CINXE.COM
Noir — Wikipédia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Noir — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"44ef4ee9-4d78-4db4-91b3-16b032664256","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Noir","wgTitle":"Noir","wgCurRevisionId":223459889,"wgRevisionId":223459889,"wgArticleId":58549,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Page en semi-protection longue","Article avec une section vide ou incomplète","Article à référence souhaitée","Article contenant un appel à traduction en anglais","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Portail:Couleurs/Articles liés","Noir"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Noir","wgRelevantArticleId":58549,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q23445","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Corneille_neige_Annecy.JPG/1200px-Corneille_neige_Annecy.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Corneille_neige_Annecy.JPG/800px-Corneille_neige_Annecy.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Corneille_neige_Annecy.JPG/640px-Corneille_neige_Annecy.JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Noir — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Noir"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Noir"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Noir rootpage-Noir skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Page d’accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil" title="Regroupements d'articles par thématiques"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact" title="Qui contacter"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter" title="Guide pour apprendre à contribuer à Wikipédia"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Outils pour contribuer à Wikipédia"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Noir" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Noir" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Noir" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Noir" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Définition" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Définition"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Définition</span> </div> </a> <ul id="toc-Définition-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Esthétique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Esthétique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Esthétique</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Esthétique-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Esthétique</span> </button> <ul id="toc-Esthétique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-«_Le_noir_n'est_pas_une_couleur_»" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#«_Le_noir_n'est_pas_une_couleur_»"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>« Le noir n'est pas une couleur »</span> </div> </a> <ul id="toc-«_Le_noir_n'est_pas_une_couleur_»-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Abstraction" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Abstraction"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Abstraction</span> </div> </a> <ul id="toc-Abstraction-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Symbolique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Symbolique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Symbolique</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Symbolique-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Symbolique</span> </button> <ul id="toc-Symbolique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-En_Occident_moderne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#En_Occident_moderne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>En Occident moderne</span> </div> </a> <ul id="toc-En_Occident_moderne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dans_le_monde" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dans_le_monde"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Dans le monde</span> </div> </a> <ul id="toc-Dans_le_monde-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dans_l'Antiquité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dans_l'Antiquité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Dans l'Antiquité</span> </div> </a> <ul id="toc-Dans_l'Antiquité-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Opposition_noir_et_blanc" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Opposition_noir_et_blanc"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Opposition noir et blanc</span> </div> </a> <ul id="toc-Opposition_noir_et_blanc-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Pigments_et_colorants" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Pigments_et_colorants"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Pigments et colorants</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Pigments_et_colorants-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Pigments et colorants</span> </button> <ul id="toc-Pigments_et_colorants-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pigments_naturels" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pigments_naturels"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Pigments naturels</span> </div> </a> <ul id="toc-Pigments_naturels-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pigments_minéraux_de_synthèse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pigments_minéraux_de_synthèse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Pigments minéraux de synthèse</span> </div> </a> <ul id="toc-Pigments_minéraux_de_synthèse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pigment_synthétique_d'origine_animale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pigment_synthétique_d'origine_animale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Pigment synthétique d'origine animale</span> </div> </a> <ul id="toc-Pigment_synthétique_d'origine_animale-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pigments_organiques_de_synthèse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pigments_organiques_de_synthèse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Pigments organiques de synthèse</span> </div> </a> <ul id="toc-Pigments_organiques_de_synthèse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Supernoirs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Supernoirs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Supernoirs</span> </div> </a> <ul id="toc-Supernoirs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Usages" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Usages"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Usages</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Usages-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Usages</span> </button> <ul id="toc-Usages-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Codes_de_couleurs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Codes_de_couleurs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Codes de couleurs</span> </div> </a> <ul id="toc-Codes_de_couleurs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Galerie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Galerie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Galerie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Galerie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Galerie</span> </button> <ul id="toc-Galerie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Dans_la_nature" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dans_la_nature"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Dans la nature</span> </div> </a> <ul id="toc-Dans_la_nature-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Objets_fabriqués" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Objets_fabriqués"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Objets fabriqués</span> </div> </a> <ul id="toc-Objets_fabriqués-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quelques_drapeaux_et_pavillons" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quelques_drapeaux_et_pavillons"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Quelques drapeaux et pavillons</span> </div> </a> <ul id="toc-Quelques_drapeaux_et_pavillons-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Noir</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 169 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-169" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">169 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Swart" title="Swart – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Swart" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A5%E1%89%81%E1%88%AD" title="ጥቁር – amharique" lang="am" hreflang="am" data-title="ጥቁር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharique" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Negro" title="Negro – aragonais" lang="an" hreflang="an" data-title="Negro" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonais" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Sweart" title="Sweart – ancien anglais" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Sweart" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="ancien anglais" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="काला – angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="काला" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%AF_(%D9%84%D9%88%D9%86)" title="أسود (لون) – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="أسود (لون)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%90%DC%98%DC%9F%DC%A1%DC%90" title="ܐܘܟܡܐ – araméen" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܐܘܟܡܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="araméen" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%AF_(%D9%84%D9%88%D9%86)" title="اسود (لون) – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="اسود (لون)" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Prietu" title="Prietu – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Prietu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="करिया – awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="करिया" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="awadhi" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Ch%27iyara" title="Ch'iyara – aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Ch'iyara" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="aymara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Qara" title="Qara – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Qara" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="قارا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="قارا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%82%D3%A9%D2%AB" title="Ҡара төҫ – bachkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ҡара төҫ" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bachkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Ireng" title="Ireng – balinais" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Ireng" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balinais" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Jouda" title="Jouda – samogitien" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Jouda" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitien" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Itom" title="Itom – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Itom" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Чорны колер – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Чорны колер" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D1%86%D0%B2%D1%8F%D1%82" title="Черен цвят – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Черен цвят" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Hirang" title="Hirang – banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Hirang" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A7%8B" title="কালো – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কালো" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%93%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BD%BC%E0%BC%8D" title="ནག་པོ། – tibétain" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ནག་པོ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibétain" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Du_(liv)" title="Du (liv) – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Du (liv)" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Crna" title="Crna – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Crna" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/Lotong" title="Lotong – bugi" lang="bug" hreflang="bug" data-title="Lotong" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="bugi" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Ugi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Negre" title="Negre – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Negre" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/%C5%AC-s%C3%A1ik" title="Ŭ-sáik – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Ŭ-sáik" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D3%80%D0%B0%D1%8C%D1%80%D0%B6%D0%B0" title="Ӏаьржа – tchétchène" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Ӏаьржа" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="tchétchène" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Itom" title="Itom – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Itom" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/%C3%81ttilong" title="Áttilong – chamorro" lang="ch" hreflang="ch" data-title="Áttilong" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="chamorro" class="interlanguage-link-target"><span>Chamoru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%95%DB%95%D8%B4" title="ڕەش – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڕەش" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cern%C3%A1" title="Černá – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Černá" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%80%D0%B0_%D1%82%C4%95%D1%81" title="Хура тĕс – tchouvache" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хура тĕс" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="tchouvache" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Du" title="Du – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Du" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Sort" title="Sort – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Sort" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Schwarz" title="Schwarz – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Schwarz" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%8B" title="कालो – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="कालो" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%BF" title="Μαύρο – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Μαύρο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Negher" title="Negher – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Negher" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Black" title="Black – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Black" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Nigro" title="Nigro – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Nigro" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Negro_(color)" title="Negro (color) – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Negro (color)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Must" title="Must – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Must" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Beltz" title="Beltz – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Beltz" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Negru" title="Negru – estrémègne" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Negru" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estrémègne" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="سیاه – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="سیاه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Musta" title="Musta – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Musta" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Must" title="Must – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Must" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Loaloa" title="Loaloa – fidjien" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Loaloa" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="fidjien" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Suart" title="Suart – frison septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Suart" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frison septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Neri" title="Neri – frioulan" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Neri" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="frioulan" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Swart" title="Swart – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Swart" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Dubh" title="Dubh – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Dubh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%83%8F" title="烏 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="烏" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Negro_(cor)" title="Negro (cor) – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Negro (cor)" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/H%C5%A9" title="Hũ – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Hũ" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B3%E0%AB%8B" title="કાળો – goudjarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કાળો" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="goudjarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://guc.wikipedia.org/wiki/Mutsia" title="Mutsia – wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Mutsia" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="wayuu" class="interlanguage-link-target"><span>Wayuunaiki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Baki_(Black)" title="Baki (Black) – haoussa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Baki (Black)" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="haoussa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/V%C3%BB-set" title="Vû-set – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Vû-set" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Ele%CA%BBele" title="Eleʻele – hawaïen" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Eleʻele" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="hawaïen" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%97%D7%95%D7%A8" title="שחור – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="שחור" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="काला – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="काला" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Crna" title="Crna – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Crna" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Nwa_(koul%C3%A8)" title="Nwa (koulè) – créole haïtien" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Nwa (koulè)" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="créole haïtien" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Fekete" title="Fekete – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Fekete" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D6%87" title="Սև – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Սև" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Hitam" title="Hitam – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Hitam" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Nigri" title="Nigri – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Nigri" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Svartur" title="Svartur – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="Svartur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Nero" title="Nero – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Nero" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%92" title="黒 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="黒" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Blak" title="Blak – créole jamaïcain" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Blak" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="créole jamaïcain" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Ireng" title="Ireng – javanais" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Ireng" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanais" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="შავი – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="შავი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Aberkan" title="Aberkan – kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Aberkan" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/K%C9%A9kp%C9%9B%C9%9Bd%C9%A9m" title="Kɩkpɛɛdɩm – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Kɩkpɛɛdɩm" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%82%D2%AF%D1%81" title="Қара түс – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Қара түс" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%96%E1%9E%8E%E1%9F%8C%E1%9E%81%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%85" title="ពណ៌ខ្មៅ – khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="ពណ៌ខ្មៅ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%AA%E0%B3%81" title="ಕಪ್ಪು – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕಪ್ಪು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B2%80%EC%A0%95" title="검정 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="검정" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%8F%D8%B1%D9%9B%DB%81%D9%8F%D9%86_(%D8%B1%D9%86%D9%9B%DA%AF)" title="کُرٛہُن (رنٛگ) – cachemiri" lang="ks" hreflang="ks" data-title="کُرٛہُن (رنٛگ)" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="cachemiri" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Schwaaz" title="Schwaaz – kölsch" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Schwaaz" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="kölsch" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Re%C5%9F" title="Reş – kurde" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Reş" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurde" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Niger_(color)" title="Niger (color) – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Niger (color)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%85%D3%80%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B0" title="ЛухӀисса – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="ЛухӀисса" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Negra" title="Negra – lingua franca nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Negra" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="lingua franca nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Negher" title="Negher – lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Negher" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Mo%C3%ADndo" title="Moíndo – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Moíndo" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Juoda" title="Juoda – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Juoda" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Meln%C4%81_kr%C4%81sa" title="Melnā krāsa – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Melnā krāsa" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Celleng" title="Celleng – madurais" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Celleng" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="madurais" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B2%D0%B6%D0%B0" title="Равжа – mokcha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Равжа" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="mokcha" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%BE%D1%98%D0%B0" title="Црна боја – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Црна боја" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B1%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D" title="കറുപ്പ് – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കറുപ്പ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%91%EA%AF%83%EA%AF%A8%EA%AF%95" title="ꯑꯃꯨꯕ – manipuri" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯑꯃꯨꯕ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="manipuri" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%BE" title="काळा – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="काळा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Hitam" title="Hitam – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Hitam" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Iswed" title="Iswed – maltais" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Iswed" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltais" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Negro" title="Negro – mirandais" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Negro" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandais" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%94%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA" title="အနက်ရောင် – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="အနက်ရောင်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%83%D0%B6%D0%BE" title="Раужо – erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Раужо" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%88" title="سیو – mazandérani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="سیو" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandérani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%8B" title="कालो – népalais" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कालो" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="népalais" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%81" title="हाकु – newari" lang="new" hreflang="new" data-title="हाकु" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwart_(kleur)" title="Zwart (kleur) – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Zwart (kleur)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Svart" title="Svart – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Svart" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Svart" title="Svart – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Svart" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Ni%C3%A8r" title="Nièr – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Nièr" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Ntsho" title="Ntsho – sotho du Nord" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Ntsho" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="sotho du Nord" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Negre" title="Negre – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Negre" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83" title="Сау – ossète" lang="os" hreflang="os" data-title="Сау" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ossète" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%BE" title="ਕਾਲਾ – pendjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕਾਲਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Matuling" title="Matuling – pampangan" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Matuling" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampangan" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Preto" title="Preto – papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Preto" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/No%C3%A9rt" title="Noért – picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Noért" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Schwatz" title="Schwatz – pennsilfaanisch" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Schwatz" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="pennsilfaanisch" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Barwa_czarna" title="Barwa czarna – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Barwa czarna" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%DD%AA%D8%A7" title="کاݪا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کاݪا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%86%DA%AF)" title="تور (رنگ) – pachto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="تور (رنگ)" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pachto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Preto" title="Preto – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Preto" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Yana" title="Yana – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Yana" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Negru" title="Negru – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Negru" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Negru" title="Negru – aroumain" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Negru" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="aroumain" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%86%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Чёрный цвет – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Чёрный цвет" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_(%D1%86%D0%B2%D1%96%D1%82)" title="Чорный (цвіт) – ruthène" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Чорный (цвіт)" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruthène" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A3_%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A4%83" title="कृष्ण वर्णः – sanskrit" lang="sa" hreflang="sa" data-title="कृष्ण वर्णः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskrit" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D3%A9%D2%A5" title="Хара өҥ – iakoute" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Хара өҥ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iakoute" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A6%E1%B1%AE%E1%B1%B8%E1%B1%AB%E1%B1%AE" title="ᱦᱮᱸᱫᱮ – santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱦᱮᱸᱫᱮ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/N%C3%ACuru" title="Nìuru – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Nìuru" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Black" title="Black – écossais" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Black" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D8%A7%D8%B1%D9%88" title="ڪارو – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪارو" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Crno" title="Crno – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Crno" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Asggan" title="Asggan – chleuh" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Asggan" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="chleuh" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Black" title="Black – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Black" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cierna" title="Čierna – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Čierna" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/%C4%8Crna" title="Črna – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Črna" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Tema_(ruvara)" title="Tema (ruvara) – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Tema (ruvara)" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Madoow" title="Madoow – somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Madoow" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ngjyra_e_zez%C3%AB" title="Ngjyra e zezë – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ngjyra e zezë" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%80%D0%BD%D0%BE" title="Црно – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Црно" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Hideung" title="Hideung – soundanais" lang="su" hreflang="su" data-title="Hideung" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="soundanais" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Svart" title="Svart – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Svart" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Nyeusi" title="Nyeusi – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Nyeusi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/lumeni%E2%80%99ay" title="lumeni’ay – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="lumeni’ay" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%81" title="கருப்பு – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கருப்பு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%B2%E0%B1%81%E0%B0%AA%E0%B1%81" title="నలుపు – télougou" lang="te" hreflang="te" data-title="నలుపు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="télougou" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%91%D2%B3" title="Сиёҳ – tadjik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Сиёҳ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadjik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B8%94%E0%B8%B3" title="สีดำ – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="สีดำ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Itim" title="Itim – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Itim" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Siyah" title="Siyah – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Siyah" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Ntima" title="Ntima – tsonga" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Ntima" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="tsonga" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%82%D3%A9%D1%81" title="Кара төс – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Кара төс" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%96%D1%80" title="Чорний колір – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Чорний колір" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%81" title="سیاہ – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سیاہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Negro" title="Negro – vénitien" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Negro" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="vénitien" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Must_muju" title="Must muju – vepse" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Must muju" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="vepse" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90en" title="Đen – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Đen" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Noer_(coleur)" title="Noer (coleur) – wallon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Noer (coleur)" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="wallon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Itom" title="Itom – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Itom" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%91%E8%89%B2" title="黑色 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="黑色" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80_%D3%A9%D2%A3%D0%B3" title="Хар өңг – kalmouk" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Хар өңг" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="kalmouk" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A9%E1%83%90" title="უჩა – mingrélien" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="უჩა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrélien" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%95%D7%95%D7%90%D7%A8%D7%A5" title="שווארץ – yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="שווארץ" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Saekndaem" title="Saekndaem – zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Saekndaem" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%91%E8%89%B2" title="黑色 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="黑色" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%91" title="黑 – chinois littéraire" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="黑" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chinois littéraire" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/O%CD%98-sek" title="O͘-sek – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="O͘-sek" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%91" title="黑 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="黑" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q23445#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Noir" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Noir" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Noir"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noir&action=edit" title="Cette page est protégée. Vous pouvez toutefois en visualiser la source. [e]" accesskey="e"><span>Voir le texte source</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noir&action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Noir"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noir&action=edit"><span>Voir le texte source</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noir&action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Noir" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Noir" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noir&oldid=223459889" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noir&action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&page=Noir&id=223459889&wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FNoir"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FNoir"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=book_creator&referer=Noir"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&page=Noir&action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Noir&printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Black" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q23445" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-protection-edition" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><div class="nopopups"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_en_semi-protection_longue" title="Cette page est en semi-protection longue."><img alt="Cette page est en semi-protection longue." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Long-semi-protection-shackle-frwiki.svg/15px-Long-semi-protection-shackle-frwiki.svg.png" decoding="async" width="15" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Long-semi-protection-shackle-frwiki.svg/23px-Long-semi-protection-shackle-frwiki.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Long-semi-protection-shackle-frwiki.svg/30px-Long-semi-protection-shackle-frwiki.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="725" /></a></span></div></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Noir_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Noir (homonymie)">Noir (homonymie)</a>. </p> </div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Corneille_neige_Annecy.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Corneille_neige_Annecy.JPG/220px-Corneille_neige_Annecy.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Corneille_neige_Annecy.JPG/330px-Corneille_neige_Annecy.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Corneille_neige_Annecy.JPG/440px-Corneille_neige_Annecy.JPG 2x" data-file-width="3188" data-file-height="2125" /></a><figcaption><a href="/wiki/Corneille_noire" title="Corneille noire">Corneille noire</a>.</figcaption></figure> <p>Le <b>noir</b> est un champ chromatique regroupant les teintes les plus obscures. Les objets noirs n'émettent ou ne reflètent qu'une part négligeable du spectre de la <a href="/wiki/Spectre_visible" title="Spectre visible">lumière visible</a>. Le noir s'oppose ainsi à toutes les <a href="/wiki/Couleur" title="Couleur">couleurs</a>, mais surtout au <a href="/wiki/Blanc" title="Blanc">blanc</a>, la plus claire de toutes les couleurs. Certains auteurs, qui prennent le mot « couleur » dans un sens restreint, estiment que le noir n'est pas une couleur. </p><p>La <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_occidentale" title="Société occidentale">culture occidentale</a> associe principalement le noir au renoncement, involontaire dans le <a href="/wiki/Deuil" title="Deuil">deuil</a> ou volontaire dans la sobriété. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Définition"><span id="D.C3.A9finition"></span>Définition</h2></div> <p>La couleur noire n'est pas l'obscurité totale. Quand l'<a href="/wiki/%C3%89clairement_lumineux" title="Éclairement lumineux">éclairement lumineux</a> est inférieur à 0,01 <abbr class="abbr" title="lux"><a href="/wiki/Lux_(unit%C3%A9)" title="Lux (unité)">lux</a></abbr>, l'être humain ne distingue pas les couleurs. On parle de <a href="/wiki/Domaines_de_vision" title="Domaines de vision">vision scotopique</a>. Quand la <a href="/wiki/Luminance" title="Luminance">luminance</a> d'un objet est moindre de 1 <abbr class="abbr" title="microcandela par mètre carré">µcd m<sup>−2</sup></abbr>, on ne perçoit rien du tout (<a href="#SC">SC</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 26). Cependant, cette absence de perception n'est pas du noir ; l'<a href="/wiki/Eigengrau" title="Eigengrau">eigengrau</a> représente, en quelque sorte, le <a href="/wiki/Bruit_de_fond" title="Bruit de fond">bruit de fond</a> de la perception visuelle. </p><p>Le noir absolu peut plutôt se définir comme une <a href="/wiki/Luminosit%C3%A9_(colorim%C3%A9trie)" title="Luminosité (colorimétrie)">luminosité</a> si faible, par rapport au reste du champ visuel, qu'on ne peut y distinguer aucun détail. </p><p>Cette définition a l'avantage de rester valable dans les domaines de la <a href="/wiki/Domaines_de_vision" title="Domaines de vision">vision mésopique</a> (jusqu'à une centaine de lux) ou de la <a href="/wiki/Domaines_de_vision" title="Domaines de vision">vision photopique</a> (au-delà), où on discerne des couleurs. On décrit comme noire une surface qui réfléchit dans la direction de l'observateur moins de 0,3 % de la lumière incidente (<a href="#PRV3">PRV<sub>3</sub></a>). </p><p>On décrit comme noires des obscurités où on ne peut pas distinguer de détails, mais où on peut discerner une faible tendance vers une autre couleur. C'est ainsi qu'on connaît des nuances de noir bleuté, violacé ou autre. Le « noir » se trouve ainsi être, en même temps qu'une couleur, un <a href="/wiki/Champ_chromatique" title="Champ chromatique">champ chromatique</a>. </p><p>La norme AFNOR X-08-010 « Classification méthodique générale des couleurs » (annulée le 30 août 2014) proposait des limites de luminosité pour les tons neutres, L*=20 % (<a href="/wiki/CIE_Lab" class="mw-redirect" title="CIE Lab">CIE L*a*b*</a>), soit 3 % de la plus forte luminance. Lorsque le noir a une tendance, la limite s'abaisse sensiblement, dans une proportion d'autant plus grande que la coloration est forte, variant selon la dominante (<a href="#SC">SC</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 248sq). </p><p>Dans la <a href="/wiki/Synth%C3%A8se_additive" title="Synthèse additive">synthèse additive</a> (superposition de faisceaux <a href="/wiki/Lumi%C3%A8re" title="Lumière">lumineux</a>), le noir est une absence de couleur. Un noir parfait exigerait qu'il n'y ait aucune fuite ni lumière parasite dans le système. En pratique, les dispositifs ont chacun une nuance de noir qui dépend de leurs caractéristiques techniques, et détermine leur contraste, c'est-à-dire le rapport entre le niveau de la plus forte lumière possible, et celui de la plus faible. </p><p>Dans la <a href="/wiki/Synth%C3%A8se_soustractive" title="Synthèse soustractive">synthèse soustractive</a>, les noirs peuvent s'obtenir soit par un pigment absorbant toutes les lumières visibles, soit par un mélange de pigments absorbant chacun une plage de <a href="/wiki/Longueur_d%27onde" title="Longueur d'onde">longueurs d'onde</a>, combinés de manière à toutes les absorber. </p><p>On oppose le noir au <a href="/wiki/Blanc" title="Blanc">blanc</a> ; par définition, ce sont la moins lumineuse et la plus lumineuse des couleurs. Elles ont en commun de ne pas avoir de longueur d'onde <a href="/wiki/Monochromatique" class="mw-redirect" title="Monochromatique">monochromatique</a> dominante. Lorsqu'on combine les trois couleurs primaires en proportions adéquates et constantes dans la synthèse additive, on va du noir au blanc en passant par toutes les nuances de <a href="/wiki/Gris" title="Gris">gris</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Esthétique"><span id="Esth.C3.A9tique"></span>Esthétique</h2></div> <p>Le noir utilise, dans les <a href="/wiki/Beaux-arts_(disciplines)" title="Beaux-arts (disciplines)">beaux-arts</a>, les associations symboliques ordinaires de cette couleur. La <a href="/wiki/Peinture_(art)" title="Peinture (art)">peinture</a> a, particulièrement à certaines époques, a apprécié la qualité d'un beau noir, <a href="/wiki/Couleur_profonde" title="Couleur profonde">couleur profonde</a>, sans tendance ou reflet coloré<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Que le noir serve comme fond pour un portrait, ou comme <a href="/wiki/Contour" title="Contour">contour</a> comme dans le <a href="/wiki/Cloisonnisme" title="Cloisonnisme">cloisonnisme</a>, il rehausse par <a href="/wiki/Contraste" title="Contraste">contraste</a> les autres couleurs. </p><p>Le marbre noir est peu utilisé en sculpture. Il met en évidence les silhouettes, mais rend la perception du volume difficile. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="«_Le_noir_n'est_pas_une_couleur_»"><span id=".C2.AB_Le_noir_n.27est_pas_une_couleur_.C2.BB"></span>« Le noir n'est pas une couleur »</h3></div> <p><span class="citation">« Le noir n'est pas une couleur »</span>, ont affirmé bon nombre d'auteurs<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cette opinion, ou cette appréciation, selon le cas, est devenue en France doctrine de l'éducation primaire<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Elle se base sur l'ambiguïté de la définition de la couleur, difficulté qui a alimenté un vaste champ de recherches philosophiques<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. La couleur est une qualité d'un objet ou d'une lumière qui le distingue d'un autre, même si tous ses autres caractères sont identiques<sup id="cite_ref-TLF_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-TLF-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. On dit d'un objet qu'il est coloré quand cette qualité s'éloigne de la grisaille ; mais bien souvent, est « coloré » tout ce qui n'est pas blanc ou transparent<sup id="cite_ref-TLF_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-TLF-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Du point de vue d'un teinturier, l'absence de couleur, c'est l'<a href="/wiki/%C3%89cru" title="Écru">écru</a>, le <a href="/wiki/Gr%C3%A8ge" title="Grège">grège</a> du matériau brut ; le noir est une couleur, et même une couleur difficile à obtenir. C'est ce que rappellent d'anciens théoriciens de la couleur, comme le <a href="/wiki/Louis-Bertrand_Castel" class="mw-redirect" title="Louis-Bertrand Castel">père Castel</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. L’<i>Optique</i> de <a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Newton</a>, reliant la couleur à la lumière, semblait s'opposer à cette constatation pratique. Si la couleur procède de la lumière, le noir, qui est absence de lumière, ne pouvait être de la couleur. En 1913, un auteur résume ce qu'ont écrit des dizaines d'autres depuis le début du <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle, <span class="citation">« Physiquement et physiologiquement, le noir n'est pas une couleur mais comme pour le produire, il faut de la matière, il est considéré comme couleur dans le langage d'atelier<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p><p>Pour éviter les quiproquos, les études modernes sur la couleur distinguent la couleur, au sens large, qualité de la lumière ou d'une surface, de la <i>chromaticité</i>, une grandeur descriptive de la couleur. Une couleur vive a une chromaticité élevée ; une couleur pâle ou terne, une chromaticité faible. La chromaticité ne dépend pas, comme la couleur, de la luminosité. Elle se décompose entre une teinte dominante qu'on peut situer par une longueur d'onde de rayonnement et une pureté qui est la proportion de cette teinte et de blanc nécessaire pour obtenir une <a href="/wiki/Couleur_m%C3%A9tam%C3%A8re" title="Couleur métamère">teinte identique</a> à celle de l'échantillon<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Avec cette distinction, les noirs, gris et blancs sont des <i>couleurs</i> dont la <i>chromaticité</i> est faible ou nulle. </p><p>Ceux qui s'occupent de symbolique des couleurs traitent du noir comme d'une couleur<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, en même temps que comme l'opposé ou la négation des deux couleurs majeures, le blanc et le rouge<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Le point de vue de l'<a href="/wiki/Artiste-peintre" class="mw-redirect" title="Artiste-peintre">artiste-peintre</a> est plus proche de l'<a href="/wiki/Esth%C3%A9tique" title="Esthétique">esthétique</a>, même quand il interprète des travaux scientifiques, comme les <a href="/wiki/N%C3%A9o-impressionnisme" class="mw-redirect" title="Néo-impressionnisme">néo-impressionnistes</a>, très opposés au noir. Il faudrait distinguer ce qui, dans leurs propos, désigne la couleur noire, telle que vue par le spectateur, et la peinture noire que vend le <a href="/wiki/Marchand_de_couleurs" title="Marchand de couleurs">marchand de couleurs</a>, qu'utilise, ou pas, le peintre. Celui-ci ne manque pas de constater les mauvais résultats obtenus en peignant les ombres avec du noir, et de reprendre une opinion attribuée à <a href="/wiki/L%C3%A9onard_de_Vinci" title="Léonard de Vinci">Léonard de Vinci</a> : <span class="citation">« le noir n'est pas une couleur<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. De fait, on peut peindre en se dispensant entièrement de pigments noirs, même pour obtenir des fonds obscurs où on ne distingue aucune dominante colorée, ce qu'on appelle <span class="citation">« un beau noir<sup id="cite_ref-Souriau2010_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Souriau2010-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>, c'est-à-dire qui réalise avec perfection l'<span class="citation">« absence de couleur, définition issue de la théorie de la synthèse des couleurs<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. <a href="/wiki/Fran%C3%A7oise_Gilot" title="Françoise Gilot">Françoise Gilot</a> attribuait à <a href="/wiki/Auguste_Renoir" title="Auguste Renoir">Renoir</a> la proscription du noir de la palette des <a href="/wiki/Impressionnisme" title="Impressionnisme">Impressionnistes</a><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ; celui-ci renvoyait cette idée à <a href="/wiki/Camille_Pissarro" title="Camille Pissarro">Pissarro</a><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> et répondit à <a href="/wiki/Ambroise_Vollard" title="Ambroise Vollard">Vollard</a> <span class="citation">« Le noir, une non-couleur ? Où avez-vous encore pris cela ? Le noir, mais c'est la reine des couleurs !<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. <a href="/wiki/Henri_Matisse" title="Henri Matisse">Matisse</a>, lui aussi, déclarait fermement <span class="citation">« le noir est une couleur<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Abstraction">Abstraction</h3></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Logo_travaux_orange-simple.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Logo_travaux_orange-simple.svg/20px-Logo_travaux_orange-simple.svg.png" decoding="async" width="15" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Logo_travaux_orange-simple.svg/40px-Logo_travaux_orange-simple.svg.png 1.5x" data-file-width="190" data-file-height="219" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Noir" title="Spécial:EditPage/Noir">Votre aide</a> est la bienvenue ! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire ?</a></div></div> <p>Les <a href="/wiki/Abstraction_(art)" title="Abstraction (art)">peintres abstraits</a> <a href="/wiki/Pierre_Soulages" title="Pierre Soulages">Pierre Soulages</a>, <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Marfaing" title="André Marfaing">André Marfaing</a>, <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Halbreich" title="Frédéric Halbreich">Frédéric Halbreich</a>, ont développé une esthétique du noir<sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire">[<abbr class="abbr" title="référence">réf.</abbr> souhaitée]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Symbolique">Symbolique</h2></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/Symbolisme_des_couleurs" title="Symbolisme des couleurs">Symbolisme des couleurs</a>.</div></div> <p>Le <a href="/wiki/Champ_chromatique" title="Champ chromatique">champ chromatique</a> <i>noir</i> existe dans toutes les cultures, avec une aire plus ou moins grande, selon qu'y existent les champs bleu, vert, gris, et autres qui le touchent<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Il faut faire la différence, tant en matière symbolique qu'à propos de perception, entre le noir, qui s'oppose à toutes les autres couleurs présentes dans une scène, et l'obscurité, qui s'oppose à la lumière. Il en va de même dans le domaine des métaphores. Un <i>roman noir</i> n'est pas souvent <i>obscur</i> : son style est presque toujours <i>clair</i>. </p><p>Il convient aussi de distinguer un <i>signe</i>, dont le sens est parfaitement clair, d'un <i>symbole</i>, qui ne peut pas être entièrement explicité<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="En_Occident_moderne">En Occident moderne</h3></div> <p>Dans la <a href="/wiki/Symbolique" title="Symbolique">symbolique</a> <a href="/wiki/Occident" title="Occident">occidentale</a>, le noir est associé à la privation et au renoncement. Sous l'<a href="/wiki/Ancien_R%C3%A9gime" title="Ancien Régime">Ancien Régime</a>, l'aristocratie s'habillait avec ostentation, en couleurs, avec bijoux et décorations, tandis que la bourgeoisie et les hommes d'Église, jusqu'au rang d'évêque étaient astreints à des tenues humbles, noires ou peu colorées. Les vêtements noirs indiquent le <a href="/wiki/Deuil" title="Deuil">deuil</a>. Les révoltés qui renoncent au lien social et à ses conventions arborent le drapeau noir : <a href="/wiki/Piraterie" title="Piraterie">pirates</a>, <a href="/wiki/Anarchie" title="Anarchie">anarchistes</a>. </p><p>Dans l'art, le noir évoque les sentiments de tristesse (les <i><a href="/wiki/M%C3%A9lancolie" title="Mélancolie">idées noires</a></i>). Il est devenu une catégorie esthétique ; le <a href="/wiki/Roman_noir" title="Roman noir">roman noir</a>, le <a href="/wiki/Film_noir" title="Film noir">film noir</a>, désignent un genre <span class="citation">« fondé sur des situations terribles et sans issue »</span> comme le tragique et le <a href="/wiki/Roman_picaresque" title="Roman picaresque">picaresque</a> desquels il se différencie par son caractère réaliste et sordide, et le pessimisme de ses personnages<sup id="cite_ref-Souriau2010_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-Souriau2010-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Dans l'obscurité, on ne voit pas ; le noir figure par <a href="/wiki/M%C3%A9taphore" title="Métaphore">métaphore</a>, l'inconnu, le caché, l'occulte : <span class="page_h"><a href="/wiki/Magie_noire" class="mw-disambig" title="Magie noire">magie noire</a></span>, <a href="/wiki/March%C3%A9_noir" title="Marché noir">marché noir</a>. </p><p>Au <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> et <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècles, en <a href="/wiki/Occident" title="Occident">Occident</a>, les hommes de pouvoir s'habillent en noir. La <a href="/wiki/Smoking_(v%C3%AAtement)" title="Smoking (vêtement)">tenue de soirée</a> masculine est noire. Les femmes continuent à se vêtir en couleurs. La tenue noire, qui s'étend à la couleur des véhicules, a ainsi gagné des connotations liées au pouvoir, et notamment au pouvoir caché<sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire">[<abbr class="abbr" title="référence">réf.</abbr> souhaitée]</a></sup>. </p><p>Le noir a eu dans l'Antiquité et a encore dans d'autres régions des associations symboliques différentes de celles connues dans l'Occident moderne. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dans_le_monde">Dans le monde</h3></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Logo_travaux_orange-simple.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Logo_travaux_orange-simple.svg/20px-Logo_travaux_orange-simple.svg.png" decoding="async" width="15" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Logo_travaux_orange-simple.svg/40px-Logo_travaux_orange-simple.svg.png 1.5x" data-file-width="190" data-file-height="219" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Noir" title="Spécial:EditPage/Noir">Votre aide</a> est la bienvenue ! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire ?</a></div></div> <p>Le domaine arabo-musulman privilégie trois couleurs, le blanc, le vert et le prestigieux noir. Le mot <i>aswadû</i> qui désigne la couleur noire est aussi le superlatif de « illustre, puissant ». Les yeux, les cheveux noirs distinguent la grande beauté. Le noir se rapporte, par l'encre, à la connaissance<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Un turban noir indique que celui qui le porte descend du <a href="/wiki/Mahomet" title="Mahomet">Prophète</a> fondateur de l'<a href="/wiki/Islam" title="Islam">Islam</a><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dans_l'Antiquité"><span id="Dans_l.27Antiquit.C3.A9"></span>Dans l'Antiquité</h3></div> <p>Dans l’<a href="/wiki/%C3%89gypte_antique" title="Égypte antique">Égypte antique</a>, le noir avait une symbolique positive. En effet dans la langue des <a href="/wiki/Pharaon" title="Pharaon">pharaons</a>, le verbe « kem », qui est tiré du mot « noir », veut dire « mener à bien, s’élever à, accomplir, payer, compléter, servir à » mais aussi « être noir ». Le mot « kem » veut dire aussi : <span class="citation">« complet, parfait, obligation, devoir »</span><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>La Chine antique associe la couleur noire au principe de l'eau (dans son ensemble des <a href="/wiki/Wuxing_(cosmologie)" title="Wuxing (cosmologie)">Wuxing</a>), ce qui la relie à la sagesse, au nord, à l'hiver, au salé, et au rein<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Opposition_noir_et_blanc">Opposition noir et blanc</h3></div> <p>Dans les <a href="/wiki/Jeu_de_soci%C3%A9t%C3%A9" title="Jeu de société">jeux de société</a> de plateau qui opposent deux adversaires, comme les <a href="/wiki/Dames" title="Dames">dames</a>, les <a href="/wiki/%C3%89checs" title="Échecs">échecs</a>, le <a href="/wiki/Jeu_de_go" class="mw-redirect" title="Jeu de go">jeu de go</a>, les <i>noirs</i> et les <i>blancs</i> désignent conventionnellement les pièces de chacun des joueurs, sans que ces pièces soient exactement noires ou blanche ; il suffit que leur contraste soit suffisant pour permettre l'opposition. L'expression « noir sur blanc » indique par <a href="/wiki/Synecdoque" title="Synecdoque">synecdoque</a> qu'un propos est écrit, et par <a href="/wiki/M%C3%A9taphore" title="Métaphore">métaphore</a> qu'il est stable et explicite. </p><p>On retrouve cette opposition peu reliée à une couleur effective dans les classifications raciales et plus généralement dans les symboliques <a href="/wiki/Manich%C3%A9isme_(attitude)" title="Manichéisme (attitude)">manichéennes</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pigments_et_colorants">Pigments et colorants</h2></div> <p>Les noirs ont été les premiers pigments préparés par l'homme : à partir de bois carbonisé (noir de <a href="/wiki/Charbon" title="Charbon">charbon</a>) puis par combustion (<a href="/wiki/Noir_de_fum%C3%A9e" title="Noir de fumée">noir de fumée</a>). </p><p>Mélangé à un liant aqueux, les <a href="/wiki/Noir_de_carbone" title="Noir de carbone">noirs de carbone</a> et <a href="/wiki/Noir_de_fum%C3%A9e" title="Noir de fumée">de fumée</a> ont servi à fabriquer les premières encres d'écriture. </p><p><a href="/wiki/Pline_l%27Ancien" title="Pline l'Ancien">Pline l'Ancien</a> parle d'<i>atramentum</i> à propos des noirs de carbone. Il explique comment obtenir différents noirs : </p> <blockquote> <p>« On fabrique le noir de plusieurs façons, avec la fumée que donne la combustion de la résine ou de la poix ; aussi a-t-on construit pour cela des laboratoires qui ne laissent pas cette fumée s'échapper. Le noir le plus estimé se fait de cette façon, avec le pinus teda ; on le falsifie avec le noir de fumée des fourneaux et des bains, et c'est de celui-là dont on se sert pour écrire les livres. Il en est qui calcinent la lie de vin dessechée ; et ils assurent que si la lie est d'un bon vin, le noir ainsi obtenu ressemble au noir indien. <a href="/wiki/Polygnote" title="Polygnote">Polygnote</a> et <a href="/wiki/Micon" title="Micon">Micon</a>, les célèbres peintres d'Athènes, en ont préparé avec du <a href="/wiki/Marc_de_raisin" title="Marc de raisin">marc de raisin</a>, qu'on appelle « tryginon » en grec (de <i>trux</i> = <a href="/wiki/Lie_(boisson)" title="Lie (boisson)">lie</a>). <a href="/wiki/Apelle" title="Apelle">Apelle</a> a imaginé d'en préparer avec l'ivoire brûlé, et lui a donné le nom d'eléphantinum. On apporte aussi de l'Inde le « noir indien » dont jusqu'à présent la composition m'est inconnue. Les teinturiers en font avec une efflorescence noire qui s'attache aux chaudières de cuivre. On l'obtient encore en brûlant le bois du pinus teda, et en triturant les charbons dans un mortier. Les seiches, par une propriété merveilleuse, ont un noir, mais on ne s'en sert pas. La préparation de tout noir se complète au soleil : du noir à écrire, par l'addition de la gomme ; du noir à enduit par l'addition de la colle<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. » </p> </blockquote> <p>La couleur noire étant la plus consommée par l'homme pour l'écriture (<a href="/wiki/Encre_de_Chine" title="Encre de Chine">encre de Chine</a>), l'<a href="/wiki/Imprimerie" title="Imprimerie">imprimerie</a>, les photocopieuses, les imprimantes, la <a href="/wiki/Peinture_(mati%C3%A8re)" title="Peinture (matière)">peinture</a>, c'est probablement aussi la couleur pour laquelle il existe le plus grand nombre de procédés de production. </p><p>Les pigments noirs sont d'origines diverses. Chacun a une tendance plus ou moins prononcée (vers le bleu, le rouge, le vert, etc.), qui se manifeste quand ils sont dilués. </p><p>En peinture, <i>rabattre</i> un ton, c'est lui ajouter un peu de noir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pigments_naturels">Pigments naturels</h3></div> <ul><li><b><a href="/wiki/H%C3%A9matoxyline" title="Hématoxyline">Noir de campêche</a></b> ou <b>hématoxyline</b> (NBk3) : un colorant végétal ou <a href="/wiki/Pigment_laqu%C3%A9" title="Pigment laqué">pigment laqué</a>, extrait du bois de cœur de <a href="/wiki/Camp%C3%AAche_(arbre)" title="Campêche (arbre)">campêche</a> (<i>Haematoxylum campechianum</i>).</li> <li><b><a href="/wiki/Bitume" title="Bitume">Bitume</a></b> ou <i>gilsonite</i> (NBk6) : un noir brun et chaud tiré d'un hydrocarbure. La migration du <a href="/wiki/Bitume_(couleur)" class="mw-redirect" title="Bitume (couleur)">bitume</a> dans l'huile liant de la peinture à l'huile pose des problèmes.</li> <li><a href="/wiki/Ardoise" title="Ardoise">Ardoise</a> PBk18. Les pigments d'ardoise broyée sont surtout utilisés en sous-couche de peinture anticorrosion et en extérieurs (<a href="#PRV1">PRV<sub>1</sub></a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 99).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pigments_minéraux_de_synthèse"><span id="Pigments_min.C3.A9raux_de_synth.C3.A8se"></span>Pigments minéraux de synthèse</h3></div> <ul><li><b><a href="/wiki/Noir_de_fum%C3%A9e" title="Noir de fumée">Noir de fumée</a></b> (carbone) (PBk6) : le noir le plus noir, opaque et légèrement brunâtre, extrait de la suie produite par la combustion incomplète de composés organiques.</li> <li><b><a href="/wiki/Noir_de_carbone" title="Noir de carbone">Noir de carbone</a></b> ou <i>Noir de lampe</i> ou <i>Noir d'acétylène</i> (PBk7) : un noir dense et légèrement brunâtre, obtenu en collectant la suie issue d'un <a href="/wiki/Bec_de_gaz" title="Bec de gaz">bec de gaz</a>, d'une <a href="/wiki/Lampe_%C3%A0_huile" title="Lampe à huile">lampe à huile</a>, d'une <a href="/wiki/Bougie" title="Bougie">bougie</a>, qui s'est déposée sur une surface froide.</li> <li><b>Noir de <a href="/wiki/Charbon" title="Charbon">charbon</a></b> (PBk8) : obtenu par carbonisation de bois ou noyaux. Comprend : <i>Noir de <a href="/wiki/Vigne" title="Vigne">vigne</a></i>, <i>Noir de <a href="/wiki/P%C3%AAche_(fruit)" title="Pêche (fruit)">pêche</a></i>, <i>Noir de <a href="/wiki/Fusain" title="Fusain">fusain</a></i>, <i>Noir de sarment</i>, <i>Noir de <a href="/wiki/Li%C3%A8ge" title="Liège">liège</a></i>, <i>Noir de <a href="/wiki/H%C3%AAtre_commun" title="Hêtre commun">hêtre</a></i>. Il produit des noirs légèrement brunâtres, moins denses que les noirs de fumée.</li> <li><b><a href="/wiki/Graphite" title="Graphite">Graphite</a></b> (PBk10) : un carbone cristallin pur de teinte gris foncé, utilisé dans les mines de crayon (<a href="#PRV1">PRV<sub>1</sub></a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 356).</li> <li><b><a href="/wiki/Oxyde_de_fer" title="Oxyde de fer">Oxyde de fer</a> noir</b> ou <b><a href="/wiki/Couleurs_de_Mars" title="Couleurs de Mars">Noir de Mars</a></b> (PBk11) : équivalent synthétique de la <a href="/wiki/Magn%C3%A9tite" title="Magnétite">magnétite</a>, il produit des noirs fins, neutres et denses, plus intenses que les noirs de charbon.</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Noir_spinelle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Noir spinelle (page inexistante)">Noir spinelle</a></b> (PBk28) : mélange d'oxydes métalliques (<a href="/wiki/Cuivre" title="Cuivre">cuivre</a>, <a href="/wiki/Chrome" title="Chrome">chrome</a>, <a href="/wiki/Mangan%C3%A8se" title="Manganèse">manganèse</a>)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pigment_synthétique_d'origine_animale"><span id="Pigment_synth.C3.A9tique_d.27origine_animale"></span>Pigment synthétique d'origine animale</h3></div> <ul><li><b><a href="/wiki/Noir_d%27ivoire" class="mw-redirect" title="Noir d'ivoire">Noir d'ivoire</a></b> ou <b>noir d'os</b> (PBk9) : obtenu par calcination d'os durs (ivoire, bois de cerf, de rhinocéros). Aussi connu sous les noms de : <i>Noir de velours</i>, <i>Elephantinum</i>, <i>Noir animal</i>. Un noir brunâtre, plus chaud que les noirs de carbone et très docile en mélanges car peu colorant.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pigments_organiques_de_synthèse"><span id="Pigments_organiques_de_synth.C3.A8se"></span>Pigments organiques de synthèse</h3></div> <ul><li>Noir d'<a href="/wiki/Aniline" title="Aniline">aniline</a> (PBk1) : par oxydation d'un sel d'aniline, a été utilisé pour les encres d'imprimerie, sert pour les peintures d'instruments d'optique ou les laques noir profond des instruments de musique (<a href="#PRV1">PRV<sub>1</sub></a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 201).</li> <li>Noir de <a href="/wiki/P%C3%A9ryl%C3%A8ne" title="Pérylène">pérylène</a> (Pbk31) : un noir verdâtre.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Supernoirs">Supernoirs</h3></div> <p>Les noirs les plus profonds sont obtenus par des <a href="/wiki/Traitement_de_surface" title="Traitement de surface">traitements de surface</a> à <a href="/wiki/Nanotechnologie" title="Nanotechnologie">très petite échelle</a>, qui assurent une <a href="/wiki/Absorption_(optique)" title="Absorption (optique)">absorption</a> maximale de la lumière incidente par la multiplication des <a href="/wiki/R%C3%A9flexion_(optique)" title="Réflexion (optique)">réflexions</a> dans les couches superficielles des objets. </p> <ul><li>Les taches noires de l'abdomen des mâles des <a href="/wiki/Maratus" title="Maratus">araignées-paons</a> <i><a href="/wiki/Maratus_speciosus" title="Maratus speciosus">Maratus speciosus</a></i> et <i><a href="/w/index.php?title=Maratus_karrie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maratus karrie (page inexistante)">Maratus karrie</a></i> absorbent plus de 99,5 % de la lumière visible. Ce supernoir est dû à la présence d'un réseau de bosses microscopiques en forme de lentilles, dont les couches sous-jacentes contiennent des pigments<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Le <i><a href="/w/index.php?title=Super_black&action=edit&redlink=1" class="new" title="Super black (page inexistante)">super black</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/super_black" class="extiw" title="en:super black"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « super black »">(en)</span></a></i>, développé par le <a href="/wiki/National_Physical_Laboratory" title="National Physical Laboratory">National Physical Laboratory</a> <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">britannique</a>, est obtenu par <a href="/wiki/Eau-forte" title="Eau-forte">attaque acide</a> d'un <a href="/wiki/Alliage" title="Alliage">alliage</a> de <a href="/wiki/Nickel" title="Nickel">nickel</a> et de <a href="/wiki/Phosphore" title="Phosphore">phosphore</a>. Il a une absorbance d'au moins 99,5 %.</li> <li>Certaines parties du plumage du <a href="/wiki/Paradisier_de_Wahnes" title="Paradisier de Wahnes">Paradisier de Wahnes</a> (<i>Parotia wahnesi</i>) mâle ont un coefficient d'absorption de la lumière visible compris entre 99,69 et 99,95 %, grâce aux picots micrométriques des <a href="/wiki/Plume#Structure_de_base" title="Plume">barbules</a> de ses plumes<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Le <a href="/wiki/Vantablack" title="Vantablack">Vantablack</a>, mis au point en 2012 par <a href="/w/index.php?title=Surrey_Nanosystems&action=edit&redlink=1" class="new" title="Surrey Nanosystems (page inexistante)">Surrey Nanosystems</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Surrey_Nanosystems" class="extiw" title="en:Surrey Nanosystems"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « Surrey Nanosystems »">(en)</span></a>, est fait de <a href="/wiki/Nanotube_de_carbone" title="Nanotube de carbone">nanotubes de carbone</a> agencés verticalement et serrés les uns contre les autres comme les arbres d'une forêt. Déposé à la surface d'un objet, il lui confère la couleur noire la plus profonde jamais réalisée, avec un coefficient d'absorption de 99,965 %<sup id="cite_ref-PLSjuin2019_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-PLSjuin2019-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Des équipes rivales développent des matériaux analogues.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Usages">Usages</h2></div> <ul><li>Les <a href="/wiki/Panneaux_solaires_thermiques" class="mw-redirect" title="Panneaux solaires thermiques">panneaux solaires thermiques</a> et de nombreux dispositifs assimilés (moquette solaire...) sont noirs sous une plaque de verre car les pigments noirs absorbent fortement l'infrarouge, et quand ils sont peu réflexifs (surface hyper-mate) une grande partie du spectre lumineux.</li> <li>Le constructeur de voitures <a href="/wiki/Henry_Ford" title="Henry Ford">Henry Ford</a> est célèbre pour avoir dit de son <a href="/wiki/Ford_T" title="Ford T">Modèle T</a>, première voiture construite en masse pour être vendue à un prix accessible, vers 1920 : <span class="citation">« vous pouvez choisir la couleur que vous souhaitez à condition que ce soit le noir<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> »</span>. Pour réduire les coûts en s'affranchissant de la nécessité d'avoir plusieurs bains de peinture, une seule teinte devait être choisie, et le constructeur estima que le noir était la plus convenable.</li> <li>La couleur noire la plus lisible sur toute surface claire, c'est pourquoi elle sert pour l'écriture, et pour l'<a href="/wiki/Imprimerie" title="Imprimerie">imprimerie</a>, y compris <a href="/wiki/Imprimante" title="Imprimante">imprimantes</a> monochromes et pour les <a href="/wiki/Photocopieur" title="Photocopieur">photocopieurs</a>. C'est la couleur principale des documents administratifs, des <a href="/wiki/Annonce_l%C3%A9gale" title="Annonce légale">annonces légales</a>, des affichages légaux. L'impression noire sur papier blanc est réservée en France aux affichages officiels de l'État et de l'administration.</li> <li>Par <a href="/wiki/M%C3%A9tonymie" title="Métonymie">métonymie</a>, le « cinéma noir » désigne un genre cinématographique indépendant, né aux États-Unis, où les acteurs sont majoritairement noirs.</li> <li>Vêtements noirs et maquillage noir sont les signes distinctifs du mouvement gothique.</li> <li>On entend par « viande noire » la chair des chevreuils, daims, sangliers, cerfs et ours (On a aussi la viande <a href="/wiki/Rouge" title="Rouge">rouge</a> et la viande blanche).</li> <li>Une <i>série noire</i> est une succession de malheurs ; jouant avec ce sens, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Gallimard" title="Éditions Gallimard">Gallimard</a> en a fait le nom d'une collection de romans policiers et de <a href="/wiki/Roman_noir" title="Roman noir">romans noirs</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Codes_de_couleurs">Codes de couleurs</h3></div> <ul><li>Dans le code de couleurs des résistances électriques et des condensateurs, la couleur noire correspond au chiffre 0, au multiplicateur ×1 et à un coefficient de température de 200 <abbr class="abbr" title="partie par million">ppm</abbr>. Dans la norme <a href="/wiki/CEI_60757" class="mw-redirect" title="CEI 60757">CEI 60757</a>, on le nomme BK (abréviation de black) ;</li> <li><b><a href="/wiki/Ceinture_dans_les_bud%C5%8D" title="Ceinture dans les budō">Ceinture noire</a></b> : grade du <a href="/wiki/Judo" title="Judo">judo</a> et du <a href="/wiki/Karat%C3%A9" title="Karaté">karaté</a>, correspondant au <abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr> dan (<abbr class="abbr" title="Dixième">10<sup>e</sup></abbr> niveau) et suivants. Elle suit la <a href="/wiki/Ceinture_marron" class="mw-redirect" title="Ceinture marron">ceinture marron</a> ;</li> <li>Le <a href="/wiki/Ski" title="Ski">ski</a> : en Europe, les <a href="/wiki/Piste_de_ski" title="Piste de ski">pistes</a> les plus difficiles sont représentées par des flèches noires.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Galerie">Galerie</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dans_la_nature">Dans la nature</h3></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Blackcatsneaking.JPG" class="mw-file-description" title="Chat noir"><img alt="Chat noir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Blackcatsneaking.JPG/120px-Blackcatsneaking.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Blackcatsneaking.JPG/180px-Blackcatsneaking.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Blackcatsneaking.JPG/240px-Blackcatsneaking.JPG 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Noir_(chat)" class="mw-redirect" title="Noir (chat)">Chat noir</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Carrion_Crow_Corvus_corone.jpg" class="mw-file-description" title="corbeau (Corvus corax)"><img alt="corbeau (Corvus corax)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Carrion_Crow_Corvus_corone.jpg/120px-Carrion_Crow_Corvus_corone.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Carrion_Crow_Corvus_corone.jpg/180px-Carrion_Crow_Corvus_corone.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Carrion_Crow_Corvus_corone.jpg/240px-Carrion_Crow_Corvus_corone.jpg 2x" data-file-width="2100" data-file-height="1400" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Corbeau" title="Corbeau">corbeau</a> (<i>Corvus corax</i>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Friesian_Stallion.jpg" class="mw-file-description" title="Cheval noir"><img alt="Cheval noir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Friesian_Stallion.jpg/120px-Friesian_Stallion.jpg" decoding="async" width="91" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Friesian_Stallion.jpg/250px-Friesian_Stallion.jpg 1.5x" data-file-width="619" data-file-height="812" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Cheval <a href="/wiki/Noir_(cheval)" class="mw-redirect" title="Noir (cheval)">noir</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Redback_frontal_view.jpg" class="mw-file-description" title="Veuve noire à dos rouge (Latrodectus hasselti)"><img alt="Veuve noire à dos rouge (Latrodectus hasselti)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Redback_frontal_view.jpg/120px-Redback_frontal_view.jpg" decoding="async" width="120" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Redback_frontal_view.jpg/180px-Redback_frontal_view.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Redback_frontal_view.jpg/240px-Redback_frontal_view.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="641" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Latrodectus_hasselti" title="Latrodectus hasselti">Veuve noire à dos rouge</a> <i>(Latrodectus hasselti)</i></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Black_slug_ARJ.jpeg" class="mw-file-description" title="Limace noire"><img alt="Limace noire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Black_slug_ARJ.jpeg/120px-Black_slug_ARJ.jpeg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Black_slug_ARJ.jpeg/250px-Black_slug_ARJ.jpeg 1.5x" data-file-width="1131" data-file-height="846" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Limace" title="Limace">Limace</a> noire</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Truffe_noire_du_P%C3%A9rigord.jpg" class="mw-file-description" title="Truffe noire du Périgord"><img alt="Truffe noire du Périgord" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Truffe_noire_du_P%C3%A9rigord.jpg/120px-Truffe_noire_du_P%C3%A9rigord.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Truffe_noire_du_P%C3%A9rigord.jpg/250px-Truffe_noire_du_P%C3%A9rigord.jpg 1.5x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Truffe_(champignon)" title="Truffe (champignon)">Truffe</a> noire du Périgord</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Coal_anthracite.jpg" class="mw-file-description" title="Anthracite"><img alt="Anthracite" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Coal_anthracite.jpg/120px-Coal_anthracite.jpg" decoding="async" width="120" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Coal_anthracite.jpg/180px-Coal_anthracite.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Coal_anthracite.jpg/240px-Coal_anthracite.jpg 2x" data-file-width="360" data-file-height="337" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Anthracite" title="Anthracite">Anthracite</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Mineral_Lignito_GDFL028.jpg" class="mw-file-description" title="Charbon"><img alt="Charbon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Mineral_Lignito_GDFL028.jpg/120px-Mineral_Lignito_GDFL028.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Mineral_Lignito_GDFL028.jpg/180px-Mineral_Lignito_GDFL028.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Mineral_Lignito_GDFL028.jpg/240px-Mineral_Lignito_GDFL028.jpg 2x" data-file-width="1168" data-file-height="875" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Charbon" title="Charbon">Charbon</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Graphit_01.jpg" class="mw-file-description" title="Graphite"><img alt="Graphite" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Graphit_01.jpg/120px-Graphit_01.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Graphit_01.jpg/250px-Graphit_01.jpg 1.5x" data-file-width="1613" data-file-height="1210" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Graphite" title="Graphite">Graphite</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Objets_fabriqués"><span id="Objets_fabriqu.C3.A9s"></span>Objets fabriqués</h3></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Steve_Maddens.jpg" class="mw-file-description" title="Le noir est une couleur standard pour les chaussures d'homme"><img alt="Le noir est une couleur standard pour les chaussures d'homme" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Steve_Maddens.jpg/120px-Steve_Maddens.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Steve_Maddens.jpg/250px-Steve_Maddens.jpg 1.5x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Le noir est une couleur standard pour les <a href="/wiki/Chaussure" title="Chaussure">chaussures</a> d'homme</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Cassock.jpg" class="mw-file-description" title="Soutane portée par un prêtre anglican"><img alt="Soutane portée par un prêtre anglican" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Cassock.jpg/90px-Cassock.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Cassock.jpg/135px-Cassock.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Cassock.jpg/180px-Cassock.jpg 2x" data-file-width="480" data-file-height="640" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Soutane" title="Soutane">Soutane</a> portée par un prêtre <a href="/wiki/Anglicanisme" title="Anglicanisme">anglican</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Mourning_dress,_19th_century.JPG" class="mw-file-description" title="Vêtement de deuil XIXe siècle"><img alt="Vêtement de deuil XIXe siècle" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Mourning_dress%2C_19th_century.JPG/80px-Mourning_dress%2C_19th_century.JPG" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Mourning_dress%2C_19th_century.JPG/120px-Mourning_dress%2C_19th_century.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Mourning_dress%2C_19th_century.JPG/160px-Mourning_dress%2C_19th_century.JPG 2x" data-file-width="800" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/V%C3%AAtement" title="Vêtement">Vêtement</a> de <a href="/wiki/Deuil" title="Deuil">deuil</a> <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Policier-DARD-p1030170.jpg" class="mw-file-description" title="Tenue d'un membre du Détachement d'Action Rapide et de Dissuasion"><img alt="Tenue d'un membre du Détachement d'Action Rapide et de Dissuasion" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Policier-DARD-p1030170.jpg/74px-Policier-DARD-p1030170.jpg" decoding="async" width="74" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Policier-DARD-p1030170.jpg/111px-Policier-DARD-p1030170.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Policier-DARD-p1030170.jpg/147px-Policier-DARD-p1030170.jpg 2x" data-file-width="1380" data-file-height="2244" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Tenue d'un membre du Détachement d'Action Rapide et de Dissuasion</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:B%C3%BA%C3%B0ir1Sn%C3%A6fellsnes.JPG" class="mw-file-description" title="Chapelle noire en Islande"><img alt="Chapelle noire en Islande" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/B%C3%BA%C3%B0ir1Sn%C3%A6fellsnes.JPG/120px-B%C3%BA%C3%B0ir1Sn%C3%A6fellsnes.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/B%C3%BA%C3%B0ir1Sn%C3%A6fellsnes.JPG/180px-B%C3%BA%C3%B0ir1Sn%C3%A6fellsnes.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/B%C3%BA%C3%B0ir1Sn%C3%A6fellsnes.JPG/240px-B%C3%BA%C3%B0ir1Sn%C3%A6fellsnes.JPG 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Chapelle noire en <a href="/wiki/Islande" title="Islande">Islande</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Funeral_Carriage.JPG" class="mw-file-description" title="Corbillard d'autrefois"><img alt="Corbillard d'autrefois" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Funeral_Carriage.JPG/120px-Funeral_Carriage.JPG" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Funeral_Carriage.JPG/180px-Funeral_Carriage.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Funeral_Carriage.JPG/240px-Funeral_Carriage.JPG 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Corbillard" title="Corbillard">Corbillard</a> d'autrefois</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:ChessSet.jpg" class="mw-file-description" title="Les noirs et les blancs aux échecs"><img alt="Les noirs et les blancs aux échecs" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/ChessSet.jpg/120px-ChessSet.jpg" decoding="async" width="120" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/ChessSet.jpg/180px-ChessSet.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/ChessSet.jpg/240px-ChessSet.jpg 2x" data-file-width="828" data-file-height="762" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Les noirs et les blancs aux <a href="/wiki/%C3%89checs" title="Échecs">échecs</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Altreifen_17032007_01.jpg" class="mw-file-description" title="Tas de pneus"><img alt="Tas de pneus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Altreifen_17032007_01.jpg/120px-Altreifen_17032007_01.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Altreifen_17032007_01.jpg/250px-Altreifen_17032007_01.jpg 1.5x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Tas de <a href="/wiki/Pneumatique_(v%C3%A9hicule)" title="Pneumatique (véhicule)">pneus</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Music-quarternote.png" class="mw-file-description" title="La noire (notation musicale)"><img alt="La noire (notation musicale)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Music-quarternote.png/120px-Music-quarternote.png" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Music-quarternote.png/180px-Music-quarternote.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/Music-quarternote.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">La <a href="/wiki/Noire_(musique)" title="Noire (musique)">noire</a> (notation musicale)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Aceofspades.svg" class="mw-file-description" title="As de pique"><img alt="As de pique" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aceofspades.svg/90px-Aceofspades.svg.png" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aceofspades.svg/135px-Aceofspades.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aceofspades.svg/180px-Aceofspades.svg.png 2x" data-file-width="607" data-file-height="807" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/As_de_pique" title="As de pique">As de pique</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Black_flag_waving.svg" class="mw-file-description" title="Le drapeau noir de l'anarchisme"><img alt="Le drapeau noir de l'anarchisme" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Black_flag_waving.svg/120px-Black_flag_waving.svg.png" decoding="async" width="111" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Black_flag_waving.svg/167px-Black_flag_waving.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Black_flag_waving.svg/223px-Black_flag_waving.svg.png 2x" data-file-width="249" data-file-height="268" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Le <a href="/wiki/Drapeau" title="Drapeau">drapeau</a> noir de l'<a href="/wiki/Anarchisme" title="Anarchisme">anarchisme</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Wipperf%C3%BCrth_Kreuzberg_-_Sankt_Johannes_09_ies.jpg" class="mw-file-description" title="Vierge noire de Wipperfürth"><img alt="Vierge noire de Wipperfürth" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Wipperf%C3%BCrth_Kreuzberg_-_Sankt_Johannes_09_ies.jpg/120px-Wipperf%C3%BCrth_Kreuzberg_-_Sankt_Johannes_09_ies.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Wipperf%C3%BCrth_Kreuzberg_-_Sankt_Johannes_09_ies.jpg/250px-Wipperf%C3%BCrth_Kreuzberg_-_Sankt_Johannes_09_ies.jpg 1.5x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Vierge_noire" title="Vierge noire">Vierge noire</a> de <a href="/wiki/Wipperf%C3%BCrth" title="Wipperfürth">Wipperfürth</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Liquorice_wheels.jpg" class="mw-file-description" title="Rouleaux de réglisse"><img alt="Rouleaux de réglisse" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Liquorice_wheels.jpg/120px-Liquorice_wheels.jpg" decoding="async" width="120" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Liquorice_wheels.jpg/180px-Liquorice_wheels.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Liquorice_wheels.jpg/240px-Liquorice_wheels.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="875" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Rouleaux de <a href="/wiki/R%C3%A9glisse" title="Réglisse">réglisse</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flickr_-_cyclonebill_-_Spaghetti_i_bl%C3%A6kspruttebl%C3%A6k.jpg" class="mw-file-description" title="Pâtes noires teintées à l'encre de seiche"><img alt="Pâtes noires teintées à l'encre de seiche" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Flickr_-_cyclonebill_-_Spaghetti_i_bl%C3%A6kspruttebl%C3%A6k.jpg/120px-Flickr_-_cyclonebill_-_Spaghetti_i_bl%C3%A6kspruttebl%C3%A6k.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Flickr_-_cyclonebill_-_Spaghetti_i_bl%C3%A6kspruttebl%C3%A6k.jpg/180px-Flickr_-_cyclonebill_-_Spaghetti_i_bl%C3%A6kspruttebl%C3%A6k.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Flickr_-_cyclonebill_-_Spaghetti_i_bl%C3%A6kspruttebl%C3%A6k.jpg/240px-Flickr_-_cyclonebill_-_Spaghetti_i_bl%C3%A6kspruttebl%C3%A6k.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/P%C3%A2tes_alimentaires" title="Pâtes alimentaires">Pâtes</a> noires teintées à l'<a href="/wiki/Encre" title="Encre">encre</a> de <a href="/wiki/Sepiida" title="Sepiida">seiche</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Chocolate_chips.jpg" class="mw-file-description" title="Pépites de chocolat noir"><img alt="Pépites de chocolat noir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Chocolate_chips.jpg/120px-Chocolate_chips.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Chocolate_chips.jpg/180px-Chocolate_chips.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Chocolate_chips.jpg/240px-Chocolate_chips.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2250" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Pépites de <a href="/wiki/Chocolat_noir" title="Chocolat noir">chocolat noir</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Asphalt_base.jpg" class="mw-file-description" title="Couche d'asphalte"><img alt="Couche d'asphalte" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Asphalt_base.jpg/120px-Asphalt_base.jpg" decoding="async" width="120" height="93" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Asphalt_base.jpg/250px-Asphalt_base.jpg 1.5x" data-file-width="1097" data-file-height="851" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Couche d'<a href="/wiki/Asphalte" title="Asphalte">asphalte</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quelques_drapeaux_et_pavillons">Quelques drapeaux et pavillons</h3></div> <p>Peu d'institutions ont adopté un pavillon à dominante noire. Le <i><span class="page_h"><a href="/wiki/Drapeau_noir" title="Drapeau noir">drapeau noir</a></span></i> uni est un emblème de révoltés, de pirates et d'anarchistes. Le noir peut servir dans un <a href="/wiki/Drapeau_tricolore" title="Drapeau tricolore">drapeau tricolore</a> ; le noir mi-partie est rare. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg" class="mw-file-description" title="Gwenn ha du, drapeau de Bretagne"><img alt="Gwenn ha du, drapeau de Bretagne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Brittany_%28Gwenn_ha_du%29.svg/120px-Flag_of_Brittany_%28Gwenn_ha_du%29.svg.png" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Brittany_%28Gwenn_ha_du%29.svg/250px-Flag_of_Brittany_%28Gwenn_ha_du%29.svg.png 1.5x" data-file-width="1350" data-file-height="900" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Gwenn ha du, drapeau de <a href="/wiki/Bretagne" title="Bretagne">Bretagne</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Cornwall.svg" class="mw-file-description" title="Croix de saint Piran, drapeau de Cornouailles"><img alt="Croix de saint Piran, drapeau de Cornouailles" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Cornwall.svg/120px-Flag_of_Cornwall.svg.png" decoding="async" width="120" height="72" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Cornwall.svg/180px-Flag_of_Cornwall.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Cornwall.svg/240px-Flag_of_Cornwall.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="300" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Croix de saint Piran, drapeau de <a href="/wiki/Cornouailles" title="Cornouailles">Cornouailles</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Pahang.svg" class="mw-file-description" title="Pahang, (Malaisie)"><img alt="Pahang, (Malaisie)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Flag_of_Pahang.svg/120px-Flag_of_Pahang.svg.png" decoding="async" width="120" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Flag_of_Pahang.svg/180px-Flag_of_Pahang.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Flag_of_Pahang.svg/240px-Flag_of_Pahang.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Pahang" title="Pahang">Pahang</a>, (<a href="/wiki/Malaisie" title="Malaisie">Malaisie</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Terengganu.svg" class="mw-file-description" title="Terengganu, (Malaisie)"><img alt="Terengganu, (Malaisie)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Flag_of_Terengganu.svg/120px-Flag_of_Terengganu.svg.png" decoding="async" width="120" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Flag_of_Terengganu.svg/180px-Flag_of_Terengganu.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Flag_of_Terengganu.svg/240px-Flag_of_Terengganu.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Terengganu" title="Terengganu">Terengganu</a>, (<a href="/wiki/Malaisie" title="Malaisie">Malaisie</a>)</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2></div> <div class="references-small decimal" style="column-width:35em;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Souriau2010"><span class="ouvrage" id="Anne_Souriau2010">Anne <span class="nom_auteur">Souriau</span> (dir.), <cite class="italique">Vocabulaire d'esthétique : par <a href="/wiki/%C3%89tienne_Souriau" title="Étienne Souriau">Étienne Souriau</a> (1892-1979)</cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">PUF</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Quadrige », <time>2010</time>, <abbr class="abbr" title="troisième">3<sup>e</sup></abbr> <abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr> <abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 1990), 1493 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-057369-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-057369-2"><span class="nowrap">978-2-13-057369-2</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 1130 « Noir »<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Vocabulaire+d%27esth%C3%A9tique&rft.place=Paris&rft.pub=PUF&rft.edition=3&rft.stitle=par+%5B%5B%C3%89tienne+Souriau%5D%5D+%281892-1979%29&rft.aulast=Souriau&rft.aufirst=Anne&rft.date=2010&rft.pages=1130+%C2%AB+Noir+%C2%BB&rft.tpages=1493&rft.isbn=978-2-13-057369-2&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Pastoureau2008">Pastoureau 2008</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 101 <small>[<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=pFt1DQAAQBAJ&pg=PT101#v=onepage&q&f=false">lire en ligne</a>]</small></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bougueret1888"><span class="ouvrage" id="A._Bougueret1888">A. <span class="nom_auteur">Bougueret</span>, <cite style="font-style:normal">« Leçons de choses — Lavis »</cite>, dans <a href="/wiki/Ferdinand_Buisson" title="Ferdinand Buisson">Ferdinand Buisson</a> (dir.), <cite class="italique">Dictionnaire de pédagogie et d'instruction primaire. Partie 2</cite>, <abbr class="abbr" title="tome">t.</abbr> 2, Paris, Hachette, <time>1888</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k242404/f137">lire en ligne</a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 1133<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=Dictionnaire+de+p%C3%A9dagogie+et+d%27instruction+primaire.+Partie+2&rft.atitle=Le%C3%A7ons+de+choses+%E2%80%94+Lavis&rft.place=Paris&rft.pub=Hachette&rft.aulast=Bougueret&rft.aufirst=A.&rft.date=1888&rft.pages=1133&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Romano2010"><span class="ouvrage" id="Claude_Romano2010"><a href="/wiki/Claude_Romano" title="Claude Romano">Claude <span class="nom_auteur">Romano</span></a>, <cite class="italique">De la couleur : cours</cite>, Paris, Éditions de la Transparence, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Philosophie », <time>2010</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=De+la+couleur&rft.place=Paris&rft.pub=%C3%89ditions+de+la+Transparence&rft.stitle=cours&rft.aulast=Romano&rft.aufirst=Claude&rft.date=2010&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-TLF-5"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-TLF_5-0">a</a> et <a href="#cite_ref-TLF_5-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Tr%C3%A9sor_de_la_langue_fran%C3%A7aise" title="Trésor de la langue française">Trésor de la langue française</a>, <span class="ouvrage">« <a rel="nofollow" class="external text" href="http://atilf.atilf.fr/"><cite style="font-style:normal;">Trésor de la langue française informatisé</cite></a> »</span>, « Couleur ».</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Castel1740"><span class="ouvrage" id="Louis-Bertrand_Castel1740"><a href="/wiki/Louis-Bertrand_Castel" class="mw-redirect" title="Louis-Bertrand Castel">Louis-Bertrand <span class="nom_auteur">Castel</span></a>, <cite class="italique">L'optique des couleurs : fondée sur les simples observations & tournée sur-tout à la pratique de la peinture, de la teinture & des autres arts coloristes</cite>, Paris, Briasson, <time>1740</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k107986x">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=L%27optique+des+couleurs&rft.place=Paris&rft.pub=Briasson&rft.stitle=fond%C3%A9e+sur+les+simples+observations+%26+tourn%C3%A9e+sur-tout+%C3%A0+la+pratique+de+la+peinture%2C+de+la+teinture+%26+des+autres+arts+coloristes&rft.aulast=Castel&rft.aufirst=Louis-Bertrand&rft.date=1740&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Rosenstiehl1913"><span class="ouvrage" id="Auguste_Rosenstiehl1913">Auguste <span class="nom_auteur">Rosenstiehl</span>, <cite class="italique">Traité de la couleur au point de vue physique, physiologique et esthétique, comprenant l'exposé de l'état actuel de la question de l'harmonie des couleurs</cite>, Paris, H. Dunod, E. Pinat, <time>1913</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k919147/f236.">lire en ligne</a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 221<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Trait%C3%A9+de+la+couleur+au+point+de+vue+physique%2C+physiologique+et+esth%C3%A9tique%2C+comprenant+l%27expos%C3%A9+de+l%27%C3%A9tat+actuel+de+la+question+de+l%27harmonie+des+couleurs&rft.place=Paris&rft.pub=H.+Dunod%2C+E.+Pinat&rft.aulast=Rosenstiehl&rft.aufirst=Auguste&rft.date=1913&rft.pages=221&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Durup1949"><span class="ouvrage" id="Gustave_Durup1949">Gustave <span class="nom_auteur">Durup</span>, « <cite style="font-style:normal">Progrès conjoints des idées et du langage dans les sciences de la couleur</cite> », <i>L'année psychologique</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 47-48,‎ <time>1949</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">213-229</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://persee.fr/doc/psy_0003-5033_1946_num_47_1_8290">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Progr%C3%A8s+conjoints+des+id%C3%A9es+et+du+langage+dans+les+sciences+de+la+couleur&rft.jtitle=L%27ann%C3%A9e+psychologique&rft.aulast=Durup&rft.aufirst=Gustave&rft.date=1949&rft.volume=47-48&rft.pages=213-229&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>. Ce volume est daté 1946, mais l'auteur mentionne les réunions de 1948, et apporte en 1952 des précisions à cet article <span class="citation">« publié il y a trois ans »</span>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Portal1837"><span class="ouvrage" id="Frédéric_Portal1837">Frédéric <span class="nom_auteur">Portal</span>, <cite class="italique">Des couleurs symboliques dans l'Antiquité, le Moyen Âge et les temps modernes</cite>, Paris, <time>1837</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=DHpbAAAAQAAJ">lire en ligne</a>)</small>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">167-180</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Des+couleurs+symboliques+dans+l%27Antiquit%C3%A9%2C+le+Moyen+%C3%82ge+et+les+temps+modernes&rft.place=Paris&rft.aulast=Portal&rft.aufirst=Fr%C3%A9d%C3%A9ric&rft.date=1837&rft.pages=167-180&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>, <span class="ouvrage" id="Humbert_de_Superville1827"><span class="ouvrage" id="David_Pierre_Giottino_Humbert_de_Superville1827">David Pierre Giottino <span class="nom_auteur">Humbert de Superville</span>, <cite class="italique">Essai sur les signes inconditionnels dans l'art</cite>, Leiden, <time>1827</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/superville1827?sid=e39ce9c765472176695e77864aca469d">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Essai+sur+les+signes+inconditionnels+dans+l%27art&rft.place=Leiden&rft.aulast=Humbert+de+Superville&rft.aufirst=David+Pierre+Giottino&rft.date=1827&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span> tout au long.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Portal1857">Portal 1857</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 28, cité par <span class="ouvrage" id="Roque1992"><span class="ouvrage" id="Georges_Roque1992">Georges <span class="nom_auteur">Roque</span>, « <cite style="font-style:normal">Les symbolistes et la couleur</cite> », <i>Revue de l'Art</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 96, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 1,‎ <time>1992</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">70-76</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.persee.fr/doc/rvart_0035-1326_1992_num_96_1_347988">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Les+symbolistes+et+la+couleur&rft.jtitle=Revue+de+l%27Art&rft.issue=1&rft.aulast=Roque&rft.aufirst=Georges&rft.date=1992&rft.volume=96&rft.pages=70-76&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Pastoureau2008">Pastoureau 2008</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 101 ; il semble en fait que Léonard de Vinci ait écrit <span class="citation">« Le blanc n'est pas une couleur »</span> <span class="ouvrage" id="de_Vinci1910"><span class="ouvrage" id="Léonard_de_Vinci1910"><a href="/wiki/L%C3%A9onard_de_Vinci" title="Léonard de Vinci">Léonard de Vinci</a> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr> Joséphin Peladan), <cite class="italique">Les Manuscrits de Léonard de Vinci : les 14 manuscrits de l'Institut de France</cite>, E. Sansot lieu=Paris, <time>1910</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6572241k/f308">lire en ligne</a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 274<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Les+Manuscrits+de+L%C3%A9onard+de+Vinci+%3A+les+14+manuscrits+de+l%27Institut+de+France&rft.pub=E.+Sansot+lieu%3DParis&rft.au=L%C3%A9onard+de+Vinci&rft.date=1910&rft.pages=274&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Souriau2010-12"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Souriau2010_12-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Souriau2010_12-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Souriau2010">Souriau 2010</a>. </span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bergeon-LangleCurie2009"><span class="ouvrage" id="Ségolène_Bergeon-LanglePierre_Curie2009">Ségolène <span class="nom_auteur">Bergeon-Langle</span> et Pierre <span class="nom_auteur">Curie</span>, <cite class="italique">Peinture et dessin, Vocabulaire typologique et technique</cite>, Paris, Editions du patrimoine, <time>2009</time>, 1249 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7577-0065-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7577-0065-5"><span class="nowrap">978-2-7577-0065-5</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 47<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Peinture+et+dessin%2C+Vocabulaire+typologique+et+technique&rft.place=Paris&rft.pub=Editions+du+patrimoine&rft.aulast=Bergeon-Langle&rft.aufirst=S%C3%A9gol%C3%A8ne&rft.au=Curie%2C+Pierre&rft.date=2009&rft.pages=47&rft.tpages=1249&rft.isbn=978-2-7577-0065-5&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Gilot1965"><span class="ouvrage" id="Françoise_Gilot1965"><a href="/wiki/Fran%C3%A7oise_Gilot" title="Françoise Gilot">Françoise <span class="nom_auteur">Gilot</span></a>, <cite class="italique">Vivre avec Picasso</cite>, Paris, <a href="/wiki/Calmann-L%C3%A9vy" title="Calmann-Lévy">Calmann-Lévy</a>, <time>1965</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Vivre+avec+Picasso&rft.place=Paris&rft.pub=Calmann-L%C3%A9vy&rft.aulast=Gilot&rft.aufirst=Fran%C3%A7oise&rft.date=1965&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>, cité dans <a href="#Matisse1992">Matisse 1992</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 202.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Roque2018"><span class="ouvrage" id="Georges_Roque2018">Georges <span class="nom_auteur">Roque</span>, <cite class="italique">Quand la lumière devient couleur</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Gallimard" title="Éditions Gallimard">Gallimard</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Art et artistes », <time>2018</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 84<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Quand+la+lumi%C3%A8re+devient+couleur&rft.place=Paris&rft.pub=Gallimard&rft.aulast=Roque&rft.aufirst=Georges&rft.date=2018&rft.pages=84&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Vollard1938"><span class="ouvrage" id="Ambroise_Vollard1938"><a href="/wiki/Ambroise_Vollard" title="Ambroise Vollard">Ambroise <span class="nom_auteur">Vollard</span></a>, <cite class="italique">En écoutant Cézanne, Degas, Renoir</cite>, Paris, <time>1938</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9691807q/f228">lire en ligne</a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 208<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=En+%C3%A9coutant+C%C3%A9zanne%2C+Degas%2C+Renoir&rft.place=Paris&rft.aulast=Vollard&rft.aufirst=Ambroise&rft.date=1938&rft.pages=208&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Matisse1992"><span class="ouvrage" id="Henri_Matisse1992"><a href="/wiki/Henri_Matisse" title="Henri Matisse">Henri <span class="nom_auteur">Matisse</span></a>, <cite style="font-style:normal">« Le noir est une couleur »</cite>, dans <cite class="italique">Henri Matisse, écrits et propos sur l'art</cite>, Paris, Hermann, <time>1992</time> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr> <abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 1972), <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 202<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=Henri+Matisse%2C+%C3%A9crits+et+propos+sur+l%27art&rft.atitle=Le+noir+est+une+couleur&rft.place=Paris&rft.pub=Hermann&rft.aulast=Matisse&rft.aufirst=Henri&rft.date=1992&rft.pages=202&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="BerlinKay1969"><span class="ouvrage" id="Brent_BerlinPaul_Kay1969"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Brent <span class="nom_auteur">Berlin</span> et Paul <span class="nom_auteur">Kay</span>, <cite class="italique" lang="en">Basic Color Terms : Their Universality and Evolution</cite>, Berkeley, Ca, USA, <a href="/wiki/University_of_California_Press" title="University of California Press">University of California Press</a>, <time>1969</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Basic+Color+Terms&rft.place=Berkeley%2C+Ca%2C+USA&rft.pub=University+of+California+Press&rft.stitle=Their+Universality+and+Evolution&rft.aulast=Berlin&rft.aufirst=Brent&rft.au=Kay%2C+Paul&rft.date=1969&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Kestelyn-Loebenstein1971"><span class="ouvrage" id="Annie_Kestelyn-Loebenstein1971">Annie <span class="nom_auteur">Kestelyn-Loebenstein</span>, « <cite style="font-style:normal">Le symbole en science</cite> », <i>Equivalences</i>, <abbr class="abbr" title="numéros">n<sup>os</sup></abbr> 2-2,‎ année 1971, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">20-25</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/equiv_0751-9532_1971_num_2_2_910">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Le+symbole+en+science&rft.jtitle=Equivalences&rft.issue=2-2&rft.aulast=Kestelyn-Loebenstein&rft.aufirst=Annie&rft.date=1971&rft.pages=20-25&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bouhdiba1980"><span class="ouvrage" id="Abdelwahab_Bouhdiba1980">Abdelwahab <span class="nom_auteur">Bouhdiba</span>, « <cite style="font-style:normal">Les Arabes et la couleur</cite> », <i>Cahiers de la Méditerranée</i>, <abbr class="abbr" title="numéros">n<sup>os</sup></abbr> 20-21,‎ <time>1980</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">72-74</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/camed_0395-9317_1980_num_20_1_914">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Les+Arabes+et+la+couleur&rft.jtitle=Cahiers+de+la+M%C3%A9diterran%C3%A9e&rft.issue=20-21&rft.aulast=Bouhdiba&rft.aufirst=Abdelwahab&rft.date=1980&rft.pages=72-74&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Dumoux2007"><span class="ouvrage" id="Raymond_Dumoux2007">Raymond Dumoux, « <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viapictura.over-blog.com/article-7169368.html"><cite style="font-style:normal;">La couleur et l'Islam</cite></a> », <time>2007</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2020-03-16" data-sort-value="2020-03-16">16 mars 2020</time>)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.milleetunefeuilles.fr/signification-couleur-noir">Signification des couleurs : le Noir. Mille et une feuilles</a></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ledifice.net/3083-8.html">Les Luminaires : le Soleil et la Lune. L’Édifice</a></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ryjik1980"><span class="ouvrage" id="Kyril_Ryjik1980">Kyril <span class="nom_auteur">Ryjik</span>, <cite class="italique">L'idiot chinois : Initiation à la lecture des caractères chinois</cite>, Payot, <time>1980</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 127<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=L%27idiot+chinois&rft.pub=Payot&rft.stitle=Initiation+%C3%A0+la+lecture+des+caract%C3%A8res+chinois&rft.aulast=Ryjik&rft.aufirst=Kyril&rft.date=1980&rft.pages=127&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a> </span><span class="reference-text">Pline l'Ancien, <i>Histoire naturelle</i>, Livre XXXV, Traitant de la peinture et des couleurs, chapitre XXV.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="P.2019"><span class="ouvrage" id="I._P.2019">I. P., « <cite style="font-style:normal">Supernoir : l'atout séduction des araignées-paons</cite> », <i><a href="/wiki/Pour_la_science" title="Pour la science">Pour la science</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 501,‎ <time class="nowrap" datetime="2019-07" data-sort-value="2019-07">juillet 2019</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 13<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Supernoir+%3A+l%27atout+s%C3%A9duction+des+araign%C3%A9es-paons&rft.jtitle=Pour+la+science&rft.issue=501&rft.aulast=P.&rft.aufirst=I.&rft.date=2019-07&rft.pages=13&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="McCoyMcCoyMandsbergShneidman2019"><span class="ouvrage" id="Dakota_E._McCoyVictoria_E._McCoyNikolaj_K._MandsbergAnna_V._Shneidman2019"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Dakota E. McCoy, Victoria E. McCoy, Nikolaj K. Mandsberg, Anna V. Shneidman, Joanna Aizenberg <i><abbr class="abbr" title="et alii (et d’autres)">et al.</abbr></i>, « <cite style="font-style:normal" lang="en">Structurally assisted super black in colourful peacock spiders</cite> », <i><span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Proceedings_of_the_Royal_Society" title="Proceedings of the Royal Society">Proceedings of the Royal Society</a> B: Biological Sciences</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr> 286, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 1902,‎ <time class="nowrap" datetime="2019-05-15" data-sort-value="2019-05-15">15 mai 2019</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">1-9</span>, article <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 20190589 <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a> <span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1098/rspb.2019.0589">10.1098/rspb.2019.0589</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Structurally+assisted+super+black+in+colourful+peacock+spiders&rft.jtitle=Proceedings+of+the+Royal+Society+B%3A+Biological+Sciences&rft.issue=1902&rft.aulast=McCoy&rft.aufirst=Dakota+E.&rft.au=Victoria+E.+McCoy&rft.au=Nikolaj+K.+Mandsberg&rft.au=Anna+V.+Shneidman&rft.au=Joanna+Aizenberg&rft.date=2019-05-15&rft.volume=286&rft.pages=1-9&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frspb.2019.0589&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="MoreauBennet2021"><span class="ouvrage" id="Antoine_MoreauPauline_Bennet2021">Antoine Moreau et Pauline Bennet, « <cite style="font-style:normal">Quand la photonique s'inspire du vivant</cite> », <i><a href="/wiki/Pour_la_science" title="Pour la science">Pour la science</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 523,‎ <time class="nowrap" datetime="2021-05" data-sort-value="2021-05">mai 2021</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">54-62</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Quand+la+photonique+s%27inspire+du+vivant&rft.jtitle=Pour+la+science&rft.issue=523&rft.aulast=Moreau&rft.aufirst=Antoine&rft.au=Pauline+Bennet&rft.date=2021-05&rft.pages=54-62&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-PLSjuin2019-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PLSjuin2019_29-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="CourtyKierlik2019"><span class="ouvrage" id="Jean-Michel_CourtyÉdouard_Kierlik2019"><a href="/wiki/Jean-Michel_Courty" title="Jean-Michel Courty">Jean-Michel Courty</a> et Édouard Kierlik, « <cite style="font-style:normal">Du noir presque parfait</cite> », <i><a href="/wiki/Pour_la_science" title="Pour la science">Pour la science</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 500,‎ <time class="nowrap" datetime="2019-06" data-sort-value="2019-06">juin 2019</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">88-90</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Du+noir+presque+parfait&rft.jtitle=Pour+la+science&rft.issue=500&rft.aulast=Courty&rft.aufirst=Jean-Michel&rft.au=%C3%89douard+Kierlik&rft.date=2019-06&rft.pages=88-90&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a> </span><span class="reference-text">(<a href="#PRV3">PRV<sub>3</sub></a>)</span> </li> </ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia :</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Black?uselang=fr">Noir</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/noir" class="extiw" title="wikt:noir">noir</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Mollard-Desfour2010"><span class="ouvrage" id="Annie_Mollard-Desfour2010"><a href="/wiki/Annie_Mollard-Desfour" title="Annie Mollard-Desfour">Annie <span class="nom_auteur">Mollard-Desfour</span></a>, <cite class="italique">Le Noir : Dictionnaire des mots et expressions de couleur. <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> et <abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècles</cite>, <a href="/wiki/CNRS_%C3%89ditions" title="CNRS Éditions">CNRS éditions</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Dictionnaires », <time>2010</time> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr> <abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 2005)<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Le+Noir&rft.pub=CNRS+%C3%A9ditions&rft.stitle=Dictionnaire+des+mots+et+expressions+de+couleur.+%3Cabbr+class%3D%22abbr%22+title%3D%2220%E1%B5%89+si%C3%A8cle+%22%3E%3Cspan+class%3D%22romain%22%3EXX%3C%2Fspan%3E%3Csup+style%3D%22font-size%3A72%25%22%3Ee%3C%2Fsup%3E%3C%2Fabbr%3E%26%2332%3Bet%26%2332%3B%3Cabbr+class%3D%22abbr%22+title%3D%2221%E1%B5%89+si%C3%A8cle+%22%3E%3Cspan+class%3D%22romain%22%3EXXI%3C%2Fspan%3E%3Csup+style%3D%22font-size%3A72%25%22%3Ee%3C%2Fsup%3E%3C%2Fabbr%3E%26nbsp%3Bsi%C3%A8cles&rft.aulast=Mollard-Desfour&rft.aufirst=Annie&rft.date=2010&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></span>.</li> <li><a href="/wiki/Michel_Pastoureau" title="Michel Pastoureau">Michel Pastoureau</a>, <i>Noir. Histoire d'une couleur</i>, Éditions du Seuil, 2008.</li> <li><span class="ouvrage" id="PRV1">Jean <span class="nom_auteur">Petit</span>, Jacques <span class="nom_auteur">Roire</span> et Henri <span class="nom_auteur">Valot</span>, <cite class="italique">Encyclopédie de la peinture : formuler, fabriquer, appliquer</cite>, <abbr class="abbr" title="tome">t.</abbr> 1, Puteaux, EREC, <time>1999</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclop%C3%A9die+de+la+peinture&rft.place=Puteaux&rft.pub=EREC&rft.stitle=formuler%2C+fabriquer%2C+appliquer&rft.aulast=Petit&rft.aufirst=Jean&rft.au=Roire%2C+Jacques&rft.au=Valot%2C+Henri&rft.date=1999&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="PRV2">Jean <span class="nom_auteur">Petit</span>, Jacques <span class="nom_auteur">Roire</span> et Henri <span class="nom_auteur">Valot</span>, <cite class="italique">Encyclopédie de la peinture : formuler, fabriquer, appliquer</cite>, <abbr class="abbr" title="tome">t.</abbr> 2, Puteaux, EREC, <time>2001</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclop%C3%A9die+de+la+peinture&rft.place=Puteaux&rft.pub=EREC&rft.stitle=formuler%2C+fabriquer%2C+appliquer&rft.aulast=Petit&rft.aufirst=Jean&rft.au=Roire%2C+Jacques&rft.au=Valot%2C+Henri&rft.date=2001&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="PRV3">Jean <span class="nom_auteur">Petit</span>, Jacques <span class="nom_auteur">Roire</span> et Henri <span class="nom_auteur">Valot</span>, <cite class="italique">Encyclopédie de la peinture : formuler, fabriquer, appliquer</cite>, <abbr class="abbr" title="tome">t.</abbr> 3, Puteaux, EREC, <time>2005</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 100<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclop%C3%A9die+de+la+peinture&rft.place=Puteaux&rft.pub=EREC&rft.stitle=formuler%2C+fabriquer%2C+appliquer&rft.aulast=Petit&rft.aufirst=Jean&rft.au=Roire%2C+Jacques&rft.au=Valot%2C+Henri&rft.date=2005&rft.pages=100&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="SC">Robert <span class="nom_auteur">Sève</span>, <cite class="italique">Science de la couleur : Aspects physiques et perceptifs</cite>, Marseille, Chalagam, <time>2009</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science+de+la+couleur&rft.place=Marseille&rft.pub=Chalagam&rft.stitle=Aspects+physiques+et+perceptifs&rft.aulast=S%C3%A8ve&rft.aufirst=Robert&rft.date=2009&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ANoir"></span></span>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3></div> <ul><li><a href="/wiki/Blanc" title="Blanc">Blanc</a>, <a href="/wiki/Gris" title="Gris">Gris</a></li> <li><a href="/wiki/Noir_et_blanc" title="Noir et blanc">Noir et blanc</a></li> <li><a href="/wiki/Corps_noir" title="Corps noir">Corps noir</a></li> <li><span class="page_h" title="Ce lien renvoie vers une page d'homonymie"><a href="/wiki/Drapeau_noir" title="Drapeau noir">Drapeau noir</a></span><small> <span style="vertical-align:top"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Drapeau_noir" title="Drapeau noir"><img alt="Ce lien renvoie vers une page d'homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/15px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="15" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/23px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></span></small> - <span class="page_h" title="Ce lien renvoie vers une page d'homonymie"><a href="/wiki/Pavillon_noir" class="mw-disambig" title="Pavillon noir">Pavillon noir</a></span><small> <span style="vertical-align:top"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Pavillon_noir" title="Pavillon noir"><img alt="Ce lien renvoie vers une page d'homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/15px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="15" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/23px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></span></small></li> <li><a href="/wiki/Vantablack" title="Vantablack">Vantablack</a></li> <li><a href="/wiki/Jais" title="Jais">Jais</a></li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style="background:#FFFFFF;"><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Teintes_de_noir" title="Modèle:Palette Teintes de noir"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Teintes_de_noir&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%">Teintes de noir</div></th> </tr> <tr> <td class="navbox-list" style="" colspan="2"><table class="navbox noprint" style="text-align:left;margin:0px;width:100%;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Aile_de_corbeau" class="mw-redirect" title="Aile de corbeau">Aile de corbeau</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Aubergine_(couleur)" title="Aubergine (couleur)">Aubergine</a><div style="background:#370028;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Bistre_(couleur)" title="Bistre (couleur)">Bistre</a><div style="background:#3D2B1F;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Brou_de_noix" title="Brou de noix">Brou de noix</a><div style="background:#3F2204;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Caf%C3%A9_(couleur)" title="Café (couleur)">Café</a><div style="background:#462E01;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/w/index.php?title=Cassis_(couleur)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cassis (couleur) (page inexistante)">Cassis</a><div style="background:#2C030B;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/w/index.php?title=Charbon_(couleur)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charbon (couleur) (page inexistante)">Charbon</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/w/index.php?title=Dorian_(couleur)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dorian (couleur) (page inexistante)">Dorian</a><div style="background:#0B1616;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/%C3%89b%C3%A8ne_(couleur)" class="mw-redirect" title="Ébène (couleur)">Ébène</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Jais" title="Jais">Jais</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td></tr><tr style="vertical-align:top;"><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a class="mw-selflink selflink">Noir</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Noir_animal" title="Noir animal">Noir animal</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Noiraud" class="mw-redirect" title="Noiraud">Noiraud</a><div style="background:#2F1E0E;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Noir_d%27aniline" title="Noir d'aniline">Noir d'aniline</a><div style="background:#120D16;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Noir_de_carbone" title="Noir de carbone">Noir de carbone</a><div style="background:#130E0A;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/w/index.php?title=Noir_de_jais&action=edit&redlink=1" class="new" title="Noir de jais (page inexistante)">Noir de jais</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Noir_d%27encre" class="mw-redirect" title="Noir d'encre">Noir d'encre</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Noir_d%27ivoire" class="mw-redirect" title="Noir d'ivoire">Noir d'ivoire</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/w/index.php?title=R%C3%A9glisse_(couleur)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Réglisse (couleur) (page inexistante)">Réglisse</a><div style="background:#2D241E;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Sable_(h%C3%A9raldique)" title="Sable (héraldique)">Sable</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td></tr></tbody></table></td> </tr> </tbody></table> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style="background:#FFFFFF;"><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Teintes_de_cheveux" title="Modèle:Palette Teintes de cheveux"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Teintes_de_cheveux&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%">Teintes de cheveux</div></th> </tr> <tr> <td class="navbox-list" style="" colspan="2"><table class="navbox noprint" style="text-align:left;margin:0px;width:100%;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Canitie" title="Canitie">Blanc/Chenu</a><div style="background:#FFFFFF;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Cheveux_blonds" title="Cheveux blonds">Blond</a><div style="background:#E2BC74;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Blond_v%C3%A9nitien" title="Blond vénitien">Blond vénitien</a><div style="background:#E7A854;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Rousseur" title="Rousseur">Roux</a><div style="background:#AD4F09;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Auburn_(couleur)" title="Auburn (couleur)">Auburn</a><div style="background:#9D3E0C;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Ch%C3%A2tain" title="Châtain">Châtain cendré</a><div style="background:#8B6C42;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Ch%C3%A2tain" title="Châtain">Châtain</a><div style="background:#5B3C11;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Cheveux_bruns" title="Cheveux bruns">Brun</a><div style="background:#2F1E0E;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td><td rowspan="" colspan="" style="padding:0px;text-align:center; background-color:#c9c9c9;padding:1px 3px;margin:0;;;width:10em;"><div> <a href="/wiki/Cheveux_noirs" title="Cheveux noirs">Noir</a><div style="background:#000000;border:1px #CCCCCC solid"> </div> </div></td></tr></tbody></table></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Couleurs" title="Portail des couleurs"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Eight-colour-wheel-2D.png/40px-Eight-colour-wheel-2D.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Eight-colour-wheel-2D.png/60px-Eight-colour-wheel-2D.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="1099" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Couleurs" title="Portail:Couleurs">Portail des couleurs</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐5c6f46dcf‐pdfbt Cached time: 20250330180641 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.374 seconds Real time usage: 0.527 seconds Preprocessor visited node count: 7017/1000000 Post‐expand include size: 178640/2097152 bytes Template argument size: 35944/2097152 bytes Highest expansion depth: 22/100 Expensive parser function count: 2/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 58754/5000000 bytes Lua time usage: 0.098/10.000 seconds Lua memory usage: 7345825/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 431.194 1 -total 27.28% 117.651 1 Modèle:Références 16.98% 73.229 18 Modèle:Ouvrage 11.30% 48.739 1 Modèle:Palette 9.28% 40.017 2 Modèle:Palette_Méta_teintes_de_couleur 8.73% 37.656 2 Modèle:Méta_palette_de_navigation 8.51% 36.705 1 Modèle:Palette_Teintes_de_noir 7.64% 32.941 1 Modèle:Portail 6.80% 29.335 2 Modèle:Méta_palette_de_navigation/Tableau 5.34% 23.006 1 Modèle:Autres_projets --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:58549:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250330180641 and revision id 223459889. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de « <a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Noir&oldid=223459889">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Noir&oldid=223459889</a> ».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Noir" title="Catégorie:Noir">Noir</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_en_semi-protection_longue" title="Catégorie:Page en semi-protection longue">Page en semi-protection longue</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_avec_une_section_vide_ou_incompl%C3%A8te" title="Catégorie:Article avec une section vide ou incomplète">Article avec une section vide ou incomplète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_r%C3%A9f%C3%A9rence_souhait%C3%A9e" title="Catégorie:Article à référence souhaitée">Article à référence souhaitée</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_anglais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en anglais">Article contenant un appel à traduction en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Couleurs/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Couleurs/Articles liés">Portail:Couleurs/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 1 mars 2025 à 00:17.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a> : les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a> ; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Noir" title="Spécial:Citer/Noir">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Noir&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Noir</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>169 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-6d2br","wgBackendResponseTime":144,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.374","walltime":"0.527","ppvisitednodes":{"value":7017,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":178640,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":35944,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":58754,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 431.194 1 -total"," 27.28% 117.651 1 Modèle:Références"," 16.98% 73.229 18 Modèle:Ouvrage"," 11.30% 48.739 1 Modèle:Palette"," 9.28% 40.017 2 Modèle:Palette_Méta_teintes_de_couleur"," 8.73% 37.656 2 Modèle:Méta_palette_de_navigation"," 8.51% 36.705 1 Modèle:Palette_Teintes_de_noir"," 7.64% 32.941 1 Modèle:Portail"," 6.80% 29.335 2 Modèle:Méta_palette_de_navigation/Tableau"," 5.34% 23.006 1 Modèle:Autres_projets"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.098","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7345825,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-pdfbt","timestamp":"20250330180641","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Noir","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Noir","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q23445","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q23445","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-03-11T00:29:27Z","dateModified":"2025-02-28T22:17:03Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/4e\/Corneille_neige_Annecy.JPG","headline":"couleur"}</script> </body> </html>