CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Układ Słoneczny – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"f6af8eaf-6229-480d-96d0-c5e8ed712ba2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Układ_Słoneczny","wgTitle":"Układ Słoneczny","wgCurRevisionId":75232985,"wgRevisionId":75232985,"wgArticleId":6417,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma","Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony","Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Układ Słoneczny"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Układ_Słoneczny","wgRelevantArticleId":6417,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable": true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75232985,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q544","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=[ "ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022", "ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Planety2008.jpg/1200px-Planety2008.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="675"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Planety2008.jpg/800px-Planety2008.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="450"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Planety2008.jpg/640px-Planety2008.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="360"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Układ Słoneczny – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Układ_Słoneczny rootpage-Układ_Słoneczny skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Uk%C5%82ad+S%C5%82oneczny" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Uk%C5%82ad+S%C5%82oneczny" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Uk%C5%82ad+S%C5%82oneczny" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Uk%C5%82ad+S%C5%82oneczny" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Terminologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Terminologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Terminologia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Terminologia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Terminologia</span> </button> <ul id="toc-Terminologia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Planeta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Planeta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Planeta</span> </div> </a> <ul id="toc-Planeta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Planeta_karłowata" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Planeta_karłowata"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Planeta karłowata</span> </div> </a> <ul id="toc-Planeta_karłowata-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Powstanie_i_ewolucja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Powstanie_i_ewolucja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Powstanie i ewolucja</span> </div> </a> <ul id="toc-Powstanie_i_ewolucja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Struktura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Struktura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Struktura</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Struktura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Struktura</span> </button> <ul id="toc-Struktura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Słońce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Słońce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Słońce</span> </div> </a> <ul id="toc-Słońce-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Materia_międzyplanetarna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Materia_międzyplanetarna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span>Materia międzyplanetarna</span> </div> </a> <ul id="toc-Materia_międzyplanetarna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Większe_ciała_niebieskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Większe_ciała_niebieskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Większe ciała niebieskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Większe_ciała_niebieskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Planety_wewnętrzne_(skaliste)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Planety_wewnętrzne_(skaliste)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Planety wewnętrzne (skaliste)</span> </div> </a> <ul id="toc-Planety_wewnętrzne_(skaliste)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pas_planetoid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pas_planetoid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Pas planetoid</span> </div> </a> <ul id="toc-Pas_planetoid-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ceres" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ceres"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4.1</span> <span>Ceres</span> </div> </a> <ul id="toc-Ceres-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Planety_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Planety_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Planety zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Planety_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Obszar_obiektów_transneptunowych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Obszar_obiektów_transneptunowych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Obszar obiektów transneptunowych</span> </div> </a> <ul id="toc-Obszar_obiektów_transneptunowych-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pas_Kuipera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pas_Kuipera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.1</span> <span>Pas Kuipera</span> </div> </a> <ul id="toc-Pas_Kuipera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dysk_rozproszony" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Dysk_rozproszony"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6.2</span> <span>Dysk rozproszony</span> </div> </a> <ul id="toc-Dysk_rozproszony-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Mniejsze_ciała_Układu_Słonecznego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mniejsze_ciała_Układu_Słonecznego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.7</span> <span>Mniejsze ciała Układu Słonecznego</span> </div> </a> <ul id="toc-Mniejsze_ciała_Układu_Słonecznego-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Komety" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Komety"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.7.1</span> <span>Komety</span> </div> </a> <ul id="toc-Komety-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Najdalsze_obszary" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Najdalsze_obszary"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8</span> <span>Najdalsze obszary</span> </div> </a> <ul id="toc-Najdalsze_obszary-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Heliosfera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Heliosfera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8.1</span> <span>Heliosfera</span> </div> </a> <ul id="toc-Heliosfera-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Szok_końcowy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Szok_końcowy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8.1.1</span> <span>Szok końcowy</span> </div> </a> <ul id="toc-Szok_końcowy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Płaszcz_Układu_Słonecznego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Płaszcz_Układu_Słonecznego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8.1.2</span> <span>Płaszcz Układu Słonecznego</span> </div> </a> <ul id="toc-Płaszcz_Układu_Słonecznego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Heliosfera_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Heliosfera_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8.1.3</span> <span>Heliosfera</span> </div> </a> <ul id="toc-Heliosfera_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Obłok_Oorta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Obłok_Oorta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8.2</span> <span>Obłok Oorta</span> </div> </a> <ul id="toc-Obłok_Oorta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Niezbadane_obszary" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Niezbadane_obszary"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8.3</span> <span>Niezbadane obszary</span> </div> </a> <ul id="toc-Niezbadane_obszary-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Najbliższe_sąsiedztwo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Najbliższe_sąsiedztwo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Najbliższe sąsiedztwo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Najbliższe_sąsiedztwo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Najbliższe sąsiedztwo</span> </button> <ul id="toc-Najbliższe_sąsiedztwo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sąsiedztwo_gwiezdne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sąsiedztwo_gwiezdne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Sąsiedztwo gwiezdne</span> </div> </a> <ul id="toc-Sąsiedztwo_gwiezdne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Położenie_w_Galaktyce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Położenie_w_Galaktyce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Położenie w Galaktyce</span> </div> </a> <ul id="toc-Położenie_w_Galaktyce-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Badania_Układu_Słonecznego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Badania_Układu_Słonecznego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Badania Układu Słonecznego</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Badania_Układu_Słonecznego-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Badania Układu Słonecznego</span> </button> <ul id="toc-Badania_Układu_Słonecznego-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Obserwacje_przez_teleskop" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Obserwacje_przez_teleskop"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Obserwacje przez teleskop</span> </div> </a> <ul id="toc-Obserwacje_przez_teleskop-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Badania_za_pomocą_sond_kosmicznych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Badania_za_pomocą_sond_kosmicznych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Badania za pomocą sond kosmicznych</span> </div> </a> <ul id="toc-Badania_za_pomocą_sond_kosmicznych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przeloty_w_pobliżu_innych_planet" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Przeloty_w_pobliżu_innych_planet"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Przeloty w pobliżu innych planet</span> </div> </a> <ul id="toc-Przeloty_w_pobliżu_innych_planet-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Orbitery,_lądowniki_i_łaziki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Orbitery,_lądowniki_i_łaziki"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.1</span> <span>Orbitery, lądowniki i łaziki</span> </div> </a> <ul id="toc-Orbitery,_lądowniki_i_łaziki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Wyprawy_załogowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wyprawy_załogowe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Wyprawy załogowe</span> </div> </a> <ul id="toc-Wyprawy_załogowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Uwagi</span> </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Układ Słoneczny</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 236 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-236" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">236 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Sistem_mata_uroe" title="Sistem mata uroe – aceh" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Sistem mata uroe" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="aceh" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Sonnestelsel" title="Sonnestelsel – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Sonnestelsel" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Sonnensystem" title="Sonnensystem – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Sonnensystem" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-alt mw-list-item"><a href="https://alt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%B1%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D2%A5_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%B7%D1%8B" title="Кӱнниҥ системазы – południowoałtajski" lang="alt" hreflang="alt" data-title="Кӱнниҥ системазы" data-language-autonym="Алтай тил" data-language-local-name="południowoałtajski" class="interlanguage-link-target"><span>Алтай тил</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%80%E1%88%90%E1%8B%AD_%E1%88%A5%E1%88%AD%E1%8B%93%E1%89%B0_%E1%8D%88%E1%88%88%E1%8A%AD" title="የፀሐይ ሥርዓተ ፈለክ – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="የፀሐይ ሥርዓተ ፈለክ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Pi%C3%A4iv%C3%A1%C5%A1kodde" title="Piäiváškodde – inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Piäiváškodde" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8C%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%B2" title="सौरमंडल – angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="सौरमंडल" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Sunnlicu_Endebyrdnes" title="Sunnlicu Endebyrdnes – staroangielski" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Sunnlicu Endebyrdnes" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="staroangielski" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="المجموعة الشمسية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="المجموعة الشمسية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Sistema_Solar" title="Sistema Solar – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Sistema Solar" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A5%D5%A3%D5%A1%D5%AF%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Արեգակնային Դրութիւն – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Արեգակնային Դրութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Sistemlu_solaru" title="Sistemlu solaru – arumuński" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Sistemlu solaru" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="arumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Sist%C3%A8mo_sol%C3%A8ro" title="Sistèmo solèro – franko-prowansalski" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Sistèmo solèro" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="franko-prowansalski" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8C%E0%A7%B0%E0%A6%9C%E0%A6%97%E0%A6%A4" title="সৌৰজগত – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="সৌৰজগত" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Sistema_Solar" title="Sistema Solar – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Sistema Solar" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8C%E0%A4%B0_%E0%A4%AE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B2" title="सौर मण्डल – awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="सौर मण्डल" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="awadhi" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Kuarahy_Ypykatu" title="Kuarahy Ypykatu – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Kuarahy Ypykatu" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCn%C9%99%C5%9F_sistemi" title="Günəş sistemi – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Günəş sistemi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="گونش سیستمی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="گونش سیستمی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Tata_Surya" title="Tata Surya – balijski" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Tata Surya" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balijski" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8C%E0%A6%B0%E0%A6%9C%E0%A6%97%E0%A7%8E" title="সৌরজগৎ – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সৌরজগৎ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Tata_Surya" title="Tata Surya – banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Tata Surya" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0i-i%C3%B4ng-h%C4%93" title="Thài-iông-hē – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Thài-iông-hē" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Tata_Surya" title="Tata Surya – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Tata Surya" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D0%BE%D1%8F%D1%88_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Ҡояш системаһы – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ҡояш системаһы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0" title="Сонечная сістэма – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Сонечная сістэма" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0" title="Сонечная сыстэма – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Сонечная сыстэма" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8C%E0%A4%B0_%E0%A4%AE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%B2" title="सौर मंडल – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="सौर मंडल" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Sistemang_Solar" title="Sistemang Solar – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Sistemang Solar" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%8A%D0%BD%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Слънчева система – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Слънчева система" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Sunsystem" title="Sunsystem – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Sunsystem" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%89%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%A0%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%81%E0%BE%B1%E0%BD%B2%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BE%92%E0%BE%B1%E0%BD%B4%E0%BD%91%E0%BC%8D" title="ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད། – tybetański" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tybetański" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Sun%C4%8Dev_sistem" title="Sunčev sistem – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Sunčev sistem" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Koskoriad_an_Heol" title="Koskoriad an Heol – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Koskoriad an Heol" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B0%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D0%B3" title="Наранай аймаг – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Наранай аймаг" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Sistema_solar" title="Sistema solar – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Sistema solar" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%C4%95%D0%B2%D0%B5%D0%BB_%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%88_%D1%82%D1%8B%D1%82%C4%83%D0%BC%C4%95" title="Хĕвел тавраш тытăмĕ – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хĕвел тавраш тытăмĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Sistemang_Solar" title="Sistemang Solar – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Sistemang Solar" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Slune%C4%8Dn%C3%AD_soustava" title="Sluneční soustava – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Sluneční soustava" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Mutandira_weZuva" title="Mutandira weZuva – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Mutandira weZuva" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Sistema_solare" title="Sistema solare – korsykański" lang="co" hreflang="co" data-title="Sistema solare" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsykański" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Cysawd_yr_Haul" title="Cysawd yr Haul – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cysawd yr Haul" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Solsystemet" title="Solsystemet – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Solsystemet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B6%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3%D9%8A" title="النضام الشمسي – marokański arabski" lang="ary" hreflang="ary" data-title="النضام الشمسي" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="marokański arabski" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Beaivv%C3%A1%C5%A1goddi" title="Beaivvášgoddi – północnolapoński" lang="se" hreflang="se" data-title="Beaivvášgoddi" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="północnolapoński" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sonnensystem" title="Sonnensystem – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Sonnensystem" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%87%DE%A8%DE%83%DE%A6%DE%88%DE%A9_%DE%82%DE%A8%DE%92%DE%A7%DE%89%DE%AA" title="އިރަވީ ނިޒާމު – malediwski" lang="dv" hreflang="dv" data-title="އިރަވީ ނިޒާމު" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="malediwski" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B2" title="सौर्यमण्डल – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="सौर्यमण्डल" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/P%C3%A4ikeses%C3%BCsteem" title="Päikesesüsteem – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Päikesesüsteem" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C_%CF%83%CF%8D%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1" title="Ηλιακό σύστημα – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Ηλιακό σύστημα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Sist%C3%A9ma_sul%C3%A0r" title="Sistéma sulàr – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Sistéma sulàr" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Solar_System" title="Solar System – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Solar System" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D1%8C_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Чинь система – erzja" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Чинь система" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="erzja" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sistema_solar" title="Sistema solar – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Sistema solar" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sunsistemo" title="Sunsistemo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sunsistemo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Sistema_Solal" title="Sistema Solal – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Sistema Solal" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Eguzki-sistema" title="Eguzki-sistema – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Eguzki-sistema" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D9%85%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C" title="منظومه شمسی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="منظومه شمسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Saur_mandal" title="Saur mandal – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Saur mandal" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3lskipanin" title="Sólskipanin – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Sólskipanin" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Syst%C3%A8me_solaire" title="Système solaire – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Système solaire" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Sinnestelsel" title="Sinnestelsel – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Sinnestelsel" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Nju%C9%93%C9%93udi_naangeyankoori" title="Njuɓɓudi naangeyankoori – fulani" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Njuɓɓudi naangeyankoori" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="fulani" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Sisteme_sol%C3%A2r" title="Sisteme solâr – friulski" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Sisteme solâr" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulski" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Grianch%C3%B3ras" title="Grianchóras – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Grianchóras" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Corys_ny_Greiney" title="Corys ny Greiney – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Corys ny Greiney" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/An_Crios-Gr%C3%A8ine" title="An Crios-Grèine – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="An Crios-Grèine" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Sistema_solar" title="Sistema solar – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Sistema solar" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%8C%D0%BB%D1%85%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%B2" title="Маьлха ков – inguski" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Маьлха ков" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="inguski" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%99%BD%E7%B3%BB" title="太陽系 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="太陽系" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%DB%8A%D8%B1%D9%8A_%D9%85%D9%86%D8%B8%DB%8A%D9%85%D9%87" title="خۊري منظۊمه – giliański" lang="glk" hreflang="glk" data-title="خۊري منظۊمه" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="giliański" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%82%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%AE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AA%B3" title="સૂર્યમંડળ – gudżarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="સૂર્યમંડળ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="gudżarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Thai-y%C3%B2ng-hi" title="Thai-yòng-hi – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Thai-yòng-hi" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%83%9C%EC%96%91%EA%B3%84" title="태양계 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="태양계" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Tsarin_hasken_rana" title="Tsarin hasken rana – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Tsarin hasken rana" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Kahua_o_n%C4%81_h%C5%8Dk%C5%AB" title="Kahua o nā hōkū – hawajski" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kahua o nā hōkū" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="hawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A5%D5%A3%D5%A1%D5%AF%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Արեգակնային համակարգ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Արեգակնային համակարգ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8C%E0%A4%B0_%E0%A4%AE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B2" title="सौर मण्डल – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सौर मण्डल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sun%C4%8Dev_sustav" title="Sunčev sustav – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sunčev sustav" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Tata_Surya" title="Tata Surya – gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Tata Surya" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="gorontalo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Sunala_sistemo" title="Sunala sistemo – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Sunala sistemo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Sistema_a_Solar" title="Sistema a Solar – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Sistema a Solar" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8C%E0%A6%B0%E0%A6%9C%E0%A6%97%E0%A6%A4" title="সৌরজগত – bisznuprija-manipuri" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="সৌরজগত" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="bisznuprija-manipuri" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Tata_Surya" title="Tata Surya – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Tata Surya" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Systema_solar" title="Systema solar – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Systema solar" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Solari_sistema" title="Solari sistema – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Solari sistema" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%80%D1%8B_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%C3%A6" title="Хуры системæ – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Хуры системæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Uzungezohlelo_lweLanga" title="Uzungezohlelo lweLanga – zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Uzungezohlelo lweLanga" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zulu" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3lkerfi%C3%B0" title="Sólkerfið – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Sólkerfið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Sistema_solare" title="Sistema solare – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Sistema solare" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A2%D7%A8%D7%9B%D7%AA_%D7%94%D7%A9%D7%9E%D7%A9" title="מערכת השמש – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="מערכת השמש" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Tata_Surya" title="Tata Surya – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Tata Surya" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/W%C9%A9s%C9%A9_cejewiye" title="Wɩsɩ cejewiye – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Wɩsɩ cejewiye" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B3%8C%E0%B2%B0%E0%B2%AE%E0%B2%82%E0%B2%A1%E0%B2%B2" title="ಸೌರಮಂಡಲ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಸೌರಮಂಡಲ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Sistemang_solar" title="Sistemang solar – pampango" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Sistemang solar" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampango" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8E%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Кюн система – karaczajsko-bałkarski" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Кюн система" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="karaczajsko-bałkarski" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="მზის სისტემა – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მზის სისტემა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D9%96%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%86%DA%88%D9%8F%D9%84" title="سيٖری منڈُل – kaszmirski" lang="ks" hreflang="ks" data-title="سيٖری منڈُل" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="kaszmirski" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/S%C5%82u%C5%84cowi_%C3%99st%C3%B4w" title="Słuńcowi Ùstôw – kaszubski" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Słuńcowi Ùstôw" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="kaszubski" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BD_%D0%B6%D2%AF%D0%B9%D0%B5%D1%81%D1%96" title="Күн жүйесі – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Күн жүйесі" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/System_howlek" title="System howlek – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="System howlek" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mfumo_wa_Jua" title="Mfumo wa Jua – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mfumo wa Jua" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%96_%D1%8B%D0%BB%D0%B4%D3%A7%D1%81" title="Шонді ылдӧс – komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Шонді ылдӧс" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="komi" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Sist%C3%A8m_sol%C3%A8" title="Sistèm solè – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Sistèm solè" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Sist%C3%A8m_sol%C3%A8r" title="Sistèm solèr – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Sistèm solèr" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Pergala_Roj%C3%AA" title="Pergala Rojê – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Pergala Rojê" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BD_%D1%82%D1%83%D1%82%D1%83%D0%BC%D1%83" title="Күн тутуму – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Күн тутуму" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Sistem_soler" title="Sistem soler – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Sistem soler" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%A5%E0%BA%B0%E0%BA%9A%E0%BA%BB%E0%BA%9A%E0%BA%AA%E0%BA%B8%E0%BA%A5%E0%BA%B4%E0%BA%8D%E0%BA%B0" title="ລະບົບສຸລິຍະ – laotański" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ລະບົບສຸລິຍະ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laotański" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Systema_solare" title="Systema solare – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Systema solare" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Saules_sist%C4%93ma" title="Saules sistēma – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Saules sistēma" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Sonnesystem" title="Sonnesystem – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Sonnesystem" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BA%D1%8A%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Ракъинин система – lezgijski" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Ракъинин система" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezgijski" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Saul%C4%97s_sistema" title="Saulės sistema – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Saulės sistema" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Scistema_Sol%C3%A2re" title="Scistema Solâre – liguryjski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Scistema Solâre" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="liguryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Zonnest%C3%A8lsel" title="Zonnestèlsel – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Zonnestèlsel" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Minz%C9%94%CC%81t%C9%94_mwa_M%C3%B3i" title="Minzɔ́tɔ mwa Mói – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Minzɔ́tɔ mwa Mói" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Sistem_solal" title="Sistem solal – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Sistem solal" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/P%C3%A4iv%C3%A4zensistiemu" title="Päiväzensistiemu – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Päiväzensistiemu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/solri_ciste" title="solri ciste – lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="solri ciste" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Sistema_Solar" title="Sistema Solar – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Sistema Solar" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Naprendszer" title="Naprendszer – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Naprendszer" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="सौर्य परिवार – maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="सौर्य परिवार" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maithili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D1%87%D0%B5%D0%B2_%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="Сончев Систем – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Сончев Систем" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Rafi-masoandro" title="Rafi-masoandro – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Rafi-masoandro" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%97%E0%B4%B0%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%A5%E0%B4%82" title="സൗരയൂഥം – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സൗരയൂഥം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Sistema_Solari" title="Sistema Solari – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Sistema Solari" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="सूर्यमाला – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="सूर्यमाला" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%A8_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="ბჟაშ სისტემა – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბჟაშ სისტემა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%B4%D9%85%D8%B3%D9%89" title="نظام شمسى – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نظام شمسى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D9%85%D9%87" title="خورشیدی منظومه – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="خورشیدی منظومه" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Sistem_Suria" title="Sistem Suria – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Sistem Suria" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1i-i%C3%B2ng-hi%C3%AA" title="Tái-iòng-hiê – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Tái-iòng-hiê" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Sistema_Solar" title="Sistema Solar – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Sistema Solar" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B_%D0%B0%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D0%B3" title="Нарны аймаг – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Нарны аймаг" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%94%E1%80%B1%E1%80%A1%E1%80%96%E1%80%BD%E1%80%B2%E1%80%B7%E1%80%A1%E1%80%85%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%B8" title="နေအဖွဲ့အစည်း – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="နေအဖွဲ့အစည်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Tonatiuh_ichan" title="Tonatiuh ichan – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Tonatiuh ichan" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcm mw-list-item"><a href="https://pcm.wikipedia.org/wiki/Sola_system" title="Sola system – pidżyn nigeryjski" lang="pcm" hreflang="pcm" data-title="Sola system" data-language-autonym="Naijá" data-language-local-name="pidżyn nigeryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Naijá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Ivakarau_Solar" title="Ivakarau Solar – fidżijski" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Ivakarau Solar" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="fidżijski" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Zonnestelsel" title="Zonnestelsel – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Zonnestelsel" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Zunnesysteem" title="Zunnesysteem – dolnosaksoński" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Zunnesysteem" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="dolnosaksoński" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B2" title="सौर्यमण्डल – nepalski" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सौर्यमण्डल" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%83_%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%83" title="सुर्द्यः मन्दः – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="सुर्द्यः मन्दः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%99%BD%E7%B3%BB" title="太陽系 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="太陽系" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Sistema_solare" title="Sistema solare – neapolitański" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Sistema solare" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="neapolitański" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%95%DF%9F%DF%8B%DF%AC_%DF%9E%DF%8A%DF%B2%DF%9E%DF%8B" title="ߕߟߋ߬ ߞߊ߲ߞߋ – n’ko" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߕߟߋ߬ ߞߊ߲ߞߋ" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="n’ko" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%8C%D0%BB%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Маьлхан система – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Маьлхан система" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Sans%C3%BCsteem" title="Sansüsteem – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Sansüsteem" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Solsystemet" title="Solsystemet – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Solsystemet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Solsystemet" title="Solsystemet – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Solsystemet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Sunal_sisteme" title="Sunal sisteme – novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Sunal sisteme" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Sist%C3%A8ma_Solar" title="Sistèma Solar – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Sistèma Solar" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B8%E0%AD%8C%E0%AC%B0_%E0%AC%9C%E0%AC%97%E0%AC%A4" title="ସୌର ଜଗତ – orija" lang="or" hreflang="or" data-title="ସୌର ଜଗତ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="orija" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Sirna_Biiftuu" title="Sirna Biiftuu – oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Sirna Biiftuu" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Quyosh_tizimi" title="Quyosh tizimi – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Quyosh tizimi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%82%E0%A8%B0%E0%A8%9C_%E0%A8%AE%E0%A9%B0%E0%A8%A1%E0%A8%B2" title="ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%AC%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85" title="سورجی نظام – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سورجی نظام" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%8A%D8%B2_%D8%BA%D9%88%D9%86%DA%89%D8%A7%D9%84" title="لمريز غونډال – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="لمريز غونډال" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Suola_Sistim" title="Suola Sistim – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Suola Sistim" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%92%E1%9E%96%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%87%E1%9E%A2%E1%9E%B6%E1%9E%91%E1%9E%B7%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%99" title="ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Sist%C3%A8me_sol%C3%A8re" title="Sistème solère – pikardyjski" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Sistème solère" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="pikardyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Sistema_solar" title="Sistema solar – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Sistema solar" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCnnsystem" title="Sünnsystem – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Sünnsystem" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Sistema_Solar" title="Sistema Solar – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Sistema Solar" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/K%C3%BCne%C5%9F_sistemi" title="Küneş sistemi – krymskotatarski" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Küneş sistemi" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krymskotatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Sunnesystem" title="Sunnesystem – gwara kolońska" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Sunnesystem" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="gwara kolońska" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Sistemul_solar" title="Sistemul solar – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Sistemul solar" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Kham-Sestemi" title="Kham-Sestemi – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Kham-Sestemi" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Sistem_solar" title="Sistem solar – retoromański" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Sistem solar" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="retoromański" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Inti_Llikacha" title="Inti Llikacha – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Inti Llikacha" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D1%8F%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Сонячна сістема – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Сонячна сістема" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Солнечная система – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Солнечная система" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8D%D0%BC%D1%8D%D1%82%D1%8D" title="Күн систиэмэтэ – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Күн систиэмэтэ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B2%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="सूर्यमण्डलम् – sanskryt" lang="sa" hreflang="sa" data-title="सूर्यमण्डलम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskryt" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A5%E1%B1%A4%E1%B1%A7_%E1%B1%AA%E1%B1%9F%E1%B1%B8%E1%B1%AB%E1%B1%9A_%E1%B1%A2%E1%B1%9F%E1%B1%B1%E1%B1%B0%E1%B1%AE%E1%B1%A8" title="ᱥᱤᱧ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱢᱟᱱᱰᱮᱨ – santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱥᱤᱧ ᱪᱟᱸᱫᱚ ᱢᱟᱱᱰᱮᱨ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C" title="نظام شمسی – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="نظام شمسی" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Sistema_solari" title="Sistema solari – sardyński" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Sistema solari" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardyński" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Solar_Seestem" title="Solar Seestem – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Solar Seestem" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Sunnensystem" title="Sunnensystem – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Sunnensystem" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Sistemi_diellor" title="Sistemi diellor – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Sistemi diellor" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Sistema_sulari" title="Sistema sulari – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Sistema sulari" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%9E%E0%B6%BB%E0%B6%9C%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%84_%E0%B6%B8%E0%B6%AB%E0%B7%8A%E0%B6%A9%E0%B6%BD%E0%B6%BA" title="සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Solar_System" title="Solar System – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Solar System" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%DA%AA%D8%A7%D8%B4_%D9%85%D9%86%DA%8A%D9%84" title="آڪاش منڊل – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="آڪاش منڊل" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Slne%C4%8Dn%C3%A1_s%C3%BAstava" title="Slnečná sústava – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Slnečná sústava" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Oson%C4%8Dje" title="Osončje – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Osončje" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/S%C5%82%C5%AFneczny_Uk%C5%82od" title="Słůneczny Ukłod – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Słůneczny Ukłod" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Bahda_Qoraxdu_Midaysay" title="Bahda Qoraxdu Midaysay – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="Bahda Qoraxdu Midaysay" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C_%D8%AE%DB%86%D8%B1%DB%8C" title="سیستمی خۆری – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="سیستمی خۆری" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BD%D1%87%D0%B5%D0%B2_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="Сунчев систем – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Сунчев систем" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sun%C4%8Dev_sistem" title="Sunčev sistem – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sunčev sistem" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Surya_Mandala" title="Surya Mandala – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Surya Mandala" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="polecany artykuł"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Aurinkokunta" title="Aurinkokunta – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Aurinkokunta" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Solsystemet" title="Solsystemet – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Solsystemet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Sistemang_Solar" title="Sistemang Solar – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Sistemang Solar" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%82%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%9F%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="சூரியக் குடும்பம் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சூரியக் குடும்பம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Angraw_anafuk" title="Angraw anafuk – tashelhiyt" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Angraw anafuk" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tashelhiyt" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Anagraw_afukan" title="Anagraw afukan – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Anagraw afukan" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%8F%D1%88_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Кояш системасы – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Кояш системасы" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%8C%E0%B0%B0_%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%9F%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%AC%E0%B0%82" title="సౌర కుటుంబం – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="సౌర కుటుంబం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Sistema_Sol%C3%A1r" title="Sistema Solár – tetum" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Sistema Solár" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="tetum" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%B0" title="ระบบสุริยะ – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ระบบสุริยะ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%B8_%D0%BE%D1%84%D1%82%D0%BE%D0%B1%D3%A3" title="Манзумаи офтобӣ – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Манзумаи офтобӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/Famili_%CA%BBo_e_la%CA%BB%C4%81" title="Famili ʻo e laʻā – tonga" lang="to" hreflang="to" data-title="Famili ʻo e laʻā" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="tonga" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%85%E1%8F%93_%E1%8E%A0%E1%8E%B4_%E1%8F%9A%E1%8F%93%E1%8F%95%E1%8F%AB%E1%8F%8D%E1%8F%9B" title="ᏅᏓ ᎠᎴ ᏚᏓᏕᏫᏍᏛ – czirokeski" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏅᏓ ᎠᎴ ᏚᏓᏕᏫᏍᏛ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="czirokeski" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B3%8C%E0%B2%B0%E0%B2%B5%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B3%82%E0%B2%B9" title="ಸೌರವ್ಯೂಹ – tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಸೌರವ್ಯೂಹ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCne%C5%9F_Sistemi" title="Güneş Sistemi – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Güneş Sistemi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCn_ulgamy" title="Gün ulgamy – turkmeński" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Gün ulgamy" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmeński" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Si%CC%B1tem_Mam" title="Si̱tem Mam – tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Si̱tem Mam" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="tyap" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D2%AF%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%B7%D1%8B" title="Хүн системазы – tuwiński" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Хүн системазы" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="tuwiński" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BD%D0%B4%D1%8B_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Шунды система – udmurcki" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Шунды система" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurcki" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D1%8F%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Сонячна система – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Сонячна система" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C" title="نظام شمسی – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="نظام شمسی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%82%DB%87%D9%8A%D8%A7%D8%B4_%D8%B3%D9%89%D8%B3%D8%AA%DB%90%D9%85%D9%89%D8%B3%D9%89" title="قۇياش سىستېمىسى – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="قۇياش سىستېمىسى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Sistema_so%C5%82are" title="Sistema sołare – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Sistema sołare" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/P%C3%A4iv%C3%A4i%C5%BEen_sistem" title="Päiväižen sistem – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Päiväižen sistem" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Hệ Mặt Trời – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hệ Mặt Trời" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Solasit" title="Solasit – wolapik" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Solasit" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="wolapik" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/P%C3%A4%C3%A4v%C3%A4s%C3%BCstem" title="Pääväsüstem – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Pääväsüstem" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Sistinme_solrece" title="Sistinme solrece – waloński" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Sistinme solrece" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="waloński" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%99%BD%E7%B3%BB" title="太陽系 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="太陽系" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Zunnestelsel" title="Zunnestelsel – zachodnioflamandzki" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Zunnestelsel" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="zachodnioflamandzki" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sistema_solar" title="Sistema solar – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Sistema solar" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Nosteg_jant" title="Nosteg jant – wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Nosteg jant" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="wolof" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%98%B3%E7%B3%BB" title="太阳系 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="太阳系" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%95%D7%9F_%D7%A1%D7%99%D7%A1%D7%98%D7%A2%D7%9D" title="זון סיסטעם – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="זון סיסטעם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/S%C3%ADst%E1%BA%B9%CC%80m%C3%B9_%C3%92r%C3%B9n" title="Sístẹ̀mù Òrùn – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Sístẹ̀mù Òrùn" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%99%BD%E7%B3%BB" title="太陽系 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="太陽系" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Sistem%C3%AA_Roci" title="Sistemê Roci – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Sistemê Roci" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Saul%C4%97s_s%C4%97stema" title="Saulės sėstema – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Saulės sėstema" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E9%98%B3%E7%B3%BB" title="太阳系 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="太阳系" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/%E1%BB%8Cgb%E1%BB%8Dn%CC%84_Ura" title="Ọgbọn̄ Ura – obolo" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Ọgbọn̄ Ura" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="obolo" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Tata_Kemataarian" title="Tata Kemataarian – betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Tata Kemataarian" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Tata_surya" title="Tata surya – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Tata surya" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/H%C9%99%C5%A1i_sistem" title="Həši sistem – tałyski" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Həši sistem" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="tałyski" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B5%8F%E2%B4%B3%E2%B5%94%E2%B4%B0%E2%B5%A1_%E2%B4%B0%E2%B4%BC%E2%B5%93%E2%B4%BD%E2%B4%B0%E2%B5%8F" title="ⴰⵏⴳⵔⴰⵡ ⴰⴼⵓⴽⴰⵏ – standardowy marokański tamazight" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⵏⴳⵔⴰⵡ ⴰⴼⵓⴽⴰⵏ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="standardowy marokański tamazight" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q544#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&oldid=75232985" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&id=75232985&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FUk%25C5%2582ad_S%25C5%2582oneczny"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FUk%25C5%2582ad_S%25C5%2582oneczny"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Uk%C5%82ad+S%C5%82oneczny"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Solar_System" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q544" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Planety2008.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Planety2008.jpg/440px-Planety2008.jpg" decoding="async" width="440" height="248" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Planety2008.jpg/660px-Planety2008.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Planety2008.jpg/880px-Planety2008.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="720" /></a><figcaption>Słońce, planety i planety karłowate Układu Słonecznego z uwzględnioną skalą wielkości (bez zachowania skali odległości względem siebie)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[a]</a></sup>.</figcaption></figure> <p><b>Układ Słoneczny</b> – <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_planetarny" title="Układ planetarny">układ planetarny</a> w <a href="/wiki/Droga_Mleczna" title="Droga Mleczna">Drodze Mlecznej</a>, składający się ze <a href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" title="Słońce">Słońca</a> i powiązanych z nim <a href="/wiki/Grawitacja" title="Grawitacja">grawitacyjnie</a> <a href="/wiki/Cia%C5%82o_niebieskie" title="Ciało niebieskie">ciał niebieskich</a>: ośmiu <a href="/wiki/Planeta" title="Planeta">planet</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[b]</a></sup>, co najmniej 284 ich <a href="/wiki/Lista_ksi%C4%99%C5%BCyc%C3%B3w_planet_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym" title="Lista księżyców planet w Układzie Słonecznym">księżyców</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[c]</a></sup><sup id="cite_ref-satellites_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-satellites-4">[1]</a></sup>, pięciu <a href="/wiki/Planeta_kar%C5%82owata" title="Planeta karłowata">planet karłowatych</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[d]</a></sup> i miliardów (a być może nawet bilionów)<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[2]</a></sup> <a href="/wiki/Ma%C5%82e_cia%C5%82o_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Małe ciało Układu Słonecznego">małych ciał</a>, do których zalicza się <a href="/wiki/Planetoida" title="Planetoida">planetoidy</a>, <a href="/wiki/Kometa" title="Kometa">komety</a> i <a href="/wiki/Meteoroid" title="Meteoroid">meteoroidy</a>, a także <a href="/wiki/Py%C5%82_kosmiczny" title="Pył kosmiczny">pył międzyplanetarny</a>. </p><p>Zbadane regiony Układu Słonecznego zawierają, licząc od Słońca: cztery <a href="/wiki/Planeta_skalista" title="Planeta skalista">planety skaliste</a> (<a href="/wiki/Merkury" title="Merkury">Merkury</a>, <a href="/wiki/Wenus" title="Wenus">Wenus</a>, <a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemia</a>, <a href="/wiki/Mars" title="Mars">Mars</a>), <a href="/wiki/Pas_planetoid" title="Pas planetoid">pas planetoid</a> składający się z małych skalistych ciał, cztery zewnętrzne <a href="/wiki/Gazowy_olbrzym" title="Gazowy olbrzym">gazowe olbrzymy</a> (<a href="/wiki/Jowisz" title="Jowisz">Jowisz</a>, <a href="/wiki/Saturn" title="Saturn">Saturn</a>, <a href="/wiki/Uran" title="Uran">Uran</a>, <a href="/wiki/Neptun" title="Neptun">Neptun</a>) oraz drugi pas składający się z obiektów skalno-lodowych, tak zwany <a href="/wiki/Pas_Kuipera" title="Pas Kuipera">Pas Kuipera</a>. Za Pasem Kuipera znajduje się <a href="/wiki/Dysk_rozproszony" title="Dysk rozproszony">dysk rozproszony</a>, dużo dalej <a href="/wiki/Heliosfera#Heliopauza" title="Heliosfera">heliopauza</a> i w końcu hipotetyczny <a href="/wiki/Ob%C5%82ok_Oorta" title="Obłok Oorta">Obłok Oorta</a>. Pięć obiektów zaliczonych do klasy planet karłowatych to: <a href="/wiki/(1)_Ceres" title="(1) Ceres">Ceres</a> (największy obiekt w pasie planetoid), <a href="/wiki/(134340)_Pluton" title="(134340) Pluton">Pluton</a> (do 24 sierpnia 2006 roku uznawany za 9. planetę Układu)<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[3]</a></sup>, <a href="/wiki/(136108)_Haumea" title="(136108) Haumea">Haumea</a>, <a href="/wiki/(136472)_Makemake" title="(136472) Makemake">Makemake</a> (drugi co do wielkości obiekt w Pasie Kuipera) i <a href="/wiki/(136199)_Eris" title="(136199) Eris">Eris</a> (największy znany obiekt w <a href="/wiki/Dysk_rozproszony" title="Dysk rozproszony">dysku rozproszonym</a>). </p><p>Sześć z ośmiu planet i cztery z planet karłowatych mają <a href="/wiki/Naturalny_satelita" title="Naturalny satelita">naturalne satelity</a>, zwane księżycami. Każda z planet zewnętrznych jest otoczona <a href="/wiki/Pier%C5%9Bcienie_planetarne" title="Pierścienie planetarne">pierścieniami</a> złożonymi z ziaren lodowych i pyłu kosmicznego. Wszystkie planety, z wyjątkiem Ziemi i Urana (który zawdzięcza nazwę greckiemu bóstwu <a href="/wiki/Uranos" title="Uranos">Uranosowi</a>), noszą imiona bóstw z <a href="/wiki/Mitologia_rzymska" title="Mitologia rzymska">mitologii rzymskiej</a>. </p><p>Szacuje się, że <a href="/wiki/Powstanie_i_ewolucja_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Powstanie i ewolucja Układu Słonecznego">formowanie się i ewolucja Układu Słonecznego</a> rozpoczęły się 4,6 miliarda lat temu, gdy na skutek <a href="/wiki/Zapadanie_grawitacyjne" title="Zapadanie grawitacyjne">grawitacyjnego zapadnięcia</a> się części niestabilnego <a href="/wiki/Ob%C5%82ok_molekularny" title="Obłok molekularny">obłoku molekularnego</a> rozpoczął się proces formowania Słońca i innych gwiazd. Układ wciąż podlega ewolucyjnym i chaotycznym zmianom i nie będzie istniał wiecznie w obecnej postaci. Za około 4 miliardy lat rozpocznie się <a href="/wiki/Zderzenie_Galaktyki_Andromedy_z_Drog%C4%85_Mleczn%C4%85" title="Zderzenie Galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną">zderzenie Galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną</a>, a w ciągu około 5 miliardów lat Słońce wielokrotnie się powiększy, stając się <a href="/wiki/Czerwony_olbrzym" title="Czerwony olbrzym">czerwonym olbrzymem</a>, co doprowadzi do zniszczenia <a href="/wiki/Planeta_wewn%C4%99trzna" title="Planeta wewnętrzna">planet wewnętrznych</a>, w tym Ziemi. Modele <a href="/wiki/Ewolucja_gwiazd" title="Ewolucja gwiazd">ewolucji gwiazd</a> przewidują, że następnie Słońce odrzuci swoje zewnętrzne warstwy jako <a href="/wiki/Mg%C5%82awica_planetarna" title="Mgławica planetarna">mgławicę planetarną</a> i przekształci się w <a href="/wiki/Bia%C5%82y_karze%C5%82" title="Biały karzeł">białego karła</a>, którego temperatura i jasność będą stopniowo spadać, aż do przekształcenia w nieświecącego <a href="/wiki/Czarny_karze%C5%82" title="Czarny karzeł">czarnego karła</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Terminologia">Terminologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Terminologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Terminologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Uklad_Sloneczny.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Uklad_Sloneczny.svg/330px-Uklad_Sloneczny.svg.png" decoding="async" width="330" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Uklad_Sloneczny.svg/495px-Uklad_Sloneczny.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Uklad_Sloneczny.svg/660px-Uklad_Sloneczny.svg.png 2x" data-file-width="737" data-file-height="366" /></a><figcaption>Obszary Układu Słonecznego. Rozmiary i orbity planet bez zachowania skali.</figcaption></figure> <p>Obiekty <a href="/wiki/Orbita" title="Orbita">orbitujące</a> wokół Słońca są podzielone na trzy grupy: <a href="/wiki/Planety" title="Planety">planety</a>, <a href="/wiki/Planeta_kar%C5%82owata" title="Planeta karłowata">planety karłowate</a> i <a href="/wiki/Ma%C5%82e_cia%C5%82o_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Małe ciało Układu Słonecznego">małe ciała Układu Słonecznego</a>. </p><p>Astronomowie zwykle mierzą odległości w Układzie Słonecznym w <a href="/wiki/Jednostka_astronomiczna" title="Jednostka astronomiczna">jednostkach astronomicznych</a> (skrót: <i>au</i> lub <i>j.a.</i>). Jedna jednostka astronomiczna to średnia odległość pomiędzy Ziemią a Słońcem, czyli około 149 598 000 km. Przykładowo Pluton jest odległy średnio o około 39,4 au od Słońca, podczas gdy Jowisz krąży po orbicie w średniej odległości około 5,2 au od Słońca. Jeden <a href="/wiki/Rok_%C5%9Bwietlny" title="Rok świetlny">rok świetlny</a>, jednostka używana do wyrażania odległości międzygwiazdowych, to około 63 240 au. </p><p>Nieformalnie Układ Słoneczny jest czasami dzielony na oddzielne strefy. Wewnętrzny Układ Słoneczny zawiera cztery <a href="/wiki/Planeta_skalista" title="Planeta skalista">planety skaliste</a> i główny <a href="/wiki/Pas_planetoid" title="Pas planetoid">pas planetoid</a>. Czasami definiuje się zewnętrzny Układ Słoneczny jako obejmujący wszystko poza pasem planetoid<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[4]</a></sup>. Od czasu odkrycia <a href="/wiki/Pas_Kuipera" title="Pas Kuipera">Pasa Kuipera</a>, niektórzy używają tego określenia dla obszaru poza orbitą Neptuna, a wtedy <a href="/wiki/Gazowy_olbrzym" title="Gazowy olbrzym">gazowe olbrzymy</a> stanowią „strefę środkową”<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[5]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Planeta">Planeta</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Planeta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Planeta"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Planeta" title="Planeta">Planeta</a>.</i></div> <p>Jest to ciało niebieskie, które znajduje się na orbicie wokół Słońca, ma wystarczającą masę, aby własną grawitacją pokonać siły spoistości ciała stałego tak, aby wytworzyć kształt odpowiadający równowadze hydrostatycznej (prawie kulisty) i wyczyścić przestrzeń w pobliżu swojej orbity. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Planeta_karłowata"><span id="Planeta_kar.C5.82owata"></span>Planeta karłowata</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Planeta karłowata" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Planeta karłowata"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Planeta_kar%C5%82owata" title="Planeta karłowata">Planeta karłowata</a>.</i></div> <p>Jest to ciało niebieskie, które znajduje się na orbicie wokół Słońca, ma wystarczającą masę, aby własną grawitacją pokonać siły ciała stałego tak, aby wytworzyć kształt odpowiadający równowadze hydrostatycznej (prawie kulisty), nie wyczyściło jednak przestrzeni w pobliżu swojej orbity, oraz nie jest satelitą. </p><p>Wszystkie pozostałe obiekty okrążające Słońce, oprócz satelitów, powinny być określane wspólnie jako „małe ciała Układu Słonecznego”. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Powstanie_i_ewolucja">Powstanie i ewolucja</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Powstanie i ewolucja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Powstanie i ewolucja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Protoplanetary-disk.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Protoplanetary-disk.jpg/220px-Protoplanetary-disk.jpg" decoding="async" width="220" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Protoplanetary-disk.jpg/330px-Protoplanetary-disk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Protoplanetary-disk.jpg/440px-Protoplanetary-disk.jpg 2x" data-file-width="576" data-file-height="312" /></a><figcaption>Artystyczna wizja <a href="/wiki/Dysk_protoplanetarny" title="Dysk protoplanetarny">dysku protoplanetarnego</a></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Powstanie_i_ewolucja_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Powstanie i ewolucja Układu Słonecznego">Powstanie i ewolucja Układu Słonecznego</a>.</i></div> <p>Układ Słoneczny powstał około 4,6 miliarda lat temu z zagęszczenia <a href="/wiki/Ob%C5%82ok_molekularny" title="Obłok molekularny">obłoku molekularnego</a>. Owa stosunkowo rzadka chmura gazu (przede wszystkim <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">wodoru</a> i <a href="/wiki/Hel_(pierwiastek)" title="Hel (pierwiastek)">helu</a>) i <a href="/wiki/Py%C5%82_kosmiczny" title="Pył kosmiczny">pyłu kosmicznego</a> o średnicy kilku lat świetlnych zapadła się grawitacyjnie – prawdopodobnie pod wpływem jakiegoś zaburzenia zewnętrznego, związanego na przykład z niedalekim wybuchem <a href="/wiki/Supernowa" title="Supernowa">supernowej</a>. Kurczeniu się obłoku odpowiadało zwiększanie się gęstości, szczególnie w centrum, oraz formowanie się wirującego coraz szybciej <a href="/wiki/Dysk_protoplanetarny" title="Dysk protoplanetarny">dysku protoplanetarnego</a> o średnicy około 200 au<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[6]</a></sup>. Centralny obiekt dysku – <a href="/wiki/Protogwiazda" title="Protogwiazda">protogwiazda</a> – w końcu przekształcił się w Słońce, a w otaczającym je dysku powstały poszczególne ciała niebieskie: przede wszystkim planety, ale także i pozostałe składniki Układu Słonecznego. Pierwotny Układ Słoneczny różnił się od obecnego: planety krążyły po innych orbitach i było w nim znacznie więcej małych ciał, pyłu międzyplanetarnego oraz resztek gazu. Promieniowanie świetlne i wiatr słoneczny wyczyściły Układ z gazu i pyłu. Wiele małych ciał Układu zderzyło się z dużymi ciałami lub zostało z niego wyrzuconych. Zderzenia, jak i wzajemne oddziaływania ciał, zmieniały parametry orbit. Proces ten, choć znacznie ograniczony, trwa w dalszym ciągu. Oddziaływania wprowadzają <a href="/wiki/Perturbacja" title="Perturbacja">perturbacje</a> do orbit planet i mniejszych ciał Układu. Zmiany te są trudne do dokładnego przewidzenia, szczególnie dla mniejszych ciał Układu Słonecznego, dlatego określa się, że mają charakter chaosu deterministycznego. Zmiany te dzieli się na zmiany potencjalne, zachowujące sumę energii ciał, jak i niepotencjalne, w których ruch jest hamowany głównie przez siły pływowe. </p><p>Astronomowie przewidują, że pomimo tych zmian Układ Słoneczny w obecnej postaci nie ulegnie drastycznym zmianom, dopóki Słońce nie przemieni całego wodoru w jądrze w hel i, przechodząc w kolejną fazę, zmieni się z <a href="/wiki/Ci%C4%85g_g%C5%82%C3%B3wny" title="Ciąg główny">gwiazdy ciągu głównego</a> w <a href="/wiki/Czerwony_olbrzym" title="Czerwony olbrzym">czerwonego olbrzyma</a>. Wówczas Słońce znacznie zwiększy swą średnicę, pochłaniając najbliższe mu planety, w tym prawdopodobnie także Ziemię. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Struktura">Struktura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Struktura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Struktura"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Solarsystem.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Solarsystem.jpg/220px-Solarsystem.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Solarsystem.jpg/330px-Solarsystem.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Solarsystem.jpg 2x" data-file-width="357" data-file-height="238" /></a><figcaption>Ekliptyka widziana w świetle słonecznym zza Księżyca. Zdjęcie z sondy <a href="/wiki/Clementine_(sonda_kosmiczna)" title="Clementine (sonda kosmiczna)">Clementine</a>. Od lewej: Merkury, Mars, Saturn.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Solar_system_barycenter_pl.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Solar_system_barycenter_pl.svg/220px-Solar_system_barycenter_pl.svg.png" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Solar_system_barycenter_pl.svg/330px-Solar_system_barycenter_pl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Solar_system_barycenter_pl.svg/440px-Solar_system_barycenter_pl.svg.png 2x" data-file-width="463" data-file-height="459" /></a><figcaption>Położenie <a href="/wiki/%C5%9Arodek_ci%C4%99%C5%BCko%C5%9Bci" title="Środek ciężkości">środka ciężkości</a> Układu Słonecznego względem Słońca w latach 1945–1995</figcaption></figure> <p>Centrum Układu Słonecznego stanowi Słońce, <a href="/wiki/Gwiazda" title="Gwiazda">gwiazda</a> <a href="/wiki/Ci%C4%85g_g%C5%82%C3%B3wny" title="Ciąg główny">ciągu głównego</a> <a href="/wiki/Typ_widmowy" title="Typ widmowy">typu widmowego</a> G2, która zawiera 99,86% znanej <a href="/wiki/Masa_(fizyka)" title="Masa (fizyka)">masy</a> Układu<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[7]</a></sup> i dominuje w nim <a href="/wiki/Grawitacja" title="Grawitacja">grawitacyjnie</a><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[8]</a></sup>. <a href="/wiki/Jowisz" title="Jowisz">Jowisz</a> i <a href="/wiki/Saturn" title="Saturn">Saturn</a>, dwa największe ciała orbitujące wokół Słońca, stanowią więcej niż 90% pozostałej masy układu<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[e]</a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[9]</a></sup><sup id="cite_ref-Delsanti-Beyond_The_Planets_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Delsanti-Beyond_The_Planets-15">[10]</a></sup><sup id="cite_ref-Hidden_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hidden-16">[11]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Oort_cloud_Sedna_orbit-pl.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Oort_cloud_Sedna_orbit-pl.svg/220px-Oort_cloud_Sedna_orbit-pl.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Oort_cloud_Sedna_orbit-pl.svg/330px-Oort_cloud_Sedna_orbit-pl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Oort_cloud_Sedna_orbit-pl.svg/440px-Oort_cloud_Sedna_orbit-pl.svg.png 2x" data-file-width="2499" data-file-height="2499" /></a><figcaption>Orbity ciał Układu Słonecznego w proporcjonalnej skali (w kolejności wedle wskazówek zegara, poczynając od lewego górnego rogu)</figcaption></figure> <p>Większość orbit dużych ciał krążących wokół Słońca położona jest blisko płaszczyzny orbity ziemskiej, zwanej <a href="/wiki/Ekliptyka" title="Ekliptyka">ekliptyką</a>, podczas gdy orbity <a href="/wiki/Kometa" title="Kometa">komet</a> i obiektów <a href="/wiki/Pas_Kuipera" title="Pas Kuipera">Pasa Kuipera</a> są zwykle nachylone pod większym kątem do ekliptyki. </p><p>Wszystkie planety i większość innych ciał okrążają Słońce zgodnie z kierunkiem jego własnej rotacji (przeciwnej do wskazówek zegara, patrząc z góry na biegun północny Słońca). Istnieją też wyjątki takie jak <a href="/wiki/Kometa_Halleya" title="Kometa Halleya">Kometa Halleya</a>. </p><p>Orbitalny ruch ciał niebieskich obiegających Słońce opisał <a href="/wiki/Johannes_Kepler" title="Johannes Kepler">Jan Kepler</a>, formułując <a href="/wiki/Prawa_Keplera" title="Prawa Keplera">prawa ruchu planet</a>. Według I prawa Keplera każde ciało krąży (w przybliżeniu) po elipsie, a Słońce leży w jednym z ognisk tej elipsy. Im bliżej <a href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" title="Słońce">Słońca</a> znajduje się ciało, tym szybciej się porusza. Orbity planet są zbliżone do okręgu, jednak wiele komet, planetoid i obiektów Pasa Kuipera krąży po silnie wydłużonych elipsach, a ich odległość od Słońca zmienia się w trakcie obiegu. Maksymalne zbliżenie do Słońca nazywane jest <a href="/wiki/Peryhelium" title="Peryhelium">peryhelium</a>, a największe oddalenie – <a href="/wiki/Aphelium" title="Aphelium">aphelium</a>. </p><p>Ze względu na ogromne różnice w stosunkach odległości wiele wizualizacji Układu Słonecznego ukazuje orbity planet w podobnych do siebie odległościach. W rzeczywistości, z kilkoma wyjątkami, im dalej od Słońca krąży planeta lub pas planetoid, tym bardziej rośnie odległość pomiędzy jej orbitą a orbitą poprzedniego ciała. Na przykład <a href="/wiki/Wenus" title="Wenus">Wenus</a> jest średnio o 0,33 au dalej niż <a href="/wiki/Merkury" title="Merkury">Merkury</a>, podczas gdy <a href="/wiki/Saturn" title="Saturn">Saturn</a> – o 4,3 au dalej niż <a href="/wiki/Jowisz" title="Jowisz">Jowisz</a>, a <a href="/wiki/Neptun" title="Neptun">Neptun</a> – o 10,5 au dalej niż <a href="/wiki/Uran" title="Uran">Uran</a>. Podejmowano próby określenia związku pomiędzy tymi odległościami (patrz: <a href="/wiki/Regu%C5%82a_Titiusa-Bodego" title="Reguła Titiusa-Bodego">Reguła Titiusa-Bodego</a>), jednak żadna tego typu teoria nie znalazła wytłumaczenia i nie została zaakceptowana. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Słońce"><span id="S.C5.82o.C5.84ce"></span>Słońce</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Słońce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Słońce"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" title="Słońce">Słońce</a>.</i></div> <p>Duża masa Słońca umożliwiła uzyskanie wystarczająco wysokiej temperatury, by mogła zachodzić <a href="/wiki/Reakcja_termoj%C4%85drowa" title="Reakcja termojądrowa">reakcja termojądrowa</a>, uwalniająca ogromne ilości <a href="/wiki/Energia" title="Energia">energii</a>, która jest wysyłana w przestrzeń w większości jako <a href="/wiki/Promieniowanie_elektromagnetyczne" title="Promieniowanie elektromagnetyczne">promieniowanie elektromagnetyczne</a>, w tym <a href="/wiki/%C5%9Awiat%C5%82o" title="Światło">światło</a> widzialne. </p><p>Gwiazdy porządkuje się na <a href="/wiki/Diagram_Hertzsprunga-Russella" title="Diagram Hertzsprunga-Russella">diagramie Hertzsprunga-Russella</a>, na którym umieszcza się je według <a href="/wiki/Jasno%C5%9B%C4%87_(astronomia)" title="Jasność (astronomia)">jasności absolutnej</a> i <a href="/wiki/Temperatura" title="Temperatura">temperatury</a> powierzchni. Słońce jest klasyfikowane jako umiarkowanie duży <a href="/wiki/%C5%BB%C3%B3%C5%82ty_karze%C5%82" title="Żółty karzeł">żółty karzeł</a>, jednak ta nazwa może być myląca, ponieważ – w porównaniu do innych gwiazd w <a href="/wiki/Droga_Mleczna" title="Droga Mleczna">Galaktyce</a> – Słońce jest raczej duże i jasne. Większość gwiazd na diagramie Hertzsprunga-Russella położona jest w obszarze nazywanym <a href="/wiki/Ci%C4%85g_g%C5%82%C3%B3wny" title="Ciąg główny">ciągiem głównym</a>; Słońce leży właśnie pośrodku tego obszaru. Gwiazdy jaśniejsze i gorętsze od Słońca występują rzadko. Gwiazdy ciemniejsze i chłodniejsze są powszechne<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[12]</a></sup>. </p><p>Miejsce Słońca w ciągu głównym określa je jako gwiazdę w „sile wieku”. Nie wyczerpało ono jeszcze zapasu <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">wodoru</a> niezbędnego do reakcji termojądrowej. W miarę postępowania przemiany wodoru w hel Słońce staje się coraz jaśniejsze. We wcześniejszych etapach życia gwiazdy, jasność Słońca wynosiła 75% obecnej jasności<sup id="cite_ref-Kasting_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kasting-18">[13]</a></sup>. </p><p>Obliczenia dotyczące stosunku <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">wodoru</a> i <a href="/wiki/Hel_(pierwiastek)" title="Hel (pierwiastek)">helu</a> wskazują, że jest ono mniej więcej w połowie swojego życia jako gwiazda ciągu głównego. W końcu, za około pięć miliardów lat, Słońce zacznie się znacznie szybciej zmieniać i opuści ciąg główny – stanie się znacznie większe i chłodniejsze (czerwieńsze), zmieniając się w <a href="/wiki/Czerwony_olbrzym" title="Czerwony olbrzym">czerwonego olbrzyma</a><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[14]</a></sup>. Wówczas jego jasność absolutna będzie kilka tysięcy razy większa od obecnej, ale temperatura jego powierzchni będzie niższa niż obecnie. </p><p>Słońce jest gwiazdą <a href="/wiki/Populacje_gwiazdowe" title="Populacje gwiazdowe">I populacji</a>; narodziło się w późniejszych etapach ewolucji Wszechświata. Zawiera więcej pierwiastków cięższych od wodoru i helu, czyli tzw. „<a href="/wiki/Metaliczno%C5%9B%C4%87" title="Metaliczność">metali</a>” (mówiąc w żargonie astronomicznym) niż starsze gwiazdy II populacji<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[15]</a></sup>. Pierwiastki cięższe niż wodór i hel powstają tylko w <a href="/wiki/J%C4%85dro_gwiazdy" title="Jądro gwiazdy">jądrach gwiazd</a>, a pierwiastki cięższe od żelaza – tylko podczas eksplozji gwiazd. Pierwsze pokolenie gwiazd (hipotetycznej III populacji i częściowo II populacji) zakończyło ewolucję w akcie eksplozji supernowej, dzięki czemu Wszechświat został wzbogacony o atomy pierwiastków ciężkich. Najstarsze gwiazdy zawierają niewiele metali, podczas gdy gwiazdy powstałe później zawierają ich więcej. Ta właśnie duża zawartość metali, jak się wydaje, zadecydowała, że Słońce wytworzyło układ planetarny, gdyż planety formują się z dysków zawierających pył kosmiczny<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[16]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Materia_międzyplanetarna"><span id="Materia_mi.C4.99dzyplanetarna"></span>Materia międzyplanetarna</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Materia międzyplanetarna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Materia międzyplanetarna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Materia_mi%C4%99dzyplanetarna" title="Materia międzyplanetarna">materia międzyplanetarna</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Heliospheric-current-sheet.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Heliospheric-current-sheet.gif/220px-Heliospheric-current-sheet.gif" decoding="async" width="220" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Heliospheric-current-sheet.gif/330px-Heliospheric-current-sheet.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Heliospheric-current-sheet.gif/440px-Heliospheric-current-sheet.gif 2x" data-file-width="866" data-file-height="676" /></a><figcaption>Artystyczna wizja spirali Parkera przedstawiającej zmiany pola magnetycznego w płaszczyźnie równikowej Słońca wywołane zmianami wiatru słonecznego. W wyniku obrotu Słońca zmiany przybierają kształt spirali. Okręgi ukazują orbity 5 planet (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Aurora_australis_20050911.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Aurora_australis_20050911.jpg/220px-Aurora_australis_20050911.jpg" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Aurora_australis_20050911.jpg/330px-Aurora_australis_20050911.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Aurora_australis_20050911.jpg/440px-Aurora_australis_20050911.jpg 2x" data-file-width="631" data-file-height="626" /></a><figcaption>Zorza polarna wokół bieguna południowego Ziemi zarejestrowana przez satelitę NASA <a href="/w/index.php?title=IMAGE&action=edit&redlink=1" class="new" title="IMAGE (strona nie istnieje)">IMAGE</a></figcaption></figure> <p>Oprócz <a href="/wiki/%C5%9Awiat%C5%82o" title="Światło">światła</a> Słońce wyrzuca strumień naładowanych cząstek, głównie protonów i elektronów, znany jako <a href="/wiki/Wiatr_s%C5%82oneczny" title="Wiatr słoneczny">wiatr słoneczny</a>. Cząstki te są wyrzucane z prędkością około 1,5 miliona km/h<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[17]</a></sup>. Strumień ten jest hamowany przez pole magnetyczne Słońca, a w dużej odległości od gwiazdy – także przez wiatr ośrodka międzygwiezdnego (galaktyczny). Ocenia się, że wiatr słoneczny sięga do odległości co najmniej 100 au. <a href="/wiki/Aktywno%C5%9B%C4%87_s%C5%82oneczna" title="Aktywność słoneczna">Aktywność słoneczna</a> wpływa na intensywność wiatru słonecznego, poprzez <a href="/wiki/Burza_magnetyczna" title="Burza magnetyczna">burze magnetyczne</a> oraz <a href="/wiki/Koronalny_wyrzut_masy" title="Koronalny wyrzut masy">koronalne wyrzuty masy</a>, tworząc tak zwaną „kosmiczną pogodę”<sup id="cite_ref-SunFlip_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-SunFlip-23">[18]</a></sup>. </p><p><a href="/wiki/Ziemskie_pole_magnetyczne" title="Ziemskie pole magnetyczne">Pole magnetyczne Ziemi</a> chroni jej <a href="/wiki/Atmosfera" title="Atmosfera">atmosferę</a> przed wiatrem słonecznym. Wenus i Mars nie mają pola magnetycznego, dlatego wiatr słoneczny powoduje, że ich atmosfery są powoli wywiewane w przestrzeń<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[19]</a></sup>. Interakcja wiatru słonecznego z polem magnetycznym planety tworzy <a href="/wiki/Zorza_polarna" title="Zorza polarna">zorze polarne</a> obserwowane w pobliżu <a href="/wiki/Biegun_magnetyczny" title="Biegun magnetyczny">biegunów</a> Ziemi, a także planet-olbrzymów. </p><p>Przez Układ Słoneczny przechodzi także <a href="/wiki/Promieniowanie_kosmiczne" title="Promieniowanie kosmiczne">promieniowanie kosmiczne</a> pochodzące spoza układu. Wiatr słoneczny w obrębie heliosfery (zwłaszcza w gęstszym płaszczu) i planetarne pola magnetyczne częściowo chronią przed nim Układ Słoneczny, choć nie wiadomo, w jakim stopniu. Nie jest także znany wpływ zmian pola magnetycznego Słońca na gęstość promieniowania kosmicznego w ośrodku międzyplanetarnym<sup id="cite_ref-Langner_et_al_2005_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Langner_et_al_2005-25">[20]</a></sup>. </p><p>Materia międzyplanetarna jest miejscem występowania co najmniej dwóch dyskowatych obszarów <a href="/wiki/Py%C5%82_kosmiczny" title="Pył kosmiczny">pyłu kosmicznego</a>. Pierwszy, <a href="/wiki/Py%C5%82_mi%C4%99dzyplanetarny" title="Pył międzyplanetarny">zodiakalny obłok pyłu</a>, leży w wewnętrznej części Układu Słonecznego i powoduje powstawanie <a href="/wiki/%C5%9Awiat%C5%82o_zodiakalne" title="Światło zodiakalne">światła zodiakalnego</a>. Prawdopodobnie tworzą liczne drobne ciała powstające w wyniku kolizji w pasie planetoid<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[21]</a></sup>. Drugi rozciąga się w obszarze od około 10 au do ok. 40 au, a powstał prawdopodobnie wskutek podobnych kolizji w Pasie Kuipera<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[22]</a></sup><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[23]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Większe_ciała_niebieskie"><span id="Wi.C4.99ksze_cia.C5.82a_niebieskie"></span>Większe ciała niebieskie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Większe ciała niebieskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Większe ciała niebieskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <caption><b>Słońce i planety Układu Słonecznego</b> </caption> <tbody><tr> <th>LP </th> <th>Obiekt </th> <th> </th> <th><a href="/wiki/Symbole_astronomiczne" title="Symbole astronomiczne">Symbol</a> </th> <th>Średnica równikowa<br />(km /<br /><i>ilość średnic <a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemi</a></i>) </th> <th>Masa<br />(10<sup>21</sup> kg /<br /><i><a href="/wiki/Masa_Ziemi" title="Masa Ziemi">mas Ziemi</a></i>) </th> <th>Odległość od Słońca<br />(km /<br /><i><a href="/wiki/Jednostka_astronomiczna" title="Jednostka astronomiczna">au</a></i>) </th> <th>Czas obiegu<br />(<a href="/wiki/Doba" title="Doba">dni</a> /<br /><i>lat ziemskich</i>) </th> <th>Okres obrotu </th> <th>Księżyce<sup id="cite_ref-satellites_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-satellites-4">[1]</a></sup> </th> <th>Rodzaj </th></tr> <tr> <td style="text-align: center"> </td> <td><a href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" title="Słońce">Słońce</a> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg/60px-The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg" decoding="async" width="60" height="57" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg/90px-The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg/120px-The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA%27s_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg 2x" data-file-width="4044" data-file-height="3860" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Sun_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Słońca"><img alt="Astronomiczny symbol Słońca" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Sun_symbol.svg/30px-Sun_symbol.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Sun_symbol.svg/45px-Sun_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Sun_symbol.svg/60px-Sun_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> </td> <td style="text-align: right">ok. 1 392 000<br /><i>109</i> </td> <td style="text-align: right">1 989 100 000<br /><i>332 950</i> </td> <td style="text-align: right">– </td> <td style="text-align: right">– </td> <td style="text-align: right">25d 9h 7m </td> <td style="text-align: right">– </td> <td style="text-align: center">gwiazda </td></tr> <tr> <td style="text-align: center">1 </td> <td><a href="/wiki/Merkury" title="Merkury">Merkury</a> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Mercury_Mariner10.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Mercury_Mariner10.jpg/60px-Mercury_Mariner10.jpg" decoding="async" width="60" height="63" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Mercury_Mariner10.jpg/90px-Mercury_Mariner10.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Mercury_Mariner10.jpg/120px-Mercury_Mariner10.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="422" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Mercury_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Merkurego"><img alt="Astronomiczny symbol Merkurego" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/30px-Mercury_symbol.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/45px-Mercury_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mercury_symbol.svg/60px-Mercury_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> </td> <td style="text-align: right">4 879<br /><i>0,3825</i> </td> <td style="text-align: right">330,2<br /><i>0,0552</i> </td> <td style="text-align: right">57 909 170<br /><i>0,3871</i> </td> <td style="text-align: right">87,969<br /><i>0,2408</i> </td> <td style="text-align: right">58d 15h 26m </td> <td style="text-align: right">0 </td> <td style="text-align: center">skalista </td></tr> <tr> <td style="text-align: center">2 </td> <td><a href="/wiki/Wenus" title="Wenus">Wenus</a> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Venus_globe.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Venus_globe.jpg/60px-Venus_globe.jpg" decoding="async" width="60" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Venus_globe.jpg/90px-Venus_globe.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Venus_globe.jpg/120px-Venus_globe.jpg 2x" data-file-width="4096" data-file-height="4096" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Venus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Wenus"><img alt="Astronomiczny symbol Wenus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/30px-Venus_symbol.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/45px-Venus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Venus_symbol.svg/60px-Venus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> </td> <td style="text-align: right">12 104<br /><i>0,9489</i> </td> <td style="text-align: right">4 868,5<br /><i>0,8149</i> </td> <td style="text-align: right">108 208 926<br /><i>0,7233</i> </td> <td style="text-align: right">224,701<br /><i>0,6152</i> </td> <td style="text-align: right">243d 0h 27m </td> <td style="text-align: right">0 </td> <td style="text-align: center">skalista </td></tr> <tr> <td style="text-align: center">3 </td> <td><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemia</a> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Earth_showing_Africa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Earth_showing_Africa.jpg/60px-Earth_showing_Africa.jpg" decoding="async" width="60" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Earth_showing_Africa.jpg/90px-Earth_showing_Africa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Earth_showing_Africa.jpg/120px-Earth_showing_Africa.jpg 2x" data-file-width="698" data-file-height="673" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Earth_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Ziemi"><img alt="Astronomiczny symbol Ziemi" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/22px-Earth_symbol.svg.png" decoding="async" width="22" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/33px-Earth_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Earth_symbol.svg/44px-Earth_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span>   <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Antimony_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Ziemi"><img alt="Astronomiczny symbol Ziemi" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Antimony_symbol.svg/17px-Antimony_symbol.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Antimony_symbol.svg/26px-Antimony_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Antimony_symbol.svg/34px-Antimony_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> </td> <td style="text-align: right">12 756<br /><i>1,0000</i> </td> <td style="text-align: right">5 974,2<br /><i>1,0000</i> </td> <td style="text-align: right">149 597 887<br /><i>1,0000</i> </td> <td style="text-align: right">365,256<br /><i>1,0000</i> </td> <td style="text-align: right">23h 56m 04s </td> <td style="text-align: right"><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyc" title="Księżyc">1</a> </td> <td style="text-align: center">skalista </td></tr> <tr> <td style="text-align: center">4 </td> <td><a href="/wiki/Mars" title="Mars">Mars</a> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Celestia_mars.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Celestia_mars.jpg/60px-Celestia_mars.jpg" decoding="async" width="60" height="48" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Celestia_mars.jpg/90px-Celestia_mars.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Celestia_mars.jpg/120px-Celestia_mars.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1024" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Mars_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Marsa"><img alt="Astronomiczny symbol Marsa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/30px-Mars_symbol.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/45px-Mars_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Mars_symbol.svg/60px-Mars_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> </td> <td style="text-align: right">6 805<br /><i>0,5335</i> </td> <td style="text-align: right">641,9<br /><i>0,1074</i> </td> <td style="text-align: right">227 936 637<br /><i>1,5237</i> </td> <td style="text-align: right">686,960<br /><i>1,8808</i> </td> <td style="text-align: right">24h 37m 23s </td> <td style="text-align: right"><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Marsa" title="Księżyce Marsa">2</a> </td> <td style="text-align: center">skalista </td></tr> <tr> <td style="text-align: center">5 </td> <td><a href="/wiki/Jowisz" title="Jowisz">Jowisz</a> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Jupiter.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Jupiter.jpg/60px-Jupiter.jpg" decoding="async" width="60" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Jupiter.jpg/90px-Jupiter.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Jupiter.jpg/120px-Jupiter.jpg 2x" data-file-width="840" data-file-height="840" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Jupiter_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Jowisza"><img alt="Astronomiczny symbol Jowisza" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/30px-Jupiter_symbol.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/45px-Jupiter_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Jupiter_symbol.svg/60px-Jupiter_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> </td> <td style="text-align: right">142 984<br /><i>11,2092</i> </td> <td style="text-align: right">1 898 600,8<br /><i>317,8</i> </td> <td style="text-align: right">778 412 027<br /><i>5,2034</i> </td> <td style="text-align: right">4 333,287<br /><i>11,8637</i> </td> <td style="text-align: right">9h 55m 30s </td> <td style="text-align: right"><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Jowisza" title="Księżyce Jowisza">95</a> </td> <td style="text-align: center">gazowa </td></tr> <tr> <td style="text-align: center">6 </td> <td><a href="/wiki/Saturn" title="Saturn">Saturn</a> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Saturn_closeup.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Saturn_closeup.jpg/60px-Saturn_closeup.jpg" decoding="async" width="60" height="51" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Saturn_closeup.jpg/90px-Saturn_closeup.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Saturn_closeup.jpg/120px-Saturn_closeup.jpg 2x" data-file-width="1936" data-file-height="1650" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Saturn_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Saturna"><img alt="Astronomiczny symbol Saturna" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/30px-Saturn_symbol.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/45px-Saturn_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Saturn_symbol.svg/60px-Saturn_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> </td> <td style="text-align: right">120 536<br /><i>9,4494</i> </td> <td style="text-align: right">568 516,8<br /><i>95,1620</i> </td> <td style="text-align: right">1 426 725 413<br /><i>9,5371</i> </td> <td style="text-align: right">10 756,200<br /><i>29,4484</i> </td> <td style="text-align: right">10h 39m 22s </td> <td style="text-align: right"><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Saturna" title="Księżyce Saturna">146</a> </td> <td style="text-align: center">gazowa </td></tr> <tr> <td style="text-align: center">7 </td> <td><a href="/wiki/Uran" title="Uran">Uran</a> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Uranus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Uranus.jpg/60px-Uranus.jpg" decoding="async" width="60" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Uranus.jpg/90px-Uranus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Uranus.jpg/120px-Uranus.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="750" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Uranus_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Urana"><img alt="Astronomiczny symbol Urana" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/30px-Uranus_symbol.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/45px-Uranus_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Uranus_symbol.svg/60px-Uranus_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> </td> <td style="text-align: right">51 118<br /><i>4,0074</i> </td> <td style="text-align: right">86 841<br /><i>14,5360</i> </td> <td style="text-align: right">2 870 972 220<br /><i>19,1913</i> </td> <td style="text-align: right">30 707,490<br /><i>84,0711</i> </td> <td style="text-align: right">17h 14m 24s </td> <td style="text-align: right"><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Urana" title="Księżyce Urana">27</a> </td> <td style="text-align: center">gazowo-lodowa </td></tr> <tr> <td style="text-align: center">8 </td> <td><a href="/wiki/Neptun" title="Neptun">Neptun</a> </td> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Neptune_-_Voyager_2_(29347980845)_flatten_crop.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Neptune_-_Voyager_2_%2829347980845%29_flatten_crop.jpg/60px-Neptune_-_Voyager_2_%2829347980845%29_flatten_crop.jpg" decoding="async" width="60" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Neptune_-_Voyager_2_%2829347980845%29_flatten_crop.jpg/90px-Neptune_-_Voyager_2_%2829347980845%29_flatten_crop.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Neptune_-_Voyager_2_%2829347980845%29_flatten_crop.jpg/120px-Neptune_-_Voyager_2_%2829347980845%29_flatten_crop.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Neptune_symbol.svg" class="mw-file-description" title="Astronomiczny symbol Neptuna"><img alt="Astronomiczny symbol Neptuna" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/30px-Neptune_symbol.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/45px-Neptune_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Neptune_symbol.svg/60px-Neptune_symbol.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span> </td> <td style="text-align: right">49 528<br /><i>3,8827</i> </td> <td style="text-align: right">102 439,6<br /><i>17,1470</i> </td> <td style="text-align: right">4 498 252 900<br /><i>30,0690</i> </td> <td style="text-align: right">60 223,353<br /><i>164,8799</i> </td> <td style="text-align: right">16h 06m 36s </td> <td style="text-align: right"><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Neptuna" title="Księżyce Neptuna">14</a> </td> <td style="text-align: center">gazowo-lodowa </td></tr></tbody></table> <p>Planety skaliste krążą blisko Słońca, mają niewielkie rozmiary i stosunkowo wysoką gęstość. Prędkość ich obrotu wokół własnej osi jest mała, mają też niewiele satelitów. Planety gazowe położone dalej od Słońca są dużo większe, mają małą gęstość, a prędkość obrotu wokół własnej osi jest większa. Każda z nich ma wiele satelitów. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70384462">.mw-parser-output .szablon-duza-grafika{display:flex}@media(max-width:720px){body.skin-minerva .mw-parser-output .szablon-duza-grafika{display:block}}</style><div class="thumb szablon-duza-grafika" style="max-width:810px; margin-left: auto; margin-right:auto;"> <div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto; overflow-y:display; overflow-x:auto;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Odleg%C5%82o%C5%9Bci_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym.svg" class="mw-file-description" title="Względne odległości dzielące ciała niebieskie w Układzie Słonecznym"><img alt="Względne odległości dzielące ciała niebieskie w Układzie Słonecznym" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Odleg%C5%82o%C5%9Bci_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym.svg/800px-Odleg%C5%82o%C5%9Bci_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym.svg.png" decoding="async" width="800" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Odleg%C5%82o%C5%9Bci_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym.svg/1200px-Odleg%C5%82o%C5%9Bci_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Odleg%C5%82o%C5%9Bci_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym.svg/1600px-Odleg%C5%82o%C5%9Bci_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym.svg.png 2x" data-file-width="650" data-file-height="69" /></a></span></div><div class="thumbcaption">Względne odległości dzielące ciała niebieskie w Układzie Słonecznym</div> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Planety_wewnętrzne_(skaliste)"><span id="Planety_wewn.C4.99trzne_.28skaliste.29"></span>Planety wewnętrzne (skaliste)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Planety wewnętrzne (skaliste)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Planety wewnętrzne (skaliste)"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/Planeta_skalista" title="Planeta skalista">Planeta skalista</a> i <a href="/wiki/Planeta_wewn%C4%99trzna" title="Planeta wewnętrzna">Planeta wewnętrzna</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:4_Terrestrial_Planets_Size_Comp_True_Color.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/4_Terrestrial_Planets_Size_Comp_True_Color.png/280px-4_Terrestrial_Planets_Size_Comp_True_Color.png" decoding="async" width="280" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/4_Terrestrial_Planets_Size_Comp_True_Color.png/420px-4_Terrestrial_Planets_Size_Comp_True_Color.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/4_Terrestrial_Planets_Size_Comp_True_Color.png/560px-4_Terrestrial_Planets_Size_Comp_True_Color.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="653" /></a><figcaption>Planety wewnętrzne. Od lewej do prawej: <a href="/wiki/Merkury" title="Merkury">Merkury</a>, <a href="/wiki/Wenus" title="Wenus">Wenus</a>, <a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemia</a> i <a href="/wiki/Mars" title="Mars">Mars</a> (w skali)</figcaption></figure> <p>Cztery wewnętrzne planety Układu Słonecznego są planetami skalistymi, mają dużą gęstość, są zbudowane ze <a href="/wiki/Ska%C5%82a" title="Skała">skał</a>, mają najwyżej kilka <a href="/wiki/Naturalny_satelita" title="Naturalny satelita">księżyców</a> lub nie mają ich w ogóle i nie mają <a href="/wiki/Pier%C5%9Bcienie_planetarne" title="Pierścienie planetarne">pierścieni</a>. Składają się w znacznej części z minerałów o wysokiej temperaturze topnienia, takich jak <a href="/wiki/Krzemiany" title="Krzemiany">krzemiany</a>, które tworzą ich <a href="/wiki/Skorupa_ziemska" title="Skorupa ziemska">skorupę</a> oraz <a href="/wiki/P%C5%82aszcz_ziemski" title="Płaszcz ziemski">płaszcz</a>, a także metali takich jak <a href="/wiki/%C5%BBelazo" title="Żelazo">żelazo</a> i <a href="/wiki/Nikiel" title="Nikiel">nikiel</a>, które tworzą ich <a href="/wiki/J%C4%85dro_planety" title="Jądro planety">jądra</a>. Trzy z czterech planet wewnętrznych (Wenus, Ziemia i Mars) mają <a href="/wiki/Atmosfera" title="Atmosfera">atmosferę</a>. Na ich powierzchni występują <a href="/wiki/Krater_uderzeniowy" title="Krater uderzeniowy">kratery uderzeniowe</a> oraz <a href="/wiki/Tektonika_(geologia)" title="Tektonika (geologia)">tektoniczne</a> cechy ukształtowania powierzchni takie jak <a href="/wiki/R%C3%B3w_tektoniczny" title="Rów tektoniczny">rowy tektoniczne</a> i <a href="/wiki/Wulkan" title="Wulkan">wulkany</a>. </p> <dl><dt>Merkury</dt> <dd><a href="/wiki/Merkury" title="Merkury">Merkury</a> (0,4 au) jest najbliższą Słońca i najmniejszą planetą (0,055 masy Ziemi). Merkury nie ma naturalnych satelitów, a jedyne znane jego cechy geologiczne oprócz kraterów uderzeniowych to obłe grzbiety i urwiska, prawdopodobnie powstałe w okresie kurczenia się jego stygnącego wnętrza we wczesnej historii planety<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[24]</a></sup>. Merkury prawie w ogóle nie ma atmosfery, gdyż jest ona „zdmuchiwana” przez <a href="/wiki/Wiatr_s%C5%82oneczny" title="Wiatr słoneczny">wiatr słoneczny</a><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[25]</a></sup>. Nie wiadomo dokładnie jak ukształtowały się jego stosunkowo duże żelazne jądro i cienki płaszcz. Według części hipotez jego zewnętrzne warstwy zostały zdarte przez ogromne uderzenie i to spowodowało, że nie rozrósł się w pełni, będąc pod wpływem promieniowania młodego Słońca<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[26]</a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[27]</a></sup>.</dd></dl> <dl><dt>Wenus</dt> <dd><a href="/wiki/Wenus" title="Wenus">Wenus</a> (0,7 au) jest zbliżona rozmiarami do Ziemi (0,815 masy Ziemi) i podobnie jak ona, ma gruby płynny płaszcz wokół żelaznego jądra i masywną atmosferę, 90 razy gęstszą niż ziemska. Wenus nie ma naturalnych satelitów. Jest najgorętszą planetą, o temperaturze powierzchni powyżej 400 °C, z powodu dużej zawartości <a href="/wiki/Gaz_cieplarniany" title="Gaz cieplarniany">gazów cieplarnianych</a> w atmosferze<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33">[28]</a></sup>. Nie ma ona pola magnetycznego, które mogłoby zapobiec uszczupleniu jej gęstej atmosfery, co sugeruje, że atmosfera jest stale uzupełniana przez aktywność wulkaniczną<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[29]</a></sup>. Nie ma jednak innych dowodów współczesnej aktywności geologicznej na Wenus.</dd></dl> <dl><dt>Ziemia</dt> <dd><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemia</a> (1 au) jest największą i najgęstszą z planet wewnętrznych, jedyną z pewnością aktywną geologicznie i jedyną znaną planetą, na której istnieje <a href="/wiki/%C5%BBycie" title="Życie">życie</a>. Jej <a href="/wiki/Hydrosfera" title="Hydrosfera">hydrosfera</a> jest unikalna wśród planet skalistych. Jest także jedyną planetą gdzie została zaobserwowana <a href="/wiki/Tektonika_p%C5%82yt" title="Tektonika płyt">tektonika płyt</a>. <a href="/wiki/Atmosfera_Ziemi" title="Atmosfera Ziemi">Atmosfera ziemska</a> jest odmienna od atmosfer pozostałych planet i jest wciąż kształtowana przez <a href="/wiki/Procesy_%C5%BCyciowe" title="Procesy życiowe">procesy biologiczne</a>, dzięki którym zawiera 21% wolnego <a href="/wiki/Tlen" title="Tlen">tlenu</a><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35">[30]</a></sup>. Ma jednego naturalnego satelitę – <a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyc" title="Księżyc">Księżyc</a> – jedynego dużego satelitę pośród planet skalistych w Układzie Słonecznym. Czasem wręcz określa się układ Ziemia-Księżyc jako <a href="/wiki/Planeta_podw%C3%B3jna" title="Planeta podwójna">planetę podwójną</a>.</dd></dl> <dl><dt>Mars</dt> <dd><a href="/wiki/Mars" title="Mars">Mars</a> (1,5 au) jest mniejszy niż Ziemia i Wenus (0,107 masy Ziemi). Ma rzadką atmosferę złożoną głównie z <a href="/wiki/Dwutlenek_w%C4%99gla" title="Dwutlenek węgla">dwutlenku węgla</a>. Jego powierzchnia jest usiana wieloma wulkanami takimi jak <a href="/wiki/Olympus_Mons" title="Olympus Mons">Olympus Mons</a> i dolinami pochodzenia tektonicznego takimi jak <a href="/wiki/Valles_Marineris" title="Valles Marineris">Valles Marineris</a>. Nie wiadomo, czy Mars wykazuje współcześnie aktywność geologiczną. Jego czerwona barwa pochodzi od gleby bogatej w <a href="/wiki/Tlenki_%C5%BCelaza" title="Tlenki żelaza">tlenki żelaza</a><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36">[31]</a></sup>. Mars ma dwa niewielkie księżyce: <a href="/wiki/Fobos_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Fobos (księżyc)">Fobosa</a> i <a href="/wiki/Deimos_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Deimos (księżyc)">Deimosa</a>. Mogą one być przechwyconymi planetoidami (przypominają je składem), lub mogły powstać na orbitach podobnych do dzisiejszych, na co wskazuje dynamika<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[32]</a></sup>, np. z materii wyrzuconej przy uderzeniu dużego ciała w Marsa.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pas_planetoid">Pas planetoid</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Pas planetoid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pas planetoid"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/Pas_planetoid" title="Pas planetoid">Pas planetoid</a> i <a href="/wiki/Rodziny_planetoid" title="Rodziny planetoid">Rodziny planetoid</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:InnerSolarSystem-pl.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/InnerSolarSystem-pl.png/220px-InnerSolarSystem-pl.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/InnerSolarSystem-pl.png/330px-InnerSolarSystem-pl.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/InnerSolarSystem-pl.png/440px-InnerSolarSystem-pl.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a><figcaption>Pas planetoid i <a href="/wiki/Troja%C5%84czycy" title="Trojańczycy">planetoidy trojańskie</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Planetoida" title="Planetoida">Planetoidy</a> to w większości małe ciała Układu Słonecznego, składające się głównie ze skalistych i metalicznych minerałów. </p><p>Główny pas planetoid zajmuje orbitę pomiędzy Marsem a Jowiszem, w obszarze od 2,12 do 3,3 <a href="/wiki/Jednostka_astronomiczna" title="Jednostka astronomiczna">au</a> od Słońca<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[33]</a></sup>. Uważa się, że jest to pozostałość po procesie formacji Układu Słonecznego, tzn. że jest to materia, która nie zdołała się połączyć w większy obiekt z powodu oddziaływania grawitacyjnego Jowisza. </p><p>Rozmiar planetoid wynosi od setek kilometrów do rozmiarów mikroskopijnych. Wszystkie planetoidy z wyjątkiem <a href="/wiki/(1)_Ceres" title="(1) Ceres">Ceres</a> są klasyfikowane jako małe ciała Układu Słonecznego, jednak niektóre, takie jak <a href="/wiki/(4)_Westa" title="(4) Westa">Westa</a> i <a href="/wiki/(10)_Hygiea" title="(10) Hygiea">Hygieia</a> być może zostaną uznane za planety karłowate, jeśli okaże się, że osiągnęły równowagę hydrostatyczną (czyli własna grawitacja nadała im kształt zbliżony do kulistego). </p><p>Do 2002, zidentyfikowano około 40 000 obiektów mających ponad 1 km średnicy w pasie planetoid, a ich szacowana liczba wynosić może od 700 tys. do 1,7 mln<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[34]</a></sup>. Jednak łączna masa planetoid zapewne nie przekracza jednej tysięcznej masy Ziemi<sup id="cite_ref-Hidden_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Hidden-16">[11]</a></sup>. Pas planetoid nie jest zbyt gęsty; sondy kosmiczne zwykle przelatują przez niego bez kolizji. Planetoidy o średnicach pomiędzy 10 i 10<sup>−4</sup> m nazywa się <a href="/wiki/Meteoroid" title="Meteoroid">meteoroidami</a><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[35]</a></sup>. </p><p>Niektóre spośród planetoid mają satelity. Nazywa się je zwykle <a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyc_planetoidy" title="Księżyc planetoidy">księżycami planetoid</a>, a jeśli oba ciała są zbliżonych rozmiarów, to uznaje się je za <a href="/wiki/Planetoida_podw%C3%B3jna" title="Planetoida podwójna">planetoidę podwójną</a>. </p><p>Planetoidy w głównym pasie są podzielone na grupy w oparciu o charakterystyki ich orbit. Często łączy je także wspólne pochodzenie. Z pasa planetoid pochodzą także niektóre <a href="/wiki/Kometa_kr%C3%B3tkookresowa" title="Kometa krótkookresowa">komety krótkookresowe</a>, które prawdopodobnie były jednym ze źródeł wody na Ziemi<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41">[36]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ceres">Ceres</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Ceres" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ceres"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/(1)_Ceres" title="(1) Ceres">Ceres</a> to największy i najwcześniej odkryty obiekt w pasie planetoid. Ma średnicę 952,4 km, jego masa stanowi około 1/3 łącznej masy pasa<sup id="cite_ref-jpl_sbdb_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-jpl_sbdb-42">[37]</a></sup>. Po odkryciu w 1801 uważany był za planetę, jednak odkrycia podobnych obiektów sprawiły, że zaczęto określać go jako <i>planetka</i> lub <i>planetoida</i><sup id="cite_ref-Hilton_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hilton-43">[38]</a></sup>. W 2006 roku został przeklasyfikowany ponownie – został uznany za planetę karłowatą. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Planety_zewnętrzne"><span id="Planety_zewn.C4.99trzne"></span>Planety zewnętrzne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Planety zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Planety zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/Gazowy_olbrzym" title="Gazowy olbrzym">Gazowy olbrzym</a> i <a href="/wiki/Planeta_zewn%C4%99trzna" title="Planeta zewnętrzna">Planeta zewnętrzna</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Gas_planet_size_comparisons.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Gas_planet_size_comparisons.jpg/220px-Gas_planet_size_comparisons.jpg" decoding="async" width="220" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Gas_planet_size_comparisons.jpg/330px-Gas_planet_size_comparisons.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Gas_planet_size_comparisons.jpg/440px-Gas_planet_size_comparisons.jpg 2x" data-file-width="1504" data-file-height="654" /></a><figcaption>Planety zewnętrzne: (od lewej) Jowisz, Saturn, Uran i Neptun (w skali)</figcaption></figure> <p>Jowisz i Saturn składają się w większości z wodoru i helu, zaś Uran i Neptun – z lodu, zamarzniętego amoniaku i metanu. Według niektórych klasyfikacji Uran i Neptun należą do oddzielnej kategorii – „lodowych olbrzymów”<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[39]</a></sup>. Wszystkie cztery planety gazowe mają pierścienie, jednak jedynie pierścienie Saturna są łatwo widzialne z Ziemi. Termin <i>planety zewnętrzne</i> nie powinien być mylony z pojęciem <i><a href="/wiki/Planety_dolne_i_g%C3%B3rne" title="Planety dolne i górne">planety górne</a></i>, który oznacza planety znajdujące się w większej odległości od Słońca niż Ziemia (gazowe olbrzymy i Mars). </p> <dl><dt>Jowisz</dt> <dd><a href="/wiki/Jowisz" title="Jowisz">Jowisz</a> (5,2 au) ma masę równą 318 mas Ziemi, czyli 2,5 razy więcej niż wszystkie pozostałe planety Układu. Składa się w większości z <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">wodoru</a> i <a href="/wiki/Hel_(pierwiastek)" title="Hel (pierwiastek)">helu</a>. Duża ilość ciepła pochodząca z wnętrza planety tworzy wiele interesujących zjawisk w jego atmosferze, takich jak równoleżnikowe pasma chmur czy <a href="/wiki/Wielka_Czerwona_Plama" title="Wielka Czerwona Plama">Wielka Czerwona Plama</a>. Jowisz ma <a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Jowisza" title="Księżyce Jowisza">79 znanych księżyców</a>. Cztery największe z nich, tzw. <a href="/wiki/Galileuszowe_ksi%C4%99%C5%BCyce_Jowisza" title="Galileuszowe księżyce Jowisza">księżyce galileuszowe</a>, wykazują podobieństwa do planet skalistych, takie jak wulkanizm i zjawiska tektoniczne<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45">[40]</a></sup>. Ganimedes, największy naturalny satelita w Układzie Słonecznym, jest większy niż Merkury.</dd></dl> <dl><dt>Saturn</dt> <dd><a href="/wiki/Saturn" title="Saturn">Saturn</a> (9,5 au) słynie z szerokich i jasnych <a href="/wiki/Pier%C5%9Bcienie_Saturna" title="Pierścienie Saturna">pierścieni</a>. Pod względem budowy i składu atmosfery bardzo przypomina on Jowisza. Ma jednak bardzo małą gęstość; przy średnicy równej ok. 84% średnicy Jowisza jest ponad trzykrotnie mniej masywny. Ma <a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Saturna" title="Księżyce Saturna">82 znane satelity</a>. Największe spośród nich są zbudowane w dużym stopniu z lodu. Z tej grupy <a href="/wiki/Tytan_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Tytan (księżyc)">Tytan</a> i <a href="/wiki/Enceladus_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Enceladus (księżyc)">Enceladus</a> wykazują oznaki aktywności geologicznej (<a href="/wiki/Kriowulkanizm" title="Kriowulkanizm">kriowulkanizm</a>)<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[41]</a></sup>. Tytan jest większy niż Merkury i jest jedynym satelitą w Układzie Słonecznym, który ma gęstą atmosferę, w której zachodzą złożone zjawiska pogodowe; poza tym znajdują się na nim powierzchniowe zbiorniki (jeziora i morza) ciekłych <a href="/wiki/W%C4%99glowodory" title="Węglowodory">węglowodorów</a>. Ciśnienie atmosferyczne na jego powierzchni jest o ok. 47% większe niż na powierzchni Ziemi.</dd></dl> <dl><dt>Uran</dt> <dd><a href="/wiki/Uran" title="Uran">Uran</a> (19,6 au), przy masie 14 mas Ziemi, jest najlżejszą z planet-olbrzymów. Jego unikalną cechą jest to, że obiega Słońce „leżąc na boku”; jego oś obrotu jest nachylona do ekliptyki pod kątem bliskim 0°. Ma także znacznie mniej aktywne jądro i wypromieniowuje mniej ciepła niż pozostałe olbrzymy<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[42]</a></sup> Uran ma <a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Urana" title="Księżyce Urana">27 znanych księżyców</a> (stan z 2 października 2018<sup id="cite_ref-satellites_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-satellites-4">[1]</a></sup>, spośród których największe to <a href="/wiki/Tytania_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Tytania (księżyc)">Tytania</a>, <a href="/wiki/Oberon_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Oberon (księżyc)">Oberon</a>, <a href="/wiki/Umbriel_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Umbriel (księżyc)">Umbriel</a>, <a href="/wiki/Ariel_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Ariel (księżyc)">Ariel</a> i <a href="/wiki/Miranda_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Miranda (księżyc)">Miranda</a>).</dd></dl> <dl><dt>Neptun</dt> <dd><a href="/wiki/Neptun" title="Neptun">Neptun</a> (30 au), chociaż nieco mniejszy od Urana, ma większą masę (równą 17 mas Ziemi) i większą <a href="/wiki/G%C4%99sto%C5%9B%C4%87" title="Gęstość">gęstość</a>. Wypromieniowuje też więcej ciepła, ale nie tak dużo jak Jowisz czy Saturn<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48">[43]</a></sup>. Neptun ma <a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Neptuna" title="Księżyce Neptuna">14 znanych księżyców</a><sup id="cite_ref-satellites_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-satellites-4">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-hubblesite_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-hubblesite-49">[44]</a></sup>. Największy z nich, <a href="/wiki/Tryton_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Tryton (księżyc)">Tryton</a>, jest geologicznie aktywny, ma aktywne <a href="/wiki/Gejzer" title="Gejzer">gejzery</a> wyrzucające płynny azot<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50">[45]</a></sup>. Tryton jest jedynym znanym dużym satelitą poruszającym się wokół planety <a href="/wiki/Ruch_wsteczny" title="Ruch wsteczny">ruchem wstecznym</a> – przeciwnym niż jej ruch wirowy.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Obszar_obiektów_transneptunowych"><span id="Obszar_obiekt.C3.B3w_transneptunowych"></span>Obszar obiektów transneptunowych</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Obszar obiektów transneptunowych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Obszar obiektów transneptunowych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Obiekt_transneptunowy" title="Obiekt transneptunowy">Obiekt transneptunowy</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Outersolarsystem_objectpositions_labels_comp.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Outersolarsystem_objectpositions_labels_comp.png/220px-Outersolarsystem_objectpositions_labels_comp.png" decoding="async" width="220" height="216" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Outersolarsystem_objectpositions_labels_comp.png/330px-Outersolarsystem_objectpositions_labels_comp.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Outersolarsystem_objectpositions_labels_comp.png/440px-Outersolarsystem_objectpositions_labels_comp.png 2x" data-file-width="2708" data-file-height="2656" /></a><figcaption>Mapa wszystkich znanych obiektów Pasa Kuipera (zielone kropki), w zestawieniu z czterema planetami zewnętrznymi. Stan na 1 stycznia 2000. Na skalach podano odległości w au.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:EightTNOs-pl.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/EightTNOs-pl.png/220px-EightTNOs-pl.png" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/EightTNOs-pl.png/330px-EightTNOs-pl.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/EightTNOs-pl.png/440px-EightTNOs-pl.png 2x" data-file-width="2750" data-file-height="1995" /></a><figcaption>Porównanie największych znanych obiektów transneptunowych (rozmiary w skali)</figcaption></figure> <p>Obszar Układu Słonecznego poza orbitą Neptuna jest wciąż mało zbadany. Dotychczasowe badania wskazują, że znajduje się tam znaczna ilość małych obiektów (największy znany ma średnicę pięciokrotnie mniejszą niż Ziemia i masę dużo mniejszą niż Księżyc), zbudowanych głównie ze skał i lodu. Obszar ten czasami zwany jest „zewnętrznym Układem Słonecznym”, jednak inni uważają, że termin ten odnosi się do obszaru poza <a href="/wiki/Pas_planetoid" title="Pas planetoid">pasem planetoid</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pas_Kuipera">Pas Kuipera</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Pas Kuipera" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pas Kuipera"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pas_Kuipera" title="Pas Kuipera">Pas Kuipera</a>.</i></div> <p>Zasadnicza część Pasa Kuipera to ogromny pierścień planetoid zbudowanych głównie z lodu. Rozciąga się w odległościach 30–50 au od Słońca. Składa się głównie z małych ciał Układu Słonecznego, lecz niektóre z największych jego obiektów, takie jak <a href="/wiki/(50000)_Quaoar" title="(50000) Quaoar">Quaoar</a>, <a href="/wiki/(20000)_Waruna" title="(20000) Waruna">Varuna</a> czy <a href="/wiki/(90482)_Orkus" title="(90482) Orkus">Orcus</a>, mogą na podstawie definicji <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Unia_Astronomiczna" title="Międzynarodowa Unia Astronomiczna">IAU</a> zostać w przyszłości uznane za planety karłowate. Zidentyfikowano ponad tysiąc obiektów, z tego kilkanaście o średnicy ok. 1000 km lub większej. Ocenia się, że w pasie istnieje ponad 100 tys. obiektów o średnicy przekraczającej 50 km<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51">[46]</a></sup>. Łączna masa obiektów w pasie stanowić ma co najwyżej dziesiątą część masy Ziemi; szacunki te są jednak niepewne ze względu na niepewności w <a href="/wiki/Albedo" title="Albedo">albedo</a>, brak danych o gęstości większości tych obiektów i według danych z 2006 roku możliwe jest dokładne zbadanie jedynie wewnętrznego obszaru Pasa Kuipera<sup id="cite_ref-Delsanti-Beyond_The_Planets_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Delsanti-Beyond_The_Planets-15">[10]</a></sup>. Orbity większości obiektów są nachylone do ekliptyki. Wiele obiektów ma satelity, niektóre są planetoidami podwójnymi. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:TheKuiperBelt_Projections_55AU_Classical_Plutinos-pl.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/TheKuiperBelt_Projections_55AU_Classical_Plutinos-pl.svg/220px-TheKuiperBelt_Projections_55AU_Classical_Plutinos-pl.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/TheKuiperBelt_Projections_55AU_Classical_Plutinos-pl.svg/330px-TheKuiperBelt_Projections_55AU_Classical_Plutinos-pl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/TheKuiperBelt_Projections_55AU_Classical_Plutinos-pl.svg/440px-TheKuiperBelt_Projections_55AU_Classical_Plutinos-pl.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></a><figcaption>Diagram przedstawiający podział Pasa Kuipera</figcaption></figure> <p>Obiekty Pasa Kuipera można z grubsza podzielić na te „klasyczne” i te będące w <a href="/wiki/Rezonans_orbitalny" title="Rezonans orbitalny">rezonansie orbitalnym</a> z Neptunem, czyli takie, których okres obiegu związany jest z okresem obiegu planety. Rezonans 2:3 oznacza, że ciało okrąża Słońce dwukrotnie w przeciągu trzech okrążeń Słońca przez Neptuna. Ten rodzaj rezonansu dotyczy obiektów okresowo przybliżających się w ruchu orbitalnym do Słońca bardziej niż Neptun, np. <a href="/wiki/(134340)_Pluton" title="(134340) Pluton">Plutona</a>. Od nazwy tej planety karłowatej, obiekty będące w takim rezonansie nazywa się <a href="/wiki/Plutonek" title="Plutonek">plutonkami (plutino)</a><sup id="cite_ref-Fajans_et_al_2001_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fajans_et_al_2001-52">[47]</a></sup>. Część „klasyczna” pasa zawiera obiekty niebędące w rezonansie z Neptunem i rozciąga się z grubsza od 39,4 do 47,7 au<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53">[48]</a></sup>. Noszą nazwę <i><a href="/wiki/Cubewano" title="Cubewano">cubewano</a></i>, wziętą od oznaczenia pierwszego odkrytego obiektu tego typu, 1992 QB<sub>1</sub> – obecnie <a href="/wiki/(15760)_Albion" title="(15760) Albion">(15760) Albion</a><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54">[49]</a></sup>. </p> <dl><dt>Pluton i Charon</dt></dl> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pluto_P5_Discovery_Image.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Pluto_P5_Discovery_Image.jpg/220px-Pluto_P5_Discovery_Image.jpg" decoding="async" width="220" height="252" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Pluto_P5_Discovery_Image.jpg/330px-Pluto_P5_Discovery_Image.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Pluto_P5_Discovery_Image.jpg/440px-Pluto_P5_Discovery_Image.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="917" /></a><figcaption>Pluton i jego pięć znanych księżyców</figcaption></figure> <dl><dd><a href="/wiki/(134340)_Pluton" title="(134340) Pluton">Pluton</a> (średnio 39 au), <a href="/wiki/Planeta_kar%C5%82owata" title="Planeta karłowata">planeta karłowata</a>, jest największym znanym obiektem w <a href="/wiki/Pas_Kuipera" title="Pas Kuipera">Pasie Kuipera</a>. Kiedy został odkryty w 1930, uznano go za dziewiątą planetę; sytuacja zmieniła się w 2006 r. z wprowadzeniem nowej <a href="/wiki/Planeta#Definicja_planety" title="Planeta">definicji planety</a>. Pluton ma stosunkowo <a href="/wiki/Ekscentryczno%C5%9B%C4%87_(fizyka)" title="Ekscentryczność (fizyka)">ekscentryczną</a> orbitę nachyloną pod kątem 17 stopni do płaszczyzny ekliptyki i rozciągającą się od 29,7 au w peryhelium (wewnątrz orbity <a href="/wiki/Neptun" title="Neptun">Neptuna</a>) do 49,5 au w aphelium.</dd></dl> <dl><dd>Jego największy księżyc <a href="/wiki/Charon_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Charon (księżyc)">Charon</a> ma masę tylko 7 razy mniejszą niż Pluton, dlatego tworzy wraz z Plutonem <a href="/wiki/Planeta_podw%C3%B3jna" title="Planeta podwójna">podwójną planetę karłowatą</a>, co sprawia, że punkt, wokół którego krążą (<a href="/wiki/%C5%9Arodek_ci%C4%99%C5%BCko%C5%9Bci" title="Środek ciężkości">barycentrum</a>), znajduje się w przestrzeni pomiędzy nimi. Cztery znacznie mniejsze księżyce, <a href="/wiki/Nix_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Nix (księżyc)">Nix</a>, <a href="/wiki/Hydra_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Hydra (księżyc)">Hydra</a>, <a href="/wiki/Kerberos_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Kerberos (księżyc)">Kerberos</a> i <a href="/wiki/Styx_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Styx (księżyc)">Styx</a>, okrążają Plutona i Charona po dalszych orbitach.</dd></dl> <dl><dt>Makemake</dt> <dd><a href="/wiki/(136472)_Makemake" title="(136472) Makemake">Makemake</a>, planeta karłowata o średnicy wynoszącej około ¾ średnicy Plutona jest jednym z niewielu ciał Pasa Kuipera nie posiadających odkrytego satelity. Jego ekstremalnie niska średnia temperatura (około 30 K) sprawia, że najprawdopodobniej ma powierzchnię pokrytą metanowym i etanowym lodem. Jego orbita jest silnie nachylona do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 29°, a okres obiegu wokół Słońca wynosi blisko 310 lat ziemskich.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Dysk_rozproszony">Dysk rozproszony</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Dysk rozproszony" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dysk rozproszony"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Dysk_rozproszony" title="Dysk rozproszony">Dysk rozproszony</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:TheKuiperBelt_Projections_100AU_Classical_SDO-pl.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/TheKuiperBelt_Projections_100AU_Classical_SDO-pl.svg/220px-TheKuiperBelt_Projections_100AU_Classical_SDO-pl.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/TheKuiperBelt_Projections_100AU_Classical_SDO-pl.svg/330px-TheKuiperBelt_Projections_100AU_Classical_SDO-pl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/TheKuiperBelt_Projections_100AU_Classical_SDO-pl.svg/440px-TheKuiperBelt_Projections_100AU_Classical_SDO-pl.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></a><figcaption>Diagram Pasa Kuipera i dysku rozproszonego: na czarno: obiekty dysku rozproszonego; na niebiesko: cubewano; na zielono: obiekty w rezonansie z Neptunem</figcaption></figure> <p>Dysk rozproszony zachodzi na Pas Kuipera, lecz rozciąga się dużo dalej na zewnątrz. Uważa się, że ten obszar jest źródłem większości <a href="/wiki/Kometa_kr%C3%B3tkookresowa" title="Kometa krótkookresowa">komet krótkookresowych</a>. Prawdopodobnie obiekty dysku rozproszonego zostały wyrzucone na orbity <i>erratyczne</i> (nieregularne) przez oddziaływanie grawitacyjne Neptuna, który w okresie formowania się Układu Słonecznego poruszał się po bardziej oddalonej orbicie (patrz: <a href="/wiki/Powstanie_i_ewolucja_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego#Dalsze_przemiany" title="Powstanie i ewolucja Układu Słonecznego">migracja planetarna</a>). Większość obiektów dysku rozproszonego (SDO – <i>scattered disc objects</i>) ma peryhelia w Pasie Kuipera, lecz aphelia rozciągają się aż do 150 au od Słońca. Orbity SDO są również silnie nachylone do płaszczyzny ekliptyki, a często są prawie prostopadłe do niej. Niektórzy astronomowie uważają dysk rozproszony za część Pasa Kuipera i używają pojęcia „rozproszone obiekty Pasa Kuipera”<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55">[50]</a></sup>. </p> <dl><dt>Eris</dt></dl> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Eris_and_dysnomia2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Eris_and_dysnomia2.jpg/220px-Eris_and_dysnomia2.jpg" decoding="async" width="220" height="219" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Eris_and_dysnomia2.jpg/330px-Eris_and_dysnomia2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5b/Eris_and_dysnomia2.jpg 2x" data-file-width="386" data-file-height="384" /></a><figcaption>Eris i jej księżyc <a href="/wiki/Dysnomia_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Dysnomia (księżyc)">Dysnomia</a></figcaption></figure> <dl><dd><a href="/wiki/(136199)_Eris" title="(136199) Eris">Eris</a> (średnio 68 au) jest największym znanym obiektem dysku rozproszonego. Jej odkrycie spowodowało debatę nad nową definicją planety, ponieważ ciało to było nie mniejsze niż <a href="/wiki/(134340)_Pluton" title="(134340) Pluton">Pluton</a>, a sądzono nawet, że jest od niego większe<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56">[51]</a></sup>. Według współczesnych pomiarów ma ona średnicę w przybliżeniu 2330 km, niemal taką samą jak Pluton. Ma natomiast największą masę ze znanych <a href="/wiki/Planeta_kar%C5%82owata" title="Planeta karłowata">planet karłowatych</a>. Ma jeden znany księżyc, <a href="/wiki/Dysnomia_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Dysnomia (księżyc)">Dysnomię</a>. Podobnie jak w przypadku Plutona, jej orbita jest silnie ekscentryczna; Eris ma peryhelium w odległości 38,2 au od Słońca (średni dystans Plutona), a aphelium w 97,6 au i jest stromo nachylona do ekliptyki.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mniejsze_ciała_Układu_Słonecznego"><span id="Mniejsze_cia.C5.82a_Uk.C5.82adu_S.C5.82onecznego"></span>Mniejsze ciała Układu Słonecznego</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Mniejsze ciała Układu Słonecznego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mniejsze ciała Układu Słonecznego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Oprócz planetoid pasa głównego i <a href="/wiki/Pas_Kuipera" title="Pas Kuipera">Pasa Kuipera</a>, w Układzie Słonecznym istnieje wiele grup (rodzin) planetoid poruszających się po innych orbitach. </p> <ul><li><a href="/wiki/Troja%C5%84czycy" title="Trojańczycy">Trojańczycy</a> to planetoidy, które znajdują się w <a href="/wiki/Punkt_libracyjny" title="Punkt libracyjny">punktach libracyjnych</a> L<sub>4</sub> i L<sub>5</sub> Jowisza, Neptuna, Marsa i Ziemi. Są to obszary stabilne grawitacyjnie, utrzymujące ciało na wspólnej orbicie z planetą.</li> <li><a href="/wiki/Rodzina_planetoidy_Hilda" title="Rodzina planetoidy Hilda">Planetoidy rodziny Hildy</a> są w rezonansie 2:3 z Jowiszem; to znaczy, że obiegają Słońce trzy razy na każde dwa okrążenia Jowisza.</li> <li><a href="/wiki/Centaury_(planetoidy)" title="Centaury (planetoidy)">Centaury</a> to planetoidy krążące po orbitach między orbitami Saturna i Neptuna.</li> <li><a href="/wiki/Planetoidy_bliskie_Ziemi" title="Planetoidy bliskie Ziemi">Planetoidy bliskie Ziemi</a> to cztery grupy planetoid, z których wiele przecina orbity planet wewnętrznych.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Komety">Komety</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Komety" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Komety"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kometa" title="Kometa">Kometa</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Comet_c1995o1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Comet_c1995o1.jpg/170px-Comet_c1995o1.jpg" decoding="async" width="170" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Comet_c1995o1.jpg/255px-Comet_c1995o1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/58/Comet_c1995o1.jpg 2x" data-file-width="300" data-file-height="427" /></a><figcaption><a href="/wiki/Kometa_Hale%E2%80%99a-Boppa" title="Kometa Hale’a-Boppa">Kometa Hale’a-Boppa</a> z warkoczem gazowym (z lewej) i pyłowym (z prawej)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Kometa" title="Kometa">Komety</a> są to małe ciała Układu Słonecznego, zazwyczaj o średnicy zaledwie kilku kilometrów, złożone w większości z lodu. Ich orbity są silnie ekscentryczne; zwykle <a href="/wiki/Peryhelium" title="Peryhelium">peryhelium</a> znajduje się w okolicach orbit planet wewnętrznych, natomiast <a href="/wiki/Aphelium" title="Aphelium">aphelium</a> – daleko za orbitą Plutona. Kiedy kometa zbliża się do Słońca, jej lodowa powierzchnia zaczyna <a href="/wiki/Sublimacja" title="Sublimacja">sublimować</a>, tworząc <a href="/wiki/Koma_(astronomia)" title="Koma (astronomia)">komę</a> – długi warkocz gazu i pyłu często możliwy do zaobserwowania gołym okiem z Ziemi. </p><p>Wiele grup komet, takich jak np. <a href="/wiki/Komety_muskaj%C4%85ce_S%C5%82o%C5%84ce" title="Komety muskające Słońce">grupa Kreutza</a>, pochodzi z rozpadu pierwotnej komety<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57">[52]</a></sup>. Niektóre komety, poruszające się po orbitach hiperbolicznych, mogą pochodzić spoza Układu Słonecznego, ale dokładne określenie ich orbit jest trudne<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58">[53]</a></sup>. Stare, nieaktywne komety, których lodowe części już wyparowały pod wpływem ogrzewania przez Słońce, zaliczane są do planetoid<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59">[54]</a></sup> </p><p><a href="/wiki/Kometa_kr%C3%B3tkookresowa" title="Kometa krótkookresowa">Komety krótkookresowe</a> poruszają się po orbitach, których trwałość nie przekracza dwustu lat. Orbity komet długookresowych utrzymują się przez tysiące lat. <a href="/wiki/Kometa_d%C5%82ugookresowa" title="Kometa długookresowa">Komety długookresowe</a>, takie jak <a href="/wiki/Kometa_Hale%E2%80%99a-Boppa" title="Kometa Hale’a-Boppa">kometa Hale’a-Boppa</a>, prawdopodobnie pochodzą z Obłoku Oorta. Powstają one zapewne w wyniku zbliżenia się dwóch ciał w Pasie Kuipera lub Obłoku Oorta, które mogą zostać wytrącone ze swoich orbit i skierowane ku wewnętrznej części Układu Słonecznego, gdzie są obserwowane jako komety, albo też zostać wyrzucone w przestrzeń międzygwiezdną. </p><p>Komety i planetoidy mogą zderzać się z planetami, dlatego stanowią potencjalne zagrożenie dla <a href="/wiki/%C5%BBycie" title="Życie">życia</a> na Ziemi. Ostatnie zderzenie komety z planetą zaobserwowano 16 lipca 1994 roku, kiedy kometa <a href="/wiki/Shoemaker-Levy_9" title="Shoemaker-Levy 9">Shoemaker-Levy 9</a> zderzyła się z <a href="/wiki/Jowisz" title="Jowisz">Jowiszem</a>. Na Ziemi jest szereg <a href="/wiki/Krater_uderzeniowy" title="Krater uderzeniowy">kraterów uderzeniowych</a>, które są śladami upadku komet lub planetoid. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Najdalsze_obszary">Najdalsze obszary</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Najdalsze obszary" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Najdalsze obszary"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Miejsce gdzie Układ Słoneczny się kończy, a zaczyna się przestrzeń międzygwiazdowa, nie jest precyzyjnie określone, gdyż jego granice są kształtowane przez dwa różne zjawiska: wiatr słoneczny i grawitację Słońca. Prawdopodobnie wiatr słoneczny ustępuje przed ośrodkiem międzygwiazdowym z grubsza na dystansie czterech odległości Plutona od Słońca. Jednakże <a href="/wiki/Strefa_Hilla" title="Strefa Hilla">strefa Roche’a</a>, obszar gdzie grawitacja Słońca dominuje, kończy się w przybliżeniu w połowie drogi do najbliższych gwiazd, czyli tysiąc razy dalej. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Heliosfera">Heliosfera</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Heliosfera" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Heliosfera"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Heliosfera" title="Heliosfera">Heliosfera</a>.</i></div> <p>Przestrzeń Układu Słonecznego wypełniona jest strumieniem cząstek wyrzucanych przez Słońce nazywanych <a href="/wiki/Wiatr_s%C5%82oneczny" title="Wiatr słoneczny">wiatrem słonecznym</a>. Obszar, w którym ciśnienie wiatru słonecznego przewyższa ciśnienie materii międzygwiazdowej, nazywa się <i>heliosferą</i>. Na ruch cząstek wyrzuconych przez Słońce wpływa jego pole magnetyczne, które przeważa nad galaktycznym polem magnetycznym. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Szok_końcowy"><span id="Szok_ko.C5.84cowy"></span>Szok końcowy</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Szok końcowy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Szok końcowy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Szok_ko%C5%84cowy" title="Szok końcowy">Szok końcowy</a>.</i></div> <p>Wiatr słoneczny wieje z prędkością <a href="/wiki/Pr%C4%99dko%C5%9B%C4%87_d%C5%BAwi%C4%99ku#Fale_MHD" title="Prędkość dźwięku">naddźwiękową</a> aż do odległości 95 au (aphelium Plutona wynosi 49,3 au). Granica tego obszaru nosi nazwę szoku końcowego. Jest to strefa, w której cząstki wiatru słonecznego są spowalniane do prędkości poddźwiękowych, napotykając przeciwny wiatr <a href="/wiki/O%C5%9Brodek_mi%C4%99dzygwiazdowy" title="Ośrodek międzygwiazdowy">ośrodka międzygwiazdowego</a> (galaktycznego). Według danych z <a href="/wiki/Voyager_1" title="Voyager 1">Voyagera 1</a> szok końcowy znajduje się w odległości 85 au od Słońca, z kolei <a href="/wiki/Voyager_2" title="Voyager 2">Voyager 2</a> przesłał dane, z których wynika, że granica ta jest już w odległości 76 au. Prawdopodobnie świadczy to o nieregularności tej struktury. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Płaszcz_Układu_Słonecznego"><span id="P.C5.82aszcz_Uk.C5.82adu_S.C5.82onecznego"></span>Płaszcz Układu Słonecznego</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Płaszcz Układu Słonecznego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Płaszcz Układu Słonecznego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/P%C5%82aszcz_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Płaszcz Układu Słonecznego">Płaszcz Układu Słonecznego</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Voyagery.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Voyagery.jpg/260px-Voyagery.jpg" decoding="async" width="260" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Voyagery.jpg/390px-Voyagery.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Voyagery.jpg/520px-Voyagery.jpg 2x" data-file-width="2500" data-file-height="1687" /></a><figcaption>Schemat heliosfery i położenie <a href="/wiki/Program_Voyager" title="Program Voyager">sond Voyager</a> w obszarze <a href="/wiki/P%C5%82aszcz_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Płaszcz Układu Słonecznego">płaszcza Układu Słonecznego</a></figcaption></figure> <p>Poza szokiem końcowym, w obszarze zwanym płaszczem Układu Słonecznego, wiatr słoneczny porusza się z prędkością poddźwiękową, w związku z czym zagęszcza się i tworzą się w nim turbulencje. Obszar graniczny płaszcza nazywa się <a href="/wiki/Heliosfera" title="Heliosfera">heliopauzą</a>, gdzie wiatr słoneczny zupełnie zatrzymuje się i zaczyna się przestrzeń międzygwiazdowa<sup id="cite_ref-Voyager_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-Voyager-60">[55]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Heliosfera_2">Heliosfera</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Heliosfera" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Heliosfera"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Heliosfera" title="Heliosfera">Heliosfera</a>.</i></div> <p>Obwiednia zewnętrznej krawędzi heliosfery jest prawdopodobnie kształtowana przez oddziaływanie z ośrodkiem międzygwiazdowym, według praw <a href="/wiki/Mechanika_p%C5%82yn%C3%B3w" title="Mechanika płynów">mechaniki płynów</a><sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61">[56]</a></sup>, jak również przez słoneczne pole magnetyczne, przy czym część północna jest rozleglejsza, rozciągając się o 9 au (ok. 1,35 miliarda km) dalej niż część południowa. Jedna z hipotez postuluje istnienie strefy, w której na granicy heliopauzy dochodzi do formowania się ściany gorącego wodoru z materii międzygwiazdowej. </p><p>Sonda <a href="/wiki/Voyager_1" title="Voyager 1">Voyager 1</a> przekroczyła heliopauzę w sierpniu 2012 roku i przesyła dane na temat promieniowania kosmicznego i plazmy w ośrodku międzygwiezdnym<sup id="cite_ref-interstellar_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-interstellar-62">[57]</a></sup>. Niewiele wiadomo o tym, na ile heliosfera chroni Układ Słoneczny przed promieniowaniem kosmicznym. W 2008 roku <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a> rozpoczęła misję <a href="/wiki/Interstellar_Boundary_Explorer" title="Interstellar Boundary Explorer">Interstellar Boundary Explorer</a> (IBEX) mającą na celu uzyskanie obrazu heliosfery przy pomocy obrazowana energetycznych neutralnych atomów (ENA)<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63">[58]</a></sup><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64">[59]</a></sup>. </p><p>Przez lata uważano, że poza heliopauzą, w odległości ok. 230 au w kierunku <a href="/wiki/Apeks_S%C5%82o%C5%84ca" title="Apeks Słońca">apeksu Słońca</a>, leży tzw. łukowa <a href="/wiki/Fala_uderzeniowa" title="Fala uderzeniowa">fala uderzeniowa</a> (<i>bow shock</i>), plazma wzbudzana przez heliosferę podczas drogi przez ośrodek międzygwiazdowy Galaktyki<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65">[60]</a></sup>, podobnie jak w pobliżu niektórych innych gwiazd. Obserwacje sondy IBEX wykazały jednak, że taka fala nie istnieje<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66">[61]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Obłok_Oorta"><span id="Ob.C5.82ok_Oorta"></span>Obłok Oorta</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Obłok Oorta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Obłok Oorta"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Ob%C5%82ok_Oorta" title="Obłok Oorta">Obłok Oorta</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kuiper_oort_pl.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Kuiper_oort_pl.jpg/220px-Kuiper_oort_pl.jpg" decoding="async" width="220" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Kuiper_oort_pl.jpg/330px-Kuiper_oort_pl.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Kuiper_oort_pl.jpg/440px-Kuiper_oort_pl.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="429" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ob%C5%82ok_Oorta" title="Obłok Oorta">Obłok Oorta</a> i <a href="/wiki/Pas_Kuipera" title="Pas Kuipera">Pas Kuipera</a></figcaption></figure> <p>Hipotetyczny Obłok Oorta to bardzo liczna grupa obiektów (od miliarda do biliona), zbudowanych głównie z lodu, tworzących w wewnętrznej części spłaszczoną, a dalej sferyczną otoczkę Układu Słonecznego. Rozciąga się on od 300 do 50 000 au (prawie <a href="/wiki/Rok_%C5%9Bwietlny" title="Rok świetlny">rok świetlny</a>) od Słońca, a być może nawet dwukrotnie dalej<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67">[62]</a></sup>. Przypuszczalnie składa się z <a href="/wiki/Planetozymal" title="Planetozymal">planetozymali</a> wyrzuconych z wewnętrznych obszarów Układu wskutek grawitacyjnych oddziaływań dużych planet w początkowych fazach jego formowania. Struktura obłoku podlega wpływom innych gwiazd, ich bliskie przejścia, które zdarzały się w przeszłości i będą zdarzać w przyszłości, mogą wytrącać z niego komety w kierunku planet<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68">[63]</a></sup><sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69">[64]</a></sup>. </p><p><a href="/wiki/(90377)_Sedna" title="(90377) Sedna">Sedna</a> jest dużym, czerwonawym obiektem transneptunowym o silnie wydłużonej orbicie (76 au w peryhelium; 928 au w aphelium). Krąży ona poza obszarem Pasa Kuipera, większość astronomów uważa również, że nie należy ona do dysku rozproszonego. Jest ona przedstawicielką innej grupy obiektów, do której może należeć również <a href="/wiki/(148209)_2000_CR105" title="(148209) 2000 CR105">2000 CR<sub>105</sub></a> (peryhelium w 45 au, aphelium w 415 au, okres obiegu 3420 lat)<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70">[65]</a></sup>. Grupę tę określa się jako <a href="/wiki/Obiekt_od%C5%82%C4%85czony" title="Obiekt odłączony">obiekty odłączone</a> lub „wewnętrzny obłok Oorta”, gdyż mogła się ona uformować podobnie jak obłok zewnętrzny<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71">[66]</a></sup>. Nie wiadomo, jak liczna jest ta grupa ciał. Sedna zostanie prawdopodobnie zaliczona w przyszłości do grona planet karłowatych. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Niezbadane_obszary">Niezbadane obszary</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Niezbadane obszary" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Niezbadane obszary"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Hipotetyczne_planety_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Hipotetyczne planety Układu Słonecznego">Hipotetyczne planety Układu Słonecznego</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sedna-NASA.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Sedna-NASA.JPG/220px-Sedna-NASA.JPG" decoding="async" width="220" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Sedna-NASA.JPG/330px-Sedna-NASA.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Sedna-NASA.JPG/440px-Sedna-NASA.JPG 2x" data-file-width="874" data-file-height="665" /></a><figcaption><a href="/wiki/(90377)_Sedna" title="(90377) Sedna">Sedna</a> widziana przez teleskop naziemny</figcaption></figure> <p>Znaczna część Układu Słonecznego pozostaje wciąż nieznana. Według szacunków pole grawitacyjne Słońca dominuje nad siłami grawitacyjnymi <a href="/wiki/Gwiazdy_po%C5%82o%C5%BCone_najbli%C5%BCej_Ziemi" title="Gwiazdy położone najbliżej Ziemi">sąsiednich gwiazd</a> w zasięgu około dwóch lat świetlnych, zaś zewnętrzna część <a href="/wiki/Ob%C5%82ok_Oorta" title="Obłok Oorta">Obłoku Oorta</a> rozciąga się do około 50 000 au. Oprócz pojedynczych odkryć, takich jak odnalezienie w 2003 roku planetoidy Sedny, obszar pomiędzy Pasem Kuipera i Obłokiem Oorta o promieniu dziesiątek tysięcy au jest wciąż praktycznie nieopisany. Pas Kuipera urywa się nagle w odległości ok. 50 au od Słońca; granica ta znana jest jako „<a href="/wiki/Pas_Kuipera#Klif_Kuipera" title="Pas Kuipera">Klif Kuipera</a>”. Przyczyna tego zjawiska nie jest znana, ale takie granice tworzą się zwykle na skutek oddziaływania grawitacyjnego masywnych ciał – istnieje możliwość, że powoduje je niezaobserwowana dotąd planeta. </p><p>Pomimo wielu niepowodzeń trwają również badania obszaru pomiędzy Merkurym a Słońcem. Jeżeli istnieją tam jakieś <a href="/wiki/Wulkanoidy" title="Wulkanoidy">planetoidy</a>, to najprawdopodobniej mają rozmiary nie większe niż 60 km<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72">[67]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Najbliższe_sąsiedztwo"><span id="Najbli.C5.BCsze_s.C4.85siedztwo"></span>Najbliższe sąsiedztwo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Najbliższe sąsiedztwo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Najbliższe sąsiedztwo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:620018main_interstellar-clouds_pl.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/620018main_interstellar-clouds_pl.jpg/220px-620018main_interstellar-clouds_pl.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/620018main_interstellar-clouds_pl.jpg/330px-620018main_interstellar-clouds_pl.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/620018main_interstellar-clouds_pl.jpg/440px-620018main_interstellar-clouds_pl.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="4000" /></a><figcaption>Lokalny Obłok Międzygwiazdowy, sąsiednie obłoki i kierunki ich ruchu</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Local_bubble_pl.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Local_bubble_pl.jpg/220px-Local_bubble_pl.jpg" decoding="async" width="220" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Local_bubble_pl.jpg/330px-Local_bubble_pl.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Local_bubble_pl.jpg/440px-Local_bubble_pl.jpg 2x" data-file-width="675" data-file-height="575" /></a><figcaption><a href="/wiki/B%C4%85bel_Lokalny" title="Bąbel Lokalny">Bąbel Lokalny</a> – wizja artysty</figcaption></figure> <p>Bezpośrednie sąsiedztwo Układu Słonecznego stanowi <a href="/wiki/Lokalny_Ob%C5%82ok_Mi%C4%99dzygwiazdowy" title="Lokalny Obłok Międzygwiazdowy">Lokalny Obłok Międzygwiazdowy</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_angielski" title="Język angielski">ang.</a> <i>Local Fluff</i>) – gęsty obłok, część bardziej rozsianego obłoku zwanego <a href="/wiki/B%C4%85bel_Lokalny" title="Bąbel Lokalny">Bąblem Lokalnym</a> (ang. <i>Local Bubble</i>) w <a href="/wiki/O%C5%9Brodek_mi%C4%99dzygwiazdowy" title="Ośrodek międzygwiazdowy">ośrodku międzygwiazdowym</a>. Ma on kształt klepsydry, a jego średnica to około 300 lat świetlnych. Obłok wypełnia <a href="/wiki/Plazma" title="Plazma">plazma</a> o wysokiej temperaturze, co sugeruje, że jest pozostałością po kilku <a href="/wiki/Supernowa" title="Supernowa">supernowych</a><sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73">[68]</a></sup>. </p><p><a href="/wiki/Apeks_S%C5%82o%C5%84ca" title="Apeks Słońca">Apeks Słońca</a> (punkt, w kierunku którego Słońce porusza się w przestrzeni międzygwiezdnej) leży w <a href="/wiki/Gwiazdozbi%C3%B3r" title="Gwiazdozbiór">gwiazdozbiorze</a> <a href="/wiki/Gwiazdozbi%C3%B3r_Herkulesa" title="Gwiazdozbiór Herkulesa">Herkulesa</a>, w pobliżu granicy z <a href="/wiki/Gwiazdozbi%C3%B3r_Lutni" title="Gwiazdozbiór Lutni">gwiazdozbiorem Lutni</a>. Prędkość tego ruchu wynosi 16,5 km/s, czyli 50 lat świetlnych na milion lat<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74">[69]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sąsiedztwo_gwiezdne"><span id="S.C4.85siedztwo_gwiezdne"></span>Sąsiedztwo gwiezdne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Sąsiedztwo gwiezdne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sąsiedztwo gwiezdne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Gwiazdy_po%C5%82o%C5%BCone_najbli%C5%BCej_Ziemi" title="Gwiazdy położone najbliżej Ziemi">Gwiazdy położone najbliżej Ziemi</a>.</i></div> <p>W odległości do 10 lat świetlnych (95 bilionów km) od Słońca istnieje stosunkowo niewiele gwiazd. Najbliżej znajduje się potrójny układ gwiazd <a href="/wiki/Alfa_Centauri" title="Alfa Centauri">Alfa Centauri</a> (ok. 4,4 <a href="/wiki/Rok_%C5%9Bwietlny" title="Rok świetlny">lat świetlnych</a>). Są to Alfa Centauri A i B – ciasno związana para gwiazd podobnych do Słońca, oraz mały <a href="/wiki/Czerwony_karze%C5%82" title="Czerwony karzeł">czerwony karzeł</a> <a href="/wiki/Proxima_Centauri" title="Proxima Centauri">Proxima Centauri</a> (Alfa Centauri C), okrążający je w odległości 0,2 roku świetlnego. Nieco dalej znajdują się czerwone karły: <a href="/wiki/Gwiazda_Barnarda" title="Gwiazda Barnarda">gwiazda Barnarda</a> (5,9 lat świetlnych), <a href="/wiki/Wolf_359" title="Wolf 359">Wolf 359</a> (7,8 lat świetlnych), <a href="/wiki/Lalande_21185" title="Lalande 21185">Lalande 21185</a> (8,3 lat świetlnych), podwójny czerwony karzeł <a href="/wiki/Luyten_726-8" title="Luyten 726-8">Luyten 726-8</a> (8,73 ly) i pojedynczy <a href="/wiki/Ross_154" title="Ross 154">Ross 154</a> (9,68 ly). Jednym z najbliższych obiektów jest także podwójny <a href="/wiki/Br%C4%85zowy_karze%C5%82" title="Brązowy karzeł">brązowy karzeł</a>, <a href="/wiki/WISE_1049-5319" title="WISE 1049-5319">WISE 1049-5319</a> (6,5 lat świetlnych)<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75">[70]</a></sup>. Największą gwiazdą w promieniu 10 lat świetlnych jest <a href="/wiki/Syriusz" title="Syriusz">Syriusz</a> (8,6 lat świetlnych) – jasna gwiazda <a href="/wiki/Ci%C4%85g_g%C5%82%C3%B3wny" title="Ciąg główny">ciągu głównego</a>, około dwukrotnie masywniejsza od Słońca, wokół której krąży <a href="/wiki/Bia%C5%82y_karze%C5%82" title="Biały karzeł">biały karzeł</a> Syriusz B<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76">[71]</a></sup>. </p><p>Wokół najbliższych czerwonych karłów, Proximy Centauri i gwiazdy Barnarda, krążą znane <a href="/wiki/Planeta_pozas%C5%82oneczna" title="Planeta pozasłoneczna">planety pozasłoneczne</a><sup id="cite_ref-ESO-Proxima_77-0" class="reference"><a href="#cite_note-ESO-Proxima-77">[72]</a></sup><sup id="cite_ref-ESO-Barnard_78-0" class="reference"><a href="#cite_note-ESO-Barnard-78">[73]</a></sup>. </p><p>Najbliższa pojedyncza gwiazda podobna do Słońca to <a href="/wiki/Tau_Ceti" title="Tau Ceti">Tau Ceti</a>, oddalona o 11,9 roku świetlnego. Jej masa to około 80% masy Słońca, jej jasność to ok. 60% jasności Słońca<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79">[74]</a></sup>, prawdopodobnie okrąża ją pięć planet<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80">[75]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Położenie_w_Galaktyce"><span id="Po.C5.82o.C5.BCenie_w_Galaktyce"></span>Położenie w Galaktyce</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Położenie w Galaktyce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Położenie w Galaktyce"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Ramiona_Drogi_Mlecznej_ssc2008-10.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Ramiona_Drogi_Mlecznej_ssc2008-10.svg/440px-Ramiona_Drogi_Mlecznej_ssc2008-10.svg.png" decoding="async" width="440" height="396" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Ramiona_Drogi_Mlecznej_ssc2008-10.svg/660px-Ramiona_Drogi_Mlecznej_ssc2008-10.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Ramiona_Drogi_Mlecznej_ssc2008-10.svg/880px-Ramiona_Drogi_Mlecznej_ssc2008-10.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="461" /></a><figcaption>Położenie Układu Słonecznego w galaktyce Drogi Mlecznej</figcaption></figure> <p>Układ Słoneczny znajduje się w <a href="/wiki/Galaktyka" title="Galaktyka">galaktyce</a> <a href="/wiki/Droga_Mleczna" title="Droga Mleczna">Drogi Mlecznej</a>, która jest <a href="/wiki/Galaktyka_spiralna_z_poprzeczk%C4%85" title="Galaktyka spiralna z poprzeczką">galaktyką spiralną z poprzeczką</a> o średnicy około 100 tys. <a href="/wiki/Rok_%C5%9Bwietlny" title="Rok świetlny">lat świetlnych</a> i zawiera około 200 miliardów gwiazd<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81">[76]</a></sup>. Słońce jest w jednym z mniejszych <a href="/wiki/Rami%C4%99_spiralne" title="Ramię spiralne">spiralnych ramion</a> Galaktyki, znanym jako <a href="/wiki/Rami%C4%99_Oriona" title="Ramię Oriona">Ramię Oriona</a> (lub Ramię Lokalne)<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82">[77]</a></sup>. Słońce leży w odległości około 25 tys. do 28 tys. lat świetlnych od centrum Galaktyki, a prędkość jego ruchu dookoła centrum Galaktyki to około 220 km/s. Pełny obrót, czyli <a href="/wiki/Rok_galaktyczny" title="Rok galaktyczny">rok galaktyczny</a> trwa 225–250 milionów lat<sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83">[78]</a></sup>. Słońce znajduje się również w miejscu, w którym dysk naszej galaktyki ma grubość według różnych szacunków 2–3 tysięcy lat świetlnych, a najbliższy kraniec Drogi Mlecznej jest w odległości około 1000 lat świetlnych (idąc prostopadle do płaszczyzny galaktyki)<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84">[79]</a></sup>. </p><p>Położenie Układu Słonecznego w Galaktyce jest prawdopodobnie jednym z czynników warunkujących <a href="/wiki/Ewolucja" title="Ewolucja">ewolucję</a> życia na Ziemi. Jego orbita w Galaktyce jest zbliżona do okręgu, a prędkość orbitalna jest mniej więcej taka sama jak prędkość orbitalna ramion galaktycznych, co oznacza, że przejście pomiędzy ramionami zdarza się rzadko. W ramionach spiralnych znacznie częściej niż pomiędzy nimi dochodzi do wybuchów <a href="/wiki/Supernowa" title="Supernowa">supernowych</a>, które mogą mieć katastrofalny wpływ na <a href="/wiki/Klimat" title="Klimat">klimat</a> i biosferę planet; niektórzy naukowcy spekulują, że część wymierań na Ziemi mogła być spowodowana przez takie zjawiska<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85">[80]</a></sup>. Ziemia znajduje się w miejscu względnie stabilnym, a zatem sprzyjającym ewolucji życia. Układ Słoneczny leży też wystarczająco daleko od gęsto wypełnionych gwiazdami regionów centrum Galaktyki, gdzie bliskie przejścia gwiazd mogłyby wytrącać ciała z Obłoku Oorta i posyłać wiele komet do wnętrza Układu Słonecznego, powodując katastrofalne zderzenia. Intensywne promieniowanie z <a href="/wiki/J%C4%85dro_galaktyki" title="Jądro galaktyki">jądra Galaktyki</a> również mogłoby zniszczyć życie na Ziemi<sup id="cite_ref-astrobiology_86-0" class="reference"><a href="#cite_note-astrobiology-86">[81]</a></sup>. <br style="clear:both;" /> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70384462"><div class="thumb szablon-duza-grafika" style="max-width:1010px; margin-left: auto; margin-right:auto;"> <div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto; overflow-y:display; overflow-x:auto;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Universe_Reference_Map_(Location)_001.jpeg" class="mw-file-description" title="Diagram przedstawiający położenie Układu Słonecznego w Supergromadzie Lokalnej."><img alt="Diagram przedstawiający położenie Układu Słonecznego w Supergromadzie Lokalnej." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Universe_Reference_Map_%28Location%29_001.jpeg/1000px-Universe_Reference_Map_%28Location%29_001.jpeg" decoding="async" width="1000" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Universe_Reference_Map_%28Location%29_001.jpeg/1500px-Universe_Reference_Map_%28Location%29_001.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Universe_Reference_Map_%28Location%29_001.jpeg/2000px-Universe_Reference_Map_%28Location%29_001.jpeg 2x" data-file-width="12000" data-file-height="3000" /></a></span></div><div class="thumbcaption">Diagram przedstawiający położenie Układu Słonecznego w <a href="/wiki/Supergromada_Lokalna" title="Supergromada Lokalna">Supergromadzie Lokalnej</a>.</div> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Badania_Układu_Słonecznego"><span id="Badania_Uk.C5.82adu_S.C5.82onecznego"></span>Badania Układu Słonecznego</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Badania Układu Słonecznego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Badania Układu Słonecznego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/Heliocentryzm" title="Heliocentryzm">Heliocentryzm</a>, <a href="/wiki/Historia_pogl%C4%85d%C3%B3w_dotycz%C4%85cych_powstania_i_ewolucji_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Historia poglądów dotyczących powstania i ewolucji Układu Słonecznego">Historia poglądów dotyczących powstania i ewolucji Układu Słonecznego</a> i <a href="/wiki/Planetologia" title="Planetologia">Planetologia</a>.</i></div> <p>Przez wiele tysięcy lat ludzkość nie zdawała sobie sprawy z istnienia Układu Słonecznego. Ziemia była uważana nie tylko za centrum <a href="/wiki/Wszech%C5%9Bwiat" title="Wszechświat">wszechświata</a>, ale za zupełnie różną od boskich, eterycznych obiektów poruszających się po niebie. Co prawda indyjski matematyk i astronom <a href="/wiki/Arjabhata" title="Arjabhata">Aryabhata</a> oraz grecki filozof <a href="/wiki/Arystarch_z_Samos" title="Arystarch z Samos">Arystarch z Samos</a> pisali już wcześniej o heliocentrycznym porządku świata, jednak dopiero <a href="/wiki/Miko%C5%82aj_Kopernik" title="Mikołaj Kopernik">Mikołaj Kopernik</a> był pierwszym, który w sposób matematyczny opracował model systemu heliocentrycznego. Jego XVII-wieczni następcy: <a href="/wiki/Galileusz" title="Galileusz">Galileo Galilei</a>, <a href="/wiki/Johannes_Kepler" title="Johannes Kepler">Jan Kepler</a>, <a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Isaac Newton</a>, opracowali teorie/systemy, które stopniowo ugruntowały przekonanie nie tylko o tym, że Ziemia krąży wokół Słońca, ale również, że planety rządzone są przez te same prawa fizyczne, co Ziemia. W późniejszych czasach te same prawa umożliwiły opis zjawisk geologicznych, takich jak powstawanie gór i kraterów, a także wyjaśnienie zjawisk meteorologicznych na innych planetach. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Obserwacje_przez_teleskop">Obserwacje przez teleskop</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Obserwacje przez teleskop" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Obserwacje przez teleskop"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:NewtonsTelescopeReplica.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/NewtonsTelescopeReplica.jpg/220px-NewtonsTelescopeReplica.jpg" decoding="async" width="220" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/NewtonsTelescopeReplica.jpg/330px-NewtonsTelescopeReplica.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/NewtonsTelescopeReplica.jpg/440px-NewtonsTelescopeReplica.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="891" /></a><figcaption>Replika teleskopu <a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Isaaka Newtona</a></figcaption></figure> <p>Przez kilka stuleci naukowe obserwacje Układu Słonecznego były prowadzone przez <a href="/wiki/Teleskop" title="Teleskop">teleskopy</a>. Dzięki nim astronomowie mogli dostrzec obiekty zbyt słabe, by można je było dostrzec gołym okiem oraz liczne szczegóły wyglądu ich powierzchni. </p><p><a href="/wiki/Galileusz" title="Galileusz">Galileo Galilei</a> pierwszy odkrył fizyczne właściwości poszczególnych ciał niebieskich. Dostrzegł kratery na Księżycu, plamy na Słońcu i cztery księżyce Jowisza<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87">[82]</a></sup>. <a href="/wiki/Christiaan_Huygens" title="Christiaan Huygens">Christiaan Huygens</a> w ślad za Galileuszem dostrzegł księżyc Saturna, <a href="/wiki/Tytan_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Tytan (księżyc)">Tytan</a> oraz pierścienie Saturna<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88">[83]</a></sup>. <a href="/wiki/Giovanni_Cassini" title="Giovanni Cassini">Giovanni Cassini</a> później odkrył jeszcze cztery <a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Saturna" title="Księżyce Saturna">księżyce Saturna</a>, <a href="/wiki/Przerwa_Cassiniego" title="Przerwa Cassiniego">przerwę</a> w jego pierścieniach oraz <a href="/wiki/Wielka_Czerwona_Plama" title="Wielka Czerwona Plama">Wielką Czerwoną Plamę</a> na Jowiszu<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89">[84]</a></sup>. </p><p>W 1705 <a href="/wiki/Edmond_Halley" title="Edmond Halley">Edmond Halley</a> spostrzegł, że pojawiająca się co jakiś czas na niebie <a href="/wiki/Kometa_Halleya" title="Kometa Halleya">kometa</a>, to ten sam obiekt, powracający regularnie co około 75–76 lat. Był to pierwszy dowód na to, że coś jeszcze oprócz planet okrąża Słońce<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90">[85]</a></sup>. W tym samym czasie (1704) termin „Układ Słoneczny” po raz pierwszy pojawił się w języku angielskim<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91">[86]</a></sup>. </p><p>W 1781 <a href="/wiki/William_Herschel" title="William Herschel">William Herschel</a> poszukiwał <a href="/wiki/Gwiazda_podw%C3%B3jna" title="Gwiazda podwójna">gwiazd podwójnych</a> w gwiazdozbiorze <a href="/wiki/Gwiazdozbi%C3%B3r_Byka" title="Gwiazdozbiór Byka">Byka</a>, kiedy dostrzegł coś, co uznał za kometę. Po zbadaniu orbity tego ciała okazało się, że to nieznana dotychczas planeta – Uran. </p><p>W 1801 <a href="/wiki/Giuseppe_Piazzi" title="Giuseppe Piazzi">Giuseppe Piazzi</a> odkrył planetę karłowatą Ceres, niewielkie ciało niebieskie pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza, które początkowo zostało uznane za nową planetę. Później dalsze odkrycia tysięcy innych małych ciał w tym obszarze doprowadziły do utworzenia terminu „pas planetoid”<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92">[87]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Mercury_transit_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Mercury_transit_2.jpg/170px-Mercury_transit_2.jpg" decoding="async" width="170" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Mercury_transit_2.jpg/255px-Mercury_transit_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Mercury_transit_2.jpg/340px-Mercury_transit_2.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="2000" /></a><figcaption><a href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" title="Słońce">Słońce</a> sfotografowane przez teleskop przy użyciu specjalnego filtra słonecznego. Wyraźnie widoczne plamy na Słońcu, <a href="/wiki/Tranzyt_(astronomia)" title="Tranzyt (astronomia)">tranzytujący</a> Merkury i <a href="/wiki/Pociemnienie_brzegowe" title="Pociemnienie brzegowe">pociemnienie brzegowe</a>.</figcaption></figure> <p>W 1846 zaobserwowane nieregularności orbity Urana zrodziły podejrzenia, że poza orbitą Urana musi znajdować się jeszcze jakaś planeta. Obliczenia <a href="/wiki/Urbain_Le_Verrier" title="Urbain Le Verrier">Urbain Le Verriera</a> doprowadziły w końcu do odkrycia Neptuna<sup id="cite_ref-Planets_93-0" class="reference"><a href="#cite_note-Planets-93">[88]</a></sup>. Badając orbitę Merkurego, Le Verrier w 1859 r. postulował istnienie hipotetycznej planety <a href="/wiki/Hipotetyczne_planety_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego#Wulkan" title="Hipotetyczne planety Układu Słonecznego">Wulkan</a> krążącej na orbicie bliższej Słońca niż Merkury. Późniejsze dokładne obserwacje tych rejonów Układu Słonecznego wykluczyły jednak istnienie planety lub nawet większej planetoidy tak blisko Słońca<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94">[89]</a></sup>. </p><p>Można spierać się, kiedy Układ Słoneczny został w pełni „odkryty”. Trzy XIX-wieczne odkrycia określiły jego naturę i miejsce we Wszechświecie. W 1838 <a href="/wiki/Friedrich_Wilhelm_Bessel" title="Friedrich Wilhelm Bessel">Friedrich Bessel</a> zmierzył <a href="/wiki/Paralaksa" title="Paralaksa">paralaksę</a> gwiazdową – zauważalne przesunięcie pozycji gwiazdy względem innych spowodowane przez ruch obiegowy Ziemi dookoła Słońca. Był to nie tylko pierwszy bezpośredni i eksperymentalny dowód heliocentryzmu, ale także okazało się po raz pierwszy, jak ogromna odległość dzieli Układ Słoneczny od innych gwiazd. W 1859 <a href="/wiki/Robert_Bunsen" title="Robert Bunsen">Robert Bunsen</a> i <a href="/wiki/Gustav_Kirchhoff" title="Gustav Kirchhoff">Gustav Kirchhoff</a>, używając dopiero co wynalezionego <a href="/wiki/Spektroskop" title="Spektroskop">spektroskopu</a>, zbadali spektralne właściwości Słońca i odkryli, że jest ono zbudowane z tych samych pierwiastków, które występują na Ziemi, ustanawiając po raz pierwszy „fizykalny pomost pomiędzy Ziemią a niebem”.<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95">[90]</a></sup> Następnie <a href="/wiki/Angelo_Secchi" title="Angelo Secchi">Angelo Secchi</a> porównał charakterystykę spektralną Słońca i innych gwiazd, i okazało się, że te charakterystyki są w zasadzie identyczne. Potwierdzenie faktu, że Słońce jest gwiazdą, pociągnęło za sobą spopularyzowanie hipotezy, że inne gwiazdy też mogą mieć własne systemy planetarne. Jednak na potwierdzenie trzeba było czekać jeszcze około 140 lat. </p><p>Widoczne rozbieżności orbit planet zewnętrznych doprowadziły <a href="/wiki/Percival_Lowell" title="Percival Lowell">Percivala Lovella</a> do wniosku, że za orbitą Neptuna musi istnieć jeszcze jakaś planeta – „<a href="/wiki/Planeta_X" title="Planeta X">Planeta X</a>”. Po jego śmierci w <a href="/wiki/Lowell_Observatory" title="Lowell Observatory">Obserwatorium Lovella</a> prowadzono poszukiwania, które w końcu doprowadziły <a href="/wiki/Clyde_Tombaugh" title="Clyde Tombaugh">Clyde Tombaugha</a> do odkrycia <a href="/wiki/(134340)_Pluton" title="(134340) Pluton">Plutona</a> w 1930 r. Okazało się jednak, że Pluton jest zbyt mały i jego odkrycie nie tłumaczy w pełni nieregularności orbit planet zewnętrznych. Podobnie jak <a href="/wiki/(1)_Ceres" title="(1) Ceres">Ceres</a>, Pluton początkowo był uważany za planetę, ale po odkryciu innych ciał podobnego rozmiaru poza orbitą Neptuna, został w 2006 r. sklasyfikowany przez Międzynarodową Unię Astronomiczną jako <a href="/wiki/Planeta_kar%C5%82owata" title="Planeta karłowata">planeta karłowata</a><sup id="cite_ref-Planets_93-1" class="reference"><a href="#cite_note-Planets-93">[88]</a></sup>. </p><p>Pierwszy pozasłoneczny <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_planetarny" title="Układ planetarny">system planetarny</a> (<a href="/wiki/Pulsar" title="Pulsar">pulsara</a> <a href="/wiki/Lich_(gwiazda)" title="Lich (gwiazda)">PSR B1257+12</a>) został odkryty w 1992 przez polskiego astronoma <a href="/wiki/Aleksander_Wolszczan" title="Aleksander Wolszczan">Aleksandra Wolszczana</a>. Trzy lata później została odkryta pierwsza <a href="/wiki/Planeta_pozas%C5%82oneczna" title="Planeta pozasłoneczna">planeta pozasłoneczna</a>, krążąca wokół gwiazdy podobnej do Słońca, <a href="/wiki/Dimidium" title="Dimidium">51 Pegasi b</a>. Do 20 lutego 2013 r. wykryto 677 pozasłonecznych systemów planetarnych<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96">[91]</a></sup>. </p><p>Również w 1992 astronomowie <a href="/wiki/David_Jewitt" title="David Jewitt">David Jewitt</a> z <a href="/wiki/Uniwersytet_Hawajski" title="Uniwersytet Hawajski">Uniwersytetu Hawajskiego</a> i <a href="/wiki/Jane_Luu" title="Jane Luu">Jane Luu</a> z <a href="/wiki/Massachusetts_Institute_of_Technology" title="Massachusetts Institute of Technology">Massachusetts Institute of Technology</a> odkryli <a href="/wiki/(15760)_Albion" title="(15760) Albion">(15760) Albion</a> (1992 QB<sub>1</sub>) – obiekt, który dowiódł, że musi należeć do zupełnie nowej grupy ciał w Układzie Słonecznym, wchodzących w skład podobnego do pasa planetoid, transneptunowego Pasa Kuipera. Takie obiekty jak Pluton i Charon okazały się być częścią Pasa Kuipera<sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97">[92]</a></sup><sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98">[93]</a></sup>. </p><p>W 2005 <a href="/wiki/Michael_E._Brown" title="Michael E. Brown">Mike Brown</a>, <a href="/wiki/Chad_Trujillo" title="Chad Trujillo">Chad Trujillo</a> i <a href="/wiki/David_Rabinowitz" title="David Rabinowitz">David Rabinowitz</a> ogłosili odkrycie <a href="/wiki/(136199)_Eris" title="(136199) Eris">Eris</a>, obiektu należącego do dysku rozproszonego, większego niż Pluton i zarazem największego obiektu transneptunowego<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99">[94]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Badania_za_pomocą_sond_kosmicznych"><span id="Badania_za_pomoc.C4.85_sond_kosmicznych"></span>Badania za pomocą sond kosmicznych</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=30" title="Edytuj sekcję: Badania za pomocą sond kosmicznych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=30" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Badania za pomocą sond kosmicznych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Chronologia_eksploracji_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Chronologia eksploracji Układu Słonecznego">Chronologia eksploracji Układu Słonecznego</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pioneer10-11.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Pioneer10-11.jpg/170px-Pioneer10-11.jpg" decoding="async" width="170" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Pioneer10-11.jpg/255px-Pioneer10-11.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Pioneer10-11.jpg/340px-Pioneer10-11.jpg 2x" data-file-width="368" data-file-height="476" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Pioneer_10" title="Pioneer 10">Pioneer 10</a></i>, przelatujący w pobliżu orbity Plutona w 1983 r. – wizja artysty. Ostatnie sygnały od tej sondy odebrano w styczniu 2003, nadesłane z odległości około 82 au. Licząca już ponad 40 lat sonda oddala się od Słońca z prędkością ponad 43 000 km/h (ponad 12 km/s)<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100">[95]</a></sup>.</figcaption></figure> <p>Pierwszą zbudowaną przez człowieka maszyną wysłaną w kosmos był radziecki sztuczny satelita <i><a href="/wiki/Sputnik_1" title="Sputnik 1">Sputnik 1</a></i>, wystrzelony w 1957 r. Amerykański próbnik <i><a href="/wiki/Explorer_6" title="Explorer 6">Explorer 6</a></i>, wystrzelony w 1959 r., był pierwszym sztucznym satelitą, który sfotografował Ziemię z kosmosu. </p><p>Od początku ery <a href="/wiki/Eksploracja_kosmosu" title="Eksploracja kosmosu">eksploracji kosmosu</a> ogromną rolę odegrały misje <a href="/wiki/Sonda_kosmiczna" title="Sonda kosmiczna">sond kosmicznych</a> pod nadzorem różnych instytucji. </p><p>Wszystkie planety Układu Słonecznego zostały dotychczas odwiedzone/zbadane w różnym stopniu przez statki wystrzelone z Ziemi. Dzięki tym bezzałogowym wyprawom ludzkość zdołała pozyskać zdjęcia wszystkich planet wykonane z niewielkiej odległości, a także, w przypadku <a href="/wiki/L%C4%85downik" title="Lądownik">lądowników</a>, zbadać próbki gruntu i <a href="/wiki/Atmosfera" title="Atmosfera">atmosfer</a> Księżyca, Marsa i Wenus. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Przeloty_w_pobliżu_innych_planet"><span id="Przeloty_w_pobli.C5.BCu_innych_planet"></span>Przeloty w pobliżu innych planet</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=31" title="Edytuj sekcję: Przeloty w pobliżu innych planet" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=31" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przeloty w pobliżu innych planet"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pierwszy udany przelot w pobliżu innego ciała niebieskiego wykonała sonda <a href="/wiki/%C5%81una_1" title="Łuna 1">Łuna 1</a> w 1959 roku. Według planu miała uderzyć w powierzchnię Księżyca, jednak chybiła celu i weszła na orbitę okołosłoneczną. Jednocześnie stała się pierwszym ciałem stworzonym przez człowieka okrążającym Słońce (niezależnie od Ziemi). <a href="/wiki/Mariner_2" title="Mariner 2">Mariner 2</a> był pierwszą sondą, która przeleciała wokół innej planety, Wenus – w 1962 r. Pierwszy udany przelot w pobliżu Marsa wykonał <a href="/wiki/Mariner_4" title="Mariner 4">Mariner 4</a> w 1965 r. <a href="/wiki/Merkury" title="Merkury">Merkury</a> został osiągnięty przez <a href="/wiki/Mariner_10" title="Mariner 10">Marinera 10</a> w 1974 r. </p><p>Pierwszą sondą przeznaczoną do zbadania planet zewnętrznych był <i><a href="/wiki/Pioneer_10" title="Pioneer 10">Pioneer 10</a></i>, który przeleciał w pobliżu Jowisza w roku 1973. <i><a href="/wiki/Pioneer_11" title="Pioneer 11">Pioneer 11</a></i> pierwszy przeleciał w pobliżu Saturna w roku 1979. Sondy <a href="/wiki/Program_Voyager" title="Program Voyager">Voyager</a> wystrzelone w roku 1977 przebyły ogromnie długą trasę w pobliżu planet zewnętrznych. Obie przeleciały w pobliżu Jowisza w roku 1979 i w pobliżu Saturna w latach 1980–1981. <i><a href="/wiki/Voyager_2" title="Voyager 2">Voyager 2</a></i> przeleciał również blisko Urana w roku 1986 i Neptuna w roku 1989. W 2005 roku poinformowano, że sondy <i>Voyager</i> znajdują się daleko poza orbitą Neptuna i docierają do granic układu; przeprowadziły badania <a href="/wiki/Szok_ko%C5%84cowy" title="Szok końcowy">szoku końcowego</a> (ang. <i>termination shock</i>) i płaszcza Układu Słonecznego (<i>heliosheath</i>)<sup id="cite_ref-Voyager_60-1" class="reference"><a href="#cite_note-Voyager-60">[55]</a></sup><sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101">[96]</a></sup>; Voyager 1 przekroczył heliopauzę w 2012 roku, a Voyager 2 podąża ku niej<sup id="cite_ref-interstellar_62-1" class="reference"><a href="#cite_note-interstellar-62">[57]</a></sup>. </p><p>Pierwszy przelot w pobliżu komety miał miejsce w roku 1985, kiedy <a href="/wiki/International_Cometary_Explorer" title="International Cometary Explorer">International Cometary Explorer</a> (ICE) minął kometę <a href="/wiki/21P/Giacobini-Zinner" title="21P/Giacobini-Zinner">Giacobini-Zinner</a><sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102">[97]</a></sup>. Pierwszy przelot w pobliżu planetoidy był udziałem sondy <i><a href="/wiki/Galileo_(sonda_kosmiczna)" title="Galileo (sonda kosmiczna)">Galileo</a></i>, która wykonała zdjęcia zarówno planetoidy <a href="/wiki/(951)_Gaspra" title="(951) Gaspra">(951) Gaspra</a> (1991), jak i planetoidy <a href="/wiki/(243)_Ida" title="(243) Ida">(243) Ida</a> (1993) podczas lotu do <a href="/wiki/Jowisz" title="Jowisz">Jowisza</a>. </p><p>Sonda <i><a href="/wiki/New_Horizons" title="New Horizons">New Horizons</a></i> wystrzelona 19 stycznia 2006 i wprowadzona na trajektorię ucieczkową z Układu Słonecznego jest pierwszą sondą przeznaczoną do zbadania Pasa Kuipera. Sonda przeleciała w pobliżu Plutona w lipcu 2015 (pierwsze badanie obiektu Pasa Kuipera przez sondę kosmiczną)<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103">[98]</a></sup>. 25 października 2013 roku NASA poinformowała, że sondzie New Horizons pozostało do Plutona jeszcze 5 au<sup id="cite_ref-nh5au_104-0" class="reference"><a href="#cite_note-nh5au-104">[99]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Orbitery,_lądowniki_i_łaziki"><span id="Orbitery.2C_l.C4.85downiki_i_.C5.82aziki"></span>Orbitery, lądowniki i łaziki</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=32" title="Edytuj sekcję: Orbitery, lądowniki i łaziki" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=32" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Orbitery, lądowniki i łaziki"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W 1966 r. Księżyc został pierwszym ciałem niebieskim, na orbicie którego umieszczono <a href="/wiki/Sztuczny_satelita" title="Sztuczny satelita">sztucznego satelitę</a> (<i><a href="/wiki/%C5%81una_10" title="Łuna 10">Łuna 10</a></i>). Później umieszczono sztucznego satelitę na orbicie Marsa (1971) (<i><a href="/wiki/Mariner_9" title="Mariner 9">Mariner 9</a></i>), Wenus (1975) (<i><a href="/wiki/Wenera_9" title="Wenera 9">Wenera 9</a></i>), Jowisza (1995) (<i><a href="/wiki/Galileo_(sonda_kosmiczna)" title="Galileo (sonda kosmiczna)">Galileo</a></i>), planetoidy <a href="/wiki/(433)_Eros" title="(433) Eros">(433) Eros</a> (2000) (<i><a href="/wiki/NEAR_Shoemaker" title="NEAR Shoemaker">NEAR Shoemaker</a></i>), Saturna (2004) (sonda <i><a href="/wiki/Cassini-Huygens" title="Cassini-Huygens">Cassini-Huygens</a></i>) i Merkurego (2011) (<i><a href="/wiki/MESSENGER_(sonda_kosmiczna)" title="MESSENGER (sonda kosmiczna)">MESSENGER</a></i>). Sonda <i><a href="/wiki/Dawn_(sonda_kosmiczna)" title="Dawn (sonda kosmiczna)">Dawn</a></i> w 2011 r. weszła na orbitę planetoidy <a href="/wiki/(4)_Westa" title="(4) Westa">Vesta</a>, zaś w 2015 r. stanie się sztucznym satelitą planety karłowatej Ceres. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:PaleBlueDot.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/PaleBlueDot.jpg/220px-PaleBlueDot.jpg" decoding="async" width="220" height="249" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/PaleBlueDot.jpg/330px-PaleBlueDot.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/PaleBlueDot.jpg/440px-PaleBlueDot.jpg 2x" data-file-width="792" data-file-height="895" /></a><figcaption>„<a href="/wiki/Pale_Blue_Dot" title="Pale Blue Dot">Pale Blue Dot</a>”: zdjęcie Ziemi (zakreślona kółkiem) wykonane przez sondę <a href="/wiki/Voyager_1" title="Voyager 1">Voyager 1</a> z odległości 6,4 miliarda km. Widoczne smugi światła są spowodowane przez dyfrakcję promieni słonecznych (wychodzące spoza kadru w lewą stronę).</figcaption></figure> <p>Pierwszą sondą, która dotknęła powierzchni innego ciała niebieskiego była radziecka sonda <i><a href="/wiki/%C5%81una_2" title="Łuna 2">Łuna 2</a></i>, która uderzyła w Księżyc w 1959 r. Od tamtej pory osiągane były coraz dalsze planety: uderzenia w powierzchnię Wenus lub udane lądowania na jej powierzchni w 1966 (<i><a href="/wiki/Wenera_3" title="Wenera 3">Wenera 3</a></i>), częściowo udane próby lądowania na powierzchni Marsa w 1971 (<i><a href="/wiki/Mars_3" title="Mars 3">Mars 3</a></i>, utrata kontaktu wkrótce po lądowaniu). Jednak w pełni udane lądowanie na powierzchni Marsa wykonała sonda <i><a href="/wiki/Viking_1" title="Viking 1">Viking 1</a></i> w roku 1976. Udane lądowanie na powierzchni planetoidy <a href="/wiki/(433)_Eros" title="(433) Eros">(433) Eros</a> w 2001 wykonała sonda <i><a href="/wiki/NEAR_Shoemaker" title="NEAR Shoemaker">NEAR Shoemaker</a></i>. W 2005 udane lądowanie na powierzchni księżyca Saturna <a href="/wiki/Tytan_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Tytan (księżyc)">Tytana</a> wykonał próbnik <i><a href="/wiki/Cassini-Huygens" title="Cassini-Huygens">Huygens</a></i>. Udane lądowanie na powierzchni komety <a href="/wiki/Tempel_1" title="Tempel 1">Tempel 1</a> zrealizowano w misji <i><a href="/wiki/Deep_Impact" title="Deep Impact">Deep Impact</a></i> w 2005 r. Orbiter <i>Galileo</i> zrzucił próbnik w atmosferę Jowisza w 1995 r. Jako że Jowisz nie ma stałej powierzchni, sonda została zniszczona przez rosnące ciśnienie i temperaturę podczas schodzenia w głąb. </p><p>Do dzisiaj tylko dwa ciała w Układzie Słonecznym: Księżyc i Mars były badane przez <a href="/wiki/%C5%81azik_(badania_kosmosu)" title="Łazik (badania kosmosu)">łaziki</a>. Pierwszym łazikiem był radziecki <i><a href="/wiki/%C5%81unochod_1" title="Łunochod 1">Łunochod 1</a></i>, który wylądował na Księżycu w 1970 r. Pierwszym łazikiem działającym na innej planecie był <i><a href="/wiki/Mars_Pathfinder" title="Mars Pathfinder">Sojourner</a></i>, który zdołał przejechać 500 metrów po powierzchni Marsa w 1997 roku. Jedyny załogowy łazik, który jeździł po obcym świecie, to <a href="/wiki/Lunar_Roving_Vehicle" title="Lunar Roving Vehicle">Lunar Roving Vehicle</a>, którym jeździli astronauci misji Apollo <a href="/wiki/Apollo_15" title="Apollo 15">15</a>, <a href="/wiki/Apollo_16" title="Apollo 16">16</a> i <a href="/wiki/Apollo_17" title="Apollo 17">17</a> w latach 1971–1972. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wyprawy_załogowe"><span id="Wyprawy_za.C5.82ogowe"></span>Wyprawy załogowe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=33" title="Edytuj sekcję: Wyprawy załogowe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=33" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wyprawy załogowe"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Lista_za%C5%82ogowych_lot%C3%B3w_kosmicznych" title="Lista załogowych lotów kosmicznych">Lista załogowych lotów kosmicznych</a>.</i></div> <p>Eksploracja załogowa Układu Słonecznego jest ograniczona do okolic najbliższego sąsiedztwa Ziemi (sytuacja na 2013 rok). Pierwszym człowiekiem w kosmosie (przy założeniu, że kosmos zaczyna się od wysokości <a href="/wiki/Linia_K%C3%A1rm%C3%A1na" title="Linia Kármána">100 km</a> nad powierzchnią Ziemi) i na orbicie okołoziemskiej był <a href="/wiki/Jurij_Gagarin" title="Jurij Gagarin">Jurij Gagarin</a>, <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">radziecki</a> <a href="/wiki/Kosmonauta" class="mw-redirect" title="Kosmonauta">kosmonauta</a>, który wystartował rakietą <i><a href="/wiki/Wostok_1" title="Wostok 1">Wostok 1</a></i> dnia 12 kwietnia 1961 r. Pierwszym człowiekiem, który chodził po powierzchni innego ciała niebieskiego w Układzie Słonecznym, był <a href="/wiki/Neil_Armstrong" title="Neil Armstrong">Neil Armstrong</a>, który postawił pierwszy krok na powierzchni <a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyc" title="Księżyc">Księżyca</a> 21 lipca 1969 podczas misji <a href="/wiki/Apollo_11" title="Apollo 11">Apollo 11</a>. Do 1972 miało miejsce jeszcze pięć lądowań na Księżycu. <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Amerykański</a> <a href="/wiki/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny" title="Wahadłowiec kosmiczny">wahadłowiec kosmiczny</a> programu <a href="/wiki/Space_Transportation_System" title="Space Transportation System">Space Transportation System</a>, który pierwszy raz wystartował w 1981, był jedynym załogowym statkiem kosmicznym wielokrotnego użytku, który odbył wiele pomyślnych lotów orbitalnych. Zbudowano pięć egzemplarzy, które odbyły łącznie 135 misji; dwa z nich uległy katastrofie. </p><p>Pierwszą <a href="/wiki/Stacja_kosmiczna" title="Stacja kosmiczna">stacją kosmiczną</a>, która miała na pokładzie więcej niż jedną załogę, była stacja <a href="/wiki/Program_Skylab" title="Program Skylab">Skylab</a>, na pokładzie której były trzy załogi w latach 1973–1974. Pierwszą stacją, na której ludzie mieszkali przez blisko dziesięć lat (1989–1999) była radziecka wielomodułowa stacja <a href="/wiki/Mir_(stacja_kosmiczna)" title="Mir (stacja kosmiczna)">Mir</a>, która zakończyła służbę 23 marca 2001 roku, kiedy to dokonano manewru <a href="/wiki/Deorbitacja" title="Deorbitacja">deorbitacji</a> przy pomocy statku zaopatrzeniowego <a href="/wiki/Progress_M1-5" title="Progress M1-5">Progress M1-5</a><sup id="cite_ref-rhall_soyuz_105-0" class="reference"><a href="#cite_note-rhall_soyuz-105">[100]</a></sup>. Jej następcą została <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Stacja_Kosmiczna" title="Międzynarodowa Stacja Kosmiczna">Międzynarodowa Stacja Kosmiczna</a>, na której ludzie (stałe załogi) przebywają od 2 listopada 2000 roku<sup id="cite_ref-iss1zaloga_106-0" class="reference"><a href="#cite_note-iss1zaloga-106">[101]</a></sup>. W 2004 <i><a href="/wiki/SpaceShipOne" title="SpaceShipOne">SpaceShipOne</a></i> został pierwszym prywatnym pojazdem w kosmosie podczas <a href="/wiki/Lot_suborbitalny" title="Lot suborbitalny">lotu suborbitalnego</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=34" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=34" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; font-weight: bold;">Informacje w <a href="/wiki/Wikipedia:Projekty_siostrzane" title="Wikipedia:Projekty siostrzane">projektach siostrzanych</a></td> </tr> <tr> <td><span style="margin:1px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/13px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/26px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></span>  <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Solar_System?uselang=pl"><b>Multimedia</b></a></span> w <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a></td> </tr><tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Wikiquote-logo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span>  <b><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" class="extiw" title="q:Układ Słoneczny">Cytaty</a></b> w <a href="/wiki/Wikicytaty" title="Wikicytaty">Wikicytatach</a></td> </tr><tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:WiktionaryPl_nodesc.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/15px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/23px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/30px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a></span>  <b><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" class="extiw" title="wikt:Układ Słoneczny">Definicje słownikowe</a></b> w <a href="/wiki/Wikis%C5%82ownik" title="Wikisłownik">Wikisłowniku</a></td> </tr> </tbody></table> <ul><li><a href="/wiki/Chronologiczny_wykaz_odkry%C4%87_planet,_planet_kar%C5%82owatych_i_ich_ksi%C4%99%C5%BCyc%C3%B3w_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym" title="Chronologiczny wykaz odkryć planet, planet karłowatych i ich księżyców w Układzie Słonecznym">chronologiczny wykaz odkryć planet, planet karłowatych i ich księżyców w Układzie Słonecznym</a></li> <li><a href="/wiki/Eksploracja_kosmosu" title="Eksploracja kosmosu">eksploracja kosmosu</a></li> <li><a href="/wiki/Plutoid" title="Plutoid">plutoid</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_pierwiastk%C3%B3w_chemicznych" title="Historia pierwiastków chemicznych">historia pierwiastków chemicznych</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=35" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=35" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phrenopolis.com/perspective/solarsystem/">Grafika przedstawiająca Słońce i planety z zachowaniem skali zarówno odległości, jak i ich wielkości</a>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Dawniej uznawano istnienie większej ilości planet, np. uznawano Plutona za planetę oraz wierzono w istnienie <a href="/wiki/Hipotetyczne_planety_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Hipotetyczne planety Układu Słonecznego">innych (hipotetycznych) planet Układu Słonecznego</a>. Te tezy nie znajdują poparcia we współczesnej nauce. W styczniu 2016 roku opublikowano pracę, która wykazuje duże prawdopodobieństwo istnienia dziewiątej planety o masie rzędu 10 mas Ziemi poza orbitą Neptuna. Hipoteza ta nie została potwierdzona; nie zaobserwowano takiego obiektu. (Zob. <cite class="citation web">Konstantin Batygin, Michael E. Brown: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20160120180741/http://iopscience.iop.org/article/10.3847/0004-6256/151/2/22">Evidence for a Distant Giant Planet in the Solar System</a>. 20 stycznia 2016. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite>).</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Dodając do podanej w źródle liczby 209 jeden (Księżyc) i odejmując pięć (Pluton nie jest planetą), otrzymujemy 205 księżyców planet.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Kilkadziesiąt innych znanych obiektów może być w przyszłości zaliczonych do planet karłowatych (<cite class="citation web"><a href="/wiki/Michael_E._Brown" title="Michael E. Brown">Michael E. Brown</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/dps.html">How many dwarf planets are there in the outer solar system?</a>. 2011-09-01. [dostęp 2011-09-01].</cite>).</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Masa Układu Słonecznego, wyłączając Słońce, Jowisza i Saturna może być określona poprzez zsumowanie wszystkich obliczonych mas jego największych obiektów i używając szacunkowych obliczeń dla mas obiektów z Obłoku Oorta (szacowany na ok. 3 masy Ziemi), Pasa Kuipera (obliczany na ok. 0,1 masy Ziemi) i pasa planetoid (oceniany na 0,0005 mas Ziemi) – co daje razem, zaokrąglając w górę, ok. ~37 mas Ziemi lub 8,1% masy orbitującej wokół Słońca. Trzy kolejne przypisy odnoszą się, odpowiednio, do Obłoku Oorta, Pasa Kuipera i pasa planetoid.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=36" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=36" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-satellites-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-satellites_4-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-satellites_4-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-satellites_4-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-satellites_4-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_discovery">Planetary Satellite Discovery Circumstances</a>. [w:] <i>Solar System Dynamics</i> [on-line]. JPL/NASA, 2019-10-08. [dostęp 2019-12-27].</cite></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><em>Biliony w studni grawitacji</em>. „Wiedza i Życie”. 1/2008. s. 11.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Biliony+w+studni+grawitacji&rft.jtitle=Wiedza+i+%C5%BBycie&rft.volume=1%2F2008&rft.pages=11"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120707072252/http://adk.astronet.pl/pluton.php">Pluton i Charon</a>. [dostęp 2010-11-21].</cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">nineplanets.org: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nineplanets.org/overview.html">An Overview of the Solar System</a>. [dostęp 2007-02-15].</cite></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Amir Alexander: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20060927042855/http://www.planetary.org/news/2006/0116_New_Horizons_Set_to_Launch_on_9_Year.html">New Horizons Set to Launch on 9-Year Voyage to Pluto and the Kuiper Belt</a>. The Planetary Society, 2006. [dostęp 2006-11-08].</cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://atropos.as.arizona.edu/aiz/teaching/nats102/mario/solar_system.html">Lecture 13: The Nebular Theory of the origin of the Solar System</a>. University of Arizona. [dostęp 2006-12-27].</cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Patricia L. Barnes-Svarney: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=uRj3BwAAQBAJ">Asteroid: Earth Destroyer Or New Frontier?</a></i>. Basic Books, s. 37. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/073820885X" title="Specjalna:Książki/073820885X">ISBN <span class="isbn">0-7382-0885-X</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Asteroid%3A+Earth+Destroyer+Or+New+Frontier%3F&rft.aulast=Barnes-Svarney&rft.aufirst=Patricia+L.&rft.pub=Basic+Books&rft.pages=37&rft.isbn=0-7382-0885-X&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3DuRj3BwAAQBAJ"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">M. Woolfson: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120722132152/http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/jplbasic/bsf1-1.htm">Chapter 1. The Solar System</a>. [w:] <i>Basics of Space Flight</i> [on-line]. [dostęp 2006-07-22].</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal doi nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Alessandro</span><span class="cite-name-initials" title="Alessandro" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Morbidelli</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Alessandro</span><span class="cite-name-initials" title="Alessandro">A.</span></span>, <i>Origin and Dynamical Evolution of Comets and their Reservoirs</i>, „arXiv [astro-ph]”, CNRS, Observatoire de la Côte d’Azur, 2006, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.48550%2FarXiv.astro-ph%2F0512256">10.48550/arXiv.astro-ph/0512256</a>, <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0512256v1">astro-ph/0512256v1</a><span class="accessdate"> [dostęp 2007-08-03]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=preprint&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2006&rft.jtitle=arXiv+%5Bastro-ph%5D&rft.pub=CNRS%2C+Observatoire+de+la+C%C3%B4te+d%E2%80%99Azur&rft.atitle=Origin+and+Dynamical+Evolution+of+Comets+and+their+Reservoirs&rft_id=info%3Adoi%2F10.48550%2FarXiv.astro-ph%2F0512256" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Delsanti-Beyond_The_Planets-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Delsanti-Beyond_The_Planets_15-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Delsanti-Beyond_The_Planets_15-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Audrey Delsanti, David Jewitt: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ifa.hawaii.edu/publications/preprints/06preprints/Delsanti_06-009.pdf">The Solar System Beyond the Planets</a>. Institute for Astronomy, University of Hawaii, 2006. [dostęp 2010-12-18].</cite></span> </li> <li id="cite_note-Hidden-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Hidden_16-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hidden_16-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">G.A. Krasinsky, <a href="/w/index.php?title=Elena_V._Pitjeva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elena V. Pitjeva (strona nie istnieje)">Pitjeva, E.V.</a>; Vasilyev, M.V.; Yagudina, E.I.. <em>Hidden Mass in the Asteroid Belt</em>. „Icarus”. 158 (1), s. 98–105, July 2002. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006/icar.2002.6837">10.1006/icar.2002.6837</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2002Icar..158...98K">2002Icar..158...98K</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Hidden+Mass+in+the+Asteroid+Belt&rft.jtitle=Icarus&rft.date=2002&rft.volume=158&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Krasinsky&rft.aufirst=G.A.&rft.pages=98%E2%80%93105&rft_id=info:doi/10.1006%2Ficar.2002.6837"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">R.L.</span><span class="cite-name-initials" style="display:none">R.L.</span> </span><span class="cite-lastname">Smart</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">R.L.</span><span class="cite-name-initials">R.L.</span></span><span class="cite-at-al" title="R.L. Smart, D. Carollo, M.G. Lattanzi, B. McLean, A. Spagna"> i inni</span>, <i>The Second Guide Star Catalogue and Cool Stars</i>, „Ultracool Dwarfs: New Spectral Types L and T.”, Springer, 2001, s. 119, <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2001udns.conf..119S">2001udns.conf..119S</a><span class="accessdate"> [dostęp 2006-12-26]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2001&rft.jtitle=Ultracool+Dwarfs%3A+New+Spectral+Types+L+and+T.&rft.pub=Springer&rft.atitle=The+Second+Guide+Star+Catalogue+and+Cool+Stars" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Kasting-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kasting_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">J.F. Kasting, T.P. Ackerman. <em>Climatic Consequences of Very High Carbon Dioxide Levels in the Earth’s Early Atmosphere</em>. „Science”. 234, s. 1383–1385, 1986. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126/science.11539665">10.1126/science.11539665</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11539665">11539665</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Climatic+Consequences+of+Very+High+Carbon+Dioxide+Levels+in+the+Earth%E2%80%99s+Early+Atmosphere&rft.jtitle=Science&rft.date=1986&rft.volume=234&rft.aulast=Kasting&rft.aufirst=J.F.&rft.pages=1383%E2%80%931385&rft_id=info:pmid/11539665&rft_id=info:doi/10.1126%2Fscience.11539665"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Richard W. Pogge: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomy.ohio-state.edu/~pogge/Ast162/Unit6/futuresun.html">The Once and Future Sun</a>. Perkins Observatory, 1997. [dostęp 2010-12-18].</cite></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">T.S. van Albada, Norman Baker. <em>On the Two Oosterhoff Groups of Globular Clusters</em>. „Astrophysical Journal”. 185, s. 477–498, 1973. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086/152434">10.1086/152434</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=On+the+Two+Oosterhoff+Groups+of+Globular+Clusters&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.date=1973&rft.volume=185&rft.aulast=van+Albada&rft.aufirst=T.S.&rft.pages=477%E2%80%93498&rft_id=info:doi/10.1086%2F152434"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Charles H. Lineweaver. <em>An Estimate of the Age Distribution of Terrestrial Planets in the Universe: Quantifying Metallicity as a Selection Effect</em>. „arXiv + Icarus”. 151 (2), s. 307–313, 2001-03-09. University of New South Wales. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006/icar.2001.6607">10.1006/icar.2001.6607</a>. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<a href="https://arxiv.org/abs/astro-ph/0012399" class="extiw" title="arxiv:astro-ph/0012399">astro-ph/0012399</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=An+Estimate+of+the+Age+Distribution+of+Terrestrial+Planets+in+the+Universe%3A+Quantifying+Metallicity+as+a+Selection+Effect&rft.jtitle=arXiv+%2B+Icarus&rft.date=2001-03-09&rft.volume=151&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Charles+H.+Lineweaver&rft.pages=307%E2%80%93313&rft_id=info:doi/10.1006%2Ficar.2001.6607"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://solarscience.msfc.nasa.gov/SolarWind.shtml">Solar Physics: The Solar Wind</a>. Marshall Space Flight Center, 2006-07-16. [dostęp 2006-10-03].</cite></span> </li> <li id="cite_note-SunFlip-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-SunFlip_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Tony Phillips: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090512121817/http://science.nasa.gov/headlines/y2001/ast15feb_1.htm">The Sun Does a Flip</a>. Science@NASA, 2001-02-15. [dostęp 2007-02-04]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://science.nasa.gov/headlines/y2001/ast15feb_1.htm">tego adresu</a> (2009-05-12)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal doi c"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Rickard</span><span class="cite-name-initials" title="Rickard" style="display:none">R.</span> </span><span class="cite-lastname">Lundin</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Rickard</span><span class="cite-name-initials" title="Rickard">R.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sciencemag.org/cgi/content/full/291/5510/1909"><i>Erosion by the Solar Wind</i></a>, „<a href="/wiki/Science" title="Science">Science</a>”, 5510, 291, <span title="9 marca 2001">2001</span>, s. 1909, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.1059763">10.1126/science.1059763</a><span class="accessdate"> [dostęp 2006-12-26]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2001-03-09&rft.jtitle=Science&rft.volume=291&rft.atitle=Erosion+by+the+Solar+Wind&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1059763&rft_id=http%3A%2F%2Fsciencemag.org%2Fcgi%2Fcontent%2Ffull%2F291%2F5510%2F1909" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Langner_et_al_2005-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Langner_et_al_2005_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">U.W. Langner, M.S. Potgieter. <em>Effects of the position of the solar wind termination shock and the heliopause on the heliospheric modulation of cosmic rays</em>. „Advances in Space Research”. 35 (12), s. 2084–2090, 2005. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.asr.2004.12.005">10.1016/j.asr.2004.12.005</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2005AdSpR..35.2084L">2005AdSpR..35.2084L</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Effects+of+the+position+of+the+solar+wind+termination+shock+and+the+heliopause+on+the+heliospheric+modulation+of+cosmic+rays&rft.jtitle=Advances+in+Space+Research&rft.date=2005&rft.volume=35&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Langner&rft.aufirst=U.W.&rft.pages=2084%E2%80%932090&rft_id=info:doi/10.1016%2Fj.asr.2004.12.005"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060929030040/http://astrobiology.arc.nasa.gov/workshops/1997/zodiac/backman/IIIc.html">Long-term Evolution of the Zodiacal Cloud</a>. 1998. [dostęp 2007-02-03]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://astrobiology.arc.nasa.gov/workshops/1997/zodiac/backman/IIIc.html">tego adresu</a> (2006-09-29)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=29471">ESA scientist discovers a way to shortlist stars that might have planets</a>. ESA Science and Technology, 2003. [dostęp 2007-02-03].</cite></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">M. Landgraf, Liou, J.-C., Zook, H. A., Grün, E. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120524184644/http://www.iop.org/EJ/article/1538-3881/123/5/2857/201502.html"><em>Origins of Solar System Dust beyond Jupiter</em></a>. „The Astronomical Journal”. 123 (5), s. 2857–2861, May 2002. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086/339704">10.1086/339704</a>. [dostęp 2007-02-09].</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Origins+of+Solar+System+Dust+beyond+Jupiter&rft.jtitle=The+Astronomical+Journal&rft.date=2002&rft.volume=123&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Landgraf&rft.aufirst=M.&rft.pages=2857%E2%80%932861&rft_id=info:doi/10.1086%2F339704&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.is%2F20120524184644%2Fhttp%3A%2F%2Fwww.iop.org%2FEJ%2Farticle%2F1538-3881%2F123%2F5%2F2857%2F201502.html"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Schenk P., Melosh H.J. (1994), <i>Lobate Thrust Scarps and the Thickness of Mercury’s Lithosphere</i>, Abstracts of the 25th Lunar and Planetary Science Conference, 1994LPI....25.1203S.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Bill Arnett: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nineplanets.org/mercury.html">Mercury</a>. 2006. s. The Nine Planets. [dostęp 2006-09-14].</cite></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">W. Benz, W.L. Slattery, A.G.W. Cameron (1988), <i>Collisional stripping of Mercury’s mantle</i>, Icarus, v. 74, s. 516–528.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">A.G.W. Cameron (1985), <i>The partial volatilization of Mercury</i>, Icarus, v. 64, s. 285–294.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mark Alan</span><span class="cite-name-initials" title="Mark Alan" style="display:none">M.A.</span> </span><span class="cite-lastname">Bullock</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mark Alan</span><span class="cite-name-initials" title="Mark Alan">M.A.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070614202751/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/PhDThesis.pdf"><i>The Stability of Climate on Venus</i></a> [<a href="/wiki/Portable_Document_Format" title="Portable Document Format">PDF</a>], Southwest Research Institute, 1997<span class="accessdate"> [dostęp 2006-12-26]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/PhDThesis.pdf">adresu</a> 2007-06-14]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Mark+Alan&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Stability+of+Climate+on+Venus&rft.pub=Southwest+Research+Institute&rft.date=1997&rft.aulast=Bullock&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.boulder.swri.edu%2F~bullock%2FHomedocs%2FPhDThesis.pdf" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Paul Rincon: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070614202807/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/Science2_1999.pdf">Climate Change as a Regulator of Tectonics on Venus</a>. Johnson Space Center Houston, TX, Institute of Meteoritics, University of New Mexico, Albuquerque, NM, 1999. [dostęp 2006-11-19]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/Science2_1999.pdf">tego adresu</a> (2007-06-14)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Anne E. Egger, M.A./M.S: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.visionlearning.com/library/module_viewer.php?c3=&mid=107&l=">Earth’s Atmosphere: Composition and Structure</a>. VisionLearning.com. [dostęp 2006-12-26].</cite></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">David Noever: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120524184647/http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1360&mode=thread&order=0&thold=0">Modern Martian Marvels: Volcanoes?</a>. NASA Astrobiology Magazine, 2004. [dostęp 2006-07-23].</cite></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Scott S. Sheppard, David Jewitt, and Jan Kleyna. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20100716001221/http://www.dtm.ciw.edu/users/sheppard/pub/Sheppard04MarsSats.pdf"><em>A Survey for Outer Satellites of Mars: Limits to Completeness</em></a>. „The Astronomical Journal”. 128 (5), s. 2542–2546, November 2004. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086/424541">10.1086/424541</a>. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<a href="https://arxiv.org/abs/astro-ph/0409522" class="extiw" title="arxiv:astro-ph/0409522">astro-ph/0409522</a>. [dostęp 2010-12-18].</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+Survey+for+Outer+Satellites+of+Mars%3A+Limits+to+Completeness&rft.jtitle=The+Astronomical+Journal&rft.date=2004&rft.volume=128&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Scott+S.+Sheppard%2C+David+Jewitt%2C+and+Jan+Kleyna&rft.pages=2542%E2%80%932546&rft_id=info:doi/10.1086%2F424541&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20100716001221%2Fhttp%3A%2F%2Fwww.dtm.ciw.edu%2Fusers%2Fsheppard%2Fpub%2FSheppard04MarsSats.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://astronomy.swin.edu.au/cosmos/M/Main+Asteroid+Belt">Main Asteroid Belt</a>. CAS CMS.</cite></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esa.int/esaCP/ESAASPF18ZC_index_0.html">New study reveals twice as many asteroids as previously believed</a>. ESA, 2002. [dostęp 2010-12-18].</cite></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Beech, M., Duncan I. Steel. <em>On the Definition of the Term Meteoroid</em>. „Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society”. 36 (3), s. 281–284, wrzesień 1995. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1995QJRAS..36..281B">1995QJRAS..36..281B</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=On+the+Definition+of+the+Term+Meteoroid&rft.jtitle=Quarterly+Journal+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.date=1995&rft.volume=36&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Beech%2C+M.&rft.pages=281%E2%80%93284"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Phil Berardelli: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.spacedaily.com/reports/Main_Belt_Comets_May_Have_Been_Source_Of_Earths_Water.html">Main-Belt Comets May Have Been Source Of Earths Water</a>. 2006. s. SpaceDaily. [dostęp 2006-06-23].</cite></span> </li> <li id="cite_note-jpl_sbdb-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-jpl_sbdb_42-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ssd.jpl.nasa.gov/tools/sbdb_lookup.html#/?sstr=1&view=VOP">Diagram orbity (1) Ceres</a> w bazie <a href="/wiki/Jet_Propulsion_Laboratory" title="Jet Propulsion Laboratory">Jet Propulsion Laboratory</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>–The listed values were rounded at the magnitude of uncertainty (1-sigma).</span> </li> <li id="cite_note-Hilton-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Hilton_43-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">James L. Hilton: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120805200441/http://www.usno.navy.mil/USNO/astronomical-applications/astronomical-information-center/minor-planets">When Did the Asteroids Become Minor Planets?</a>. 17 września 2001. [dostęp 2010-12-18].</cite></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Christophe_Sotin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christophe Sotin (strona nie istnieje)">C. Sotin</a>: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=MbmiTd3x1UcC&pg=PA453&dq=ice+giants&hl=pl#PPA452,M1">The Outer Planets and their Moons: Comparative Studies of the Outer Planets prior to the Exploration of the Saturn System by Cassini-Huygens (Space Sciences Series of ISSI)</a></i>. Springer, s. 452–453. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781402033629" title="Specjalna:Książki/9781402033629">ISBN <span class="isbn">978-1-4020-3362-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Outer+Planets+and+their+Moons%3A+Comparative+Studies+of+the+Outer+Planets+prior+to+the+Exploration+of+the+Saturn+System+by+Cassini-Huygens+%28Space+Sciences+Series+of+ISSI%29&rft.aulast=Sotin&rft.aufirst=C.&rft.pub=Springer&rft.pages=452%E2%80%93453&rft.isbn=978-1-4020-3362-9&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DMbmiTd3x1UcC%26pg%3DPA453%26dq%3Dice%2Bgiants%26hl%3Dpl%23PPA452%2CM1"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Pappalardo, R T: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20081223225851/http://www.agu.org/cgi-bin/SFgate/SFgate?&listenv=table&multiple=1&range=1&directget=1&application=fm99&database=/data/epubs/wais/indexes/fm99/fm99&maxhits=200&=%22P11C-10%22">Geology of the Icy Galilean Satellites: A Framework for Compositional Studies</a>. Brown University, 1999. [dostęp 2006-01-16].</cite></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">J.S. Kargel: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://link.springer.com/article/10.1007/BF00613296">Cryovolcanism on the icy satellites</a>. U.S. Geological Survey, 1994. [dostęp 2006-01-16].</cite></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Hawksett, David; Longstaff, Alan; Cooper, Keith; Clark, Stuart. <em>10 Mysteries of the Solar System</em>. „Astronomy Now”. 19 (8), s. 65–75, 2005. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0951-9726">0951-9726</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2005AsNow..19h..65H">2005AsNow..19h..65H</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=10+Mysteries+of+the+Solar+System&rft.jtitle=Astronomy+Now&rft.date=2005&rft.volume=19&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Hawksett%2C+David%3B+Longstaff%2C+Alan%3B+Cooper%2C+Keith%3B+Clark%2C+Stuart&rft.pages=65%E2%80%9375&rft.issn=0951-9726"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Podolak, M.; Reynolds, R.T.; Young, R. <em>Post Voyager comparisons of the interiors of Uranus and Neptune</em>. „Geophysical Research Letters”. 17 (10), s. NASA, Ames Research Center, 1990. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1029/GL017i010p01737">10.1029/GL017i010p01737</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1990GeoRL..17.1737P">1990GeoRL..17.1737P</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Post+Voyager+comparisons+of+the+interiors+of+Uranus+and+Neptune&rft.jtitle=Geophysical+Research+Letters&rft.date=1990&rft.volume=17&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Podolak%2C+M.%3B+Reynolds%2C+R.T.%3B+Young%2C+R&rft.pages=NASA%2C+Ames+Research+Center&rft_id=info:doi/10.1029%2FGL017i010p01737"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-hubblesite-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-hubblesite_49-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2013/30/full/">Hubble Finds New Neptune Moon</a>. <a href="/w/index.php?title=Space_Telescope_Science_Institute&action=edit&redlink=1" class="new" title="Space Telescope Science Institute (strona nie istnieje)">Space Telescope Science Institute</a>, 2013-07-15. [dostęp 2013-07-15]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Duxbury, N.S., Brown, R.H: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090426005806/http://trs-new.jpl.nasa.gov/dspace/handle/2014/28034?mode=full">The Plausibility of Boiling Geysers on Triton</a>. Beacon eSpace, 1995. [dostęp 2006-01-16]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://trs-new.jpl.nasa.gov/dspace/handle/2014/28034?mode=full">tego adresu</a> (2009-04-26)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Scott J. Kenyon, Jane X. Luu. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ifa.hawaii.edu/~reipurth/newsletter/newsletter79.pdf"><em>Accretion in the Early Kuiper Belt II. Fragmentation</em></a>. „The Star Formation Newsletter”. 79, 1999-04-13.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Accretion+in+the+Early+Kuiper+Belt+II.+Fragmentation&rft.jtitle=The+Star+Formation+Newsletter&rft.date=1999-04-13&rft.volume=79&rft.aulast=Kenyon&rft.aufirst=Scott+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ifa.hawaii.edu%2F%7Ereipurth%2Fnewsletter%2Fnewsletter79.pdf"><span style="display: none;"> </span></span><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet="">brak numeru strony</span></span> </li> <li id="cite_note-Fajans_et_al_2001-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fajans_et_al_2001_52-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">J. Fajans, L. Frièdland. <em>Autoresonant (nonstationary) excitation of pendulums, Plutinos, plasmas, and other nonlinear oscillators</em>. „American Journal of Physics”. 69 (10), s. 1096–1102, październik 2001. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1119/1.1389278">10.1119/1.1389278</a>. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Autoresonant+%28nonstationary%29+excitation+of+pendulums%2C+Plutinos%2C+plasmas%2C+and+other+nonlinear+oscillators&rft.jtitle=American+Journal+of+Physics&rft.date=2001&rft.volume=69&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Fajans&rft.aufirst=J.&rft.pages=1096%E2%80%931102&rft_id=info:doi/10.1119%2F1.1389278"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">M.W. Buie, R.L. Millis, L.H. Wasserman, J.L. Elliot, S.D. Kern, K.B. Clancy, E.I. Chiang, A.B. Jordan, K.J. Meech, R.M. Wagner, D.E. Trilling. <em>Procedures, Resources and Selected Results of the Deep Ecliptic Survey</em>. „arXiv + Earth, Moon, and Planets”. 92 (1–4), s. 113–124, June 2003. Lowell Observatory, University of Pennsylvania, <a href="/wiki/Large_Binocular_Telescope" title="Large Binocular Telescope">Large Binocular Telescope</a> Observatory, Massachusetts Institute of Technology, University of Hawaii, University of California at Berkeley. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023/B:MOON.0000031930.13823.be">10.1023/B:MOON.0000031930.13823.be</a>. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<a href="https://arxiv.org/abs/astro-ph/0309251" class="extiw" title="arxiv:astro-ph/0309251">astro-ph/0309251</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Procedures%2C+Resources+and+Selected+Results+of+the+Deep+Ecliptic+Survey&rft.jtitle=arXiv+%2B+Earth%2C+Moon%2C+and+Planets&rft.date=2003&rft.volume=92&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=M.W.+Buie%2C+R.L.+Millis%2C+L.H.+Wasserman%2C+J.L.+Elliot%2C+S.D.+Kern%2C+K.B.+Clancy%2C+E.I.+Chiang%2C+A.B.+Jordan%2C+K.J.+Meech%2C+R.M.+Wagner%2C+D.E.+Trilling&rft.pages=113%E2%80%93124&rft_id=info:doi/10.1023%2FB%3AMOON.0000031930.13823.be"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">E.</span><span class="cite-name-initials" style="display:none">E.</span> </span><span class="cite-lastname">Dotto</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">E.</span><span class="cite-name-initials">E.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">M.A. Barucci i M.</span><span class="cite-name-initials" title="M.A. Barucci i M." style="display:none">M.A.B.M.</span> </span><span class="cite-lastname">Fulchignoni</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">M.A. Barucci i M.</span><span class="cite-name-initials" title="M.A. Barucci i M.">M.A.B.M.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sait.oat.ts.astro.it/MSAIS/3/PDF/20.pdf"><i>Beyond Neptune, the new frontier of the Solar System</i></a> [PDF] [online], 24 sierpnia 2006<span class="accessdate"> [dostęp 2006-12-26]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=E.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Beyond+Neptune%2C+the+new+frontier+of+the+Solar+System&rft.date=2006-08-24&rft.aulast=Dotto&rft_id=http%3A%2F%2Fsait.oat.ts.astro.it%2FMSAIS%2F3%2FPDF%2F20.pdf" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">David Jewitt: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/kb/big_kbo.html">The 1000 km Scale KBOs</a>. University of Hawaii, 2005. [dostęp 2010-12-18].</cite></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Mike Brown: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/">The discovery of <s>2003 UB313</s> Eris, the <s>10th planet</s> largest known dwarf planet.</a>. CalTech, 2005. [dostęp 2006-09-15].</cite></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Zdenek</span><span class="cite-name-initials" title="Zdenek" style="display:none">Z.</span> </span><span class="cite-lastname">Sekanina</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Zdenek</span><span class="cite-name-initials" title="Zdenek">Z.</span></span>, <i>Kreutz Sungrazers: the Ultimate Case of Cometary Fragmentation and Disintegration?</i>, „Publications of the Astronomical Institute of the Academy of Sciences of the Czech Republic”, 89, 2001, s. 78–93<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2001&rft.jtitle=Publications+of+the+Astronomical+Institute+of+the+Academy+of+Sciences+of+the+Czech+Republic&rft.volume=89&rft.atitle=Kreutz+Sungrazers%3A+the+Ultimate+Case+of+Cometary+Fragmentation+and+Disintegration%3F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">M. Królikowska. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aanda.org/index.php?option=com_article&access=standard&Itemid=129&url=/articles/aa/full/2001/34/aa1250/aa1250.right.html"><em>A Study of the Original Orbits of </em>Hyperbolic<em> Comets</em></a>. „Astronomy & Astrophysics”. 376 (1), s. 316–324, 2001. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1051/0004-6361:20010945">10.1051/0004-6361:20010945</a>. [dostęp 2010-12-18].</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+Study+of+the+Original+Orbits+of+%27%27Hyperbolic%27%27+Comets&rft.jtitle=Astronomy+%26+Astrophysics&rft.date=2001&rft.volume=376&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=Kr%C3%B3likowska&rft.aufirst=M.&rft.pages=316%E2%80%93324&rft_id=info:doi/10.1051%2F0004-6361%3A20010945&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aanda.org%2Findex.php%3Foption%3Dcom_article%26access%3Dstandard%26Itemid%3D129%26url%3D%2Farticles%2Faa%2Ffull%2F2001%2F34%2Faa1250%2Faa1250.right.html"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Fred L. Whipple: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rd.springer.com/article/10.1007/BF00049540">The Activities of Comets Related to their Aging and Origin</a>. 1992-04. [dostęp 2006-12-26].</cite></span> </li> <li id="cite_note-Voyager-60"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Voyager_60-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Voyager_60-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/vision/universe/solarsystem/voyager_agu.html">Voyager Enters Solar System’s Final Frontier</a>. NASA. [dostęp 2007-04-02].</cite></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Fahr, H.J.; Kausch, T.; Scherer, H. <em>A 5-fluid hydrodynamic approach to model the Solar System-interstellar medium interaction</em>. „Astronomy and Astrophysics”. 357, s. 268–282, 2000. Institut für Astrophysik und Extraterrestrische Forschung der Universität Bonn. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2000A&A...357..268F">2000A&A...357..268F</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+5-fluid+hydrodynamic+approach+to+model+the+Solar+System-interstellar+medium+interaction&rft.jtitle=Astronomy+and+Astrophysics&rft.date=2000&rft.volume=357&rft.au=Fahr%2C+H.J.%3B+Kausch%2C+T.%3B+Scherer%2C+H&rft.pages=268%E2%80%93282"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-interstellar-62"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-interstellar_62-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-interstellar_62-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-277">NASA Spacecraft Embarks on Historic Journey Into Interstellar Space</a>. Jet Propulsion Laboratory, 2013-09-12. [dostęp 2013-09-12].</cite></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">R.L. McNutt, Jr. et al. <em>Innovative Interstellar Explorer</em>. „AIP Conference Proceedings”. 858, s. 341–347, 2006. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1063/1.2359348">10.1063/1.2359348</a>. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2006AIPC..858..341M">2006AIPC..858..341M</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Innovative+Interstellar+Explorer&rft.jtitle=AIP+Conference+Proceedings&rft.date=2006&rft.volume=858&rft.au=R.L.+McNutt%2C+Jr.+et+al&rft.pages=341%E2%80%93347&rft_id=info:doi/10.1063%2F1.2359348"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080416024531/http://space.newscientist.com/article/mg19325850.900-interstellar-space-and-step-on-it.html">Interstellar space, and step on it!</a>. New Scientist, 2007-01-05. [dostęp 2007-02-05]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://space.newscientist.com/article/mg19325850.900-interstellar-space-and-step-on-it.html">tego adresu</a> (2008-04-16)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">P.C. Frisch: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap020624.html">The Sun’s Heliosphere & Heliopause</a>. University of Chicago, 2002. [dostęp 2006-06-23].</cite></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencedaily.com/releases/2012/05/120510141957.htm">Heliosphere’s Long-Theorized Bow Shock Does Not Exist, New IBEX Data Show</a>. ScienceDaily, 2012-05-10. [dostęp 2012-05-14]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">T. Encrenaz, JP. Bibring, M. Blanc, MA. Barucci, F. Roques, PH. Zarka: <i>The Solar System: Third edition</i>. Wyd. Springer. 2004, s. 1.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Solar+System%3A+Third+edition&rft.au=T.+Encrenaz%2C+JP.+Bibring%2C+M.+Blanc%2C+MA.+Barucci%2C+F.+Roques%2C+PH.+Zarka&rft.edition=Springer&rft.pages=1"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Stern S.A., Weissman P.R. <em>Rapid collisional evolution of comets during the formation of the Oort cloud</em>. „<a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a>”. 409 (6820), s. 589–91, Feb 2001. Boulder, Colorado: Space Studies Department, Southwest Research Institute. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/35054508">10.1038/35054508</a>. <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11214311">11214311</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Rapid+collisional+evolution+of+comets+during+the+formation+of+the+Oort+cloud&rft.jtitle=%5B%5BNature%5D%5D&rft.date=2001&rft.volume=409&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=Stern+S.A.%2C+Weissman+P.R&rft.pages=589%E2%80%9391&rft_id=info:pmid/11214311&rft_id=info:doi/10.1038%2F35054508"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Bill Arnett: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nineplanets.org/kboc.html">The Kuiper Belt and the Oort Cloud</a>. nineplanets.org, 2006. [dostęp 2006-06-23].</cite></span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">David Jewitt: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/kb/sedna.html">Sedna – 2003 VB<sub>12</sub></a>. University of Hawaii, 2004. [dostęp 2010-12-18].</cite></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Mike Brown: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/sedna/">Sedna</a>. CalTech. [dostęp 2007-05-02].</cite></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">D.D. Durda, S.A. Stern, W.B. Colwell, J.W. Parker, H.F. Levison, D.M. Hassler: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120524184657/http://www.ingentaconnect.com/search/expand?pub=infobike://ap/is/2000/00000148/00000001/art06520&unc=ml">A New Observational Search for Vulcanoids in SOHO/LASCO Coronagraph Images</a>. 2004. [dostęp 2006-07-23].</cite></span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060813160705/http://science.nasa.gov/headlines/y2003/06jan_bubble.htm">Near-Earth Supernovas</a>. NASA. [dostęp 2006-07-23]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://science.nasa.gov/headlines/y2003/06jan_bubble.htm">tego adresu</a> (2006-08-13)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text">Priscilla Frisch (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071124131720/http://www.americanscientist.org/template/AssetDetail/assetid/21173/page/2?&print=yes"><i>The Galactic Environment of the Sun</i></a>, „American Scientist”.</span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Barbara K. Kennedy: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6FhyJKdFa?url=http://science.psu.edu/news-and-events/2013-news/Luhman3-2013">The Closest Star System Found in a Century</a>. Penn State Science, 2013-03-11. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://science.psu.edu/news-and-events/2013-news/Luhman3-2013">tego adresu</a> (2013-04-07)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.solstation.com/stars/s10ly.htm">Stars within 10 light years</a>. SolStation. [dostęp 2007-04-02].</cite></span> </li> <li id="cite_note-ESO-Proxima-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ESO-Proxima_77-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eso.org/public/poland/news/eso1629/">Odkryto planetę w ekosferze wokół najbliższej gwiazdy</a>. <a href="/wiki/Europejskie_Obserwatorium_Po%C5%82udniowe" title="Europejskie Obserwatorium Południowe">Europejskie Obserwatorium Południowe</a>, 2016-08-24. [dostęp 2018-11-15].</cite></span> </li> <li id="cite_note-ESO-Barnard-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ESO-Barnard_78-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eso.org/public/poland/news/eso1837/">Superziemia na orbicie wokół Gwiazdy Barnarda</a>. Europejskie Obserwatorium Południowe, 2018-11-14. [dostęp 2018-11-15].</cite></span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.solstation.com/stars/tau-ceti.htm">Tau Ceti</a>. SolStation. [dostęp 2007-04-02].</cite></span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Krzysztof Kanawka: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110805045700/http://www.seds.org/messier/xtra/Bios/cassini.html">Pięć egzoplanet w układzie Tau Ceti</a>. Kosmonauta.net, 2012-12-19. [dostęp 2012-12-19]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://kosmonauta.net/astronomia/menu-artykuly-astronomia/egzoplanety/4933-2012-12-19-tau-ceti">tego adresu</a> (2011-08-05)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-81">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">A.D. Dolgov. <em>Magnetic fields in cosmology</em>. „arXiv + talk presented at 17th Rencontre de Physique de la Vallee d'Aoste on Results and Perspectives in Particle Physics, March 9-15, 2003”, 2003. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<a href="https://arxiv.org/abs/astro-ph/0306443" class="extiw" title="arxiv:astro-ph/0306443">astro-ph/0306443</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Magnetic+fields+in+cosmology&rft.jtitle=arXiv+%2B+talk+presented+at+17th+Rencontre+de+Physique+de+la+Vallee+d%27Aoste+on+Results+and+Perspectives+in+Particle+Physics%2C+March+9-15%2C+2003&rft.date=2003&rft.au=A.D.+Dolgov"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">R. Drimmel, D. N. Spergel. <em>Three Dimensional Structure of the Milky Way Disk</em>. „The Astrophysical Journal”. 556 (1), s. 181, 2001. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086/321556">10.1086/321556</a>. <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<a href="https://arxiv.org/abs/astro-ph/0101259" class="extiw" title="arxiv:astro-ph/0101259">astro-ph/0101259</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Three+Dimensional+Structure+of+the+Milky+Way+Disk&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.date=2001&rft.volume=556&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.au=R.+Drimmel%2C+D.+N.+Spergel&rft.pages=181&rft_id=info:doi/10.1086%2F321556"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Stacy Leong: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hypertextbook.com/facts/2002/StacyLeong.shtml">Period of the Sun’s Orbit around the Galaxy Cosmic Year</a>. [w:] <i>The Physics Factbook</i> [on-line]. 2002. [dostęp 2007-04-02].</cite></span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wiki.answers.com/Q/Distance_between_earth_and_edge_of_milky_way">Answers.com Odległość do najbliższego krańca Drogi Mlecznej</a>.</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.physorg.com/news6734.html">Supernova Explosion May Have Caused Mammoth Extinction</a>. Physorg.com, 2005. [dostęp 2007-02-02].</cite></span> </li> <li id="cite_note-astrobiology-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-astrobiology_86-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Leslie Mullen: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20120525190436/http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=139">Galactic Habitable Zones</a>. Astrobiology Magazine, 2001. [dostęp 2006-06-23].</cite></span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Eric W. Weisstein: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scienceworld.wolfram.com/biography/Galileo.html">Galileo Galilei (1564–1642)</a>. Wolfram Research, 2006. [dostęp 2006-11-08].</cite></span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esa.int/esaSC/SEMJRT57ESD_index_0.html">Discoverer of Titan: Christiaan Huygens</a>. ESA Space Science, 2005. [dostęp 2006-11-08].</cite></span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060403102126/http://seds.org/messier/xtra/Bios/cassini.html">Giovanni Domenico Cassini (June 8, 1625–September 14, 1712)</a>. SEDS.org. [dostęp 2010-12-18]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://seds.org/messier/xtra/Bios/cassini.html">tego adresu</a> (2006-04-03)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://csep10.phys.utk.edu/astr161/lect/comets/halley.html">Comet Halley</a>. University of Tennessee. [dostęp 2006-12-27].</cite></span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etymonline.com/index.php?search=solar+system&searchmode=none">Etymonline: Solar System</a>. [dostęp 2008-01-24].</cite></span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astropa.unipa.it/Asteroids2001/">Discovery of Ceres: 2nd Centenary, 1 January 1801 – 1 January 2001</a>. astropa.unipa.it, 2000. [dostęp 2006-11-08].</cite></span> </li> <li id="cite_note-Planets-93"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Planets_93-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Planets_93-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">J.J. O’Connor, E.F. Robertson: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/HistTopics/Neptune_and_Pluto.html">Mathematical discovery of planets</a>. St. Andrews University, 1996. [dostęp 2006-11-08].</cite></span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Richard Baum, Sheehan, William: <i>In Search of Planet Vulcan, The Ghost in Newton’s Clockwork Machine</i>. 1997. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0306455676" title="Specjalna:Książki/0306455676">ISBN <span class="isbn">0-306-45567-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=In+Search+of+Planet+Vulcan%2C+The+Ghost+in+Newton%E2%80%99s+Clockwork+Machine&rft.aulast=Baum&rft.aufirst=Richard&rft.isbn=0-306-45567-6"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aip.org/history/cosmology/tools/tools-spectroscopy.htm">Spectroscopy and the Birth of Astrophysics</a>. Center for History of Physics, a Division of the American Institute of Physics. [dostęp 2008-04-30].</cite></span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://exoplanet.eu/catalog.php">Encyklopedia Pozasłonecznych Układów Planetarnych</a>. Paris Observatory. [dostęp 2013-02-20].</cite></span> </li> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Jane X. Luu and David C. Jewitt. <em>Kuiper Belt Objects: Relics from the Accretion Disk of the Sun</em>. „Annual Review of Astronomy and Astrophysics”. 40, s. 63–101, 2002. <a href="/wiki/Massachusetts_Institute_of_Technology" title="Massachusetts Institute of Technology">MIT</a>, <a href="/wiki/Uniwersytet_Hawajski" title="Uniwersytet Hawajski">University of Hawaii</a>. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146/annurev.astro.40.060401.093818">10.1146/annurev.astro.40.060401.093818</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Kuiper+Belt+Objects%3A+Relics+from+the+Accretion+Disk+of+the+Sun&rft.jtitle=Annual+Review+of+Astronomy+and+Astrophysics&rft.date=2002&rft.volume=40&rft.au=Jane+X.+Luu+and+David+C.+Jewitt&rft.pages=63%E2%80%93101&rft_id=info:doi/10.1146%2Fannurev.astro.40.060401.093818"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a href="/wiki/Minor_Planet_Center" title="Minor Planet Center">Minor Planet Center</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cfa-www.harvard.edu/iau/lists/TNOs.html">List of Trans-Neptunian Objects</a>. [dostęp 2007-04-02].</cite></span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.solstation.com/stars/ub313.htm">Eris (2003 UB313)</a>. Solstation.com, 2006. [dostęp 2006-11-09].</cite></span> </li> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.heavens-above.com/SolarEscape.aspx">Spacecraft escaping the Solar System</a>. [dostęp 2012-09-06]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Randy Culp: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060828211027/http://my.execpc.com/~culp/space/timeline.html">Time Line of Space Exploration</a>. 2002. [dostęp 2006-07-01]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://my.execpc.com/~culp/space/timeline.html">tego adresu</a> (2006-08-28)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://spider.seds.org/spider/Comets/c_missions.html">Comet Space Missions</a>. [dostęp 2010-12-18]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://pluto.jhuapl.edu/">New Horizons NASA’s Pluto-Kuiper Belt Mission</a>. 2006. [dostęp 2006-07-01].</cite></span> </li> <li id="cite_note-nh5au-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-nh5au_104-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">JHU/APL: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141113224829/http://pluto.jhuapl.edu/news_center/news/20131025.php">On the Path to Pluto, 5 AU and Closing</a>. JHU/APL, 2013-10-25. [dostęp 2013-11-25]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pluto.jhuapl.edu/news_center/news/20131025.php">tego adresu</a> (2014-11-13)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-rhall_soyuz-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-rhall_soyuz_105-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Rex Hall, David Shayler: <i>Soyuz: A Universal Spacecraft</i>. New York: Springer-Praxis, 2003, s. 461. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1852336579" title="Specjalna:Książki/1852336579">ISBN <span class="isbn">1-85233-657-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soyuz%3A+A+Universal+Spacecraft&rft.aulast=Hall&rft.aufirst=Rex&rft.pub=Springer-Praxis&rft.place=New+York&rft.pages=461&rft.isbn=1-85233-657-9"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-iss1zaloga-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-iss1zaloga_106-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Kim Dismukes: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080429181623/http://spaceflight.nasa.gov/station/crew/exp1/index.html">Expedition One Crew</a>. NASA, 2003-04-22. [dostęp 2013-11-25]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://spaceflight.nasa.gov/station/crew/exp1/index.html">tego adresu</a> (2008-04-29)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&veaction=edit&section=37" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&section=37" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nineplanets.org/">The Nine Planets Solar System Tour</a> – bogaty zbiór informacji o Układzie Słonecznym <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.solar.po.opole.pl">Strona o Układzie Słonecznym</a></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Lokalizacja_Ziemi" title="Szablon:Lokalizacja Ziemi"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Lokalizacja_Ziemi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Lokalizacja Ziemi (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Lokalizacja_Ziemi&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Lokalizacja Ziemi we Wszechświecie</div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemia</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Układ Słoneczny</a></li> <li><a href="/wiki/Lokalny_Ob%C5%82ok_Mi%C4%99dzygwiazdowy" title="Lokalny Obłok Międzygwiazdowy">Lokalny Obłok Międzygwiazdowy</a></li> <li><a href="/wiki/B%C4%85bel_Lokalny" title="Bąbel Lokalny">Bąbel Lokalny</a></li> <li><a href="/wiki/Pas_Goulda" title="Pas Goulda">Pas Goulda</a></li> <li><a href="/wiki/Rami%C4%99_Oriona" title="Ramię Oriona">Ramię Oriona</a></li> <li><a href="/wiki/Droga_Mleczna" title="Droga Mleczna">Droga Mleczna</a></li> <li><a href="/wiki/Podgrupa_Drogi_Mlecznej" title="Podgrupa Drogi Mlecznej">Podgrupa Drogi Mlecznej</a></li> <li><a href="/wiki/Grupa_Lokalna_Galaktyk" title="Grupa Lokalna Galaktyk">Grupa Lokalna</a></li> <li><a href="/wiki/Supergromada_Lokalna" title="Supergromada Lokalna">Supergromada Lokalna</a> (Supergromada w Pannie)</li> <li><a href="/wiki/Laniakea" title="Laniakea">Laniakea</a></li> <li><a href="/wiki/Widzialny_Wszech%C5%9Bwiat" title="Widzialny Wszechświat">Widzialny Wszechświat</a></li> <li><a href="/wiki/Wszech%C5%9Bwiat" title="Wszechświat">Wszechświat</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><i>każdy kolejny element na liście jest elementem większym od poprzedniego</i></li></ul> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" title="Szablon:Układ Słoneczny"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Układ Słoneczny (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a class="mw-selflink selflink">Układ Słoneczny</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <figure class="mw-default-size noresize" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Solar_System_XXX.png" decoding="async" width="635" height="36" class="mw-file-element" data-file-width="635" data-file-height="36" usemap="#ImageMap_1e6d462bed742c1c" /></span><map name="ImageMap_1e6d462bed742c1c"><area href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" shape="circle" coords="0,0,90,35" alt="Słońce" title="Słońce" /><area href="/wiki/Merkury" shape="circle" coords="112,18,6" alt="Merkury" title="Merkury" /><area href="/wiki/Wenus" shape="circle" coords="153,18,8" alt="Wenus" title="Wenus" /><area href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyc" shape="circle" coords="203,8,4" alt="Księżyc" title="Księżyc" /><area href="/wiki/Ziemia" shape="circle" coords="194,18,8" alt="Ziemia" title="Ziemia" /><area href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Marsa" shape="circle" coords="239,13,3" alt="Fobos i Deimos" title="Fobos i Deimos" /><area href="/wiki/Mars" shape="circle" coords="233,18,8" alt="Mars" title="Mars" /><area href="/wiki/(1)_Ceres" shape="circle" coords="271,18,8" alt="Ceres" title="Ceres" /><area href="/wiki/Pas_planetoid" shape="rect" coords="256,0,288,35" alt="Pas planetoid" title="Pas planetoid" /><area href="/wiki/Jowisz" shape="circle" coords="316,18,15" alt="Jowisz" title="Jowisz" /><area href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Jowisza" shape="circle" coords="329,5,6" alt="Księżyce Jowisza" title="Księżyce Jowisza" /><area href="/wiki/Saturn" shape="circle" coords="372,18,10" alt="Saturn" title="Saturn" /><area href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Saturna" shape="circle" coords="381,7,6" alt="Księżyce Saturna" title="Księżyce Saturna" /><area href="/wiki/Uran" shape="circle" coords="418,18,9" alt="Uran" title="Uran" /><area href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Urana" shape="circle" coords="427,10,6" alt="Księżyce Urana" title="Księżyce Urana" /><area href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Neptuna" shape="circle" coords="471,10,3" alt="Księżyce Neptuna" title="Księżyce Neptuna" /><area href="/wiki/Neptun" shape="circle" coords="462,18,12" alt="Neptun" title="Neptun" /><area href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Plutona" shape="circle" coords="508,13,3" alt="Księżyce Plutona" title="Księżyce Plutona" /><area href="/wiki/(134340)_Pluton" shape="circle" coords="504,18,8" alt="Pluton" title="Pluton" /><area href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Haumei" shape="circle" coords="539,13,3" alt="Księżyce Haumei" title="Księżyce Haumei" /><area href="/wiki/(136108)_Haumea" shape="circle" coords="535,18,8" alt="Haumea" title="Haumea" /><area href="/wiki/S/2015_(136472)_1" shape="circle" coords="569,13,3" alt="S/2015 (136472) 1" title="S/2015 (136472) 1" /><area href="/wiki/(136472)_Makemake" shape="circle" coords="564,18,8" alt="Makemake" title="Makemake" /><area href="/wiki/Pas_Kuipera" shape="rect" coords="492,0,573,35" alt="Pas Kuipera" title="Pas Kuipera" /><area href="/wiki/Dysnomia_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" shape="circle" coords="601,14,3" alt="Dysnomia" title="Dysnomia" /><area href="/wiki/(136199)_Eris" shape="circle" coords="597,18,8" alt="Eris" title="Eris" /><area href="/wiki/(90377)_Sedna" shape="circle" coords="626,18,8" alt="Sedna" title="Sedna" /><area href="/wiki/Dysk_rozproszony" shape="rect" coords="574,0,610,35" alt="Dysk rozproszony" title="Dysk rozproszony" /><area href="/wiki/Ob%C5%82ok_Oorta" shape="rect" coords="611,0,635,35" alt="Obłok Oorta" title="Obłok Oorta" /></map><figcaption></figcaption></figure> </div><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><b><a href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" title="Słońce">Słońce</a></b></li> <li><a href="/wiki/Heliosfera" title="Heliosfera">Heliosfera</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Planeta" title="Planeta">Planety</a> (<a href="/wiki/Naturalny_satelita" title="Naturalny satelita">☾</a> <a href="/wiki/Pier%C5%9Bcienie_planetarne" title="Pierścienie planetarne">∅</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Merkury" title="Merkury">Merkury</a></li> <li><a href="/wiki/Wenus" title="Wenus">Wenus</a></li> <li><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemia</a> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyc" title="Księżyc">☾</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Mars" title="Mars">Mars</a> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Marsa" title="Księżyce Marsa">☾</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Jowisz" title="Jowisz">Jowisz</a> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Jowisza" title="Księżyce Jowisza">☾</a></li> <li><a href="/wiki/Pier%C5%9Bcienie_Jowisza" title="Pierścienie Jowisza">∅</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Saturn" title="Saturn">Saturn</a> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Saturna" title="Księżyce Saturna">☾</a></li> <li><a href="/wiki/Pier%C5%9Bcienie_Saturna" title="Pierścienie Saturna">∅</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Uran" title="Uran">Uran</a> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Urana" title="Księżyce Urana">☾</a></li> <li><a href="/wiki/Pier%C5%9Bcienie_Urana" title="Pierścienie Urana">∅</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Neptun" title="Neptun">Neptun</a> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Neptuna" title="Księżyce Neptuna">☾</a></li> <li><a href="/wiki/Pier%C5%9Bcienie_Neptuna" title="Pierścienie Neptuna">∅</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Planeta_kar%C5%82owata" title="Planeta karłowata">Planety karłowate</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/(1)_Ceres" title="(1) Ceres">(1) Ceres</a></li> <li><a href="/wiki/(134340)_Pluton" title="(134340) Pluton">(134340) Pluton</a> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Plutona" title="Księżyce Plutona">☾</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/(136108)_Haumea" title="(136108) Haumea">(136108) Haumea</a> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyce_Haumei" title="Księżyce Haumei">☾</a></li> <li><a href="/wiki/(136108)_Haumea#Pierścień" title="(136108) Haumea">∅</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/(136472)_Makemake" title="(136472) Makemake">(136472) Makemake</a> <ul><li><a href="/wiki/S/2015_(136472)_1" title="S/2015 (136472) 1">☾</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/(136199)_Eris" title="(136199) Eris">(136199) Eris</a> <ul><li><a href="/wiki/Dysnomia_(ksi%C4%99%C5%BCyc)" title="Dysnomia (księżyc)">☾</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Ma%C5%82e_cia%C5%82o_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Małe ciało Układu Słonecznego">Małe ciała<br />Układu Słonecznego</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a4_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Planetoida" title="Planetoida">Planetoidy</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a4_1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Grupy_i_rodziny_planetoid" title="Kategoria:Grupy i rodziny planetoid">Grupy i rodziny planetoid</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Planetoidy_bliskie_Ziemi" title="Planetoidy bliskie Ziemi">planetoidy bliskie Ziemi</a></li> <li><b><a href="/wiki/Pas_planetoid" title="Pas planetoid">pas planetoid</a></b></li> <li><a href="/wiki/Troja%C5%84czycy" title="Trojańczycy">trojańczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Centaury_(planetoidy)" title="Centaury (planetoidy)">centaury</a></li> <li><a href="/wiki/Lista_planetoid_troja%C5%84skich_Neptuna" title="Lista planetoid trojańskich Neptuna">trojańczycy Neptuna</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4_1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Zobacz też</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCyc_planetoidy" title="Księżyc planetoidy">księżyce planetoid</a></li> <li><a href="/wiki/Lista_ponumerowanych_planetoid" title="Lista ponumerowanych planetoid">lista ponumerowanych planetoid</a></li> <li><a href="/wiki/Meteoroid" title="Meteoroid">meteoroidy</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Obiekt_transneptunowy" title="Obiekt transneptunowy">Obiekty<br />transneptunowe</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a4_2_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Pas_Kuipera" title="Pas Kuipera">Pas Kuipera</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Plutonek" title="Plutonek">plutonki</a> <ul><li><a href="/wiki/(90482)_Orkus" title="(90482) Orkus">Orkus</a></li> <li><a href="/wiki/(208996)_2003_AZ84" title="(208996) 2003 AZ84">2003 AZ<sub>84</sub></a></li> <li><a href="/wiki/(28978)_Iksjon" title="(28978) Iksjon">Iksjon</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Cubewano" title="Cubewano">cubewana</a> <ul><li><a href="/wiki/(90568)_2004_GV9" title="(90568) 2004 GV9">2004 GV<sub>9</sub></a></li> <li><a href="/wiki/(307261)_2002_MS4" title="(307261) 2002 MS4">2002 MS<sub>4</sub></a></li> <li><a href="/wiki/(120347)_Salacia" title="(120347) Salacia">Salacia</a></li> <li><a href="/wiki/(20000)_Waruna" title="(20000) Waruna">Waruna</a></li> <li><a href="/wiki/(55637)_2002_UX25" title="(55637) 2002 UX25">2002 UX<sub>25</sub></a></li> <li><a href="/wiki/(50000)_Quaoar" title="(50000) Quaoar">Quaoar</a></li> <li><a href="/wiki/(174567)_Varda" title="(174567) Varda">Varda</a></li> <li><a href="/wiki/(55565)_2002_AW197" title="(55565) 2002 AW197">2002 AW<sub>197</sub></a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a4_2_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Dysk_rozproszony" title="Dysk rozproszony">Dysk rozproszony</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/(523692)_2014_EZ51" title="(523692) 2014 EZ51">2014 EZ<sub>51</sub></a></li> <li><a href="/wiki/(532037)_2013_FY27" title="(532037) 2013 FY27">2013 FY<sub>27</sub></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=2021_DR15&action=edit&redlink=1" class="new" title="2021 DR15 (strona nie istnieje)">2021 DR<sub>15</sub></a></li> <li><a href="/wiki/(225088)_Gonggong" title="(225088) Gonggong">Gonggong</a></li> <li><a href="/wiki/2018_VG18" title="2018 VG18">2018 VG<sub>18</sub></a></li></ul> </td></tr><tr class="a4_2_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Obiekt_od%C5%82%C4%85czony" title="Obiekt odłączony">Obiekty odłączone</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/(90377)_Sedna" title="(90377) Sedna">Sedna</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kometa" title="Kometa">Komety</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li>Lista <a href="/wiki/Lista_komet_okresowych" title="Lista komet okresowych">komet okresowych</a> i <a href="/wiki/Lista_komet_nieokresowych" title="Lista komet nieokresowych">nieokresowych</a></li> <li><a href="/wiki/Damokloidy" title="Damokloidy">damokloidy</a></li> <li><b><a href="/wiki/Ob%C5%82ok_Oorta" title="Obłok Oorta">Obłok Oorta</a></b></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table><div class="hlist navbox-below below"> <dl><dt>Zobacz też</dt> <dd><a href="/wiki/Powstanie_i_ewolucja_Uk%C5%82adu_S%C5%82onecznego" title="Powstanie i ewolucja Układu Słonecznego">powstanie i ewolucja Układu Słonecznego</a></dd> <dd><a href="/wiki/Cia%C5%82o_niebieskie" title="Ciało niebieskie">ciała niebieskie</a></dd> <dd>lista obiektów w Układzie Słonecznym ze względu na <ul><li><a href="/wiki/Lista_obiekt%C3%B3w_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym" title="Lista obiektów w Układzie Słonecznym">orbitę</a></li> <li><a href="/wiki/Lista_obiekt%C3%B3w_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym_ze_wzgl%C4%99du_na_promie%C5%84" title="Lista obiektów w Układzie Słonecznym ze względu na promień">promień</a></li> <li><a href="/wiki/Lista_obiekt%C3%B3w_w_Uk%C5%82adzie_S%C5%82onecznym_ze_wzgl%C4%99du_na_mas%C4%99" title="Lista obiektów w Układzie Słonecznym ze względu na masę">masę</a></li></ul></dd></dl> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_planetarny" title="Układ planetarny">układ planetarny</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85124544">sh85124544</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/1236963989">1236963989</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00572587">00572587</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119377185">119377185</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=29556">29556</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph125704">ph125704</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX456635">XX456635</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007555793205171">987007555793205171</a></span></li><li><a href="/wiki/Brazylijska_Biblioteka_Narodowa" title="Brazylijska Biblioteka Narodowa">BLBNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://acervo.bn.br/sophia_web/autoridade/detalhe/000134950">000134950</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3976502.html">3976502</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/solar-system">science/solar-system</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/sistema-solare">sistema-solare</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=solsystemet">solsystemet</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0154274.xml">0154274</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=Solsystemet">Solsystemet</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Układ_Słoneczny&oldid=75232985">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Układ_Słoneczny&oldid=75232985</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" title="Kategoria:Układ Słoneczny">Układ Słoneczny</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_zamieni%C5%82_nazw%C4%99_czasopisma" title="Kategoria:Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma">Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_czasopisma_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony">Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 14 lis 2024, 14:00.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-qrh49","wgBackendResponseTime":252,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.105","walltime":"1.321","ppvisitednodes":{"value":35201,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":212056,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":72920,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":25,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":110299,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":7,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1072.239 1 -total"," 57.50% 616.513 1 Szablon:Przypisy"," 38.10% 408.483 65 Szablon:Cytuj_stronę"," 11.63% 124.676 2 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 11.02% 118.196 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 10.71% 114.805 21 Szablon:Cytuj_pismo"," 9.42% 100.963 1 Szablon:Lokalizacja_Ziemi"," 6.82% 73.131 22 Szablon:Osobny_artykuł"," 6.44% 69.030 22 Szablon:Dmbox"," 5.36% 57.468 1 Szablon:Uwagi"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.508","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4465979,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"arXiv [astro-ph]\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Ultracool Dwarfs: New Spectral Types L and T \"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Science\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Publications of the Astronomical Institute of the Academy of Sciences of the Czech Republic\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-2hr2z","timestamp":"20241122201105","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Uk\u0142ad S\u0142oneczny","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q544","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q544","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2001-10-01T12:04:44Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a9\/Planety2008.jpg","headline":"uk\u0142ad sk\u0142adaj\u0105cy si\u0119 ze S\u0142o\u0144ca, o\u015bmiu planet, pi\u0119ciu planet kar\u0142owatych i wielu mniejszych obiekt\u00f3w"}</script> </body> </html>