CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Wahadłowiec kosmiczny – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"75d6afa2-6b55-44ae-9082-ca38133f941d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Wahadłowiec_kosmiczny","wgTitle":"Wahadłowiec kosmiczny","wgCurRevisionId":75337250,"wgRevisionId":1338289,"wgArticleId":11240,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Strony z odwołaniami do nieistniejących plików","Lotnictwo","Astronautyka"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Wahadłowiec_kosmiczny","wgRelevantArticleId":11240,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true, "wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75337250,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q48806","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","mediawiki.action.styles":"ready","mediawiki.interface.helpers.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js", "ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.action.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.interface.helpers.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Discovery_open.jpg/1200px-Discovery_open.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="795"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Discovery_open.jpg/800px-Discovery_open.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="530"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Discovery_open.jpg/640px-Discovery_open.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="424"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Wahadłowiec kosmiczny – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Wahadłowiec_kosmiczny rootpage-Wahadłowiec_kosmiczny skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Wahad%C5%82owiec+kosmiczny&returntoquery=oldid%3D1338289" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Wahad%C5%82owiec+kosmiczny&returntoquery=oldid%3D1338289" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Wahad%C5%82owiec+kosmiczny&returntoquery=oldid%3D1338289" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Wahad%C5%82owiec+kosmiczny&returntoquery=oldid%3D1338289" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Wahadłowiec kosmiczny</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 96 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-96" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">96 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ruimtependeltuig" title="Ruimtependeltuig – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Ruimtependeltuig" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Rodorscea%C3%BEel" title="Rodorsceaþel – staroangielski" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Rodorsceaþel" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="staroangielski" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%83%D9%88%D9%83_%D9%81%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="مكوك فضاء – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مكوك فضاء" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Tresbordador_STS" title="Tresbordador STS – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Tresbordador STS" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Kosmik_%C5%9Fattl" title="Kosmik şattl – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Kosmik şattl" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7_%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D8%A6%D9%84%DB%8C" title="فضا شاتئلی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="فضا شاتئلی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%87%E0%A6%B8_%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%9F%E0%A6%B2" title="স্পেস শাটল – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="স্পেস শাটল" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0i-khong-so" title="Thài-khong-so – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Thài-khong-so" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81_%D1%88%D0%B0%D1%82%D0%BB" title="Спейс шатл – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Спейс шатл" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%8D%D0%B9%D1%81_%D1%88%D0%B0%D1%82%D0%BB" title="Спэйс шатл – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Спэйс шатл" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%B0" title="Космическа совалка – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Космическа совалка" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Egorvulzun" title="Egorvulzun – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Egorvulzun" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Transbordador_espacial" title="Transbordador espacial – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Transbordador espacial" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Rumf%C3%A6rge" title="Rumfærge – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Rumfærge" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Y%C3%A1gh%C3%A1hon%C3%ADk%C3%A1%C3%A1ng%C3%B3%C3%B3_a%C5%82%C3%A1n%C3%A1t%CA%BCah%C3%AD" title="Yágháhoníkáángóó ałánátʼahí – nawaho" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Yágháhoníkáángóó ałánátʼahí" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="nawaho" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%9B%CE%B5%CF%89%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%B5%CE%AF%CE%BF" title="Διαστημικό Λεωφορείο – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Διαστημικό Λεωφορείο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle_program" title="Space Shuttle program – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Space Shuttle program" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Transbordador_espacial" title="Transbordador espacial – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Transbordador espacial" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kosmopramo" title="Kosmopramo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kosmopramo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/STS_espazio-anezka" title="STS espazio-anezka – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="STS espazio-anezka" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D9%84_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="شاتل فضایی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="شاتل فضایی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/R%C3%BAmdarferja" title="Rúmdarferja – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Rúmdarferja" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Navette_spatiale" title="Navette spatiale – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Navette spatiale" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Tointe%C3%A1la%C3%AD_sp%C3%A1is" title="Tointeálaí spáis – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Tointeálaí spáis" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Transbordador_espacial" title="Transbordador espacial – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Transbordador espacial" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%AA%E7%A9%BA%E8%88%B9" title="太空船 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="太空船" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9A%B0%EC%A3%BC%EC%99%95%EB%B3%B5%EC%84%A0" title="우주왕복선 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="우주왕복선" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D6%83%D5%A5%D5%B5%D5%BD_%D5%87%D5%A1%D5%A9%D5%AC" title="Սփեյս Շաթլ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Սփեյս Շաթլ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7_%E0%A4%B6%E0%A4%9F%E0%A4%B2" title="अंतरिक्ष शटल – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="अंतरिक्ष शटल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Spaco-paromo" title="Spaco-paromo – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Spaco-paromo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pesawat_Ulang_Alik" title="Pesawat Ulang Alik – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Pesawat Ulang Alik" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Geimskutla" title="Geimskutla – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Geimskutla" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A2%D7%91%D7%95%D7%A8%D7%AA_%D7%97%D7%9C%D7%9C" title="מעבורת חלל – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="מעבורת חלל" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Pesawat_ulang-alik" title="Pesawat ulang-alik – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Pesawat ulang-alik" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Nav%C3%A8t_spasyal_am%C3%A9rikenn" title="Navèt spasyal amérikenn – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Navèt spasyal amérikenn" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81_%D0%A8%D0%B0%D1%82%D0%BB" title="Спейс Шатл – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Спейс Шатл" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%81%E0%BA%B0%E0%BA%AA%E0%BA%A7%E0%BA%8D%E0%BA%AD%E0%BA%B2%E0%BA%A7%E0%BA%B0%E0%BA%81%E0%BA%B2%E0%BA%94" title="ກະສວຍອາວະກາດ – laotański" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ກະສວຍອາວະກາດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laotański" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Ponto_Spatialis" title="Ponto Spatialis – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Ponto Spatialis" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%98%D1%81_%D1%88%D0%B0%D1%82%D0%BB" title="Спејс шатл – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Спејс шатл" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%87%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%B7%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B5%BD" title="സ്പേസ് ഷട്ടിൽ – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സ്പേസ് ഷട്ടിൽ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A5%87%E0%A4%B8_%E0%A4%B6%E0%A4%9F%E0%A4%B2" title="स्पेस शटल – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="स्पेस शटल" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Pesawat_ulang-alik" title="Pesawat ulang-alik – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Pesawat ulang-alik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Baib%C3%A9n_spacial" title="Baibén spacial – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Baibén spacial" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%9E%E1%80%9C%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BB%E1%80%B6" title="အာကာသလွန်းပျံ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="အာကာသလွန်းပျံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%88%E3%83%AB" title="スペースシャトル – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="スペースシャトル" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Romferge" title="Romferge – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Romferge" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Romferje" title="Romferje – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Romferje" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Fazoviy_moki" title="Fazoviy moki – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Fazoviy moki" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A9%9C_%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B9%E0%A8%A8" title="ਪੁਲਾੜ ਵਾਹਨ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪੁਲਾੜ ਵਾਹਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%B4%D9%B9%D9%84" title="خلائی شٹل – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="خلائی شٹل" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7%D9%8A%D9%8A_%D8%B4%D9%BC%D9%84" title="فضايي شټل – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="فضايي شټل" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Spies_Shokl" title="Spies Shokl – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Spies Shokl" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%94nibus_espacial" title="Ônibus espacial – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ônibus espacial" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Navet%C4%83_spa%C8%9Bial%C4%83" title="Navetă spațială – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Navetă spațială" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D1%8C_%D0%BC%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B8%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Космический корабль многоразового использования – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Космический корабль многоразового использования" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%85%E0%B6%B7%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%80%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B7%81_%E0%B7%82%E0%B6%A7%E0%B6%BD" title="අභ්‍යවකාශ ෂටල – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="අභ්‍යවකාශ ෂටල" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%86%DA%A9%DB%8C_%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مەکۆکی ئاسمانی – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مەکۆکی ئاسمانی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%98%D1%81-%D1%88%D0%B0%D1%82%D0%BB" title="Спејс-шатл – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Спејс-шатл" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Avaruussukkula" title="Avaruussukkula – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Avaruussukkula" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Rymdf%C3%A4rja" title="Rymdfärja – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Rymdfärja" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Lasador_na_pangkalawan" title="Lasador na pangkalawan – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Lasador na pangkalawan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%A3%E0%AF%8B%E0%AE%9F%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="விண்ணோடம் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="விண்ணோடம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%B7%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D" title="స్పేస్ షటిల్ – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="స్పేస్ షటిల్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A8" title="กระสวยอวกาศ – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="กระสวยอวกาศ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A6%E1%8E%B8%E1%8E%B6%E1%8E%AF_%E1%8F%AA%E1%8F%99%E1%8E%AF" title="ᎦᎸᎶᎯ ᏪᏙᎯ – czirokeski" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎦᎸᎶᎯ ᏪᏙᎯ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="czirokeski" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81_%D0%A8%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%BB" title="Спейс Шаттл – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Спейс Шаттл" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%B4%D9%B9%D9%84" title="خلائی شٹل – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="خلائی شٹل" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Space_Shuttle" title="Space Shuttle – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Space Shuttle" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/T%C3%A0u_con_thoi" title="Tàu con thoi – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tàu con thoi" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%A9%E6%A2%AD" title="天梭 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="天梭" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%88%AA%E5%A4%A9%E9%A3%9E%E6%9C%BA" title="航天飞机 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="航天飞机" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%90%D7%A1%D7%9E%D7%90%D7%A1_%D7%A9%D7%90%D7%98%D7%9C" title="קאסמאס שאטל – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קאסמאס שאטל" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%E1%BB%8Ck%E1%BB%8D%CC%80-%C3%A0l%E1%BB%8Db%E1%BB%8D%CC%80_%C3%92furuf%C3%BA" title="Ọkọ̀-àlọbọ̀ Òfurufú – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ọkọ̀-àlọbọ̀ Òfurufú" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%8E%E5%9C%8B%E7%A9%BF%E6%A2%AD%E6%A9%9F%E7%B3%BB%E7%B5%B1" title="美國穿梭機系統 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="美國穿梭機系統" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%88%AA%E5%A4%A9%E9%A3%9E%E6%9C%BA" title="航天飞机 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="航天飞机" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q48806#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Wahad%C5%82owiec_kosmiczny" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&oldid=1338289&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&action=edit&oldid=1338289" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&oldid=1338289&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&action=edit&oldid=1338289" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&oldid=1338289" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&id=1338289&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DWahad%25C5%2582owiec_kosmiczny%26oldid%3D1338289"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DWahad%25C5%2582owiec_kosmiczny%26oldid%3D1338289"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Wahad%C5%82owiec+kosmiczny"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Space_Shuttles" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q48806" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><div class="cdx-message cdx-message--block cdx-message--warning mw-revision"><span class="cdx-message__icon"></span><div class="cdx-message__content"><div id="mw-revision-info">To jest <a href="/wiki/Pomoc:Historia_strony" title="Pomoc:Historia strony">stara wersja</a> tej strony, edytowana przez <span id="mw-revision-name"><a href="/wiki/Wikipedysta:Leafnode" class="mw-userlink" title="Wikipedysta:Leafnode" data-mw-revid="1338289"><bdi>Leafnode</bdi></a> <span class="mw-usertoollinks">(<a href="/wiki/Dyskusja_wikipedysty:Leafnode" class="mw-usertoollinks-talk" title="Dyskusja wikipedysty:Leafnode">dyskusja</a> | <a href="/wiki/Specjalna:Wk%C5%82ad/Leafnode" class="mw-usertoollinks-contribs" title="Specjalna:Wkład/Leafnode">edycje</a>)</span></span> o <span id="mw-revision-date">23:28, 9 sie 2005</span>. Może się ona znacząco różnić od <a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny">aktualnej wersji</a>.</div><div id="mw-revision-nav">(<a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&diff=prev&oldid=1338289" title="Wahadłowiec kosmiczny">różn.</a>) <a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&direction=prev&oldid=1338289" title="Wahadłowiec kosmiczny">← poprzednia wersja</a> | <a href="/wiki/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny" title="Wahadłowiec kosmiczny">przejdź do aktualnej wersji</a> (<a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&diff=cur&oldid=1338289" title="Wahadłowiec kosmiczny">różn.</a>) | <a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&direction=next&oldid=1338289" title="Wahadłowiec kosmiczny">następna wersja →</a> (<a href="/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&diff=next&oldid=1338289" title="Wahadłowiec kosmiczny">różn.</a>)</div></div></div></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table align="right"> <tbody><tr> <td><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Shuttle.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Shuttle.jpg/300px-Shuttle.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Shuttle.jpg/450px-Shuttle.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Shuttle.jpg/600px-Shuttle.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Start promu <i><a href="/wiki/Columbia_(wahad%C5%82owiec)" title="Columbia (wahadłowiec)">Columbia</a></i> w 1981 roku podczas pierwszej misji amerykańskiego promu kosmicznego. Białe malowanie zewnętrznego zbiornika paliwa zostało użyte tylko podczas pierwszych dwóch lotów. Zrezygnowano z niego w celu zmniejszenia masy startowej.</figcaption></figure> </td></tr> <tr> <td><figure class="mw-default-size" typeof="mw:Error mw:File/Thumb"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik?wpDestFile=Wahadlowiec_projekty.jpeg" class="new" title="Plik:Wahadlowiec projekty.jpeg"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="180">Plik:Wahadlowiec projekty.jpeg</span></a><figcaption>Następcy?</figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <p><b>Wahadłowiec kosmiczny</b> to rodzaj załogowego <a href="/wiki/Statek_kosmiczny" title="Statek kosmiczny">statku kosmicznego</a>, który może być wykorzystywany wielokrotnie i zwykle przystosowany jest do wynoszenia na orbitę i ściągania z orbity <a href="/wiki/Satelita" title="Satelita">satelitów</a> i innych ładunków. W założeniach prom, dzięki możliwości wielokrotnego wykorzystania, ma umożliwić znaczną redukcję kosztów związanych z wynoszeniem na orbitę ładunków i pasażerów. W praktyce dotychczasowe programy budowy promów kosmicznych okazały się niezwykle kosztowne, a same pojazdy - bardzo złożone. </p><p>Do czynnej służby trafiły jedynie dwa typy promów - amerykańskie <a href="/wiki/Space_Shuttle" class="mw-redirect" title="Space Shuttle">Space Shuttle</a>, w ramach programu Space Transportation System, oraz wzorowane na nich <a href="/wiki/ZSRR" class="mw-redirect" title="ZSRR">radzieckie</a> promy klasy Buran - choć pojazdy radzieckie wykonały zaledwie jeden lot przed zawieszeniem, a następnie zakończeniem programu ich budowy. </p><p>Obecnie z promów korzysta jedynie <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a>. Ich głównym zadaniem jest dostarczanie załóg, zaopatrzenia i elementów konstrukcyjnych <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Stacja_Kosmiczna" title="Międzynarodowa Stacja Kosmiczna">Międzynarodowej Stacji Kosmicznej</a>. Loty wahadłowców wznowiono w lipcu <a href="/wiki/2005" title="2005">2005</a> po przerwie spowodowanej katastrofą <a href="/wiki/Columbia_(wahad%C5%82owiec)" title="Columbia (wahadłowiec)">Columbii</a> w <a href="/wiki/2003" title="2003">2003</a> roku. Los amerykańskich promów kosmicznych jest już jednak przesądzony - cała flota ma zostać definitywnie uziemiona z końcem roku <a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a>. </p><p>W artkule przedstawiono głównie amerykański program wahadłowców. Konstrukcje i program rosyjski przedstawiono w artykule o promie <a href="/wiki/Buran_(wahad%C5%82owiec)" title="Buran (wahadłowiec)">Buran</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rozpoczęcie_projektu"><span id="Rozpocz.C4.99cie_projektu"></span>Rozpoczęcie projektu</h3></div> <p>Początki amerykańskiego programu wahadłowca kosmicznego sięgają końca lat 1960 i początku lat 1970. Wraz z końcem rozwoju programu <a href="/wiki/Apollo" title="Apollo">Apollo</a> <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a> poszukiwała nowego celu. Jedną z głównych myśli jaką kierowała się agencja była chęć stworzenia pojazdu wielokrotnego użytku, który byłby zdolny do wynoszenia ładunków oraz misji załogowych na orbitę okołoziemską oraz stanowiłby podstawę do rozwoju kolejnych misji na Księżyc oraz umożliwił budowę stacji orbitalnej i zrealizowanie podróży na Marsa. W tym samym czasie Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych zajęte były rozwojem podobnego projektu pod nazwą <a href="/w/index.php?title=X-20_Dyna-Soar&action=edit&redlink=1" class="new" title="X-20 Dyna-Soar (strona nie istnieje)">X-20 Dyna-Soar</a>. Niestety kurczący się budżet NASA doprowadził do konieczności wprowadzenia cięć. W ramach szukania oszczędności zrezygnowano z planów misji na Marsa pozostawiono natomiast budowę promu kosmicznego oraz stacji orbitalnej. Szybko jednak zorientowano się, że zrealizowanie obu celów, ze względu na ograniczenia finansowe nie będzie możliwe. Środki zostały zarezerwowane na budowę Space Shuttle. W niedługim czasie NASA, która koniecznie chciała zachować jak najwięcej programów badawczych, zwróciła się do Sił Powietrznych z propozycją współpracy. USAF zgodziły się uczestniczyć w programie, postawiły jednak duże wymagania przed konstrukcją, wynikające z chęci jej używania do wynoszenia ciężkich satelitów szpiegowskich (około 18 ton) na orbity okołobiegunowe, które wymagają większego udźwigu rakiety niż standardowe orbity. Dodatkowo orbiter powinien się cechować dużą zdolnością do manewrowania co umożliwiłoby lądowanie w wielu miejscach na terenie kraju. Do osiągnięcia tych założeń potrzebna była duża powierzchnia nośna, co przekładało się na konieczność konstrukcji większych i cięższych skrzydeł. Nie mogły być one jednak za długie, gdyż ich rozpiętość ograniczona była przez ściśle ustalony, maksymalny dopuszczalny wymiar poprzeczny. Odpowiednio dużą powierzchnię można było osiągnąć tylko dzięki układowi skrzydeł delta, które są znacznie masywniejsze. Kolejno każdy wzrost masy orbitera wymagał odpowiedniego zwiększenia udźwigu dolnego stopnia rakiety nośnej. Planowany system dwustopniowy urósł przez to do rozmiarów większych od rakiety <a href="/wiki/Saturn_V" title="Saturn V">Saturn V</a> przy jednocześnie, znacznie bardziej skomplikowanej konstrukcji. Koszty urosły niebotycznie. </p><p>Przeciwnicy wahadłowców optowali za tańszymi gotowym rozwiązaniem. Proponowali użycie rakiet Saturn V wraz z modułami <a href="/wiki/Gemini" class="mw-disambig" title="Gemini">Gemini</a> do budowy i utrzymywania stacji orbitalnej. Druga strona ripostowała, że przy zakładanej, odpowiednio dużej, ilości lotów pojazdów wielokrotnego użytku, koszty będą znacznie niższe niż używanie jednorazowych rakiet. Zakładana ilość startów (średnio jeden lub dwa tygodniowo) nie mogła zostać wykorzystana przez kontrakty USAF i NASA. Dlatego zaproponowano by wszystkie przyszłe amerykańskie loty kosmiczne przeprowadzane były przy użyciu wahadłowców. Wymagało to, aby koszt wyniesienia jednego kilograma ładunku na orbitę był niższy w przypadku promów kosmicznych niż koszt użycia jakiegokolwiek innego systemu. </p><p>W tym czasie NASA starała się zapewnić stabilne, minimum pięcioletnie, finansowanie projektu. Ówczesne realia wyglądały jednak zupełnie inaczej niż wymagały tego plany agencji. Rosnąca inflacja oraz <a href="/wiki/Wojna_w_Wietnamie" class="mw-redirect" title="Wojna w Wietnamie">Wojna w Wietnamie</a> doprowadziły do dużych cięć w budżecie. Postawienie wszystkiego na jedną kartę, uniemożliwiło skreślenie projektu, gdyż w takim przypadku równałoby się to z całkowitym brakiem lotów załogowych aż do początku 1980. Starano rozłożyć finansowanie badań i konstrukcję na dłuższy okres. Nie było to jednak praktyczne, gdyż nie można zbudować połowy rakiety teraz połowę później i testować każdy z fragmentów osobno. W konsekwencji wielokrotnie przeprojektowywano prom. Zrezygnowano z możliwości ponownego wykorzystywania wszystkich elementów, gdyż taki układ, praktycznie niewykonalny, był równocześnie bardzo kosztowny i nie miał szans na opłacalność. Zdecydowano się na konstrukcję z zewnętrznym zbiornikiem paliwa, która była tańsza w budowie i umożliwiała zabieranie większego ładunku. Metoda ta wymagała jednak, każdorazowego wyrzucania zbiornika. </p><p>Ostatecznym punktem spornym była konstrukcja silników dodatkowych (booster). Zastanawiano się nad użyciem dolnego członu rakiety Saturn V, na konstrukcją jednego dużego silnika na paliwo stałe oraz na zbudowaniem dwóch mniejszych. Ostatecznie wygrał model oparty na dwóch rakietach na paliwo stałe umieszczonych po obu stronach zewnętrznego zbiornika paliwa. Rakiety takie są znacznie tańsze w konstrukcji, prostsze i przez to bardziej niezawodne od ich odpowiedników na paliwo płynne. </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Shuttle_profiles.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Shuttle_profiles.jpg/580px-Shuttle_profiles.jpg" decoding="async" width="580" height="258" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Shuttle_profiles.jpg/870px-Shuttle_profiles.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Shuttle_profiles.jpg/1160px-Shuttle_profiles.jpg 2x" data-file-width="2251" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Kolejno od lewej do prawej: <i><a href="/wiki/Columbia_(wahad%C5%82owiec)" title="Columbia (wahadłowiec)">Columbia</a></i>, <i><a href="/wiki/Challenger_(wahad%C5%82owiec)" title="Challenger (wahadłowiec)">Challenger</a></i>, <i><a href="/wiki/Discovery_(wahad%C5%82owiec)" title="Discovery (wahadłowiec)">Discovery</a></i>, <i><a href="/wiki/Atlantis_(wahad%C5%82owiec)" title="Atlantis (wahadłowiec)">Atlantis</a></i> i <i><a href="/wiki/Endeavour_(wahad%C5%82owiec)" class="mw-redirect" title="Endeavour (wahadłowiec)">Endeavour</a></i>. Nie zamieszczone na zdjęciu: <i><a href="/wiki/Enterprise_(wahad%C5%82owiec)" title="Enterprise (wahadłowiec)">Enterprise</a></i> oraz <i><a href="/wiki/Pathfinder_(wahad%C5%82owiec)" class="mw-redirect" title="Pathfinder (wahadłowiec)">Pathfinder</a></i>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Budowa">Budowa</h3></div> <p>Projekt został ogłoszony 5 stycznia 1972 roku za prezydentury <a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Richarda Nixona</a>. Pierwszy gotowy orbiter używany do celów testowych został przedstawiony 17 września 1976 roku. Początkowo planowano nazwać go <i>Constitution</i>, jednak na skutek interwencji fanów serialu <a href="/wiki/Star_Trek" title="Star Trek">Star Trek</a>, którzy zasypali agencję listami, ostatecznie zmieniono ją na <i>Enterprise</i>. Orbiter ten nigdy nie poleciał w kosmos. </p><p>Pierwszym w pełni funkcjonalnym wahadłowcem była <i><a href="/wiki/Columbia_(wahad%C5%82owiec)" title="Columbia (wahadłowiec)">Columbia</a></i>. Została ona dostarczona do <a href="/wiki/Kennedy_Space_Center" class="mw-redirect" title="Kennedy Space Center">Centrum Lotów Kosmicznych im. Kennedy'ego</a> 25 marca 1979 roku. W swój dziewiczy lot poleciała w misji <a href="/wiki/STS-1" title="STS-1">STS-1</a> 12 kwietnia 1981 roku. Drugim zbudowanym statkiem był <a href="/wiki/Challenger_(wahad%C5%82owiec)" title="Challenger (wahadłowiec)"> Challenger</a>, dostarczony w lipcu 1982 roku. Następnym <a href="/wiki/Discovery_(wahad%C5%82owiec)" title="Discovery (wahadłowiec)">Discovery</a>, dostarczony w listopadzie 1983 roku. Kolejnym <a href="/wiki/Atlantis_(wahad%C5%82owiec)" title="Atlantis (wahadłowiec)">Atlantis</a>, dostarczony w kwietniu 1985 roku. Po katastrofie promu <i>Challenger</i> 28 stycznia 1986 roku, z pozostałych części, które miały służyć jako zapasowe dla dotychczasowej floty, zbudowano prom <a href="/wiki/Endeavour_(wahad%C5%82owiec)" class="mw-redirect" title="Endeavour (wahadłowiec)">Endeavour</a>, który dostarczono do centrum lotów w maju 1991 roku. Katastrofa wahadłowca Columbia 1 lutego 2003 roku uziemiła pozostałe jednostki i postawiła pod znakiem zapytania ich dalsze losy. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Start">Start</h2></div> <p>Po odpaleniu trzech głównych silników promu następuje sprawdzenie poprawności ich funkcjonowania i w momencie gdy osiągną one 90% swojej maksymalnej mocy, następuje uruchomienie dwóch dopalaczy na paliwo stałe. Raz uruchomione rakiety na paliwo stałe nie mogą zostać wyłączone. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sytuacje_awaryjne">Sytuacje awaryjne</h3></div> <p>W przypadku różnorodnych awarii podczas startu promu kosmicznego, przygotowano schematy awaryjne umożliwiające bezpieczny powrót promu i załogi na Ziemię. Spośród pięciu możliwych zastosowano tylko jeden wariant w trakcie ósmej misji promu <i>Challenger</i>(<a href="/wiki/STS-51-F" title="STS-51-F">STS-51-F</a>). Możliwości przerwania startu: </p> <ul><li>Powrót na miejsce lądowania (ang. <i>Return To Launch Site</i> (RTLS)) — nigdy nie wypróbowany, obejmuje zawrócenie promu w trakcie działania głównych silników promu, następnie odrzucenie zewnętrznego zbiornika paliwa i wylądowanie lotem ślizgowym na lądowisku <a href="/wiki/Kennedy_Space_Center" class="mw-redirect" title="Kennedy Space Center">KSC</a>.</li> <li>Lądowanie w innym miejscu niż KSC (ang. <i>East Coast Abort Landing</i> (ECAL))</li> <li>Lądowanie na innym kontynencie (ang. <i>Transoceanic Abort Landing</i> (TAL)) — nie zastosowany</li> <li>Lądowanie po jednokrotnym okrążeniu Ziemi (ang. <i>Abort Once Around</i> (AOA)) — nie zastosowany</li> <li>Abort to Orbit (ATO) — schemat zastosowany podczas misji <a href="/wiki/STS-51-F" title="STS-51-F">STS-51-F</a>; mimo to misja została uznana za sukces.</li></ul> <p>W przypadku zastosowania schematu ECAL wyznaczono następujące lądowiska awaryjne: </p> <ul><li>na terenie Stanów Zjednoczonych - Wilmington w <a href="/wiki/Karolina_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Karolina Północna">Północnej Karolinie</a>, MCAS Cherry Point w Północnej Karolinie, NAS Oceana, lądowisko na wyspie Wallops w stanie <a href="/wiki/Virginia" class="mw-disambig" title="Virginia">Virginia</a>, Baza Lotnicza Dover, <a href="/wiki/Atlantic_City" title="Atlantic City">Atlantic City</a> w stanie <a href="/wiki/New_Jersey" title="New Jersey">New Jersey</a>, lądowisko Gabreski w stanie <a href="/wiki/Nowy_Jork_(stan)" title="Nowy Jork (stan)">Nowy Jork</a>, Otis ANGB, Pease International</li> <li>na terenie Kanady - <a href="/wiki/Halifax" class="mw-disambig" title="Halifax">Halifax</a>, <a href="/wiki/Stephenville" class="mw-disambig" title="Stephenville">Stephenville</a>, <a href="/w/index.php?title=St_John%27s&action=edit&redlink=1" class="new" title="St John's (strona nie istnieje)">St John's</a>, <a href="/wiki/Gander" class="mw-disambig" title="Gander">Gander</a> oraz w bazie lotniczej <a href="/w/index.php?title=Goose_Bay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Goose Bay (strona nie istnieje)">Goose Bay</a>.</li></ul> <p>Plan stosowania schematu TAL zakłada podjęcie decyzji w czasie T+2:30min (2 minuty 30 sekund po starcie promu) z koniecznością wyłączenia silników w czasie T+8:30min. Dwa miejsca awaryjnego lądowania zostają wybrane i przygotowane jeszcze przed startem promu. Na liście potencjalnych lądowisk znajdują się: baza lotnicza Istres we Francji; Międzynarodowy Port Lotniczy Banjul na terenie Gambii oraz Baza Lotnicza w <a href="/wiki/Saragossa" title="Saragossa">Saragossie</a> i Morón obie na terenie Hiszpanii. </p><p>Lądowiska, które mogą być wykorzystane w pozostałych schematach awaryjnych, to: </p> <ul><li>w Portugalii - Lajes, Beja</li> <li>na terenie Islandii - Keflavik</li> <li>na terenie Irlandii - Międzynarodowy Port Lotniczy Shannon</li> <li>na terenie Wielkiej Brytanii - RAF Fairford</li> <li>na terenie Niemiec - Port Lotniczy Kolonia/Bonn</li> <li>na terenie Turcji - Ankara</li> <li>na terenie RPA - Riyadh</li> <li>na atolu Diego Garcia na Oceanie Indyjskim</li></ul> <p>W przypadku braku możliwości osiągnięcia któregokolwiek z wyznaczonych lądowisk, orbiter może teoretycznie lądować na wodzie lub w innym miejscu, aczkolwiek taka sytuacja dawałaby załodze bardzo małe możliwości przeżycia. </p><p>W obu dotychczasowych katastrofach, żaden ze schematów nie mógł zostać zastosowany. W katastrofie promu <i>Challenger</i> oderwanie się jednej z rakiet na paliwo stałe spowodowało eksplozję paliwa w zbiorniku zewnętrznym, która natychmiast rozerwała orbiter. W przypadku promu <i>Columbia</i>, który rozpadł się w górnych warstwach atmosfery, nawet gdyby załodze udało się opuścić pojazd, każdego z jej członków czekało spalenie na skutek tarcia. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zawieszenie_i_wznowienie_lotów"><span id="Zawieszenie_i_wznowienie_lot.C3.B3w"></span>Zawieszenie i wznowienie lotów</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ocena_projektu">Ocena projektu</h2></div> <p>Jednym z głównych motorów budowy wahadłowca, była chęć stworzenia systemu wynoszącego ciężkie ładunki na orbitę okołoziemską, który przez możliwość wielokrotnego użycia tych samych elementów byłby bardziej opłacalny niż klasyczne rakiety. Paradoksalnie osiągnięcie tego celu doprowadziło do ogromnego wzrostu kosztów związanych m.in. zapewnieniem bezpieczeństwa powrotu pojazdom. Wymagania postawione przed promem kosmicznym okazały się niezwykle trudne do spełnienia. Projekt wahadłowców, który w zamierzeniach miał wynosić tanio dziesiątki ładunków rocznie, porównywany często do kosmicznej taksówki, służącej m.in. do budowy i utrzymywania Międzynarodowej Stacji Kosmicznej okazał się wg opinii wielu ekspertów niewypałem. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ładowność"><span id=".C5.81adowno.C5.9B.C4.87"></span>Ładowność</h3></div> <p>Maksymalny ciężar ładunku, jaki może zostać dostarczony na niską orbitę okołoziemską przez wahadłowiec to 28800 kg. Dla porównania rakieta <a href="/wiki/Saturn_V" title="Saturn V">Saturn V</a> używana w programie <a href="/wiki/Apollo" title="Apollo">Apollo</a> w wersji trójstopniowej posiadała udźwig 118000 kg. Rosyjska rakieta <a href="/wiki/Energia_(rakieta)" title="Energia (rakieta)">Energia</a> w najcięższej wersji miała możliwość dostarczenia na 175000 kg. Najcięższa, dostępna obecnie rakieta, Delta IV Heavy posiada udźwig 23040 kg. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Koszty">Koszty</h3></div> <p>Całkowity koszt programu wahadłowców wyniósł w 2005 roku 145 miliardów dolarów. W budżecie na rok 2005 koszty zarezerwowane na loty promów kosmicznych wynoszą 5 miliardów dolarów, co stanowi 30% całkowitej sumy jaką dysponuje NASA. Jeden lot promu kosztuje 1.3 miliarda dolarów (średnia dla całego programu; 750 milionów dolarów gdy uwzględniamy tylko ostatnie 5 lat). Dla porównania koszt projektu <a href="/w/index.php?title=Mars_Exploration_Rovers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mars Exploration Rovers (strona nie istnieje)">MER</a>, wraz z budową, wystrzeleniem i 90 dniową misją pierwotną obu łazików wyniósł 820 milionów dolarów. Wystrzelenie ciężkiej rakiety <a href="/wiki/Tytan_IV" class="mw-redirect" title="Tytan IV">Tytan IV</a> w konfiguracji zdolnej do wyniesienia 21680 kg wynosi do 350 milionów dolarów. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Niezawodność"><span id="Niezawodno.C5.9B.C4.87"></span>Niezawodność</h3></div> <p>Spośród 113 wykonanych lotów 2 zakończyły się katastrofą, co stanowi 1,77% nieudanych lotów. 28 stycznia 1986 roku katastrofa promu <a href="/wiki/Challenger" class="mw-disambig" title="Challenger">Challenger</a> podczas misji <a href="/wiki/STS-51-L" title="STS-51-L">STS-51-L</a> oraz 1 lutego 2003 roku katastrofa promu <a href="/wiki/Columbia" class="mw-disambig" title="Columbia">Columbia</a> podczas misji <a href="/wiki/STS-107" title="STS-107">STS-107</a>. W obu wypadkach zginęło łącznie 14 osób. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Misje">Misje</h2></div> <p>Większość misji wahadłowców polega na wynoszeniu ciężkich satelitów, modułów służących do budowy stacji kosmicznej oraz dostarczanie do niej zapasów. Orbitą docelową dla tych wypraw jest niska orbita okołoziemska (LEO). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Misje_na_LEO">Misje na LEO</h3></div> <p>Jednym z największych osiągnięć programu promów kosmicznych były cztery misje naprawcze <a href="/wiki/HST" class="mw-disambig" title="HST">Kosmicznego Teleskopu Hubble'a</a>. </p><p>Budowa Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, która miała być głównym celem floty wahadłowców, nie została dokończona. Konstrukcja stacji wymaga minimum 50 lotów w tym 39 lotów promów. Zaopatrywanie i utrzymywanie odbywa się obecnie przy użyciu statków <a href="/wiki/Progress" class="mw-disambig" title="Progress">Progress</a> i <a href="/w/index.php?title=Soyuz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soyuz (strona nie istnieje)">Soyuz</a>, a w przyszłości częściowo zostanie przejęte przez statek <a href="/wiki/Automated_Transfer_Vehicle" class="mw-redirect" title="Automated Transfer Vehicle">Jules Verne</a> wynoszony przy pomocy rakiety <a href="/wiki/Ariane_5" title="Ariane 5">Ariane 5</a>. </p><p>Misje do stacji <a href="/wiki/Mir_(stacja_orbitalna)" class="mw-redirect" title="Mir (stacja orbitalna)">Mir</a>. </p><p>Eksperymenty i doświadczenia naukowe na pokładzie promu. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wynoszenie_ładunku_na_wyższe_orbity_oraz_na_trajektorie_międzyplanetarne"><span id="Wynoszenie_.C5.82adunku_na_wy.C5.BCsze_orbity_oraz_na_trajektorie_mi.C4.99dzyplanetarne"></span>Wynoszenie ładunku na wyższe orbity oraz na trajektorie międzyplanetarne</h3></div> <p>Wynoszenie ładunków na wyższe od LEO orbity, odbywa się przy pomocy dodatkowego członu rakietowego połączonego w zespół z ładunkiem, który znajduje się w ładowni pojazdu. Początkowo planowoano używanie członu rakietowego na paliwo płynne, <a href="/wiki/Centaur_(rakieta)" class="mw-redirect" title="Centaur (rakieta)">Centaur</a>, który został specjalnie zaprojektowany i zbudowany z myślą o używaniu go w promach kosmicznych. Po katastrofie Challengera zrezygnowano jednak z pomysłu, a Centaur nie został nigdy użyty w misji wahadłowców (obecnie stanowi dodatkowy człon rakiety <a href="/wiki/Tytan_(rakieta)" class="mw-redirect" title="Tytan (rakieta)">Tytan</a> i <a href="/wiki/Atlas_(rakieta)" class="mw-redirect" title="Atlas (rakieta)">Atlas</a>). Wobec powyższego wszystkie ładunki wynoszone na wyższe orbity lub kierowane na trajektorie międzyplanetarne, korzystają z tzw. Payload Assist Module (PAM-D) lub z Wewnętrznego Górnego Stopnia (Inertial Upper Stage (IUS)). </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ładunki_wynoszone_na_wyższe_orbity_okołoziemskie"><span id=".C5.81adunki_wynoszone_na_wy.C5.BCsze_orbity_oko.C5.82oziemskie"></span>Ładunki wynoszone na wyższe orbity okołoziemskie</h4></div> <ul><li><a href="/wiki/Teleskop_kosmiczny_Chandra" title="Teleskop kosmiczny Chandra">Teleskop kosmiczny Chandra</a></li> <li>Satelity Śledzenia i Przekazywania Danych (Tracking and Data Relay Satellite System), które uzupełniają sieć anten naziemnych służących do komunikacji z misjami załogowymi</li> <li>Satelity Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ładunki_wynoszone_na_trajektorie_międzyplanetarne"><span id=".C5.81adunki_wynoszone_na_trajektorie_mi.C4.99dzyplanetarne"></span>Ładunki wynoszone na trajektorie międzyplanetarne</h4></div> <ul><li>Sonda <a href="/wiki/Galileo_(sonda)" class="mw-redirect" title="Galileo (sonda)">Galileo</a>.</li> <li>Sonda <a href="/wiki/Magellan_(sonda)" class="mw-redirect" title="Magellan (sonda)">Magellan</a></li> <li>Sonda <a href="/w/index.php?title=Ulysses_(sonda)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ulysses (sonda) (strona nie istnieje)">Ulysses</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Buran_vs_Space_Shuttle">Buran vs Space Shuttle</h2></div> <p>Jakkolwiek zewnętrznie obie konstrukcje wydają się bliźniaczo podobne, zalożenia projektowe są zupełnie odmienne. Amerykańska wersja wahadłowca składa się z orbitera przymocowanego do zewnętrznego zbiornika paliwa, wyposażonego w trzy potężne silniki, napędzane mieszanką wodoru i tlenu. Dodatkową moc potrzebną do startu, zapewniają dwie rakiety na paliwo stałe przymocowane po obu stronach zbiornika z paliwem. W rosyjskiej wersji, cała jednostka napędowa została przeniesiona poza orbiter. Do jego wyniesienia służy rakieta <a href="/wiki/Energia_(rakieta)" title="Energia (rakieta)">Energia</a>. Rosyjska konstrukcja stała się przez to znacznie bardziej elastyczna. Rakieta Energia może wynosić dowolny ładunek, nie tylko wahadłowiec <a href="/wiki/Buran" class="mw-disambig" title="Buran">Buran</a>, przez co jej ogromy udźwig może zostać znacznie lepiej wykorzystany. Możliwości te zademonstrowała, niedawno odtajniona, misja wyniesienia satelity bojowego <a href="/wiki/Polus" title="Polus">Polus</a>. W konfiguracji Energia/Buran całkowity udźwig na niską orbitę okołoziemską wynosi 30 ton. Dla porównania udźwig Space Shuttle to 25 ton. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przyszłość"><span id="Przysz.C5.82o.C5.9B.C4.87"></span>Przyszłość</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Promy_kosmiczne">Promy kosmiczne</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zbudowane">Zbudowane</h3></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="USA">USA</h4></div> <ul><li><a href="/wiki/Space_Shuttle" class="mw-redirect" title="Space Shuttle">Space Shuttle</a> <ul><li><a href="/wiki/Enterprise_(wahad%C5%82owiec)" title="Enterprise (wahadłowiec)">Enterprise</a> (testowy, bez własnego napędu)</li> <li><a href="/wiki/Pathfinder_(wahad%C5%82owiec)" class="mw-redirect" title="Pathfinder (wahadłowiec)">Pathfinder</a> (makieta, nie przystosowana do odbywania lotów)</li> <li><a href="/wiki/Columbia_(wahad%C5%82owiec)" title="Columbia (wahadłowiec)">Columbia</a> (pierwszy prom w czynnej służbie; stracony w katastrofie)</li> <li><a href="/wiki/Challenger_(wahad%C5%82owiec)" title="Challenger (wahadłowiec)">Challenger</a> (zbudowany jako testowy, następnie przystosowany do lotów kosmicznych; stracony w katastrofie)</li> <li><a href="/wiki/Discovery_(wahad%C5%82owiec)" title="Discovery (wahadłowiec)">Discovery</a></li> <li><a href="/wiki/Atlantis_(wahad%C5%82owiec)" title="Atlantis (wahadłowiec)">Atlantis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Endeavour(wahad%C5%82owiec)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Endeavour(wahadłowiec) (strona nie istnieje)">Endeavour</a></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ZSRR">ZSRR</h4></div> <ul><li><a href="/wiki/Buran" class="mw-disambig" title="Buran">Buran</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Buran_(kosmonautyka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buran (kosmonautyka) (strona nie istnieje)">Buran</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pticzka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pticzka (strona nie istnieje)">Pticzka</a> (niedokończony)</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Planowane">Planowane</h3></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=EADS_Phoenix&action=edit&redlink=1" class="new" title="EADS Phoenix (strona nie istnieje)">EADS Phoenix</a> (<a href="/wiki/ESA" class="mw-disambig" title="ESA">ESA</a> (prototyp promu <a href="/w/index.php?title=Hopper_(pojazd_kosmiczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hopper (pojazd kosmiczny (strona nie istnieje)">Hopper</a>)</li> <li><a href="/wiki/Kliper_(pojazd_kosmiczny)" title="Kliper (pojazd kosmiczny)">Kliper</a> (<a href="/wiki/Rosja" title="Rosja">Rosja</a>)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Projekty_niezrealizowane">Projekty niezrealizowane</h3></div> <ul><li><a href="/wiki/X-20" class="mw-redirect" title="X-20">X-20 Dyna Soar</a> (<a href="/wiki/USA" class="mw-redirect" title="USA">USA</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Hermes_(Kosmonautyka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hermes (Kosmonautyka) (strona nie istnieje)">Hermes</a> (<a href="/wiki/ESA" class="mw-disambig" title="ESA">ESA</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Hope-X&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hope-X (strona nie istnieje)">Hope-X</a> (<a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a>)</li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wahadłowiec_kosmiczny&oldid=1338289">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wahadłowiec_kosmiczny&oldid=1338289</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Lotnictwo" title="Kategoria:Lotnictwo">Lotnictwo</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Astronautyka" title="Kategoria:Astronautyka">Astronautyka</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Strony_z_odwo%C5%82aniami_do_nieistniej%C4%85cych_plik%C3%B3w" title="Kategoria:Strony z odwołaniami do nieistniejących plików">Strony z odwołaniami do nieistniejących plików</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 9 sie 2005, 23:28.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Wahad%C5%82owiec_kosmiczny&oldid=1338289&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-rt982","wgBackendResponseTime":484,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.053","walltime":"0.204","ppvisitednodes":{"value":153,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":0,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-rt982","timestamp":"20241125094443","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Wahad\u0142owiec kosmiczny","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Wahad%C5%82owiec_kosmiczny","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q48806","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q48806","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-02-05T19:41:11Z","dateModified":"2005-08-09T22:28:32Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b8\/Discovery_open.jpg","headline":"statek kosmiczny wielokrotnego u\u017cytku"}</script> </body> </html>