albo o mieszanej ludności hetycko–aramejskiej (Hamath, Kue, Sam'al). Zachowały one polityczną niezależność aż do ostatecznego podboju dokonanego przez asyryjskiego króla <a href="/wiki/Sargon_II" title="Sargon II">Sargona II</a> w VIII wieku p.n.e. Karkemisz – stolica najważniejszego hetyckiego państwa – uległa Asyrii w 717 p.n.e. Ostatnie niezależne królestwa hetyckie, Gurgum, <a href="/wiki/Melid" title="Melid">Melid</a> i Kummuhu, zostały podbite przez Sargona II w latach 711–708 p.n.e.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[26]</a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Porządek_społeczny,_gospodarka_i_kultura_hetycka"><span id="Porz.C4.85dek_spo.C5.82eczny.2C_gospodarka_i_kultura_hetycka"></span>Porządek społeczny, gospodarka i kultura hetycka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Porządek społeczny, gospodarka i kultura hetycka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Porządek społeczny, gospodarka i kultura hetycka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Społeczeństwo hetyckie miało charakter <a href="/wiki/Patriarchat_(ustr%C3%B3j)" title="Patriarchat (ustrój)">patriarchalny</a>. Na czele państwa stał namaszczony przez bogów król, który był zwierzchnikiem suwerennych księstw wchodzących w skład państwa hetyckiego<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup>. W ważnych sprawach władca mógł się zwrócić o pomoc do rady starszych – <i>pankus</i>, która była zapewne pozostałością po wcześniejszych wiecach plemiennych. Pozycja króla była zależna od aprobaty szlacheckich rodów i być może ta zależność przyczyniła się do anarchizacji polityki dynastycznej w okresie przed reformami Telipinusa<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup>. Król – <i>tabarna</i> pełnił rozliczne funkcje. Był najwyższym kapłanem, naczelnym dowódcą armii, najwyższym sędzią oraz gwarantem pomyślności swojego ludu. Zaniedbania w sprawowaniu kultu poczytywano za jego największy grzech, który mógł w konsekwencji obrócić się przeciwko poddanym. Małżonka króla, <i><a href="/wiki/Tawananna" title="Tawananna">tawananna</a></i>, posiadała szczególną pozycję. Po śmierci męża królowa pozostawała władczynią, przy boku następcy, aż do swojej śmierci<sup id="cite_ref-Klengel74_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Klengel74-29">[29]</a></sup>. <i><a href="/wiki/Tawananna" title="Tawananna">Tawananna</a></i> posiadała realną władzę z możliwością pieczętowania dokumentów, a nawet mogła inspirować międzynarodowe kontakty<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[30]</a></sup>. </p><p>Niższy poziom w społecznej hierarchii zajmowali przedstawiciele szlacheckich rodów, spośród których wybierano osoby, które sprawowały rozmaite funkcje kapłańskie, dworskie i wojskowe<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[31]</a></sup>. Posiadacze ziemi dzielili się na dwie kategorie: posiadaczy lennych i wojowników. <a href="/wiki/Lenno" title="Lenno">Lennik</a> był odpowiednikiem <a href="/wiki/Wasal" title="Wasal">wasala</a> i mógł ziemię, otrzymaną od króla, jedynie dziedziczyć, natomiast wojownik miał prawo jej sprzedaży lub kupna<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[32]</a></sup>. Większość społeczeństwa hetyckiego była ludźmi wolnymi, jednak występowała już jakaś forma niewolnictwa (niewolnik mógł poślubić wolną kobietę) i <i>namra</i> – grupa ludzi przypisanych do ziemi<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33">[33]</a></sup>. </p><p>Hetyci, po osiedleniu się w Anatolii, byli ludem rolniczym. Chłopi uprawiali pszenicę, jęczmień, len, winorośl, figi, jabłka, morele. Zwierzęta – bydło, owce, świnie – dostarczały mięsa i skór<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[34]</a></sup>. W górach pozyskiwano różne surowce. Poza granice państwa eksportowano <a href="/wiki/Mied%C5%BA" title="Miedź">miedź</a> oraz <a href="/wiki/Br%C4%85zy" title="Brązy">brąz</a>, który był podstawowym materiałem do produkcji broni i narzędzi. W czasach imperium hetyckiego rzemieślnicy hetyccy prawie zmonopolizowali wytwarzanie wyrobów (głównie ozdób i posągów) z żelaza, które było <i>pięć razy droższe od złota i czterdzieści razy droższe od srebra</i><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35">[35]</a></sup>. </p><p><a href="/wiki/Sztuka_hetycka" title="Sztuka hetycka">Sztuka hetycka</a> nosi ślady połączenia elementów hetyckich, syryjskich i asyryjskich, a także mniej wyraźnych wpływów egipskich i fenickich. Hetyci byli mistrzami płaskiego <a href="/wiki/Relief" title="Relief">reliefu</a>, chociaż pozostawili po sobie również rzeźby pełne o różnej skali, wykonane w różnorodnym materiale<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36">[36]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Prawodawstwo">Prawodawstwo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Prawodawstwo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Prawodawstwo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Prawodawstwo Hetytów było, jak na swoje czasy, bardzo rozwinięte. Kary dość często były surowe i bezlitosne<sup id="cite_ref-Klengel79_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-Klengel79-37">[37]</a></sup>. Przykładem są tutaj przepisy wczesnego okresu, dotyczące ochrony własności: </p> <ul><li>§ 166 <i>Jeśli ktoś zasieje już zasiane pole, przymocuje się jego kark do pługa i zaprzęgnie się doń dwa woły, kierując łeb jednego w jedną stronę, a łeb drugiego w drugą stronę. Ten człowiek umrze i oba woły także umrą. A ten, który najpierw zasiał pole, zbierze plon. Tak postępowano dawniej</i><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[38]</a></sup>.</li></ul> <p>Jednak w przeciwieństwie do zapisów <a href="/wiki/Kodeks_Hammurabiego" title="Kodeks Hammurabiego">kodeksu Hammurabiego</a> prawo hetyckie w późniejszym okresie dużo częściej korzystało z odszkodowania jako formy zadośćuczynienia za popełnione przestępstwo, niż z odwetu<sup id="cite_ref-Klengel79_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-Klengel79-37">[37]</a></sup>. Najcięższymi przestępstwami, za których popełnienie karano śmiercią, były cudzołóstwo kobiety zamężnej, gwałt, sodomia<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[39]</a></sup> i bunt przeciwko władcy<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[40]</a></sup>. Nie stosowano zasady <i>oko za oko, ząb za ząb</i> (tzw. l<i>ex talionis</i>)<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41">[41]</a></sup>. Okaleczenia ciała, jako formę kary, stosowano wyłącznie wobec niewolników. Procesy były prowadzone przez rady starszych poszczególnych miast. Jeśli zachodziła taka potrzeba, to przed radą stawał reprezentant króla, najczęściej dowódca miejskiego garnizonu. Król był najwyższym autorytetem w każdej sprawie<sup id="cite_ref-Klengel74_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-Klengel74-29">[29]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Religia_Hetytów"><span id="Religia_Hetyt.C3.B3w"></span>Religia Hetytów</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Religia Hetytów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Religia Hetytów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Głównymi cechami <a href="/wiki/Religia_hattycka" title="Religia hattycka">religii hetyckiej</a> były <a href="/wiki/Politeizm" title="Politeizm">politeizm</a>, <a href="/wiki/Antropomorfizacja" title="Antropomorfizacja">antropomorfizm</a> i <a href="/wiki/Synkretyzm_religijny" title="Synkretyzm religijny">synkretyzm</a>. Hetyci adaptowali na potrzeby swojego systemu wierzeń elementy religii ludów anatolijskich, religii <a href="/wiki/Imperium_akadyjskie" title="Imperium akadyjskie">akadyjskiej</a> oraz religii huryckiej. Większość mitów i rytuałów hetyckich bierze swój początek w tradycji religijnej hatyckiej lub huryckiej. <a href="/wiki/Panteon" title="Panteon">Panteon</a> bogów hetyckich był niezmiernie duży i zagmatwany. Nawet w tekstach hetyckich występują wzmianki o <i>tysiącu bogów Hatti</i>, a współczesnym religioznawcom udało się zidentyfikować wiele imion <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">bogów</a>, <a href="/wiki/Demon" title="Demon">demonów</a> i herosów. Powszechnym zjawiskiem było wchłanianie przez religię hetycką kultów związanych z lokalnymi bóstwami podbijanych krain i miast. Liczne bóstwa o podobnych cechach łączono ze sobą, pozostawiając dawne nazwy, np. hatycka <a href="/wiki/Bogini-s%C5%82o%C5%84ce_z_Arinny" title="Bogini-słońce z Arinny">bogini-słońce z Arinny</a> (<i>Wurusemu</i>, <i>Ariniti</i>) była również wcieleniem bogini <a href="/wiki/Hebat" title="Hebat">Hebat</a> z huryckiego miasta Halab<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42">[42]</a></sup>. </p><p>Najważniejszym męskim bóstwem w panteonie hetyckim był bóg burzy, który w okresie hatyckim nosi imię <a href="/w/index.php?title=Taru&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taru (strona nie istnieje)">Taru</a>, w starohetyckim utożsamiany jest z <a href="/wiki/Teszub" title="Teszub">Tarhunem</a>, a w czasach wpływów huryckich z Teszubem. Bóg burzy władał chmurami, deszczem i błyskawicami. Jego partnerką i zarazem najważniejszą boginią była Tahattanuiti (małżonka Taru), bogini-słońce z Arinny (Tarhun) i Hebat (małżonka Teszuba)<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43">[43]</a></sup>. Obok boskiej pary szczególnie czczeni byli: </p> <ul><li><a href="/wiki/Arma_(b%C3%B3stwo)" title="Arma (bóstwo)">Arma</a> – <a href="/wiki/B%C3%B3stwa_lunarne" title="Bóstwa lunarne">bóstwo lunarne</a></li> <li><a href="/wiki/Istanu" title="Istanu">Istanu</a> – bóg tarczy słonecznej</li> <li><a href="/wiki/Wurunkatte" title="Wurunkatte">Wurunkatte</a> – bóg wojny</li> <li><a href="/wiki/Kumarbi" title="Kumarbi">Kumarbi</a> – ojciec bogów</li> <li><a href="/w/index.php?title=Tasimmeti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tasimmeti (strona nie istnieje)">Tasimmeti</a> i <a href="/wiki/Szauszka" title="Szauszka">Szauszka</a> – boginie miłości</li> <li><a href="/wiki/Nabarbi" title="Nabarbi">Nabarbi</a> – bóg księżyca</li> <li><a href="/wiki/Perwa" title="Perwa">Perwa</a> – bóg koni</li> <li><a href="/wiki/Hannahanna" title="Hannahanna">Hannahanna</a> – matka bogów</li> <li><a href="/wiki/Telepinu_(b%C3%B3g)" title="Telepinu (bóg)">Telepinu</a> – bóg urodzaju<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[44]</a></sup></li></ul> <p>Na potrzeby kultu powstało wiele tematów mityczno-rytualnych, z których zachowały się m.in. cykl o bogu Telepinu, o walce Kumarbiego z Teszubem o władzę nad światem<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45">[45]</a></sup> oraz o pojedynku boga burzy z wężem <a href="/wiki/Illujanka" title="Illujanka">Illujanka</a><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[46]</a></sup>. <a href="/wiki/Kosmogonia" title="Kosmogonia">Kosmogonia</a> hetycka opowiada o stworzeniu nieba i ziemi na ramionach giganta <a href="/wiki/Upelluri" title="Upelluri">Upelluri</a>. Następnie starzy bogowie miedzianym nożem rozdzielili niebo od ziemi<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[47]</a></sup>. </p><p>W religii Hetytów bóstwu należało się posłuszeństwo. Za przestrzeganie rytuałów religijnych człowiek mógł spodziewać się ochrony przed złem. W przeciwnym razie jego i jego potomków spotykała zasłużona kara<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48">[48]</a></sup>. W życiu religijnym najważniejszą rolę odgrywał <i>saru</i>, <i>labarna</i> – król, który pełnił zarazem funkcję najwyższego kapłana. Monarcha często był przedstawiany w stroju kapłana – w długim płaszczu z rękawami, w <a href="/wiki/Tiara" title="Tiara">tiarze</a> i z <i>litusem</i>. Królewska władza była darem bogów, a król strzegł boskich porządków w państwie i przestrzegał ceremonialnego roku. Po swojej śmierci władca, którego pomyślność utożsamiano z dobrobytem narodu, stawał się istotą boską, której następcy oddawali cześć. </p><p>Do najważniejszych świąt należały: <i><a href="/w/index.php?title=Purulli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Purulli (strona nie istnieje)">purulli</a></i> obchodzone wiosną, związane z rośliną <a href="/w/index.php?title=AN.TAH.%C5%A0UM&action=edit&redlink=1" class="new" title="AN.TAH.ŠUM (strona nie istnieje)">AN.TAH.ŠUM</a> i święto <a href="/w/index.php?title=Nuntarijasha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nuntarijasha (strona nie istnieje)">nuntarijasha</a> podczas którego para królewska objeżdżała okolice Hattusa<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49">[49]</a></sup>. </p><p>W początkowym okresie swojego osadnictwa w Azji Mniejszej Hetyci obywali się bez budynków świątynnych. Kamienne stelle – <i>huwasi</i>, które symbolizowały bóstwo, stawiano w jaskiniach albo pod gołym niebem. Dopiero pod wpływem Hurytów zaczęto wznosić świątynie, które stawały się schronieniem bogów. Z czasem wokół świątyni powstawały kompleksy budowli z pomieszczeniami administracyjnymi, skarbcem, spichlerzami, budynkami gospodarczymi, jak np. w centrach kultowych w <a href="/wiki/Arinna" title="Arinna">Arinna</a> i <a href="/wiki/Nerik" title="Nerik">Nerikka</a>. Znaczącą rolę w hetyckiej religijności musiało pełnić sanktuarium skalne w <a href="/w/index.php?title=Yaz%C4%B1l%C4%B1kaya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yazılıkaya (strona nie istnieje)">Yazılıkaya</a><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50">[50]</a></sup>. </p><p>Hetyci stosowali <a href="/w/index.php?title=Birytualizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birytualizm (strona nie istnieje)">birytualny</a> obrządek pogrzebowy. Badania nekropoli hetyckich poświadczają, że stosowali jednocześnie <a href="/wiki/Kremacja" title="Kremacja">kremację</a> i <a href="/wiki/Inhumacja" class="mw-redirect" title="Inhumacja">inhumację</a>. Ciało zmarłego króla wraz z darami zawsze palono na stosie, który gaszono, podobnie jak w Grecji, winem i piwem<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51">[51]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Władcy_Hetytów"><span id="W.C5.82adcy_Hetyt.C3.B3w"></span>Władcy Hetytów</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Władcy Hetytów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Władcy Hetytów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Lista_kr%C3%B3l%C3%B3w_hetyckich" title="Lista królów hetyckich">Lista królów hetyckich</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-GurneyWprowadzenie-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-GurneyWprowadzenie_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GurneyWprowadzenie_1-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text">O. R. Gurney, <i>Hetyci</i>, <i>Wprowadzenie. Odkrycie Hetytów.</i></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Lipiński, <i>Prawo bliskowschodnie w starożytności</i>, s. 159.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 39.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book doi nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Eric H.</span><span class="cite-name-initials" title="Eric H." style="display:none">E.H.</span> </span><span class="cite-lastname">Cline</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Eric H.</span><span class="cite-name-initials" title="Eric H.">E.H.</span></span>, <i>1177 B.C.: The Year Civilization Collapsed</i>, Princeton: Princeton University Press, 31 stycznia 2014, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1515%2F9781400849987">10.1515/9781400849987</a>, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781400849987" title="Specjalna:Książki/9781400849987">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-1-4008-4998-7</span></a><span class="accessdate"> [dostęp 2018-09-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Princeton&rft.aufirst=Eric+H.&rft.aulast=Cline&rft.date=2014-01-31&rft.isbn=9781400849987&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=1177+B.C.%3A+The+Year+Civilization+Collapsed&rft.pub=Princeton+University+Press&rft_id=info%3Adoi%2F10.1515%2F9781400849987" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 37–38.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 40–41.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 44–45.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 46.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 46–47.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 48.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 49–50.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 51.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 52.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 55.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 55–56.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Popko, <i>Huryci</i>, s. 72–73.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 57.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Popko, <i>Huryci</i>, s. 75.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 62.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 62–64.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 64.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 66.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 68.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 68–69.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 70.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 124–127.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 71.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 72.</span> </li> <li id="cite_note-Klengel74-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Klengel74_29-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Klengel74_29-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 74.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 75.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 77.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">O. R. Gurney, <i>Hetyci</i>, IV, 6.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 77–78.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 89.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 84.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">O. R. Gurney, <i>Hetyci</i>, X.</span> </li> <li id="cite_note-Klengel79-37"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Klengel79_37-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Klengel79_37-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 79.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Lipiński, <i>Prawo bliskowschodnie w starożytności</i>, s. 161.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 81.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">O. R. Gurney, <i>Hetyci</i>, IV, 4.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Lipiński, <i>Prawo bliskowschodnie w starożytności</i>, s. 166.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 93–94.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 94.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 94–96.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 111–112.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 113.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 112.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Popko, <i>Religie Azji Mniejszej</i>, w: <i>Zarys dziejów religii</i>, red. J. Keller, s. 264.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text">Maciej Popko, Mitologia hetyckiej Anatolii, WAiF, Warszawa, 1987, str.39</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">O. R. Gurney, Hetyci, VII, 4.</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Klengel, H. Klengel, <i>Hetyci i ich sąsiedzi</i>, s. 107.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hetyci&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Gurney O. R., <i>Hetyci</i>, Warszawa 1970.</li> <li>Klengel E., Klengel H., <i>Hetyci i ich sąsiedzi. Dzieje kultury Azji Mniejszej od Çatalhöyük do Aleksandra Wielkiego</i>, Warszawa 1974.</li> <li><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Edward</span><span class="cite-name-initials" title="Edward" style="display:none">E.</span> </span><span class="cite-lastname">Lipiński</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Edward</span><span class="cite-name-initials" title="Edward">E.</span></span>, <i>Prawo bliskowschodnie w starożytności. Wprowadzenie historyczne</i>, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788373639522" title="Specjalna:Książki/9788373639522">ISBN <span class="isbn">978-83-7363-952-2</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/750825072">750825072</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Lublin&rft.aufirst=Edward&rft.aulast=Lipi%C5%84ski&rft.date=2009&rft.isbn=978-83-7363-952-2&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Prawo+bliskowschodnie+w+staro%C5%BCytno%C5%9Bci.+Wprowadzenie+historyczne&rft.pub=Wydawnictwo+KUL&rft_id=info%3Aoclcnum%2F750825072" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Maciej</span><span class="cite-name-initials" title="Maciej" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Popko</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Maciej</span><span class="cite-name-initials" title="Maciej">M.</span></span>, <i>Huryci</i>, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2005, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8306029690" title="Specjalna:Książki/8306029690">ISBN <span class="isbn">83-06-02969-0</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/749506212">749506212</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Warszawa&rft.aufirst=Maciej&rft.aulast=Popko&rft.date=2005&rft.isbn=83-06-02969-0&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Huryci&rft.pub=Pa%C5%84stwowy+Instytut+Wydawniczy&rft_id=info%3Aoclcnum%2F749506212" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book nourl"><i>Zarys dziejów religii</i>, <span class="cite-name-full">Józef</span><span class="cite-name-initials" title="Józef" style="display:none">J.</span> <span class="cite-lastname">Keller</span> (red.), <span class="cite-name-full">Józef</span><span class="cite-name-initials" title="Józef" style="display:none">J.</span> <span class="cite-lastname">Bielawski</span>, Warszawa: „Iskry”, 1986, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8320708494" title="Specjalna:Książki/8320708494">ISBN <span class="isbn">83-207-0849-4</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/830217472">830217472</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Zarys+dziej%C3%B3w+religii&rft.isbn=83-207-0849-4&rft.place=Warszawa&rft.pub=%E2%80%9EIskry%E2%80%9D&rft.date=1986&rft_id=info%3Aoclcnum%2F830217472" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">historyczna grupa etniczna</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/253870219">253870219</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85061280">sh85061280</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4072478-5">4072478-5</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00563292">00563292</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11938214n">11938214n</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=51992">51992</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph117453">ph117453</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007563088905171">987007563088905171</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3911496.html">3911496</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Hittite">topic/Hittite</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/ittiti">ittiti</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/hittites/">hittites</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/4664825">4664825</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/hettiter">hettiter</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=hettittene">hettittene</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hetyci&oldid=74965713">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hetyci&oldid=74965713</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Hetyci" title="Kategoria:Hetyci">Hetyci</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablony_lokalizacyjne_%E2%80%93_brak_wsp%C3%B3%C5%82rz%C4%99dnych_%E2%80%93_Pa%C5%84stwo_infobox" title="Kategoria:Szablony lokalizacyjne – brak współrzędnych – Państwo infobox">Szablony lokalizacyjne – brak współrzędnych – Państwo infobox</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:By%C5%82e_Artyku%C5%82y_na_Medal" title="Kategoria:Byłe Artykuły na Medal">Byłe Artykuły na Medal</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 14 paź 2024, 19:47.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Hetyci&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6d67bf974d-rbdx4","wgBackendResponseTime":191,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.372","walltime":"0.746","ppvisitednodes":{"value":3127,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":27525,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2711,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":20718,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":8,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 414.318 1 -total"," 45.38% 188.011 1 Szablon:Państwo_infobox"," 22.14% 91.721 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 13.03% 53.977 4 Szablon:Cytuj"," 12.73% 52.726 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 11.93% 49.447 1 Szablon:Przypisy"," 9.38% 38.876 1 Szablon:Infobox_dwie_grafiki"," 8.67% 35.938 1 Szablon:Infobox_2x2_dodaj"," 7.10% 29.430 1 Szablon:Infobox_mapa_lokalizacyjna"," 5.19% 21.493 1 Szablon:Zobacz_też"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.141","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3931159,"limit":52428800},"limitreport-logs":"\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P94'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P41'\n{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\ninfobox może wyszukać współrzędne w wikidanych\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Państwo infobox\",\n [\"precision\"] = \"min\",\n}\nbrak punktów na mapę i współrzędnych, nadszedł czas na Wikidane\nbrak punktów na mapę nawet w Wikidanych\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-9ll58","timestamp":"20241124191114","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Hetyci","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Hetyci","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5406","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5406","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-09-09T15:27:05Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/72\/Staro%C5%BCytny_Bliski_Wsch%C3%B3d_po_bitwie_pod_Kadesz_XIII_w._p.n.e..jpg","headline":"staro\u017cytny lud z Bliskiego Wschodu"}</script> </body> </html>