CINXE.COM
زبان‌های یهودی-آرامی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>زبان‌های یهودی-آرامی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"77ed7893-c100-42fb-93a6-faba0a2ff729","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"زبان‌های_یهودی-آرامی","wgTitle":"زبان‌های یهودی-آرامی","wgCurRevisionId":31130198,"wgRevisionId":31130198,"wgArticleId":5528257,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["خطاهای CS1: نامهای نمایش","زبان‌های یهودی-آرامی","زبان آرامی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"زبان‌های_یهودی-آرامی","wgRelevantArticleId":5528257 ,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":3000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2633045","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist", "ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Judeo-Aramaic.svg/1200px-Judeo-Aramaic.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="980"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Judeo-Aramaic.svg/800px-Judeo-Aramaic.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="653"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Judeo-Aramaic.svg/640px-Judeo-Aramaic.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="523"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="زبان‌های یهودی-آرامی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-زبان‌های_یهودی-آرامی rootpage-زبان‌های_یهودی-آرامی skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-زبان‌های_امروزی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#زبان‌های_امروزی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>زبان‌های امروزی</span> </div> </a> <ul id="toc-زبان‌های_امروزی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">زبان‌های یهودی-آرامی</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۶ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-16" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۶ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="آرامية يهودية–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="آرامية يهودية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Dialeutu_xudeo-aram%C3%A9u" title="Dialeutu xudeo-araméu–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Dialeutu xudeo-araméu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Judeoarameu" title="Judeoarameu–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Judeoarameu" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Judeo-Aramaic_languages" title="Judeo-Aramaic languages–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Judeo-Aramaic languages" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Dialecto_judeo-arameo" title="Dialecto judeo-arameo–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Dialecto judeo-arameo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Jud%C3%A9o-aram%C3%A9en" title="Judéo-araméen–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Judéo-araméen" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A8%D7%9E%D7%99%D7%AA_%D7%99%D7%94%D7%95%D7%93%D7%99%D7%AA" title="ארמית יהודית–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="ארמית יהודית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Aram_Yahudi" title="Bahasa Aram Yahudi–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Bahasa Aram Yahudi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9C%A0%EB%8C%80_%EC%95%84%EB%9E%8C%EC%96%B4" title="유대 아람어–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="유대 아람어" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fiteny_jode%C3%B4-arameana" title="Fiteny jodeô-arameana–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fiteny jodeô-arameana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D1%83%D0%B4%D0%B5%D0%BE%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Јудеоарамејски јазик–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Јудеоарамејски јазик" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_judeoaramejski" title="Język judeoaramejski–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Język judeoaramejski" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Еврейско-арамейские языки–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Еврейско-арамейские языки" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Judeo-Aramaic_languages" title="Judeo-Aramaic languages–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Judeo-Aramaic languages" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%B4%E0%B8%A7" title="ภาษาแอราเมอิกของชาวยิว–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="ภาษาแอราเมอิกของชาวยิว" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Yahudi_Aramicesi" title="Yahudi Aramicesi–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Yahudi Aramicesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2633045#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه (صفحه وجود ندارد) [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&oldid=31130198" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&id=31130198&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25E2%2580%258C%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C_%25DB%258C%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%25DB%258C-%25D8%25A2%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25E2%2580%258C%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C_%25DB%258C%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25AF%25DB%258C-%25D8%25A2%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Judeo-Aramaic_languages" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2633045" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox" style="width:22em;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="background-color: #faecc8;">یهودی-آرامی</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader" style="background-color: #faecc8;">یهودی-کردی</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">پراکنش:</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">تبار:</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان‌های آفروآسیایی">آفروآسیایی</a><ul style="line-height:100%; margin-left:15px;padding-left:"><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان‌های سامی">سامی</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px;padding-left:"><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="زبان‌های سامی مرکزی">سامی مرکزی</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px;padding-left:"><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های سامی شمال‌غربی">شمال‌غربی</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px;padding-left:"><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان آرامی">آرامی</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px;padding-left:"><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="زبان‌های آرامی نو">آرامی نو</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px;padding-left:"><li><b>یهودی-آرامی</b></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">زیرگروه‌ها:</th><td class="infobox-data"><div></div> <div>—</div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div> <div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%AF" title="گلاتولوگ">گلاتولوگ</a></th><td class="infobox-data"><samp><a rel="nofollow" class="external text" href="http://glottolog.org/resource/languoid/id/aram1259">aram1259</a></samp>  <span class="nowrap">(Aramaic)</span><sup id="cite_ref-Glottolog_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glottolog-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Judeo-Aramaic.svg" class="mw-file-description"><img alt="{{{mapalt}}}" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Judeo-Aramaic.svg/300px-Judeo-Aramaic.svg.png" decoding="async" width="300" height="245" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Judeo-Aramaic.svg/450px-Judeo-Aramaic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Judeo-Aramaic.svg/600px-Judeo-Aramaic.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="418" /></a></span><div style="text-align:right;">نقشه پراکندگی زبان‌های یهودی-آرامی تا پیش از مهاجرت به اسرائیل</div></td></tr></tbody></table> <p><b>زبان‌های یهودی-آرامی</b> یا <b>یهودی-کردی</b> زبان‌های رو به مرگ <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان آرامی">آرامی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="زبان‌های آرامی نو">نو-آرامی</a> هستند که <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="یهودیان">یهودیان</a> در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کردستان">مناطق کردنشین</a> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a> بدان‌ها گفتگو می‌کنند.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEBeyer1986_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEBeyer1986-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زبان‌های_امروزی"><span id=".D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.D9.85.D8.B1.D9.88.D8.B2.DB.8C"></span>زبان‌های امروزی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: زبان‌های امروزی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>زبان‌های امروزی یهودی-آرامی تا پیش از مهاجرت یهودیان منطقه به اسرائیل عبارتند از: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%A7_%D8%AF%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="لیشانا دنی (صفحه وجود ندارد)">لیشانا دنی</a> – در اصل در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="کردستان عراق">کردستان عراق</a>، شمال <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a> و جنوب شرق <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B4%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="لشان ددان">لشان ددان</a> – در اصل در <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a> و منطقه <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87_%D9%88%D8%A7%D9%86" title="دریاچه وان">دریاچه وان</a> در <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="زبان لیشانی نوشان">زبان لیشانی نوشان</a> – در اصل در شمال شرق <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a> در منطقه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="اربیل">اربیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%84%D8%A7" title="هولئولا">هولئولا</a>  – در اصل در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="بخش‌های کردنشین ایران">بخش‌های کردنشین ایران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%86%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آرامی نو یهودی بارزانی (صفحه وجود ندارد)">آرامی نو یهودی بارزانی</a> – یا لیشانید دجانان – در اصل در سه روستا در نزدیکی <a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D8%B1%D9%87" title="عقره">عقره</a> in <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Betanure_Jewish_Neo-Aramaic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Betanure Jewish Neo-Aramaic (صفحه وجود ندارد)">آرامی نو یهودی بیتنوره</a> – یا لشان هُدیه در اصل در روستای <a href="/w/index.php?title=Betanure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Betanure (صفحه وجود ندارد)">بیتنوره</a> در <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84%DB%8C" title="آرامی یهودی بابلی">آرامی یهودی بابلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان‌های سامی">زبان‌های سامی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-Glottolog-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glottolog_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFNordhoffHammarströmForkelHaspelmath2013" class="citation book cs1">Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://glottolog.org/resource/languoid/id/aram1259">"Aramaic"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://glottolog.org/"><i>Glottolog 2.2</i></a>. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Aramaic&rft.btitle=Glottolog+2.2&rft.place=Leipzig&rft.pub=Max+Planck+Institute+for+Evolutionary+Anthropology&rft.date=2013&rft_id=http%3A%2F%2Fglottolog.org%2Fresource%2Flanguoid%2Fid%2Faram1259&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_book" title="الگو:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|display-editors=4</code> (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#disp_name" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBeyer1986-2" class="mw-cite-dir-ltr"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEBeyer1986_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBeyer1986">Beyer 1986</a>.</span> </li> </ol></div></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBeyer1986" class="citation book cs1">Beyer, Klaus (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=pZ53zpMQNLEC"><i>The Aramaic Language: Its Distribution and Subdivisions</i></a>. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-3-525-53573-8" title="ویژه:منابع کتاب/978-3-525-53573-8"><bdi>978-3-525-53573-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Aramaic+Language%3A+Its+Distribution+and+Subdivisions&rft.place=G%C3%B6ttingen&rft.pub=Vandenhoeck+%26+Ruprecht&rft.date=1986&rft.isbn=978-3-525-53573-8&rft.aulast=Beyer&rft.aufirst=Klaus&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DpZ53zpMQNLEC&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="14px&#124;Star_of_David&#124;link=Star_of_David_قوم_یهود_و_یهودیت" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible expanded navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="الگو:یهودیان و یهودیت"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:یهودیان و یهودیت (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:یهودیان و یهودیت"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="14px&#124;Star_of_David&#124;link=Star_of_David_قوم_یهود_و_یهودیت" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Star_of_David" title="Star of David"><img alt="Star of David" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/14px-Star_of_David.svg.png" decoding="async" width="14" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/21px-Star_of_David.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/28px-Star_of_David.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="693" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="قوم یهود">قوم یهود</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%DA%A9%D9%84%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="طرح کلی یهودیت">طرح کلی یهودیت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="تقسیم‌های قومی یهودی">تقسیم‌های قومی یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان اروپا (صفحه وجود ندارد)">یهودیان اروپا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="اشکنازی">اشکنازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان بربر (صفحه وجود ندارد)">یهودیان بربر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7" title="فلاشا">فلاشا</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="یهودی بخارایی">یهودی بخارایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان گرجی (صفحه وجود ندارد)">یهودیان گرجی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان هند (صفحه وجود ندارد)">یهودیان هند</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bene_Israel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bene Israel (صفحه وجود ندارد)">Bene Israel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cochin_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cochin Jews (صفحه وجود ندارد)">Cochin Jews</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bene_Ephraim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bene Ephraim (صفحه وجود ندارد)">Bene Ephraim</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="یهودیان ایتالیا">یهودیان ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان میزراهی (صفحه وجود ندارد)">یهودیان میزراهی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="یهودیان کوهستان">یهودیان کوهستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="ایرانیان یهودی">ایرانیان یهودی</a>(<a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="کلیمی">کلیمی</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Romaniotes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romaniotes (صفحه وجود ندارد)">Romaniotes</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سفاردی‌ها">سفاردی‌ها</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان مغربی (صفحه وجود ندارد)">یهودیان مغربی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان اسپانیا و پرتغال (صفحه وجود ندارد)">یهودیان اسپانیا و پرتغال</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Urfalim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Urfalim (صفحه وجود ندارد)">Urfalim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kaifeng_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kaifeng Jews (صفحه وجود ندارد)">Kaifeng Jews</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنبش‌های مذهبی یهود (صفحه وجود ندارد)">جنبش‌های<br />مذهبی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3" class="mw-redirect" title="یهودیت ارتودوکس">یهودیت ارتودوکس</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chardal (صفحه وجود ندارد)">Chardal</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="حریدی">حریدی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="یهودیت حسیدی">یهودیت حسیدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="ارتودوکس مدرن">ارتودوکس مدرن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="صهیونیسم مذهبی">صهیونیسم مذهبی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Musar_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Musar movement (صفحه وجود ندارد)">Musar movement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neolog_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neolog Judaism (صفحه وجود ندارد)">Neolog</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="یهودیت محافظه‌کار">یهودیت محافظه‌کار</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Conservadox_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conservadox Judaism (صفحه وجود ندارد)">Conservadox</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="یهودیت اصلاحگرا">یهودیت اصلاحگرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="بازسازی خواهی در یهودیت">بازسازی خواهی در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="یهودیت اصلاحگرا">یهودیت اصلاحگرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_Renewal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish Renewal (صفحه وجود ندارد)">Jewish Renewal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Humanistic_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Humanistic Judaism (صفحه وجود ندارد)">Humanistic</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="یهودیت خاخامی">یهودیت خاخامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%85" title="قرائیم">قرائیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88_%D8%B7%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%B1" title="لو طاهور">لو طاهور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سامری‌ها">سامری‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_schisms&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish schisms (صفحه وجود ندارد)">Schisms</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shomer_Masoret&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shomer Masoret (صفحه وجود ندارد)">Shomer Masoret</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="روابط بین جنبش‌های یهود (صفحه وجود ندارد)">روابط بین جنبش‌های یهود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی یهودی">بی‌خدایی یهودی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Noahidism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Noahidism (صفحه وجود ندارد)">Noahidism</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="فلسفه یهودی">فلسفه یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصول دین یهود (صفحه وجود ندارد)">اصول دین</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="یهودیان به عنوان قوم برگزیده">یهودیان به عنوان قوم برگزیده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="فرجام‌شناسی یهودی">فرجام‌شناسی یهودی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_ethics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish ethics (صفحه وجود ندارد)">Ethics</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A7" title="هلاخا">هلاخا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Holocaust_theology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holocaust theology (صفحه وجود ندارد)">Holocaust theology</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کابالا">کابالا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B4%D8%B1" title="کوشر">کوشِر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="مسیح در یهودیت">مسیح در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="نامهای خدا در یهودیت">نامهای خدا در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%AD" title="قوانین هفت‌گانه نوح">قوانین هفت‌گانه نوح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87_(%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA)" title="صدقه (یهودیت)">صدقه (یهودیت)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA" title="صنیوت">صنیوت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="رده:متون یهودی">متون یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="تورات">تورات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chumash_(Judaism)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chumash (Judaism) (صفحه وجود ندارد)">Chumash</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%AE" title="تنخ">تنخ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="تورات">تورات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="نوییم">نوییم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="کتوویم">کتوویم</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7" title="میشنا">میشنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود">تلمود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%AA%D8%A7" title="توسفتا">توسفتا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B4" title="میدراش">میدراش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rabbinic_literature&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rabbinic literature (صفحه وجود ندارد)">Rabbinic literature</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mishneh_Torah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mishneh Torah (صفحه وجود ندارد)">Mishneh Torah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arba%27ah_Turim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arba'ah Turim (صفحه وجود ندارد)">Arba'ah Turim</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE" title="شولحان عاروخ">شولحان عاروخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mishnah_Berurah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mishnah Berurah (صفحه وجود ندارد)">Mishnah Berurah</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%88%D9%87%D8%B1" title="زوهر">زوهر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Haggadah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haggadah (صفحه وجود ندارد)">Haggadah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Piyyut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piyyut (صفحه وجود ندارد)">Piyyut</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="سیدور">سیدور</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="رده:مکان‌های مقدس یهودی">مکان‌های مقدس یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="سرزمین اسرائیل">سرزمین اسرائیل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="چهار شهر مقدس (صفحه وجود ندارد)">چهار شهر مقدس</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="اورشلیم">اورشلیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AF" title="صفد">صفد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84" title="الخلیل">الخلیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="طبریه">طبریه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دیان">دیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%87" class="mw-redirect" title="میکوه">میکوه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%87" title="کنیسه">کنیسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="پرستش‌گاه اورشلیم">پرستش‌گاه اورشلیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="میشکان">میشکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D8%AF%D8%A8%D9%87" title="دیوار ندبه">دیوار ندبه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="شخصیت‌های یهود در کتاب مقدس (صفحه وجود ندارد)">شخصیت‌های یهود در کتاب مقدس</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85" title="ابراهیم">ابراهیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82" title="اسحاق">اسحاق</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8" title="یعقوب">یعقوب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="سارا">سارا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7" title="ربه‌کا">ربه‌کا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%84" title="راحل">راحل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%87" title="لیه">لیه</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81" title="یوسف">یوسف</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="یهودا">یهودا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="موسی">موسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B4%D8%B9_%D8%A8%D9%86_%D9%86%D9%88%D9%86" title="یوشع بن نون">یوشع بن نون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A8%D9%88%D8%B1%D9%87" title="دبوره">دبوره</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D8%B1%D9%88%D8%AA" title="کتاب روت">کتاب روت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AF" title="داوود">داوود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="سلیمان">سلیمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="الیاس">الیاس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="رهبری در یهودیت (صفحه وجود ندارد)">رهبری در یهودیت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%84%D9%84" title="هیلل">هیلل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%85%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شامای (صفحه وجود ندارد)">شامای</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7_%D9%87%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="یهودا هناسی">یهودا هناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86" title="سعادیا گائون">سعادیا گائون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%B4%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="گرشوم بن یهود (صفحه وجود ندارد)">گرشوم بن یهود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اسحاق الفاسی">اسحاق الفاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="راشی">راشی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7_%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C" title="یهودا هلوی">یهودا هلوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%B2%D8%B1%D8%A7" title="ابراهیم بن عزرا">ابراهیم بن عزرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Tosafists&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Tosafists (صفحه وجود ندارد)">Tosafists</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موسی بن میمون">موسی بن میمون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B4%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D9%86%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86" title="موشه بن نحمان">موشه بن نحمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%87%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="عاشر بن یهیل (صفحه وجود ندارد)">عاشر بن یهیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%B4%D9%88%D9%85" title="ابن گرشوم">ابن گرشوم</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D8%A2%D9%84%D8%A8%D9%88" title="یوسف آلبو">یوسف آلبو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسحاق ابرونئیل">اسحاق ابرونئیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82_%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="اسحاق لوریا">اسحاق لوریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B9%D9%84_%D8%B4%D9%85_%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="بعل شم تو (صفحه وجود ندارد)">بعل شم تو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویلنا گائون (صفحه وجود ندارد)">ویلنا گائون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%DB%8C%DA%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%A6%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلیگمان بائر (صفحه وجود ندارد)">سلیگمان بائر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86" title="موسی مندلسون">موسی مندلسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%BE%D9%84%D8%AF_%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="لئوپلد زونز (صفحه وجود ندارد)">لئوپلد زونز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B3%D9%88%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84_%D9%87%D8%B1%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="سامسون رافائل هرش (صفحه وجود ندارد)">سامسون رافائل هرش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%DA%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="آبراهام گیگر (صفحه وجود ندارد)">آبراهام گیگر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%B4%D8%AE%D8%AA%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="سولومون شختر (صفحه وجود ندارد)">سولومون شختر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86" title="داوید بن گوریون">داوید بن گوریون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D8%AF%D8%A7_%D9%85%D8%A6%DB%8C%D8%B1" title="گلدا مئیر">گلدا مئیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AE%D9%85_%D8%A8%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="مناخم بگین">مناخم بگین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%AE%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86" title="مردخای کاپلان">مردخای کاپلان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AE%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84_%D8%A7%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="مناخم مندل اشنیرسون">مناخیم اشنیرسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%D8%AC%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%A7_%D9%87%D8%B4%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="آبراهام جاشوا هشل (صفحه وجود ندارد)">آبراهام جاشوا هشل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A8%DB%8C._%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AA%DA%86%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="جوزف بی. سولوویتچیک (صفحه وجود ندارد)">جوزف بی. سولوویتچیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%84%D9%88%D9%85%D9%88_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%AE_(%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86)&action=edit&redlink=1" class="new" title="شلومو کارلباخ (موسیقی‌دان) (صفحه وجود ندارد)">شلومو کارلباخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="آدین اشتاینسالتز (صفحه وجود ندارد)">آدین اشتاینسالتز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زلمان شاختر-شالومی (صفحه وجود ندارد)">زلمان شاختر-شالومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%88%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="آرتور واسکو (صفحه وجود ندارد)">آرتور واسکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%85" title="نورمن لام">نورمن لام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B3_%D8%A7%DB%8C._%D9%87%D9%88%D9%81%D9%85%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="لورنس ای. هوفمن (صفحه وجود ندارد)">لورنس ای. هوفمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86" title="اریه کاپلان">اریه کاپلان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Jewish_religious_occupations&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Jewish religious occupations (صفحه وجود ندارد)">نقش‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D9%86" title="کوهن">کوهن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B0%D8%A7%D9%86" title="حذان">حذان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gabbai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gabbai (صفحه وجود ندارد)">Gabbai</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%AF%DB%8C%D8%AF" title="مگید">مگید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mashgiach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mashgiach (صفحه وجود ندارد)">Mashgiach</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%87%D9%84" title="موهل">موهل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Posek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Posek (صفحه وجود ندارد)">Posek</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="ربی">ربی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rebbe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rebbe (صفحه وجود ندارد)">Rebbe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rosh_yeshiva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rosh yeshiva (صفحه وجود ندارد)">Rosh yeshiva</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A8" title="کاتب">کاتب</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ یهودی (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Minyan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Minyan (صفحه وجود ندارد)">Minyan</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B3%D9%88%D8%A7_%D9%88_%D8%A8%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B3%D9%88%D8%A7" class="mw-redirect" title="بر میتسوا و بت میتسوا">بر میتسوا و بت میتسوا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوگواری یهودیت (صفحه وجود ندارد)">مرگ و سوگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AA%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ختنه‌سوران">ختنه‌سوران</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="گاه‌شماری عبری">گاه‌شماری عبری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hebrew_birthday&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hebrew birthday (صفحه وجود ندارد)">Hebrew birthday</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF_(%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87)" class="mw-redirect" title="یهود (واژه)">منشأ واژه یهود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ازدواج در یهودیت">ازدواج در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%A7" title="نیدا">نیدا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pidyon_haben&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pidyon haben (صفحه وجود ندارد)">Pidyon haben</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="موسیقی یهودی">موسیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="آشپزی یهودی">آشپزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hiloni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiloni (صفحه وجود ندارد)">Hiloni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shidduch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shidduch (صفحه وجود ندارد)">Shidduch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zeved_habat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zeved habat (صفحه وجود ندارد)">Zeved habat</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مسائل</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%A9%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F" title="چه کسی یهودی است؟">چه کسی یهودی است؟</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judaism_and_abortion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judaism and abortion (صفحه وجود ندارد)">Abortion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_assimilation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish assimilation (صفحه وجود ندارد)">Assimilation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="مجازات در یهودیت">مجازات</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D9%86_%D8%A8%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="گرویدن به یهودیت">گرویدن به یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="آنوسی">آنوسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judaism_and_environmentalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judaism and environmentalism (صفحه وجود ندارد)">Environmentalism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Forbidden_relationships_in_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Forbidden relationships in Judaism (صفحه وجود ندارد)">Forbidden Relationships</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gender_and_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gender and Judaism (صفحه وجود ندارد)">Gender</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heresy_in_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heresy in Judaism (صفحه وجود ندارد)">Heresy</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="هوش یهودیان اشکنازی">هوش یهودیان اشکنازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D8%B9%D9%87%E2%80%8C_%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="منازعه فلسطین-اسراییل">منازعه فلسطین-اسراییل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_studies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish studies (صفحه وجود ندارد)">Jewish studies</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="یهودیت موعودباور">یهودیت موعودباور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ازدواج در یهودیت">ازدواج در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="یهودیت و همجنس‌گرایی">یهودیت و همجنس‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D8%B8%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="ازدواج همجنس در نظر یهودیت (صفحه وجود ندارد)">ازدواج همجنس در نظر یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="تروریسم یهودی">تروریسم یهودی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_schisms&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish schisms (صفحه وجود ندارد)">Schisms</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_vegetarianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish vegetarianism (صفحه وجود ندارد)">Vegetarianism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="دانشنامه یهودی">دانشنامه یهودی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AC%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="دانشنامه جودائیکا">دانشنامه جودائیکا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="زبان‌های یهودی">زبان‌های یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">زبان عبری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="عبری توراتی">عبری توراتی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان یهودی-تاتی">یوهوری (یهودی-تاتی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان‌های یهودی-عربی">یهودی-عربی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">یهودی-آرامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های یهودی-ایرانی">یهودی-ایرانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%88" title="زبان لادینو">زبان لادینو</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%B4" class="mw-redirect" title="یشیویش">یشیویش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="زبان ییدیش">زبان ییدیش</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نیایش<br />و ادعیه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Aleinu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleinu (صفحه وجود ندارد)">Aleinu</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="آمیدا">آمیدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D9%87_%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="اربعه مینیم">اربعه مینیم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gartel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gartel (صفحه وجود ندارد)">Gartel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hallel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hallel (صفحه وجود ندارد)">Hallel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Havdalah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Havdalah (صفحه وجود ندارد)">Havdalah</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AF%DB%8C%D8%B4_(%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA)" class="mw-redirect" title="کدیش (یهودیت)">کدیش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kittel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kittel (صفحه وجود ندارد)">Kittel</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84_%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="کول نیدری">کول نیدری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ma_Tovu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ma Tovu (صفحه وجود ندارد)">Ma Tovu</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="منوره">منوره</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7_(%D8%AD%D9%86%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%A7)" title="منورا (حنوکیا)">منورا</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="مزوزا">مزوزا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_(%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA)" title="سفر (تورات)">سِفِر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_(%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA)" title="نماز (یهودیت)">نماز</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_Jewish_prayers_and_blessings&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Jewish prayers and blessings (صفحه وجود ندارد)">Prayer</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%B9_%DB%8C%DB%8C%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%84" title="شمع ییسرائل">شمع ییسرائل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%B1" title="شوفار">شوفار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="سیدور">سیدور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="تالیت">تالیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86" title="تفیلین">تِفیلین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tzitzit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tzitzit (صفحه وجود ندارد)">Tzitzit</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yad (صفحه وجود ندارد)">Yad</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%BE%D8%A7" title="کیپا">کیپا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1" title="رده:یهودیت و دین‌های دیگر">رده:یهودیت و دین‌های دیگر</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jewish_views_on_religious_pluralism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish views on religious pluralism (صفحه وجود ندارد)">Jewish views on religious pluralism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="دین ابراهیمی">دین ابراهیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت و یهودیت">مسیحیت و یهودیت</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Relations_between_Catholicism_and_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Relations between Catholicism and Judaism (صفحه وجود ندارد)">Catholicism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian%E2%80%93Jewish_reconciliation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian–Jewish reconciliation (صفحه وجود ندارد)">Christian–Jewish reconciliation</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="یهودی-مسیحی">یهودی-مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="یهودیت موعودباور">یهودیت موعودباور</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="اسلام و یهودیت">اسلام و یهودیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mormonism_and_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mormonism and Judaism (صفحه وجود ندارد)">Mormonism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Semitic_Neopaganism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Semitic Neopaganism (صفحه وجود ندارد)">Semitic Neopaganism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="بنی‌اسرائیلی‌های سیاهپوست عبری">بنی‌اسرائیلی‌های سیاهپوست عبری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kabbalah_Centre&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabbalah Centre (صفحه وجود ندارد)">Kabbalah Centre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alternative_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alternative Judaism (صفحه وجود ندارد)">Others</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" title="تاریخ یهود">تاریخ یهود</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Jewish_history&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of Jewish history (صفحه وجود ندارد)">Timeline</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="تاریخ قوم اسرائیل">تاریخ قوم اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="پرستش‌گاه اورشلیم">پرستش‌گاه اورشلیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84" class="mw-redirect" title="اسیران یهودی در بابل">اسیران یهودی در بابل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="اورشلیم">اورشلیم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="اورشلیم در یهودیت">اورشلیم در یهودیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Jerusalem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of Jerusalem (صفحه وجود ندارد)">Timeline</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B4%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حشمونیان">حشمونیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" class="mw-redirect" title="هیرود بزرگ">هیرود بزرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D9%87%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سنهدرین">سنهدرین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فریسیان">فریسیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="صدوقیان">صدوقیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="اسنی‌ها">اسنی‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نخستین نبرد یهود با روم (صفحه وجود ندارد)">نخستین نبرد یهود با روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%B4_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%AE%D8%A8%D8%A7" title="شورش بارکوخبا">شورش بارکوخبا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_diaspora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish diaspora (صفحه وجود ندارد)">Diaspora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jews_in_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jews in the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">Middle Ages</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%AA_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان تحت حکومت مسلمانان">Muslim rule</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%88%DB%8C" title="شبتای زوی">شبتای زوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="هاسکالا">هاسکالا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_emancipation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish emancipation (صفحه وجود ندارد)">Emancipation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="هولوکاست">هولوکاست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%A7_(%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85)" title="علیا (صهیونیسم)">علیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ صهیونیسم (صفحه وجود ندارد)">تاریخ صهیونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="تاریخ اسرائیل">تاریخ اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="ستیز عرب‌ها و اسرائیل">ستیز عرب‌ها و اسرائیل</a> / <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مناقشه اسرائیل-فلسطین (صفحه وجود ندارد)">مناقشه اسرائیل-فلسطین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="سرزمین اسرائیل">سرزمین اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%A8%D8%B9%D9%84_%D8%AA%D8%B4%D9%88%D9%88%D8%A7" title="جنبش بعل تشووا">جنبش بعل تشووا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنبش سیاسی یهودیت (صفحه وجود ندارد)">جنبش سیاسی یهودیت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="صهیونیسم">صهیونیسم</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=General_Zionists&action=edit&redlink=1" class="new" title="General Zionists (صفحه وجود ندارد)">General</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="صهیونیسم کارگری">صهیونیسم کارگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="صهیونیسم مذهبی">مذهبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Revisionist_Zionism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Revisionist Zionism (صفحه وجود ندارد)">Revisionist</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_political_movements&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish political movements (صفحه وجود ندارد)">Political movements</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jewish_left&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish left (صفحه وجود ندارد)">Left</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_right&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish right (صفحه وجود ندارد)">Right</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish anarchism (صفحه وجود ندارد)">Anarchism</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bundism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bundism (صفحه وجود ندارد)">Bundism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=World_Agudath_Israel&action=edit&redlink=1" class="new" title="World Agudath Israel (صفحه وجود ندارد)">World Agudath Israel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Edah_HaChareidis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edah HaChareidis (صفحه وجود ندارد)">Edah HaChareidis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_feminism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish feminism (صفحه وجود ندارد)">Feminism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیاست‌های اسرائیل (صفحه وجود ندارد)">سیاست‌های اسرائیل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="یهودستیزی">یهودستیزی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="تاریخ یهودستیزی">تاریخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Jews (صفحه وجود ندارد)">Persecution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_antisemitism&action=edit&redlink=1" class="new" title="New antisemitism (صفحه وجود ندارد)">New</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Racial_antisemitism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Racial antisemitism (صفحه وجود ندارد)">Racial</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="یهودستیزی مذهبی">مذهبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Secondary_antisemitism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secondary antisemitism (صفحه وجود ندارد)">Secondary</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="font-weight:bold;"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="رده:یهودیان و یهودیت">رده:یهودیان و یهودیت</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="درگاه:اسرائیل">درگاه</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:People_icon.svg" class="mw-file-description" title="ویکی‌پروژه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه یهودیت">ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه یهودیت</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="زبان‌های_یهودی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="الگو:زبان‌های یهودی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:زبان‌های یهودی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:زبان‌های یهودی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="زبان‌های_یهودی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="زبان‌های یهودی">زبان‌های یهودی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="آفروآسیایی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان‌های آفروآسیایی">آفروآسیایی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:8.25em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">عبری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.25em;font-weight:normal;">دوره‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="عبری توراتی">توراتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عبری میشنایی">میشنایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عبری قرون وسطایی">قرون وسطایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86" title="عبری نوین">نوین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.25em;font-weight:normal;">گویش‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="عبری اشکنازی">اشکنازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="عبری سفاردی">سفاردی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C" title="عبری مزراحی">مزراحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C" title="عبری یمنی">یمنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="عبری طبریه‌ای">طبریه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="عبری سامری">سامری</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:8.25em"><a class="mw-selflink selflink">یهودی-آرامی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="آرامی" scope="row" class="navbox-group" style="width:6.25em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان آرامی">آرامی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="آرامی توراتی (صفحه وجود ندارد)">توراتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Targum_(Aramaic_dialects)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Targum (Aramaic dialects) (صفحه وجود ندارد)">Targum</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84%DB%8C" title="آرامی یهودی بابلی">تلمودی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_Palestinian_Aramaic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish Palestinian Aramaic (صفحه وجود ندارد)">Jewish Palestinian Aramaic</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/w/index.php?title=Galilean_dialect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galilean dialect (صفحه وجود ندارد)">جلیلی</a>)</span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Barzani_Jewish_Neo-Aramaic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Barzani Jewish Neo-Aramaic (صفحه وجود ندارد)">Barzani</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%84%D8%A7" title="هولئولا">هولئولا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lishana_Deni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lishana Deni (صفحه وجود ندارد)">Lishana Deni</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B4%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="لشان ددان">لشان ددان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="زبان لیشانی نوشان">زبان لیشانی نوشان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Betanure_Jewish_Neo-Aramaic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Betanure Jewish Neo-Aramaic (صفحه وجود ندارد)">Betanure Jewish Neo-Aramaic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Samaritan_Aramaic_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samaritan Aramaic language (صفحه وجود ندارد)">Samaritan Aramaic</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:8.25em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان یهودی-عربی">یهودی-عربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="زبان_عربی" scope="row" class="navbox-group" style="width:6.25em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان عربی">زبان عربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="عربی یهودی-عراقی">یهودی-عراقی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="عربی یهودی بغداد">بغدادی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%DB%8C" title="عربی یهودی-مصری">یهودی-مصری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4%DB%8C" title="عربی یهودی-مراکشی">یهودی-مراکشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%B3%DB%8C" title="عربی یهودی-طرابلسی">یهودی-طرابلسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="عربی یهودی-تونسی">یهودی-تونسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C" title="عربی یهودی-یمنی">یهودی-یمنی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="سایرین" scope="row" class="navbox-group" style="width:8.25em;font-weight:normal;">سایرین</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kayla_dialect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kayla dialect (صفحه وجود ندارد)">Kayla</a> / <a href="/w/index.php?title=Qwara_dialect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qwara dialect (صفحه وجود ندارد)">Qwara</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B4%DB%8C" title="زبان‌های کوشی">کوشی</a>)</span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judeo-Berber_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judeo-Berber language (صفحه وجود ندارد)">یهودی-بربری</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان‌های بربری">بربری</a>)</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="هندواروپایی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان‌های هندواروپایی">هندواروپایی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های ژرمنی">ژرمنی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="زبان ییدیش">ییدیش</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="گویش‌ها_/_لوتراها" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=Yiddish_dialects&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yiddish dialects (صفحه وجود ندارد)">گویش‌ها</a> / <i>لوتراها</i></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Eastern_Yiddish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eastern Yiddish (صفحه وجود ندارد)">Eastern</a> (<a href="/w/index.php?title=Galitzish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galitzish (صفحه وجود ندارد)">Galitzish</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lithuanian_Yiddish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lithuanian Yiddish (صفحه وجود ندارد)">Litvish</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Poylish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Poylish (صفحه وجود ندارد)">Poylish</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yiddish_dialects&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yiddish dialects (صفحه وجود ندارد)">Ukrainish</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Klezmer-loshn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Klezmer-loshn (صفحه وجود ندارد)">Klezmer-loshn</a></i>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Western_Yiddish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western Yiddish (صفحه وجود ندارد)">Western</a> (<a href="/w/index.php?title=Judeo-Alsatian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judeo-Alsatian (صفحه وجود ندارد)">Judeo-Alsatian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lachoudisch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lachoudisch (صفحه وجود ندارد)">Lachoudisch</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Judaeo-Dutch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judaeo-Dutch (صفحه وجود ندارد)">Judaeo-Dutch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scots-Yiddish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scots-Yiddish (صفحه وجود ندارد)">Scots-Yiddish</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%8C%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان اشاره ییدیش (صفحه وجود ندارد)">زبان اشاره ییدیش</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/w/index.php?title=Jewish_English_languages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish English languages (صفحه وجود ندارد)">انگلیسی یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yeshivish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yeshivish (صفحه وجود ندارد)">Yeshivish</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yinglish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yinglish (صفحه وجود ندارد)">Yinglish</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heblish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heblish (صفحه وجود ندارد)">Heblish</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="زبان‌های رومی">رومی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="یهودی-رومی" scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/w/index.php?title=Judaeo-Romance_languages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judaeo-Romance languages (صفحه وجود ندارد)">یهودی-رومی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86" title="زبان یهودی-کاتالان">یهودی-کاتالان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="زبان ایتالیایی-یهودی">ایتالیایی-یهودی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="زبان یهودی-پیدمونتی">یهودی-پیدمونتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%88" title="زبان لادینو">لادینو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Haketia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haketia (صفحه وجود ندارد)">هاکتیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tetuani_Ladino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tetuani Ladino (صفحه وجود ندارد)">تتوانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودی-لاتین (صفحه وجود ندارد)">یهودی-لاتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="زبان شوادی">یهودی-اکسیتان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zarphatic_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zarphatic language (صفحه وجود ندارد)">یهودی-فرانسوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان یهودی-پرتغالی">یهودی پرتغالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C" title="زبان یهودی-آراگونی">یهودی-آراگونی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:5.0em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های هندوایرانی">هندوایرانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="یهودی-ایرانی" scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های یهودی-ایرانی">یهودی-ایرانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="گویش یهودی بخارا">بخاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان یهودی-تاتی">جوهوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="زبان فارسیهود">فارسیهود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یهودی-همدانی">یهودی-همدانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان یهودی-شیرازی">یهودی-شیرازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان یهودی-اصفهانی">یهودی-اصفهانی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">یهودی-کردی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="زبان یهودی-یزدی">یهودی-یزدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یهودی-کرمانی">یهودی-کرمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یهودی-کاشانی">یهودی-کاشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AC%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان یهودی-بروجردی">یهودی-بروجردی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان یهودی-خوانساری (صفحه وجود ندارد)">یهودی-خوانساری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان یهودی-خمینی (صفحه وجود ندارد)">یهودی-خمینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DA%AF%D9%84%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یهودی-گلپایگانی">یهودی-گلپایگانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان یهودی-نهاوندی (صفحه وجود ندارد)">یهودی-نهاوندی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="سایرین" scope="row" class="navbox-group" style="width:16.75em;font-weight:normal;">سایرین</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="زبان یوانیک">یوانیک</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یونانی">یونانی</a>)</span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%86%D8%B9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان کنعانی">کنعانی</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="زبان‌های اسلاوی">اسلاوی</a>)</span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judeo-Marathi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judeo-Marathi (صفحه وجود ندارد)">یهودی-مراتی</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان‌های هندوآریایی">هندوآریایی</a>)</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="سایر" style="font-size:114%;margin:0 4em">سایر</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%DA%86%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="زبان کریمچاقی">کریمچاقی</a> / <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%85" title="زبان کاراییم">کاراییم</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C" title="زبان‌های ترکی">ترکی</a>)</span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judeo-Malayalam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judeo-Malayalam (صفحه وجود ندارد)">یهودی-مالایام</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="زبان‌های دراویدی">دراویدی</a>)</span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان یهودی-گرجی">یهودی-گرجی</a> <span style="font-size:90%;">(<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="زبان‌های کارتولی">کارتولی</a>)</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐6bb4bcc5b5‐v672g Cached time: 20241127140723 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1] CPU time usage: 0.325 seconds Real time usage: 0.469 seconds Preprocessor visited node count: 1364/1000000 Post‐expand include size: 137847/2097152 bytes Template argument size: 1839/2097152 bytes Highest expansion depth: 15/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 23727/5000000 bytes Lua time usage: 0.178/10.000 seconds Lua memory usage: 4372379/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 290.687 1 -total 46.69% 135.713 1 الگو:Infobox_language_family 42.46% 123.427 1 الگو:Infobox 42.28% 122.915 12 الگو:Navbox 30.31% 88.113 2 الگو:Cite_book 30.04% 87.329 1 الگو:یهودیان_و_یهودیت 27.83% 80.897 1 الگو:Glottolog 11.78% 34.240 1 الگو:زبان‌های_یهودی 10.46% 30.396 1 الگو:Navbox_with_collapsible_groups 4.40% 12.782 1 الگو:پانویس --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:5528257:|#|:idhash:canonical and timestamp 20241127140723 and revision id 31130198. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان‌های_یهودی-آرامی&oldid=31130198">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان‌های_یهودی-آرامی&oldid=31130198</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:زبان‌های یهودی-آرامی">زبان‌های یهودی-آرامی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:زبان آرامی">زبان آرامی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">ردهٔ پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_CS1:_%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="رده:خطاهای CS1: نامهای نمایش">خطاهای CS1: نامهای نمایش</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۰ فوریهٔ ۲۰۲۱ ساعت ۲۲:۳۴ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-nwc6v","wgBackendResponseTime":141,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.325","walltime":"0.469","ppvisitednodes":{"value":1364,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":137847,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1839,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":23727,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 290.687 1 -total"," 46.69% 135.713 1 الگو:Infobox_language_family"," 42.46% 123.427 1 الگو:Infobox"," 42.28% 122.915 12 الگو:Navbox"," 30.31% 88.113 2 الگو:Cite_book"," 30.04% 87.329 1 الگو:یهودیان_و_یهودیت"," 27.83% 80.897 1 الگو:Glottolog"," 11.78% 34.240 1 الگو:زبان‌های_یهودی"," 10.46% 30.396 1 الگو:Navbox_with_collapsible_groups"," 4.40% 12.782 1 الگو:پانویس"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.178","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4372379,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6bb4bcc5b5-v672g","timestamp":"20241127140723","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0632\u0628\u0627\u0646\u200c\u0647\u0627\u06cc \u06cc\u0647\u0648\u062f\u06cc-\u0622\u0631\u0627\u0645\u06cc","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2633045","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2633045","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2021-02-10T22:34:31Z","dateModified":"2021-02-10T22:34:31Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/53\/Judeo-Aramaic.svg"}</script> </body> </html>