CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Paleis Huis ten Bosch - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"69d3ffc9-c22b-4112-8396-d94cea4a28a0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Paleis_Huis_ten_Bosch","wgTitle":"Paleis Huis ten Bosch","wgCurRevisionId":66738260,"wgRevisionId":66738260,"wgArticleId":39970,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Onbereikbare externe link","Wikipedia:Rijksmonument met lokaal zelfde link als op Wikidata","Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","Paleis in Den Haag","Hollands-classicistisch bouwwerk","Barokkasteel","Architectuur in Nederland uit de 17e eeuw","Rijksmonument in Den Haag","Bouwwerk in Haagse Hout","Nederlands koningshuis","Bouwwerk van Pieter Post","Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl", "wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Paleis_Huis_ten_Bosch","wgRelevantArticleId":39970,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgCoordinates":{"lat":52.09316666666667,"lon":4.343838888888889},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1072284","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList", "mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons", "ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Huis_ten_Bosch.jpg/1200px-Huis_ten_Bosch.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="902"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Huis_ten_Bosch.jpg/800px-Huis_ten_Bosch.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="601"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Huis_ten_Bosch.jpg/640px-Huis_ten_Bosch.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="481"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Paleis Huis ten Bosch - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Paleis_Huis_ten_Bosch"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Paleis_Huis_ten_Bosch"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Paleis_Huis_ten_Bosch rootpage-Paleis_Huis_ten_Bosch skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Hoofdmenu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/6_maart"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas"><span>Speciale pagina's</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Paleis+Huis+ten+Bosch" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Paleis+Huis+ten+Bosch" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Paleis+Huis+ten+Bosch" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Paleis+Huis+ten+Bosch" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Zomerverblijf" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zomerverblijf"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Zomerverblijf</span> </div> </a> <ul id="toc-Zomerverblijf-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Paleis_van_Willem_IV_en_Willem_V" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Paleis_van_Willem_IV_en_Willem_V"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Paleis van Willem IV en Willem V</span> </div> </a> <ul id="toc-Paleis_van_Willem_IV_en_Willem_V-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-"Nationale_Konst-Gallery"" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#"Nationale_Konst-Gallery""> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>"Nationale Konst-Gallery"</span> </div> </a> <ul id="toc-"Nationale_Konst-Gallery"-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Schimmelpenninck_en_Lodewijk_Napoleon" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Schimmelpenninck_en_Lodewijk_Napoleon"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Schimmelpenninck en Lodewijk Napoleon</span> </div> </a> <ul id="toc-Schimmelpenninck_en_Lodewijk_Napoleon-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Koninklijk_paleis_van_de_Oranjes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Koninklijk_paleis_van_de_Oranjes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Koninklijk paleis van de Oranjes</span> </div> </a> <ul id="toc-Koninklijk_paleis_van_de_Oranjes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Renovaties_na_Tweede_Wereldoorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Renovaties_na_Tweede_Wereldoorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Renovaties na Tweede Wereldoorlog</span> </div> </a> <ul id="toc-Renovaties_na_Tweede_Wereldoorlog-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Oranjezaal" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Oranjezaal"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Oranjezaal</span> </div> </a> <ul id="toc-Oranjezaal-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bordestrap_en_presentatie_ministers" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bordestrap_en_presentatie_ministers"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.8</span> <span>Bordestrap en presentatie ministers</span> </div> </a> <ul id="toc-Bordestrap_en_presentatie_ministers-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Standbeeldenreeks_stadhouders" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Standbeeldenreeks_stadhouders"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.9</span> <span>Standbeeldenreeks stadhouders</span> </div> </a> <ul id="toc-Standbeeldenreeks_stadhouders-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Toegankelijkheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Toegankelijkheid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Toegankelijkheid</span> </div> </a> <ul id="toc-Toegankelijkheid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Replica's_van_Huis_ten_Bosch" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Replica's_van_Huis_ten_Bosch"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Replica's van Huis ten Bosch</span> </div> </a> <ul id="toc-Replica's_van_Huis_ten_Bosch-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fotogalerij" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Fotogalerij"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Fotogalerij</span> </div> </a> <ul id="toc-Fotogalerij-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Noten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Noten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Noten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bronvermeldingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bronvermeldingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bronvermeldingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bronvermeldingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Inhoudsopgave" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Paleis Huis ten Bosch</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 23 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-23" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">23 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B2%D9%84_%D8%AA%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%B3" title="منزل تن بوس – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="منزل تن بوس" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Palau_Huis_ten_Bosch" title="Palau Huis ten Bosch – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Palau Huis ten Bosch" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Schloss_Huis_ten_Bosch" title="Schloss Huis ten Bosch – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Schloss Huis ten Bosch" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Palacio_Huis_ten_Bosch" title="Palacio Huis ten Bosch – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Palacio Huis ten Bosch" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A8%D7%9E%D7%95%D7%9F_%D7%98%D7%9F_%D7%91%D7%95%D7%A1" title="ארמון טן בוס – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="ארמון טן בוס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8F%E3%82%A6%E3%82%B9%E3%83%86%E3%83%B3%E3%83%9C%E3%82%B9%E5%AE%AE%E6%AE%BF" title="ハウステンボス宮殿 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ハウステンボス宮殿" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%98%EC%9A%B0%EC%8A%A4%ED%85%90%EB%B3%B4%EC%8A%A4%EA%B6%81" title="하우스텐보스궁 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="하우스텐보스궁" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pal%C3%A1cio_de_Huis_ten_Bosch" title="Palácio de Huis ten Bosch – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Palácio de Huis ten Bosch" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%91%D0%B9%D1%81-%D1%82%D0%B5%D0%BD-%D0%91%D0%BE%D1%81" title="Хёйс-тен-Бос – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хёйс-тен-Бос" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch" title="Huis ten Bosch – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Huis ten Bosch" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B9%D1%81-%D1%82%D0%B5%D0%BD-%D0%91%D0%BE%D1%81" title="Гейс-тен-Бос – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Гейс-тен-Бос" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B1%AA%E6%96%AF%E7%99%BB%E5%A0%A1%E5%AE%AE" title="豪斯登堡宮 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="豪斯登堡宮" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1072284#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Paleis_Huis_ten_Bosch" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Paleis_Huis_ten_Bosch" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Paleis_Huis_ten_Bosch"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Paleis_Huis_ten_Bosch"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Paleis_Huis_ten_Bosch" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Paleis_Huis_ten_Bosch" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&oldid=66738260" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Paleis_Huis_ten_Bosch&id=66738260&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPaleis_Huis_ten_Bosch"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPaleis_Huis_ten_Bosch"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Paleis+Huis+ten+Bosch"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Huis_ten_Bosch" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1072284" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=52_5_35.40_N_4_20_37.82_E_type:landmark_scale:5000&pagename=Paleis_Huis_ten_Bosch">52° 5′ 35″ NB, 4° 20′ 38″ OL</a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#8B0000; color:#ffffff; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Paleis Huis ten Bosch </th></tr> <tr> <td style="text-align:center; padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Huis_ten_Bosch.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Paleis Huis ten Bosch (2012)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Huis_ten_Bosch.jpg/266px-Huis_ten_Bosch.jpg" decoding="async" width="266" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Huis_ten_Bosch.jpg/399px-Huis_ten_Bosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Huis_ten_Bosch.jpg/532px-Huis_ten_Bosch.jpg 2x" data-file-width="2832" data-file-height="2128" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center;" colspan="3"><div style="font-size:90%">Paleis Huis ten Bosch (2012).</div> </td></tr> <tr> <th>Locatie </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a>, <span class="mw-image-border noviewer notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/20px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/40px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#8B0000; color:#ffffff;" colspan="3">Algemeen </th></tr> <tr> <th>Kasteeltype </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Paleis" title="Paleis">Paleis</a> </td></tr> <tr> <th>Stijl </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Hollands_classicisme" title="Hollands classicisme">Hollands classicisme</a> en <a href="/w/index.php?title=Hollandse_Lodewijk_XIV-stijl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hollandse Lodewijk XIV-stijl (de pagina bestaat niet)">Hollandse Lodewijk XIV-stijl</a> </td></tr> <tr> <th>Eigenaar </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Staat_der_Nederlanden" title="Staat der Nederlanden">Staat der Nederlanden</a> </td></tr> <tr> <th>Huidige functie </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Ambtswoning" title="Ambtswoning">Woonpaleis</a> van de <a href="/wiki/Koning_der_Nederlanden" title="Koning der Nederlanden">Koning der Nederlanden</a> en zijn gezin </td></tr> <tr> <th>Gebouwd in </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/1645" title="1645">1645</a>-<a href="/wiki/1652" title="1652">1652</a> en <a href="/wiki/1733" title="1733">1733</a>-<a href="/wiki/1737" title="1737">1737</a> </td></tr> <tr> <th>Gebouwd door </th> <td colspan="2">Prins <a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik van Oranje</a> en <a href="/wiki/Amalia_van_Solms" title="Amalia van Solms">Amalia van Solms</a>, uitgebreid door prins <a href="/wiki/Willem_IV_van_Oranje-Nassau" title="Willem IV van Oranje-Nassau">Willem IV van Oranje-Nassau</a> </td></tr> <tr> <th>Monumentale status </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Rijksmonument" title="Rijksmonument">Rijksmonument</a> </td></tr> <tr> <th>Monumentnummer </th> <td colspan="2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/17517">17517</a> </td></tr> <tr> <th>Gebeurtenissen </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Vredesconferentie_van_Den_Haag" class="mw-redirect" title="Vredesconferentie van Den Haag">Vredesconferentie van Den Haag</a> (1899)<br />Presentatie Nederlandse ministersploegen </td></tr> <tr> <th>Bijzonderheden </th> <td colspan="2">Oranjezaal<br />Japanse kamer<br />Chinese kamer </td></tr> <tr> <th>Website </th> <td colspan="2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.koninklijkhuis.nl/onderwerpen/paleis-huis-ten-bosch">Koninklijk Huis</a> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek,_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg" class="mw-file-description"><img alt="De Oranjezaal." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg/266px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg" decoding="async" width="266" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg/399px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg/532px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3048" data-file-height="3780" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><div style="font-size:90%">De Oranjezaal.</div> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" style="background-color:#8B0000; color:#ffffff;" colspan="3"> <table cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Nederland" title="Portaal:Nederland"><span style="color:#ffffff">Nederland</span></a> </b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Paleis Huis ten Bosch</b> in <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a> is het woonpaleis van koning <a href="/wiki/Willem-Alexander_der_Nederlanden" title="Willem-Alexander der Nederlanden">Willem-Alexander</a> en zijn gezin. Het werd in het midden van de zeventiende eeuw gebouwd als zomerverblijf in opdracht van prins <a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik van Oranje</a> en zijn vrouw <a href="/wiki/Amalia_van_Solms" title="Amalia van Solms">Amalia van Solms</a> en in de eerste helft van de achttiende eeuw tot een paleis verbouwd en uitgebreid door prins <a href="/wiki/Willem_IV_van_Oranje-Nassau" title="Willem IV van Oranje-Nassau">Willem IV van Oranje-Nassau</a>. De Oranjezaal is beroemd vanwege de vele monumentale schilderstukken. Het <a href="/wiki/Paleis" title="Paleis">paleis</a>, dat de officiële <a href="/wiki/Residentie" title="Residentie">residentie</a> is van de <a href="/wiki/Koning_der_Nederlanden" title="Koning der Nederlanden">Koning der Nederlanden</a>, wordt als zodanig tevens gebruikt voor een deel van zijn representatieve functies. Paleis Huis ten Bosch bevindt zich in het <a href="/wiki/Haagse_Bos_(Den_Haag)" title="Haagse Bos (Den Haag)">Haagse Bos</a> en is eigendom van de <a href="/wiki/Staat_der_Nederlanden" title="Staat der Nederlanden">Staat der Nederlanden</a>.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het heeft een vloeroppervlak van 8785 <a href="/wiki/Vierkante_meter" title="Vierkante meter">m²</a> en ligt op een terrein van zestien <a href="/wiki/Hectare" title="Hectare">hectare</a>. Het Rijk is verantwoordelijk voor de bouwkundige staat, stoffering en inrichting.<sup id="cite_ref-kosten_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-kosten-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Huis ten Bosch behoort tot de <a href="/wiki/Top_100_van_de_Rijksdienst_voor_de_Monumentenzorg" title="Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg">Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zomerverblijf">Zomerverblijf</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Zomerverblijf" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Zomerverblijf"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Huis ten Bosch werd in het midden van de zeventiende eeuw gebouwd als een zomerverblijf. Dat gebeurde op initiatief van <a href="/wiki/Amalia_van_Solms" title="Amalia van Solms">Amalia van Solms</a>, die tegenover haar echtgenoot prins <a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik van Oranje</a> de wens had uitgesproken voor een zomerresidentie in de buurt van Den Haag. Op 17 mei 1645 werd de grond, achttien <a href="/wiki/Morgen_(oppervlaktemaat)" title="Morgen (oppervlaktemaat)">morgen</a> en 470 <a href="/wiki/Roede_(oppervlaktemaat)" title="Roede (oppervlaktemaat)">roeden</a> (15,7 ha), gratis aan haar overgedragen. De overeenkomst werd gesloten door de Kamer van Rekening van de Grafelijkheid van Holland, na overleg met prins Frederik Hendrik. Het werd geschonken "tot hare recreatie, exercitie ende oeffeninge te veranderen soo in plantagie als betimmeringe, soo sij selve t'haerder vermaeck dienstig soude vonden".<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het gebied bestond uit "elst-ackers, weye, valleye en wildernisse" en was feitelijk een zanderige, kiezelachtige strook met slootjes. Vooraf aan de bouwwerkzaamheden moest het opgehoogd worden en voor de afwatering diende het omgracht te worden. </p><p>De bouw zelf begon in augustus van dat jaar. Op 2 september 1645 legde de voormalige koningin <a href="/wiki/Elizabeth_Stuart" title="Elizabeth Stuart">Elizabeth van Bohemen</a>, een aangehuwde nicht van Frederik Hendrik, de eerste steen voor wat de <i>Sael van Oranje</i> moest gaan heten.<sup id="cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-van_der_Ploeg_1998-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:47</sup> Amalia was korte tijd haar hofdame geweest. <a href="/wiki/Pieter_Post_(architect)" title="Pieter Post (architect)">Pieter Post</a> was de architect.<sup id="cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-van_der_Ploeg_1998-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:47</sup> Hij werkte in de stijl van het <a href="/wiki/Hollands_classicisme" title="Hollands classicisme">Hollands classicisme</a>, dat hij had geïntroduceerd uit Italië, waar hij deze bouwstijl had geleerd. </p><p>Het buitenverblijf kreeg de vorm van een vierkante centraalbouw zonder gangen.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>noot 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dit oorspronkelijke hoofdgebouw is nog grotendeels intact. De voorgevel werd geleed met vier <a href="/wiki/Ionische_orde" title="Ionische orde">Ionische</a> <a href="/wiki/Pilaster" title="Pilaster">pilasters</a>. De belangrijkste ruimte, een koepelzaal, bevindt zich centraal in het midden en kreeg een hoogte tot 23 meter. De lage begane grond bestaat uit een zuilenzaal. De stenen vloer daarvan bevat <a href="/wiki/Naamse_steen" title="Naamse steen">Naamse steen</a>, <a href="/w/index.php?title=Eulandsteen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eulandsteen (de pagina bestaat niet)">Eulandsteen</a> en meerdere soorten marmer.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Via een monumentale trap komt de bezoeker aan de voorkant in de erboven liggende <a href="/wiki/Bel-etage_(verdieping)" title="Bel-etage (verdieping)">bel-etage</a> terecht. Het eerste dat men hier nog steeds betreedt is de <a href="/wiki/Vestibule" title="Vestibule">vestibule</a>, die in de 18e eeuw vergroot werd. In het verlengde daarvan is de hoofdingang naar de Oranjezaal. Ten westen en oosten van deze zaal zijn op de bel-etage kleinere vertrekken gesitueerd, die in de tijd dat Amalia er verbleef twee appartementen vormden. Elk appartement bestond uit een voorkamer met daarachter de slaapkamer, waar ook de gasten werden ontvangen, en daarachter een groot kabinet met ernaast een kleiner kabinet en een kamer voor de garderobe. Vanuit die laatste ruimte leidt een trap naar beneden en in die aan de oostkant ook een naar een hogere verdieping. Aan de achterkant ontbrak in de beginjaren een bordestrap. </p><p>De indeling op de hogere verdieping was in de tijd van Amalia hetzelfde als op de bel-etage, maar de hogere verdieping was wel lager: twaalf tegenover zestien <a href="/wiki/Voet_(lengtemaat)" title="Voet (lengtemaat)">voet</a>. Bij het voorhuis ontbrak oorspronkelijk een bovenverdieping. Daarboven bevond zich toen een terras. Boven het terras staken drie vensters van de Oranjezaal uit. Toen deze zaal behangen werd met schilderijen, werden de vensterramen gedicht. Aan de buitenkant bleven de vensterluiken echter op hun plaats. Dit hoofdgebouw bestaat voornamelijk uit baksteen, slechts kleine onderdelen waren oorspronkelijk van natuursteen. Zo was de poort die als hoofdingang diende van natuursteen. Op het dak werden <a href="/wiki/Daklei" title="Daklei">leien</a> gelegd. </p><p>Voor de vloeren werden, behalve voor die in de zuilenzaal, grenenhouten planken gebruikt die zonder stuiknaden over de volledige lengte van de kamers werden gelegd. De houten vloerdelen waren dik, vier centimeter of meer was niet uitzonderlijk, en breed (soms meer dan veertig centimeter). Vermoed wordt dat het hout gehaald werd uit de omgeving van Berlijn.<sup id="cite_ref-hout_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-hout-7"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Erg zeldzaam in de Noordelijke Nederlanden was dat het pand geen keukens had. Die waren gesitueerd in een bijgebouw,<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> in een van de twee Pieter Posthuizen. </p><p>Toen Frederik Hendrik in maart 1647 overleed, maakte Amalia van Solms van de zomerresidentie een monument ter nagedachtenis aan haar man.<sup id="cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-van_der_Ploeg_1998-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:47</sup> De bouw van het buitenverblijf kwam niet eerder gereed dan in de zomer van 1647. Vervolgens werd begonnen met de afwerking van het interieur. De centrale koepelzaal (de "Oranjezaal"), een ontwerp van Jacob van Campen, werd geheel gedecoreerd met schilderingen die het leven en glorie van Frederik Hendrik afbeelden. Met de oplevering van de Oranjezaal in april 1652 was het gebouw gereed voor gebruik. De prinses-weduwe zou vanaf dat jaar de zomers doorbrengen op Huis ten Bosch. </p><p>Testamentair liet ze vastleggen dat het pand na haar overlijden eigendom werd van haar dan nog levende dochters (haar twee zonen waren al voortijdig overleden). Bij haar overlijden in 1675 waren er dat nog drie. <a href="/wiki/Albertine_Agnes_van_Nassau" title="Albertine Agnes van Nassau">Albertine Agnes van Nassau</a>, die als enige in de Republiek woonde, kreeg het <a href="/wiki/Vruchtgebruik" title="Vruchtgebruik">vruchtgebruik</a>. Ze woonde er echter niet. Ze verkocht het vruchtgebruik in 1686 voor 10.000 <a href="/wiki/Carolusgulden" title="Carolusgulden">carolusgulden</a> aan haar neef prins <a href="/wiki/Willem_III_van_Oranje" title="Willem III van Oranje">Willem III van Oranje</a>.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In december van dat jaar organiseerde prinses <a href="/wiki/Maria_II_van_Engeland" title="Maria II van Engeland">Maria Stuart</a> het eerste <a href="/wiki/Bal_(danspartij)" title="Bal (danspartij)">bal</a> ooit in de 'Sael van Oranje', ter ere van de verjaardag van haar echtgenoot prins Willem III van Oranje, die overigens niet aanwezig was.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Toen Albertine Agnes van Nassau in 1696 overleed, werd haar enige nog levende zuster <a href="/wiki/Henri%C3%ABtte_Catharina_van_Nassau" title="Henriëtte Catharina van Nassau">Henriëtte Catharina van Nassau</a> de volle eigenaresse van Huis ten Bosch. Na het overlijden in 1702 van Willem III verkreeg zij ook het vruchtgebruik. Aangezien haar moeder had vastgelegd dat na het overlijden van haar laatste nog in leven zijnde dochter Huis ten Bosch zou vervallen aan de nazaten van haar al in 1667 overleden oudste dochter <a href="/wiki/Louise_Henri%C3%ABtte_van_Nassau" title="Louise Henriëtte van Nassau">Louise Henriëtte van Nassau</a> én omdat Henriëtte Catharina niet in de Republiek woonde, droeg Henriëtte Catharina in 1703 al haar rechten op Huis ten Bosch over aan haar neef koning <a href="/wiki/Frederik_Willem_I_van_Pruisen" title="Frederik Willem I van Pruisen">Frederik Willem I van Pruisen</a>,<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> het oudste nog levende kind van Louise Henriëtte. Deze gaf in 1732 bij traktaat het gebouw aan <a href="/wiki/Willem_IV_van_Oranje-Nassau" title="Willem IV van Oranje-Nassau">Willem Karel Hendrik Friso van Oranje-Nassau</a>, die zich bij datzelfde verdrag tegelijkertijd <a href="/wiki/Prins_van_Oranje" class="mw-redirect" title="Prins van Oranje">prins van Oranje</a> mocht gaan noemen en daarmee Willem IV werd. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Huis_ten_Bosch_plan.jpg" class="mw-file-description" title="De bel-etage volgens het ontwerp van Pieter Post. De kamer rechts beneden werd later ingericht als de 'Chinese kamer' en - op de kaart - rechts erboven als de 'Japanse kamer'. Middenin is de Oranjezaal."><img alt="De bel-etage volgens het ontwerp van Pieter Post. De kamer rechts beneden werd later ingericht als de 'Chinese kamer' en - op de kaart - rechts erboven als de 'Japanse kamer'. Middenin is de Oranjezaal." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Huis_ten_Bosch_plan.jpg/210px-Huis_ten_Bosch_plan.jpg" decoding="async" width="210" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Huis_ten_Bosch_plan.jpg/315px-Huis_ten_Bosch_plan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Huis_ten_Bosch_plan.jpg/420px-Huis_ten_Bosch_plan.jpg 2x" data-file-width="555" data-file-height="501" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De <a href="/wiki/Bel-etage_(verdieping)" title="Bel-etage (verdieping)">bel-etage</a> volgens het ontwerp van Pieter Post. De kamer rechts beneden werd later ingericht als de 'Chinese kamer' en - op de kaart - rechts erboven als de 'Japanse kamer'. Middenin is de Oranjezaal.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Voorzijde_van_Paleis_Huis_ten_Bosch,_Jan_Matthysz.,_naar_Pieter_Jansz._Post,_1665,_ets_294_x_380_mm.jpg" class="mw-file-description" title="Voorzijde van Huis ten Bosch door Jan Matthysz. naar een ontwerp van Pieter Post, 1655. (Rijksmuseum Amsterdam)"><img alt="Voorzijde van Huis ten Bosch door Jan Matthysz. naar een ontwerp van Pieter Post, 1655. (Rijksmuseum Amsterdam)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Voorzijde_van_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Jan_Matthysz.%2C_naar_Pieter_Jansz._Post%2C_1665%2C_ets_294_x_380_mm.jpg/210px-Voorzijde_van_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Jan_Matthysz.%2C_naar_Pieter_Jansz._Post%2C_1665%2C_ets_294_x_380_mm.jpg" decoding="async" width="210" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Voorzijde_van_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Jan_Matthysz.%2C_naar_Pieter_Jansz._Post%2C_1665%2C_ets_294_x_380_mm.jpg/315px-Voorzijde_van_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Jan_Matthysz.%2C_naar_Pieter_Jansz._Post%2C_1665%2C_ets_294_x_380_mm.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Voorzijde_van_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Jan_Matthysz.%2C_naar_Pieter_Jansz._Post%2C_1665%2C_ets_294_x_380_mm.jpg/420px-Voorzijde_van_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Jan_Matthysz.%2C_naar_Pieter_Jansz._Post%2C_1665%2C_ets_294_x_380_mm.jpg 2x" data-file-width="5216" data-file-height="4194" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Voorzijde van Huis ten Bosch door <a href="/w/index.php?title=Jan_Matthysz.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jan Matthysz. (de pagina bestaat niet)">Jan Matthysz.</a> naar een ontwerp van <a href="/wiki/Pieter_Post_(architect)" title="Pieter Post (architect)">Pieter Post</a>, 1655. (<a href="/wiki/Rijksmuseum_Amsterdam" title="Rijksmuseum Amsterdam">Rijksmuseum Amsterdam</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Doorsnede_van_Huis_ten_Bosch_van_Jan_Mattysz._naar_een_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post,_1655.jpg" class="mw-file-description" title="Doorsnede van Huis ten Bosch van Jan Mattysz. naar een ontwerp van Pieter Post, 1655. (Rijksmuseum Amsterdam)"><img alt="Doorsnede van Huis ten Bosch van Jan Mattysz. naar een ontwerp van Pieter Post, 1655. (Rijksmuseum Amsterdam)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Doorsnede_van_Huis_ten_Bosch_van_Jan_Mattysz._naar_een_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_1655.jpg/210px-Doorsnede_van_Huis_ten_Bosch_van_Jan_Mattysz._naar_een_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_1655.jpg" decoding="async" width="210" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Doorsnede_van_Huis_ten_Bosch_van_Jan_Mattysz._naar_een_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_1655.jpg/315px-Doorsnede_van_Huis_ten_Bosch_van_Jan_Mattysz._naar_een_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_1655.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Doorsnede_van_Huis_ten_Bosch_van_Jan_Mattysz._naar_een_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_1655.jpg/420px-Doorsnede_van_Huis_ten_Bosch_van_Jan_Mattysz._naar_een_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_1655.jpg 2x" data-file-width="5310" data-file-height="4428" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Doorsnede van Huis ten Bosch van Jan Mattysz. naar een ontwerp van Pieter Post, 1655. (Rijksmuseum Amsterdam)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Achterzijde_Paleis_Huis_ten_Bosch,_Pieter_Nolpe_naar_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post,_ets_294mm_%C3%97_387mm,_1655.jpg" class="mw-file-description" title="Achterzijde Huis ten Bosch, door Pieter Nolpe naar een ontwerp van Pieter Post, 1655. (Rijksmuseum Amsterdam)"><img alt="Achterzijde Huis ten Bosch, door Pieter Nolpe naar een ontwerp van Pieter Post, 1655. (Rijksmuseum Amsterdam)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Achterzijde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Pieter_Nolpe_naar_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_ets_294mm_%C3%97_387mm%2C_1655.jpg/210px-Achterzijde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Pieter_Nolpe_naar_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_ets_294mm_%C3%97_387mm%2C_1655.jpg" decoding="async" width="210" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Achterzijde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Pieter_Nolpe_naar_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_ets_294mm_%C3%97_387mm%2C_1655.jpg/315px-Achterzijde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Pieter_Nolpe_naar_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_ets_294mm_%C3%97_387mm%2C_1655.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Achterzijde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Pieter_Nolpe_naar_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_ets_294mm_%C3%97_387mm%2C_1655.jpg/420px-Achterzijde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Pieter_Nolpe_naar_ontwerp_van_Pieter_Jansz._Post%2C_ets_294mm_%C3%97_387mm%2C_1655.jpg 2x" data-file-width="5510" data-file-height="4312" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Achterzijde Huis ten Bosch, door <a href="/w/index.php?title=Pieter_Nolpe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pieter Nolpe (de pagina bestaat niet)">Pieter Nolpe</a> naar een ontwerp van Pieter Post, 1655. (Rijksmuseum Amsterdam)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Gezicht_op_de_zij-_en_achterkant_van_Huis_ten_Bosch,_anoniem,_in_of_na_1717.jpg" class="mw-file-description" title="Gezicht op de zij- en achterkant van Huis ten Bosch, in of na 1717, anoniem (Rijksmuseum Amsterdam)"><img alt="Gezicht op de zij- en achterkant van Huis ten Bosch, in of na 1717, anoniem (Rijksmuseum Amsterdam)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Gezicht_op_de_zij-_en_achterkant_van_Huis_ten_Bosch%2C_anoniem%2C_in_of_na_1717.jpg/210px-Gezicht_op_de_zij-_en_achterkant_van_Huis_ten_Bosch%2C_anoniem%2C_in_of_na_1717.jpg" decoding="async" width="210" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Gezicht_op_de_zij-_en_achterkant_van_Huis_ten_Bosch%2C_anoniem%2C_in_of_na_1717.jpg/315px-Gezicht_op_de_zij-_en_achterkant_van_Huis_ten_Bosch%2C_anoniem%2C_in_of_na_1717.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Gezicht_op_de_zij-_en_achterkant_van_Huis_ten_Bosch%2C_anoniem%2C_in_of_na_1717.jpg/420px-Gezicht_op_de_zij-_en_achterkant_van_Huis_ten_Bosch%2C_anoniem%2C_in_of_na_1717.jpg 2x" data-file-width="3690" data-file-height="3260" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Gezicht op de zij- en achterkant van Huis ten Bosch, in of na 1717, anoniem (Rijksmuseum Amsterdam)</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Paleis_van_Willem_IV_en_Willem_V">Paleis van Willem IV en Willem V</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Paleis van Willem IV en Willem V" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Paleis van Willem IV en Willem V"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gedurende de dertig jaren dat het Pruisisch bezit was geweest, was Huis ten Bosch slecht onderhouden. Prins <a href="/wiki/Willem_IV_van_Oranje-Nassau" title="Willem IV van Oranje-Nassau">Willem IV van Oranje-Nassau</a> zag zich genoodzaakt het buitenverblijf grondig te renoveren. Tevens breidde hij het uit tot een paleis. Zo werden naar ontwerp van de Fransman <a href="/wiki/Dani%C3%ABl_Marot_(1661-1752)" class="mw-redirect" title="Daniël Marot (1661-1752)">Daniël Marot</a> tussen 1733 en 1737 onder andere twee langwerpige bakstenen vleugels gebouwd (deze zouden de <i>Haagse vleugel</i> aan de westzijde en de <i>Wassenaarse vleugel</i> aan de noordoostzijde gaan heten). De vleugels werden aan beide zijkanten van het hoofdgebouw verbonden door een rechthoekig paviljoen. Vanaf deze paviljoens werd over een lengte van 23 meter aan beide kanten een schuin naar voren geplaatste vleugel gebouwd die eindigt in een opnieuw rechthoekig paviljoen.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De dagelijkse leiding bij de bouwwerkzaamheden was in handen van de in Frankrijk geboren maar in de Noordelijke Nederlanden opgegroeide <a href="/w/index.php?title=Anthonie_Coulon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthonie Coulon (de pagina bestaat niet)">Anthonie Coulon</a>. Het is aan Coulon te danken dat het voorhuis vergroot werd door de voorgevel van het hoofdgebouw met zeven tot acht voet naar voren te plaatsen.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Die nieuwe voorgevel werd opgebouwd uit <a href="/wiki/Bentheimer_zandsteen" title="Bentheimer zandsteen">Bentheimer</a> en Bremer zandsteen.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Marot had voor die gevel twee tekeningen vervaardigd, waarvan een met een balkon dat op zuilen steunde. Coulon adviseerde het balkon weg te laten, omdat volgens hem anders alle architectonische aandacht onnodig naar het balkon zou uitgaan. Coulon bewerkstelligde ook dat de twee zijvleugels elk dertig voet langer werden. Hij had namelijk in Marots plannen ontdekt dat de keuken anders maar twintig vierkante voet groot zou zijn.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>noot 2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De vergrote vestibule werd voorzien van een verdieping. In deze op de tweede verdieping gelegen ruimte kwam een Anglicaanse huiskapel voor prinses <a href="/wiki/Anna_van_Hannover" title="Anna van Hannover">Anna van Hannover</a> (1709-1759). In de jaren vijftig van de twintigste eeuw werd die verbouwd tot een balzaal. Boven de entreedeur en rondom de vensters werden ornamenten in <a href="/wiki/Lodewijk_XIV-stijl" title="Lodewijk XIV-stijl">Lodewijk XIV-stijl</a> toegevoegd. De vloer van de vestibule kreeg marmeren tegels.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>noot 3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De achterzijde van het hoofdgebouw kreeg van Marot een bordesstoep met trap die naar de bel-etage leidde. </p><p>Door Marot werden de veelal blinde ramen in het hoofdgedeelte vervangen door schuiframen met een <a href="/wiki/Glasroede" title="Glasroede">roede</a>-indeling. Ook de nieuwe vleugels kregen dit soort 'Franse' ramen. De wanden van een van de andere ruimten in het voorhuis werden uitgebeeld in Chinese stijl. De gevel kreeg een bekroning met het <a href="/wiki/Alliantiewapen" title="Alliantiewapen">alliantiewapen</a> van Willem IV en Anna van Hannover, die in 1805 en 1806 werd vervangen door een rechte <a href="/wiki/Balustrade" title="Balustrade">balustrade</a>. Ook de bekroning van de koepel op de Oranjezaal werd vernieuwd. In het interieur bracht Marot rijke versieringen aan in de Lodewijk XIV-stijl. </p><p>Het nog steeds aanwezige rijk gedecoreerde stucwerk in de Witte eetzaal is van de hand van de Italiaan <a href="/w/index.php?title=Francesco_Barberino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francesco Barberino (de pagina bestaat niet)">Francesco Barberino</a> en dateert uit 1734-1735. Een kroonlijst scheidt het gewelfde plafond van de muren. Op het plafond zijn onder meer de familiewapens afgebeeld van prins Willem IV van Oranje en zijn echtgenote.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De Oranjes bleven de appartementen in het hoofdgebouw gebruiken. De nieuw gebouwde vleugels waren grotendeels bestemd voor het hofpersoneel. In de oostelijke vleugel bevonden zich echter ook de vertrekken waar de prinselijke familie overdag vertoefde. De presentiekamer in het oostelijk binnenpaviljoen, waar de tronen van het prinselijke paar stonden, waren bij leven van Anna van Hannover volgehangen met door haarzelf vervaardigde schilderijen. Een zelfportret is bewaard gebleven en hangt in het Koninklijk Huisarchief in Den Haag. Zowel Willem IV als <a href="/wiki/Willem_V_van_Oranje-Nassau" title="Willem V van Oranje-Nassau">Willem V van Oranje-Nassau</a> verbleven regelmatig op Huis ten Bosch. Het gezin van Willem V deed dat normaliter van eind mei, begin juni tot en met oktober.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>noot 4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Op 25 juli 1733 vond in de Oranjezaal onder groot ceremonieel vertoon de opname plaats van de nog jonge Willem IV in de <a href="/wiki/Orde_van_de_Kouseband" class="mw-redirect" title="Orde van de Kouseband">Orde van de Kouseband</a>. Ook zijn zoon Willem V werd, op 7 juni 1752, in Huis ten Bosch opgenomen in dezelfde <a href="/wiki/Ridderlijke_orde" title="Ridderlijke orde">ridderlijke orde</a>.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>noot 5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Onder de bewoning van deze laatste stadhouder en zijn echtgenote kwam omstreeks 1789 de inrichting van de Japanse kamer tot stand. De met meerdere exotische houtsoorten gefineerde wandbetimmering in deze kamer is van de hand van de uit Duitsland afkomstige en in Den Haag wonende broers <a href="/w/index.php?title=Matthijs_Horrix&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matthijs Horrix (de pagina bestaat niet)">Matthijs</a> en <a href="/w/index.php?title=Pieter_Paul_Horrix&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pieter Paul Horrix (de pagina bestaat niet)">Pieter Paul Horrix</a>. De 22,5 m² grote wandbespanning in deze ruimte bestaat uit een <a href="/wiki/Ecru" title="Ecru">ecrukleurige</a> zijden ondergrond waarop in onder andere <a href="/wiki/Fluweel" title="Fluweel">fluweel</a>, <a href="/wiki/Damast_(textiel)" title="Damast (textiel)">damast</a> en <a href="/wiki/Brokaat" title="Brokaat">brokaat</a> ongeveer achthonderd planten, bloemen, vogels en enkele fabeldieren gedetailleerd zijn weergegeven. Feitelijk is de inrichting late <a href="/wiki/Chinoiserie" title="Chinoiserie">chinoiserie</a>. In 1800 werd deze kamer dan ook "Chinese kamer" genoemd. De fabelleeuwen en vogels zijn van Japanse origine. De rotspartijen, planten en bloemen zijn Hollands of Japans. Willem V gebruikte deze ruimte als zijn audiëntiekamer. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Jan_van_der_Heyden_-_Het_Huis_ten_Bosch.jpg" class="mw-file-description" title="Het Huis ten Bosch (circa 1665-1675), Jan van der Heyden (1637-1712)"><img alt="Het Huis ten Bosch (circa 1665-1675), Jan van der Heyden (1637-1712)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Jan_van_der_Heyden_-_Het_Huis_ten_Bosch.jpg/210px-Jan_van_der_Heyden_-_Het_Huis_ten_Bosch.jpg" decoding="async" width="210" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Jan_van_der_Heyden_-_Het_Huis_ten_Bosch.jpg/315px-Jan_van_der_Heyden_-_Het_Huis_ten_Bosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Jan_van_der_Heyden_-_Het_Huis_ten_Bosch.jpg/420px-Jan_van_der_Heyden_-_Het_Huis_ten_Bosch.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="390" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Het Huis ten Bosch (circa 1665-1675), <a href="/wiki/Jan_van_der_Heyden" title="Jan van der Heyden">Jan van der Heyden</a> (1637-1712)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Paleis_Huis_ten_Bosch_in_vogelvlucht_eind_zeventiende_eeuw.jpg" class="mw-file-description" title="Huis ten Bosch aan het eind van de 17e eeuw, gezien vanuit het noordwesten"><img alt="Huis ten Bosch aan het eind van de 17e eeuw, gezien vanuit het noordwesten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Paleis_Huis_ten_Bosch_in_vogelvlucht_eind_zeventiende_eeuw.jpg/210px-Paleis_Huis_ten_Bosch_in_vogelvlucht_eind_zeventiende_eeuw.jpg" decoding="async" width="210" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Paleis_Huis_ten_Bosch_in_vogelvlucht_eind_zeventiende_eeuw.jpg/315px-Paleis_Huis_ten_Bosch_in_vogelvlucht_eind_zeventiende_eeuw.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Paleis_Huis_ten_Bosch_in_vogelvlucht_eind_zeventiende_eeuw.jpg/420px-Paleis_Huis_ten_Bosch_in_vogelvlucht_eind_zeventiende_eeuw.jpg 2x" data-file-width="3083" data-file-height="2650" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Huis ten Bosch aan het eind van de 17e eeuw, gezien vanuit het noordwesten</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Tuinontwerp_Huis_ten_Bosch.jpg" class="mw-file-description" title="Tuinontwerp door Daniël Marot uit 1734-1737."><img alt="Tuinontwerp door Daniël Marot uit 1734-1737." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Tuinontwerp_Huis_ten_Bosch.jpg/210px-Tuinontwerp_Huis_ten_Bosch.jpg" decoding="async" width="210" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Tuinontwerp_Huis_ten_Bosch.jpg/315px-Tuinontwerp_Huis_ten_Bosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Tuinontwerp_Huis_ten_Bosch.jpg/420px-Tuinontwerp_Huis_ten_Bosch.jpg 2x" data-file-width="3532" data-file-height="2556" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Tuinontwerp door <a href="/wiki/Dani%C3%ABl_Marot_(1661-1752)" class="mw-redirect" title="Daniël Marot (1661-1752)">Daniël Marot</a> uit 1734-1737.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Jan_ten_Compe_(1713-1761)_Huis_ten_Bosch,_Holland.jpg" class="mw-file-description" title="Huis ten Bosch na de uitbreiding in 1733-1737 met twee vleugels en een nieuwe façade van het hoofdgebouw, door Jan ten Compe (1713-1761)"><img alt="Huis ten Bosch na de uitbreiding in 1733-1737 met twee vleugels en een nieuwe façade van het hoofdgebouw, door Jan ten Compe (1713-1761)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Jan_ten_Compe_%281713-1761%29_Huis_ten_Bosch%2C_Holland.jpg/210px-Jan_ten_Compe_%281713-1761%29_Huis_ten_Bosch%2C_Holland.jpg" decoding="async" width="210" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Jan_ten_Compe_%281713-1761%29_Huis_ten_Bosch%2C_Holland.jpg/315px-Jan_ten_Compe_%281713-1761%29_Huis_ten_Bosch%2C_Holland.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Jan_ten_Compe_%281713-1761%29_Huis_ten_Bosch%2C_Holland.jpg/420px-Jan_ten_Compe_%281713-1761%29_Huis_ten_Bosch%2C_Holland.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1025" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Huis ten Bosch na de uitbreiding in 1733-1737 met twee vleugels en een nieuwe façade van het hoofdgebouw, door <a href="/wiki/Jan_ten_Compe" title="Jan ten Compe">Jan ten Compe</a> (1713-1761)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Huis_ten_Bosch_(between_1734-1768)_front.jpg" class="mw-file-description" title="Voorzijde van Huis ten Bosch na de uitbreiding in 1733-1737, ingekleurde prent door anonieme kunstenaar"><img alt="Voorzijde van Huis ten Bosch na de uitbreiding in 1733-1737, ingekleurde prent door anonieme kunstenaar" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Huis_ten_Bosch_%28between_1734-1768%29_front.jpg/210px-Huis_ten_Bosch_%28between_1734-1768%29_front.jpg" decoding="async" width="210" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Huis_ten_Bosch_%28between_1734-1768%29_front.jpg/315px-Huis_ten_Bosch_%28between_1734-1768%29_front.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Huis_ten_Bosch_%28between_1734-1768%29_front.jpg/420px-Huis_ten_Bosch_%28between_1734-1768%29_front.jpg 2x" data-file-width="1758" data-file-height="1229" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Voorzijde van Huis ten Bosch na de uitbreiding in 1733-1737, ingekleurde prent door anonieme kunstenaar</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id=""Nationale_Konst-Gallery""><span id=".22Nationale_Konst-Gallery.22"></span>"Nationale Konst-Gallery"</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: "Nationale Konst-Gallery"" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: "Nationale Konst-Gallery""><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Toegangsbewijs_Nationaal_Kunstkabinet_in_Huis_in_het_Bosch.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Toegangsbewijs_Nationaal_Kunstkabinet_in_Huis_in_het_Bosch.jpg/260px-Toegangsbewijs_Nationaal_Kunstkabinet_in_Huis_in_het_Bosch.jpg" decoding="async" width="260" height="211" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Toegangsbewijs_Nationaal_Kunstkabinet_in_Huis_in_het_Bosch.jpg/390px-Toegangsbewijs_Nationaal_Kunstkabinet_in_Huis_in_het_Bosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Toegangsbewijs_Nationaal_Kunstkabinet_in_Huis_in_het_Bosch.jpg/520px-Toegangsbewijs_Nationaal_Kunstkabinet_in_Huis_in_het_Bosch.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3244" /></a><figcaption>Vrijbrief voor het "Nationaal Kunstkabinet op het Huis in het Bosch" op naam van <a href="/wiki/Alexander_Gogel" title="Alexander Gogel">Alexander Gogel</a>. Het was gemaakt door de prentmaker <a href="/wiki/Reinier_Vinkeles" title="Reinier Vinkeles">Reinier Vinkeles</a> naar een ontwerp van <a href="/wiki/Jan_Gerard_Waldorp" title="Jan Gerard Waldorp">Jan Gerard Waldorp</a>.</figcaption></figure> <p>Na de <a href="/wiki/Frans-Bataafse_tijd" class="mw-redirect" title="Frans-Bataafse tijd">Franse inval</a> van de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden</a>, begin 1795, werd paleis Huis ten Bosch door de Fransen als oorlogsbuit geconfisqueerd en overgedragen aan de nieuwe <a href="/wiki/Bataafse_Republiek" title="Bataafse Republiek">Bataafse Republiek</a>. Daarmee werd het nationaal bezit. Het meubilair werd grotendeels verkocht. Het gebouw deed dienst als staatsgevangenis tijdens de omwenteling in 1795 en drie jaar later onder het <a href="/wiki/Uitvoerend_Bewind" title="Uitvoerend Bewind">Uitvoerend Bewind</a>. Vervolgens werd het van 1800 tot 1805 deels ingericht als kunstmuseum. Deze "<a href="/wiki/Nationale_Konst-Gallery" title="Nationale Konst-Gallery">Nationale Konst-Gallery</a>" opende op 31 mei 1800 en was toegankelijk voor zes stuivers op initiatief van <a href="/wiki/Alexander_Gogel" title="Alexander Gogel">Alexander Gogel</a>.<sup id="cite_ref-Lunsingh_Scheurleer_1958_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lunsingh_Scheurleer_1958-21"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het was het eerste openbare museum in Nederland dat door het Rijk beheerd werd. De collectie bestond uit kunst afkomstig uit rijksgebouwen en uit de restanten kunstwerken die nog in de voormalige stadhouderlijke paleizen waren aangetroffen. De belangrijkste werken waren schilderijen van 17e-eeuwse Hollandse meesters die eigendom waren geweest van het Huis van Oranje.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>noot 6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het museum bevond zich op de eerste verdieping van de westelijke vleugel.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In dezelfde periode werd het oostelijk deel van het paleis verhuurd aan een bordeel.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Schimmelpenninck_en_Lodewijk_Napoleon">Schimmelpenninck en Lodewijk Napoleon</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Schimmelpenninck en Lodewijk Napoleon" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Schimmelpenninck en Lodewijk Napoleon"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In 1805-1806 was het paleis de zomerresidentie van <a href="/wiki/Raadpensionaris" title="Raadpensionaris">raadpensionaris</a> <a href="/wiki/Rutger_Jan_Schimmelpenninck_(1761-1825)" title="Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825)">Rutger Jan Schimmelpenninck</a> en vervolgens de vaste residentie van <a href="/wiki/Lodewijk_Napoleon_Bonaparte" class="mw-redirect" title="Lodewijk Napoleon Bonaparte">Lodewijk Napoleon</a>,<sup id="cite_ref-Lunsingh_Scheurleer_1958_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lunsingh_Scheurleer_1958-21"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> die in 1806 tot koning van <a href="/wiki/Koninkrijk_Holland" title="Koninkrijk Holland">Holland</a> werd benoemd. Op 18 juni 1806 nam hij met zijn echtgenote en twee zoontjes voor het eerst zijn intrek in Huis ten Bosch. De winter van 1806-1807 bracht hij door in het <a href="/wiki/Binnenhof_(Den_Haag)" title="Binnenhof (Den Haag)">Binnenhof</a> om begin april terug te keren naar, zoals het toen heette, Palais Royal du Bois. </p><p>Het middelste venster boven de entreedeur van de voorgevel werd tussen 1805 en 1807 versmald met een strook zandsteen.<sup id="cite_ref-metamorfose_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-metamorfose-26"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Daardoor werd dit venster even breed als de vensters aan weerszijden. Lodewijk Napoleon stond het paleis in 1807 tijdelijk af als noodopvang voor de slachtoffers van de <a href="/wiki/Leidse_buskruitramp" title="Leidse buskruitramp">Leidse buskruitramp</a>. Zelf verhuisde hij in 1807 naar Utrecht en later naar Amsterdam. </p><p>Hoewel Lodewijk Napoleon slechts kort in Huis ten Bosch woonde, had hij een grote invloed op het interieur en exterieur. Zijn uitbreidingen en verfraaiingen betekenden de introductie van de <a href="/wiki/Empirestijl" title="Empirestijl">empirestijl</a> in Nederland. Zo liet hij de schuiframen met kleine roeden vervangen door veel grotere vensters in empirestijl. Het oorspronkelijke zandsteen van de gevel werd in 1806 opnieuw voorzien van een geschilderde afwerking in een zandsteenkleur.<sup id="cite_ref-metamorfose_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-metamorfose-26"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>noot 7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kort na 1806 werden de vensteropeningen aan weerszijden van de hoofdentree verlaagd en de kozijnen vermaakt tot deuren met bovenlichten.<sup id="cite_ref-metamorfose_26-3" class="reference"><a href="#cite_note-metamorfose-26"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Veel van het empirestijl-meubilair dat hij invoerde of in Holland liet maken, staat tot op de dag van vandaag in het paleis. De volgende gebruiker was de Franse gouverneur <a href="/wiki/Charles-Fran%C3%A7ois_Lebrun" title="Charles-François Lebrun">Charles-François Lebrun</a>, die het van 1810 tot 1813 kreeg toegewezen als buitenverblijf, maar hij zou er weinig gebruik van hebben gemaakt.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Koninklijk_paleis_van_de_Oranjes">Koninklijk paleis van de Oranjes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Koninklijk paleis van de Oranjes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Koninklijk paleis van de Oranjes"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Toen in 1815 Nederland opnieuw een <a href="/wiki/Monarchie" title="Monarchie">monarchie</a> werd, met koning <a href="/wiki/Willem_I_der_Nederlanden" title="Willem I der Nederlanden">Willem I</a> aan het hoofd, werd Huis ten Bosch weer woonhuis van de Oranjes. Willem I verbleef er regelmatig. Op 2 juli 1814 werd de Russische <a href="/wiki/Tsaar" title="Tsaar">tsaar</a> <a href="/wiki/Alexander_I_van_Rusland" title="Alexander I van Rusland">Alexander I</a> er ontvangen.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Na de abdicatie van Willem I in 1840 bleef hij tot aan zijn dood van Paleis Huis ten Bosch gebruikmaken. Hij bracht in Nederland de zomers door.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>noot 8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bij <a href="/wiki/Koninklijk_besluit" title="Koninklijk besluit">koninklijk besluit</a> van 24 februari 1842 werd Huis ten Bosch officieel door het Rijk ter beschikking gesteld aan de Koning.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>noot 9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Bij de onderling geregelde <a href="/wiki/Scheiding_van_tafel_en_bed" class="mw-redirect" title="Scheiding van tafel en bed">scheiding van tafel en bed</a> tussen koning <a href="/wiki/Willem_III_der_Nederlanden" title="Willem III der Nederlanden">Willem III</a> en koningin <a href="/wiki/Sophie_van_Wurtemberg" class="mw-redirect" title="Sophie van Wurtemberg">Sophie</a>, op 25 december 1855, kreeg de laatste Huis ten Bosch toegewezen als zomerverblijf. Na haar overlijden in 1877 stond het lange tijd leeg. </p><p>Eind negentiende eeuw werd de toen witte verflaag van de voorgevel verwijderd. Schilderlagen verwijderen en het daarmee blootleggen van het oorspronkelijke materiaal was toen een trend in de monumentenzorg. Zo kwam de natuurlijke zandsteenkleur weer in zicht. Kort daarna kreeg de voorgevel een grijzige zandsteenkleurige afwerking. Uit historisch fotomateriaal blijkt dat de raamkozijnen tot circa 1890 in witte kleur waren afgewerkt. Kort na 1890 werden de witte raamkozijnen in een donkere, mogelijk bruine of groene, kleur geschilderd.<sup id="cite_ref-metamorfose_26-4" class="reference"><a href="#cite_note-metamorfose-26"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Koningin <a href="/wiki/Wilhelmina_der_Nederlanden" title="Wilhelmina der Nederlanden">Wilhelmina</a> stelde het paleis in 1899 beschikbaar voor de eerste <a href="/wiki/Vredesconferentie_van_Den_Haag" class="mw-redirect" title="Vredesconferentie van Den Haag">Haagse vredesconferentie</a>.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>noot 10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zelf verbleef ze 's winters op <a href="/wiki/Paleis_Noordeinde" title="Paleis Noordeinde">Paleis Noordeinde</a> en 's zomers op <a href="/wiki/Paleis_Het_Loo" title="Paleis Het Loo">Het Loo</a>. Maar toen ze van 1914 tot 1918 vanwege de oorlog aan de landsgrenzen Den Haag niet kon verlaten, werd Huis ten Bosch haar vaste verblijf. Na de <a href="/wiki/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a> gaf Wilhelmina in de zomerse maanden weer de voorkeur aan Het Loo. </p><p>Het gezin van Juliana verbleef vanwege de Duitse oorlogsdreigingen vanaf eind 1939 regelmatig in Den Haag, soms in Huis ten Bosch.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Na de Duitse invasie op 9 april 1940 in Denemarken en Noorwegen werden uit de Oranjezaal alle zeventiende-eeuwse schilderijen in veiligheid gebracht. De doeken werden vooralsnog opgeslagen in de tuinkamer onder de Oranjezaal, de grotere opgerold op cilinders.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Wilhemina woonde er opnieuw, doch slechts voor kort, vlak voor de invasie van <a href="/wiki/Nazi-Duitsland" title="Nazi-Duitsland">nazi-Duitsland</a> in 1940.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>noot 11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De nacht van 9 op 10 mei bracht de koninklijke familie door in de bunker van Huis ten Bosch.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>noot 12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dat was de eerste en meteen de laatste keer dat de bunker gebruikt werd waarvoor hij bedoeld was.<sup id="cite_ref-Flip_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-Flip-41"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>noot 13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Op 10 mei vond de invasie plaats. Duitse parachutisten landden in de nabijheid van Huis ten Bosch in een vergeefse poging de koninklijke familie en het <a href="/wiki/Nederlands_kabinet" title="Nederlands kabinet">kabinet</a> te ontvoeren.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>noot 14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De Nederlandse legerleiding gaf vervolgens aan haar veiligheid in Huis ten Bosch niet langer te kunnen waarborgen, waarop ze op het eind van de ochtend met haar familie naar Paleis Noordeinde ging, dat volgens de legerleiding beter beveiligd kon worden. </p><p>Op 16 september 1941 werden alle particuliere bezittingen van Wilhelmina in Huis ten Bosch geconfisqueerd door de Duitse bezettende macht.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Later in de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> hadden de Duitsers plannen om het paleis de bestemming te geven van 'Museum der Statthalterzeit' ('Museum van de Stadhouderstijd'). Alle verwijzingen naar latere Oranjes zouden dan uit het paleis verwijderd worden.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het plan vond geen doorgang. </p><p>Bijna was Paleis Huis ten Bosch in de Tweede Wereldoorlog afgebroken door de Duitse bezetters, omdat er een <a href="/wiki/Tankgracht" title="Tankgracht">tankgracht</a> voor de verdediging van Den Haag moest worden aangelegd. De twee Pieter Posthuizen, de belangrijkste dienstgebouwen en daterend uit eind eerste helft van de 17e eeuw, werden in 1943 voor deze tankgracht afgebroken.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>noot 15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Aan het eind van de oorlog werd het Haagse Bos door de Duitsers gebruikt als lanceerplaats voor hun <a href="/wiki/V-1_(raket)" class="mw-redirect" title="V-1 (raket)">V-1</a> en <a href="/wiki/V2_(raket)" title="V2 (raket)">V-2</a>-raketten, hetgeen leidde tot een <a href="/wiki/Royal_Air_Force" title="Royal Air Force">RAF</a>-bombardement. Hoewel het paleis zelf geen doelwit was, raakte het wel beschadigd. Zo bleef geen raam heel en daken en gevel vertoonden gaten door inslagen, waardoor regen en wind vrij spel kregen. De kunstschatten waren tijdig opgeslagen. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Paleis_Huis_ten_Bosch,_koepel_met_koninklijke_standaard.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_koepel_met_koninklijke_standaard.jpg/260px-Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_koepel_met_koninklijke_standaard.jpg" decoding="async" width="260" height="221" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_koepel_met_koninklijke_standaard.jpg/390px-Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_koepel_met_koninklijke_standaard.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_koepel_met_koninklijke_standaard.jpg/520px-Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_koepel_met_koninklijke_standaard.jpg 2x" data-file-width="2722" data-file-height="2310" /></a><figcaption><a href="/wiki/Koepel_(bouwkunst)" title="Koepel (bouwkunst)">Koepel</a> boven de Oranjezaal met <a href="/wiki/Standaard_(herkenningsteken)" title="Standaard (herkenningsteken)">koninklijke standaard</a>, die aangeeft dat de koning in het land is.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Na de oorlog werd het paleis gerestaureerd en weer bewoonbaar gemaakt. Koningin <a href="/wiki/Juliana_der_Nederlanden" title="Juliana der Nederlanden">Juliana</a> en prins <a href="/wiki/Bernhard_van_Lippe-Biesterfeld" title="Bernhard van Lippe-Biesterfeld">Bernhard</a> ontvingen van het Nederlandse volk de tuinbeplanting als cadeau voor hun 12½-jarig huwelijk. In maart 1958 werd de Wassenaarse vleugel ter gelegenheid van het meerdaagse staatsbezoek van de Britse koningin <a href="/wiki/Elizabeth_II_van_het_Verenigd_Koninkrijk" title="Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk">Elizabeth II</a> en prins <a href="/wiki/Philip_Mountbatten" title="Philip Mountbatten">Philip</a> tijdelijk afgestaan aan het vorstelijke paar.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>noot 16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Van 1960 tot 1980 woonden <a href="/wiki/Piet_de_Jong_(politicus)" title="Piet de Jong (politicus)">Piet de Jong</a> en zijn gezin in het oostelijke Pieter Posthuis.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>noot 17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Prins <a href="/wiki/Claus_van_Amsberg" title="Claus van Amsberg">Claus</a>, die in oktober 2002 overleed, woonde er vanaf augustus 2001. Volgens zijn vriend Avi Primor voelde hij zich er onder de gegeven omstandigheden - Claus had onder meer de <a href="/wiki/Ziekte_van_Parkinson" title="Ziekte van Parkinson">Ziekte van Parkinson</a> - prettiger dan in Huis ten Bosch. Claus' echtgenote, koningin Beatrix, kwam er vaak.<sup id="cite_ref-group_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-group-53"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>noot 18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Later trokken prins <a href="/wiki/Constantijn_der_Nederlanden" title="Constantijn der Nederlanden">Constantijn der Nederlanden</a> en zijn gezin erin.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Prins <a href="/wiki/Friso_van_Oranje-Nassau_van_Amsberg" title="Friso van Oranje-Nassau van Amsberg">Friso</a>, de tweede zoon van Beatrix en Claus, werd aan het eind van zijn leven - als hij in coma ligt ten gevolge van een ski-ongeluk - in dit Pieter Posthuis verzorgd.<sup id="cite_ref-group_53-2" class="reference"><a href="#cite_note-group-53"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het was De Jong, die in 1967-1971 minister-president was, die koningin Juliana overhaalde om de wekelijkse op maandag te houden gesprekken tussen staatshoofd en minister-president in het vervolg op Huis ten Bosch te laten plaatsvinden. Tot dan werden die gesprekken tussen Juliana en de minister-president op <a href="/wiki/Paleis_Soestdijk" title="Paleis Soestdijk">Paleis Soestdijk</a> in <a href="/wiki/Baarn" title="Baarn">Baarn</a> gehouden. De Jong vond dat hij door de grote afstand en het steeds drukker wordende autoverkeer te veel kostbare tijd verloor. Sindsdien vinden de wekelijkse gesprekken tussen staatshoofd en minister-president nog steeds plaats op Huis ten Bosch. </p><p>Op 10 augustus 1981 (een jaar na haar aantreden) betrok koningin Beatrix met haar gezin het paleis. Na haar abdicatie op 30 april 2013 is zij hier officieel tot 4 februari 2014 blijven wonen.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De privévertrekken van Beatrix waren in de Wassenaarse vleugel. De Haagse vleugel werd gebruikt als gastenverblijf en voor ondersteunende doeleinden. Het hoofdgebouw had een representatieve functie – hier werden onder meer de ministers beëdigd en belangrijke buitenlandse gasten ontvangen. Beatrix gebruikte <a href="/wiki/Paleis_Noordeinde" title="Paleis Noordeinde">Paleis Noordeinde</a> als werkpaleis. </p><p>Het paleis, dat een vloeroppervlak heeft van 8785 m², staat in het noorden van het Haagse Bos op een <a href="/wiki/Slotgracht" title="Slotgracht">omgracht</a> terrein van zestien <a href="/wiki/Hectare" title="Hectare">hectare</a>. De hoofdingang is te vinden in het verlengde van de Laan van Huis ten Bosch, aan de noordoostkant van het paleis. Aan de Bezuidenhoutseweg is ook een entree. Het officiële adres is 's-Gravenhaagse Bos 10. Sinds 13 januari 2019 woont koning Willem-Alexander met zijn gezin in Paleis Huis ten Bosch.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het is de residentie van de Koning, waartoe het gebruikt wordt voor representatieve doeleinden als officiële ontvangsten van hoogwaardigheidsbekleders. Eigenaar is de Staat der Nederlanden, die het terrein met bijgebouwen, tuin, tennisbaan en zwembad <a href="/wiki/Om_niet" title="Om niet">om niet</a> ter beschikking heeft gesteld. Het is een wettelijke taak van de <a href="/wiki/Rijksoverheid" title="Rijksoverheid">Rijksoverheid</a> om hiervoor zorg te dragen.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>noot 19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tevens is de Staat der Nederlanden verantwoordelijk voor de bouwkundige staat, stoffering en inrichting.<sup id="cite_ref-kosten_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-kosten-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De uitvoering is in handen van het <a href="/wiki/Rijksvastgoedbedrijf" title="Rijksvastgoedbedrijf">Rijksvastgoedbedrijf</a>. Het paleis staat in de <a href="/wiki/Top_100_van_de_Rijksdienst_voor_de_Monumentenzorg" title="Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg">Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Renovaties_na_Tweede_Wereldoorlog">Renovaties na Tweede Wereldoorlog</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Renovaties na Tweede Wereldoorlog" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Renovaties na Tweede Wereldoorlog"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De eerste renovatie na de Tweede Wereldoorlog was in de jaren 1945-1946. Het hele paleis werd hersteld van zware oorlogsbeschadigingen. In de jaren 1950-1956 vond er een grondige verbouwing plaats om het hoofdgebouw geschikter te maken als tweede woonpaleis voor het gezin van koningin Juliana. Zo kreeg het paleis voor het eerst centrale verwarming.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>noot 20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het hele paleis kreeg een warmwaterleiding en het aantal badkamers werd vermeerderd van twee naar twaalf. De prinsessen <a href="/wiki/Beatrix_der_Nederlanden" title="Beatrix der Nederlanden">Beatrix</a> en <a href="/wiki/Irene_van_Lippe-Biesterfeld" class="mw-redirect" title="Irene van Lippe-Biesterfeld">Irene</a> kregen er een eigen appartement, bestaande uit een zitkamer, slaapkamer met badkamer, theekeuken en een ruimte voor de garderobe. Een schouw die eerst in het <a href="/w/index.php?title=Stadhouderlijk_Kwartier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stadhouderlijk Kwartier (de pagina bestaat niet)">Stadhouderlijk Kwartier</a> had gestaan en later verhuisde naar het <a href="/wiki/Paleis_op_de_Dam" title="Paleis op de Dam">Paleis op de Dam</a> in Amsterdam, kreeg een plaats in de zogenaamde Blauwe kamer. De keukens werden zodanig gemoderniseerd dat er maaltijden tot voor zestig personen bereid konden worden. De in 1943 op last van de Duitsers afgebroken Pieter Posthuizen werden met deels de oorspronkelijke bouwmaterialen herbouwd; een ervan kreeg de functie van tuinbaaswoning en garage. De raamkozijnen en deuren van de voorgevel van het paleis werden wit geschilderd om het achttiende-eeuwse karakter te benadrukken. Ook de voorgevel kreeg een nieuwe verflaag en werd warm-grijs van kleur.<sup id="cite_ref-metamorfose_26-5" class="reference"><a href="#cite_note-metamorfose-26"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In verband met de voorgenomen troonsbestijging van kroonprinses Beatrix onderging het complex in 1977-1981 groot onderhoud waarbij enkele gerichte restauraties werden uitgevoerd, <a href="/wiki/Zwam" class="mw-redirect" title="Zwam">zwam</a> en <a href="/wiki/Boktor" class="mw-redirect" title="Boktor">boktor</a> werden bestreden en diverse installaties werden vernieuwd.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>noot 21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De voorgevel kreeg een witte verflaag.<sup id="cite_ref-metamorfose_26-6" class="reference"><a href="#cite_note-metamorfose-26"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de betimmering van de zitkamer in het vorstenappartement in de Haagse vleugel werden achttiende-eeuwse behangsels van <a href="/wiki/Dirk_van_der_Aa" title="Dirk van der Aa">Dirk van der Aa</a> ingebouwd die in 1975 bij inventariseerwerkzaamheden gevonden waren op de vliering van Huis ten Bosch. Ze vertonen een symbolische weergave van de gaven van de natuur. Op de drie behangsels zijn <a href="/wiki/Putti" class="mw-redirect" title="Putti">putti</a> te zien, op het grootste met druiven en druivenranken. Op de twee kleinere staan ze afgebeeld met druiven, bloemen en korenschoven. Op een van de twee kleinste behangsels zijn musicerende putti in de wolken te zien.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tegelijkertijd werden op de vliering vijf achttiende-eeuwse kamerbehangsels aangetroffen van de hand van <a href="/wiki/Aart_Schouman" title="Aart Schouman">Aart Schouman</a>. Afgebeeld zijn dieren en vogels uit de <a href="/wiki/Menagerie" title="Menagerie">menagerie</a> van prins Willem V, die zich in zijn tijd in de buurt van Huis ten Bosch bevond. Op een van de behangsels is Huis ten Bosch in de verte waar te nemen.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ze werden bij de restauratiewerkzaamheden van 1977-1981 verwerkt in de koninklijke eetkamer van de Wassenaarse vleugel.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zowel de behangsels van Van der Aa als die van Schouman bevonden zich oorspronkelijk in de vertrekken van het Stadhouderlijk Kwartier. </p><p>De projectkosten van de restauratiewerkzaamheden van 1977-1981 kwamen uit op 24 miljoen <a href="/wiki/Nederlandse_gulden" title="Nederlandse gulden">gulden</a>. Reparaties van scheuren werden echter "zeer oppervlakkig en niet erg deskundig uitgevoerd", aldus een inspectierapport.<sup id="cite_ref-Kees_67-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kees-67"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De kostbare tweehonderd jaar oude wandbespanning in de Japanse kamer diende ook hoognodig gerenoveerd te worden, maar daar was niet direct een financiële mogelijkheid toe. De acht panelen werden daarop in 1979 opgeslagen en tijdelijk vervangen door een egale zijden bespanning. Pas in 1991 werd begonnen met de vier miljoen gulden kostende restauratie, die twee jaar in beslag nam.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>noot 22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Beatrix was jarenlang erg terughoudend om aan het complex verder onderhoud en ingrijpendere aanpassingen te laten verrichten.<sup id="cite_ref-Kees_67-1" class="reference"><a href="#cite_note-Kees-67"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>noot 23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Toen Willem-Alexander in 2013 de troon besteeg, werd besloten tot een grondige renovatie van het hele paleis, de Pieter Posthuizen, de tennisbaan en de tuin. Zo zat er houtworm in de panelen van de Japanse kamer en <a href="/wiki/Franjestaarten" title="Franjestaarten">franjestaarten</a> hadden het behang in de Chinese kamer aangetast. Gordijnen in deze ruimte waren tot op de draad versleten. Er kwamen onder meer nieuwe liften, een nieuwe keuken, alle leidingen werden vervangen en er werd overgegaan tot een volledig herstel van gevel en dak, tot een vervanging van de bordestrap, tot asbestsanering en tot houtrot- en ongediertebestrijding.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>noot 24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De Wassenaarse vleugel kreeg een tweede trap om werk en privé beter te scheiden en meer daglicht, onder meer door van een blind raam een echt raam te maken in de werkkamer van Willem-Alexander. Kleine ruimten werden er samengevoegd.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>noot 25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een personeelsruimte op de begane grond van deze vleugel werd toegevoegd aan het woongedeelte van het koningsgezin en kreeg naar buiten openslaande deuren. De behangsels van Schouman werden gerestaureerd.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>noot 26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ter vervanging van niet meer bruikbare zeventiende-eeuwse houten vloerdelen in het hoofdgebouw werd van elders betrokken even oud grenenhout gebruikt met een passende kleur en structuur. Na de renovatie van 2015-2019 stamde nog tachtig procent van de in het hoofdgebouw aanwezige houten vloerdelen uit de eerste bouwperiode.<sup id="cite_ref-hout_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-hout-7"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 2018 kreeg de voorgevel de tint terug, zoals deze in de negentiende eeuw was: een zandsteenkleur met groene raamkozijnen.<sup id="cite_ref-metamorfose_26-7" class="reference"><a href="#cite_note-metamorfose-26"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De Groene salon in het hoofdgebouw raakte bij de renovatie van 2015-2019 zijn uit de zeventiende eeuw stammende karakteristieke groene kleur en zelfs zijn naam kwijt. Aan de wanden kwamen symbolische portretten van koning Willem-Alexander, koningin <a href="/wiki/M%C3%A1xima_Zorreguieta" title="Máxima Zorreguieta">Máxima</a> en kroonprinses <a href="/wiki/Catharina-Amalia_der_Nederlanden" title="Catharina-Amalia der Nederlanden">Amalia</a> die opgebouwd werden uit een beknopte, horizontale weergave van hun DNA-fragmenten. Daarnaast werden voor de grote achterwand DNA-codes gebruikt die niet alleen bij de koning, maar ook bij veel Nederlanders voorkomen; dit 'portret' kreeg de titel 'Burger van de wereld'. De 'portretten' werden vervaardigd door de Nederlandse kunstenaar Jacob van der Beugel.<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hij gebruikte er zo'n 60.000 kleitabletjes voor. Naar eigen zeggen had hij drie jaar aan de vervaardiging van de tabletjes gewerkt en drie weken om ze aan de muren te rangschikken. De naam van de salon werd veranderd in die van DNA-salon. </p><p>Ook de Blauwe salon, eveneens in het hoofdgebouw, onderging een metamorfose. In deze ontvangstkamer werden de blauwe wandbespanning en gordijnen van blauwe zijdedamast vervangen door geweven doeken waarop voorwerpen werden afgebeeld die symbool stonden voor gebeurtenissen of personen die in het leven van Willem-Alexander en Máxima een rol hebben gespeeld. De Nederlandse kunstenaar-ontwerpers Liesbeth Abbenes en Maurice Scheltens ontwierpen een wand met voorwerpen voor Willem-Alexander, een andere voor die voor Máxima en een derde voor die voor hun beiden. Op die voor de koning verschenen onder meer een paar schaatsen en een <a href="/wiki/Elfstedenkruisje" title="Elfstedenkruisje">elfstedenkruisje</a>. Een stropdas moet herinneren aan zijn vader, toen die bij een lezing in 1998 demonstratief zijn stropdas op de grond gooide om aan te geven dat die niet meer zo vaak gedragen moesten worden. Een spaarpot gemaakt van een kokosnoot symboliseert Máxima's werk op het gebied van <a href="/wiki/Microkrediet" title="Microkrediet">microkredieten</a> voor de Verenigde Naties. Een brandend kaarsje uit <a href="/wiki/Lech_(Vorarlberg)" title="Lech (Vorarlberg)">Lech</a> werd toegevoegd ter nagedachtenis aan de vroeg overleden broer van Willem-Alexander, prins <a href="/wiki/Friso_van_Oranje-Nassau_van_Amsberg" title="Friso van Oranje-Nassau van Amsberg">Friso</a>. Een <a href="/wiki/Bandoneon" title="Bandoneon">bandoneon</a> herinnert aan hun huwelijksdag. De doeken werden geweven door het Nederlandse bedrijf EE Exclusives. De kamer behield zijn overwegend blauwe kleur. </p><p>In het midden van de vestibule kwam een kroonluchter van het Nederlandse ontwerpbureau <a href="/w/index.php?title=Studio_Drift&action=edit&redlink=1" class="new" title="Studio Drift (de pagina bestaat niet)">Studio Drift</a>. Het is op verzoek van koningin Máxima een vergrote versie van een eindexamenwerkstuk van Lonneke Gordijn, de helft van het duo. Het bestaat uit meerdere groepen bolle ledlampjes bedekt met de pluizen van <a href="/wiki/Paardenbloem" title="Paardenbloem">paardenbloemen</a>. De pluizen werden zaadje voor zaadje vastgelijmd.<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De projectkosten voor de renovatie van 2015-2019 werden in eerste instantie begroot op 59 miljoen euro, waarvan voor de basisinrichting zes miljoen euro werd uitgetrokken.<sup id="cite_ref-kosten_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-kosten-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In november 2017 werd duidelijk dat de totale kosten in elk geval 4,1 miljoen euro duurder uitvielen.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>noot 27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Alle kosten voor de inrichting van de privévertrekken van het koninklijk gezin werden door het Rijk gedragen.<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Oranjezaal">Oranjezaal</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Oranjezaal" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Oranjezaal"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Oranjezaal, gelegen onder de centrale koepel van het classicistische hoofdgebouw, is een belangrijk monument van de <a href="/wiki/Gouden_Eeuw_(Nederland)" title="Gouden Eeuw (Nederland)">Gouden Eeuw</a>. Oorspronkelijk was de opzet om de wanden vol te hangen met portretten van Europese vorsten en hun eega's.<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Na het overlijden van prins Frederik Hendrik in 1647 wijzigde zijn weduwe die plannen in schilderstukken te zijner nagedachtenis. </p><p>Frederik Hendrik wordt afgebeeld als iemand met een goddelijke status. De schilderijen op de onderste rij stellen triomfpoorten voor zoals die bij bezoeken van vorsten in Europese steden door het ontvangende volk opgericht werden. Allerlei figuren op de onderste schilderijen houden tribuut in hun handen of op hun hoofd of het wordt per wagen aangevoerd. Het symboliseert dat het Frederik Hendrik was die het land welvaart bracht. Amalia trachtte daarmee te verduidelijken dat de Oranjes een moreel recht hadden op een erfelijk stadhouderschap. Dat zij dit nodig vond, blijkt uit het gegeven dat het stadhouderschap in 1650 werd afgeschaft. Met de schilderijenvoorstelling probeerde Amalia te bewerkstelligen dat de Oranjes in het centrum van de macht bleven. </p><p>De schilderwerken werden tussen 1648 en 1652 in opdracht van Amalia van Solms uitgevoerd door twaalf schilders onder regie van de architect-schilder <a href="/wiki/Jacob_van_Campen" title="Jacob van Campen">Jacob van Campen</a>. De reeks bestaat uit 39 doeken en <a href="/wiki/Paneel_(kunst)" title="Paneel (kunst)">panelen</a> en een aantal gewelfschilderingen.<sup id="cite_ref-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie-83"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De schilders waren geselecteerd door Van Campen en <a href="/wiki/Constantijn_Huygens" title="Constantijn Huygens">Constantijn Huygens</a>, in samenwerking met Amalia van Solms. De gekozen schilders waren leerlingen van of werkten in de stijl van <a href="/wiki/Peter_Paul_Rubens" title="Peter Paul Rubens">Rubens</a><sup id="cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-van_der_Ploeg_1998-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:55</sup> en Amalia noemde ze de voornaamste destijds levende schilders in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. De opdracht voor het decoreren van deze zaal was een van de belangrijkste uit de Nederlandse Gouden Eeuw en heeft daarom een groot historisch en artistiek belang. De werken, waaronder 31 op groot formaat,<sup id="cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-4" class="reference"><a href="#cite_note-van_der_Ploeg_1998-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:55</sup> vormen een lof- en lijkrede op Frederik Hendrik<sup id="cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-5" class="reference"><a href="#cite_note-van_der_Ploeg_1998-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:52</sup> en zijn een staalkaart van de contemporaine schilderkunst. De westzijde heeft als onderwerp de geboorte en jeugd van Frederik Hendrik, als zijnde het begin van een Gouden Tijdperk. De noordzijde verbeeldt het politieke en militaire leven van de prins. De zuidzijde verhaalt <a href="/wiki/Dynastie" title="Dynastie">dynastiek</a> belangrijke huwelijken. Dat van stadhouder Frederik Hendrik met Amalia van Solms, van prins <a href="/wiki/Willem_II_van_Oranje" title="Willem II van Oranje">Willem II</a> met de Engelse prinses <a href="/wiki/Maria_Henri%C3%ABtte_Stuart" title="Maria Henriëtte Stuart">Maria Henriëtte</a> en van prinses <a href="/wiki/Louise_Henri%C3%ABtte_van_Nassau" title="Louise Henriëtte van Nassau">Louise Henriëtte</a> met keurvorst <a href="/wiki/Frederik_Willem_I_van_Brandenburg" title="Frederik Willem I van Brandenburg">Frederik Willem I van Brandenburg</a>. De oostzijde van de zaal is gewijd aan de overwinning en verheffing van Frederik Hendrik.<sup id="cite_ref-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie_83-1" class="reference"><a href="#cite_note-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie-83"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De schilders zijn <a href="/wiki/Theodoor_van_Thulden" title="Theodoor van Thulden">Theodoor van Thulden</a>, <a href="/wiki/Caesar_van_Everdingen" title="Caesar van Everdingen">Caesar van Everdingen</a>, <a href="/wiki/Salomon_de_Bray" title="Salomon de Bray">Salomon de Bray</a>, <a href="/wiki/Thomas_Willeboirts_Bosschaert" title="Thomas Willeboirts Bosschaert">Thomas Willeboirts Bosschaert</a>, <a href="/wiki/Jan_Lievens" title="Jan Lievens">Jan Lievens</a>, <a href="/wiki/Christiaen_van_Couwenbergh" title="Christiaen van Couwenbergh">Christiaen van Couwenbergh</a>, <a href="/wiki/Pieter_Soutman" title="Pieter Soutman">Pieter Soutman</a>, <a href="/wiki/Gonzales_Coques" title="Gonzales Coques">Gonzales Coques</a>, <a href="/wiki/Jacob_Jordaens" title="Jacob Jordaens">Jacob Jordaens</a>, <a href="/wiki/Pieter_de_Grebber" title="Pieter de Grebber">Pieter de Grebber</a>, <a href="/wiki/Adriaen_Hanneman" title="Adriaen Hanneman">Adriaen Hanneman</a> en <a href="/wiki/Gerard_van_Honthorst" title="Gerard van Honthorst">Gerard van Honthorst</a>.<sup id="cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-6" class="reference"><a href="#cite_note-van_der_Ploeg_1998-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:50-55</sup> Een beschilderd houten reliëf boven de entreedeur van de zaal is van de hand van meester beeldhouwer <a href="/wiki/Pieter_Adriaensz._%27t_Hooft" title="Pieter Adriaensz. 't Hooft">Pieter Adriaensz. 't Hooft</a>. Het stelt twee ruiters voor die strijden om een lauwerkrans. </p><p>De ruimte heeft een kruisvorm met afgeschuinde hoeken. De zaal wordt overdekt met een houten gewelf. De lichtkoepel heeft aan de binnenkant een omgang met balustrade van vijf voet breed. Waarschijnlijk was de omgang bedoeld voor het laten plaatsnemen van muzikanten bij festiviteiten. Overblijfselen van een podium zijn bij een onderzoek teruggevonden. In 1805 werd op verzoek van Schimmelpenninck een directe verbinding gemaakt tussen de Oranjezaal en de westelijk ervan gelegen Japanse zaal. Hiervoor werd in de Oranjezaal de monumentale schoorsteenmantel verwijderd. De nieuwe deuren van deze doorgang werden beschilderd door de kunstschilder C. van Cuylenborgh. </p><p>Huygens bedacht de Latijnse tekst voor in de lichtkoepel. Op acht houten balken staat: </p><p>FR[EDERICO]. HENRICO PRINC[IPI].<br /> ARAUS[IONIS]. IPSUM SESE<br /> UNICUM IPSO DIGNUM<br /> LUCTUS ET AMORIS<br /> AETERNI MON[UMENTUM]. AMALIA<br /> DE SOLMS VIDUA<br /> INCONSOLABILIS MARITO<br /> INCOMPARABILI P[OSUIT]. </p><p>Er zijn meerdere vertalingen mogelijk. C.J. Vooys vertaalde het als volgt: 'Voor haar onvergetelijke gemaal Frederik Hendrik Prins van Oranje, heeft zijn ontroostbare weduwe Amalia van Solms als uiting van haar rouw en onvergankelijke liefde een gedenkteken opgericht, dat op zichzelf zonder weerga is en daarom juist hem waardig'.<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ten tijde van prins Willem V werden in de Oranjezaal toneelvoorstellingen en concerten gegeven, ook werden er balletten en opera's opgevoerd. Een van de uitvoerenden was <a href="/wiki/Ludwig_van_Beethoven" title="Ludwig van Beethoven">Ludwig van Beethoven</a>, in 1783.<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>noot 28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nog voorafgaand aan de Duitse inval in 1940 werden alle schilderijen gedemonteerd en opgeborgen onder de zaalvloer. Drie doeken werden daarbij opgerold, onder meer gebeurde dat met het grootste schilderij: de <i>Triomftocht van Frederik Hendrik</i> van de Zuid-Nederlandse schilder Jordaens dat 728 cm hoog en 755 cm breed is. In 1941 werden alle schilderijen buiten het paleiscomplex in veiligheid gebracht, eerst in de <a href="/wiki/Kunstbunkers_bij_Zandvoort" title="Kunstbunkers bij Zandvoort">kunstbunkers bij Zandvoort</a> en in 1942 in een nieuw aangelegde bomvrije <a href="/wiki/Kunstbunker_bij_Paasloo" class="mw-redirect" title="Kunstbunker bij Paasloo">bunker in Paasloo</a>. Na de oorlog keerden ze in twee transporten, in februari en april 1946, terug naar de Oranjezaal. Alleen bij het grote schilderij van Jordaens diende enkele herstelwerkzaamheden verricht te worden. De rest was in goede staat gebleven.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>noot 29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Op 24 maart 2014 dineerden enkele tientallen regeringsleiders en ministers in de Oranjezaal ter gelegenheid van de <a href="/wiki/Nuclear_Security_Summit_2014" title="Nuclear Security Summit 2014">Nucleaire Veiligheidstop</a> in Den Haag. </p> <dl><dt>Werken in de Oranjezaal (selectie)</dt></dl> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:The_birth_of_Frederik_Hendrik,_by_Caesar_van_Everdingen.jpg" class="mw-file-description" title="Allegorie op de geboorte van Frederik Hendrik (Caesar van Everdingen)"><img alt="Allegorie op de geboorte van Frederik Hendrik (Caesar van Everdingen)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/The_birth_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Caesar_van_Everdingen.jpg/116px-The_birth_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Caesar_van_Everdingen.jpg" decoding="async" width="116" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/The_birth_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Caesar_van_Everdingen.jpg/174px-The_birth_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Caesar_van_Everdingen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/The_birth_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Caesar_van_Everdingen.jpg/232px-The_birth_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Caesar_van_Everdingen.jpg 2x" data-file-width="3620" data-file-height="5609" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Allegorie_(beeldende_kunst)" title="Allegorie (beeldende kunst)">Allegorie</a> op de geboorte van Frederik Hendrik (<a href="/wiki/Caesar_van_Everdingen" title="Caesar van Everdingen">Caesar van Everdingen</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:The_Education_of_Frederik_Hendrik,_by_Theodoor_van_Thulden.jpg" class="mw-file-description" title="De opvoeding van Frederik Hendrik (Theodoor van Thulden)"><img alt="De opvoeding van Frederik Hendrik (Theodoor van Thulden)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/The_Education_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg/113px-The_Education_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg" decoding="async" width="113" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/The_Education_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg/170px-The_Education_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/The_Education_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg/226px-The_Education_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg 2x" data-file-width="3485" data-file-height="5540" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De opvoeding van Frederik Hendrik (<a href="/wiki/Theodoor_van_Thulden" title="Theodoor van Thulden">Theodoor van Thulden</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Frederik_Hendrik_and_Maurits_as_generals,_by_Thomas_Willeboirts_Bosschaert.jpg" class="mw-file-description" title="Frederik Hendrik en zijn halfbroer Maurits als veldheren met in het verschiet de slag van Vlaanderen (Thomas Willeboirts Bosschaert)"><img alt="Frederik Hendrik en zijn halfbroer Maurits als veldheren met in het verschiet de slag van Vlaanderen (Thomas Willeboirts Bosschaert)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Frederik_Hendrik_and_Maurits_as_generals%2C_by_Thomas_Willeboirts_Bosschaert.jpg/113px-Frederik_Hendrik_and_Maurits_as_generals%2C_by_Thomas_Willeboirts_Bosschaert.jpg" decoding="async" width="113" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Frederik_Hendrik_and_Maurits_as_generals%2C_by_Thomas_Willeboirts_Bosschaert.jpg/170px-Frederik_Hendrik_and_Maurits_as_generals%2C_by_Thomas_Willeboirts_Bosschaert.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Frederik_Hendrik_and_Maurits_as_generals%2C_by_Thomas_Willeboirts_Bosschaert.jpg/227px-Frederik_Hendrik_and_Maurits_as_generals%2C_by_Thomas_Willeboirts_Bosschaert.jpg 2x" data-file-width="3612" data-file-height="5731" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Frederik Hendrik en zijn halfbroer <a href="/wiki/Maurits_van_Oranje" title="Maurits van Oranje">Maurits</a> als veldheren met in het verschiet de slag van Vlaanderen (<a href="/wiki/Thomas_Willeboirts_Bosschaert" title="Thomas Willeboirts Bosschaert">Thomas Willeboirts Bosschaert</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:The_Act_of_Survivance_presented_to_Willem_II,_by_Gonzales_Coques.jpg" class="mw-file-description" title="Willem II ontvangt de Akte van Survivance (Gonzales Coques)"><img alt="Willem II ontvangt de Akte van Survivance (Gonzales Coques)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/The_Act_of_Survivance_presented_to_Willem_II%2C_by_Gonzales_Coques.jpg/115px-The_Act_of_Survivance_presented_to_Willem_II%2C_by_Gonzales_Coques.jpg" decoding="async" width="115" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/The_Act_of_Survivance_presented_to_Willem_II%2C_by_Gonzales_Coques.jpg/173px-The_Act_of_Survivance_presented_to_Willem_II%2C_by_Gonzales_Coques.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/The_Act_of_Survivance_presented_to_Willem_II%2C_by_Gonzales_Coques.jpg/230px-The_Act_of_Survivance_presented_to_Willem_II%2C_by_Gonzales_Coques.jpg 2x" data-file-width="3819" data-file-height="5961" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Willem II ontvangt de Akte van Survivance (<a href="/wiki/Gonzales_Coques" title="Gonzales Coques">Gonzales Coques</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Louise_Henriette_leads_Friedrich_Wilhelm,_Elector_of_Brandenburg,_to_her_parents,_by_Gerard_van_Honthorst.jpg" class="mw-file-description" title="Louise Henriëtte leidt Friedrich Wilhelm, keurvorst van Brandenburg, naar haar ouders (Gerard van Honthorst)"><img alt="Louise Henriëtte leidt Friedrich Wilhelm, keurvorst van Brandenburg, naar haar ouders (Gerard van Honthorst)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Louise_Henriette_leads_Friedrich_Wilhelm%2C_Elector_of_Brandenburg%2C_to_her_parents%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg/114px-Louise_Henriette_leads_Friedrich_Wilhelm%2C_Elector_of_Brandenburg%2C_to_her_parents%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg" decoding="async" width="114" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Louise_Henriette_leads_Friedrich_Wilhelm%2C_Elector_of_Brandenburg%2C_to_her_parents%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg/171px-Louise_Henriette_leads_Friedrich_Wilhelm%2C_Elector_of_Brandenburg%2C_to_her_parents%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Louise_Henriette_leads_Friedrich_Wilhelm%2C_Elector_of_Brandenburg%2C_to_her_parents%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg/228px-Louise_Henriette_leads_Friedrich_Wilhelm%2C_Elector_of_Brandenburg%2C_to_her_parents%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg 2x" data-file-width="3693" data-file-height="5835" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Louise Henriëtte leidt Friedrich Wilhelm, keurvorst van Brandenburg, naar haar ouders (<a href="/wiki/Gerard_van_Honthorst" title="Gerard van Honthorst">Gerard van Honthorst</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Frederik_Hendrik_as_Man-at-Arms_ruling_the_waters,_by_Jacob_van_Campen.jpg" class="mw-file-description" title="Frederik Hendrik als krijgsman die het water beheerst (Jacob van Campen)"><img alt="Frederik Hendrik als krijgsman die het water beheerst (Jacob van Campen)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Frederik_Hendrik_as_Man-at-Arms_ruling_the_waters%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg/114px-Frederik_Hendrik_as_Man-at-Arms_ruling_the_waters%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg" decoding="async" width="114" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Frederik_Hendrik_as_Man-at-Arms_ruling_the_waters%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg/171px-Frederik_Hendrik_as_Man-at-Arms_ruling_the_waters%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Frederik_Hendrik_as_Man-at-Arms_ruling_the_waters%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg/227px-Frederik_Hendrik_as_Man-at-Arms_ruling_the_waters%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg 2x" data-file-width="3697" data-file-height="5848" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Frederik Hendrik als krijgsman die het water beheerst (<a href="/wiki/Jacob_van_Campen" title="Jacob van Campen">Jacob van Campen</a>)</div> </li> </ul> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:The_Triumph_of_Frederik_Hendrik,_by_Jacob_Jordaens_(I).jpg" class="mw-file-description" title="Triomf van Frederik Hendrik, het grootste schilderij in de Oranjezaal, 728 x 755 cm (Jacob Jordaens)"><img alt="Triomf van Frederik Hendrik, het grootste schilderij in de Oranjezaal, 728 x 755 cm (Jacob Jordaens)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/The_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Jacob_Jordaens_%28I%29.jpg/180px-The_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Jacob_Jordaens_%28I%29.jpg" decoding="async" width="180" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/The_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Jacob_Jordaens_%28I%29.jpg/270px-The_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Jacob_Jordaens_%28I%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/The_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Jacob_Jordaens_%28I%29.jpg/360px-The_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Jacob_Jordaens_%28I%29.jpg 2x" data-file-width="4587" data-file-height="4385" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Triomf van Frederik Hendrik, het grootste schilderij in de Oranjezaal, 728 x 755 cm (<a href="/wiki/Jacob_Jordaens" title="Jacob Jordaens">Jacob Jordaens</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Part_of_the_Triumphal_Procession,_with_Gifts_from_the_East_and_the_West,_by_Jacob_van_Campen.jpg" class="mw-file-description" title="Deel van de triomfstoet, met geschenken uit de Oost en de West (Jacob van Campen)"><img alt="Deel van de triomfstoet, met geschenken uit de Oost en de West (Jacob van Campen)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Gifts_from_the_East_and_the_West%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg/96px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Gifts_from_the_East_and_the_West%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg" decoding="async" width="96" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Gifts_from_the_East_and_the_West%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg/144px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Gifts_from_the_East_and_the_West%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Gifts_from_the_East_and_the_West%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg/192px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Gifts_from_the_East_and_the_West%2C_by_Jacob_van_Campen.jpg 2x" data-file-width="3077" data-file-height="5767" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Deel van de triomfstoet, met geschenken uit de Oost en de West (Jacob van Campen)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Part_of_the_Triumphal_Procession_with_Spoils_of_War,_by_Pieter_Soutman.jpg" class="mw-file-description" title="Deel van de triomfstoet, met meegevoerd goud en zilver (Pieter Soutman)"><img alt="Deel van de triomfstoet, met meegevoerd goud en zilver (Pieter Soutman)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Part_of_the_Triumphal_Procession_with_Spoils_of_War%2C_by_Pieter_Soutman.jpg/91px-Part_of_the_Triumphal_Procession_with_Spoils_of_War%2C_by_Pieter_Soutman.jpg" decoding="async" width="91" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Part_of_the_Triumphal_Procession_with_Spoils_of_War%2C_by_Pieter_Soutman.jpg/137px-Part_of_the_Triumphal_Procession_with_Spoils_of_War%2C_by_Pieter_Soutman.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Part_of_the_Triumphal_Procession_with_Spoils_of_War%2C_by_Pieter_Soutman.jpg/183px-Part_of_the_Triumphal_Procession_with_Spoils_of_War%2C_by_Pieter_Soutman.jpg 2x" data-file-width="2792" data-file-height="5500" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Deel van de triomfstoet, met meegevoerd goud en zilver (<a href="/wiki/Pieter_Soutman" title="Pieter Soutman">Pieter Soutman</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Part_of_the_Triumphal_Procession,_with_captured_Weapons,_by_Salomon_de_Bray.jpg" class="mw-file-description" title="Deel van de triomfstoet, met buitgemaakte wapens (Salomon de Bray)"><img alt="Deel van de triomfstoet, met buitgemaakte wapens (Salomon de Bray)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_captured_Weapons%2C_by_Salomon_de_Bray.jpg/95px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_captured_Weapons%2C_by_Salomon_de_Bray.jpg" decoding="async" width="95" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_captured_Weapons%2C_by_Salomon_de_Bray.jpg/143px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_captured_Weapons%2C_by_Salomon_de_Bray.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_captured_Weapons%2C_by_Salomon_de_Bray.jpg/191px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_captured_Weapons%2C_by_Salomon_de_Bray.jpg 2x" data-file-width="2929" data-file-height="5524" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Deel van de triomfstoet, met buitgemaakte wapens (<a href="/wiki/Salomon_de_Bray" title="Salomon de Bray">Salomon de Bray</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Part_of_the_Triumphal_Procession,_with_Prisoners,_by_Theodoor_van_Thulden.jpg" class="mw-file-description" title="Deel van de triomfstoet, met gevangenen (Theodoor van Thulden)"><img alt="Deel van de triomfstoet, met gevangenen (Theodoor van Thulden)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Prisoners%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg/94px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Prisoners%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg" decoding="async" width="94" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Prisoners%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg/141px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Prisoners%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Prisoners%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg/189px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_with_Prisoners%2C_by_Theodoor_van_Thulden.jpg 2x" data-file-width="3033" data-file-height="5780" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Deel van de triomfstoet, met gevangenen (<a href="/wiki/Theodoor_van_Thulden" title="Theodoor van Thulden">Theodoor van Thulden</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Part_of_the_Triumphal_Procession,_Amalia_and_her_Daughters_watching_the_Triumph_of_Frederik_Hendrik,_by_Gerard_van_Honthorst.jpg" class="mw-file-description" title="Deel van de triomfstoet: Amalia van Solms met haar dochters als toeschouwers van de triomf van Frederik Hendrik (Gerard van Honthorst)"><img alt="Deel van de triomfstoet: Amalia van Solms met haar dochters als toeschouwers van de triomf van Frederik Hendrik (Gerard van Honthorst)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_Amalia_and_her_Daughters_watching_the_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg/94px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_Amalia_and_her_Daughters_watching_the_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg" decoding="async" width="94" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_Amalia_and_her_Daughters_watching_the_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg/141px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_Amalia_and_her_Daughters_watching_the_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_Amalia_and_her_Daughters_watching_the_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg/189px-Part_of_the_Triumphal_Procession%2C_Amalia_and_her_Daughters_watching_the_Triumph_of_Frederik_Hendrik%2C_by_Gerard_van_Honthorst.jpg 2x" data-file-width="3059" data-file-height="5828" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Deel van de triomfstoet: Amalia van Solms met haar dochters als toeschouwers van de triomf van Frederik Hendrik (Gerard van Honthorst)</div> </li> </ul> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_koepelgewelf_-_%27s-Gravenhage_-_20429650_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Het gewelf van de lantaarn met Amalia van Solms als weduwe (school Van Honthorst)"><img alt="Het gewelf van de lantaarn met Amalia van Solms als weduwe (school Van Honthorst)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_koepelgewelf_-_%27s-Gravenhage_-_20429650_-_RCE.jpg/180px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_koepelgewelf_-_%27s-Gravenhage_-_20429650_-_RCE.jpg" decoding="async" width="180" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_koepelgewelf_-_%27s-Gravenhage_-_20429650_-_RCE.jpg/270px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_koepelgewelf_-_%27s-Gravenhage_-_20429650_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_koepelgewelf_-_%27s-Gravenhage_-_20429650_-_RCE.jpg/360px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_koepelgewelf_-_%27s-Gravenhage_-_20429650_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3537" data-file-height="3525" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Het gewelf van de lantaarn met <i>Amalia van Solms als weduwe</i> (school Van Honthorst)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_west-_en_noordwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429654_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Overzicht van de west- en noordwand met uiterst rechts de hoofdingang"><img alt="Overzicht van de west- en noordwand met uiterst rechts de hoofdingang" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_west-_en_noordwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429654_-_RCE.jpg/145px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_west-_en_noordwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429654_-_RCE.jpg" decoding="async" width="145" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_west-_en_noordwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429654_-_RCE.jpg/218px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_west-_en_noordwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429654_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_west-_en_noordwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429654_-_RCE.jpg/290px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_west-_en_noordwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429654_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3048" data-file-height="3780" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Overzicht van de west- en noordwand met uiterst rechts de hoofdingang</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oranjezaal_na_de_restauratie-_gedeelte_van_het_gewelf_boven_de_westwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429672_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Gedeelte van het gewelf boven de westwand met Putti met attributen van regen en dauw (Pieter de Grebber)"><img alt="Gedeelte van het gewelf boven de westwand met Putti met attributen van regen en dauw (Pieter de Grebber)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Oranjezaal_na_de_restauratie-_gedeelte_van_het_gewelf_boven_de_westwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429672_-_RCE.jpg/180px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_gedeelte_van_het_gewelf_boven_de_westwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429672_-_RCE.jpg" decoding="async" width="180" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Oranjezaal_na_de_restauratie-_gedeelte_van_het_gewelf_boven_de_westwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429672_-_RCE.jpg/270px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_gedeelte_van_het_gewelf_boven_de_westwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429672_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Oranjezaal_na_de_restauratie-_gedeelte_van_het_gewelf_boven_de_westwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429672_-_RCE.jpg/360px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_gedeelte_van_het_gewelf_boven_de_westwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429672_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3071" data-file-height="3071" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Gedeelte van het gewelf boven de westwand met <i>Putti met attributen van regen en dauw</i> (<a href="/wiki/Pieter_de_Grebber" title="Pieter de Grebber">Pieter de Grebber</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek,_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Overzicht noordoosthoek, met de hele oostwand en uiterst links de hoofdingang"><img alt="Overzicht noordoosthoek, met de hele oostwand en uiterst links de hoofdingang" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg/145px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg" decoding="async" width="145" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg/218px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg/290px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_overzicht_noordoosthoek%2C_met_de_hele_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20416714_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3048" data-file-height="3780" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Overzicht noordoosthoek, met de hele oostwand en uiterst links de hoofdingang</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oranjezaal_na_de_restauratie-_gewelfvak_boven_de_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429674_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Gewelfvak boven de oostwand"><img alt="Gewelfvak boven de oostwand" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Oranjezaal_na_de_restauratie-_gewelfvak_boven_de_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429674_-_RCE.jpg/180px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_gewelfvak_boven_de_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429674_-_RCE.jpg" decoding="async" width="180" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Oranjezaal_na_de_restauratie-_gewelfvak_boven_de_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429674_-_RCE.jpg/270px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_gewelfvak_boven_de_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429674_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Oranjezaal_na_de_restauratie-_gewelfvak_boven_de_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429674_-_RCE.jpg/360px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_gewelfvak_boven_de_oostwand_-_%27s-Gravenhage_-_20429674_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3071" data-file-height="3071" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Gewelfvak boven de oostwand</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oranjezaal_na_de_restauratie-_snijwerk_boven_hoofdingang_noordzijde_-_%27s-Gravenhage_-_20418628_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Snijwerk boven hoofdingang noordzijde (Pieter Adriaensz. 't Hooft)"><img alt="Snijwerk boven hoofdingang noordzijde (Pieter Adriaensz. 't Hooft)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Oranjezaal_na_de_restauratie-_snijwerk_boven_hoofdingang_noordzijde_-_%27s-Gravenhage_-_20418628_-_RCE.jpg/180px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_snijwerk_boven_hoofdingang_noordzijde_-_%27s-Gravenhage_-_20418628_-_RCE.jpg" decoding="async" width="180" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Oranjezaal_na_de_restauratie-_snijwerk_boven_hoofdingang_noordzijde_-_%27s-Gravenhage_-_20418628_-_RCE.jpg/270px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_snijwerk_boven_hoofdingang_noordzijde_-_%27s-Gravenhage_-_20418628_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Oranjezaal_na_de_restauratie-_snijwerk_boven_hoofdingang_noordzijde_-_%27s-Gravenhage_-_20418628_-_RCE.jpg/360px-Oranjezaal_na_de_restauratie-_snijwerk_boven_hoofdingang_noordzijde_-_%27s-Gravenhage_-_20418628_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3071" data-file-height="3071" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Snijwerk boven hoofdingang noordzijde (Pieter Adriaensz. 't Hooft)</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bordestrap_en_presentatie_ministers">Bordestrap en presentatie ministers</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Bordestrap en presentatie ministers" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Bordestrap en presentatie ministers"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Aan de voorgevel heeft het paleis altijd een trap gehad die naar de bel-etage leidde. In de jaren 1734-1735 werd de oorspronkelijke trap vervangen door een hardstenen bordestrap met twee witmarmeren vazen op hardstenen sokkels aan de voet van de trap. De hardstenen leuning werd daarbij vervangen door een smeedijzeren versie van meester-smid Leendert Ulje uit Amsterdam. Beschadigingen uit de Tweede Wereldoorlog werden in 1955-1957 gerestaureerd met kokend lood in een poging om het smeedwerk van de balustrade opnieuw in het hardsteen vast te zetten. Het natuursteen werd echter vooraf niet verwarmd, waardoor het gesteente op verschillende plaatsen ging scheuren. Tegelijkertijd werden aan de onderzijde delen van de traptreden afgehakt, omdat ze anders niet pasten op de nieuw geplaatste betonnen draagconstructie. Bij de renovatiewerkzaamheden van 2015-2019 werden alle hardstenen blokken uit elkaar gehaald. Slechts twintig procent bleek herbruikbaar, waarop besloten werd om de hele trap te vervangen.<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Inmiddels is het traditie dat op Huis ten Bosch de Nederlandse ministers beëdigd worden. De presentatie aan de fotograferende en filmende pers van de ministersploeg vindt vervolgens plaats op de bordestrap, vanaf 1971 in aanwezigheid van het staatshoofd. In 1981 daarentegen was de presentatie van de ministersploeg van het <a href="/wiki/Kabinet-Van_Agt_II" title="Kabinet-Van Agt II">kabinet-Van Agt II</a> in de entree van het paleis. In 2012 werd de beëdiging - in de Oranjezaal - voor het eerst uitgezonden via de televisie.<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>noot 30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Standbeeldenreeks_stadhouders">Standbeeldenreeks stadhouders</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Standbeeldenreeks stadhouders" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Standbeeldenreeks stadhouders"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In opdracht van stadhouder Frederik Hendrik vervaardigde beeldhouwer <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Dieussart" title="François Dieussart">François Dieussart</a> (ca. 1600-ca. 1663), per contract van 19 april 1646, van wit <a href="/wiki/Marmer" title="Marmer">marmer</a> uit <a href="/wiki/Carrara" title="Carrara">Carrara</a> vier levensgrote beelden van de stadhouders <a href="/wiki/Willem_I_van_Oranje" class="mw-redirect" title="Willem I van Oranje">Willem I</a>, <a href="/wiki/Maurits_van_Oranje" title="Maurits van Oranje">Maurits</a>, <a href="/wiki/Willem_II_van_Oranje" title="Willem II van Oranje">Willem II</a> en <a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik</a>. Het was de enige keer dat een groep <a href="/wiki/Prins_van_Oranje" class="mw-redirect" title="Prins van Oranje">prinsen van Oranje</a> ten voeten uit in marmer werd uitgebeeld. De <a href="/wiki/Beeldhouwer" title="Beeldhouwer">beeldhouwer</a> begon met de dynastieke reeks in 1646 en leverde de laatste in 1651. Ze kregen een plek in het voorhuis, zoals blijkt uit een in 1655 gepubliceerde tekening van een doorsnede van wat toen nog de 'Sael van Orange' heette. Vermoed wordt dat de beelden van Willem I en Maurits naast de hoofdingang stonden. Bij het betreden van het voorhuis zou dan rechts dat van Willem I hebben gestaan en links dat van Maurits, aangezien het hoofd van Willem I naar links was afgewend en dat van Maurits naar rechts. Uit een inventarislijst blijkt dat het kwartet in 1694 in <a href="/wiki/Huis_Honselaarsdijk" title="Huis Honselaarsdijk">Huis Honselaarsdijk</a> stond, een ander bezit van de Oranjes. Door <a href="/wiki/Nalatenschap_(Nederland)" title="Nalatenschap (Nederland)">vererving</a> kwamen de beelden in het bezit van koning <a href="/wiki/Frederik_I_van_Pruisen" title="Frederik I van Pruisen">Frederik I van Pruisen</a> en belandden in de marmerzaal van het <a href="/wiki/Potsdamer_Stadtschloss" title="Potsdamer Stadtschloss">Stadsslot van Potsdam</a>, dat in 1945 door een bombardement werd vernietigd. Daarbij gingen ze verloren. Replica's - zinken afgietsels - kregen vanaf 1900 een prominente plek op het <a href="/wiki/Bordes_(trap)" title="Bordes (trap)">bordes</a>, naast de voordeuren van Huis ten Bosch. Ze hebben daar gestaan tot omstreeks 1958.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>noot 31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ze verhuisden naar de achtergevel waar ze een plek kregen onder de bogen van het onderhuis.<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Toegankelijkheid">Toegankelijkheid</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Toegankelijkheid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Toegankelijkheid"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tijdens de regeringsperiode van koningin Juliana waren de tuinen vrij toegankelijk voor publiek, behalve als zij in het paleis verbleef. Sinds koningin Beatrix hier haar intrek nam is het terrein afgesloten. Van 1960 tot 1976 werd het hoofdgedeelte van Huis ten Bosch jaarlijks een maand lang ter bezichtiging opengesteld voor belangstellenden. Zo waren in de zomer van 1962 de Oranjezaal, de Witte eetzaal en de Japanse en Chinese kamer toegankelijk.<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1970 bedroeg het toegangsgeld een <a href="/wiki/Kwartje" title="Kwartje">kwartje</a> en een <a href="/wiki/Dubbeltje" title="Dubbeltje">dubbeltje</a> voor belangstellenden onder de zestien jaar. In de aanloop naar een van de restauraties van het paleiscomplex werd de Oranjezaal van 7 september tot en met 1 november 2015 opnieuw opengesteld voor publiek. 49.673 belangstellenden maakten daar gratis gebruik van. </p><p>Bij de renovatie in de jaren 2015-2019 werd de hoofdingang extra beveiligd met het plaatsen van veertien palen, waarvan alleen de middelste twee de grond in konden zakken voor het laten passeren van voertuigen. Achter het ijzeren toegangshek met spijlen werd een doorzichtige glazen veiligheidsdeur geplaatst.<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Replica's_van_Huis_ten_Bosch"><span id="Replica.27s_van_Huis_ten_Bosch"></span>Replica's van Huis ten Bosch</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Replica's van Huis ten Bosch" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Replica's van Huis ten Bosch"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Een <a href="/wiki/Replica" title="Replica">replica</a> van dit paleis staat in het themapark <a href="/wiki/Huis_ten_Bosch_(Japan)" title="Huis ten Bosch (Japan)">Huis ten Bosch</a> bij <a href="/wiki/Nagasaki_(stad)" title="Nagasaki (stad)">Nagasaki</a>. De replica huisvest een museum voor Japanse en internationale kunstenaars.</li> <li>In het afgebroken <a href="/wiki/Holland_Village_(Shenyang)" title="Holland Village (Shenyang)">Holland-dorp</a> bij <a href="/wiki/Shenyang" title="Shenyang">Shenyang</a> van de Nederlands-Chinese zakenman <a href="/wiki/Yang_Bin" title="Yang Bin">Yang Bin</a> stond een replica.</li> <li>Sinds 1982 staat er een schaalmodel (1:25) van Huis ten Bosch in <a href="/wiki/Miniatuurpark" title="Miniatuurpark">miniatuurstad</a> <a href="/wiki/Madurodam" title="Madurodam">Madurodam</a> in Den Haag.</li> <li>Het paleis stond in 2019 model voor het 100e <a href="/wiki/Lijst_van_Delfts_blauwe_huisjes_van_de_KLM" title="Lijst van Delfts blauwe huisjes van de KLM">Delfts blauwe huisje</a> van <a href="/wiki/KLM" class="mw-redirect" title="KLM">KLM</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fotogalerij">Fotogalerij</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Fotogalerij" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Fotogalerij"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Delegates_of_the_First_International_Peace_Conference_at_The_Hague,_1899.png" class="mw-file-description" title="De gedelegeerden van de Vredesconferentie van Den Haag (1899) poseren op de trappen van Paleis Huis ten Bosch; 18 mei 1899"><img alt="De gedelegeerden van de Vredesconferentie van Den Haag (1899) poseren op de trappen van Paleis Huis ten Bosch; 18 mei 1899" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Delegates_of_the_First_International_Peace_Conference_at_The_Hague%2C_1899.png/160px-Delegates_of_the_First_International_Peace_Conference_at_The_Hague%2C_1899.png" decoding="async" width="160" height="108" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Delegates_of_the_First_International_Peace_Conference_at_The_Hague%2C_1899.png/240px-Delegates_of_the_First_International_Peace_Conference_at_The_Hague%2C_1899.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Delegates_of_the_First_International_Peace_Conference_at_The_Hague%2C_1899.png/320px-Delegates_of_the_First_International_Peace_Conference_at_The_Hague%2C_1899.png 2x" data-file-width="6145" data-file-height="4148" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De gedelegeerden van de <a href="/wiki/Vredesconferentie_van_Den_Haag" class="mw-redirect" title="Vredesconferentie van Den Haag">Vredesconferentie van Den Haag</a> (1899) poseren op de trappen van Paleis Huis ten Bosch; 18 mei 1899</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Den_Haag_-_Huis_Ten_Bosch_1900.jpg" class="mw-file-description" title="Huis ten Bosch tussen 1890 en 1905"><img alt="Huis ten Bosch tussen 1890 en 1905" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Den_Haag_-_Huis_Ten_Bosch_1900.jpg/160px-Den_Haag_-_Huis_Ten_Bosch_1900.jpg" decoding="async" width="160" height="116" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Den_Haag_-_Huis_Ten_Bosch_1900.jpg/240px-Den_Haag_-_Huis_Ten_Bosch_1900.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Den_Haag_-_Huis_Ten_Bosch_1900.jpg/320px-Den_Haag_-_Huis_Ten_Bosch_1900.jpg 2x" data-file-width="3248" data-file-height="2364" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Huis ten Bosch tussen 1890 en 1905</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:NIMH_-_2011_-_0834_-_Aerial_photograph_of_The_Hague,_The_Netherlands_-_1920_-_1940.jpg" class="mw-file-description" title="Luchtfoto Huis ten Bosch (1920-1940) (Nederlands Instituut voor Militaire Historie)"><img alt="Luchtfoto Huis ten Bosch (1920-1940) (Nederlands Instituut voor Militaire Historie)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/NIMH_-_2011_-_0834_-_Aerial_photograph_of_The_Hague%2C_The_Netherlands_-_1920_-_1940.jpg/160px-NIMH_-_2011_-_0834_-_Aerial_photograph_of_The_Hague%2C_The_Netherlands_-_1920_-_1940.jpg" decoding="async" width="160" height="116" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/NIMH_-_2011_-_0834_-_Aerial_photograph_of_The_Hague%2C_The_Netherlands_-_1920_-_1940.jpg/240px-NIMH_-_2011_-_0834_-_Aerial_photograph_of_The_Hague%2C_The_Netherlands_-_1920_-_1940.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/NIMH_-_2011_-_0834_-_Aerial_photograph_of_The_Hague%2C_The_Netherlands_-_1920_-_1940.jpg/320px-NIMH_-_2011_-_0834_-_Aerial_photograph_of_The_Hague%2C_The_Netherlands_-_1920_-_1940.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2539" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Luchtfoto Huis ten Bosch (1920-1940) (<a href="/wiki/Nederlands_Instituut_voor_Militaire_Historie" title="Nederlands Instituut voor Militaire Historie">Nederlands Instituut voor Militaire Historie</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Hardstenen_trap_met_vazen_-_%27s-Gravenhage_-_20326633_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Trap van het paleis met marmeren vazen en op het bordes vier beelden van stadhouders (1943) (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)"><img alt="Trap van het paleis met marmeren vazen en op het bordes vier beelden van stadhouders (1943) (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hardstenen_trap_met_vazen_-_%27s-Gravenhage_-_20326633_-_RCE.jpg/160px-Hardstenen_trap_met_vazen_-_%27s-Gravenhage_-_20326633_-_RCE.jpg" decoding="async" width="160" height="116" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hardstenen_trap_met_vazen_-_%27s-Gravenhage_-_20326633_-_RCE.jpg/240px-Hardstenen_trap_met_vazen_-_%27s-Gravenhage_-_20326633_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Hardstenen_trap_met_vazen_-_%27s-Gravenhage_-_20326633_-_RCE.jpg/320px-Hardstenen_trap_met_vazen_-_%27s-Gravenhage_-_20326633_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="2786" data-file-height="2027" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Trap van het paleis met marmeren vazen en op het bordes vier beelden van stadhouders (1943) (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Achtergevel_en_zijgevel_rechts_gezien_vanuit_het_zuidwesten_-_%27s-Gravenhage_-_20326627_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Achtergevel en zijgevel rechts gezien vanuit het zuidwesten in februari 1943. (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)"><img alt="Achtergevel en zijgevel rechts gezien vanuit het zuidwesten in februari 1943. (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Achtergevel_en_zijgevel_rechts_gezien_vanuit_het_zuidwesten_-_%27s-Gravenhage_-_20326627_-_RCE.jpg/160px-Achtergevel_en_zijgevel_rechts_gezien_vanuit_het_zuidwesten_-_%27s-Gravenhage_-_20326627_-_RCE.jpg" decoding="async" width="160" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Achtergevel_en_zijgevel_rechts_gezien_vanuit_het_zuidwesten_-_%27s-Gravenhage_-_20326627_-_RCE.jpg/240px-Achtergevel_en_zijgevel_rechts_gezien_vanuit_het_zuidwesten_-_%27s-Gravenhage_-_20326627_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Achtergevel_en_zijgevel_rechts_gezien_vanuit_het_zuidwesten_-_%27s-Gravenhage_-_20326627_-_RCE.jpg/320px-Achtergevel_en_zijgevel_rechts_gezien_vanuit_het_zuidwesten_-_%27s-Gravenhage_-_20326627_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3384" data-file-height="2468" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Achtergevel en zijgevel rechts gezien vanuit het zuidwesten in februari 1943. (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Herstelde_Paleis_Huis_ten_Bosch,_Bestanddeelnr_901-9396.jpg" class="mw-file-description" title="Het van oorlogsschade herstelde Paleis Huis ten Bosch, 14 oktober 1946 (Nationaal Archief)"><img alt="Het van oorlogsschade herstelde Paleis Huis ten Bosch, 14 oktober 1946 (Nationaal Archief)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Herstelde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_901-9396.jpg/160px-Herstelde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_901-9396.jpg" decoding="async" width="160" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Herstelde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_901-9396.jpg/240px-Herstelde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_901-9396.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Herstelde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_901-9396.jpg/320px-Herstelde_Paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_901-9396.jpg 2x" data-file-width="4513" data-file-height="3304" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Het van oorlogsschade herstelde Paleis Huis ten Bosch, 14 oktober 1946 (Nationaal Archief)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Opening_Staten_Generaal_Huis_ten_Bosch,_Bestanddeelnr_908-0077.jpg" class="mw-file-description" title="Opening Staten-Generaal, Huis ten Bosch, 16 september 1956 (Nationaal Archief)"><img alt="Opening Staten-Generaal, Huis ten Bosch, 16 september 1956 (Nationaal Archief)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Opening_Staten_Generaal_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0077.jpg/160px-Opening_Staten_Generaal_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0077.jpg" decoding="async" width="160" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Opening_Staten_Generaal_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0077.jpg/240px-Opening_Staten_Generaal_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0077.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Opening_Staten_Generaal_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0077.jpg/320px-Opening_Staten_Generaal_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0077.jpg 2x" data-file-width="4123" data-file-height="3304" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Opening Staten-Generaal, Huis ten Bosch, 16 september 1956 (Nationaal Archief)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Opening_Staten_Generaal_Rijtoer_van_Huis_ten_Bosch,_Bestanddeelnr_908-0078.jpg" class="mw-file-description" title="Opening Staten-Generaal; rijtoer vanaf Huis ten Bosch, 16 september 1956 (Nationaal Archief)"><img alt="Opening Staten-Generaal; rijtoer vanaf Huis ten Bosch, 16 september 1956 (Nationaal Archief)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Opening_Staten_Generaal_Rijtoer_van_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0078.jpg/160px-Opening_Staten_Generaal_Rijtoer_van_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0078.jpg" decoding="async" width="160" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Opening_Staten_Generaal_Rijtoer_van_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0078.jpg/240px-Opening_Staten_Generaal_Rijtoer_van_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0078.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Opening_Staten_Generaal_Rijtoer_van_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0078.jpg/320px-Opening_Staten_Generaal_Rijtoer_van_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_908-0078.jpg 2x" data-file-width="4127" data-file-height="3304" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Opening Staten-Generaal; rijtoer vanaf Huis ten Bosch, 16 september 1956 (Nationaal Archief)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Bijgebouw_-_%27s-Gravenhage_-_20086812_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Een bijgebouw van Huis ten Bosch in 1963, een van de twee Pieter Posthuizen en toenmalig woonhuis van Piet de Jong en zijn gezin. (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)"><img alt="Een bijgebouw van Huis ten Bosch in 1963, een van de twee Pieter Posthuizen en toenmalig woonhuis van Piet de Jong en zijn gezin. (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Bijgebouw_-_%27s-Gravenhage_-_20086812_-_RCE.jpg/160px-Bijgebouw_-_%27s-Gravenhage_-_20086812_-_RCE.jpg" decoding="async" width="160" height="108" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Bijgebouw_-_%27s-Gravenhage_-_20086812_-_RCE.jpg/240px-Bijgebouw_-_%27s-Gravenhage_-_20086812_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Bijgebouw_-_%27s-Gravenhage_-_20086812_-_RCE.jpg/320px-Bijgebouw_-_%27s-Gravenhage_-_20086812_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3307" data-file-height="2224" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Een bijgebouw van Huis ten Bosch in 1963, een van de twee Pieter Posthuizen en toenmalig woonhuis van <a href="/wiki/Piet_de_Jong_(politicus)" title="Piet de Jong (politicus)">Piet de Jong</a> en zijn gezin. (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Bijgebouw_links_-_%27s-Gravenhage_-_20086813_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Wassenaarse vleugel van Huis ten Bosch in 1963. (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)"><img alt="Wassenaarse vleugel van Huis ten Bosch in 1963. (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Bijgebouw_links_-_%27s-Gravenhage_-_20086813_-_RCE.jpg/160px-Bijgebouw_links_-_%27s-Gravenhage_-_20086813_-_RCE.jpg" decoding="async" width="160" height="108" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Bijgebouw_links_-_%27s-Gravenhage_-_20086813_-_RCE.jpg/240px-Bijgebouw_links_-_%27s-Gravenhage_-_20086813_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Bijgebouw_links_-_%27s-Gravenhage_-_20086813_-_RCE.jpg/320px-Bijgebouw_links_-_%27s-Gravenhage_-_20086813_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3293" data-file-height="2224" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Wassenaarse vleugel van Huis ten Bosch in 1963. (Rijksdienst voor het cultureel erfgoed)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Bruidspaar_verlaat_Huis_ten_Bosch,_Bestanddeelnr_919-9590.jpg" class="mw-file-description" title="Huwelijk van prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven; het bruidspaar verlaat Huis ten Bosch, 10 januari 1967 (Nationaal Archief)"><img alt="Huwelijk van prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven; het bruidspaar verlaat Huis ten Bosch, 10 januari 1967 (Nationaal Archief)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Bruidspaar_verlaat_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_919-9590.jpg/160px-Bruidspaar_verlaat_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_919-9590.jpg" decoding="async" width="160" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Bruidspaar_verlaat_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_919-9590.jpg/240px-Bruidspaar_verlaat_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_919-9590.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Bruidspaar_verlaat_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_919-9590.jpg/320px-Bruidspaar_verlaat_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_919-9590.jpg 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2406" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Huwelijk van prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven; het bruidspaar verlaat Huis ten Bosch, 10 januari 1967 (Nationaal Archief)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Koningin_Juliana_en_prins_Bernhard_verlaten_paleis_Huis_ten_Bosch,_Bestanddeelnr_920-6616.jpg" class="mw-file-description" title="Doop van prins Willem-Alexander; koningin Juliana en prins Bernhard verlaten Paleis Huis ten Bosch, 2 september 1967 (Nationaal Archief)"><img alt="Doop van prins Willem-Alexander; koningin Juliana en prins Bernhard verlaten Paleis Huis ten Bosch, 2 september 1967 (Nationaal Archief)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Koningin_Juliana_en_prins_Bernhard_verlaten_paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_920-6616.jpg/160px-Koningin_Juliana_en_prins_Bernhard_verlaten_paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_920-6616.jpg" decoding="async" width="160" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Koningin_Juliana_en_prins_Bernhard_verlaten_paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_920-6616.jpg/240px-Koningin_Juliana_en_prins_Bernhard_verlaten_paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_920-6616.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Koningin_Juliana_en_prins_Bernhard_verlaten_paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_920-6616.jpg/320px-Koningin_Juliana_en_prins_Bernhard_verlaten_paleis_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_920-6616.jpg 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2406" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Doop van prins Willem-Alexander; koningin Juliana en prins Bernhard verlaten Paleis Huis ten Bosch, 2 september 1967 (Nationaal Archief)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_,_De,_Bestanddeelnr_924-1212.jpg" class="mw-file-description" title="Koninklijk Huis houdt jaarlijks kerstfeest voor personeel op Huis ten Bosch, 23 december 1970 (Nationaal Archief)"><img alt="Koninklijk Huis houdt jaarlijks kerstfeest voor personeel op Huis ten Bosch, 23 december 1970 (Nationaal Archief)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1212.jpg/160px-Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1212.jpg" decoding="async" width="160" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1212.jpg/240px-Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1212.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1212.jpg/320px-Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1212.jpg 2x" data-file-width="3592" data-file-height="2368" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Koninklijk Huis houdt jaarlijks kerstfeest voor personeel op Huis ten Bosch, 23 december 1970 (Nationaal Archief)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_,_De,_Bestanddeelnr_924-1210.jpg" class="mw-file-description" title="Koninklijk Huis houdt jaarlijks kerstfeest voor personeel op Huis ten Bosch, 23 december 1970 (Nationaal Archief)"><img alt="Koninklijk Huis houdt jaarlijks kerstfeest voor personeel op Huis ten Bosch, 23 december 1970 (Nationaal Archief)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1210.jpg/160px-Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1210.jpg" decoding="async" width="160" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1210.jpg/240px-Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1210.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1210.jpg/320px-Koninklijk_Huis_houdt_jaarlijks_Kerstfeest_voor_personeel_op_Huis_ten_Bosch_%2C_De%2C_Bestanddeelnr_924-1210.jpg 2x" data-file-width="3601" data-file-height="2368" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Koninklijk Huis houdt jaarlijks kerstfeest voor personeel op Huis ten Bosch, 23 december 1970 (Nationaal Archief)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Exterieur_Huis_ten_Bosch,_Bestanddeelnr_926-3319.jpg" class="mw-file-description" title="Exterieur van Paleis Huis ten Bosch, 9 april 1973 (Nationaal Archief)"><img alt="Exterieur van Paleis Huis ten Bosch, 9 april 1973 (Nationaal Archief)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Exterieur_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_926-3319.jpg/160px-Exterieur_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_926-3319.jpg" decoding="async" width="160" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Exterieur_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_926-3319.jpg/240px-Exterieur_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_926-3319.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Exterieur_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_926-3319.jpg/320px-Exterieur_Huis_ten_Bosch%2C_Bestanddeelnr_926-3319.jpg 2x" data-file-width="3671" data-file-height="2441" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Exterieur van Paleis Huis ten Bosch, 9 april 1973 (Nationaal Archief)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195px"> <div class="thumb" style="width: 190px; height: 190px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Fotosessie_Koninklijke_Familie_op_Huis_ten_Bosch_gezin_voor_Paleis_Huis_ten_Bo,_Bestanddeelnr_253-8767.jpg" class="mw-file-description" title="Fotosessie koninklijke familie op Huis ten Bosch, 17 augustus 1982 (Nationaal Archief)"><img alt="Fotosessie koninklijke familie op Huis ten Bosch, 17 augustus 1982 (Nationaal Archief)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Fotosessie_Koninklijke_Familie_op_Huis_ten_Bosch_gezin_voor_Paleis_Huis_ten_Bo%2C_Bestanddeelnr_253-8767.jpg/160px-Fotosessie_Koninklijke_Familie_op_Huis_ten_Bosch_gezin_voor_Paleis_Huis_ten_Bo%2C_Bestanddeelnr_253-8767.jpg" decoding="async" width="160" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Fotosessie_Koninklijke_Familie_op_Huis_ten_Bosch_gezin_voor_Paleis_Huis_ten_Bo%2C_Bestanddeelnr_253-8767.jpg/240px-Fotosessie_Koninklijke_Familie_op_Huis_ten_Bosch_gezin_voor_Paleis_Huis_ten_Bo%2C_Bestanddeelnr_253-8767.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Fotosessie_Koninklijke_Familie_op_Huis_ten_Bosch_gezin_voor_Paleis_Huis_ten_Bo%2C_Bestanddeelnr_253-8767.jpg/320px-Fotosessie_Koninklijke_Familie_op_Huis_ten_Bosch_gezin_voor_Paleis_Huis_ten_Bo%2C_Bestanddeelnr_253-8767.jpg 2x" data-file-width="3659" data-file-height="2427" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Fotosessie koninklijke familie op Huis ten Bosch, 17 augustus 1982 (Nationaal Archief)</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Beschrijving der schilderijen in de Oranje-zaal van het Koninklijk Paleis, genaamd het Huis in het Bosch, in de nabijheid van 's Gravenhage, den held Frederik Hendrik, prins van Oranje en Nassau, door zijne gemalin mevrouwe de prinses Amalia van Solms-Braunsfels ter gedachtenis opgerigt</i>, Gebr. van Cleef, 's-Gravenhage/Amsterdam, 1821</li> <li>Margriet van Eikema Hommes & Elmer Kolfin, <i>De Oranjezaal in Huis ten Bosch. Een zaal uit loutere liefde</i>, Uitgeverij Waanders & de Kunst, Zwolle, 2013</li> <li>Nicole Ex, <i>Het brokaten paradijs. De wanden van de Japanse kamer in paleis Huis ten Bosch gerestaureerd</i>, uitgeverij 010, Rotterdam, 1997</li> <li>E.C. Houbolt, <i>Het Huis ten Bosch. Vanaf zijn stichting tot heden</i>, W.P. van Stockum & Zn. n.v., Den Haag, 1939</li> <li>Marten Loonstra, <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, Zutphen, 1985</li> <li>Maarschalkerweerd, Flip (2023) <i>De achterblijvers. Het hof na de vlucht van Wilhelmina 1940-1945</i>, Uitgeverij Balans, Amsterdam, 2<sup>e</sup> druk</li> <li>M.G. Schenk & J.B.Th. Spaan, <i>Huis ten Bosch en zijn bewoners</i>, de Boekerij n.v., Baarn, 1968</li> <li>Mariska Vonk, <i>Huis ten Bosch. De Oranjezaal. Pracht en praal van de Oranjedynastie</i>, uitg. Waanders, Zwolle, 2015; <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978_94_6262_070_4" title="Speciaal:Boekbronnen/978 94 6262 070 4">ISBN 978 94 6262 070 4</a></span></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><div style="margin-top:-16px"></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Noten">Noten</h2></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:3; -webkit-column-count:3; column-count:3;-moz-column-width:21em; -webkit-column-width:21em; column-width:21em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Huis ten Bosch (gebouwd 1645-1652) werd het derde en qua omvang meest bescheiden verblijf dat Frederik Hendrik liet bouwen in de omgeving van Den Haag, na jachtslot <a href="/wiki/Huis_Honselaarsdijk" title="Huis Honselaarsdijk">Huis Honselaarsdijk</a> (gebouwd 1621-1626) en paleis <a href="/wiki/Huis_ter_Nieuburch" title="Huis ter Nieuburch">Huis ter Nieuburch</a> (gebouwd 1630-1634).</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Coulon verweet Marot een gebrek aan praktische ervaring. Zo kreeg de keuken van Coulon een afvoer, die Marot vergeten had in te tekenen. En de waterput kreeg een waterreservoir dat negen keer zo groot was dan in de plannen van Marot. Volgens Coulon was Marots put amper groot genoeg voor een burgerhuishouding.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">De marmeren tegels voor de vestibule werden geleverd door de Amsterdamse steenhouwer Pieter Pantel.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Uit de keukenstaten van Willem V blijkt dat het zeer gebruikelijk was dat als hij met zijn gezin op Huis ten Bosch verbleef er wekelijks ongeveer achthonderd flessen wijn soldaat werden gemaakt.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">In 1748 werd het laatste stuk van de <a href="/wiki/Bezuidenhoutseweg" title="Bezuidenhoutseweg">Bezuidenhoutseweg</a> bij het paleis verhard, zodat de stadhouder voortaan een volwaardige verbinding had met het <a href="/wiki/Binnenhof_(Den_Haag)" title="Binnenhof (Den Haag)">Binnenhof</a>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">De kunstverzameling zou uiteindelijk uitgroeien tot die van het <a href="/wiki/Rijksmuseum_Amsterdam" title="Rijksmuseum Amsterdam">Rijksmuseum Amsterdam</a>.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Later kreeg de gevel een grijze verflaag, gevolgd door verschillende wittinten voor een langere periode.<sup id="cite_ref-metamorfose_26-2" class="reference"><a href="#cite_note-metamorfose-26"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Willem I bleef na zijn abdicatie ook gebruikmaken van zijn particuliere appartementen in <a href="/wiki/Paleis_Noordeinde" title="Paleis Noordeinde">Paleis Noordeinde</a> in Den Haag en van Paleis Het Loo in Apeldoorn. De winters bracht hij door in zijn paleis in Berlijn.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">Bij koninklijk besluit van 31 oktober 1815 waren al <a href="/wiki/Paleis_Het_Loo" title="Paleis Het Loo">Paleis Het Loo</a>, <a href="/wiki/Paleis_op_de_Dam" title="Paleis op de Dam">Paleis op de Dam</a> en <a href="/wiki/Paleis_Noordeinde" title="Paleis Noordeinde">Paleis Noordeinde</a> aan de Koning ter beschikking gesteld. Vanaf de Grondwetsherziening van 1840 was de afspraak dat het Rijk jaarlijks niet meer dan 50.000 gulden bijdroeg aan onderhoudskosten. Deze regeling leidde tot onduidelijkheden, doordat ook bepaald was dat er voor het gereedmaken van de paleizen geen maximumbedrag was vastgesteld. In elk geval werd aan de paleizen meerdere malen meer uitgegeven dan een halve ton. De regeling werd vanaf 1938 enkele malen aangepast. In 1961 werd bij wet bepaald dat de onderhoudskosten van de vier paleizen jaarlijks tot 500.000 gulden vergoed werden.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">Deze vredesconferentie mag dan net als de tweede in 1907 de naam 'Haagse vredesconferentie' hebben meegekregen, maar Huis ten Bosch lag in 1899 op het grondgebied van de gemeente <a href="/wiki/Wassenaar_(gemeente)" title="Wassenaar (gemeente)">Wassenaar</a>. De tweede vredesconferentie werd in de <a href="/wiki/Ridderzaal" title="Ridderzaal">Ridderzaal</a> in Den Haag gehouden. Huis ten Bosch werd voor deze tweede conferentie - die veel groter was dan de eerste - te klein bevonden. Voor de deelnemers aan de tweede vredesconferentie was er op Huis ten Bosch op 13 juni een galadiner.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">Op 7 mei dat jaar werd de Reserve Grenscompagnie Grenadiers, die tijdelijk aan het Bleyenburg verbleef, verordonneerd om Huis ten Bosch te beveiligen. Het legeronderdeel bestond uit commandant Oxenaar, drie officieren, veertien onderofficieren en 125 korporaals met manschappen. Bij het paleis werden zeven lichte mitrailleurs gestationeerd. Het paleis zelf werd beveiligd door de rijksrecherde.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">Die nacht verbleven in de bunker: koningin Wilhelmina, kroonprinses Juliana, haar echtgenoot prins <a href="/wiki/Bernhard_van_Lippe-Biesterfeld" title="Bernhard van Lippe-Biesterfeld">Bernhard van Lippe-Biesterfeld</a>, hun kinderen <a href="/wiki/Beatrix_der_Nederlanden" title="Beatrix der Nederlanden">Beatrix</a> en <a href="/wiki/Irene_der_Nederlanden" title="Irene der Nederlanden">Irene</a>, evenals Martine Röell-del Court van Krimpen (een goede vriendin van Juliana) en haar dochter Renée.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">De bunker werd informeel aangeduid met 'Villa Irene' en werd aangelegd met een kleine woonkamer, een keuken, meerdere kleine slaapruimten en technische ruimten. Voor de elektrische verlichting, luchtverversing en verwarming was een generator met zware dieselmotor geïnstalleerd.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">Commandant Oxenaar noteerde over de eerste uren van de invasie: "Reeds spoedig cirkelden verscheidene vliegtuigen boven het 'Huis ten Bosch [...]'; door mij was echter - teneinde munitieverspilling te voorkomen - de strenge order uitgegeven slechts dàn op de vijandelijke vliegtuigen te schieten met de mitrailleurs indien eenige trefkans bestond".<sup id="cite_ref-Flip_41-1" class="reference"><a href="#cite_note-Flip-41"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">In 1943 bereikten geruchten over een sloop van Huis ten Bosch kroonprinses Juliana in Canada. In een brief van 15 april 1943 schreef ze daarover aan haar echtgenoot prins Bernhard: "Weet jij of het wààr is, dat 't Huis ten Bosch is afgebroken? Het zal moeder veel verdriet doen, mij namelijk ook, ik dacht niet, dat je dat over een huis zou kunnen hebben, maar 't blijkt wèl het geval. Niet zou ik 't hebben over 't Noordeinde, maar wel om 't HtB [Huis ten Bosch], als een van Nederlands mooiste gebouwen."<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">Koningin Juliana en prins Bernhard overnachtten tijdens het staatsbezoek in de appartementen van de prinsessen Beatrix en Irene op de tweede verdieping van het hoofdgebouw.</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text">Het was De Jong in 1959 ter ore gekomen dat het pand te huur stond. In de aanloop naar de troonsbestijging van kroonprinses <a href="/wiki/Beatrix_der_Nederlanden" title="Beatrix der Nederlanden">Beatrix</a> werd De Jong gesommeerd het pand te verlaten. Hij was hier zeer ontstemd over.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">Volgens <a href="/wiki/Huub_Oosterhuis" title="Huub Oosterhuis">Huub Oosterhuis</a> die prins Claus in het Pieter Posthuis bezocht, werd het pand indertijd het "gastenhuisje" genoemd.<sup id="cite_ref-group_53-1" class="reference"><a href="#cite_note-group-53"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text">Conform de <a href="/w/index.php?title=Wet_financieel_statuut_van_het_Koninklijk_Huis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis (de pagina bestaat niet)">Wet financieel statuut van het Koninklijk Huis</a></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text">De Oranjezaal kreeg een eigen hete-luchtinstallatie.</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text">In oktober 1978 werd door het paleis bij de politie aangifte gedaan van diefstal van hand beschilderde tegels uit de badkamers en antieke deurknoppen. Uit de Japanse kamer verdwenen vijf geborduurde antieke vogels die uit de wandbespanning werden gesneden. Er werden na de diefstallen strengere veiligheidsmaatregelen genomen. Zo mochten de bouwvakkers hun wagens niet meer op het voorplein parkeren. Toen de zo'n zestig arbeiders als reactie daarop in staking gingen, werd ze alsnog toegestaan om hun voertuigen op de oprijlaan neer te zetten.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nicole Ex noemt in 1997 een haan, drie <a href="/wiki/Mandarijneend" title="Mandarijneend">mandarijneenden</a> en een <a href="/wiki/Sijs" title="Sijs">sijsje</a> als zijnde verdwenen. Het waren de enige onderdelen die ontbraken vooraf aan de grootscheepse restauratie van de Japanse kamer beginjaren negentig van de twintigste eeuw. De diefstal was een van de redenen dat de acht panelen in 1979 veilig opgeslagen werden.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text">Onder de titel <i>De koningin en haar Japanse kamer</i> stond op 25 december 1993 het twintig minuten durende tv-programma <i>Museumschatten</i> geheel in het teken van de gerestaureerde Japanse kamer. Koningin Beatrix gaf zelf de uitleg.</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text">De informatie dat koningin Beatrix vele jaren erg terughoudend was geweest om aan het complex verbeteringen aan te brengen, was door het Rijk in 2014 per ongeluk geopenbaard aan media die een beroep hadden gedaan op de <a href="/wiki/Wet_Openbaarheid_van_Bestuur" class="mw-redirect" title="Wet Openbaarheid van Bestuur">Wet Openbaarheid van Bestuur</a> en had binnenkamers moeten blijven.<sup id="cite_ref-Trix_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-Trix-69"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text">Alle elektrische leidingen waren nog ongeaard, waterleidingen waren van lood, plafonds en buitengevel bevatten scheuren en er waren lekkende daken. Asbest zat vooral in de daken, maar ook achter schoorstenen, in liftschachten, in aanrechtbladen en in het tennishuisje. In de kruipruimten bevond zich water, met name in die van de Haagse vleugel.</span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text">Hiervoor werden muren uit de achttiende eeuw en uit de jaren tachtig van de twintigste eeuw geslecht.</span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text">Van 19 februari tot 11 september 2017 werden ze tentoongesteld in het <a href="/wiki/Dordrechts_Museum" title="Dordrechts Museum">Dordrechts Museum</a>. Het was de eerste keer dat ze in het openbaar te zien waren.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text">De extra kosten waren al naar beneden bijgesteld door enkele bezuinigingen. Zo werden onderhoudswerkzaamheden aan de balzaal en pruikenkamer niet uitgevoerd. Veel kosten werden geheim gehouden. Zo weerhield het Rijk voor de buitenwereld de kosten van de nieuwe bordestrap, evenals van de restauratie van de historische stucplafonds. De aanbesteding werd onderhands aan één aannemer gegund. Het Rijk hoopte hiermee te voorkomen dat details uitlekten naar de (roddel)pers en publiek.</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Wolfgang_Amadeus_Mozart" title="Wolfgang Amadeus Mozart">Mozart</a> bezocht in 1766 Den Haag om er concerten te geven. Een van de drie gaf hij bij de prins van Oranje, Willem V, vermoedelijk in Huis ten Bosch, maar het kan ook het Stadhouderlijk Kwartier op het Binnenhof zijn geweest.<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text">Vanaf 1767 werden de schilderijen meerdere malen gerestaureerd. Tussen 1998 en 2001 werd de Oranjezaal gerenoveerd door een team van <a href="/wiki/RKD-Nederlands_Instituut_voor_Kunstgeschiedenis" title="RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis">restauratoren</a>, <a href="/wiki/Kunstgeschiedenis" title="Kunstgeschiedenis">kunst</a>- en <a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_bouwkunst" title="Geschiedenis van de bouwkunst">architectuurhistorici</a> en <a href="/wiki/Chemicus" class="mw-redirect" title="Chemicus">chemici</a> onder leiding van <a href="/wiki/Anne_van_Grevenstein-Kruse" title="Anne van Grevenstein-Kruse">Anne van Grevenstein-Kruse</a>, directeur van de <a href="/wiki/Stichting_Restauratie_Atelier_Limburg" title="Stichting Restauratie Atelier Limburg">Stichting Restauratie Atelier Limburg</a>. Bij die gelegenheid vond er een diepgaand onderzoek plaats naar de schilderingen en decoraties in de zaal, waarvan de resultaten werden verwerkt in diverse publicaties.<sup id="cite_ref-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie_83-2" class="reference"><a href="#cite_note-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie-83"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text">De ministers van het <a href="/wiki/Kabinet-Rutte_II" title="Kabinet-Rutte II">kabinet-Rutte II</a> werden zelfs allemaal twee keer beëdigd, aangezien de <a href="/wiki/Nederlandse_Omroep_Stichting" title="Nederlandse Omroep Stichting">NOS</a> de beëdiging niet rechtstreeks had kunnen uitzenden, doordat op dat moment een reclameblok werd uitgezonden. Speciaal voor de NOS werd de beëdiging - tegen de zin van koningin Beatrix - overgedaan. In 2017 werden wegens een renovatie van Huis ten Bosch de ministers van het <a href="/wiki/Kabinet-Rutte_III" title="Kabinet-Rutte III">kabinet-Rutte III</a> beëdigd op <a href="/wiki/Paleis_Noordeinde" title="Paleis Noordeinde">Paleis Noordeinde</a>. Ook de groepsfoto van de ministersploeg werd daar gemaakt.</span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text">Jaartal vastgesteld op basis van foto's, waarvan de laatste waarop de beelden nog staan dateert uit 1957.<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bronvermeldingen">Bronvermeldingen</h2></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:3; -webkit-column-count:3; column-count:3;-moz-column-width:21em; -webkit-column-width:21em; column-width:21em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.koninklijkhuis.nl/onderwerpen/paleis-huis-ten-bosch/vraag-en-antwoord/zijn-de-paleizen-en-de-gouden-koets-eigendom-van-de-koning"><i>Zijn de paleizen en de Gouden Koets eigendom van de Koning?</i></a> koninklijkhuis.nl</span> </li> <li id="cite_note-kosten-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-kosten_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kosten_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kosten_2-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2015Z11914&did=2015D24051"><i>Renovatie paleis Huis ten Bosch</i></a>, tweedekamer.nl, 19 juni 2015</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 16</span> </li> <li id="cite_note-van_der_Ploeg_1998-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-van_der_Ploeg_1998_4-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Ploeg, P. van der & C. Vermeeren (1998) <i>Vorstelijk Verzameld. De kunstcollectie van Frederik Hendrik en Amalia</i>. Mauritshuis. Den Haag</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 44</span> </li> <li id="cite_note-hout-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-hout_7-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hout_7-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Houten vloeren krijgen historische glans terug, 6 juli 2019, rijksvastgoedbedrijf.nl</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 44-45</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 53</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 53+56</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 63</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 68-69</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottenheym, Koen & Schmidt, Freek <i>un dessein qui plait à la vue</i>, De controverse tussen Anthonie Coulon en Daniel Marot bij de verbouwing van Huis ten Bosch in 1734, in: Bulletin KNOB, 1994-2, p. 68+70+72</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 70</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 71</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Pieter Wagenaar, Marie-Christine Engels & Charles Dumas (2005) <i>Den Haag. Geschiedenis van de stad</i>, deel 2 (<i>De tijd van de Republiek</i>), p. 68</span> </li> <li id="cite_note-Lunsingh_Scheurleer_1958-21"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Lunsingh_Scheurleer_1958_21-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Lunsingh_Scheurleer_1958_21-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Lunsingh Scheurleer, Th.H. (1958) <i>Geboorte en jeugdjaren van het Rijksmuseum</i>. Bulletin van het Rijksmuseum, zesde jaargang, nummer 3/4, p. 2</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Berg, J.Th.J. van den & Vis, J.J. (2013) <i>De eerste honderdvijftig jaar. Parlementaire geschiedenis van Nederland, 1796-1946</i>, p. 87-88</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Thiel, P.J.J. van (1981) <i>De inrichting van de Nationale Konst-Gallery in het openingsjaar 1800</i>, in: <i>Oud Holland</i>, jaargang 95, nr. 4, p. 173</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Bergvelt, E.S. (1998). <i>Pantheon der Gouden Eeuw. Van Nationale Konst-Gallerij tot Rijksmuseum van Schilderijen (1798-1896)</i>, p. 36 <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-90-400-9294-7" title="Speciaal:Boekbronnen/978-90-400-9294-7">ISBN 978-90-400-9294-7</a></span>. Diss.: Amsterdam</span> </li> <li id="cite_note-metamorfose-26"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-metamorfose_26-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-metamorfose_26-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-metamorfose_26-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-metamorfose_26-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-metamorfose_26-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-metamorfose_26-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-metamorfose_26-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-metamorfose_26-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Metamorfose voorgevel paleis Huis ten Bosch, 6 juli 2019, Rijksvastgoedbedrijf</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 111</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien, p. 113</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Woelderink, Bernard (2010) Geschiedenis van de Thesaurie. Twee eeuwen Thesaurie en thesauriers van het Huis Oranje-Nassau, 1775-1975, p. 60</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">Baalen, Carla van; Bovend'Eert, Paul & Twist, Mark van (2010) Het inkomen van de Koning. De totstandkoming en ontwikkeling van het financieel statuut van het koninklijk huis (1972), p. 22-23</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Maarschalkerweerd, Flip (2023) <i>De achterblijvers. Het hof na de vlucht van Wilhelmina 1940-1945</i>, p. 33</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">Maarschalkerweerd, Flip (2023) <i>De achterblijvers. Het hof na de vlucht van Wilhelmina 1940-1945</i>, p. 31</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text">Maarschalkerweerd, Flip (2023) <i>De achterblijvers. Het hof na de vlucht van Wilhelmina 1940-1945</i>, p. 36</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">Maarschalkerweerd, Flip (2023) <i>De achterblijvers. Het hof na de vlucht van Wilhelmina 1940-1945</i>, p. 38-39</span> </li> <li id="cite_note-Flip-41"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Flip_41-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Flip_41-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Maarschalkerweerd, Flip (2023) <i>De achterblijvers. Het hof na de vlucht van Wilhelmina 1940-1945</i>, p. 37</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">Maarschalkerweerd, Flip (2023) <i>De achterblijvers. Het hof na de vlucht van Wilhelmina 1940-1945</i>, p. 26</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">Woelderink, Bernard (2010) <i>Geschiedenis van de Thesaurie. Twee eeuwen Thesaurie en thesauriers van het Huis Oranje-Nassau, 1775-1975</i>, p. 197</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">Woelderink, Bernard (2010) <i>Geschiedenis van de Thesaurie. Twee eeuwen Thesaurie en thesauriers van het Huis Oranje-Nassau, 1775-1975</i>, p. 203</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">Maarschalkerweerd, Flip (2023) <i>De achterblijvers. Het hof na de vlucht van Wilhelmina 1940-1945</i>, p. 213+442</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.koninklijkhuis.nl/actueel/nieuws/2013/02/18/verbeterde-versie-standaard-en-wapen-koning"><i>Standaard en wapen Koning</i></a>, koninklijkhuis.nl</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.trouw.nl/home/adres-onbekend~acc17a11/"><i>Adres onbekend</i></a>, trouw.nl, 25 september 2002</span> </li> <li id="cite_note-group-53"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-group_53-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-group_53-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-group_53-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.npostart.nl/de-zware-jas-van-beatrix/08-04-2020/VPWON_1305201">De zwarte jas van Beatrix, deel 4</a><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup>, npostart.nl, 8 april 2020</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Jan Hoedeman & Remco Meijer, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/koningin-beatrix-moeder-zus-en-oma~b3f390cf/"><i>Koningin Beatrix: Moeder, zus en oma</i></a>, <i>de Volkskrant</i>, 30 januari 2008</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nrc.nl/nieuws/2014/02/04/prinses-beatrix-is-verhuisd-naar-kasteel-drakensteyn"><i>Prinses Beatrix is verhuisd naar kasteel Drakensteyn</i></a>, <i><a href="/wiki/NRC_Handelsblad" class="mw-redirect" title="NRC Handelsblad">NRC Handelsblad</a></i>, 4 februari 2014</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text">NOS: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nos.nl/artikel/2267265-koning-en-gezin-verhuisd-naar-huis-ten-bosch.html"><i>Koning en gezin verhuisd naar Huis ten Bosch</i></a>, 13 januari 2019</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text">AD: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ad.nl/royalty/koninklijk-gezin-vandaag-officieel-verhuisd-naar-paleis-huis-ten-bosch~a9185ae2/"><i>Koninklijk gezin vandaag officieel verhuisd naar Paleis Huis ten Bosch</i></a>, 13 januari 2019</span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000026296:mpeg21:a0023"><i>Vernielingen in Huis ten Bosch</i></a>, <i>NRC Handelsblad</i>, 14 november 1978</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text">Ex, Nicole (1997) <i>Het brokaten paradijs. De wanden van de Japanse kamer in paleis Huis ten Bosch gerestaureerd</i>, p. 11+60-61</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 138-139</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 139+141</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 145</span> </li> <li id="cite_note-Kees-67"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Kees_67-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Kees_67-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Kees Versteegh, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nrc.nl/nieuws/2014/12/19/beatrix-wilde-geen-bouwvakkers-over-de-vloer-en-stelde-reparaties-uit-a1420102"><i>Beatrix wilde geen bouwvakkers over de vloer en stelde reparaties uit</i></a>, <i>NRC Handelsblad</i>, 19 december 2014</span> </li> <li id="cite_note-Trix-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Trix_69-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Kees Versteegh, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nrc.nl/nieuws/2014/12/21/nieuws-over-koningin-beatrix-had-niet-naar-buiten-mogen-komen/"><i>Nieuws over koningin Beatrix had niet naar buiten mogen komen</i></a>, <i>NRC Handelsblad</i>, 21 december 2014</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text">Henny de Lange, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.trouw.nl/nieuws/bonte-behang-van-willem-v-voor-een-keer-tentoongesteld~b1d0fb62/"><i>Bonte behang van Willem V voor één keer tentoongesteld</i></a>, Trouw, 8 februari 2017</span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text">Harriët Salm, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.trouw.nl/gs-bd2a9de2">De wanden van het vernieuwde Huis ten Bosch worden gesierd door koninklijk DNA</a>, Trouw, 3 juli 2017, geraadpleegd 15 oktober 2022</span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nos.nl/artikel/2292019-genetici-helpen-bij-dna-muur-koning-gevoelige-informatie-weggelaten">Genetici helpen bij 'dna-muur' koning, gevoelige informatie weggelaten</a>, NOS, 4 juli 2019, geraadpleegd 15 oktober 2022</span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text">Jeroen Junte, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.volkskrant.nl/gs-b9c50919">Graag iets meer drama, en iets minder ego: designduo Drift bespeelt Carré</a>, 18 juni 2021, geraadpleegd 15 oktober 2022</span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text">Monique van Loon, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.elle.com/nl/interieur/a36451102/dutch-design-kroonluchter-paleis-huis-ten-bosch-koningin-maxima-studio-drift">Deze Dutch Design kroonluchter vol paardenbloemen is favoriet bij koningin Máxima</a>, elle.com, 17 mei 2021, geraadpleegd 15 oktober 2022</span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2017Z15254&did=2017D32077"><i>Renovatie Huis ten Bosch</i></a>, 13 november 2017, tweedekamer.nl</span> </li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-81">↑</a></span> <span class="reference-text">Merijn Rengers & Arjen Ribbens, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/21/koning-betaalde-niet-voor-inrichting-privevertrekken-huis-ten-bosch-a4000393">Koning betaalde niet voor inrichting privévertrekken Huis ten Bosch</a>, NRC Handelsblad, 21 mei 2020</span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 27</span> </li> <li id="cite_note-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie-83"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie_83-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie_83-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Oranjezaal:_catalogus_en_documentatie_83-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Rudi Ekkart: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201202005244/http://oranjezaal.rkdmonographs.nl/verantwoording-1"><i>De Oranjezaal: catalogus en documentatie</i></a>, RKD Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, Den Haag 2015</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text">C.J. Vooys, <i>Huygens' opschrift in de Oranjezaal</i>, in: <i>Oud Holland</i>, jaargang 73 (1958), p 43-44</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://anemaa.home.xs4all.nl/ges/personen/den_haag_mozart.htm">Mozart in Den Haag</a>, anemaa.home.xs4all.nl, 2006, update 4 juli 2011</span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text">Bordestrap op de schop, Rijksvastgoedbedrijf, 6 juli 2019</span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text">Beeldbank Gemeentearchief Den Haag: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.haagsebeeldbank.nl/afbeelding/483c4dae-b49f-482e-9fbe-bae5989b57ea">Foto van Huis ten Bosch uit 1957</a>, Dienst voor de Stadsontwikkeling gemeente Den Haag</span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text">Pieter Wagenaar, Marie-Christine Engels, Charles Dumas: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pieterwagenaar.nl/Den_Haag_Bijlage.pdf">(PDF) <i>Den Haag geschiedenis van de stad</i></a>, deel 2 (De tijd van de Republiek), p. 54, Uitgeverij Waanders, Zwolle 2005</span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text">RKD database informatie over de beelden van (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://rkd.nl/explore/images/276522">Willem I</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rkd.nl/explore/images/276526">Maurits</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rkd.nl/explore/images/276528">Willem II</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rkd.nl/explore/images/276527">Frederik Hendrik</a>)</span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text">Loonstra, Marten (1985) <i>het húijs int bosch. Het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch historisch gezien</i>, p. 119</span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011233068:mpeg21:a0106"><i>Huis ten Bosch open</i></a>, De Tijd-Maasbode, 27 juli 1962</span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text">Kysia Hekster, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nos.nl/artikel/2265035-huis-ten-bosch-flink-beveiligd-nu-koningspaar-er-gaat-wonen.html">Huis ten Bosch flink beveiligd nu koningspaar er gaat wonen</a>, nos.nl, 25 december 2018</span> </li> </ol></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Huis_ten_Bosch#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Huis ten Bosch">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Huis_ten_Bosch#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Huis ten Bosch">Huis ten Bosch</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Nederlands_koninklijk_paleis"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_koninklijke_paleizen_Nederland" title="Sjabloon:Navigatie koninklijke paleizen Nederland"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_koninklijke_paleizen_Nederland" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_koninklijke_paleizen_Nederland&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Nederlands_koninklijk_paleis" class="navigatie-titel">Nederlands koninklijk paleis</div> <div class="navigatie-afb-groot noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Royal_coat_of_arms_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Wapen van Nederland"><img alt="Wapen van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Royal_coat_of_arms_of_the_Netherlands.svg/60px-Royal_coat_of_arms_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="60" height="66" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Royal_coat_of_arms_of_the_Netherlands.svg/90px-Royal_coat_of_arms_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Royal_coat_of_arms_of_the_Netherlands.svg/120px-Royal_coat_of_arms_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="952" data-file-height="1045" /></a></span></div> <div class="navigatie-inhoud"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b>Huidig paleis:</b></td><td class="rechts"><a class="mw-selflink selflink">Paleis Huis ten Bosch</a> · <a href="/wiki/Paleis_Noordeinde" title="Paleis Noordeinde">Paleis Noordeinde</a> · <a href="/wiki/Paleis_op_de_Dam" title="Paleis op de Dam">Paleis op de Dam</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b>Woning van het Koninklijk Huis:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Villa_Eikenhorst" title="Villa Eikenhorst">Villa Eikenhorst</a> · <a href="/wiki/Noordeinde_66" title="Noordeinde 66">Noordeinde 66</a> · <a href="/wiki/Huis_Het_Loo" title="Huis Het Loo">Huis Het Loo</a> · <a href="/wiki/Kasteel_Het_Oude_Loo" title="Kasteel Het Oude Loo">Kasteel Het Oude Loo</a> · <a href="/wiki/Drakensteyn" title="Drakensteyn">Drakensteyn</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Voormalig koninklijk paleis:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Bronbeek" title="Bronbeek">Bronbeek</a> · <a href="/wiki/Huis_Huguetan" title="Huis Huguetan">Huis Huguetan</a> · <a href="/wiki/Paleis_Kneuterdijk" title="Paleis Kneuterdijk">Paleis Kneuterdijk</a> · <a href="/wiki/Paleis_Lange_Voorhout" title="Paleis Lange Voorhout">Paleis Lange Voorhout</a> · <a href="/wiki/Paleis_van_Lodewijk_Napoleon_(Utrecht)" title="Paleis van Lodewijk Napoleon (Utrecht)">Paleis van Lodewijk Napoleon (Utrecht)</a> · <a href="/wiki/Paleis_Het_Loo" title="Paleis Het Loo">Paleis Het Loo</a> · <a href="/wiki/Oranje_Nassau%27s_Oord" title="Oranje Nassau's Oord">Oranje Nassau’s Oord</a> · <a href="/wiki/Paleis-Raadhuis" title="Paleis-Raadhuis">Paleis-Raadhuis</a> · <a href="/wiki/Paleis_Soestdijk" title="Paleis Soestdijk">Paleis Soestdijk</a> · <a href="/wiki/Kasteel_Vaeshartelt" title="Kasteel Vaeshartelt">Kasteel Vaeshartelt</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Voormalige woning:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/De_Ruygenhoek" title="De Ruygenhoek">De Ruygenhoek</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862" /><div class="navigatie mw-collapsible mw-collapsed" role="navigation" aria-labelledby="Bibliografische informatie" data-collapsetext="Inklappen" data-expandtext="Uitklappen"><div id="Bibliografische_informatie" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Wikipedia:Bibliografische_informatie" title="Wikipedia:Bibliografische informatie">Bibliografische informatie</a></div><div class="navigatie-inhoud mw-collapsible-content plainlist ta-left"><ul style="column-width:36em"><li><b><a href="/wiki/CiNii" title="CiNii">CiNii</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA14490994?l=en">DA14490994</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Rijksmonumentenregister" title="Rijksmonumentenregister">Rijksmonument</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/17517">17517</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Union_List_of_Artist_Names" title="Union List of Artist Names">Union List of Artist Names</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500307427">500307427</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">Virtual International Authority File</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/266764503">266764503</a></span></li></ul></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&oldid=66738260">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&oldid=66738260</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Paleis_in_Den_Haag" title="Categorie:Paleis in Den Haag">Paleis in Den Haag</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Hollands-classicistisch_bouwwerk" title="Categorie:Hollands-classicistisch bouwwerk">Hollands-classicistisch bouwwerk</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Barokkasteel" title="Categorie:Barokkasteel">Barokkasteel</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Architectuur_in_Nederland_uit_de_17e_eeuw" title="Categorie:Architectuur in Nederland uit de 17e eeuw">Architectuur in Nederland uit de 17e eeuw</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Rijksmonument_in_Den_Haag" title="Categorie:Rijksmonument in Den Haag">Rijksmonument in Den Haag</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Bouwwerk_in_Haagse_Hout" title="Categorie:Bouwwerk in Haagse Hout">Bouwwerk in Haagse Hout</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Nederlands_koningshuis" title="Categorie:Nederlands koningshuis">Nederlands koningshuis</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Bouwwerk_van_Pieter_Post" title="Categorie:Bouwwerk van Pieter Post">Bouwwerk van Pieter Post</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Top_100_van_de_Rijksdienst_voor_de_Monumentenzorg" title="Categorie:Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg">Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Onbereikbare_externe_link" title="Categorie:Wikipedia:Onbereikbare externe link">Wikipedia:Onbereikbare externe link</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Rijksmonument_met_lokaal_zelfde_link_als_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Rijksmonument met lokaal zelfde link als op Wikidata">Wikipedia:Rijksmonument met lokaal zelfde link als op Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 1 jan 2024 om 11:34.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Paleis_Huis_ten_Bosch&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Paleis Huis ten Bosch</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>23 talen</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Onderwerp toevoegen</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-958d75f5c-nxgc6","wgBackendResponseTime":191,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.310","walltime":"0.478","ppvisitednodes":{"value":3932,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":34652,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":14510,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":122891,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 355.853 1 -total"," 15.84% 56.377 1 Sjabloon:Infobox_kasteel"," 14.96% 53.252 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 13.79% 49.062 1 Sjabloon:Appendix"," 13.08% 46.536 2 Sjabloon:Bevat"," 8.62% 30.658 1 Sjabloon:Navigatie_koninklijke_paleizen_Nederland"," 8.00% 28.467 1 Sjabloon:Navigatie"," 7.42% 26.395 2 Sjabloon:References"," 7.13% 25.377 1 Sjabloon:Coor_title_dms"," 5.71% 20.321 1 Sjabloon:Link_rijksmonument"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.015","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":972645,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7d99b5f9dd-5zwnw","timestamp":"20250219200028","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Paleis Huis ten Bosch","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Paleis_Huis_ten_Bosch","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1072284","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1072284","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-02-07T18:50:00Z","dateModified":"2024-01-01T10:34:26Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/8e\/Huis_ten_Bosch.jpg","headline":"bouwwerk in Den Haag"}</script> </body> </html>