CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="tg" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Дидани манбаъи Ғуриён — Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )tgwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat": "dmy","wgMonthNames":["","Январ","Феврал","Март","Апрел","Май","Июн","Июл","август","сентябр","Октябр","ноябр","Декабр"],"wgRequestId":"d97803a8-3b1c-48bf-a750-a3890596cbdb","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ғуриён","wgTitle":"Ғуриён","wgCurRevisionId":1414639,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":21442,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"tg","wgPageContentLanguage":"tg","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ғуриён","wgRelevantArticleId":21442,"wgUserVariant":"tg","wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor" :{"pageLanguageCode":"tg","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tg"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready", "skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.logo","ext.gadget.edittop","ext.gadget.blpEditNotice","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.sidebarRelated","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tg&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tg&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tg&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tg&modules=noscript&only=styles&skin=vector-2022"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Дидани манбаъи Ғуриён — Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tg.m.wikipedia.org/wiki/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="вироиш" href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедиа (tg)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tg.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD"> <link rel="alternate" hreflang="tg" href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD"> <link rel="alternate" hreflang="tg-Latn" href="https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&variant=tg-latn"> <link rel="alternate" hreflang="x-default" href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tg"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Барои Википедиа Atom Хабархон" href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%A2%D0%B0%D2%93%D0%B9%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8_%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BD&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ғуриён rootpage-Ғуриён skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Оғоза" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Оғоза</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Оғоза</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">Пинҳон кардан</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Гаштан </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D2%B3%D0%B8%D1%84%D0%B0%D0%B8_%D0%B0%D1%81%D0%BB%D3%A3" title="Бозгашт ба саҳифаи аслӣ [z]" accesskey="z"><span>Саҳифаи аслӣ</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0:%D0%92%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B8_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD" title="Дар бораи лоиҳа ва чи корҳоро метавонед кард"><span>Вуруди корбарон</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D2%9B%D0%B5%D0%B0%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D0%BA%D1%83%D0%BD%D1%83%D0%BD%D3%A3" title="Ёфтани иттилооти пешзамина перомуни рӯйдодҳои кунунӣ"><span>Рӯйдодҳои кунунӣ</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%A2%D0%B0%D2%93%D0%B9%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8_%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BD" title="Рӯйхати тағйиротҳо дар Википедия [r]" accesskey="r"><span>Тағйироти охирин</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%A1%D0%B0%D2%B3%D0%B8%D1%84%D0%B0%D0%B8_%D1%82%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B4%D1%83%D1%84%D3%A3" title="Овардани як саҳифаи тасодуфӣ [x]" accesskey="x"><span>Саҳифаҳои тасодуфӣ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="Гузаштан ба Роҳнамо."><span>Роҳнамо</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D2%B3%D0%B8%D1%84%D0%B0%D0%B8_%D0%B0%D1%81%D0%BB%D3%A3" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Википедиа" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-tg.svg" style="width: 7.5em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="донишномаи озод" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tg.svg" width="120" height="12" style="width: 7.5em; height: 0.75em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D2%B6%D1%83%D1%81%D1%82%D1%83%D2%B7%D3%AF" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Ҷустуҷӯ дар Википедиа [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ҷустуҷӯ</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Ҷустуҷӯ дар Википедиа" aria-label="Ҷустуҷӯ дар Википедиа" autocapitalize="sentences" title="Ҷустуҷӯ дар Википедиа [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Вижа:Ҷустуҷӯ"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ҷустуҷӯ</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Абзорҳои шахсӣ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Зоҳир"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Зоҳир" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Зоҳир</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tg.wikipedia.org&uselang=tg" class=""><span>Кумаки молӣ</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%A1%D0%BE%D1%85%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8_%D2%B3%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B8_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%80%D3%A3&returnto=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&returntoquery=action%3Dedit" title="Мо ба шумо пешниҳод мекунем, то ҳисоб эҷод намоед ва ба система вортд шавед, ин ҳатмӣ нест" class=""><span>Эҷоди ҳисоб</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%92%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B4&returnto=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&returntoquery=action%3Dedit" title="Тавсия мешавад ки ба система ворид шавед, лекин маҷбурӣ нест. [o]" accesskey="o" class=""><span>Вуруд</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="More options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Абзорҳои шахсӣ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Абзорҳои шахсӣ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tg.wikipedia.org&uselang=tg"><span>Кумаки молӣ</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%A1%D0%BE%D1%85%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8_%D2%B3%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B8_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%80%D3%A3&returnto=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&returntoquery=action%3Dedit" title="Мо ба шумо пешниҳод мекунем, то ҳисоб эҷод намоед ва ба система вортд шавед, ин ҳатмӣ нест"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Эҷоди ҳисоб</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%92%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B4&returnto=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&returntoquery=action%3Dedit" title="Тавсия мешавад ки ба система ворид шавед, лекин маҷбурӣ нест. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Вуруд</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D2%B3%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%BE:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>learn more</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%A1%D0%B0%D2%B3%D0%BC%D0%B8_%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Саҳмгузориҳо</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%91%D0%B0%D2%B3%D1%81%D0%B8_%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Баҳси пиромуни вироишҳо аз ин нишонаи IP [n]" accesskey="n"><span>Баҳс</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Дидани манбаъи Ғуриён</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="This article exist only in this language. Add the article for other languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Иловаи забонҳо</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Фазоҳои ном"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD" title="Намоиши таркиби саҳифа [c]" accesskey="c"><span>мақола</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D2%B3%D1%81:%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD" rel="discussion" title="Баҳси матни таркибии ин саҳифа [t]" accesskey="t"><span>мубоҳисавӣ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown " > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">кирилликӣ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-varlang-0" class="selected ca-variants-tg mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&variant=tg" lang="tg" hreflang="tg"><span>кирилликӣ</span></a></li><li id="ca-varlang-1" class="ca-variants-tg-Latn mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&variant=tg-latn" lang="tg-Latn" hreflang="tg-Latn"><span>lotinī</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Назарот"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD"><span>Хондан</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&veaction=edit" title="Вироиши ин саҳифа [v]" accesskey="v"><span>Вироиш</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&action=edit" title="Вироиши манбаъи ин саҳифа"><span>Вироиши манбаъ</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&action=history" title="Нусхаи охирини ин саҳифа. [h]" accesskey="h"><span>Намоиши таърих</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ҷаъбаи абзор" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ҷаъбаи абзор</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Абзорҳо</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">Пинҳон кардан</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD"><span>Хондан</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&veaction=edit" title="Вироиши ин саҳифа [v]" accesskey="v"><span>Вироиш</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&action=edit" title="Вироиши манбаъи ин саҳифа [e]" accesskey="e"><span>Вироиши манбаъ</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&action=history"><span>Намоиши таърих</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Умумӣ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D2%B3%D0%BE_%D0%B1%D0%B0_%D0%B8%D0%BD%D2%B7%D0%BE/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD" title="Рӯйхати ҳамаи саҳифаҳое, ки ба ин саҳифа пайванд доранд [j]" accesskey="j"><span>Пайвандҳо ба ин саҳифа</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%92%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B8%D1%88%D0%BE%D1%82%D0%B8_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD" rel="nofollow" title="Тағйироти охир ин саҳифаҳое, ки ин саҳифа ба онҳо пайванд дорад [k]" accesskey="k"><span>Тағйироти монандӣ</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=tg" title="Фиристодани аксҳо ё медиа-файлҳо [u]" accesskey="u"><span>Фиристодани парванда</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:%D0%A1%D0%B0%D2%B3%D0%B8%D1%84%D0%B0%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B0" title="Рӯйхати ҳамаи саҳифаҳои вижа [q]" accesskey="q"><span>Саҳифаҳои вижа</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&action=info" title="More information about this page"><span>Иттилооти саҳифа</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ftg.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3D%25D2%2592%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2591%25D0%25BD%26action%3Dedit"><span>Гирифтани URL-и кӯтоҳшуда</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%B6%D0%B0:QrCode&url=https%3A%2F%2Ftg.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3D%25D2%2592%25D1%2583%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2591%25D0%25BD%26action%3Dedit"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Дигар лоиҳаҳо </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q199443" title="Link to connected data repository item [g]" accesskey="g"><span>Элементи Викидода</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Зоҳир"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Зоҳир</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">Пинҳон кардан</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD" title="Ғуриён">Ғуриён</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>Шумо ба вироиши ин саҳифа аз сабаби зерин иҷозате надоред: </p> <div class="permissions-errors"><div class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Your IP address is in a range that has been <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">blocked on all Wikimedia Foundation wikis</a>.</b> <p>The block was made by <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%80:Jon_Kolbert" title="Корбар:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. The reason given is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Start of block: 15:12, 27 августи 2023</li> <li>Expiry of block: 15:12, 27 августи 2028</li></ul> <p>Your current IP address is 8.222.208.146. The blocked range is 8.222.128.0/17. </p><p>Лутфан ҳамаи ин маълумотро дар ҳамагуна муроҷиатҳои худ зикр кунед. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">No open proxies</a> global policy. </p> Otherwise, to discuss the block please <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">post a request for review on Meta-Wiki</a>. You could also send an email to the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a> queue at <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> including all above details.</div></div><hr /> <p>Шумо метавонед матни викии ин саҳифаро назар кунед ё нусха бардоред: </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="tg" dir="ltr" name="wpTextbox1">{{Хонадони салтанатӣ}} {{Асосӣ|Сулолаи Ғуриён}} '''Ғуриён''' ({{lang-fa|سلسله غوریان}}) — [[сулола]]и [[Суннӣ|суннимазҳаби]] [[тоҷикон|тоҷикасли]] Шинасбониён, ки аз замони зуҳур ва густариши ислом то арафаи ҳуҷуми муғул дар [[Хуросон]], ҷануби Мовароуннаҳр ва шимоли Ҳиндустон ҳукумат доштанд ва давлате ки аз тарафи сулолаи Шинасбониён (Ғуриён) ташкил ёфта, солҳои 1149—1215 вуҷуд дошт. == Таърихи таъсис == Асосгузори хонадони Ғуриён (Сулолаи Шинасбониён) Шинасб ибни Хурнак дар замони хилофати Алӣ ибни Абитолиб ба ислом гаравида буд. Мувофиқи маълумоти маъхазҳои таърихӣ аввалин амири аҳдиисломии Ғур — Фӯлоди Ғурӣ дар наҳзати [[Абумуслими Хуросонӣ]] ширкат намуда, барои ба сари қудрат омадани Аббосиён саҳм дошт. Ғуриён аз замони ҳукмронии [[Ҳорунаррашид]] расман ҳокими Ғур эътироф шуда, дар аҳди ҳукмронии [[Тоҳириён]], [[Саффориён]] ва [[Сомониён]] хироҷгузори ин давлатҳо буданд. Таърихи сиёсии давлати Ғуриёнро метавон ба ду давра ҷудо намуд: * давраи ҳукмронии амирони маҳаллии ғурӣ дар вилояти Ғур; * давраи ҳукмронии султонҳои ғурӣ, ки пас аз ташкили давлати мустақил ҳудуди ҷуғрофии васеъеро дар ихтиёр доштанд. == Муносибати Ғуриён бо Ғазнавиён == Дар натиҷаи лашкаркашиҳои Маҳмуди Ғазнавӣ ба Ғур (1011, 1015) ва муқобилати тӯлонии Ғуриён [[Муҳаммад ибни Сурӣ|Муҳаммади Сурӣ]] ба асорат афтода, ҳокимиятро писараш [[Абуалӣ ибни Муҳаммад|Абуалӣ ибни Муҳаммади Сурӣ]] соҳиб шуд. Дар давраи аморати Абуалӣ ибни Муҳаммади Сурӣ дар Ғуриён якчанд қалъа ва мадрасаи нав бунёд шуда, баъзе минтақаҳои Ғарҷистон ишғол гардиданд. Ахиран тибқи дастури Маҳмуди Ғазнавӣ писараш Масъуди Ғазнавӣ аз роҳи Ҳирот ба Ғур ҳуҷум карда (1021), бо дастгирии ҳокимони маҳаллӣ Абулҳасани Халаф ва Шервон минтақаро ишғол намуд. Тибқи музокираи сулҳ Абуалӣ ибни Муҳаммади Сурӣ минтақаи забткардаи Ғуриёнро дар Ғарҷистон бозпас дода, фармонбардори Ғазнавиён гардид. Ғазнавиён аз давраи таъсисёбии давлати Салҷуқиён дар шарқи Хуросон бо роҳи дахолат ба корҳои дохилии Ғуриён ва таъйини амирон нуфузашонро то давраи ҳукмронии Баҳромшоҳи Ғазнавӣ дар Ғуриён ҳифз карданд. Дар давраи ҳукмронии Баҳромшоҳ байни Ғазанавиён ва писарони амири Ғур — Иззуддини Ҳусайн (1110—1146) бар зидди Султон Санҷар аҳднома баста шуд. Нуфузи Ғуриён аз аҳди ҳукмронии Иззуддини Ҳусайн дар Ғур устувор гардид. Ҳафт писари ӯ дар навоҳии гуногуни Ғур ҳоким таъйин шуда, аз ҷумлаи онҳо султон Сайфуддини Сурӣ дар Остия ва султон Қутбуддин дар Фирӯзкӯҳ қалъаҳои бузург бино намуданд. Аз давраи ҳукмронии Сайфуддини Сурӣ ба баъд муносибатҳои Ғазнавиён бо амирони Ғур, аз ҷумла бо малик Қутбуддин беҳтар шуд. Малик Кутбуддин аз сабаби ихтилофи байни бародарон ба дарбори Ғазнавиён рафта, баъди чанде аз ҷониби Ғазнавиён кушта шуд (1141). Дар ҷавоб бародараш — Сайфуддини Сурӣ ба Ғазна лашкар кашида, баъди фирори Баҳромшоҳ ба Ҳиндустон бародараш — Баҳоуддини Сомро ҳокими Ғур таъйин намуд ва худ ба тахти Ғазнӣ нишаст. Ҳокимияти Сайфуддини Сурӣ дар Ғазнӣ дер давом накард: Баҳромшоҳ бо таҳрики салҷуқиён аз Ҳиндустон бо сипоҳи бузург ба Ғазнӣ лашкар кашида (1148), баъди қатли султон сари буридаашро ҳамчун рамзи фармонбардорӣ ба дарбори туркони салҷуқӣ фиристод. Лашкаркашии Баҳоуддини Сом ба муқобили Ғазнавиён низ бенатиҷа анҷом ёфта, дар роҳ ногаҳон вафот кард. Баъдан султон Алоуддин Ҳусайн (1150—1161) бо мақсади ситонидани хунбаҳои бародаронаш ш. Ғазнинро ишғол кард (1150) ва оташ зад, ки бад-ин восита дар таърих бо лақаби «Ҷаҳонсӯз» маъруф шуд. == Муносибат бо Салҷуқиён == Ғуриён дар давраи ҳукмронии Султон Санҷар хироҷгузори Салҷуқиён буданд. Рақобати байни Ғуриён ва Салҷуқиён аз давраи ишғоли ш. Ғазна (1150) ошкор шуда, баъди саркашии султон Алоуддин Ҳусайн аз пардохти хироҷ ба хазинаи Султон Санҷар задухӯрдҳои мусаллаҳонаи байни ҷонибҳо оғоз гардид. Соли 1150 султон Алоуддин ба Ҳирот лашкар кашида, дар муҳорибаи Сегӯшаи ноб (дар наздикии Ҳирот) бо хиёнати дастаҳои туркии лашкараш аз Салҷуқиён шикаст хӯрд ва асир афтод. Вале дере нагузашта Султон Санҷар бо мақсади ҷалби Ғуриён ба муборизаи муштараки зидди ғузҳо султон Алоуддинро баъди ду соли асорат озод намуда, баъзе мулкҳои ӯро бозпас гардонид. Дар замони ҳукмронии Алоуддин минтақаҳои нави Бомиён, Тахористон, Ғарҷистон, Довар, Буст, Тулаку Ҳирот ба ҳудуди давлати Ғуриён ҳамроҳ шуда, ҳукумати Ғазнавиён дар минтақаи Панҷоб маҳдуд гардид. Баъд аз марги Алоуддин Ҳусайн писари ӯ — Сайфуддин Муҳаммад (1161-63) ба сари қудрат омад, ки мисли падараш марди шуҷоъ ва ҳокими адолатпарвар буда, дар яке аз муҳорибаҳои зидди ғузҳо аз дасти сипаҳсолораш Абулаббоси Шиш кушта шуд. Дар давраи ҳукмронии Ғиёсуддин Муҳаммади Ғурӣ (1163—1203) давлатдории Ғуриён ба авҷи тараққиёт расид. Сипоҳи Ғуриён солҳои 70 асри 12 дар самти шимолу ғарби ҳудуди Ҳирот, Бушанг, Толиқон, Андхӯй, Маймана, Форёб, Панҷдеҳ, Марврӯд, Балх, Вахш ва навоҳии ҳамҷаворро ба давлати худ тобеъ намуд. Дар самти ҷанубу шарқ Ғуриён баъди пирӯзии Султон Ғиёсуддин бар ғузҳо ва дубора озод карда шудани ш. Ғазна. (1173) бо рақиби навашон — Хоразмшоҳиён рӯ ба рӯ шуданд. == Муносибат бо Хоразмшоҳиён == Муносибат бо Хоразмшоҳиён дар ибтидо бо вуҷуди баъзе масъалаҳои ихтилофӣ дар Хуросон муътадил буд. Аз ҷумла Султоншоҳ баъди шикаст аз бародараш Текеш муддати тӯлонӣ ба дарбори Ғиёсуддини Ғурӣ паноҳ бурда буд. Мувофиқи маълумоти маъхазҳои таърихӣ соли 1181 Амир Ҳумом — намояндаи Ғиёсудини Ғурӣ барои ҳалли баъзе масъалаҳои Хуросон ба дарбори султон Текеш сафар кард. Дар моҳи рамазони ҳамон сол сафорати ҷавобии султон Текеш бо сарварии Фахруддин ба дарбори Ғиёсуддини Ғурӣ фиристода шуд. Дар ду музокираи сиёсӣ мулоқоти роҳбарони олии сиёсии ҳар ду ҷониб барои ҳалли масъалаҳои ихтилофии Хуросон тарҳрезишуда доир нагардиданд. Султон Текеш фурсати музокиротро зиракона истифода бурд ва бо бародараш Султоншоҳ паймони сулҳ баста, қисме аз мулкҳои ихтилофии Хуросонро ба ӯ вогузор кард. Аз ин сабаб миёни бародараш ва Ғуриён оташи душаманӣ бархост. Ахиран байни Султоншоҳ ва Ғуриён дар назди Рӯдбори Марв муҳораба ба амал омад (1190), ки он бо ғалабаи Ғиёсуддини Ғурӣ анҷом ёфт. Султоншоҳ баъди огоҳӣ аз моҷарои бародараш бо узрхоҳӣ аз Ғуриён ва миёнравии Ғиёсуддини Ғурӣ дубора аз ҷониби Текеш ба ҳукумати Сарахсу Марв таъйин карда шуд. Ба қавли Ҷузҷонӣ, халифаҳои Аббосӣ бо фиристодани намоянда ва симу зар ба Фирӯзкӯҳ Ғиёсуддини Ғуриро ба муборизаи зидди Текеш таҳрик дода, дар сар задани ихтилофи байни Ғуриёну Хоразмшоҳиён нақши асосӣ доштанд. Мувофиқи маълумоти маъхазҳои таърихӣ, Ғиёсуддини Ғурӣ ба Текеш ҳушдор дода буд, ки дар мавриди даст накашиданаш аз таҳдиди халифа ба мулкҳои Хоразмшоҳиён ҳуҷум меорад. Аз ҷониби дигар ба амири Бомиён — Баҳоуддини Сом дастур дод, ки ба мулкҳои хуросонии Хоразмшоҳиён ҳуҷум кунад. Дар ҷавоб Текеш бо ёрии қарохитоиён ба мулкҳои марзии Ғуриён ҳуҷум кард. Баҳоуддини Сом бо ёрии дастаҳои ҳарбии ҳокими Толиқон Муҳаммад ибни Хурнак ва ҳокими Гурзивон Ҳусайн ибни Хармил неруҳои қарохитоиёнро дар соҳили д. Ому шикаст дода (1198), муваққатан пеши роҳи тохтутози Хоразмшоҳиёнро дар Хуросон гирифт. Баъди марги Текеш (1200) Ғуриён дар муборизаи тахтхоҳонаи намояндагони Хоразмшоҳиён — Муҳаммад Хоразмшоҳ ва Ҳиндухон дуввумиро пуштибонӣ карда, баъди ишғоли Сарахс, Абеварду Насо ҳукумати Марвро ба ӯ вогузоштанд. Дар аҳди Ғиёсуддин Муҳаммад ҳудуди давлати Ғуриён дар Хуросон ва Мовароуннаҳр васеъ шуд. Ба қавли академик Бобоҷон Ғафуров, дар ин давра минтақаҳои ҷанубӣ ва шарқии Тоҷикистони кунунӣ — аз Вахш то Бадахшон тобеи давлати Ғуриён буданд. Дар ин давра давлати Ғуриён ба авҷи тараққиёт расид: марзи он дар ғарб то халиҷи Ҳурмуз, дар шарқ то Чин, дар шимол то Марв ва дар ҷануб то Ҳиндустони Марказӣ тӯл мекашид. Ба қавли Абдулҳай Ҳабибӣ, дар замони ҳукмронии султон Ғиёсуддин Муҳаммади Ғурӣ халифа Носируддин ба дарбори Ғуриён ду сафири худ — Ибни Рабеъ ва Ибни Хатибиро фиристода, расман ҳукумати Ғуриён бо сарварии Ғиёсуддин Муҳаммадро эътироф намуда буд. Дар замони султон Ғиёсуддин давлати Ғуриён аз се марказ идора мешуд: вилоятҳои Ғазнӣ, Кобул, Гардез, Нангарҳор ва музофотҳои ҳиндустонӣ аз тарафи султон Шиҳобуддини Ғурӣ бо марказаш — Ғазнӣ; вилоятҳои Бомиён, Тахористон, Бадахшон аз тарафи султон Фахруддин ва писаронаш аз Бомиён; Хуросон ва сарҳаддоти Мовароуннаҳр аз Фирӯзкӯҳ. Бо вуҷуди се маркази маъмурӣ пойтахти давлат — Фирӯзкӯҳ маркази асосӣ ва Ғиёсуддин Маҳмуд ҳукмрони тамоми салтанати Ғуриён буд. Дар ибтидои асри 13 Ғиёсуддин Муҳаммад Марв ва Нишопурро низ фатҳ намуд. Аз давраи ҳукмронии Муҳаммад Хоразмшоҳ (1200-20) муносибат бо Хоразмшоҳиён шиддат ёфта, Ғуриён дар муддати кӯтоҳе ҳудуди Сарахс, Абевард, Насо ва Нишопурро аз даст доданд. Баъдан, Муҳаммад Хоразмшоҳ ду бор ба Ҳирот (1201, 1202) лашкар кашида, бо талафоти калон ақибнишинӣ намуд. Дар шароити мавҷуда барои ҳифзи мулкҳои хуросонӣ қисми зиёди сипоҳи Ғуриён бо сарварии Шиҳобуддини Ғурӣ аз Ҳинд ба Ғазна даъват шуд ва дар муҳорибаи назди Марв сипоҳи Муҳаммад Хоразмшоҳро шикаст дода, муддати чанде ш. Гурганҷро муҳосира кард (1204). Қисме аз сипоҳи Ғуриён баъди шикасти сипоҳи Турконхотун ба пойтахти Хоразмшоҳиён ворид шуд. Ғуриён баъди расидани қарохитоиён ва дастаҳои ҳарбии ҳокими Самарқанд — султон Усмон ба ёрии Муҳаммад Хоразмшоҳ аз ҳудуди Гурганҷ хориҷ гардиданд. Неруҳои ҳарбии Шиҳобуддини Ғурӣ зери таъқиб аввалан ба Балх ва баъдан ба Андхуд паноҳ бурда, бо миёнравии султон Усмон бо қарохитоиён сулҳ баста, ба кишвари худ баргаштанд. Соли 1205 байни ҷонибҳо аҳднома баста шуд, ки мувофиқи он ҳудуди Марв ба Хоразмшоҳиён дода шуд ва Шиҳобуддини Ғурӣ дар мавриди зарурӣ бояд бо сипоҳаш ба Муҳаммад Хоразмшоҳ ёрӣ мерасонид. Баъди вафоти Шиҳобуддини Ғурӣ (1206) ба зудӣ мулкҳои хуросонии Ғуриён тобеи Хоразмшоҳиён шуданд. == Ҳуҷуми Ғуриён ба Ҳинд == Барои идома додани лашкаркашӣ ба самти Ҳиндустон султон Шиҳобуддини Ғурӣ (1173—1206) Ғазнаро маркази ҳукумати худ қарор дода, солҳои 1175-76 минтақаҳои Учча ва Мултонро ишғол кард. Ҳуҷуми аввалини Ғуриён бо сарварии Шиҳобуддини Ғурӣ ба Гуҷарот (1178) ба нокомӣ анҷом ёфта, дар тохтутози дуввум ғуломи Шиҳобуддин — Қутбуддини Ойбек баъди шикаст додани Баҳими II (1196-97) бахше аз шимоли Ҳиндустонро ба ҳайати давлати Ғуриён ҳамроҳ кард. Ҳуҷуми аввалини Ғуриён ба Деҳлӣ ба нокомӣ анҷом ёфта, роҷа Притҳвираҷи III (ҳукмронӣ 1149-92) дар муҳорибаи якуми Тарайн (1191) Шиҳобуддини Ғуриро шикаст дод. Муҳорибаи дуввуми Тарайн (1192) бо шикасти Притҳвираҷи III анҷом ёфта, ш-ҳои Сомона, Куҳром, Ҳонсӣ ва Аҷмир ба ҳайати давлати Ғуриён ҳамроҳ гардиданд. То ибтидои асри 13 минтақаи васеъ — Гуҷарот, Пешовар, Лоҳур, водии д. Ганг ва қисмати дигари мулкҳои шимол ва марказии Ҳиндустон ба ҳайати давлати Ғуриён дохил карда шуданд. Ғуриён дар минтақаҳои забтгардида қалъаҳо бунёд намуда, дастаҳои низомии худро нигоҳ медоштанд. Дар ибтидои асри 13 аввалан Лоҳур ва баъдан Деҳлӣ қароргоҳи мулкҳои ҳиндустонии Ғуриён шуд. == Илм ва фарҳанг дар замони Ғуриён == Дар баробари кишваркушоӣ Ғуриён ба рушди илму фарҳанг таваҷҷуҳ зоҳир намуда, дар шаҳрҳо ва мулкҳои ҷудогона мадраса, китобхона ва Ғуриён таъсис доданд. Бузургтарин мадраса дар шаҳристони Машҳад, дар болооби Мурғоб амал мекард. Дар мадрасаи Афшин дар Ғарҷистон олим ва мутафаккири намоён Садруддин Ҳайсам дарс медод. Дар паҳлуи масҷиди ҷомеи Ҳирот мадрасаи Ғиёсия фаъолият менамуд, ки мутафаккири бузург Фахруддини Розӣ аз ҷумлаи устодони он буд. Дар музофоти Сиистон мадрасаи Сари Ҳавз вуҷуд дошт, ки дар он аз саросари минтақа толибони илм гирд омада буданд. Салотини Ғурӣ дар Ҳиндустон низ мадрасаҳо бунёд намуда буданд, ки мадрасаи Фирӯзӣ дар Мултон ва мадрасаи Муиззӣ дар Деҳлӣ шуҳрати бештар доштанд. Ҳокимони Ғурӣ ба сохтмони китобхонаҳо низ аҳаммият медоданд: китобхонаҳои бузург дар Афшин, Ҳирот ва Фирӯзкӯҳ вуҷуд доштанд. Салотини Ғурӣ ба дарбори худ олимони намоёни замонаро даъват намуда, онҳоро дастгирию парасторӣ менамуданд. Машҳуртарин донишмандону мутафаккирони замони Ғуриён Фахруддини Розӣ, Абубакри Ҳариқ, Абулҳасан Алӣ ибни Зайди Байҳақӣ, Айнуддин ибни Алии Китон, Аҳмад Майдонии Нишопурӣ, Алии Бохарзӣ, Муҳаммад ибни Мунаввари Майҳанаӣ, Абунасри Фароҳӣ, Муҳаммади Авфӣ, Фахруддин Муборакшоҳи Ғурӣ, Аҳмад Фариди Кофӣ, Азҳарии Ҳиравӣ, Хоҷа Муинуддини Чиштӣ, Ҷабалии Ғарҷистонӣ, Мавлоно Абулқосим, Абубакр Умари Тирмизӣ ва дигарон буданд. Амир Аббос, ки дар илми нуҷум дониши мукаммал дошт, дар ноҳияи Мандеш дар ш. Санг бо ёрии дигар олимони нуҷумшинос қалъае бино намуда буд, ки 12 манора дошт ва ҳар манораи он ба як бурҷи осмонӣ мутобиқат дошт. Баъзе султонҳои Ғурӣ, аз ҷумла Алоуддин Ҳусайн, дар баробари ҷалби шоирону нависандагон худашон низ табъи шоирӣ доштанд. Намунаҳои ашъори ӯ дар «Табақоти Носирӣ» оварда шудааст. Ба қавли олими англис Перси Сайкс, Алоуддин Ҳусайн баробари вайрон кардани шаҳру кӯшкҳои душманонаш китобҳои нодирро бо қимати тило харидорӣ мекард. Хидмати салотини ғурӣ дар густариши ҳавзаи забони форсӣ дар Ҳиндустон хеле намоён аст. Дар натиҷаи ҷангҳои тӯлонии Ғуриён бо Салҷуқиён ва Хоразмшоҳиён қисми зиёди намояндагони илму фарҳанги Хуросон ба Ҳиндустон муҳоҷират карда, дар ҳавзаҳои илмӣ-адабии Учча, Лоҳур ва Деҳлӣ фаъолияти худро идома доданд. Маҳз дар давраи ҳукмронии Ғуриён аввалин асари мустақили таърихии форсизабони Ҳиндустон — «Тоҷу-л-маосир»-и Ҳасан Низоми Нишопурӣ таълиф ёфт (1206). Ба қавли Ҳасан Низоми Нишопурӣ, аз соли 1206 дар Лоҳур мазҳаби ҳанафӣ расмӣ эълон карда шуд. Аз давраи ҳукмронии Ғуриён осори меъмории масҷиди ҷомеи Ҳирот, Манори Ҷом, Мадрасаи Фирӯзӣ, қалъаи Сиёлкут, Қутбманори Деҳлӣ, масҷиди Аҷмир, масҷиди Қувватулислом боқӣ мондаанд. Дар ҳудуди Тоҷикистон якчанд намунаи сиккаҳои Ғуриён ёфт шудаанд. Аз ҷумла динорҳои Ғуриён аз ҳудуди ноҳияи Восеъ ёфт шудааст, ки дар рӯйи сикка баъди калимаи тавҳид «ал-хоқон ал-аъзам Абумузаффар Абубакр ибн …» ва дар пушташ дар зери номи малики Вахш «ас-султону-л-аъзам бақоу-д-дунё ва-д-дин Сом ибни Муҳаммад» навишта шудааст. Дар динорҳои дигар номи ду шахс — малики Вахш — Абубакр ва султон Сом ибни Муҳаммад зарб ёфтаанд. == Таназзули давлати Ғуриён == Баъд аз марги бародарон — султонҳо Ғиёсуддин (1203) ва Муиззуддин (1206) давраи таназзули давлатдории Ғуриён фаро расид. Солҳои 1206-16 барои ба даст даровардани тахти салтанат дар Фирӯзкӯҳ дар байни намояндагони хонадони Ғуриён мубориза оғоз шуд. Дар ин муддат панҷ султони ғурӣ ба воситаи якдигар сарнигун гардиданд. Аз зиддияти дохили султонони Ғуриён ғуломон — лашкаркашони турки Ғуриён истифода бурда, аз самти Ҳинд ба маркази дуввуми давлат ш. Ғазнӣ ҳамла оварда, харобиҳои зиёд мекарданд. Тадриҷан ҳокимияти давлатӣ дар музофотҳои гуногун ба дасти сарлашкарони турк гузашт: Юлдуз дар Ғазнаву Панҷоб, Носируддини Қабоча дар Синду Мултон, Қутбуддини Ойбек дар қисми дигари Панҷоб, Ғиёсуддини Халаҷӣ дар Лакҳнав, Ғурия дар Бомиён, малик Тоҷуддин дар Сиистон ва музофотҳои дигар. Охирин намояндаи сулола — Алоуддин Муҳаммад давлати заифгаштаи худро соли 1215 ба Хоразмшоҳиён таслим намуда, ба мавҷудияти салтанати Ғуриён хотима гузошт. Танҳо мулкҳои ҳиндустонии Ғуриён мустақил боқӣ монда, аз тарафи сулолаи Ғуломон идора мешуд. == Эзоҳ == {{эзоҳ}} == Адабиёт == * {{ЭМТ|Ғуриён|5|муаллиф=Н. Амиршоҳӣ}} * Ашрафян К. З. Делийский султанат. М., 1960; * Амиршоев Н. Қ. Историографияи таърихи Ғур // Материалы Респ. научно-теоретич. конф. молодых учёных и специалистов (обществ. науки). Д., 1985; * Буниятов З. М. Государство Хорезмшахов-Ануштегинидов. 1097—1231. М., 1986; * Амиршоев Н. Қ. Инъикоси таърихи Ғур ва Ғуриён дар сарчашмаҳои хаттии форсӣ // Ахбороти АФ РСС Тоҷикистон. Бахши шарқшиносӣ. № 3. Д., 1988; * Амиршоев Н. Қ. Давлати Куртҳои Ҳирот (1245—1381), Д., 1996; * Ғафуров Б. Ғ. Тоҷикон. Таърихи қадимтарин, қадим ва асрҳои миёна. Ҷ. 1. Д., 1999; * Давлатдории тоҷикон дар асрҳои IX—XIV. Д., 1999; * Рыжов К. В. Все монархи мира. Мусульманский Восток VII—XV вв. М., 2004; * Таърихи халқи тоҷик. Ҷ. 2. (Фасли панҷум). Хуҷанд, 2008; * Довудӣ Д. Сиккаҳои шоҳони Вахш // Мероси ниёгон, 2010, № 13; * История таджикского народа. Т. III. Д., 2013; * Амиршохи Н. Таджикское государство Гуридов // История таджикского народа. Т. 3. Д., 2013. {{ПБ}} {{Давлатҳои сулолаҳои форисзабон (тоҷикон)}} [[Гурӯҳ:Ғуриён| ]] [[Гурӯҳ:Таърихи Тоҷикистон]] [[Гурӯҳ:Таърихи Афғонистон]] [[Гурӯҳ:Сулолаҳои ҳукуматдорони Осиёи Марказӣ]] [[Гурӯҳ:Давлатҳо дар таърихи Афғонистон]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Шаблонҳои дар ин саҳифа истифодашуда: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:*" class="mw-redirect" title="Шаблон:*">Шаблон:*</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:*&action=edit" class="mw-redirect" title="Шаблон:*">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Comment" title="Шаблон:Comment">Шаблон:Comment</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Comment&action=edit" title="Шаблон:Comment">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Comment/styles.css" title="Шаблон:Comment/styles.css">Шаблон:Comment/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Comment/styles.css&action=edit" title="Шаблон:Comment/styles.css">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:If-wikidata" title="Шаблон:If-wikidata">Шаблон:If-wikidata</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:If-wikidata&action=edit" title="Шаблон:If-wikidata">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Lang-fa" title="Шаблон:Lang-fa">Шаблон:Lang-fa</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Lang-fa&action=edit" title="Шаблон:Lang-fa">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Lang-fa2" title="Шаблон:Lang-fa2">Шаблон:Lang-fa2</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Lang-fa2&action=edit" title="Шаблон:Lang-fa2">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Nobr" title="Шаблон:Nobr">Шаблон:Nobr</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Nobr&action=edit" title="Шаблон:Nobr">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Replace" title="Шаблон:Replace">Шаблон:Replace</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Replace&action=edit" title="Шаблон:Replace">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Str_find" title="Шаблон:Str find">Шаблон:Str find</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Str_find&action=edit" title="Шаблон:Str find">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Str_rep" title="Шаблон:Str rep">Шаблон:Str rep</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Str_rep&action=edit" title="Шаблон:Str rep">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Tnavbar-view" title="Шаблон:Tnavbar-view">Шаблон:Tnavbar-view</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Tnavbar-view&action=edit" title="Шаблон:Tnavbar-view">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Wikidata" title="Шаблон:Wikidata">Шаблон:Wikidata</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Wikidata&action=edit" title="Шаблон:Wikidata">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%90%D1%81%D0%BE%D1%81%D3%A3" title="Шаблон:Асосӣ">Шаблон:Асосӣ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%90%D1%81%D0%BE%D1%81%D3%A3&action=edit" title="Шаблон:Асосӣ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%91%D0%B5_%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D2%9B%D0%BA%D1%83%D0%BD%D3%A3" title="Шаблон:Бе аниқкунӣ">Шаблон:Бе аниқкунӣ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%91%D0%B5_%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D2%9B%D0%BA%D1%83%D0%BD%D3%A3&action=edit" title="Шаблон:Бе аниқкунӣ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%94." title="Шаблон:Д.">Шаблон:Д.</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%94.&action=edit" title="Шаблон:Д.">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%82%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D1%81%D1%83%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD_(%D1%82%D0%BE%D2%B7%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BD)" title="Шаблон:Давлатҳои сулолаҳои форисзабон (тоҷикон)">Шаблон:Давлатҳои сулолаҳои форисзабон (тоҷикон)</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%82%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D1%81%D1%83%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD_(%D1%82%D0%BE%D2%B7%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BD)&action=edit" title="Шаблон:Давлатҳои сулолаҳои форисзабон (тоҷикон)">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80" title="Шаблон:Нашр">Шаблон:Нашр</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80&action=edit" title="Шаблон:Нашр">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80/%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B0" title="Шаблон:Нашр/силсила">Шаблон:Нашр/силсила</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80/%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B0&action=edit" title="Шаблон:Нашр/силсила">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80/%D1%88%D1%83%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%82%D3%A3" title="Шаблон:Нашр/шумораҳои стандартӣ">Шаблон:Нашр/шумораҳои стандартӣ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80/%D1%88%D1%83%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%82%D3%A3&action=edit" title="Шаблон:Нашр/шумораҳои стандартӣ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80/%D2%B7%D0%BE%D0%B9" title="Шаблон:Нашр/ҷой">Шаблон:Нашр/ҷой</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80/%D2%B7%D0%BE%D0%B9&action=edit" title="Шаблон:Нашр/ҷой">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9F%D0%91" class="mw-redirect" title="Шаблон:ПБ">Шаблон:ПБ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9F%D0%91&action=edit" class="mw-redirect" title="Шаблон:ПБ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83%D0%BD%D0%B0" title="Шаблон:Пайвандҳои беруна">Шаблон:Пайвандҳои беруна</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83%D0%BD%D0%B0&action=edit" title="Шаблон:Пайвандҳои беруна">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%A0%D3%AF%D0%B9%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B8_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D1%80%D2%B3%D0%B0%D0%BC" title="Шаблон:Рӯйхати пайдарҳам">Шаблон:Рӯйхати пайдарҳам</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%A0%D3%AF%D0%B9%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B8_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D1%80%D2%B3%D0%B0%D0%BC&action=edit" title="Шаблон:Рӯйхати пайдарҳам">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%A5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D3%A3" class="mw-redirect" title="Шаблон:Хонадони салтанатӣ">Шаблон:Хонадони салтанатӣ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%A5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D3%A3&action=edit" class="mw-redirect" title="Шаблон:Хонадони салтанатӣ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%AD%D0%9C%D0%A2" title="Шаблон:ЭМТ">Шаблон:ЭМТ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%AD%D0%9C%D0%A2&action=edit" title="Шаблон:ЭМТ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%AD%D0%B7%D0%BE%D2%B3" title="Шаблон:Эзоҳ">Шаблон:Эзоҳ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%AD%D0%B7%D0%BE%D2%B3&action=edit" title="Шаблон:Эзоҳ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%9A%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D2%B3%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D3%A3" title="Шаблон:Қуттии ҳамагонӣ">Шаблон:Қуттии ҳамагонӣ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%9A%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D2%B3%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D3%A3&action=edit" title="Шаблон:Қуттии ҳамагонӣ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%9A%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D2%B3%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D3%A3/styles.css" title="Шаблон:Қуттии ҳамагонӣ/styles.css">Шаблон:Қуттии ҳамагонӣ/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%9A%D1%83%D1%82%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D2%B3%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D3%A3/styles.css&action=edit" title="Шаблон:Қуттии ҳамагонӣ/styles.css">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%9A%D1%83%D1%82%D1%82%D3%A3/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Шаблон:Қуттӣ/Викианбор">Шаблон:Қуттӣ/Викианбор</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%9A%D1%83%D1%82%D1%82%D3%A3/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%80&action=edit" title="Шаблон:Қуттӣ/Викианбор">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%9A%D1%83%D1%82%D1%82%D3%A3/%D1%83%D0%BD%D0%B2%D0%BE%D0%BD" title="Шаблон:Қуттӣ/унвон">Шаблон:Қуттӣ/унвон</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%9A%D1%83%D1%82%D1%82%D3%A3/%D1%83%D0%BD%D0%B2%D0%BE%D0%BD&action=edit" title="Шаблон:Қуттӣ/унвон">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%B6%D0%B0%D0%B4%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8_%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B1%D0%B0%D1%80%D3%A3" title="Шаблон:Ҷадвали новбарӣ">Шаблон:Ҷадвали новбарӣ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D2%B6%D0%B0%D0%B4%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8_%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B1%D0%B0%D1%80%D3%A3&action=edit" title="Шаблон:Ҷадвали новбарӣ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%E2%80%A2" title="Шаблон:•">Шаблон:•</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%E2%80%A2&action=edit" title="Шаблон:•">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Arguments" title="Модул:Arguments">Модул:Arguments</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Arguments&action=edit" title="Модул:Arguments">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Check_for_unknown_parameters" title="Модул:Check for unknown parameters">Модул:Check for unknown parameters</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Check_for_unknown_parameters&action=edit" title="Модул:Check for unknown parameters">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Color_contrast" title="Модул:Color contrast">Модул:Color contrast</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Color_contrast&action=edit" title="Модул:Color contrast">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Color_contrast/colors" title="Модул:Color contrast/colors">Модул:Color contrast/colors</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Color_contrast/colors&action=edit" title="Модул:Color contrast/colors">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Dates" title="Модул:Dates">Модул:Dates</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Dates&action=edit" title="Модул:Dates">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:External_links" title="Модул:External links">Модул:External links</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:External_links&action=edit" title="Модул:External links">дидани манбаъ</a>) (ҳифзшуда)</li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:External_links/data" title="Модул:External links/data">Модул:External links/data</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:External_links/data&action=edit" title="Модул:External links/data">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Hatnote" title="Модул:Hatnote">Модул:Hatnote</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Hatnote&action=edit" title="Модул:Hatnote">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Main" title="Модул:Main">Модул:Main</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Main&action=edit" title="Модул:Main">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Navbox" title="Модул:Navbox">Модул:Navbox</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Navbox&action=edit" title="Модул:Navbox">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Sources" title="Модул:Sources">Модул:Sources</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Sources&action=edit" title="Модул:Sources">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Sources/utils" title="Модул:Sources/utils">Модул:Sources/utils</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Sources/utils&action=edit" title="Модул:Sources/utils">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:String" title="Модул:String">Модул:String</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:String&action=edit" title="Модул:String">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Universal_infocard" title="Модул:Universal infocard">Модул:Universal infocard</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Universal_infocard&action=edit" title="Модул:Universal infocard">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Universal_infocard/config" title="Модул:Universal infocard/config">Модул:Universal infocard/config</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Universal_infocard/config&action=edit" title="Модул:Universal infocard/config">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata" title="Модул:Wikidata">Модул:Wikidata</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata&action=edit" title="Модул:Wikidata">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/Flags" title="Модул:Wikidata/Flags">Модул:Wikidata/Flags</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/Flags&action=edit" title="Модул:Wikidata/Flags">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/Places" title="Модул:Wikidata/Places">Модул:Wikidata/Places</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/Places&action=edit" title="Модул:Wikidata/Places">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/config" title="Модул:Wikidata/config">Модул:Wikidata/config</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/config&action=edit" title="Модул:Wikidata/config">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/date" title="Модул:Wikidata/date">Модул:Wikidata/date</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/date&action=edit" title="Модул:Wikidata/date">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/media" title="Модул:Wikidata/media">Модул:Wikidata/media</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/media&action=edit" title="Модул:Wikidata/media">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/redLink" title="Модул:Wikidata/redLink">Модул:Wikidata/redLink</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Wikidata/redLink&action=edit" title="Модул:Wikidata/redLink">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:WikidataSelectors" title="Модул:WikidataSelectors">Модул:WikidataSelectors</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:WikidataSelectors&action=edit" title="Модул:WikidataSelectors">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Yesno" title="Модул:Yesno">Модул:Yesno</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Yesno&action=edit" title="Модул:Yesno">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:%D0%9C%D0%B0%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B8_%D0%B0%D1%81%D0%BE%D1%81%D3%A3" class="mw-redirect" title="Модул:Мақолаи асосӣ">Модул:Мақолаи асосӣ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:%D0%9C%D0%B0%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B8_%D0%B0%D1%81%D0%BE%D1%81%D3%A3&action=edit" class="mw-redirect" title="Модул:Мақолаи асосӣ">вироиш</a>) </li><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80" title="Модул:Нашр">Модул:Нашр</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:%D0%9D%D0%B0%D1%88%D1%80&action=edit" title="Модул:Нашр">вироиш</a>) </li></ul></div><p id="mw-returnto">Бозгашт ба <a href="/wiki/%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD" title="Ғуриён">Ғуриён</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Баргирифта аз "<a dir="ltr" href="https://tg.wikipedia.org/wiki/Ғуриён">https://tg.wikipedia.org/wiki/Ғуриён</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Сиёсати ҳифзи асрор</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0:%D0%9E%D1%88%D0%BD%D0%BE%D3%A3_%D0%B1%D0%BE_%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%88%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B0">Дар бораи Википедиа</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%B8%D2%B3%D0%B0:%D0%A2%D0%B0%D0%BA%D0%B7%D0%B8%D0%B1%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B8_%D1%83%D0%BC%D1%83%D0%BC%D3%A3">Такзибнома</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Таҳиягарон</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tg.wikipedia.org">Омор</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Созишномаи куки</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tg.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%92%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%91%D0%BD&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Намуди мобилӣ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-6xbrp","wgBackendResponseTime":222,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.010","walltime":"0.011","ppvisitednodes":{"value":17,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":764,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-6xbrp","timestamp":"20241201033530","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>