CINXE.COM
هاسکالا - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>هاسکالا - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"a021950c-28f4-436a-ba9e-f9ed0cb1bb4a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"هاسکالا","wgTitle":"هاسکالا","wgCurRevisionId":38673591,"wgRevisionId":38673591,"wgArticleId":2470965,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["همه صفحه‌های نیازمند تمیزکاری","مقاله‌های نیازمند به ویکی‌سازی","مقاله‌های دارای واژگان به زبان عبری","خطاهای یادکرد: پیوندهای بیرونی","مقاله‌های دارای واژگان به زبان فرانسوی", "مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین","همه مقاله‌های خرد","مقاله‌های خرد یهودیت","هاسکالا","عصر روشنگری","فرهنگ سکولار یهودی","مناقشه‌های مربوط به یهودیت","وضعیت سیاسی یهود","یهودیت اصلاحگرا","واژه‌ها و عبارت‌های عبری","یهودیان و یهودیت در اروپا"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"هاسکالا","wgRelevantArticleId":2470965,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl", "pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":4000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q472670","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles" :"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="هاسکالا - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-هاسکالا rootpage-هاسکالا skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">هاسکالا</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۴۲ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-42" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۴۲ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Haskala" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%B3%D9%83%D9%84%D8%A9" title="هسكلة–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="هسكلة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="هاسكالا–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="هاسكالا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Хаскала–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Хаскала" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Haskalah" title="Haskalah–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Haskalah" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Haskal%C3%A0" title="Haskalà–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Haskalà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Haskala" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Haskalah" title="Haskalah–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Haskalah" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Haskala" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%AC" title="Χασκαλά–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Χασκαλά" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Haskalah" title="Haskalah–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Haskalah" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Haskala" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Haskal%C3%A1" title="Haskalá–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Haskalá" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Haskala" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Haskala" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Haskala" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Haskalah" title="Haskalah–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Haskalah" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%A0%D7%95%D7%A2%D7%AA_%D7%94%D7%94%D7%A9%D7%9B%D7%9C%D7%94_%D7%94%D7%99%D7%94%D7%95%D7%93%D7%99%D7%AA" title="תנועת ההשכלה היהודית–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="תנועת ההשכלה היהודית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%AC%D5%A1" title="Հասկալա–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հասկալա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Haskalah" title="Haskalah–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Haskalah" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Haskalah" title="Haskalah–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Haskalah" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8F%E3%82%B9%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%BC" title="ハスカーラー–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ハスカーラー" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%98%EC%8A%A4%EC%B9%BC%EB%9D%BC" title="하스칼라–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="하스칼라" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Haskala" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Hascala" title="Hascala–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Hascala" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Haskala" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Haskalah" title="Haskalah–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Haskalah" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Haskala" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Haskal%C3%A1" title="Haskalá–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Haskalá" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Haskala" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Haskal%C3%A1" title="Haskalá–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Haskalá" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Haskala" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Хаскала–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хаскала" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Haskala" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Haskala" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Хаскала–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Хаскала" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Haskala" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Haskala" title="Haskala–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Haskala" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Гаскала–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Гаскала" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D8%B3%DA%A9%D9%84%DB%81" title="ہسکلہ–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ہسکلہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A9%D7%9B%D7%9C%D7%94" title="השכלה–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="השכלה" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%93%88%E6%96%AF%E5%8D%A1%E6%8B%89%E8%BF%90%E5%8A%A8" title="哈斯卡拉运动–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="哈斯卡拉运动" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q472670#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&oldid=38673591" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&id=38673591&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25B3%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A7"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25B3%25DA%25A9%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A7"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Jewish_Enlightenment" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q472670" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r36211177">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-right:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 0 4px 1em;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-right:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-right:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-right:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-right:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-right:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-right:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-right:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="plainlinks metadata ambox ambox-style" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/40px-Edit-clear.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/60px-Edit-clear.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/80px-Edit-clear.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">این مقاله نیازمند <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:تمیزکاری">تمیزکاری</a> است. لطفاً تا جای امکان آن‌را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است <b>غیر قابل اعتماد و نادرست</b> یا <b>جانبدارانه</b> باشد یا <b>قوانین حقوق پدیدآورندگان</b> را نقض کرده باشد.</div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"><table class="plainlinks metadata ambox ambox-style ambox-wikify" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ambox_wikify.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/40px-Ambox_wikify.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/60px-Ambox_wikify.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/80px-Ambox_wikify.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">این مقاله نیازمند <b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:ویکی‌سازی">ویکی‌سازی</a></b> است. لطفاً با توجه به <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:راهنمای ویرایش صفحه‌ها">راهنمای ویرایش</a> و <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه">شیوه‌نامه</a>، محتوای آن را بهبود بخشید.</div></td></tr></tbody></table> <p><b>هاسکالا</b> یا <b>هسخلاه</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">عبری</a>: <span lang="he" dir="rtl" title="متن به زبان عبری"><bdi>השכלה</bdi></span>) در لغت به معنی بخردی و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="دانشوری شهروندی">دانشوری</a> است، و به‌ویژه به نوزایش فرهنگی <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="یهودیان">یهودیان</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="اشکنازی">اشکنازی</a> در مرکز و شرق <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a> گفته می‌شود؛ که در سده‌های ۱۸ و ۱۹ میلادی و در اثر <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="روشنگری">روشنگری</a> در اروپا پدید آمد. سردمدار این جریان <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3" title="نمایشنامه‌نویس">نمایشنامه‌نویس</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1" title="روزنامه‌نگار">روزنامه‌نگار</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="سیاستمدار">دیپلمات‌زاده</a> آمریکایی، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%AE%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%D9%86%D9%88%D8%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="مردخای مانوئل نوح (صفحه وجود ندارد)">مردخای مانوئل نوح</a> بود، که برای میهنی در <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%A2%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="گراند آیلند (صفحه وجود ندارد)">گراند آیلند</a> <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="نیویورک">نیویورک</a> برای <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="یهودیان">یهودیان</a> می‌کوشید. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks hlist" style="width:20.0em;"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">قسمتی از <a href="/wiki/%DA%86%D8%B4%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="چشم‌انداز یهودیت">چشم‌انداز یهودیت</a></td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="یهودی">قوم یهود</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Star_of_David.svg" class="mw-file-description" title="Star of David"><img alt="Star of David" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/70px-Star_of_David.svg.png" decoding="async" width="70" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/105px-Star_of_David.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/140px-Star_of_David.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="693" /></a></span></td></tr><tr><th class="sidebar-heading" style="padding-bottom:0.6em;"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF_(%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87)" class="mw-redirect" title="یهود (واژه)">ریشه‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F" class="mw-redirect" title="یهودی کیست؟">یهودی کیست؟</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" title="وحدت‌گرایی یهود">وحدت‌گرایی یهود</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="هویت یهودی">هویت یهودی</a></li></ul> </div></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:solid 1px #a2a9b1;text-align:center;"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">مذهب</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="خدا در یهودیت">خدا در یهودیت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="نامهای خدا در یهودیت">نامهای خدا</a></li></ul></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصول دین یهودیت (صفحه وجود ندارد)">اصول دین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85_%D8%B4%D8%B4%D8%B5%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="احکام ششصدوسیزده‌گانه (صفحه وجود ندارد)">۶۱۳</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A7" title="هلاخا">هلاخا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="شبات">شبات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="اعیاد یهودی">اعیاد</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_(%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA)" title="نماز (یهودیت)">نماز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tzedakah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tzedakah (صفحه وجود ندارد)">Tzedakah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="قوانین سرزمین اسرائیل در یهودیت (صفحه وجود ندارد)">سرزمین اسرائیل</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AA%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ختنه‌سوران">ختنه‌سوران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%A7_%D9%88_%D8%A8%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%A7" title="بر میتصوا و بت میتصوا">بر میتصوا و بت میتصوا</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ازدواج در یهودیت">ازدواج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوگواری در یهودیت (صفحه وجود ندارد)">سوگواری</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="فلسفه یهودی">فلسفه یهودی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصول اخلاق یهود (صفحه وجود ندارد)">اخلاق</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کابالا">کابالا</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Minhag&action=edit&redlink=1" class="new" title="Minhag (صفحه وجود ندارد)">Customs</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%87" title="کنیسه">کنیسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="حاخام">حاخام</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:solid 1px #a2a9b1;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="رده:متون یهودی">متون یهود</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%AE" title="تنخ">تنخ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="تورات">تورات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="نوییم">نوییم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%AA_(%D8%AA%D9%86%D8%AE)" title="مکتوبات (تنخ)">کتوویم</a></li></ul></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تارگوم (صفحه وجود ندارد)">تارگوم</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود">تلمود</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7" title="میشنا">میشنا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="گمارا">گمارا</a></li></ul></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="ربی">ادبیات ربی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B4" title="میدراش">میدراش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%AA%D8%A7" title="توسفتا">توسفتا</a></li></ul></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Mishneh_Torah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mishneh Torah (صفحه وجود ندارد)">Mishneh Torah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="اربعه توریم (صفحه وجود ندارد)">توریم</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE" title="شولحان عاروخ">شولحان عاروخ</a></i></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%88%D9%87%D8%B1" title="زوهر">زوهر</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:solid 1px #a2a9b1;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="تقسیم‌های قومی یهودی">قبیله‌ها</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar nomobile sidebar-wraplinks" style="border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="اشکنازی">اشکنازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سفاردی‌ها">سفاردی‌ها</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودی مغربی (صفحه وجود ندارد)">مغربی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="یهودیان ایتالیا">ایتالکیم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Romaniote_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romaniote Jews (صفحه وجود ندارد)">Romaniotes</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C" title="مزراحی">مزراحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cochin_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cochin Jews (صفحه وجود ندارد)">Cochin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bene_Israel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bene Israel (صفحه وجود ندارد)">Indian</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7" title="فلاشا">فلاشا</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <i>گروه‌های مرتبط</i></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%84%D9%85%D8%A8%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مردم لمبا (صفحه وجود ندارد)">لِمبا</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87" title="کارائیتی‌های کریمه">کارائیتی‌های کریمه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%DA%86%D8%A7%D9%82%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="کریمچاق‌ها">کریمچاق‌ها</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سامری‌ها">سامری‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D9%81%DB%8C" title="یهودیت مخفی">Crypto-Jews</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قبایل یهودی عربستان">یهود عربستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Subbotniks&action=edit&redlink=1" class="new" title="Subbotniks (صفحه وجود ندارد)">Subbotniks</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:solid 1px #a2a9b1;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="جمعیت یهودی در کشورها">جمعیت</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar nomobile sidebar-wraplinks" style="border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><th class="sidebar-heading"> <i><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیت اسرائیل (صفحه وجود ندارد)">سرزمین اسرائیل</a></i></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسرائیل یهود (صفحه وجود ندارد)">اسرائیل یهود</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلسطینیان یهودی (صفحه وجود ندارد)">فلسطینیان یهودی</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="تاریخ یهودیان در اروپا">اروپا</a></i></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="تاریخ یهودیان در روسیه">روسیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%86%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در جمهوری چک (صفحه وجود ندارد)">جمهوری چک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%84%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در لهستان">لهستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در استونی (صفحه وجود ندارد)">استونی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در لیتوانی (صفحه وجود ندارد)">لیتوانی</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در آلمان">آلمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در هلند (صفحه وجود ندارد)">هلند</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در اتریش (صفحه وجود ندارد)">اتریش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="تاریخ یهودیان در کرواسی">کرواسی</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در مجارستان">مجارستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در رومانی (صفحه وجود ندارد)">رومانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در بریتانیا (صفحه وجود ندارد)">بریتانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="تاریخ یهودیان در ایرلند">ایرلند</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در فرانسه (صفحه وجود ندارد)">فرانسه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در پرتغال (صفحه وجود ندارد)">پرتغال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در اسپانیا (صفحه وجود ندارد)">اسپانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="تاریخ یهودیت در ایتالیا">ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="تاریخ یهودیان در موناکو">موناکو</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در یونان (صفحه وجود ندارد)">یونان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در بلغارستان">بلغارستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در صربستان">صربستان</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <i><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="آسیا">آسیا</a></i></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%85%D9%86" title="تاریخ یهودیان در یمن">یمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="تاریخ یهودیان در عراق">عراق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در ایران">ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="تاریخ یهودیان در ترکیه">ترکیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="تاریخ یهودیان در سوریه">سوریه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در لبنان">لبنان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در کویت (صفحه وجود ندارد)">کویت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در عمان">عمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در گرجستان">گرجستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در ارمنستان"> ارمنستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="تاریخ یهودیان در اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="یهودیان افغانستان">افغانستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان در ازبکستان">ازبکستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در جمهوری آذربایجان (صفحه وجود ندارد)">جمهوری آذربایجان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%87%D9%86%D8%AF" title="تاریخ یهودیان در هند">هند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="تاریخ یهودیان در چین">چین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="تاریخ یهودیان در ویتنام">ویتنام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="تاریخ یهودیان در ژاپن">ژاپن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در فیلیپین (صفحه وجود ندارد)">فیلیپین</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <i><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان آفریقا (صفحه وجود ندارد)">آفریقا</a></i></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B4" title="تاریخ یهودیان در مراکش">مراکش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در الجزایر (صفحه وجود ندارد)">الجزایر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در تونس (صفحه وجود ندارد)">تونس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در لیبی (صفحه وجود ندارد)">لیبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در مصر (صفحه وجود ندارد)">مصر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7" title="فلاشا">اتیوپی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در آفریقای جنوبی (صفحه وجود ندارد)">آفریقای جنوبی</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <i>آمریکای شمالی</i></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="یهودیان آمریکا">ایالات متحده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان کانادا (صفحه وجود ندارد)">کانادا</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <i><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در آمریکای لاتین (صفحه وجود ندارد)">آمریکای لاتین و کارائیب</a></i></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="تاریخ یهودیان در آرژانتین">آرژانتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در بولیوی (صفحه وجود ندارد)">بولیوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="تاریخ یهودیان در برزیل">برزیل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در شیلی (صفحه وجود ندارد)">شیلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در کوبا (صفحه وجود ندارد)">کوبا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در جمهوری دومینیکن (صفحه وجود ندارد)">جمهوری دومینیکن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در السالوادور (صفحه وجود ندارد)">السالوادور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در گویان (صفحه وجود ندارد)">گویان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در هائیتی (صفحه وجود ندارد)">هائیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="تاریخ یهودیان در جامائیکا">جامائیکا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در مکزیک (صفحه وجود ندارد)">مکزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88_%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88" class="mw-redirect" title="تاریخ یهودیان در پورتو ریکو">پورتو ریکو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در سورینام (صفحه وجود ندارد)">سورینام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ یهودیان در اروگوئه (صفحه وجود ندارد)">اروگوئه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%86%D8%B2%D9%88%D8%A6%D9%84%D8%A7" title="تاریخ یهودیان در ونزوئلا">ونزوئلا</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="تاریخ یهودیان در اقیانوسیه">اقیانوسیه</a></i></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="تاریخ یهودیان در استرالیا">استرالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%DB%8C%D8%AC%DB%8C" title="تاریخ یهودیان در فیجی">فیجی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D9%88%D8%A2%D9%85" title="تاریخ یهودیان در گوآم">گوآم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" title="تاریخ یهودیان در نیوزیلند">نیوزیلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%88" title="تاریخ یهودیان در پالائو">پالائو</a></li></ul></td> </tr></tbody></table> <hr /> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیت برپایه کشور (صفحه وجود ندارد)">یهودیت برپایه کشور</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست یهودیان (صفحه وجود ندارد)">فهرست یهودیان</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Historical_Jewish_population_comparisons&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historical Jewish population comparisons (صفحه وجود ندارد)">Historical population comparisons</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:solid 1px #a2a9b1;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنبش‌های مذهبی یهود (صفحه وجود ندارد)">فرقه‌ها</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alternative_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alternative Judaism (صفحه وجود ندارد)">Alternative</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="یهودیت اصلاحگرا">یهودیت اصلاحگرا</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="یهودیت محافظه‌کار">یهودیت محافظه‌کار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Humanistic_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Humanistic Judaism (صفحه وجود ندارد)">Humanistic</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Haymanot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haymanot (صفحه وجود ندارد)">Haymanot</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%85" title="قرائیم">قرائیم</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="لیبرالیزم یهودی (صفحه وجود ندارد)">لیبرال</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3" class="mw-redirect" title="یهودیت ارتودوکس">یهودیت ارتودوکس</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="یهودیت اصلاحگرا">اصلاحگرا</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="بازسازی خواهی در یهودیت">تجدیدگرا</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="یهودیت اصلاحگرا">اصلاحات</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jewish_Renewal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish Renewal (صفحه وجود ندارد)">Renewal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Union_for_Traditional_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Union for Traditional Judaism (صفحه وجود ندارد)">Traditional</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:solid 1px #a2a9b1;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ یهودی (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مینیان (صفحه وجود ندارد)">مینیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ازدواج در یهودیت">ازدواج</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%A7" title="نیدا">نیدا</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Pidyon_haben&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pidyon haben (صفحه وجود ندارد)">Pidyon haben</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="موسیقی یهودی">موسیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="آشپزی یهودی">آشپزی یهودی</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Hiloni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiloni (صفحه وجود ندارد)">Hiloni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shidduch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shidduch (صفحه وجود ندارد)">Shidduch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zeved_habat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zeved habat (صفحه وجود ندارد)">Zeved habat</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="تغییر دین به یهودیت (صفحه وجود ندارد)">تغییر دین به یهودیت</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:solid 1px #a2a9b1;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌های یهود (صفحه وجود ندارد)">زبان‌ها</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">عبری</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عبری انجیلی (صفحه وجود ندارد)">انجیلی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="زبان ییدیش">ییدیش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان یهودی-تاتی">جوهوری</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های یهودی-ایرانی">یهودی-ایرانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%88" title="زبان لادینو">لادینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان یهودی-گرجی">یهودی-گرجی</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان یهودی-آرامی (صفحه وجود ندارد)">یهودی-آرامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان یهودی-عربی">زبان یهودی-عربی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:solid 1px #a2a9b1;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" title="تاریخ یهود">تاریخچه</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Jewish_history&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of Jewish history (صفحه وجود ندارد)">Timeline</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="رهبری یهود (صفحه وجود ندارد)">رهبران</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="تاریخ قوم اسرائیل">تاریخ قوم اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="پادشاهی یهودا">پادشاهی یهودا</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="پرستش‌گاه اورشلیم">پرستش‌گاه اورشلیم</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84" class="mw-redirect" title="اسیران یهودی در بابل">اسیران یهودی در بابل</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%A7" class="mw-redirect" title="یهود مدیناتا">یهود مدیناتا</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><div style="padding:0.2em 0.4em; line-height:1.2em; line-height:1.25em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="اورشلیم">اورشلیم</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist"><ul><li><a href="/w/index.php?title=Jerusalem_in_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jerusalem in Judaism (صفحه وجود ندارد)">in Judaism</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Jerusalem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of Jerusalem (صفحه وجود ندارد)">timeline</a></li></ul></div></div></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B4%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حشمونیان">حشمونیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D9%87%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سنهدرین">سنهدرین</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jewish_schisms&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish schisms (صفحه وجود ندارد)">Schisms</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فریسیان">فریسیان</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جنگ‌های یهود و روم">جنگ‌های یهود و روم</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Christianity_and_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christianity and Judaism (صفحه وجود ندارد)">Christianity and Judaism</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Hinduism_and_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hinduism and Judaism (صفحه وجود ندارد)">Hinduism and Judaism</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="اسلام و یهودیت">اسلام و یهودیت</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="آوارگی یهود (صفحه وجود ندارد)">آوارگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jews_in_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jews in the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">Middle Ages</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="عصر طلایی فرهنگ یهودی در اسپانیا">عصر طلایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sabbateans&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sabbateans (صفحه وجود ندارد)">Sabbateans</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="یهودیت حسیدی">حسیدی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">هاسکالا</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" title="رهایی یهود">رهایی یهود</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="هولوکاست">هولوکاست</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%A7_(%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85)" title="علیا (صهیونیسم)">علیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی یهودی">آتئیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="تاریخ اسرائیل">تاریخ اسرائیل</a></li></ul></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="ستیز عرب‌ها و اسرائیل">ستیز عرب‌ها و اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="سرزمین اسرائیل">سرزمین اسرائیل</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Baal_teshuva_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baal teshuva movement (صفحه وجود ندارد)">Baal teshuva</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Jews (صفحه وجود ندارد)">Persecution</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="یهودستیزی">یهودستیزی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="تاریخ یهودستیزی">تاریخچه</a></li></ul></li></ul> </div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:solid 1px #a2a9b1;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنبش‌های سیاسی یهود (صفحه وجود ندارد)">سیاست‌ها</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیاست‌های اسرائیل (صفحه وجود ندارد)">سیاست‌های اسرائیل</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><div style="padding:0.2em 0.4em; line-height:1.2em; line-height:1.15em;"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="صهیونیسم">صهیونیسم</a> <small style="font-size:85%;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist" style="line-height:1.1em;"><ul><li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="صهیونیسم کارگری">صهیونیسم کارگری</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Revisionist_Zionism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Revisionist Zionism (صفحه وجود ندارد)">Revisionist</a></li><li><br /><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="صهیونیسم مذهبی">Religious</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Green_Zionism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Green Zionism (صفحه وجود ندارد)">Green</a></li><li><a href="/w/index.php?title=General_Zionists&action=edit&redlink=1" class="new" title="General Zionists (صفحه وجود ندارد)">General</a></li></ul></div></small></div></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=World_Agudath_Israel&action=edit&redlink=1" class="new" title="World Agudath Israel (صفحه وجود ندارد)">World Agudath Israel</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bundism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bundism (صفحه وجود ندارد)">Bundism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="فمینیسم یهود (صفحه وجود ندارد)">فمینیسم</a></li></ul> <dl><dd></dd></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jewish_left&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish left (صفحه وجود ندارد)">Jewish left</a> / <a href="/w/index.php?title=Jewish_right&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish right (صفحه وجود ندارد)">right</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="font-weight:bold;"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="رده:یهودیان و یهودیت">رده</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Israel.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/16px-Flag_of_Israel.svg.png" decoding="async" width="16" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/24px-Flag_of_Israel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/32px-Flag_of_Israel.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="درگاه:اسرائیل">درگاه اسرائیل</a></li></ul> <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:People_icon.svg" class="mw-file-description" title="ویکی‌پروژه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه یهودیت">ویکی‌پروژه</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="الگو:نوار یهودیت"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:نوار یهودیت (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:نوار یهودیت"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="زبان ییدیش">زبان ییدیش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86" title="موسی مندلسون">موسی مندلسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="سکولاریسم یهودی">سکولاریسم یهودی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20070927174800/http://www.dinur.org/resources/resourceCategoryDisplay.aspx?categoryid=765&rsid=478">Resources> Modern Period> Central and Western Europe (17th\18th Cent.)> Enlightenment (Haskala)</a> The Jewish History Resource Center – Project of the Dinur Center for Research in Jewish History, The <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="دانشگاه عبری اورشلیم">دانشگاه عبری اورشلیم</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/Rashi-Maurice-Liber/dp/0976654652">Rashi by Maurice Liber</a> Discusses Rashi's influence on Moses Mendelssohn and the Haskalah.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/Haskalah.html">Jewish Virtual Library on Haskalah</a></li> <li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFDauber2004" class="citation book cs1">Dauber, Jeremy (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/antoniosdevilswr0000daub"><i>Antonio's Devils: Writers of the Jewish Enlightenment and the Birth of Modern Hebrew and Yiddish Literature</i></a>. Stanford: Stanford University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Antonio%27s+Devils%3A+Writers+of+the+Jewish+Enlightenment+and+the+Birth+of+Modern+Hebrew+and+Yiddish+Literature&rft.place=Stanford&rft.pub=Stanford+University+Press&rft.date=2004&rft.aulast=Dauber&rft.aufirst=Jeremy&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fantoniosdevilswr0000daub&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLitvak2012" class="citation book cs1">Litvak, Olga (2012). <i>Haskalah. The Romantic Movement in Judaism</i>. New Brunswick, New Jersey, London: Rutgers University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Haskalah.+The+Romantic+Movement+in+Judaism&rft.place=New+Brunswick%2C+New+Jersey%2C+London&rft.pub=Rutgers+University+Press&rft.date=2012&rft.aulast=Litvak&rft.aufirst=Olga&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li>Rasplus, Valéry "Les judaïsmes à l'épreuve des Lumières. Les stratégies critiques de la Haskalah", in: <i>ContreTemps</i>, n° 17, septembre 2006 <span class="skin-nightmode-reset-color" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555;">(فرانسوی)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRuderman2000" class="citation book cs1">Ruderman, David B. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/jewishenlightenm0000rude"><i>Jewish Enlightenment in an English Key: Anglo-Jewry's Construction of Modern Jewish Thought</i></a>. Princeton, NJ: Princeton University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Jewish+Enlightenment+in+an+English+Key%3A+Anglo-Jewry%27s+Construction+of+Modern+Jewish+Thought&rft.place=Princeton%2C+NJ&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2000&rft.aulast=Ruderman&rft.aufirst=David+B.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fjewishenlightenm0000rude&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSchumacher-Brunhes2012" class="citation book cs1">Schumacher-Brunhes, Marie (2012). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0159-2012041908">Enlightenment Jewish Style: The Haskalah Movement in Europe</a></i>. Mainz: Leibniz Institute of European History (IEG).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5Bhttp%3A%2F%2Fnbn-resolving.de%2Furn%3Anbn%3Ade%3A0159-2012041908+Enlightenment+Jewish+Style%3A+The+Haskalah+Movement+in+Europe%5D&rft.place=Mainz&rft.pub=Leibniz+Institute+of+European+History+%28IEG%29&rft.date=2012&rft.aulast=Schumacher-Brunhes&rft.aufirst=Marie&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_book" title="الگو:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">External link in <code class="cs1-code"><code class="cs1-code">|title=</code></code> (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#param_has_ext_link" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWodzinski2009" class="citation book cs1">Wodzinski, Marcin (2009). <i>Haskalah and Hasidism in the Kingdom of Poland: a History of Conflict</i>. Oxford: Littman Library of Jewish Civilization. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/1-904113-08-7" title="ویژه:منابع کتاب/1-904113-08-7"><bdi>1-904113-08-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Haskalah+and+Hasidism+in+the+Kingdom+of+Poland%3A+a+History+of+Conflict&rft.place=Oxford&rft.pub=Littman+Library+of+Jewish+Civilization&rft.date=2009&rft.isbn=1-904113-08-7&rft.aulast=Wodzinski&rft.aufirst=Marcin&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" class="Z3988"></span> (translated from <i>Oświecenie żydowskie w Królestwie Polskim wobec chasydyzmu</i>)</li></ul> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="14px&#124;Star_of_David&#124;link=Star_of_David_قوم_یهود_و_یهودیت" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="الگو:یهودیان و یهودیت"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:یهودیان و یهودیت (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:یهودیان و یهودیت"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="14px&#124;Star_of_David&#124;link=Star_of_David_قوم_یهود_و_یهودیت" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Star_of_David" title="Star of David"><img alt="Star of David" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/14px-Star_of_David.svg.png" decoding="async" width="14" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/21px-Star_of_David.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/28px-Star_of_David.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="693" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="قوم یهود">قوم یهود</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%DA%A9%D9%84%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="طرح کلی یهودیت">طرح کلی یهودیت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="تقسیم‌های قومی یهودی">تقسیم‌های قومی یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان اروپا (صفحه وجود ندارد)">یهودیان اروپا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="اشکنازی">اشکنازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان بربر (صفحه وجود ندارد)">یهودیان بربر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7" title="فلاشا">فلاشا</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="یهودی بخارایی">یهودی بخارایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان گرجی (صفحه وجود ندارد)">یهودیان گرجی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان هند (صفحه وجود ندارد)">یهودیان هند</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bene_Israel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bene Israel (صفحه وجود ندارد)">Bene Israel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cochin_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cochin Jews (صفحه وجود ندارد)">Cochin Jews</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bene_Ephraim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bene Ephraim (صفحه وجود ندارد)">Bene Ephraim</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="یهودیان ایتالیا">یهودیان ایتالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان میزراهی (صفحه وجود ندارد)">یهودیان میزراهی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="یهودیان کوهستان">یهودیان کوهستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="ایرانیان یهودی">ایرانیان یهودی</a>(<a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="کلیمی">کلیمی</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Romaniotes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romaniotes (صفحه وجود ندارد)">Romaniotes</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سفاردی‌ها">سفاردی‌ها</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان مغربی (صفحه وجود ندارد)">یهودیان مغربی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیان اسپانیا و پرتغال (صفحه وجود ندارد)">یهودیان اسپانیا و پرتغال</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Urfalim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Urfalim (صفحه وجود ندارد)">Urfalim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kaifeng_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kaifeng Jews (صفحه وجود ندارد)">Kaifeng Jews</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنبش‌های مذهبی یهود (صفحه وجود ندارد)">جنبش‌های<br />مذهبی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3" class="mw-redirect" title="یهودیت ارتودوکس">یهودیت ارتودوکس</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chardal (صفحه وجود ندارد)">Chardal</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="حریدی">حریدی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="یهودیت حسیدی">یهودیت حسیدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="ارتودوکس مدرن">ارتودوکس مدرن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="صهیونیسم مذهبی">صهیونیسم مذهبی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Musar_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Musar movement (صفحه وجود ندارد)">Musar movement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neolog_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neolog Judaism (صفحه وجود ندارد)">Neolog</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="یهودیت محافظه‌کار">یهودیت محافظه‌کار</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Conservadox_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conservadox Judaism (صفحه وجود ندارد)">Conservadox</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="یهودیت اصلاحگرا">یهودیت اصلاحگرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="بازسازی خواهی در یهودیت">بازسازی خواهی در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="یهودیت اصلاحگرا">یهودیت اصلاحگرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_Renewal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish Renewal (صفحه وجود ندارد)">Jewish Renewal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Humanistic_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Humanistic Judaism (صفحه وجود ندارد)">Humanistic</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="یهودیت خاخامی">یهودیت خاخامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%85" title="قرائیم">قرائیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88_%D8%B7%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%B1" title="لو طاهور">لو طاهور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سامری‌ها">سامری‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_schisms&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish schisms (صفحه وجود ندارد)">Schisms</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shomer_Masoret&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shomer Masoret (صفحه وجود ندارد)">Shomer Masoret</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="روابط بین جنبش‌های یهود (صفحه وجود ندارد)">روابط بین جنبش‌های یهود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی یهودی">بی‌خدایی یهودی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Noahidism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Noahidism (صفحه وجود ندارد)">Noahidism</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="فلسفه یهودی">فلسفه یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصول دین یهود (صفحه وجود ندارد)">اصول دین</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="یهودیان به عنوان قوم برگزیده">یهودیان به عنوان قوم برگزیده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="فرجام‌شناسی یهودی">فرجام‌شناسی یهودی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_ethics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish ethics (صفحه وجود ندارد)">Ethics</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A7" title="هلاخا">هلاخا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Holocaust_theology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holocaust theology (صفحه وجود ندارد)">Holocaust theology</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کابالا">کابالا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B4%D8%B1" title="کوشر">کوشِر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="مسیح در یهودیت">مسیح در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="نامهای خدا در یهودیت">نامهای خدا در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%AD" title="قوانین هفت‌گانه نوح">قوانین هفت‌گانه نوح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87_(%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA)" title="صدقه (یهودیت)">صدقه (یهودیت)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA" title="صنیوت">صنیوت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="رده:متون یهودی">متون یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="تورات">تورات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chumash_(Judaism)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chumash (Judaism) (صفحه وجود ندارد)">Chumash</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%AE" title="تنخ">تنخ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="تورات">تورات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="نوییم">نوییم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="کتوویم">کتوویم</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7" title="میشنا">میشنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود">تلمود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%AA%D8%A7" title="توسفتا">توسفتا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B4" title="میدراش">میدراش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rabbinic_literature&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rabbinic literature (صفحه وجود ندارد)">Rabbinic literature</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mishneh_Torah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mishneh Torah (صفحه وجود ندارد)">Mishneh Torah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arba%27ah_Turim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arba'ah Turim (صفحه وجود ندارد)">Arba'ah Turim</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE" title="شولحان عاروخ">شولحان عاروخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mishnah_Berurah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mishnah Berurah (صفحه وجود ندارد)">Mishnah Berurah</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%88%D9%87%D8%B1" title="زوهر">زوهر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Haggadah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haggadah (صفحه وجود ندارد)">Haggadah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Piyyut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piyyut (صفحه وجود ندارد)">Piyyut</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="سیدور">سیدور</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="رده:مکان‌های مقدس یهودی">مکان‌های مقدس یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="سرزمین اسرائیل">سرزمین اسرائیل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="چهار شهر مقدس (صفحه وجود ندارد)">چهار شهر مقدس</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="اورشلیم">اورشلیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AF" title="صفد">صفد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84" title="الخلیل">الخلیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="طبریه">طبریه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دیان">دیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%87" class="mw-redirect" title="میکوه">میکوه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%87" title="کنیسه">کنیسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="پرستش‌گاه اورشلیم">پرستش‌گاه اورشلیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="میشکان">میشکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D8%AF%D8%A8%D9%87" title="دیوار ندبه">دیوار ندبه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="شخصیت‌های یهود در کتاب مقدس (صفحه وجود ندارد)">شخصیت‌های یهود در کتاب مقدس</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85" title="ابراهیم">ابراهیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82" title="اسحاق">اسحاق</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8" title="یعقوب">یعقوب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="سارا">سارا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7" title="ربه‌کا">ربه‌کا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%84" title="راحل">راحل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%87" title="لیه">لیه</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81" title="یوسف">یوسف</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7" title="یهودا">یهودا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="موسی">موسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B4%D8%B9_%D8%A8%D9%86_%D9%86%D9%88%D9%86" title="یوشع بن نون">یوشع بن نون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A8%D9%88%D8%B1%D9%87" title="دبوره">دبوره</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D8%B1%D9%88%D8%AA" title="کتاب روت">کتاب روت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AF" title="داوود">داوود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="سلیمان">سلیمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="الیاس">الیاس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="رهبری در یهودیت (صفحه وجود ندارد)">رهبری در یهودیت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%84%D9%84" title="هیلل">هیلل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%85%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شامای (صفحه وجود ندارد)">شامای</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7_%D9%87%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="یهودا هناسی">یهودا هناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86" title="سعادیا گائون">سعادیا گائون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%B4%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="گرشوم بن یهود (صفحه وجود ندارد)">گرشوم بن یهود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اسحاق الفاسی">اسحاق الفاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="راشی">راشی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7_%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C" title="یهودا هلوی">یهودا هلوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%B2%D8%B1%D8%A7" title="ابراهیم بن عزرا">ابراهیم بن عزرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Tosafists&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Tosafists (صفحه وجود ندارد)">Tosafists</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="موسی بن میمون">موسی بن میمون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B4%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D9%86%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86" title="موشه بن نحمان">موشه بن نحمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%DB%8C%D9%87%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="عاشر بن یهیل (صفحه وجود ندارد)">عاشر بن یهیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%B4%D9%88%D9%85" title="ابن گرشوم">ابن گرشوم</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D8%A2%D9%84%D8%A8%D9%88" title="یوسف آلبو">یوسف آلبو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسحاق ابرونئیل">اسحاق ابرونئیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82_%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="اسحاق لوریا">اسحاق لوریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B9%D9%84_%D8%B4%D9%85_%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="بعل شم تو (صفحه وجود ندارد)">بعل شم تو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویلنا گائون (صفحه وجود ندارد)">ویلنا گائون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%DB%8C%DA%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%A6%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلیگمان بائر (صفحه وجود ندارد)">سلیگمان بائر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86" title="موسی مندلسون">موسی مندلسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%BE%D9%84%D8%AF_%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="لئوپلد زونز (صفحه وجود ندارد)">لئوپلد زونز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B3%D9%88%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84_%D9%87%D8%B1%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="سامسون رافائل هرش (صفحه وجود ندارد)">سامسون رافائل هرش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%DA%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="آبراهام گیگر (صفحه وجود ندارد)">آبراهام گیگر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%B4%D8%AE%D8%AA%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="سولومون شختر (صفحه وجود ندارد)">سولومون شختر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86" title="داوید بن گوریون">داوید بن گوریون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D8%AF%D8%A7_%D9%85%D8%A6%DB%8C%D8%B1" title="گلدا مئیر">گلدا مئیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AE%D9%85_%D8%A8%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="مناخم بگین">مناخم بگین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%AE%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86" title="مردخای کاپلان">مردخای کاپلان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AE%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84_%D8%A7%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="مناخم مندل اشنیرسون">مناخیم اشنیرسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%D8%AC%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%A7_%D9%87%D8%B4%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="آبراهام جاشوا هشل (صفحه وجود ندارد)">آبراهام جاشوا هشل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A8%DB%8C._%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AA%DA%86%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="جوزف بی. سولوویتچیک (صفحه وجود ندارد)">جوزف بی. سولوویتچیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%84%D9%88%D9%85%D9%88_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%AE_(%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86)&action=edit&redlink=1" class="new" title="شلومو کارلباخ (موسیقی‌دان) (صفحه وجود ندارد)">شلومو کارلباخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="آدین اشتاینسالتز (صفحه وجود ندارد)">آدین اشتاینسالتز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زلمان شاختر-شالومی (صفحه وجود ندارد)">زلمان شاختر-شالومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%88%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="آرتور واسکو (صفحه وجود ندارد)">آرتور واسکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%85" title="نورمن لام">نورمن لام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B3_%D8%A7%DB%8C._%D9%87%D9%88%D9%81%D9%85%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="لورنس ای. هوفمن (صفحه وجود ندارد)">لورنس ای. هوفمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86" title="اریه کاپلان">اریه کاپلان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Jewish_religious_occupations&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Jewish religious occupations (صفحه وجود ندارد)">نقش‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D9%86" title="کوهن">کوهن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B0%D8%A7%D9%86" title="حذان">حذان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gabbai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gabbai (صفحه وجود ندارد)">Gabbai</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%AF%DB%8C%D8%AF" title="مگید">مگید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mashgiach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mashgiach (صفحه وجود ندارد)">Mashgiach</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%87%D9%84" title="موهل">موهل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Posek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Posek (صفحه وجود ندارد)">Posek</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="ربی">ربی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rebbe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rebbe (صفحه وجود ندارد)">Rebbe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rosh_yeshiva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rosh yeshiva (صفحه وجود ندارد)">Rosh yeshiva</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A8" title="کاتب">کاتب</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ یهودی (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Minyan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Minyan (صفحه وجود ندارد)">Minyan</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B3%D9%88%D8%A7_%D9%88_%D8%A8%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B3%D9%88%D8%A7" class="mw-redirect" title="بر میتسوا و بت میتسوا">بر میتسوا و بت میتسوا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="سوگواری یهودیت (صفحه وجود ندارد)">مرگ و سوگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AA%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ختنه‌سوران">ختنه‌سوران</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="گاه‌شماری عبری">گاه‌شماری عبری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hebrew_birthday&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hebrew birthday (صفحه وجود ندارد)">Hebrew birthday</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF_(%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87)" class="mw-redirect" title="یهود (واژه)">منشأ واژه یهود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ازدواج در یهودیت">ازدواج در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%A7" title="نیدا">نیدا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pidyon_haben&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pidyon haben (صفحه وجود ندارد)">Pidyon haben</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="موسیقی یهودی">موسیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="آشپزی یهودی">آشپزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hiloni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiloni (صفحه وجود ندارد)">Hiloni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shidduch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shidduch (صفحه وجود ندارد)">Shidduch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zeved_habat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zeved habat (صفحه وجود ندارد)">Zeved habat</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مسائل</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%A9%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F" title="چه کسی یهودی است؟">چه کسی یهودی است؟</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judaism_and_abortion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judaism and abortion (صفحه وجود ندارد)">Abortion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_assimilation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish assimilation (صفحه وجود ندارد)">Assimilation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="مجازات در یهودیت">مجازات</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D9%86_%D8%A8%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="گرویدن به یهودیت">گرویدن به یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="آنوسی">آنوسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judaism_and_environmentalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judaism and environmentalism (صفحه وجود ندارد)">Environmentalism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Forbidden_relationships_in_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Forbidden relationships in Judaism (صفحه وجود ندارد)">Forbidden Relationships</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gender_and_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gender and Judaism (صفحه وجود ندارد)">Gender</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heresy_in_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heresy in Judaism (صفحه وجود ندارد)">Heresy</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="هوش یهودیان اشکنازی">هوش یهودیان اشکنازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D8%B9%D9%87%E2%80%8C_%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="منازعه فلسطین-اسراییل">منازعه فلسطین-اسراییل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_studies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish studies (صفحه وجود ندارد)">Jewish studies</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="یهودیت موعودباور">یهودیت موعودباور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ازدواج در یهودیت">ازدواج در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="یهودیت و همجنس‌گرایی">یهودیت و همجنس‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D8%B8%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="ازدواج همجنس در نظر یهودیت (صفحه وجود ندارد)">ازدواج همجنس در نظر یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="تروریسم یهودی">تروریسم یهودی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_schisms&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish schisms (صفحه وجود ندارد)">Schisms</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_vegetarianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish vegetarianism (صفحه وجود ندارد)">Vegetarianism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="دانشنامه یهودی">دانشنامه یهودی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AC%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="دانشنامه جودائیکا">دانشنامه جودائیکا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="زبان‌های یهودی">زبان‌های یهودی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">زبان عبری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="عبری توراتی">عبری توراتی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان یهودی-تاتی">یوهوری (یهودی-تاتی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان‌های یهودی-عربی">یهودی-عربی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان‌های یهودی-آرامی">یهودی-آرامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های یهودی-ایرانی">یهودی-ایرانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%88" title="زبان لادینو">زبان لادینو</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%B4" class="mw-redirect" title="یشیویش">یشیویش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="زبان ییدیش">زبان ییدیش</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نیایش<br />و ادعیه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Aleinu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleinu (صفحه وجود ندارد)">Aleinu</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="آمیدا">آمیدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D9%87_%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="اربعه مینیم">اربعه مینیم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gartel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gartel (صفحه وجود ندارد)">Gartel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hallel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hallel (صفحه وجود ندارد)">Hallel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Havdalah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Havdalah (صفحه وجود ندارد)">Havdalah</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AF%DB%8C%D8%B4_(%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA)" class="mw-redirect" title="کدیش (یهودیت)">کدیش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kittel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kittel (صفحه وجود ندارد)">Kittel</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84_%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="کول نیدری">کول نیدری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ma_Tovu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ma Tovu (صفحه وجود ندارد)">Ma Tovu</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="منوره">منوره</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7_(%D8%AD%D9%86%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%A7)" title="منورا (حنوکیا)">منورا</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="مزوزا">مزوزا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_(%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA)" title="سفر (تورات)">سِفِر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_(%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA)" title="نماز (یهودیت)">نماز</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_Jewish_prayers_and_blessings&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Jewish prayers and blessings (صفحه وجود ندارد)">Prayer</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%B9_%DB%8C%DB%8C%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%84" title="شمع ییسرائل">شمع ییسرائل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%B1" title="شوفار">شوفار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="سیدور">سیدور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="تالیت">تالیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86" title="تفیلین">تِفیلین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tzitzit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tzitzit (صفحه وجود ندارد)">Tzitzit</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yad (صفحه وجود ندارد)">Yad</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%BE%D8%A7" title="کیپا">کیپا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1" title="رده:یهودیت و دین‌های دیگر">رده:یهودیت و دین‌های دیگر</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jewish_views_on_religious_pluralism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish views on religious pluralism (صفحه وجود ندارد)">Jewish views on religious pluralism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="دین ابراهیمی">دین ابراهیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت و یهودیت">مسیحیت و یهودیت</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Relations_between_Catholicism_and_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Relations between Catholicism and Judaism (صفحه وجود ندارد)">Catholicism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian%E2%80%93Jewish_reconciliation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian–Jewish reconciliation (صفحه وجود ندارد)">Christian–Jewish reconciliation</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="یهودی-مسیحی">یهودی-مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="یهودیت موعودباور">یهودیت موعودباور</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="اسلام و یهودیت">اسلام و یهودیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mormonism_and_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mormonism and Judaism (صفحه وجود ندارد)">Mormonism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Semitic_Neopaganism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Semitic Neopaganism (صفحه وجود ندارد)">Semitic Neopaganism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="بنی‌اسرائیلی‌های سیاهپوست عبری">بنی‌اسرائیلی‌های سیاهپوست عبری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kabbalah_Centre&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabbalah Centre (صفحه وجود ندارد)">Kabbalah Centre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alternative_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alternative Judaism (صفحه وجود ندارد)">Others</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" title="تاریخ یهود">تاریخ یهود</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Jewish_history&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of Jewish history (صفحه وجود ندارد)">Timeline</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="تاریخ قوم اسرائیل">تاریخ قوم اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="پرستش‌گاه اورشلیم">پرستش‌گاه اورشلیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84" class="mw-redirect" title="اسیران یهودی در بابل">اسیران یهودی در بابل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="اورشلیم">اورشلیم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="اورشلیم در یهودیت">اورشلیم در یهودیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Jerusalem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of Jerusalem (صفحه وجود ندارد)">Timeline</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B4%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حشمونیان">حشمونیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" class="mw-redirect" title="هیرود بزرگ">هیرود بزرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D9%87%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سنهدرین">سنهدرین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فریسیان">فریسیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="صدوقیان">صدوقیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="اسنی‌ها">اسنی‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نخستین نبرد یهود با روم (صفحه وجود ندارد)">نخستین نبرد یهود با روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%B4_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%AE%D8%A8%D8%A7" title="شورش بارکوخبا">شورش بارکوخبا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_diaspora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish diaspora (صفحه وجود ندارد)">Diaspora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jews_in_the_Middle_Ages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jews in the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">Middle Ages</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%AA_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="تاریخ یهودیان تحت حکومت مسلمانان">Muslim rule</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%88%DB%8C" title="شبتای زوی">شبتای زوی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">هاسکالا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_emancipation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish emancipation (صفحه وجود ندارد)">Emancipation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="هولوکاست">هولوکاست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%A7_(%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85)" title="علیا (صهیونیسم)">علیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ صهیونیسم (صفحه وجود ندارد)">تاریخ صهیونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="تاریخ اسرائیل">تاریخ اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="ستیز عرب‌ها و اسرائیل">ستیز عرب‌ها و اسرائیل</a> / <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مناقشه اسرائیل-فلسطین (صفحه وجود ندارد)">مناقشه اسرائیل-فلسطین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="سرزمین اسرائیل">سرزمین اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%A8%D8%B9%D9%84_%D8%AA%D8%B4%D9%88%D9%88%D8%A7" title="جنبش بعل تشووا">جنبش بعل تشووا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنبش سیاسی یهودیت (صفحه وجود ندارد)">جنبش سیاسی یهودیت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="صهیونیسم">صهیونیسم</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=General_Zionists&action=edit&redlink=1" class="new" title="General Zionists (صفحه وجود ندارد)">General</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="صهیونیسم کارگری">صهیونیسم کارگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="صهیونیسم مذهبی">مذهبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Revisionist_Zionism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Revisionist Zionism (صفحه وجود ندارد)">Revisionist</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_political_movements&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish political movements (صفحه وجود ندارد)">Political movements</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jewish_left&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish left (صفحه وجود ندارد)">Left</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_right&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish right (صفحه وجود ندارد)">Right</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_anarchism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish anarchism (صفحه وجود ندارد)">Anarchism</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bundism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bundism (صفحه وجود ندارد)">Bundism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=World_Agudath_Israel&action=edit&redlink=1" class="new" title="World Agudath Israel (صفحه وجود ندارد)">World Agudath Israel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Edah_HaChareidis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edah HaChareidis (صفحه وجود ندارد)">Edah HaChareidis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_feminism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish feminism (صفحه وجود ندارد)">Feminism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیاست‌های اسرائیل (صفحه وجود ندارد)">سیاست‌های اسرائیل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="یهودستیزی">یهودستیزی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="تاریخ یهودستیزی">تاریخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Jews (صفحه وجود ندارد)">Persecution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_antisemitism&action=edit&redlink=1" class="new" title="New antisemitism (صفحه وجود ندارد)">New</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Racial_antisemitism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Racial antisemitism (صفحه وجود ندارد)">Racial</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="یهودستیزی مذهبی">مذهبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Secondary_antisemitism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secondary antisemitism (صفحه وجود ندارد)">Secondary</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="font-weight:bold;"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="رده:یهودیان و یهودیت">رده:یهودیان و یهودیت</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="درگاه:اسرائیل">درگاه</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:People_icon.svg" class="mw-file-description" title="ویکی‌پروژه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></a></span> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه یهودیت">ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه یهودیت</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="عصر_روشنگری" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="الگو:عصر روشنگری"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:عصر روشنگری (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:عصر روشنگری"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="عصر_روشنگری" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="عصر روشنگری">عصر روشنگری</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="موضوعات" style="font-size:114%;margin:0 4em">موضوعات</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="بی‌خدایی در عصر روشنگری">بی‌خدایی در عصر روشنگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="آزادی مدنی">آزادی مدنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="ضدروشنگری">ضدروشنگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="تفکر انتقادی">تفکر انتقادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دادارباوری">دادارباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li> <li><span lang="fr" dir="rtl" title="متن به زبان فرانسوی"><bdi><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="دایرةالمعارف‌نویسان">دایرةالمعارف‌نویسان</a></bdi></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1" title="دیکتاتوری منور">دیکتاتوری منور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="بازار آزاد">بازار آزاد</a>s</li> <li><i lang="he-Latn" dir="rtl" title="متن به زبان عبری"><bdi><a class="mw-selflink selflink">هاسکالا</a></bdi></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انسان‌گرایی">انسان‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="حقوق بشر">حقوق بشر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="لیبرالیسم کلاسیک">لیبرالیسم کلاسیک</a></li> <li><span lang="fr" dir="rtl" title="متن به زبان فرانسوی"><bdi><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="آزادی، برابری، برادری">آزادی، برابری، برادری</a></bdi></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="شک دکارتی">شک دکارتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ملی‌گرایی">ملی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه طبیعی">فلسفه طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="عینی‌گرایی (فلسفه)">عینی‌گرایی (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="عقلانیت">عقلانیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84" title="عقل">عقل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فروکاست‌گرایی">فروکاست‌گرایی</a></li> <li><span lang="la" dir="rtl" title="متن به زبان لاتین"><bdi><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%A6%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B4" title="جرئت اندیشیدن داشته باش">جرئت اندیشیدن داشته باش</a></bdi></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم">علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="روش علمی">روش علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سوسیالیسم">سوسیالیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Universality_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Universality (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Universality</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Weimar_Classicism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Weimar Classicism (صفحه وجود ندارد)">Weimar Classicism</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="متفکران" style="font-size:114%;margin:0 4em">متفکران</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">انگلستان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جوزف ادیسون">جوزف ادیسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anthony_Ashley-Cooper,_3rd_Earl_of_Shaftesbury&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthony Ashley-Cooper, 3rd Earl of Shaftesbury (صفحه وجود ندارد)">Anthony Ashley-Cooper</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="فرانسیس بیکن">فرانسیس بیکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">جرمی بنتام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anthony_Collins_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthony Collins (philosopher) (صفحه وجود ندارد)">Anthony Collins</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%AF%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86" title="ادوارد گیبون">ادوارد گیبون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86" title="ویلیام گادوین">ویلیام گادوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%AA%D9%88%D9%86" title="جیمز هرینگتون">جیمز هرینگتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%87%D9%88%DA%A9" title="رابرت هوک">رابرت هوک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="ساموئل جانسون">ساموئل جانسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%DA%A9" title="جان لاک">جان لاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86" title="جان میلتون">جان میلتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="آیزاک نیوتن">آیزاک نیوتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D9%BE" title="الکساندر پوپ">الکساندر پوپ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Richard_Price&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Price (صفحه وجود ندارد)">Richard Price</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%84%DB%8C" title="جوزف پریستلی">جوزف پریستلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%A7_%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%84%D8%AF%D8%B2" title="جاشوا رینولدز">جاشوا رینولدز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Algernon_Sidney&action=edit&redlink=1" class="new" title="Algernon Sidney (صفحه وجود ندارد)">Algernon Sidney</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Matthew_Tindal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matthew Tindal (صفحه وجود ندارد)">Matthew Tindal</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D9%86%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="جان ترنچارد">جان ترنچارد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C_%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="مری ولستون‌کرافت">مری ولستون‌کرافت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فرانسه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88_%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1" title="ژان لو رون دالامبر">ژان لو رون دالامبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D9%88%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%98%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="رنه لوئی دو ووایه دو پولمی دارژنسون">رنه لوئی دو ووایه دو پولمی دارژنسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%84" title="پیر بل">پیر بل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%87" title="پیر بومارشه">پیر بومارشه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7_%D8%B4%D8%A7%D9%81%D9%88%D8%B1" title="نیکولا شافور">نیکولا شافور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%87" title="امیلی دو شاتله">امیلی دو شاتله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88_%D8%AF%D9%88_%DA%A9%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DA%A9" title="اتین بونو دو کندیاک">اتین بونو دو کندیاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%DA%A9%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%B3%D9%87" title="مارکی دو کندورسه">مارکی دو کندورسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="رنه دکارت">رنه دکارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="دنی دیدرو">دنی دیدرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B1_%D9%84%D9%88_%D8%A8%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%81%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%84" title="برنار لو بوویه دو فونته‌نل">برنار لو بوویه دو فونته‌نل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85%D9%BE_%D8%AF%DA%AF%D9%88%DA%98" title="الیمپ دگوژ">الیمپ دگوژ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF_%D8%A2%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کلود آدرین هلوسیوس">کلود آدرین هلوسیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="بارون دولباخ">بارون دولباخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Louis_de_Jaucourt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louis de Jaucourt (صفحه وجود ندارد)">Louis de Jaucourt</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%88%D9%81%D8%B1%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%84%D8%A7_%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="ژولین اوفره دو لا متری">ژولین اوفره دو لا متری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="آنتوان لاووازیه">آنتوان لاووازیه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%DA%98-%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C_%D9%84%DA%A9%D8%B1%DA%A9_%DA%A9%D9%86%D8%AA_%D8%AF%D9%88_%D8%A8%D9%88%D9%81%D9%88%D9%86" title="ژرژ-لوئی لکرک کنت دو بوفون">ژرژ-لوئی لکرک کنت دو بوفون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D8%A8%D9%84%DB%8C" title="گابریل بونو دو مبلی">گابریل بونو دو مبلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sylvain_Mar%C3%A9chal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sylvain Maréchal (صفحه وجود ندارد)">Sylvain Maréchal</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%DB%8C%D9%87" title="ژان ملیه">ژان ملیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%88" class="mw-redirect" title="شارل دو مونتسکیو">شارل دو مونتسکیو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%89tienne-Gabriel_Morelly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Étienne-Gabriel Morelly (صفحه وجود ندارد)">Étienne-Gabriel Morelly</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B2_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84" title="بلز پاسکال">بلز پاسکال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A7_%DA%A9%D9%86%D9%87" title="فرانسوا کنه">فرانسوا کنه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guillaume_Thomas_Fran%C3%A7ois_Raynal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guillaume Thomas François Raynal (صفحه وجود ندارد)">Guillaume Thomas François Raynal</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D8%AF" title="مارکی دو ساد">مارکی دو ساد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1_%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%88" title="آن روبر ژاک تورگو">آن روبر ژاک تورگو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1" title="ولتر">ولتر</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ژنو</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B1%D9%85%D9%86_%D8%A2%D8%A8%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="فیرمن آبوزی">فیرمن آبوزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87" title="شارل بونه">شارل بونه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jean-Jacques_Burlamaqui&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Jacques Burlamaqui (صفحه وجود ندارد)">Jean-Jacques Burlamaqui</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jean-Louis_de_Lolme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Louis de Lolme (صفحه وجود ندارد)">Jean-Louis de Lolme</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%B1_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%88" title="پی‌یر پروو">پی‌یر پروو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%88" title="ژان-ژاک روسو">ژان-ژاک روسو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antoine-Jacques_Roustan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antoine-Jacques Roustan (صفحه وجود ندارد)">Antoine-Jacques Roustan</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%B3_%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA_%D8%AF%D9%88_%D8%B3%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="هورس بندیکت دو سوسور">هورس بندیکت دو سوسور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jacob_Vernes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacob Vernes (صفحه وجود ندارد)">Jacob Vernes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jacob_Vernet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacob Vernet (صفحه وجود ندارد)">Jacob Vernet</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">آلمان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%87%D9%86%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%A8%D9%88%D9%87%D9%85%D8%B1" title="یوستوس هنینگ بوهمر">یوستوس هنینگ بوهمر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%B3" title="کارل فریدریش گاوس">کارل فریدریش گاوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D9%81%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%87" title="یوهان ولفگانگ فون گوته">یوهان ولفگانگ فون گوته</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%B1" title="یوهان گوتفرید فون هردر">یوهان گوتفرید فون هردر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theodor_Gottlieb_von_Hippel_the_Elder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodor Gottlieb von Hippel the Elder (صفحه وجود ندارد)">Theodor Gottlieb von Hippel</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA" title="ویلهلم فون هومبولت">ویلهلم فون هومبولت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">ایمانوئل کانت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B3" class="mw-redirect" title="گوتفرید لایبنیتس">گوتفرید لایبنیتس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%87%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%85_%D9%84%D8%B3%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="گوتهولد افرایم لسینگ">گوتهولد افرایم لسینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%81_%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="جرج کریستف لیختنبرگ">جرج کریستف لیختنبرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86" title="موسی مندلسون">موسی مندلسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D9%81%D9%86_%D9%BE%D9%88%D9%81%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%81" title="زاموئل فن پوفندرف">زاموئل فن پوفندرف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%B1" title="فریدریش شیلر">فریدریش شیلر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کریستیان تومازیوس">کریستیان تومازیوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gabriel_Wagner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gabriel Wagner (صفحه وجود ندارد)">Gabriel Wagner</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_Felix_Wei%C3%9Fe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian Felix Weiße (صفحه وجود ندارد)">Christian Felix Weiße</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%BE%D8%AA" title="آدام وایسهاوپت">آدام وایسهاوپت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81_%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="کریستوف ماتین ویلند (صفحه وجود ندارد)">کریستوف ماتین ویلند</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_Wizenmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Wizenmann (صفحه وجود ندارد)">Thomas Wizenmann</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D9%81" title="کریستیان ولف">کریستیان ولف</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Modern_Greek_Enlightenment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modern Greek Enlightenment (صفحه وجود ندارد)">یونان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Neophytos_Doukas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neophytos Doukas (صفحه وجود ندارد)">Neophytos Doukas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theoklitos_Farmakidis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theoklitos Farmakidis (صفحه وجود ندارد)">Theoklitos Farmakidis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%BA%D8%A7%D8%B3_%D9%81%D8%B1%D8%A6%D9%88%D8%B3" title="ریغاس فرئوس">ریغاس فرئوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theophilos_Kairis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theophilos Kairis (صفحه وجود ندارد)">Theophilos Kairis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="آدامانتیوس کورائیس">آدامانتیوس کورائیس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایرلند</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%84%DB%8C" title="جرج بارکلی">جرج بارکلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%84" title="رابرت بویل">رابرت بویل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%DA%A9" title="ادموند برک">ادموند برک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%81%D8%AA" title="جاناتان سوییفت">جاناتان سوییفت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AF" title="جان تالند">جان تالند</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ایتالیا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="چزاره بکاریا">چزاره بکاریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gaetano_Filangieri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaetano Filangieri (صفحه وجود ندارد)">Gaetano Filangieri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ferdinando_Galiani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ferdinando Galiani (صفحه وجود ندارد)">Ferdinando Galiani</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C%D8%AC%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لوییجی گالوانی">لوییجی گالوانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antonio_Genovesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonio Genovesi (صفحه وجود ندارد)">Antonio Genovesi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Francesco_Mario_Pagano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francesco Mario Pagano (صفحه وجود ندارد)">Francesco Mario Pagano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Giovanni_Salvemini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giovanni Salvemini (صفحه وجود ندارد)">Giovanni Salvemini</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88_%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="پیترو وری">پیترو وری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D9%88" title="جامباتیستا ویکو">جامباتیستا ویکو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">هلند</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Balthasar_Bekker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Balthasar Bekker (صفحه وجود ندارد)">Balthasar Bekker</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pieter_de_la_Court&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pieter de la Court (صفحه وجود ندارد)">Pieter de la Court</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Petrus_Cunaeus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Petrus Cunaeus (صفحه وجود ندارد)">Petrus Cunaeus</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%DA%AF%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="هوگو گروتیوس">هوگو گروتیوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fran%C3%A7ois_Hemsterhuis&action=edit&redlink=1" class="new" title="François Hemsterhuis (صفحه وجود ندارد)">François Hemsterhuis</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%88%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%B3" title="کریستیان هویگنس">کریستیان هویگنس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adriaan_Koerbagh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adriaan Koerbagh (صفحه وجود ندارد)">Adriaan Koerbagh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frederik_van_Leenhof&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frederik van Leenhof (صفحه وجود ندارد)">Frederik van Leenhof</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%88%D9%86%D9%87%D9%88%DA%A9" title="آنتونی فان لیوونهوک">آنتونی فان لیوونهوک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bernard_Nieuwentyt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Nieuwentyt (صفحه وجود ندارد)">Bernard Nieuwentyt</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروخ اسپینوزا">باروخ اسپینوزا</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="یان سوامردام">یان سوامردام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hendrik_Wyermars&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hendrik Wyermars (صفحه وجود ندارد)">Hendrik Wyermars</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Enlightenment_in_Poland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enlightenment in Poland (صفحه وجود ندارد)">لهستان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tadeusz_Czacki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tadeusz Czacki (صفحه وجود ندارد)">Tadeusz Czacki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugo_Ko%C5%82%C5%82%C4%85taj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugo Kołłątaj (صفحه وجود ندارد)">Hugo Kołłątaj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stanis%C5%82aw_Konarski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanisław Konarski (صفحه وجود ندارد)">Stanisław Konarski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ignacy_Krasicki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ignacy Krasicki (صفحه وجود ندارد)">Ignacy Krasicki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Julian_Ursyn_Niemcewicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Julian Ursyn Niemcewicz (صفحه وجود ندارد)">Julian Ursyn Niemcewicz</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%88_%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D9%BE%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%81%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="استانیسواو آگوست پونیاتوفسکی">استانیسواو آگوست پونیاتوفسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="یندری شنیادیسکی">یندری شنیادیسکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stanis%C5%82aw_Staszic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanisław Staszic (صفحه وجود ندارد)">Stanisław Staszic</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%88%DB%8C%D8%A8%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="یوزف ویبتسکی">یوزف ویبتسکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Andrzej_Stanis%C5%82aw_Za%C5%82uski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrzej Stanisław Załuski (صفحه وجود ندارد)">Andrzej Stanisław Załuski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Andrzej_Za%C5%82uski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Józef Andrzej Załuski (صفحه وجود ندارد)">Józef Andrzej Załuski</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پرتغال</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sebasti%C3%A3o_Jos%C3%A9_de_Carvalho_e_Melo,_1st_Marquis_of_Pombal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sebastião José de Carvalho e Melo, 1st Marquis of Pombal (صفحه وجود ندارد)">Sebastião José de Carvalho e Melo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Romania</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ion_Budai-Deleanu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ion Budai-Deleanu (صفحه وجود ندارد)">Ion Budai-Deleanu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dinicu_Golescu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dinicu Golescu (صفحه وجود ندارد)">Dinicu Golescu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Petru_Maior&action=edit&redlink=1" class="new" title="Petru Maior (صفحه وجود ندارد)">Petru Maior</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Samuil_Micu-Klein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samuil Micu-Klein (صفحه وجود ندارد)">Samuil Micu-Klein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gheorghe_%C8%98incai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gheorghe Șincai (صفحه وجود ندارد)">Gheorghe Șincai</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Russian_Enlightenment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Russian Enlightenment (صفحه وجود ندارد)">روسیه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="کاترین دوم">کاترین دوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B3_%D9%81%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دنیس فونیزین (صفحه وجود ندارد)">دنیس فونیزین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%AE_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="آنتیوخ کانتیمیر">آنتیوخ کانتیمیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%81" title="میخائیل خراسکوف">میخائیل خراسکوف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%84_%D9%84%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%81" title="میخاییل لومونسف">میخاییل لومونسف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nikolay_Novikov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nikolay Novikov (صفحه وجود ندارد)">Nikolay Novikov</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DA%86%D9%81" title="الکساندر رادیشچف">الکساندر رادیشچف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yekaterina_Vorontsova-Dashkova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yekaterina Vorontsova-Dashkova (صفحه وجود ندارد)">Yekaterina Vorontsova-Dashkova</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">صربستان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%8C%DA%86" title="دوسیتی اوبرادوویچ">دوسیتی اوبرادوویچ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Avram_Mrazovi%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avram Mrazović (صفحه وجود ندارد)">Avram Mrazović</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Enlightenment_in_Spain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enlightenment in Spain (صفحه وجود ندارد)">اسپانیا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Cadalso&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Cadalso (صفحه وجود ندارد)">José Cadalso</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="کارلوس سوم">کارلوس سوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Benito_Jer%C3%B3nimo_Feij%C3%B3o_y_Montenegro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benito Jerónimo Feijóo y Montenegro (صفحه وجود ندارد)">Benito Jerónimo Feijóo y Montenegro</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B2_%D8%AF_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لیندرو فرناندز د موراتین">لیندرو فرناندز د موراتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Valentin_de_Foronda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Valentin de Foronda (صفحه وجود ندارد)">Valentin de Foronda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gaspar_Melchor_de_Jovellanos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaspar Melchor de Jovellanos (صفحه وجود ندارد)">Gaspar Melchor de Jovellanos</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mart%C3%ADn_Sarmiento&action=edit&redlink=1" class="new" title="Martín Sarmiento (صفحه وجود ندارد)">Martín Sarmiento</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Diego_de_Torres_Villarroel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diego de Torres Villarroel (صفحه وجود ندارد)">Diego de Torres Villarroel</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%86%D8%AF" title="روشنگری اسکاتلند">اسکاتلند</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=James_Beattie_(poet)&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Beattie (poet) (صفحه وجود ندارد)">James Beattie</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A8%D9%84%DA%A9" title="جوزف بلک">جوزف بلک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugh_Blair&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh Blair (صفحه وجود ندارد)">Hugh Blair</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%84" title="جیمز بازول">جیمز بازول</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=James_Burnett,_Lord_Monboddo&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Burnett, Lord Monboddo (صفحه وجود ندارد)">James Burnett</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%B2" title="رابرت برنز">رابرت برنز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Cullen&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Cullen (صفحه وجود ندارد)">William Cullen</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D9%88%D8%B3%D9%86" title="آدام فرگوسن">آدام فرگوسن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_Gordon_(writer)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Gordon (writer) (صفحه وجود ندارد)">Thomas Gordon</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D9%87%D8%A7%DA%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="فرانسیس هاچسون">فرانسیس هاچسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%86" title="جیمز هاتن">جیمز هاتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جیمز میل">جیمز میل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Millar_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Millar (philosopher) (صفحه وجود ندارد)">John Millar</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="آیزاک نیوتن">آیزاک نیوتن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Ogilvie_of_Pittensear&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Ogilvie of Pittensear (صفحه وجود ندارد)">William Ogilvie</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%81%DB%8C%D8%B1" title="جان پلی‌فیر">جان پلی‌فیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="توماس رید">توماس رید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="آدام اسمیت">آدام اسمیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="دوگالد استوارت">دوگالد استوارت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=American_Enlightenment&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Enlightenment (صفحه وجود ندارد)">ایالات متحده</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86" title="بنجامین فرانکلین">بنجامین فرانکلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%AC%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="توماس جفرسون">توماس جفرسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جیمز مدیسون">جیمز مدیسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D9%85%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جرج میسون">جرج میسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="توماس پین">توماس پین</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2"><div><div style="position:relative;"> <div style="position:absolute;right:0;"><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="الگو:رمانتیسیسم">الگو:رمانتیسیسم</a> →</b></div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="رده:عصر روشنگری">رده:عصر روشنگری</a></li></ul> </div></div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37527932">.mw-parser-output .asbox{position:relative;overflow:hidden}.mw-parser-output .asbox table{background:transparent}.mw-parser-output .asbox p{margin:0}.mw-parser-output .asbox p+p{margin-top:0.25em}.mw-parser-output .asbox-body{font-style:italic}.mw-parser-output .asbox-note{font-size:smaller}.mw-parser-output .asbox .navbar{position:absolute;top:-0.75em;left:1em;display:none}</style><div role="note" class="metadata plainlinks asbox stub"><table role="presentation"><tbody><tr class="noresize"><td style="padding-left:0.4em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Menora_Titus.jpg" class="mw-file-description"><img alt="آیکون خرد" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Menora_Titus.jpg/30px-Menora_Titus.jpg" decoding="async" width="30" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Menora_Titus.jpg/45px-Menora_Titus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Menora_Titus.jpg/60px-Menora_Titus.jpg 2x" data-file-width="684" data-file-height="888" /></a></span></td><td><p class="asbox-body">این یک <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AE%D8%B1%D8%AF" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:خرد">مقالهٔ خرد</a> <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a> است. می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&action=edit">گسترش آن</a> به ویکی‌پدیا کمک کنید.</p></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐8cb5f4d85‐rq5qp Cached time: 20241126174945 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1] CPU time usage: 0.666 seconds Real time usage: 0.821 seconds Preprocessor visited node count: 1153/1000000 Post‐expand include size: 188311/2097152 bytes Template argument size: 1637/2097152 bytes Highest expansion depth: 11/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 48569/5000000 bytes Lua time usage: 0.423/10.000 seconds Lua memory usage: 16540106/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 646.632 1 -total 26.56% 171.725 1 الگو:نوار_یهودیت 25.57% 165.346 1 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists 22.13% 143.091 5 الگو:Lang 21.21% 137.173 1 الگو:عبری 20.51% 132.649 1 الگو:به_زبان_دیگر 19.36% 125.197 5 الگو:Cite_book 10.48% 67.786 2 الگو:Ambox 9.45% 61.134 3 الگو:Navbox 7.74% 50.076 1 الگو:تمیزکاری --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:idhash:2470965-0!canonical and timestamp 20241126174945 and revision id 38673591. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=هاسکالا&oldid=38673591">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=هاسکالا&oldid=38673591</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="رده:هاسکالا">هاسکالا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="رده:عصر روشنگری">عصر روشنگری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="رده:فرهنگ سکولار یهودی">فرهنگ سکولار یهودی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7_%D8%A8%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="رده:مناقشه‌های مربوط به یهودیت">مناقشه‌های مربوط به یهودیت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF" title="رده:وضعیت سیاسی یهود">وضعیت سیاسی یهود</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="رده:یهودیت اصلاحگرا">یهودیت اصلاحگرا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="رده:واژه‌ها و عبارت‌های عبری">واژه‌ها و عبارت‌های عبری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:یهودیان و یهودیت در اروپا">یهودیان و یهودیت در اروپا</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رده:همه صفحه‌های نیازمند تمیزکاری">همه صفحه‌های نیازمند تمیزکاری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رده:مقاله‌های نیازمند به ویکی‌سازی">مقاله‌های نیازمند به ویکی‌سازی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان عبری">مقاله‌های دارای واژگان به زبان عبری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="رده:خطاهای یادکرد: پیوندهای بیرونی">خطاهای یادکرد: پیوندهای بیرونی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان فرانسوی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان فرانسوی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین">مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B1%D8%AF" title="رده:همه مقاله‌های خرد">همه مقاله‌های خرد</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B1%D8%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="رده:مقاله‌های خرد یهودیت">مقاله‌های خرد یهودیت</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۴ ساعت ۱۹:۱۸ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-r49vh","wgBackendResponseTime":180,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.666","walltime":"0.821","ppvisitednodes":{"value":1153,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":188311,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1637,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":48569,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 646.632 1 -total"," 26.56% 171.725 1 الگو:نوار_یهودیت"," 25.57% 165.346 1 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists"," 22.13% 143.091 5 الگو:Lang"," 21.21% 137.173 1 الگو:عبری"," 20.51% 132.649 1 الگو:به_زبان_دیگر"," 19.36% 125.197 5 الگو:Cite_book"," 10.48% 67.786 2 الگو:Ambox"," 9.45% 61.134 3 الگو:Navbox"," 7.74% 50.076 1 الگو:تمیزکاری"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.423","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":16540106,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-8cb5f4d85-rq5qp","timestamp":"20241126174945","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0647\u0627\u0633\u06a9\u0627\u0644\u0627","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q472670","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q472670","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2014-04-17T09:04:30Z","dateModified":"2024-01-18T19:18:06Z"}</script> </body> </html>