CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>کروناویروس - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"b9543701-d2bf-48e0-9ff3-9e8823964cf0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"کروناویروس","wgTitle":"کروناویروس","wgCurRevisionId":40624141,"wgRevisionId":40624141,"wgArticleId":1279577,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی","صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند","خطاهای CS1: نام عام","یادکردهای وب دارای تاریخ بازبینی بدون نشانی اینترنتی", "صفحه‌های دارای پیوند مرده","مقاله‌های دارای شرح مختصر","شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده","تمیزکاری جعبه آرایه زیستی خودکار","مقاله‌ها با ریزقالب «گونه»","جعبه آرایه زیستی دارای اشتباه رنگ","Taxoboxes with the incertae sedis color","مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات آرایه زیستی بدون نوار آرایه زیستی","آران‌ای ویروس‌ها","بیماری‌های تنفسی","بیماری‌های ویروسی","زیرتیره‌های ویروس‌ها","کروناویریده","ویروس‌شناسی جانوران"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"کروناویروس","wgRelevantArticleId":1279577,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q57751738","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin", "mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Coronaviruses_004_lores.jpg/1200px-Coronaviruses_004_lores.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="855"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Coronaviruses_004_lores.jpg/800px-Coronaviruses_004_lores.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="570"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Coronaviruses_004_lores.jpg/640px-Coronaviruses_004_lores.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="456"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="کروناویروس - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-کروناویروس rootpage-کروناویروس skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-نام‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نام‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>نام‌شناسی</span> </div> </a> <ul id="toc-نام‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیدایش" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیدایش"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>پیدایش</span> </div> </a> <ul id="toc-پیدایش-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تاریخچه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخچه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>تاریخچه</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخچه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ساختار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ساختار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>ساختار</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ساختار-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های ساختار</span> </button> <ul id="toc-ساختار-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-سرعت_تکثیر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سرعت_تکثیر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱</span> <span>سرعت تکثیر</span> </div> </a> <ul id="toc-سرعت_تکثیر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-طبقه‌بندی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#طبقه‌بندی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>طبقه‌بندی</span> </div> </a> <ul id="toc-طبقه‌بندی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کروناویروس_انسانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#کروناویروس_انسانی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>کروناویروس انسانی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-کروناویروس_انسانی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های کروناویروس انسانی</span> </button> <ul id="toc-کروناویروس_انسانی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-سارس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سارس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۱</span> <span>سارس</span> </div> </a> <ul id="toc-سارس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مرس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مرس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۲</span> <span>مرس</span> </div> </a> <ul id="toc-مرس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کروناویروس_سندرم_حاد_تنفسی_۲_(SARS-CoV-2)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کروناویروس_سندرم_حاد_تنفسی_۲_(SARS-CoV-2)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۳</span> <span>کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2)</span> </div> </a> <ul id="toc-کروناویروس_سندرم_حاد_تنفسی_۲_(SARS-CoV-2)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-در_ایران" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#در_ایران"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۳.۱</span> <span>در ایران</span> </div> </a> <ul id="toc-در_ایران-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-درصد_مرگ_و_میر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#درصد_مرگ_و_میر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>درصد مرگ و میر</span> </div> </a> <ul id="toc-درصد_مرگ_و_میر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منشأ_ویروس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منشأ_ویروس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>منشأ ویروس</span> </div> </a> <ul id="toc-منشأ_ویروس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علائم_بیماری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#علائم_بیماری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>علائم بیماری</span> </div> </a> <ul id="toc-علائم_بیماری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نحوه_انتقال" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نحوه_انتقال"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>نحوه انتقال</span> </div> </a> <ul id="toc-نحوه_انتقال-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اثربخشی_ورزش" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#اثربخشی_ورزش"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>اثربخشی ورزش</span> </div> </a> <ul id="toc-اثربخشی_ورزش-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-واکسن‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#واکسن‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>واکسن‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-واکسن‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">کروناویروس</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۲۳ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-123" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۲۳ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AE%E1%88%AE%E1%8A%93%E1%89%AB%E1%8B%AD%E1%88%A8%E1%88%B5" title="ኮሮናቫይረስ–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="ኮሮናቫይረስ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Coronacl%C4%93ofanwyrm" title="Coronaclēofanwyrm–انگلیسی باستان" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Coronaclēofanwyrm" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="انگلیسی باستان" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D9%83%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7" title="فيروس كورونا–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فيروس كورونا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%DA%A4%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D9%83%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7" title="ڤيروس كورونا–عربی مراکشی" lang="ary" hreflang="ary" data-title="ڤيروس كورونا" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="عربی مراکشی" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D9%83%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7" title="فيروس كورونا–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="فيروس كورونا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Orthocoronavirinae" title="Orthocoronavirinae–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Orthocoronavirinae" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="کروناویروس–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="کروناویروس" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bbc mw-list-item"><a href="https://bbc.wikipedia.org/wiki/Korona" title="Korona–Batak Toba" lang="bbc" hreflang="bbc" data-title="Korona" data-language-autonym="Batak Toba" data-language-local-name="Batak Toba" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Toba</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Ортакаранавірусы–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Ортакаранавірусы" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Ортокоронавируси–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Ортокоронавируси" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="कोरोनावायरस–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="कोरोनावायरस" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–بانجاری" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="بانجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="করোনাভাইরাস–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="করোনাভাইরাস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A4%D8%A7%DB%8C%D8%B1%DB%86%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D8%B1%DB%86%D9%86%D8%A7" title="ڤایرۆسی کۆرۆنا–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڤایرۆسی کۆرۆنا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Coronafeirws_(gr%C5%B5p_o_firysau)" title="Coronafeirws (grŵp o firysau)–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Coronafeirws (grŵp o firysau)" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Orthocoronavirinae" title="Orthocoronavirinae–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Orthocoronavirinae" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Virus%C3%AA_Korona" title="Virusê Korona–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Virusê Korona" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%8A%CF%8C%CF%82" title="Κορονοϊός–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Κορονοϊός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kronvirusoj" title="Kronvirusoj–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kronvirusoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Orthocoronavirinae" title="Orthocoronavirinae–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Orthocoronavirinae" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Koroonaviirused" title="Koroonaviirused–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Koroonaviirused" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Koronabirus" title="Koronabirus–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Koronabirus" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Koronavirukset" title="Koronavirukset–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Koronavirukset" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%B3inv%C3%ADreas" title="Coróinvíreas–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Coróinvíreas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Orthocoronavirinae" title="Orthocoronavirinae–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Orthocoronavirinae" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A4%D8%B1%D8%A4%D9%86%D8%A7_%D9%88%D9%8A%D8%B1%DB%8A%D8%B3" title="کؤرؤنا ويرۊس–گیلکی" lang="glk" hreflang="glk" data-title="کؤرؤنا ويرۊس" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="گیلکی" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Koronav%C3%ADru" title="Koronavíru–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Koronavíru" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Virus_Korona" title="Virus Korona–گورونتالو" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Virus Korona" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="گورونتالو" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%AF%E0%AA%B0%E0%AA%B8" title="કોરોનાવાયરસ–گجراتی" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કોરોનાવાયરસ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="گجراتی" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Ma%CA%BBi_Kolona" title="Maʻi Kolona–هاوایی" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Maʻi Kolona" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="هاوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%92%D7%99%D7%A3_%D7%A7%D7%95%D7%A8%D7%95%D7%A0%D7%94" title="נגיף קורונה–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="נגיף קורונה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="कोरोनावायरस–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कोरोनावायरस" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Koronavirusi" title="Koronavirusi–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Koronavirusi" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Kowonaviris" title="Kowonaviris–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Kowonaviris" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Koronav%C3%ADrus" title="Koronavírus–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Koronavírus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Nje_Korona" title="Nje Korona–ایگبویی" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Nje Korona" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="ایگبویی" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/K%C3%B3r%C3%B3naveira" title="Kórónaveira–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Kórónaveira" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Orthocoronavirinae" title="Orthocoronavirinae–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Orthocoronavirinae" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AA%E3%83%AB%E3%83%88%E3%82%B3%E3%83%AD%E3%83%8A%E3%82%A6%E3%82%A4%E3%83%AB%E3%82%B9%E4%BA%9C%E7%A7%91" title="オルトコロナウイルス亜科–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="オルトコロナウイルス亜科" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98" title="კორონავირუსი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კორონავირუსი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Ku%E1%B9%9Bunavirus" title="Kuṛunavirus–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Kuṛunavirus" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Koronavirut" title="Koronavirut–تیاپی" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Koronavirut" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="تیاپی" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Коронавирустар–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Коронавирустар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%8A%E0%B2%B0%E0%B3%8B%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%B5%E0%B3%88%E0%B2%B0%E0%B2%B8%E0%B3%8D" title="ಕೊರೋನಾವೈರಸ್–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕೊರೋನಾವೈರಸ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BD%94%EB%A1%9C%EB%82%98%EB%B0%94%EC%9D%B4%EB%9F%AC%EC%8A%A4" title="코로나바이러스–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="코로나바이러스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7_%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="کورونا وائرس–کشمیری" lang="ks" hreflang="ks" data-title="کورونا وائرس" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="کشمیری" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/V%C3%AErusa_Koronay%C3%AA" title="Vîrusa Koronayê–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Vîrusa Koronayê" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Koronavirusai" title="Koronavirusai–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Koronavirusai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Koronav%C4%ABrusu_apak%C5%A1dzimta" title="Koronavīrusu apakšdzimta–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Koronavīrusu apakšdzimta" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="कोरोना भाइरस–مایدیلی" lang="mai" hreflang="mai" data-title="कोरोना भाइरस" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="مایدیلی" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Коронавирус–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Коронавирус" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%B1%E0%B5%8B%E0%B4%A3_%E0%B4%B5%E0%B5%88%E0%B4%B1%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="കൊറോണ വൈറസ്–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കൊറോണ വൈറസ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B8%D1%82%D1%8D%D0%BC_%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Титэм вирус–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Титэм вирус" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%80%EA%AF%A3%EA%AF%94%EA%AF%A3%EA%AF%85%EA%AF%A5%EA%AF%9A%EA%AF%A5%EA%AF%A2%EA%AF%94%EA%AF%81" title="ꯀꯣꯔꯣꯅꯥꯚꯥꯢꯔꯁ–مانیپوری" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯀꯣꯔꯣꯅꯥꯚꯥꯢꯔꯁ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="مانیپوری" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="कोरोनाव्हायरस–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कोरोनाव्हायरस" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A4%D9%86%D8%A7_%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%A4%D8%B4%D9%8A" title="کرؤنا ناخؤشي–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="کرؤنا ناخؤشي" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Koronavirussen" title="Koronavirussen–ساکسونی سفلی" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Koronavirussen" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ساکسونی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="कोरोना भाइरस–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कोरोना भाइरस" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Coronavirussen" title="Coronavirussen–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Coronavirussen" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%95%E0%AC%B0%E0%AD%8B%E0%AC%A8%E0%AC%BE%E0%AC%AD%E0%AD%82%E0%AC%A4%E0%AC%BE%E0%AC%A3%E0%AD%81" title="କରୋନାଭୂତାଣୁ–اوریه‌ای" lang="or" hreflang="or" data-title="କରୋନାଭୂତାଣୁ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="اوریه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%B0%E0%A8%B8" title="ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–پاپیامنتو" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="پاپیامنتو" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Koronawirusy" title="Koronawirusy–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Koronawirusy" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7_%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="کورونا وائرس–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کورونا وائرس" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="کرونا ویروس–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="کرونا ویروس" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Coronav%C3%ADrus" title="Coronavírus–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Coronavírus" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kurunawirus" title="Kurunawirus–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kurunawirus" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_(%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="Коронавирусы (подсемейство)–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Коронавирусы (подсемейство)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE-%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81%E0%A4%83" title="कोरोना-विषाणुः–سانسکریت" lang="sa" hreflang="sa" data-title="कोरोना-विषाणुः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="سانسکریت" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A0%E1%B1%9A%E1%B1%A8%E1%B1%B3%E1%B1%B1%E1%B1%9F_%E1%B1%B5%E1%B1%B7%E1%B1%9F%E1%B1%AD%E1%B1%A8%E1%B1%9F%E1%B1%A5" title="ᱠᱚᱨᱳᱱᱟ ᱵᱷᱟᱭᱨᱟᱥ–سانتالی" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱠᱚᱨᱳᱱᱟ ᱵᱷᱟᱭᱨᱟᱥ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="سانتالی" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7_%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="ڪورونا وائرس–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪورونا وائرس" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%9C%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%B1%E0%B7%8F_%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B6%BA" title="කොරෝනා වෛරසය–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="කොරෝනා වෛරසය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Korona_fayras" title="Korona fayras–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="Korona fayras" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Koronavirusi" title="Koronavirusi–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Koronavirusi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Коронавируси–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Коронавируси" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Virusi_vya_Corona" title="Virusi vya Corona–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Virusi vya Corona" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AF%8A%E0%AE%B0%E0%AF%8B%E0%AE%A9%E0%AE%BE_%E0%AE%B5%E0%AF%88%E0%AE%B0%E0%AE%9A%E0%AF%81" title="கொரோனா வைரசு–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கொரோனா வைரசு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%8A%E0%B2%B0%E0%B3%8B%E0%B2%A8%E0%B2%BE_%E0%B2%B5%E0%B3%88%E0%B2%B0%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E2%80%8D" title="ಕೊರೋನಾ ವೈರಸ್‍–تولو" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಕೊರೋನಾ ವೈರಸ್‍" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="تولو" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%AA%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%B2" title="ไวรัสโคโรนา–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="ไวรัสโคโรนา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AE%E1%88%AE%E1%8A%93%E1%89%AB%E1%8B%AD%E1%88%A8%E1%88%B5" title="ኮሮናቫይረስ–تیگرینیایی" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ኮሮናቫይረስ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="تیگرینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Koronavir%C3%BCs" title="Koronavirüs–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Koronavirüs" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Xitsongwatsongwana_xa_Khorona" title="Xitsongwatsongwana xa Khorona–تسونگایی" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Xitsongwatsongwana xa Khorona" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="تسونگایی" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Ортокоронавируслар–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Ортокоронавируслар" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC%D8%B3%D9%89%D9%85%D8%A7%D9%86_%DB%8B%D9%89%D8%B1%DB%87%D8%B3(%D9%83%D9%89%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7_%DB%8B%D9%89%D8%B1%DB%87%D8%B3%D9%89)" title="تاجسىمان ۋىرۇس(كىرونا ۋىرۇسى)–اویغوری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="تاجسىمان ۋىرۇس(كىرونا ۋىرۇسى)" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="اویغوری" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/Orthocoronavirinae" title="Orthocoronavirinae–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Orthocoronavirinae" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7_%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="کورونا وائرس–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کورونا وائرس" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Koronavirus" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Orthocoronavirinae" title="Orthocoronavirinae–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Orthocoronavirinae" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Cronivir%C3%BBsse" title="Cronivirûsse–والونی" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Cronivirûsse" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والونی" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Coronavirus" title="Coronavirus–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Coronavirus" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%86%A0%E7%8A%B6%E7%97%85%E6%AF%92" title="冠状病毒–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="冠状病毒" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%90%D7%A8%D7%90%D7%A0%D7%90%D7%95%D7%95%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A1" title="קאראנאווירוס–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קאראנאווירוס" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%88r%C3%A0nk%C3%B2r%C3%B3n%C3%A0" title="Èrànkòrónà–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Èrànkòrónà" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%86%A0%E7%8A%B6%E7%97%85%E6%AF%92" title="冠状病毒–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="冠状病毒" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%86%A0%E7%8B%80%E7%97%85%E6%AF%92" title="冠狀病毒–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="冠狀病毒" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q57751738#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&oldid=40624141" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&id=40624141&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%25A9%25D8%25B1%25D9%2588%25D9%2586%25D8%25A7%25D9%2588%25DB%258C%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25B3"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%25A9%25D8%25B1%25D9%2588%25D9%2586%25D8%25A7%25D9%2588%25DB%258C%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25B3"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Orthocoronavirinae" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Orthocoronavirinae" hreflang="en"><span>ویکی‌گونه</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q57751738" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">«کرونا» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7_(%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C)" class="mw-disambig" title="کرونا (ابهام‌زدایی)">کرونا (ابهام‌زدایی)</a> را ببینید.</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">این مقاله دربارهٔ گروهی از ویروس‌ها است. برای بیماری عامل <a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF-%DB%B1%DB%B9" title="دنیاگیری کووید-۱۹">دنیاگیری کووید-۱۹</a>،، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF_%DB%B1%DB%B9" title="کووید ۱۹">کووید ۱۹</a> را ببینید. برای ویروسِ عامل این بیماری،، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%DB%B2" title="کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲">کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲</a> را ببینید.</div> <div class="shortdescription nomobile noexcerpt noprint searchaux" style="display:none">Subfamily of viruses in the family Coronaviridae</div> <table class="infobox biota" style="text-align: right; width: 200px; font-size: 100%"> <tbody><tr> <th colspan="2" style="text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 1px solid red;"><i>کروناویروس‌ها</i> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Coronaviruses_004_lores.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Coronaviruses_004_lores.jpg/220px-Coronaviruses_004_lores.jpg" decoding="async" width="220" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Coronaviruses_004_lores.jpg/330px-Coronaviruses_004_lores.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Coronaviruses_004_lores.jpg/440px-Coronaviruses_004_lores.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="1368" /></a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%">ریزنگار الکترونی عبوری از یک ویروس‌کرونا </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Coronavirus._SARS-CoV-2.png" class="mw-file-description"><img alt="تصویری از یک ویریون سارس-کوو-۲" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Coronavirus._SARS-CoV-2.png/220px-Coronavirus._SARS-CoV-2.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Coronavirus._SARS-CoV-2.png/330px-Coronavirus._SARS-CoV-2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Coronavirus._SARS-CoV-2.png/440px-Coronavirus._SARS-CoV-2.png 2x" data-file-width="2048" data-file-height="2048" /></a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%">تصویری از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%DB%B2" title="کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲">سارس-کوو-۲</a>، ویروسی که باعث <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF-%DB%B1%DB%B9" class="mw-redirect" title="کووید-۱۹">کووید-۱۹</a> می‌شود <p><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; text-align:right; display:block;"><span style="border:#005db7 solid 1px;; background-color:#005db7; color:#005db7">    </span> آبی: <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B4%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="غشاء دولایه لیپیدی">غشاء دولایه لیپیدی</a> <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="پوشش ویروس">پوشش</a></span> <span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; text-align:right; display:block;"><span style="border:#02e6ff solid 1px;; background-color:#02e6ff; color:#02e6ff">    </span> آبی روشن: <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="پروتئین اسپایک کروناویروس">اسپایک (S) قند پروتئین</a></span> <span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; text-align:right; display:block;"><span style="border:#ff0c78 solid 1px;; background-color:#ff0c78; color:#ff0c78">    </span> قرمز: <a href="/w/index.php?title=Coronavirus_envelope_protein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coronavirus envelope protein (صفحه وجود ندارد)">پروتئین (E) پوششی</a></span> <span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; text-align:right; display:block;"><span style="border:#9bff57 solid 1px;; background-color:#9bff57; color:#9bff57">    </span> سبز: <a href="/w/index.php?title=Coronavirus_membrane_protein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coronavirus membrane protein (صفحه وجود ندارد)">membrane (M) proteins</a> .</span> <span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:90%; text-align:right; display:block;"><span style="border:#fe8a00 solid 1px;; background-color:#fe8a00; color:#fe8a00">    </span> نارنجی: <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="گلیکان">گلیکان</a></span> </p> </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 1px solid red;"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="طبقه‌بندی ویروس‌ها">طبقه‌بندی ویروس‌ها</a> <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Taxonomy/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="e"><img alt="e" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/74/Red_Pencil_Icon.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span></span> </th></tr> <tr> <td><span style="color: Red;">Missing taxonomy template</span> (<span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?action=edit&title=Template:taxonomy/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&preload=Template:Taxonomy/preload">fix</a></span>): </td> <td><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="کروناویروس‌ها">کروناویروس‌ها</a> </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 1px solid red;">سرده‌ها<sup id="cite_ref-ICTV2018b_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-ICTV2018b-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: right"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="آلفاکروناویروس">آلفاکروناویروس</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="بتاکروناویروس">بتاکروناویروس</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="گاماکروناویروس">گاماکروناویروس</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AF%D9%84%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="دلتاکروناویروس">دلتاکروناویروس</a></i></li></ul> </td></tr> </tbody></table> <p><i><b>ویروس کرونا</b></i> (<a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="نام علمی">نام علمی</a>: <span lang="mul" dir="ltr"><i>Coronaviruses</i></span>) یا <b>ویروس چینی</b><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>، گروهی از <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس">ویروس‌ها</a> متعلق به خانوادهٔ ویروسی <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="کروناویریده">کروناویریده</a> هستند که از طریق ایجاد <a href="/wiki/%D8%B9%D9%81%D9%88%D9%86%D8%AA_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C" title="عفونت دستگاه تنفسی">عفونت دستگاه تنفسی</a> در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="پرنده">پرندگان</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="پستانداران">پستانداران</a>، ایجاد بیماری می‌کنند.<sup id="cite_ref-Fehr_2015_1–23_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fehr_2015_1–23-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این ویروس‌ها می‌توانند عامل ایجاد برخی از انواع <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="سرماخوردگی">سرماخوردگی</a> معمولی تا عامل بیماری‌های شدیدتری همچون <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="سارس">سارس</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="نشانگان تنفسی خاورمیانه">مرس</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF_%DB%B1%DB%B9" title="کووید ۱۹">کووید ۱۹</a> باشند.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کروناویروس‌ها در دههٔ ۱۹۶۰ کشف شدند<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و مطالعه بر روی آن‌ها به‌طور مداوم تا اواسط دهه ۱۹۸۰ ادامه داشت.<sup id="cite_ref-Neurology_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Neurology-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-globalhealth_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-globalhealth-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اندازهٔ <a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85" title="ژنوم">ژنوم</a> ویروس‌های کرونا از ۲۶ تا ۳۲ کیلوباز، متغیر است که از بزرگ‌ترین ژنوم‌ها در بین ژنوم تمام <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="آران‌ای ویروس">آران‌ای ویروس‌ها</a> هستند.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این ویروس‌ها به‌طور طبیعی در انسان‌ها و پستانداران و پرندگان شیوع پیدا می‌کنند، با این حال تاکنون میلیون‌ها کروناویروس منتقل شده به انسان، کشف شده‌است. آخرین نوع آن‌ها، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%DB%B2" title="کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲">کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2)</a>، در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر <a href="/wiki/%D9%88%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86" title="ووهان">ووهان</a> <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a> با <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="همه‌گیری">همه‌گیری</a> در انسان شیوع پیدا کرد. شیوع این کروناویروس پس از مدت کوتاهی تبدیل به <a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="دنیاگیری">دنیاگیری</a> شد و تمام جهان را نگران کرد و تبدیل به یک بحران بین‌المللی شد.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef1_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef1-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نام‌شناسی"><span id=".D9.86.D8.A7.D9.85.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>نام‌شناسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: نام‌شناسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>واژه «کروناویروس» از کلمه <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">زبان لاتین</a> "corōna" یا کلمه <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یونانی">یونانی</a> "κορώνη" به معنی <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC" title="تاج">تاج</a> یا هاله گرفته شده‌است. این واژه به مشخصهٔ ظاهری ویریون‌ها (شکل عفونی <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس">ویروس</a>) که در زیر <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%BE_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="میکروسکوپ الکترونی">میکروسکوپ الکترونی</a> دیده می‌شود، اشاره دارد که یادآور تصویری از یک <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC" title="تاج">تاج سلطنتی</a>، یا <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="تاج خورشیدی">تاج خورشیدی</a> است. از این رو کروناویروس را <i>«ویروس تاج‌دار»</i> نیز می‌نامند.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیدایش"><span id=".D9.BE.DB.8C.D8.AF.D8.A7.DB.8C.D8.B4"></span>پیدایش</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: پیدایش"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Coronavirus_replication.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Coronavirus_replication.png/223px-Coronavirus_replication.png" decoding="async" width="223" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Coronavirus_replication.png/335px-Coronavirus_replication.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Coronavirus_replication.png/446px-Coronavirus_replication.png 2x" data-file-width="915" data-file-height="737" /></a><figcaption>نحوهٔ بیماری‌زایی ویروس‌های کرونا</figcaption></figure> <p>تخمین زده می‌شود که <a href="/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="نزدیک‌ترین نیای مشترک">نزدیک‌ترین نیای مشترک</a> (MRCA) تمامی کروناویروس‌ها تا ۸۰۰۰ سال قبل از میلاد وجود داشته‌است، اگرچه برخی از مدل‌ها تا ۵۵ میلیون سال یا بیشتر را نیز ذکر می‌کنند که این نشان از همبستگی تکاملی طولانی مدت با <a href="/wiki/%D8%AE%D9%81%D8%A7%D8%B4" title="خفاش">خفاش‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="پرنده">پرندگان</a> دارد.<sup id="cite_ref-Wertheim2013_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wertheim2013-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخچه"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DA.86.D9.87"></span>تاریخچه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: تاریخچه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نخستین گزارش‌ها از <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="بیماری‌زایی">بیماری‌زایی</a> کروناویروس‌ها به شیوع نوعی عفونت تنفسی در مرغ‌های پرورشی در منطقه‌ای در آمریکای شمالی در دههٔ ۱۹۲۰ برمی‌گردد. این ویروس با نام <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%B4%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D9%81%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%BA%DB%8C" title="ویروس برونشیت عفونی مرغی">ویروس برونشیت عفونی مرغی</a>، نخستین کروناویروس کشف شده‌است.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در دهه ۱۹۶۰ برای نخستین بار دو نوع انسانی<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B2%DB%B2%DB%B9%D8%A6%DB%8C" title="کروناویروس انسانی ۲۲۹ئی">کروناویروس انسانی ۲۲۹ئی</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B3%DB%8C%DB%B4%DB%B3" title="کروناویروس انسانی اوسی۴۳">کروناویروس انسانی اوسی۴۳</a> که منجر به انواعی از <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="سرماخوردگی">سرماخوردگی</a> در انسان می‌شوند نیز کشف شدند.<sup id="cite_ref-pmid_23202515_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmid_23202515-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ساختار"><span id=".D8.B3.D8.A7.D8.AE.D8.AA.D8.A7.D8.B1"></span>ساختار</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: ساختار"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>کروناویروس‌ها عضو خانوادهٔ ویروسی <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="کروناویریده">کروناویریده</a> بوده و دارای یک <a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85" title="ژنوم">ژنوم</a> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="آران‌ای">آران‌ای</a> دورشته‌ای ساده هستند. هنگامی که <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="آران‌ای">آران‌ای</a> این ویروس‌ها در سلول <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="میزبان (زیست‌شناسی)">میزبان</a> رها می‌شود، مستقیم به سمت <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%85" title="ریبوزوم">ریبوزوم‌های</a> متصل به <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C_%D8%AE%D8%B4%D9%86" title="شبکه آندوپلاسمی خشن">شبکه آندوپلاسمی زبر</a> می‌رود و دیگر نیازی ندارد جهت <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C_(%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9)" title="رونویسی (ژنتیک)">رونویسی</a> وارد <a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84" title="هسته سلول">هسته سلول</a> شود و به‌طور مستقیم و توسط ریبوزوم‌های <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84" title="سلول">سلول‌های</a> جاندار میزبان، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%DA%98%D9%86" title="آنتی‌ژن">آنتی‌ژن‌های</a> خود را می‌سازد.<sup id="cite_ref-globalhealth_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-globalhealth-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> افرادی که هم‌زمان دارای بیماری دیگری باشند، افراد مُسن و کودکان مبتلا به بیماری‌های قلبی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کروناویروس‌ها هستند. معمولاً شدت <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="سرماخوردگی">سرماخوردگی</a> که کروناویروس عامل آن باشد بیشتر است.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کروناویروس‌ها، پس از <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="راینوویروس">راینوویروس‌ها</a> بزرگ‌ترین عامل ابتلا به سرماخوردگی هستند و بیشتر در زمستان و بهار باعث سرماخوردگی می‌شوند.<sup id="cite_ref-shs_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-shs-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اگرچه کروناویروس‌ها بیشتر در حیوانات دیده می‌شوند، اما هفت نوع از آن‌ها <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3" class="mw-redirect" title="دستگاه تنفس">دستگاه تنفسی</a> بدن انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تشخیص این‌که علت بیماری، کروناویروس‌ها باشند یا خیر کمی مشکل است، چرا که آن‌ها برخلاف <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="راینوویروس">راینوویروس‌ها</a> به سختی در آزمایشگاه رشد و نمو می‌کنند.<sup id="cite_ref-shs_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-shs-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ساختار این ویروس از دو لایه تشکیل شده‌است؛ مواد <a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="ژنتیک">ژنتیکی</a> در مرکز ویروس هستند و لایه بیرونی آن را تاج‌های <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="پروتئین">پروتئینی</a> تشکیل داده‌اند.<sup id="cite_ref-:4_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-:4-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> پس از ورود به سلول میزبان، ذره <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس">ویروس</a> بدون پوشش شده و <a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85" title="ژنوم">ژنوم</a> آن وارد <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85" title="سیتوپلاسم">سیتوپلاسم</a> سلول می‌شود. </p><p>کروناویروس‌ها همیشه از یک گونه حیوان به گونه دیگری منتقل شده‌است. این ویروس برای انتقال آسان‌تر ممکن است <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="فرگشت">تکامل</a> یا <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%B4_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="جهش ژنتیکی">جهش ژنتیکی</a> پیدا کند و موجب بیماری سخت‌تری شود.<sup id="cite_ref-:1_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سرعت_تکثیر"><span id=".D8.B3.D8.B1.D8.B9.D8.AA_.D8.AA.DA.A9.D8.AB.DB.8C.D8.B1"></span>سرعت تکثیر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: سرعت تکثیر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>کروناویروس‌ها دارای آران‌ای دورشته‌ای و خطی هستند و ژنوم آن‌ها مستقیماً به‌صورت <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="آران‌ای پیام‌رسان">آران‌ای پیام‌رسان</a> (mRNA) عمل می‌کند؛ بنابراین از لحاظ خانوادگی و عملکرد ژنومی، شباهت بسیاری با خانواده <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="پیکورناویروس">پیکورناویروس‌ها</a> دارند که از خانواده پیکورناویروس‌ها می‌توان به <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="راینوویروس">راینوویروس</a> (ویروس سرماخوردگی) اشاره کرد. اما آن‌ها تفاوت‌های زیاد دیگری نیز دارند. تفاوت عمده و چشمگیر کوروناویروس‌ها با پیکورناویروس‌ها، در داشتن <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="پوشش ویروس">پوشش ویروس</a> می‌باشد. </p><p>با توجه به این‌که ژنوم کروناویروس‌ها مستقیماً به‌عنوان mRNA عمل می‌کند، پس برای <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%98%D9%86" title="بیان ژن">بیان ژن</a> نیازی به <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="پیرایش آران‌ای">پیرایش آران‌ای</a> و رونوشت <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="ترجمه آران‌ای">ترجمه</a> ندارند. از این رو سریع‌تر می‌توانند مورد رونوشت قرار گیرند، بدون آن‌که واسطه‌ای وجود داشته باشد. </p><p>این سرعت زیاد در <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="سرماخوردگی">سرماخوردگی</a> معمولی و تمامی زیرگروه‌های کلاس مذکور (ssRNA، عمل مستقیم به‌صورت mRNA) نیز مشاهده می‌شود که قبلاً به آن اشاره شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طبقه‌بندی"><span id=".D8.B7.D8.A8.D9.82.D9.87.E2.80.8C.D8.A8.D9.86.D8.AF.DB.8C"></span>طبقه‌بندی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: طبقه‌بندی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Phylogenetic_tree_of_coronaviruses.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Phylogenetic_tree_of_coronaviruses.jpg/220px-Phylogenetic_tree_of_coronaviruses.jpg" decoding="async" width="220" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Phylogenetic_tree_of_coronaviruses.jpg/330px-Phylogenetic_tree_of_coronaviruses.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Phylogenetic_tree_of_coronaviruses.jpg/440px-Phylogenetic_tree_of_coronaviruses.jpg 2x" data-file-width="571" data-file-height="451" /></a><figcaption>خانواده کروناویروس</figcaption></figure> <p>کروناویروس‌ها (Coronaviruses) گروه بزرگی از <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="ویروس‌ها">ویروس‌ها</a> هستند که در چهار <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سرده (زیست‌شناسی)">سرده</a> (<a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="آلفاکروناویروس">آلفاکروناویروس</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="بتاکروناویروس">بتاکروناویروس</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%84%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="دلتاکروناویروس">دلتاکروناویروس</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="گاماکروناویروس">گاماکروناویروس</a>)، ۲۲ <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="زیرسرده">زیرسرده</a> و ۴۰ <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="گونه (زیست‌شناسی)">گونه</a> جای می‌گیرند.<sup id="cite_ref-pmid_29551135_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmid_29551135-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کروناویروس_انسانی"><span id=".DA.A9.D8.B1.D9.88.D9.86.D8.A7.D9.88.DB.8C.D8.B1.D9.88.D8.B3_.D8.A7.D9.86.D8.B3.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>کروناویروس انسانی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: کروناویروس انسانی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>از ۴۰ <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="گونه (زیست‌شناسی)">گونه</a> مختلف خانواده کروناویروس، تاکنون هفت گونه منتقل شده به انسان کشف شده‌است که موجب بروز بیماری‌هایی همچون انواع <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="سرماخوردگی">سرماخوردگی</a> در انسان می‌شود. گاهی برخی از کروناویروس‌ها به <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3" class="mw-redirect" title="دستگاه تنفس">دستگاه تنفسی</a> حمله می‌کنند و گاهی علائم خود را در <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87" title="روده">روده</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="معده">معده</a> افراد نمایان می‌کنند. علائم ویروس کرونا در <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B4_(%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85)" class="mw-redirect" title="شش (اندام)">ریه</a>، معمولاً در سرماخوردگی‌های معمول و نوعی <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="سرماخوردگی">سرماخوردگی</a> ترشح آور به نام <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="پنومونی ائوزینوفیلی حاد">پِنومونیا</a> ظاهر می‌شود که معمولاً در بیشتر افراد با سرماخوردگی ملایمی همراه است. در این دسته چهار کروناویروس کشف شده‌است:<sup id="cite_ref-pmid_29551135_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-pmid_29551135-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B2%DB%B2%DB%B9%D8%A6%DB%8C" title="کروناویروس انسانی ۲۲۹ئی">HCoV-229E</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B3%DB%8C%DB%B4%DB%B3" title="کروناویروس انسانی اوسی۴۳">HCoV-OC43</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%DB%B6%DB%B3" title="کروناویروس انسانی ان‌ال۶۳">HCoV-NL63</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DA%86%E2%80%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D9%88%DB%B1" title="کروناویروس انسانی اچ‌کی‌یو۱">HCoV-HKU1</a></li></ul> <p>این چهار نوع کروناویروس، به صورت مرتب در جمعیت انسانی ایجاد بیماری می‌کنند و باعث عفونت سیستم تنفسی در کودکان و بزرگسالان می‌شوند.<sup id="cite_ref-pmid_29551135_23-2" class="reference"><a href="#cite_note-pmid_29551135-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>اما انواع دیگری از این ویروس هستند که با علائمی شدیدتر همراه می‌شوند؛ مانند <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="نشانگان تنفسی حاد">سارس</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="نشانگان تنفسی خاورمیانه">مرس</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF_%DB%B1%DB%B9" title="کووید ۱۹">کووید ۱۹</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سارس"><span id=".D8.B3.D8.A7.D8.B1.D8.B3"></span>سارس</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: سارس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>۲ شیوع بزرگ <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="نشانگان تنفسی حاد">سارس</a> تا کنون اتفاق افتاده‌است که منجر به یک نوع بسیار مسری و تهدید کننده حیات ناشی از <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88" title="سینه‌پهلو">ذات‌الریه</a> شد. هر دو اپیدمی در بین سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۴ اتفاق افتاد. این ویروس که تصور می‌شود از <a href="/wiki/%D8%AE%D9%81%D8%A7%D8%B4" title="خفاش">خفاش</a> در چین ناشی شده باشد. در طول دوره آلودگی، ۸۰۹۸ مورد ابتلا به سارس و ۷۷۴ مورد مرگ گزارش شده‌است. این بدان معناست که ویروس از هر ۱۰ نفری که آلوده شده بودند، ۱ نفر را می‌کشد. البته در سال ۲۰۰۲ اپیدمی جهانی سارس را موجب شد که حدود ۸۰۰ نفر را به کام مرگ کشاند. افراد بالای ۶۵ سال بیشتر در معرض خطر قرار داشتند و بیش از نیمی از کسانی که بر اثر عفونت جان خود را از دست دادند در این گروه سنی بودند. سارس با نام علمی SARS-CoV موجب سندرم حاد و شدید تنفسی در میان مبتلایان شد.<sup id="cite_ref-PMID_16978751_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-PMID_16978751-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مرس"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.B3"></span>مرس</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: مرس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقاله‌های اصلی: <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="نشانگان تنفسی خاورمیانه">نشانگان تنفسی خاورمیانه</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D9%85%D8%B1%D8%B3" title="کروناویروس مرس">کروناویروس مرس</a></div><p>گونه‌ای جدیدتر از این ویروس در سپتامبر ۲۰۱۲ در مردی ۶۰ ساله در <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="عربستان سعودی">عربستان سعودی</a> کشف شد که به مرگ بیمار انجامید. این مرد چند روز قبل از آن به دبی سفر کرده بود و دومین مورد در مردی ۴۹ ساله در قطر بود که او نیز درگذشت. ویروس این بیماری برای اولین بار در آزمایشگاه <a href="/w/index.php?title=Health_Protection_Agency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Health Protection Agency (صفحه وجود ندارد)">Health Protection Agency</a> در لندن کشف شد. این کروناویروس به نام سندرم نارسایی تنفسی خاورمیانه (Middle East respiratory syndrome coronavirus) شناخته شده‌است که به اختصار MERS-CoV خوانده می‌شود.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این ویروس موجب مرگ ۸۵۸ نفر در خاورمیانه شد.<sup id="cite_ref-:1_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کروناویروس_سندرم_حاد_تنفسی_۲_(SARS-CoV-2)"><span id=".DA.A9.D8.B1.D9.88.D9.86.D8.A7.D9.88.DB.8C.D8.B1.D9.88.D8.B3_.D8.B3.D9.86.D8.AF.D8.B1.D9.85_.D8.AD.D8.A7.D8.AF_.D8.AA.D9.86.D9.81.D8.B3.DB.8C_.DB.B2_.28SARS-CoV-2.29"></span>کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقاله‌های اصلی: <a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF_%DB%B1%DB%B9" class="mw-redirect" title="دنیاگیری کووید ۱۹">دنیاگیری کووید ۱۹</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%DB%B2" title="کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲">کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲</a>، و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF-%DB%B1%DB%B9" title="گاه‌شمار دنیاگیری کووید-۱۹">گاه‌شمار دنیاگیری کووید-۱۹</a></div> <p>در نهایت، در دسامبر ۲۰۱۹ نیز، برای اولین بار در شهر <a href="/wiki/%D9%88%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86" title="ووهان">ووهان</a> استان <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A8%D8%A6%DB%8C" title="هوبئی">هوبئی</a> چین، پس از اینکه مردم بدون علت مشخصی دچار <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88" title="سینه‌پهلو">سینه پهلو</a> شدند و <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86" title="واکسن">واکسن‌ها</a> و درمان‌های موجود نیز مؤثر نبودند، نوع جدیدی از کروناویروس با <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="همه‌گیری">همه‌گیری</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="انسان">انسان</a> شناسایی شد.<sup id="cite_ref-:1_22-2" class="reference"><a href="#cite_note-:1-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Fox2020_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fox2020-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از میان نخستین افرادی که به این ویروس آلوده شده‌اند، مشخص شد که دو سوم آنها با <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%BA%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="بازار غذاهای دریایی هوانا">بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان</a>، که در آن حیوانات زنده نیز به فروش می‌رسد، ارتباط داشته‌اند.<sup id="cite_ref-Huang24Jan2020_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Huang24Jan2020-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Joseph24Jan2020_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Joseph24Jan2020-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تا ۳۰ بهمن، این کروناویروس جدید، جان بیش از ۲۷۰۹ نفر را گرفته و بیش از ۷۳٬۳۳۲ نفر به این ویروس در ۸۰ کشور تأیید شده که از جمله در <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" title="تایلند">تایلند</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="کره جنوبی">کره جنوبی</a>، <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86" title="تایوان">تایوان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="استرالیا">استرالیا</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سنگاپور">سنگاپور</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%A7%D9%84" title="نپال">نپال</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="ویتنام">ویتنام</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%B2%DB%8C" title="اندونزی">اندونزی</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>، <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%AC%DB%8C" title="فیجی">فیجی</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="آمریکا">آمریکا</a> مبتلا شدند.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر، سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی از این ویروس، نام رسمی انتخاب کرده‌است - <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF_%DB%B1%DB%B9" title="کووید ۱۹">کووید ۱۹</a> (۱۹-COVID) که اشاره‌ای دارد به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال ۲۰۱۹.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این نوع کروناویروس قبل از این <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="همه‌گیری">همه‌گیری</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="انسان">انسان</a> دیده نشده بود.<sup id="cite_ref-:0_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برآوردهای نخستین نشان می‌دهد که درصد مرگ و میر این ویروس بین ۲ تا ۳ درصد از مبتلا شدگان است.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85_%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="علائم بیماری">علائم بیماری</a> شامل <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8" title="تب">تب</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%81%D9%87" title="سرفه">سرفه‌های</a> خشک و گاهی <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C" title="بیماری تنفسی">مشکلات تنفسی</a> مانند <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D9%81%D8%B3" title="تنگی نفس">تنگی نفس</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%AF%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C" title="تندنفسی">تندنفسی</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%AF" title="گلودرد">گلودرد</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D9%85" title="زکام">آبریزش بینی</a> است. اولین مبتلایان این بیماری در ووهان در بازار <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خوراک دریایی">خوراک دریایی</a> کار می‌کردند یا در آن‌جا حضور داشتند؛ ولی با توجه به گسترش بیماری در افرادی که با حیوانات در تماس نبودند <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA" title="سازمان جهانی بهداشت">سازمان جهانی بهداشت</a> انتقال انسان به انسان را نیز مد نظر قرار داده‌است.<sup id="cite_ref-:0_34-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="در_ایران"><span id=".D8.AF.D8.B1_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>در ایران</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: در ایران"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF-%DB%B1%DB%B9_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="دنیاگیری کووید-۱۹ در ایران">دنیاگیری کووید-۱۹ در ایران</a></div><p>در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a>، در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، به دنبال فوت ۲ بیمار با عوارض تنفسی در <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D9%82%D9%85" class="mw-redirect" title="بیمارستان کامکار قم">بیمارستان کامکار قم</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="شایعه">شایعاتی</a> دربارهٔ مرگ این بیماران به علت کروناویروس شکل گرفت. اما <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D9%82%D9%85" title="دانشگاه علوم پزشکی قم">دانشگاه علوم پزشکی قم</a> با تکذیب <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B9%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="شایعات">شایعات</a> مربوط به مبتلا بودن این دو بیمار فوت‌شده به کروناویروس، اعلام کرد که تاکنون هیچ‌گونه شواهدی تشخیصی مبنی بر ابتلا به بیماری کرونا دیده نشده‌است.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در تاریخ ۳۰ بهمن اولین موارد از کرونای جدید در شهر <a href="/wiki/%D9%82%D9%85" title="قم">قم</a> از طریق <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C" title="روابط عمومی">روابط عمومی</a> وزارت بهداشت گزارش شد. رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرد که نتایج آزمایش اولیه ۲ مورد از موارد مشکوک را از نظر ابتلا به کروناویروس، مثبت گزارش شده‌است. بیمارستان کامکار قم نیز به‌عنوان محل قرنطینه و مراجعه بیماران و موارد مشکوک به کرونا مشخص شد.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در همین روز، رئیس <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D9%82%D9%85" title="دانشگاه علوم پزشکی قم">دانشگاه علوم پزشکی قم</a> اعلام کرد که در چهار روز گذشته شاهد گسترش بیماری‌های تنفسی در قم بودیم و طی این مدت ۲ نفر در یکی از بیمارستان‌های قم بر اثر بیماری تنفسی فوت کردند که امروز تست اولیه این دو فرد در مورد بیماری کرونا مثبت اعلام شد.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="خبرگزاری ایلنا">خبرگزاری ایلنا</a> به نقل از منابع آگاه در ۳۰ بهمن ادعا کرد که شش‌نفر هم در حال حاضر به‌دلیل ابتلا به ویروس کرونا بستری هستند که خانواده و نزدیکان این افراد در قرنطینه به سر می‌برند.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در ۲ اسفند، با اعلام رسمی فوت شدن چهار نفر، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> پس از چین بیشترین تلفات ناشی از کروناویروس را داشته‌است.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>تا روز نهم اسفند، ۱۶ کشور <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="کانادا">کانادا</a>، <a href="/wiki/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86" title="لبنان">لبنان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امارات متحده عربی">امارات</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="بحرین">بحرین</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA" title="کویت">کویت</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="افغانستان">افغانستان</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86" title="عمان">عمان</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پاکستان">پاکستان</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="گرجستان">گرجستان</a>، <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="استونی">استونی</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" title="نیوزیلند">نیوزلند</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="بلاروس">بلاروس</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">آذربایجان</a> اعلام کرده‌اند که افرادی مبتلا به کروناویروس را شناسایی کرده‌اند که از مبدأ <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> آمده‌اند.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:6_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-:6-44"><span class="cite-bracket">[</span>۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:72_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-:72-45"><span class="cite-bracket">[</span>۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:82_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-:82-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:5_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-:5-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:12_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-:12-48"><span class="cite-bracket">[</span>۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:3_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-50"><span class="cite-bracket">[</span>۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:14_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-:14-51"><span class="cite-bracket">[</span>۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در تاریخ ۴ اسفند، وزیر بهداشت <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> اعلام کرد که یکی از فوتی‌ها در قم بازرگانی بود که سفرهایی به چین داشته‌است.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به گفته روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="آموزش پزشکی">آموزش پزشکی</a> ایران تا ظهر سه‌شنبه ۵ فروردین ۱۳۹۹، تعداد ۲۴۸۱۱ بیمار مبتلا به کووید-۱۹ در کشور شناسایی شده که از این تعداد ۱۹۳۴ نفر جان باخته‌اند و همچنین ۸۹۳۱ نفر از مبتلایان به این ویروس تاکنون بهبود یافته‌اند.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>و همچنین شروع دور جدیدی از کرونا با نام و عنوان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86" title="امیکرون">امیکرون</a> (Omicron) در ایران موج جدیدی از مرگ و میر ها شروع شد که برای آن واکسن <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B2_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1" title="دوز یادآور">دوز یادآور</a> (بوستر) در نظر گرفته شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="درصد_مرگ_و_میر"><span id=".D8.AF.D8.B1.D8.B5.D8.AF_.D9.85.D8.B1.DA.AF_.D9.88_.D9.85.DB.8C.D8.B1"></span>درصد مرگ و میر</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: درصد مرگ و میر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <caption> </caption> <tbody><tr> <th>نام کروناویروس </th> <th>مبتلاشده </th> <th>درگذشته </th> <th><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="میزان مرگ‌ومیر">میزان مرگ‌ومیر</a> </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="نشانگان تنفسی حاد">سارس</a> </td> <td>۸۰۹۶ </td> <td>۷۷۴ </td> <td><sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ۹٫۶٪ </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="نشانگان تنفسی خاورمیانه">مرس</a> </td> <td>۲۴۹۴ </td> <td>۹۱۲ </td> <td><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>۵۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>۵۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ۳۴–۳۷٪ </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%DB%B2%DB%B0%DB%B1%DB%B9" class="mw-redirect" title="بیماری کروناویروس ۲۰۱۹">کووید-۱۹</a> تا تاریخ ۲۳ نوامبر ۲۰۲۱ (۲ آذر ۱۴۰۰) </td> <td>۱<sup id="cite_ref-:7_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-:7-60"><span class="cite-bracket">[</span>۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ </td> <td>۶٬۴۴۸٬۰۸۴ </td> <td>۱٫۱۹ ٪<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>۶۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr></tbody></table><p><br />در مقایسه با دیگر بیماری‌های واگیردار می‌توان ویروس <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D9%86%D9%81%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7%DB%8C_A_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_H1N1" title="ویروس آنفلوانزای A زیرگروه H1N1">آنفلوانزای A زیرگروه H1N1</a> را نام برد که میزان مرگ و میر آن در کشورهای توسعه یافته حدود ۰٫۰۱ درصد است.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>۶۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به علاوه <a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%DB%B2%DB%B0%DB%B0%DB%B9_%D8%A2%D9%86%D9%81%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D9%88%DA%A9%DB%8C" title="دنیاگیری ۲۰۰۹ آنفلوانزای خوکی">آنفلوانزای خوکی سال ۲۰۰۹</a> که میزان مرگ و میر آن کمتر از ۰٫۱ درصد بوده‌است.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منشأ_ویروس"><span id=".D9.85.D9.86.D8.B4.D8.A3_.D9.88.DB.8C.D8.B1.D9.88.D8.B3"></span>منشأ ویروس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: منشأ ویروس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>منشأ ویروس‌های کرونا که در گذشته همه‌گیر شده بود، در حیوانات بود. ویروس سارس اول در <a href="/wiki/%D8%AE%D9%81%D8%A7%D8%B4" title="خفاش">خفاش</a> شروع شد و بعد به گربه‌های ولگرد منتقل شد و بعد هم به انسان رسید. در سال ۲۰۱۴، ویروس <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="نشانگان تنفسی خاورمیانه">مرس</a> در <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="خاورمیانه">خاورمیانه</a> موجب مرگ ۸۵۸ نفر از ۲۴۹۴ بیمار مبتلا شد. این ویروس، از <a href="/wiki/%D8%B4%D8%AA%D8%B1" title="شتر">شتر</a> به انسان منتقل شده بود. <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="منبع طبیعی">منبع طبیعی</a> اولیه در ویروس کووید ۱۹، طبق تحقیقات پژوهشگران، <a href="/wiki/%D8%AE%D9%81%D8%A7%D8%B4_%D9%86%D8%B9%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%A8%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="خفاش نعل‌اسبی بزرگ">خفاش‌های نعل اسبی</a> هستند و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="پانگولین">پانگولین‌ها</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="میزبان (زیست‌شناسی)">میزبان</a> حد واسط این ویروس، بین خفاش و انسان هستند.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> البته ممکن است جانوران دیگری هم در شیوع نقشی داشته باشند.<sup id="cite_ref-:1_22-3" class="reference"><a href="#cite_note-:1-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="علائم_بیماری"><span id=".D8.B9.D9.84.D8.A7.D8.A6.D9.85_.D8.A8.DB.8C.D9.85.D8.A7.D8.B1.DB.8C"></span>علائم بیماری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: علائم بیماری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>با توجه به نوع کروناویروس، علائم می‌تواند از نشانه‌های سرماخوردگی عادی مثل از کار افتادن بویایی و چشایی تا تب، سرفه، تنگی نفس، استشمام بوی تعفن در بینی و مشکلات حاد تنفسی باشد. همچنین بیمار ممکن است سرفه‌های چند روزه ظاهراً بدون دلیل نیز داشته باشد. کروناویروس مرس، برخلاف سارس، نه تنها دستگاه تنفس بلکه ارگان‌های حیاتی دیگر بدن مثل <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%87" title="کلیه">کلیه</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A8%D8%AF" title="کبد">کبد</a> را نیز درگیر می‌کند. در موارد حاد مشکلات گوارشی نظیر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%87%D8%A7%D9%84" title="اسهال">اسهال</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C" title="نارسایی تنفسی">نارسایی تنفسی</a>، اختلالات <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B9%D9%82%D8%A7%D8%AF_%D8%AE%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="انعقاد خون">انعقادی خون</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%87" title="نارسایی کلیه">نارسایی کلیه</a> نیز گزارش شده‌است که این مورد می‌تواند بیمار را به <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2" title="همودیالیز">همودیالیز</a> نیازمند کند.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>۶۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>علائم <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C_%DB%B2" title="کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲">کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲</a> که منجر به بیماری <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF_%DB%B1%DB%B9" title="کووید ۱۹">کووید-۱۹</a> می‌شود، معمولاً چند روز پس از آلوده شدن فرد به ویروس شروع می‌شود. اما در بعضی افراد ممکن است علائم کمی دیرتر ظاهر شوند. براساس آمارها و تحقیقات انجام شده علائم می‌توانند شامل: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8" title="تب">تب</a> (در۴۳/۸ درصد افراد هنگام پذیرش و در ۸۸/۷ درصد افراد هنگام بستری)، سرفه خشک (در ۶۷/۸ درصد موارد)، اختلال تنفسی، احساس ضعف و خستگی و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87" title="درد ماهیچه">درد عضلانی</a> (در ۱۱ تا ۱۴٪ موارد)، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%87%D8%A7%D9%84" title="اسهال">اسهال</a> (در ۳٫۸ درصد موارد) باشند. به‌طور میانگین، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کومون">دورهٔ نهفتگی</a> علائم، چهار روز بوده‌است. کدورت یا اصطلاحاً Ground-glass opacity در <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%86" title="سی‌تی اسکن">سی‌تی اسکن</a> <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D8%B3%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87" title="قفسه سینه">قفسه سینه</a>، در ۵۶/۴ درصد موارد دیده شده‌است. ۱۷/۹ درصد از بیماران با بیماری غیر شدید و ۲/۹ درصد از بیماران با علائم شدید، هیچ‌گونه مشکلی را در <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="رادیولوژی">رادیولوژی</a> یا <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%86" title="سی‌تی اسکن">سی‌تی اسکن</a> خود نشان ندادند. <a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D9%81%D9%88%D9%BE%D9%86%DB%8C" title="لنفوپنی">لنفوسیتوپنی</a> یا کاهش تعداد <a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%AA" title="لنفوسیت">لنفوسیت‌های</a> در گردش خون در ۸۳/۲ درصد افراد در هنگام پذیرش، مشاهده شد. برخی از افراد مبتلا هیچ علامتی ندارند، یا فقط علائم خفیف دارند. اما این بیماری در افراد دیگر می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88" title="سینه‌پهلو">ذات الریه</a>، عدم دریافت اکسیژن کافی و حتی مرگ شود. این نشانه‌ها بیشتر در افرادی که مشکلات زمینه‌ای دیگری دارند، دیده می‌شود. </p><p>زخم و بثورات دهانی نیز به عنوان علائم جدید ابتلا به این ویروس شناخته شده‌است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نحوه_انتقال"><span id=".D9.86.D8.AD.D9.88.D9.87_.D8.A7.D9.86.D8.AA.D9.82.D8.A7.D9.84"></span>نحوه انتقال</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: نحوه انتقال"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بسته به نوع کروناویروس، روش‌های انتقال آن متفاوت است. در برخی از موارد روش‌های انتقال بیماری از انسان به انسان شبیه بیماری <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D9%81%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7" title="آنفلوانزا">آنفلوانزا</a> از طریق <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%81%D9%87" title="سرفه">سرفه</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B7%D8%B3%D9%87" title="عطسه">عطسه</a> است. با این حال احتمال انتقال بیماری در فضای باز بسیار محدود بوده و موارد انتقال انسان به انسان در مواردی رخ داده‌است که افراد به مدت طولانی در فضای بسته در کنار فرد بیمار بوده‌اند مانند افرادی که در بیمارستان‌ها با بیماران در ارتباط هستند. هنوز مشخص نیست که این بیماری نخستین بار به‌طور مستقیم از طریق جانوران به انسان منتقل شده‌است یا از طریق سطوح آلوده به <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس">ویروس</a>.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>۶۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اثربخشی_ورزش"><span id=".D8.A7.D8.AB.D8.B1.D8.A8.D8.AE.D8.B4.DB.8C_.D9.88.D8.B1.D8.B2.D8.B4"></span>اثربخشی ورزش</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: اثربخشی ورزش"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نشان داده شده است هشت هفته تمرینات پیلاتس و پیلاتس در آب در افرادی که بیماری کرونا را همراه با درگیری شدید ریوی تجربه کردند به شکل معناداری عملکرد ریوی و <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C%D8%AA_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="کیفیت زندگی">کیفیت زندگی</a> آنها را بهبود بخشیده است.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>۶۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="واکسن‌ها"><span id=".D9.88.D8.A7.DA.A9.D8.B3.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>واکسن‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: واکسن‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تلاش‌های بسیاری برای تولید <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86" title="واکسن">واکسن</a> برای پیشگیری از بیماری‌های ناشی از کروناویروس‌ها انجام شده‌است، در حال حاضر چند شرکت از کشورهای، ایران . ایالات متحده آمریکا، انگلستان، آلمان، فرانسه، چین، ژاپن، روسیه انواعی از <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86_%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF-%DB%B1%DB%B9" title="واکسن کووید-۱۹">واکسن کووید-۱۹</a> را ساخته و در حال تزریق هستند. داروهای <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B6%D8%AF_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="داروی ضد ویروس">ضدویروس</a> مانند انواعی از <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%D8%A7%D8%B2" title="پروتئاز">پروتئازها</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B2" title="پلیمراز">پلیمرازهای</a> ضدویروس نیز در حال بررسی و آزمایش هستند.<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>۷۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> همچنین واکسن‌هایی برای انواع مختلفی از کروناویروس‌های <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جانوران">حیوانات</a> از جمله کروناویروس پرندگان، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C" title="ویروس گاستروانتریت مسری">ویروس گاستروانتریت مسری</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%B3%DA%AF%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="کروناویروس سگسانان">کروناویروس سگ‌سانان</a> ساخته شده‌اند که کارایی بالایی ندارند اما این واکسن‌ها توانسته‌اند گسترش سریع بیماری در حیوانات را تا حدودی بکاهند.<sup id="cite_ref-Fehr_2015_1–23_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-Fehr_2015_1–23-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>۷۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-ICTV2018b-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ICTV2018b_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://talk.ictvonline.org/taxonomy/">"Virus Taxonomy: 2018b Release"</a>. <i>International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV)</i> (به انگلیسی). March 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180304035352/https://talk.ictvonline.org/taxonomy/">Archived</a> from the original on 4 March 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">24 January</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=International+Committee+on+Taxonomy+of+Viruses+%28ICTV%29&rft.atitle=Virus+Taxonomy%3A+2018b+Release&rft.date=2019-03&rft_id=https%3A%2F%2Ftalk.ictvonline.org%2Ftaxonomy%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ensani.ir/fa/article/481230/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF-19-%DB%8C%D8%A7-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C-">«بیماری «کووید-19» یا «ویروس چینی»؟»</a>. <i>پرتال جامع علوم انسانی</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۴-۲۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D9%84+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.atitle=%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%C2%AB%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF-19%C2%BB+%DB%8C%D8%A7+%C2%AB%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C%C2%BB%D8%9F&rft_id=http%3A%2F%2Fensani.ir%2Ffa%2Farticle%2F481230%2F%25D8%25A8%25DB%258C%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B1%25DB%258C-%25DA%25A9%25D9%2588%25D9%2588%25DB%258C%25D8%25AF-19-%25DB%258C%25D8%25A7-%25D9%2588%25DB%258C%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25B3-%25DA%2586%25DB%258C%25D9%2586%25DB%258C-&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFصدای_آمریکا" class="citation web">صدای آمریکا. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ir.voanews.com/amp/wuhan-wsj-us-on-covid/6980258.html">«یک سند دولت آمریکا: علت کرونا از نشت آزمایشگاهی در چین بود»</a>. <i>ir.voanews.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۴-۲۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=ir.voanews.com&rft.atitle=%DB%8C%DA%A9+%D8%B3%D9%86%D8%AF+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%3A+%D8%B9%D9%84%D8%AA+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D9%86%D8%B4%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%DA%86%DB%8C%D9%86+%D8%A8%D9%88%D8%AF&rft.au=%D8%B5%D8%AF%D8%A7%DB%8C+%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7&rft_id=https%3A%2F%2Fir.voanews.com%2Famp%2Fwuhan-wsj-us-on-covid%2F6980258.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/world-54251519">«تنش میان آمریکا و چین در مجمع عمومی سازمان ملل»</a>. <i>BBC News فارسی</i>. <bdi>۲۰۲۰-۰۹-۲۲</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۴-۲۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=BBC+News+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rft.atitle=%D8%AA%D9%86%D8%B4+%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7+%D9%88+%DA%86%DB%8C%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9+%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C+%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D9%85%D9%84%D9%84&rft.date=2020-09-22&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fworld-54251519&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-Fehr_2015_1–23-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Fehr_2015_1–23_5-0">۵٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Fehr_2015_1–23_5-1">۵٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFehrPerlman2015" class="citation journal cs1">Fehr, Anthony R.; Perlman, Stanley (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25720466/">"Coronaviruses: an overview of their replication and pathogenesis"</a>. <i>Methods in Molecular Biology (Clifton, N.J.)</i>. <b>1282</b>: 1–23. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2F978-1-4939-2438-7_1">10.1007/978-1-4939-2438-7_1</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1940-6029">1940-6029</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4369385">4369385</a></span>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25720466">25720466</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Methods+in+Molecular+Biology+%28Clifton%2C+N.J.%29&rft.atitle=Coronaviruses%3A+an+overview+of+their+replication+and+pathogenesis&rft.volume=1282&rft.pages=1-23&rft.date=2015&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4369385%23id-name%3DPMC&rft.issn=1940-6029&rft_id=info%3Apmid%2F25720466&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2F978-1-4939-2438-7_1&rft.aulast=Fehr&rft.aufirst=Anthony+R.&rft.au=Perlman%2C+Stanley&rft_id=https%3A%2F%2Fpubmed.ncbi.nlm.nih.gov%2F25720466%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/persian/science/2012/09/120924_l38_sars_uk.shtml">«شناسایی ویروسی 'مشابه ویروس سارس' در بریتانیا»</a>. بی‌بی‌سی فارسی<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۴ سپتامبر ۲۰۱۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C+%27%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%87+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%B3%27+%D8%AF%D8%B1+%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7&rft.pub=%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fpersian%2Fscience%2F2012%2F09%2F120924_l38_sars_uk.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200224174459/http://vrc.sbmu.ac.ir/index.jsp?pageid=48606&p=1">«مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی - ویروس کرونا»</a>. <i>vrc.sbmu.ac.ir</i>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vrc.sbmu.ac.ir/index.jsp?pageid=48606&p=1">اصلی</a> در ۲۴ فوریه ۲۰۲۰<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=vrc.sbmu.ac.ir&rft.atitle=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%A7%D8%AA+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+-+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7&rft_id=http%3A%2F%2Fvrc.sbmu.ac.ir%2Findex.jsp%3Fpageid%3D48606%26p%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFTYRRELL1965" class="citation journal cs1">TYRRELL, DA (1965-06-05). "CULTIVATION OF A NOVEL TYPE OF COMMON-COLD VIRUS IN ORGAN CULTURES". <i>British medical journal</i>. <b>۱</b> (۵۴۴۸): ۱۴۶۷–۷۰. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14288084">14288084</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=British+medical+journal&rft.atitle=CULTIVATION+OF+A+NOVEL+TYPE+OF+COMMON-COLD+VIRUS+IN+ORGAN+CULTURES.&rft.volume=%DB%B1&rft.issue=%DB%B5%DB%B4%DB%B4%DB%B8&rft.pages=%DB%B1%DB%B4%DB%B6%DB%B7-%DB%B7%DB%B0&rft.date=1965-06-05&rft_id=info%3Apmid%2F14288084&rft.aulast=TYRRELL&rft.aufirst=DA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Neurology-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Neurology_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFVisy1991" class="citation journal cs1">Visy, JM (1991-08-04). "Homocystinuria due to 5,10-methylenetetrahydrofolate reductase deficiency revealed by stroke in adult siblings". <i>Neurology</i>. <b>۴۱</b> (۸): ۱۳۱۳–۵. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1866027">1866027</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Neurology&rft.atitle=Homocystinuria+due+to+5%2C10-methylenetetrahydrofolate+reductase+deficiency+revealed+by+stroke+in+adult+siblings.&rft.volume=%DB%B4%DB%B1&rft.issue=%DB%B8&rft.pages=%DB%B1%DB%B3%DB%B1%DB%B3-%DB%B5&rft.date=1991-08-04&rft_id=info%3Apmid%2F1866027&rft.aulast=Visy&rft.aufirst=JM&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-globalhealth-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-globalhealth_10-0">۱۰٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-globalhealth_10-1">۱۰٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFeditor2008" class="citation book cs1">editor, Yawei Zhang, general (2008). <i>Encyclopedia of global health</i>. Los Angeles: Sage Publications. pp. ۴۳۳–۴۳۵. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9781412941860" title="ویژه:منابع کتاب/9781412941860"><bdi>9781412941860</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopedia+of+global+health&rft.place=Los+Angeles&rft.pages=%DB%B4%DB%B3%DB%B3-%DB%B4%DB%B3%DB%B5&rft.pub=Sage+Publications&rft.date=2008&rft.aulast=editor&rft.aufirst=Yawei+Zhang%2C+general&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_book" title="الگو:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">|access-date=</code> requires <code class="cs1-code">|url=</code> (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#accessdate_missing_url" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">|last=</code> has generic name (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#generic_name" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWooHuangLauYuen2010" class="citation journal cs1">Woo, Patrick C. Y.; Huang, Yi; Lau, Susanna K. P.; Yuen, Kwok-Yung (2010-08-24). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3185738/">"Coronavirus Genomics and Bioinformatics Analysis"</a>. <i>Viruses</i>. <b>2</b> (8): 1804–1820. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3390%2Fv2081803">10.3390/v2081803</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1999-4915">1999-4915</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3185738">3185738</a></span>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21994708">21994708</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Viruses&rft.atitle=Coronavirus+Genomics+and+Bioinformatics+Analysis&rft.volume=2&rft.issue=8&rft.pages=1804-1820&rft.date=2010-08-24&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3185738%23id-name%3DPMC&rft.issn=1999-4915&rft_id=info%3Apmid%2F21994708&rft_id=info%3Adoi%2F10.3390%2Fv2081803&rft.aulast=Woo&rft.aufirst=Patrick+C.+Y.&rft.au=Huang%2C+Yi&rft.au=Lau%2C+Susanna+K.+P.&rft.au=Yuen%2C+Kwok-Yung&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3185738%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef1-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef1_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Coronavirus&oldid=941871109">"Coronavirus"</a>. <i>Wikipedia</i> (به انگلیسی). 2020-02-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Wikipedia&rft.atitle=Coronavirus&rft.date=2020-02-21&rft_id=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DCoronavirus%26oldid%3D941871109&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a class="external text" href="https://en.wiktionary.org/wiki/corona">«corona - Wiktionary»</a>. <i>en.wiktionary.org</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۵</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=en.wiktionary.org&rft.atitle=corona+-+Wiktionary&rft_id=https%3A%2F%2Fen.wiktionary.org%2Fwiki%2Fcorona&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.asriran.com/fa/news/710716/چین-افزایش-قربانیان-کرونا-به-۵۶-نفر-هشدار-وضعیت-وخیم">«چین؛ افزایش قربانیان کرونا به ۵۶ نفر / هشدار "وضعیت وخیم<span class="cs1-kern-right">"</span>»</a>. <i>www.asriran.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۴-۱۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.asriran.com&rft.atitle=%DA%86%DB%8C%D9%86%D8%9B+%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4+%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%DB%B5%DB%B6+%D9%86%D9%81%D8%B1+%2F+%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%22%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA+%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85%22&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.asriran.com%2Ffa%2Fnews%2F710716%2F%DA%86%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%DB%B5%DB%B6-%D9%86%D9%81%D8%B1-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-Wertheim2013-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Wertheim2013_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWertheimChuPeirisKosakovsky_Pond2013" class="citation journal cs1">Wertheim JO, Chu DK, Peiris JS, Kosakovsky Pond SL, Poon LL (June 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3676139">"A case for the ancient origin of coronaviruses"</a>. <i>Journal of Virology</i>. <b>87</b> (12): 7039–45. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FJVI.03273-12">10.1128/JVI.03273-12</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0022-538X">0022-538X</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3676139">3676139</a></span>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23596293">23596293</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Virology&rft.atitle=A+case+for+the+ancient+origin+of+coronaviruses&rft.volume=87&rft.issue=12&rft.pages=7039-45&rft.date=2013-06&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3676139%23id-name%3DPMC&rft.issn=0022-538X&rft_id=info%3Apmid%2F23596293&rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FJVI.03273-12&rft.aulast=Wertheim&rft.aufirst=JO&rft.au=Chu%2C+DK&rft.au=Peiris%2C+JS&rft.au=Kosakovsky+Pond%2C+SL&rft.au=Poon%2C+LL&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3676139&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFEstola1970" class="citation journal cs1">Estola, T. (Summer 1970). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4316767/">"Coronaviruses, a new group of animal RNA viruses"</a>. <i>Avian Diseases</i>. <b>14</b> (2): 330–336. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0005-2086">0005-2086</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4316767">4316767</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Avian+Diseases&rft.atitle=Coronaviruses%2C+a+new+group+of+animal+RNA+viruses&rft.ssn=summer&rft.volume=14&rft.issue=2&rft.pages=330-336&rft.date=1970&rft_id=info%3Apmid%2F4316767&rft.issn=0005-2086&rft.aulast=Estola&rft.aufirst=T.&rft_id=https%3A%2F%2Fpubmed.ncbi.nlm.nih.gov%2F4316767%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMahase2020" class="citation journal cs1">Mahase, Elisabeth (2020-04-16). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32299810/">"Covid-19: Coronavirus was first described in The BMJ in 1965"</a>. <i>BMJ (Clinical research ed.)</i>. <b>369</b>: m1547. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1136%2Fbmj.m1547">10.1136/bmj.m1547</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1756-1833">1756-1833</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32299810">32299810</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BMJ+%28Clinical+research+ed.%29&rft.atitle=Covid-19%3A+Coronavirus+was+first+described+in+The+BMJ+in+1965&rft.volume=369&rft.pages=m1547&rft.date=2020-04-16&rft.issn=1756-1833&rft_id=info%3Apmid%2F32299810&rft_id=info%3Adoi%2F10.1136%2Fbmj.m1547&rft.aulast=Mahase&rft.aufirst=Elisabeth&rft_id=https%3A%2F%2Fpubmed.ncbi.nlm.nih.gov%2F32299810%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-pmid_23202515-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pmid_23202515_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGellerVarbanovDuval2012" class="citation journal cs1">Geller C, Varbanov M, Duval RE (November 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3509683">"Human coronaviruses: insights into environmental resistance and its influence on the development of new antiseptic strategies"</a>. <i>Viruses</i>. <b>4</b> (11): 3044–68. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3390%2Fv4113044">10.3390/v4113044</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3509683">3509683</a></span>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23202515">23202515</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Viruses&rft.atitle=Human+coronaviruses%3A+insights+into+environmental+resistance+and+its+influence+on+the+development+of+new+antiseptic+strategies&rft.volume=4&rft.issue=11&rft.pages=3044-68&rft.date=2012-11&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3509683%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F23202515&rft_id=info%3Adoi%2F10.3390%2Fv4113044&rft.aulast=Geller&rft.aufirst=C&rft.au=Varbanov%2C+M&rft.au=Duval%2C+RE&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3509683&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCabeçaGranatoBellei2013" class="citation journal cs1">Cabeça, Tatiane K.; Granato, Celso; Bellei, Nancy (Winter 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23462106/">"Epidemiological and clinical features of human coronavirus infections among different subsets of patients"</a>. <i>Influenza and Other Respiratory Viruses</i>. <b>7</b> (6): 1040–1047. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Firv.12101">10.1111/irv.12101</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1750-2659">1750-2659</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4634278">4634278</a></span>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23462106">23462106</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Influenza+and+Other+Respiratory+Viruses&rft.atitle=Epidemiological+and+clinical+features+of+human+coronavirus+infections+among+different+subsets+of+patients&rft.ssn=winter&rft.volume=7&rft.issue=6&rft.pages=1040-1047&rft.date=2013&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4634278%23id-name%3DPMC&rft.issn=1750-2659&rft_id=info%3Apmid%2F23462106&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Firv.12101&rft.aulast=Cabe%C3%A7a&rft.aufirst=Tatiane+K.&rft.au=Granato%2C+Celso&rft.au=Bellei%2C+Nancy&rft_id=https%3A%2F%2Fpubmed.ncbi.nlm.nih.gov%2F23462106%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-shs-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-shs_20-0">۲۰٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-shs_20-1">۲۰٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131111173111/http://www.shs.usf.edu/health-topics/common-cold.aspx">"Common Cold"</a>. University of South Florida Student Health Services. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.shs.usf.edu/health-topics/common-cold.aspx">the original</a> on 11 November 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 April</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Common+Cold&rft.pub=University+of+South+Florida+Student+Health+Services&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.shs.usf.edu%2Fhealth-topics%2Fcommon-cold.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:4-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:4_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eligasht.ir/Blog/travelguide/ویروس-کرونا-چیست؟/">«ویروس کرونا چیست؟»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.eligasht.ir%2FBlog%2Ftravelguide%2F%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:1-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_22-0">۲۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_22-1">۲۲٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_22-2">۲۲٫۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_22-3">۲۲٫۳</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/science-51210756">«نسل تازه ویروس کرونا چیست و چقدر خطرناک است؟»</a>. BBC News فارسی. <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۷</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۰۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D9%86%D8%B3%D9%84+%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA+%D9%88+%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1+%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%A7%DA%A9+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F&rft.date=2020-01-27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fscience-51210756&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-pmid_29551135-23"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-pmid_29551135_23-0">۲۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-pmid_29551135_23-1">۲۳٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-pmid_29551135_23-2">۲۳٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCormanMuthNiemeyerDrosten2018" class="citation journal cs1">Corman VM, Muth D, Niemeyer D, Drosten C (2018). "Hosts and Sources of Endemic Human Coronaviruses". <i>Advances in Virus Research</i>. <b>100</b>: 163–188. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fbs.aivir.2018.01.001">10.1016/bs.aivir.2018.01.001</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-12-815201-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-12-815201-0"><bdi>978-0-12-815201-0</bdi></a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29551135">29551135</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Advances+in+Virus+Research&rft.atitle=Hosts+and+Sources+of+Endemic+Human+Coronaviruses&rft.volume=100&rft.pages=163-188&rft.date=2018&rft_id=info%3Apmid%2F29551135&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fbs.aivir.2018.01.001&rft.isbn=978-0-12-815201-0&rft.aulast=Corman&rft.aufirst=VM&rft.au=Muth%2C+D&rft.au=Niemeyer%2C+D&rft.au=Drosten%2C+C&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-PMID_16978751-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PMID_16978751_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSmith2006" class="citation journal cs1">Smith, Richard D (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_social-science-medicine_2006-12_63_12/page/3113">"Responding to global infectious disease outbreaks: Lessons from SARS on the role of risk perception, communication and management"</a>. <i>Social Science & Medicine</i>. <b>63</b> (12): 3113–23. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.socscimed.2006.08.004">10.1016/j.socscimed.2006.08.004</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16978751">16978751</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Social+Science+%26+Medicine&rft.atitle=Responding+to+global+infectious+disease+outbreaks%3A+Lessons+from+SARS+on+the+role+of+risk+perception%2C+communication+and+management&rft.volume=63&rft.issue=12&rft.pages=3113-23&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.socscimed.2006.08.004&rft_id=info%3Apmid%2F16978751&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=Richard+D&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_social-science-medicine_2006-12_63_12%2Fpage%2F3113&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFEntekhab.ir1393" class="citation web">Entekhab.ir، پایگاه خبری تحلیلی انتخاب | (<bdi>۹ خرداد ۱۳۹۳</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924013115/http://www.entekhab.ir/fa/news/164322">«کرونا کابوس خاورمیانه»</a>. <i>fa</i>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.entekhab.ir/fa/news/164322">اصلی</a> در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۹-۰۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=fa&rft.atitle=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3+%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&rft.date=1393&rft.aulast=Entekhab.ir&rft.aufirst=%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C+%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8+%7C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.entekhab.ir%2Ffa%2Fnews%2F164322&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.who.int/westernpacific/health-topics/coronavirus">"Coronavirus"</a>. <i>www.who.int</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.who.int&rft.atitle=Coronavirus&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fwesternpacific%2Fhealth-topics%2Fcoronavirus&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Fox2020-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fox2020_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFox2020" class="citation journal cs1">Fox, Dan (2020-01-24). "What you need to know about the Wuhan coronavirus". <i>Nature</i>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fd41586-020-00209-y">10.1038/d41586-020-00209-y</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0028-0836">0028-0836</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=What+you+need+to+know+about+the+Wuhan+coronavirus&rft.date=2020-01-24&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fd41586-020-00209-y&rft.issn=0028-0836&rft.aulast=Fox&rft.aufirst=Dan&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Huang24Jan2020-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Huang24Jan2020_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHuangWangLiRen2020" class="citation journal cs1">Huang, Chaolin; Wang, Yeming; Li, Xingwang; Ren, Lili; Zhao, Jianping; Hu, Yi; Zhang, Li; Fan, Guohui; Xu, Jiuyang (24 January 2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S0140-6736(20)30183-5">"Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China"</a>. <i><a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%AA" title="لنست">لنست</a>glish</i>. <b>0</b>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0140-6736%2820%2930183-5">10.1016/S0140-6736(20)30183-5</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0140-6736">0140-6736</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%AAglish&rft.atitle=Clinical+features+of+patients+infected+with+2019+novel+coronavirus+in+Wuhan%2C+China&rft.volume=0&rft.date=2020-01-24&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0140-6736%2820%2930183-5&rft.issn=0140-6736&rft.aulast=Huang&rft.aufirst=Chaolin&rft.au=Wang%2C+Yeming&rft.au=Li%2C+Xingwang&rft.au=Ren%2C+Lili&rft.au=Zhao%2C+Jianping&rft.au=Hu%2C+Yi&rft.au=Zhang%2C+Li&rft.au=Fan%2C+Guohui&rft.au=Xu%2C+Jiuyang&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thelancet.com%2Faction%2FshowPdf%3Fpii%3DS0140-6736%2820%2930183-5&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Joseph24Jan2020-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Joseph24Jan2020_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFJoseph2020" class="citation web cs1">Joseph, Andrew (24 January 2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.statnews.com/2020/01/24/coronavirus-infections-no-symptoms-lancet-studies/">"New coronavirus can cause infections with no symptoms, studies show"</a>. <i>STAT-US</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 January</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=STAT-US&rft.atitle=New+coronavirus+can+cause+infections+with+no+symptoms%2C+studies+show&rft.date=2020-01-24&rft.aulast=Joseph&rft.aufirst=Andrew&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.statnews.com%2F2020%2F01%2F24%2Fcoronavirus-infections-no-symptoms-lancet-studies%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/science-51210756">«نسل تازه ویروس کرونا چیست و چقدر خطرناک است؟»</a>. BBC News فارسی. <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۲</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D9%86%D8%B3%D9%84+%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA+%D9%88+%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1+%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%A7%DA%A9+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F&rft.date=2020-01-22&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fscience-51210756&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dw.com/fa-af/آنچه-در-مورد-ویروس-جدید-کرونا-باید-بدانید/a-52105103">«آنچه در مورد ویروس جدید کرونا باید بدانید»</a>. <i>DW.COM</i>. <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۲</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=DW.COM&rft.atitle=%D8%A2%D9%86%DA%86%D9%87+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF+%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF&rft.date=2020-01-22&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.dw.com%2Ffa-af%2F%D8%A2%D9%86%DA%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF%2Fa-52105103&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yjc.ir/fa/news/7218798/آیا-ویروس-کرونا-وارد-کشور-شده-است">«آیا ویروس کرونا وارد کشور شده‌است؟»</a>. <i>www.yjc.ir</i>. <bdi>۱۳۹۸-۱۱-۰۲</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.yjc.ir&rft.atitle=%D8%A2%DB%8C%D8%A7+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%D8%B4%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F&rft.date=1398&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.yjc.ir%2Ffa%2Fnews%2F7218798%2F%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/world-51469638">«بیماری ناشی از ویروس کرونا نام رسمی گرفت؛ کووید -۱۹»</a>. BBC News فارسی. <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۱۲</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۱۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D9%86%D8%A7%D9%85+%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C+%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%9B+%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF+-%DB%B1%DB%B9&rft.date=2020-02-12&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fworld-51469638&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:0-34"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_34-0">۳۴٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_34-1">۳۴٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHealth2020" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Health, Australian Government Department of (2020-01-21). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.health.gov.au/health-topics/novel-coronavirus">"Novel coronavirus"</a>. <i>Australian Government Department of Health</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Australian+Government+Department+of+Health&rft.atitle=Novel+coronavirus&rft.date=2020-01-21&rft.aulast=Health&rft.aufirst=Australian+Government+Department+of&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.health.gov.au%2Fhealth-topics%2Fnovel-coronavirus&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/#ref-6">"Wuhan Coronavirus Death Rate - Worldometer"</a>. <i>www.worldometers.info</i> (به انگلیسی). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200131223143/https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/#ref-6">Archived</a> from the original on 31 January 2020<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-02-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.worldometers.info&rft.atitle=Wuhan+Coronavirus+Death+Rate+-+Worldometer&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldometers.info%2Fcoronavirus%2Fcoronavirus-death-rate%2F%23ref-6&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/summary.html">«Novel Coronavirus 2019 Situation Summary, Wuhan, China | CDC»</a>. <i>www.cdc.gov</i> (به انگلیسی). <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۳</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.cdc.gov&rft.atitle=Novel+Coronavirus+2019+Situation+Summary%2C+Wuhan%2C+China+%7C+CDC&rft.date=2020-01-23&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fcoronavirus%2F2019-ncov%2Fsummary.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.alef.ir/news/3981129012.html">«توضیح دربارهٔ فوت دو بیمار در بیمارستان کامکار قم/شواهدی از کرونا دیده نشده»</a>. <i>www.alef.ir</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۴-۱۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.alef.ir&rft.atitle=%D8%AA%D9%88%D8%B6%DB%8C%D8%AD+%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87%D9%94+%D9%81%D9%88%D8%AA+%D8%AF%D9%88+%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1+%D8%AF%D8%B1+%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%DA%A9%D8%A7%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1+%D9%82%D9%85%2F%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87+%D9%86%D8%B4%D8%AF%D9%87&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.alef.ir%2Fnews%2F3981129012.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tinn.ir/بخش-عمومی-2/205814-مورد-مشکوک-ابتلا-به-کرونا-در-قم-شناسایی-شد">«۲ مورد مشکوک ابتلا به کرونا در قم شناسایی شد»</a>. <i>تین نیوز</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۱۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B2&rft.atitle=%DB%B2+%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF+%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%88%DA%A9+%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D9%85+%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%B4%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.tinn.ir%2F%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-2%2F205814-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%88%DA%A9-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200221160856/http://www.iribnews.ir/fa/news/2650528/%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%AC%D9%87-%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%88%DA%A9-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%85">«نتیجه مثبت آزمایش اولیه دو مورد مشکوک به کرونا در قم»</a>. <i>www.iribnews.ir</i>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iribnews.ir/fa/news/2650528/%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%AC%D9%87-%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%88%DA%A9-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%85">اصلی</a> در ۲۱ فوریه ۲۰۲۰<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۴-۱۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.iribnews.ir&rft.atitle=%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%AC%D9%87+%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4+%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%AF%D9%88+%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF+%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%88%DA%A9+%D8%A8%D9%87+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D9%85&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iribnews.ir%2Ffa%2Fnews%2F2650528%2F%25D9%2586%25D8%25AA%25DB%258C%25D8%25AC%25D9%2587-%25D9%2585%25D8%25AB%25D8%25A8%25D8%25AA-%25D8%25A2%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B4-%25D8%25A7%25D9%2588%25D9%2584%25DB%258C%25D9%2587-%25D8%25AF%25D9%2588-%25D9%2585%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF-%25D9%2585%25D8%25B4%25DA%25A9%25D9%2588%25DA%25A9-%25D8%25A8%25D9%2587-%25DA%25A9%25D8%25B1%25D9%2588%25D9%2586%25D8%25A7-%25D8%25AF%25D8%25B1-%25D9%2582%25D9%2585&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imna.ir/news/411252/مبتلایان-به-کرونا-در-قم-جان-باختند">«مبتلایان به کرونا در قم جان باختند»</a>. <i>ایمنا</i>. <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۱۹</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۱۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D9%87+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D9%85+%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%AF&rft.date=2020-02-19&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.imna.ir%2Fnews%2F411252%2F%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%85-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ilna.news/بخش-اجتماعی-5/874237-تایید-فوت-بیمار-مبتلا-به-ویروس-کرونا-در-قم-تمهیدات-لازم-برای-پیشگیری-از-شیوع-ویروس-در-استان-تهران-احتمال-قرنطینه-شدن-شهر-قم-وجود-ندارد-کمبود-لباس-تجهیزات-نداریم">«تایید فوت ۲ بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم/تمهیدات لازم برای پیشگیری از شیوع ویروس در استان‌تهران/احتمال قرنطینه‌شدن شهر قم وجود ندارد/ کمبود لباس و تجهیزات نداریم»</a>. <i>خبرگزاری ایلنا</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۱۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%AF+%D9%81%D9%88%D8%AA+%DB%B2+%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1+%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D9%85%2F%D8%AA%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AA+%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85+%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C+%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%B4%DB%8C%D9%88%D8%B9+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86%2F%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%84+%D9%82%D8%B1%D9%86%D8%B7%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86+%D8%B4%D9%87%D8%B1+%D9%82%D9%85+%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF+%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF%2F+%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF+%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3+%D9%88+%D8%AA%D8%AC%D9%87%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AA+%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ilna.news%2F%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-5%2F874237-%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D9%88%D8%AA-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%85-%D8%AA%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D8%B9-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%82%D8%B1%D9%86%D8%B7%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%82%D9%85-%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D8%AC%D9%87%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.asriran.com/fa/news/714832">«کرونا به تهران و گیلان رسید»</a>. <i>www.asriran.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۴-۱۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.asriran.com&rft.atitle=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%88+%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86+%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.asriran.com%2Ffa%2Fnews%2F714832&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/world-51651854">«اولین موارد ابتلا به کرونا در پاکستان و گرجستان: 'هر دو مسافر ایران<span class="cs1-kern-right">'</span>»</a>. BBC News فارسی<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۹-۰۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF+%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%AF%D8%B1+%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%88+%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%3A+%27%D9%87%D8%B1+%D8%AF%D9%88+%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fworld-51651854&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:6-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:6_44-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFhermesauto2020" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">hermesauto (2020-02-24). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.straitstimes.com/world/middle-east/coronavirus-iraq-confirms-first-case">"Coronavirus: Iraq, Oman confirm first cases, halt flights to Iran"</a>. <i>The Straits Times</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-02-25</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Straits+Times&rft.atitle=Coronavirus%3A+Iraq%2C+Oman+confirm+first+cases%2C+halt+flights+to+Iran&rft.date=2020-02-24&rft.au=hermesauto&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.straitstimes.com%2Fworld%2Fmiddle-east%2Fcoronavirus-iraq-confirms-first-case&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:72-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:72_45-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.khaama.com/persian/archives/69780">«وزارت صحت عامه: یک مورد مثبت به کرونا ویروس در افغانستان به ثبت رسید»</a><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA+%D8%B5%D8%AD%D8%AA+%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%87%3A+%DB%8C%DA%A9+%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF+%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA+%D8%A8%D9%87+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D9%87+%D8%AB%D8%A8%D8%AA+%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.khaama.com%2Fpersian%2Farchives%2F69780&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:82-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:82_46-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.radiofarda.com/a/30451254.html">«عراق: یک طلبه ایرانی ساکن نجف به ویروس کرونا مبتلاست»</a>. <i>رادیو فردا</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88+%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7&rft.atitle=%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%3A+%DB%8C%DA%A9+%D8%B7%D9%84%D8%A8%D9%87+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%86+%D9%86%D8%AC%D9%81+%D8%A8%D9%87+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.radiofarda.com%2Fa%2F30451254.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:5-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:5_47-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ana.ir/fa/news/33/473898/ثبت-نخستین-موارد-ابتلا-به-کرونا-در-بحرین-و-کویت">«ثبت نخستین موارد ابتلا به کرونا در بحرین و کویت»</a>. <i>ana.ir</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=ana.ir&rft.atitle=%D8%AB%D8%A8%D8%AA+%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF+%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%AF%D8%B1+%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86+%D9%88+%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA&rft_id=https%3A%2F%2Fana.ir%2Ffa%2Fnews%2F33%2F473898%2F%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:12-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:12_48-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFCanada2020" class="citation web">Canada، P. M. N. (<bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۱</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/canada-news-pmn/canadian-press-newsalert-woman-returning-from-iran-has-covid-19-in-b-c">«Woman returning from Iran is B.C. 's sixth case of new coronavirus | National Post»</a> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Woman+returning+from+Iran+is+B.C.+%E2%80%99s+sixth+case+of+new+coronavirus+%7C+National+Post&rft.date=2020-02-21&rft.aulast=Canada&rft.aufirst=P.+M.+N.&rft_id=https%3A%2F%2Fnationalpost.com%2Fpmn%2Fnews-pmn%2Fcanada-news-pmn%2Fcanadian-press-newsalert-woman-returning-from-iran-has-covid-19-in-b-c&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/iran-51588145">«کرونا با مسافری از ایران به لبنان رسید»</a>. BBC News فارسی<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۹-۰۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%A8%D8%A7+%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D9%87+%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86+%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Firan-51588145&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:3-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:3_50-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.asriran.com/fa/news/714999/شناسایی-2-ایرانی-مبتلا-به-کرونا-در-امارات">«شناسایی 2 ایرانی مبتلا به کرونا در امارات»</a>. <i>www.asriran.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۴-۱۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.asriran.com&rft.atitle=%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C+2+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.asriran.com%2Ffa%2Fnews%2F714999%2F%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C-2-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:14-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:14_51-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.asriran.com/fa/news/715933">«یک ایرانی، ناقل ویروس کرونا به یک منطقه جدید در چین!»</a>. <i>www.asriran.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۴-۱۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.asriran.com&rft.atitle=%DB%8C%DA%A9+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%8C+%D9%86%D8%A7%D9%82%D9%84+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%DB%8C%DA%A9+%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87+%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF+%D8%AF%D8%B1+%DA%86%DB%8C%D9%86%21&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.asriran.com%2Ffa%2Fnews%2F715933&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.radiofarda.com/a/30459821.html">«ویروس کرونا از ایران به جمهوری آذربایجان رسید»</a>. <i>رادیو فردا</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۹-۰۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88+%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7&rft.atitle=%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D9%87+%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.radiofarda.com%2Fa%2F30459821.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREF23312020" class="citation web">2331 (<bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۷</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.irna.ir/news/83693059/کرونا-به-دانمارک-و-استونی-رسید">«کرونا به دانمارک و استونی رسید»</a>. <i>ایرنا</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9+%D9%88+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C+%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF&rft.date=2020-02-27&rft.au=2331&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Fnews%2F83693059%2F%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.isna.ir/news/98120402792/ناقلین-چینی-منشاء-کرونای-جدید-در-ایران-توزیع-رایگان-ماسک-در">«ناقلین چینی، منشأ کرونای جدید در ایران / توزیع رایگان ماسک در قم از امشب»</a>. <i>ایسنا</i>. <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۳</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۹-۰۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%D9%86%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%86+%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%8C+%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%DB%8C+%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%2F+%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9+%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%A7%D8%B3%DA%A9+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D9%85+%D8%A7%D8%B2+%D8%A7%D9%85%D8%B4%D8%A8&rft.date=2020-02-23&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.isna.ir%2Fnews%2F98120402792%2F%D9%86%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%86-%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A1-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D8%AF%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.isna.ir/news/99010502143">«شناسایی ۱۷۶۲ مورد جدید کرونا در کشور/۱۲۲ تن دیگر جان باختند»</a>. <i>isna.ir</i>. ایسنا. <bdi>۵ فروردین ۱۳۹۹</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۵ فروردین ۱۳۹۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=isna.ir&rft.atitle=%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%DB%B1%DB%B7%DB%B6%DB%B2+%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF+%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%AF%D8%B1+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%2F%DB%B1%DB%B2%DB%B2+%D8%AA%D9%86+%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1+%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%AF&rft.date=1399&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.isna.ir%2Fnews%2F99010502143&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.who.int/csr/sars/archive/2003_05_07a/en/">«WHO | Update 49 - SARS case fatality ratio, incubation period»</a>. <i>WHO</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=WHO&rft.atitle=WHO+%7C+Update+49+-+SARS+case+fatality+ratio%2C+incubation+period&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fcsr%2Fsars%2Farchive%2F2003_05_07a%2Fen%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.who.int/csr/sars/country/table2004_04_21/en/">«WHO | Summary of probable SARS cases with onset of illness from 1 November 2002 to 31 July 2003»</a>. <i>WHO</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=WHO&rft.atitle=WHO+%7C+Summary+of+probable+SARS+cases+with+onset+of+illness+from+1+November+2002+to+31+July+2003&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fcsr%2Fsars%2Fcountry%2Ftable2004_04_21%2Fen%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/distribution-confirmed-cases-mers-cov-place-infection-and-month-onset-march-2012">"Distribution of confirmed cases of MERS-CoV by place of infection and month of onset, from March 2012 to 2 December 2019"</a>. <i>European Centre for Disease Prevention and Control</i> (به انگلیسی). 2019-12-06<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-02-22</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=European+Centre+for+Disease+Prevention+and+Control&rft.atitle=Distribution+of+confirmed+cases+of+MERS-CoV+by+place+of+infection+and+month+of+onset%2C+from+March+2012+to+2+December+2019&rft.date=2019-12-06&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ecdc.europa.eu%2Fen%2Fpublications-data%2Fdistribution-confirmed-cases-mers-cov-place-infection-and-month-onset-march-2012&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.who.int/csr/don/31-january-2020-mers-united-arab-emirates/en/">«WHO | Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) – United Arab Emirates»</a>. <i>WHO</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=WHO&rft.atitle=WHO+%7C+Middle+East+respiratory+syndrome+coronavirus+%28MERS-CoV%29+%E2%80%93+United+Arab+Emirates&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fcsr%2Fdon%2F31-january-2020-mers-united-arab-emirates%2Fen%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:7-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:7_60-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://news.google.com/covid19/map?hl=en-US&gl=US&ceid=US:en">"Coronavirus (COVID-19)"</a>. <i>Google News</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-09-09</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Google+News&rft.atitle=Coronavirus+%28COVID-19%29&rft_id=https%3A%2F%2Fnews.google.com%2Fcovid19%2Fmap%3Fhl%3Den-US%26gl%3DUS%26ceid%3DUS%3Aen&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text">تعداد مبتلا: ۲۷،۶۰۰،۰۰۰ نفر، مرگ: ۸۹۸،۰۰۰ نفر، ۸۹۸،۰۰۰/۲۷،۶۰۰،۰۰۰ = ۳٫۲۵۳ ٪</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://pneumocourlancy.fr/page_grippe_H1N1.html">«La grippe H1N1»</a>. <i>pneumocourlancy.fr</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=pneumocourlancy.fr&rft.atitle=La+grippe+H1N1&rft_id=http%3A%2F%2Fpneumocourlancy.fr%2Fpage_grippe_H1N1.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cdc.gov/flu/spotlights/pandemic-global-estimates.htm">«First Global Estimates of 2009 H1N1 Pandemic Mortality Released by CDC-Led Collaboration | CDC»</a>. <i>www.cdc.gov</i> (به انگلیسی). <bdi>۲۰۱۹-۱۱-۲۰</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.cdc.gov&rft.atitle=First+Global+Estimates+of+2009+H1N1+Pandemic+Mortality+Released+by+CDC-Led+Collaboration+%7C+CDC&rft.date=2019-11-20&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fflu%2Fspotlights%2Fpandemic-global-estimates.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWooLauLamLau2012" class="citation journal cs1">Woo, Patrick C. Y.; Lau, Susanna K. P.; Lam, Carol S. F.; Lau, Candy C. Y.; Tsang, Alan K. L.; Lau, John H. N.; Bai, Ru; Teng, Jade L. L.; Tsang, Chris C. C. (Summer 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22278237/">"Discovery of seven novel Mammalian and avian coronaviruses in the genus deltacoronavirus supports bat coronaviruses as the gene source of alphacoronavirus and betacoronavirus and avian coronaviruses as the gene source of gammacoronavirus and deltacoronavirus"</a>. <i>Journal of Virology</i>. <b>86</b> (7): 3995–4008. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FJVI.06540-11">10.1128/JVI.06540-11</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1098-5514">1098-5514</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3302495">3302495</a></span>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22278237">22278237</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Virology&rft.atitle=Discovery+of+seven+novel+Mammalian+and+avian+coronaviruses+in+the+genus+deltacoronavirus+supports+bat+coronaviruses+as+the+gene+source+of+alphacoronavirus+and+betacoronavirus+and+avian+coronaviruses+as+the+gene+source+of+gammacoronavirus+and+deltacoronavirus&rft.ssn=summer&rft.volume=86&rft.issue=7&rft.pages=3995-4008&rft.date=2012&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3302495%23id-name%3DPMC&rft.issn=1098-5514&rft_id=info%3Apmid%2F22278237&rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FJVI.06540-11&rft.aulast=Woo&rft.aufirst=Patrick+C.+Y.&rft.au=Lau%2C+Susanna+K.+P.&rft.au=Lam%2C+Carol+S.+F.&rft.au=Lau%2C+Candy+C.+Y.&rft.au=Tsang%2C+Alan+K.+L.&rft.au=Lau%2C+John+H.+N.&rft.au=Bai%2C+Ru&rft.au=Teng%2C+Jade+L.+L.&rft.au=Tsang%2C+Chris+C.+C.&rft_id=https%3A%2F%2Fpubmed.ncbi.nlm.nih.gov%2F22278237%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREF14982020" class="citation web">1498 (<bdi>۲۰۲۰-۰۱-۳۰</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.irna.ir/news/83653460/خفاش-منشا-ویروس-کرونا-اعلام-شد">««خفاش» منشأ ویروس کرونا اعلام شد»</a>. <i>ایرنا</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۱-۳۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7&rft.atitle=%C2%AB%D8%AE%D9%81%D8%A7%D8%B4%C2%BB+%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A3+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%B4%D8%AF&rft.date=2020-01-30&rft.au=1498&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Fnews%2F83653460%2F%D8%AE%D9%81%D8%A7%D8%B4-%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A7-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFمانیتورینگ2020" class="citation news">مانیتورینگ، بخش (<bdi>۲۰۲۰-۰۱-۲۹</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/magazine-51293790">«منشا ویروس کرونا چیست؟ سوپ خفاش یا سلاح بیولوژیک»</a>. BBC News فارسی<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A7+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F+%D8%B3%D9%88%D9%BE+%D8%AE%D9%81%D8%A7%D8%B4+%DB%8C%D8%A7+%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD+%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9&rft.date=2020-01-29&rft.aulast=%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&rft.aufirst=%D8%A8%D8%AE%D8%B4&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fmagazine-51293790&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/science-51210756">«نسل تازه ویروس کرونا چیست و چقدر خطرناک است؟»</a>. BBC News فارسی. <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۱۹</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D9%86%D8%B3%D9%84+%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7+%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA+%D9%88+%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1+%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%A7%DA%A9+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F&rft.date=2020-02-19&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fscience-51210756&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200224174459/http://vrc.sbmu.ac.ir/index.jsp?pageid=48606&p=1">«مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی - ویروس کرونا»</a>. <i>vrc.sbmu.ac.ir</i>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vrc.sbmu.ac.ir/index.jsp?pageid=48606&p=1">اصلی</a> در ۲۴ فوریه ۲۰۲۰<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۲-۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=vrc.sbmu.ac.ir&rft.atitle=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%A7%D8%AA+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+-+%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3+%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7&rft_id=http%3A%2F%2Fvrc.sbmu.ac.ir%2Findex.jsp%3Fpageid%3D48606%26p%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36189824/">Bagherzadeh-Rahmani, B., Kordi, N., Haghighi, A. H., Clark, C. C., Brazzi, L., Marzetti, E., & Gentil, P. (2022). Eight Weeks of Pilates Training Improves Respiratory Measures in People With a History of COVID-19: A Preliminary Study. Sports Health, 19417381221124601.‏</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="https://doi.org/10.1177/19417381221124601">https://doi.org/10.1177/19417381221124601</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36189824/">PMID 36189824</a></span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDongHuGao2020" class="citation journal cs1">Dong, Liying; Hu, Shasha; Gao, Jianjun (2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32147628/">"Discovering drugs to treat coronavirus disease 2019 (COVID-19)"</a>. <i>Drug Discoveries & Therapeutics</i>. <b>14</b> (1): 58–60. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.5582%2Fddt.2020.01012">10.5582/ddt.2020.01012</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1881-784X">1881-784X</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32147628">32147628</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Drug+Discoveries+%26+Therapeutics&rft.atitle=Discovering+drugs+to+treat+coronavirus+disease+2019+%28COVID-19%29&rft.volume=14&rft.issue=1&rft.pages=58-60&rft.date=2020&rft.issn=1881-784X&rft_id=info%3Apmid%2F32147628&rft_id=info%3Adoi%2F10.5582%2Fddt.2020.01012&rft.aulast=Dong&rft.aufirst=Liying&rft.au=Hu%2C+Shasha&rft.au=Gao%2C+Jianjun&rft_id=https%3A%2F%2Fpubmed.ncbi.nlm.nih.gov%2F32147628%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://biorender.com/covid-vaccine-tracker">"COVID-19 Vaccine and Therapeutic Drugs Tracker"</a>. <i>COVID-19 Vaccine and Therapeutic Drugs Tracker</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2021-05-26</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=COVID-19+Vaccine+and+Therapeutic+Drugs+Tracker&rft.atitle=COVID-19+Vaccine+and+Therapeutic+Drugs+Tracker&rft_id=https%3A%2F%2Fbiorender.com%2Fcovid-vaccine-tracker&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کروناویروس&oldid=40624141">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کروناویروس&oldid=40624141</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:آران‌ای ویروس‌ها">آران‌ای ویروس‌ها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C" title="رده:بیماری‌های تنفسی">بیماری‌های تنفسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="رده:بیماری‌های ویروسی">بیماری‌های ویروسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:زیرتیره‌های ویروس‌ها">زیرتیره‌های ویروس‌ها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="رده:کروناویریده">کروناویریده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:ویروس‌شناسی جانوران">ویروس‌شناسی جانوران</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_CS1:_%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%B9%D8%A7%D9%85" title="رده:خطاهای CS1: نام عام">خطاهای CS1: نام عام</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A8_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="رده:یادکردهای وب دارای تاریخ بازبینی بدون نشانی اینترنتی">یادکردهای وب دارای تاریخ بازبینی بدون نشانی اینترنتی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="رده:صفحه‌های دارای پیوند مرده">صفحه‌های دارای پیوند مرده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%D8%AD_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1" title="رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر">مقاله‌های دارای شرح مختصر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D8%B1%D8%AD_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1_%D9%85%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA_%D8%A8%D8%A7_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده">شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="رده:تمیزکاری جعبه آرایه زیستی خودکار">تمیزکاری جعبه آرایه زیستی خودکار</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8_%C2%AB%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%C2%BB" title="رده:مقاله‌ها با ریزقالب «گونه»">مقاله‌ها با ریزقالب «گونه»</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87_%D8%B1%D9%86%DA%AF" title="رده:جعبه آرایه زیستی دارای اشتباه رنگ">جعبه آرایه زیستی دارای اشتباه رنگ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:Taxoboxes_with_the_incertae_sedis_color" title="رده:Taxoboxes with the incertae sedis color">Taxoboxes with the incertae sedis color</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات آرایه زیستی بدون نوار آرایه زیستی">مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات آرایه زیستی بدون نوار آرایه زیستی</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۰:۵۵ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-68775984f6-pplzr","wgBackendResponseTime":162,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.250","walltime":"1.774","ppvisitednodes":{"value":6909,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":237068,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":8499,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":30,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":10,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":239740,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1355.864 1 -total"," 78.81% 1068.574 1 الگو:پانویس"," 28.91% 392.004 41 الگو:یادکرد_وب"," 21.65% 293.575 16 الگو:Cite_journal"," 10.54% 142.923 4 الگو:Cite_web"," 8.29% 112.403 1 الگو:Virusbox"," 6.82% 92.405 1 الگو:پیوند_مرده"," 6.62% 89.709 1 الگو:Fix"," 6.23% 84.526 2 الگو:گرداننده_رده"," 4.71% 63.895 1 الگو:Nocat"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.898","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":9609065,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-7tchg","timestamp":"20241117105547","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u06a9\u0631\u0648\u0646\u0627\u0648\u06cc\u0631\u0648\u0633","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q57751738","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q57751738","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2012-09-25T03:16:56Z","dateModified":"2024-11-17T10:55:39Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/78\/Coronaviruses_004_lores.jpg","headline":"\u0648\u06cc\u0631\u0648\u0633\u200c\u0647\u0627\u06cc\u06cc \u0627\u0632 \u062e\u0627\u0646\u0648\u0627\u062f\u06c0 \u06a9\u0631\u0648\u0646\u0627\u0648\u06cc\u0631\u06cc\u062f\u0647"}</script> </body> </html>