CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>'s-Hertogenbosch - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"aa11a15d-5762-46a9-90d6-860041f95f9d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"'s-Hertogenbosch","wgTitle":"'s-Hertogenbosch","wgCurRevisionId":68395164,"wgRevisionId":68395164,"wgArticleId":14696,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Pagina's die Phonos gebruiken","Wikipedia:Onbereikbare externe link","Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds april 2020","Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","'s-Hertogenbosch","Plaats in Noord-Brabant"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"'s-Hertogenbosch","wgRelevantArticleId":14696,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true, "wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":["sysop"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgCoordinates":{"lat":51.71006944444445,"lon":5.311266666666667},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2766547","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.phonos.styles":"ready","ext.phonos.icons":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.phonos.init","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp", "ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.phonos.icons%2Cstyles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg/1200px-Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="797"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg/800px-Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="531"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg/640px-Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="425"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="'s-Hertogenbosch - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-_s-Hertogenbosch rootpage-_s-Hertogenbosch skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/24_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=%27s-Hertogenbosch" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=%27s-Hertogenbosch" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=%27s-Hertogenbosch" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=%27s-Hertogenbosch" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Naam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Naam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Naam</span> </div> </a> <ul id="toc-Naam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Geografie</span> </div> </a> <ul id="toc-Geografie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bezienswaardigheden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bezienswaardigheden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Bezienswaardigheden</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bezienswaardigheden-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bezienswaardigheden-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bezienswaardigheden-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Rooms-katholiek_bolwerk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rooms-katholiek_bolwerk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Rooms-katholiek bolwerk</span> </div> </a> <ul id="toc-Rooms-katholiek_bolwerk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historische_binnenstad" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historische_binnenstad"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Historische binnenstad</span> </div> </a> <ul id="toc-Historische_binnenstad-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vestingswerken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vestingswerken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Vestingswerken</span> </div> </a> <ul id="toc-Vestingswerken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Moderne_architectuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Moderne_architectuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Moderne architectuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Moderne_architectuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Industrieel_erfgoed" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Industrieel_erfgoed"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Industrieel erfgoed</span> </div> </a> <ul id="toc-Industrieel_erfgoed-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Cultuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cultuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Cultuur</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Cultuur-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Cultuur-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Cultuur-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Musea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Musea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Musea</span> </div> </a> <ul id="toc-Musea-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Voormalige_musea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Voormalige_musea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.1</span> <span>Voormalige musea</span> </div> </a> <ul id="toc-Voormalige_musea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Actieve_musea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Actieve_musea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.2</span> <span>Actieve musea</span> </div> </a> <ul id="toc-Actieve_musea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Musea_in_ontwikkeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Musea_in_ontwikkeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.3</span> <span>Musea in ontwikkeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Musea_in_ontwikkeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Archiefinstellingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Archiefinstellingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Archiefinstellingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Archiefinstellingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theaters" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theaters"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Theaters</span> </div> </a> <ul id="toc-Theaters-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Evenementen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Evenementen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Evenementen</span> </div> </a> <ul id="toc-Evenementen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Carnaval" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Carnaval"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Carnaval</span> </div> </a> <ul id="toc-Carnaval-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Evenementengebouwen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Evenementengebouwen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.6</span> <span>Evenementengebouwen</span> </div> </a> <ul id="toc-Evenementengebouwen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bossche_Bol" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bossche_Bol"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7</span> <span>Bossche Bol</span> </div> </a> <ul id="toc-Bossche_Bol-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Sport</span> </div> </a> <ul id="toc-Sport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Media" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Media"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Media</span> </div> </a> <ul id="toc-Media-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Onderwijs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Onderwijs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Onderwijs</span> </div> </a> <ul id="toc-Onderwijs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Economie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Economie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Economie</span> </div> </a> <ul id="toc-Economie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Verkeer_en_vervoer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Verkeer_en_vervoer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Verkeer en vervoer</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Verkeer_en_vervoer-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Verkeer en vervoer-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Verkeer_en_vervoer-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Openbaar_vervoer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Openbaar_vervoer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Openbaar vervoer</span> </div> </a> <ul id="toc-Openbaar_vervoer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bekende_Bosschenaren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bekende_Bosschenaren"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Bekende Bosschenaren</span> </div> </a> <ul id="toc-Bekende_Bosschenaren-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fotogalerij" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Fotogalerij"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Fotogalerij</span> </div> </a> <ul id="toc-Fotogalerij-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_link" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_link"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Externe link</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_link-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">'s-Hertogenbosch</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 90 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-90" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">90 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%AE%D9%8A%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B3" title="سيرتوخيمبوس – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="سيرتوخيمبوس" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%AE%D9%8A%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B3" title="سيرتوخيمبوس – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="سيرتوخيمبوس" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Bolduque" title="Bolduque – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Bolduque" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Balinees" lang="ban" hreflang="ban" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Balinees" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%B0%D1%81" title="Хертагенбас – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Хертагенбас" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%81" title="Хертогенбос – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Хертогенбос" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%81" title="Хертогенбос – Tsjetsjeens" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Хертогенбос" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tsjetsjeens" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch_(kapital_sa_lalawigan_sa_Olandres)" title="'s-Hertogenbosch (kapital sa lalawigan sa Olandres) – Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="'s-Hertogenbosch (kapital sa lalawigan sa Olandres)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%84%CE%B5%CE%BD_%CE%9C%CF%80%CE%BF%CF%82" title="Ντεν Μπος – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Ντεν Μπος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/%27S-Hertogenbosch" title="'S-Hertogenbosch – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="'S-Hertogenbosch" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Bolduque" title="Bolduque – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Bolduque" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%AE%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D9%88%D8%B3" title="سرتوخن‌بوس – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="سرتوخن‌بوس" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Faeröers" lang="fo" hreflang="fo" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Faeröers" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Bois-le-Duc" title="Bois-le-Duc – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Bois-le-Duc" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Noord-Fries" lang="frr" hreflang="frr" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Noord-Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/De_Bosk" title="De Bosk – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="De Bosk" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Schots-Gaelisch" lang="gd" hreflang="gd" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Schots-Gaelisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%93%D7%9F_%D7%91%D7%95%D7%A1" title="דן בוס – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="דן בוס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Den_Bosch" title="Den Bosch – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Den Bosch" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hertogenbosch" title="Hertogenbosch – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Hertogenbosch" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B9%E3%83%98%E3%83%AB%E3%83%88%E3%83%BC%E3%83%98%E3%83%B3%E3%83%9C%E3%82%B9" title="スヘルトーヘンボス – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="スヘルトーヘンボス" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98" title="ჰერტოგენბოსი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჰერტოგენბოსი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%8A%A4%ED%97%A4%EB%A5%B4%ED%86%A0%ED%97%A8%EB%B3%B4%EC%8A%A4" title="스헤르토헨보스 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="스헤르토헨보스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Silva_Ducis" title="Silva Ducis – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Silva Ducis" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Den_Bosch" title="Den Bosch – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Den Bosch" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Hertogenbosas" title="Hertogenbosas – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Hertogenbosas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Hertogenbosa" title="Hertogenbosa – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Hertogenbosa" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%81" title="Хертогенбос – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Хертогенбос" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Den_Bosch" title="Den Bosch – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Den Bosch" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Den_Bosch" title="Den Bosch – Nedersaksisch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Den Bosch" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Nedersaksisch" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch_(stad)" title="'s-Hertogenbosch (stad) – Nederduits" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="'s-Hertogenbosch (stad)" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Nederduits" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%81" title="Хертогенбос – Ossetisch" lang="os" hreflang="os" data-title="Хертогенбос" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Ossetisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Piëmontees" lang="pms" hreflang="pms" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piëmontees" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D8%B1%D9%B9%D9%88%DA%AF%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B4" title="ہرٹوگنبوش – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ہرٹوگنبوش" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%87%D8%B1_%D8%AA%D9%88%DA%AB%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%B4" title="سهر توګن بوش – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="سهر توګن بوش" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%81" title="Хертогенбос – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хертогенбос" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Schots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Schots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Den_Bosch" title="Den Bosch – Somalisch" lang="so" hreflang="so" data-title="Den Bosch" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Somalisch" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%81" title="Хертогенбос – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Хертогенбос" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99s-Hertogenbosch" title="’s-Hertogenbosch – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="’s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Silezisch" lang="szl" hreflang="szl" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silezisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%82%E0%B8%97%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%99%E0%B8%9A%E0%B8%AD%E0%B8%AA" title="เซร์โทเคนบอส – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="เซร์โทเคนบอส" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D2%BA%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%81" title="Һертогенбос – Tataars" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Һертогенбос" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BE%D1%81" title="Гертогенбос – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Гертогенбос" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%AE%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B3" title="سیرتوخنبوس – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سیرتوخنبوس" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Venetiaans" lang="vec" hreflang="vec" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – West-Vlaams" lang="vls" hreflang="vls" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West-Vlaams" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%96%AF%E6%B5%B7%E5%B0%94%E6%89%98%E4%BA%A8%E5%8D%9A%E6%96%AF" title="斯海尔托亨博斯 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="斯海尔托亨博斯" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/D%27n_Bos" title="D'n Bos – Zeeuws" lang="zea" hreflang="zea" data-title="D'n Bos" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeeuws" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%96%AF%E6%B5%B7%E5%B0%94%E6%89%98%E4%BA%A8%E5%8D%9A%E6%96%AF" title="斯海尔托亨博斯 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="斯海尔托亨博斯" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="'s-Hertogenbosch – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="'s-Hertogenbosch" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%85%AC%E7%88%B5%E6%9E%97" title="公爵林 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="公爵林" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2766547#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:%27s-Hertogenbosch" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/%27s-Hertogenbosch" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/%27s-Hertogenbosch" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&oldid=68395164" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=%27s-Hertogenbosch&id=68395164&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2F%2527s-Hertogenbosch"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2F%2527s-Hertogenbosch"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=%27s-Hertogenbosch"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=%27s-Hertogenbosch&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:%27s-Hertogenbosch" hreflang="nl"><span>Wikinieuws</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/%27s-Hertogenbosch" hreflang="nl"><span>Wikivoyage</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2766547" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=51_42_36.25_N_5_18_40.56_E_scale:50000_type:city_region:NL&pagename=%27s-Hertogenbosch">51° 43′ NB, 5° 19′ OL</a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><div id="sjabloon_zie_artikel" class="hatnote" style="padding:0.5em; margin-bottom:0.5em; border-bottom:1px solid #aaa; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Dit artikel gaat over de stad. Zie <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="'s-Hertogenbosch (gemeente)">'s-Hertogenbosch (gemeente)</a> voor de gemeente en <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(doorverwijspagina)" class="mw-disambig" title="'s-Hertogenbosch (doorverwijspagina)">'s-Hertogenbosch (doorverwijspagina)</a> voor andere betekenissen.</i> </div> <table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <caption class="notheme" style="font-size:large; margin-bottom:0.5em;"><b><span class="nowrap">'s-Hertogenbosch</span></b><br />Den Bosch </caption> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="text-align:center;" colspan="2">Stad in <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a> <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/20px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/40px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> </th></tr> <tr> <td style="text-align:center; padding:0;" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg" class="mw-file-description" title="De Parade met de Sint-Janskathedraal"><img alt="De Parade met de Sint-Janskathedraal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg/266px-Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg" decoding="async" width="266" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg/399px-Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg/532px-Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg 2x" data-file-width="4141" data-file-height="2751" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center; font-size:85%;" colspan="2">De <a href="/wiki/Parade_(%27s-Hertogenbosch)" title="Parade ('s-Hertogenbosch)">Parade</a> met de <a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a> (2013) </td></tr> <tr> <td colspan="2"> <div style="display:grid; grid-template-columns:auto 50%; align-items:center; text-align:center;"> <div><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van 's-Hertogenbosch"><img alt="Vlag van 's-Hertogenbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg/110px-Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg.png" decoding="async" width="110" height="73" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg/165px-Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg/220px-Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:S-Hertogenbosch_wapen.svg" class="mw-file-description" title="Wapen van 's-Hertogenbosch"><img alt="Wapen van 's-Hertogenbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/S-Hertogenbosch_wapen.svg/85px-S-Hertogenbosch_wapen.svg.png" decoding="async" width="85" height="69" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/S-Hertogenbosch_wapen.svg/128px-S-Hertogenbosch_wapen.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/S-Hertogenbosch_wapen.svg/170px-S-Hertogenbosch_wapen.svg.png 2x" data-file-width="1224" data-file-height="989" /></a></span></div> <div><small>(<a href="/wiki/Vlag_van_%27s-Hertogenbosch" title="Vlag van 's-Hertogenbosch">Details</a>)</small></div> <div><small>(<a href="/wiki/Wapen_van_%27s-Hertogenbosch" title="Wapen van 's-Hertogenbosch">Details</a>)</small></div></div> </td></tr> <tr> <td style="background:white; color:inherit; padding:0;" class="center" colspan="2"><div style="margin-left:auto; margin-right:auto; width: 260px; max-width: 260px; float:none; clear:both;"><div style="position: relative;border: 1px solid none; padding: 0px; width: 260px; max-width: 260px;"><span class="notpageimage noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png" class="mw-file-description" title="'s-Hertogenbosch (Noord-Brabant)"><img alt="'s-Hertogenbosch (Noord-Brabant)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/260px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png" decoding="async" width="260" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/390px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png/520px-P10-NB-positiekaart2-gemlabels.png 2x" data-file-width="1780" data-file-height="1018" /></a></span><br /><div style="position: absolute; z-index: 2; top: 29.3%; left: 57.8%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; line-height:0;"><span typeof="mw:File"><span title="'s-Hertogenbosch"><img alt="'s-Hertogenbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; top:-2.65em; left:-3em; text-align: center;"><span style="padding: 1px;"></span></div></div></div><div style="font-size: 90%"> </div></div> </td></tr> <tr> <td style="background:white; color:inherit;" class="center" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Map_NL_%27s-Hertogenbosch-%27s-Hertogenbosch.png" class="mw-file-description" title="Locatie 's-Hertogenbosch"><img alt="Locatie 's-Hertogenbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Map_NL_%27s-Hertogenbosch-%27s-Hertogenbosch.png/265px-Map_NL_%27s-Hertogenbosch-%27s-Hertogenbosch.png" decoding="async" width="265" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Map_NL_%27s-Hertogenbosch-%27s-Hertogenbosch.png/398px-Map_NL_%27s-Hertogenbosch-%27s-Hertogenbosch.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Map_NL_%27s-Hertogenbosch-%27s-Hertogenbosch.png/530px-Map_NL_%27s-Hertogenbosch-%27s-Hertogenbosch.png 2x" data-file-width="889" data-file-height="606" /></a></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Situering </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">Provincie</a> </th> <td><span class="sortkey" style="display: none;">Noord-Brabant</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:North_Brabant-Flag.svg" class="mw-file-description" title="Vlag Noord-Brabant"><img alt="Vlag Noord-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/20px-North_Brabant-Flag.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/30px-North_Brabant-Flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/40px-North_Brabant-Flag.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a></span></span> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Nederlandse_gemeente" title="Nederlandse gemeente">Gemeente</a> </th> <td><span class="sortkey" style="display: none;">'s-Hertogenbosch</span><span class="sorttext"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg" class="mw-file-description" title="Vlag 's-Hertogenbosch"><img alt="Vlag 's-Hertogenbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg/20px-Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg/30px-Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg/40px-Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="'s-Hertogenbosch (gemeente)">'s-Hertogenbosch</a></span></span> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Geografische_co%C3%B6rdinaten" title="Geografische coördinaten">Coördinaten</a> </th> <td><span class="plainlinks"><span class="coordinates plainlinks"><span id="text_coordinates"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=51_041_021_N_5_018_011_E_type:city_scale:25000_region:NL&pagename=%27s-Hertogenbosch">51° 41′ NB, 5° 18′ OL</a></span></span></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Algemeen </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Oppervlakte" title="Oppervlakte">Oppervlakte</a> </th> <td>60,7<sup id="cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> km² </td></tr> <tr> <th>- land </th> <td>53,41<sup id="cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> km² </td></tr> <tr> <th>- water </th> <td>7,31<sup id="cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> km² </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Bevolking" title="Bevolking">Inwoners</a> <br /><small class="nowrap">(2023-01-01)</small> </th> <td>112.850<sup id="cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <br />(1.859 inw./km²) </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Hoogte_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Hoogte (hoofdbetekenis)">Hoogte</a> </th> <td>6,5 m </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Inwonersnaam" title="Inwonersnaam">Inwonersnaam</a> </th> <td>Bosschenaar </td></tr> <tr> <th>Woningvoorraad </th> <td>56.100 woningen<sup id="cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Overig </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Netnummer" title="Netnummer">Netnummer</a> </th> <td>073 </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Woonplaats_in_Nederland" title="Woonplaats in Nederland"><abbr style="border-bottom: none;" title="Een door het Kadaster (beheerder van de Landelijke Voorziening BAG) toegekende woonplaatscode">Woonplaatscode</abbr></a> </th> <td>1595 </td></tr> <tr> <th>Belangrijke verkeersaders </th> <td><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Rijksweg_2" title="Rijksweg 2"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/NL-A2.svg/32px-NL-A2.svg.png" decoding="async" width="32" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/NL-A2.svg/48px-NL-A2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/NL-A2.svg/63px-NL-A2.svg.png 2x" data-file-width="399" data-file-height="253" /></a></span> <span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Rijksweg_59" title="Rijksweg 59"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/NL-A59.svg/42px-NL-A59.svg.png" decoding="async" width="42" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/NL-A59.svg/63px-NL-A59.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/NL-A59.svg/84px-NL-A59.svg.png 2x" data-file-width="529" data-file-height="253" /></a></span> <span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Rijksweg_65" title="Rijksweg 65"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/NL-A65.svg/42px-NL-A65.svg.png" decoding="async" width="42" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/NL-A65.svg/63px-NL-A65.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/NL-A65.svg/84px-NL-A65.svg.png 2x" data-file-width="531" data-file-height="253" /></a></span>, <span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Provinciale_weg_279" title="Provinciale weg 279"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/NLD-N279.svg/48px-NLD-N279.svg.png" decoding="async" width="48" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/NLD-N279.svg/72px-NLD-N279.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/NLD-N279.svg/95px-NLD-N279.svg.png 2x" data-file-width="190" data-file-height="80" /></a></span> , <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ring_%27s-Hertogenbosch" title="Ring 's-Hertogenbosch"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Nederlands_verkeerssymbool_-_binnenstedelijke_ring.svg/45px-Nederlands_verkeerssymbool_-_binnenstedelijke_ring.svg.png" decoding="async" width="45" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Nederlands_verkeerssymbool_-_binnenstedelijke_ring.svg/68px-Nederlands_verkeerssymbool_-_binnenstedelijke_ring.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Nederlands_verkeerssymbool_-_binnenstedelijke_ring.svg/90px-Nederlands_verkeerssymbool_-_binnenstedelijke_ring.svg.png 2x" data-file-width="580" data-file-height="282" /></a></span><br /><a href="/wiki/Zuid-Willemsvaart" title="Zuid-Willemsvaart"><span style="white-space:nowrap; background:#003e91; color:inherit; padding:2px 1px; margin: 0 1px 0 0;"><span style="white-space:nowrap; font-style:normal; text-decoration:none; letter-spacing:1px; color:#f7fbf5; background:#003e91; padding:0 2px 0 4px; border:#f7fbf5 solid 1px;">Zuid-Willemsvaart</span></span></a>,<br /><a href="/wiki/Spoorlijn_Utrecht_-_Boxtel" title="Spoorlijn Utrecht - Boxtel">Staatslijn H</a>, <a href="/wiki/Spoorlijn_Tilburg_-_Nijmegen" title="Spoorlijn Tilburg - Nijmegen">Brabantse Lijn</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Stadsrechten" title="Stadsrechten">Stadsrechten</a> </th> <td><a href="/wiki/1185" title="1185">1185</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/COROP" title="COROP">COROP-gebied</a> </th> <td>Noordoost-Brabant </td></tr> <tr> <th>Website </th> <td><span class="url"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.s-hertogenbosch.nl/">www<wbr />.s-hertogenbosch<wbr />.nl</a></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Foto's </th></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21719_Stadhuis,_Markt_1.JPG" class="mw-file-description" title="Het stadhuis van 's-Hertogenbosch"><img alt="Het stadhuis van 's-Hertogenbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21719_Stadhuis%2C_Markt_1.JPG/266px-%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21719_Stadhuis%2C_Markt_1.JPG" decoding="async" width="266" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21719_Stadhuis%2C_Markt_1.JPG/399px-%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21719_Stadhuis%2C_Markt_1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21719_Stadhuis%2C_Markt_1.JPG/532px-%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21719_Stadhuis%2C_Markt_1.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="2" style="font-size:85%">Het <a href="/wiki/Stadhuis_van_%27s-Hertogenbosch" title="Stadhuis van 's-Hertogenbosch">stadhuis van 's-Hertogenbosch</a> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Binnendieze_%27s-Hertogenbosch_2.jpg" class="mw-file-description" title="Binnendieze"><img alt="Binnendieze" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Binnendieze_%27s-Hertogenbosch_2.jpg/266px-Binnendieze_%27s-Hertogenbosch_2.jpg" decoding="async" width="266" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Binnendieze_%27s-Hertogenbosch_2.jpg/399px-Binnendieze_%27s-Hertogenbosch_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Binnendieze_%27s-Hertogenbosch_2.jpg/532px-Binnendieze_%27s-Hertogenbosch_2.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="2" style="font-size:85%"><a href="/wiki/Binnendieze" title="Binnendieze">Binnendieze</a> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Brabanthallen_hoofdgebouw.jpg" class="mw-file-description" title="Hoofdgebouw Brabanthallen"><img alt="Hoofdgebouw Brabanthallen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Brabanthallen_hoofdgebouw.jpg/266px-Brabanthallen_hoofdgebouw.jpg" decoding="async" width="266" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Brabanthallen_hoofdgebouw.jpg/399px-Brabanthallen_hoofdgebouw.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Brabanthallen_hoofdgebouw.jpg/532px-Brabanthallen_hoofdgebouw.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="2" style="font-size:85%">Hoofdgebouw <a href="/wiki/Brabanthallen_%27s-Hertogenbosch" title="Brabanthallen 's-Hertogenbosch">Brabanthallen</a> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" colspan="2"> <table style="border-collapse:collapse;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Nederland" title="Portaal:Nederland">Nederland</a></b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b> 's-Hertogenbosch</b> (<span class="ext-phonos"><span data-nosnippet="" id="ooui-php-1" class="ext-phonos-PhonosButton noexcerpt oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-frameless oo-ui-iconElement oo-ui-labelElement oo-ui-buttonWidget" data-ooui="{"_":"mw.Phonos.PhonosButton","href":"\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/transcoded\/c\/cb\/Nl-%27s-Hertogenbosch.ogg\/Nl-%27s-Hertogenbosch.ogg.mp3","rel":["nofollow"],"framed":false,"icon":"volumeUp","label":{"html":"<small>uitspraak<\/small>"},"data":{"ipa":"","text":"","lang":"nl","wikibase":"","file":"Nl-'s-Hertogenbosch.ogg"},"classes":["ext-phonos-PhonosButton","noexcerpt"]}"><a role="button" tabindex="0" href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/cb/Nl-%27s-Hertogenbosch.ogg/Nl-%27s-Hertogenbosch.ogg.mp3" rel="nofollow" aria-label="Geluid afspelen" title="Geluid afspelen" class="oo-ui-buttonElement-button"><span class="oo-ui-iconElement-icon oo-ui-icon-volumeUp"></span><span class="oo-ui-labelElement-label"><small>uitspraak</small></span><span class="oo-ui-indicatorElement-indicator oo-ui-indicatorElement-noIndicator"></span></a></span><sup class="ext-phonos-attribution noexcerpt navigation-not-searchable"><a href="/wiki/Bestand:Nl-%27s-Hertogenbosch.ogg" title="Bestand:Nl-'s-Hertogenbosch.ogg">ⓘ</a></sup></span>), officieus <b>Den Bosch</b> genoemd, is de hoofdstad <sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> van de provincie <a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a>. Tevens is het de hoofdplaats van de <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="'s-Hertogenbosch (gemeente)">gemeente 's-Hertogenbosch</a>. </p><p>De stad draagt de bijnaam '<a href="/wiki/Moerasdraak" title="Moerasdraak">Moerasdraak</a>'. Deze naam heeft de stad overgehouden aan haar rol in de <a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog" title="Tachtigjarige Oorlog">Tachtigjarige Oorlog</a>. 's-Hertogenbosch was toen een <a href="/wiki/Vestingstad" title="Vestingstad">vestingstad</a> omringd door <a href="/wiki/Moeras" title="Moeras">moeras</a> zoals <a href="/wiki/Het_Bossche_Broek" title="Het Bossche Broek">Het Bossche Broek</a> en de <a href="/wiki/Moerputten" title="Moerputten">Moerputten</a>, waardoor de stad 'onneembaar' werd geacht. </p><p>De stad ligt aan vier rivieren, de <a href="/wiki/Maas" title="Maas">Maas</a>, de <a href="/wiki/Aa_(Noord-Brabant)" title="Aa (Noord-Brabant)">Aa</a>, <a href="/wiki/Dommel_(watergang)" title="Dommel (watergang)">de Dommel</a> en <a href="/wiki/Dieze_(rivier)" title="Dieze (rivier)">de Dieze</a>. </p><p>In 2019 telde de gemeente 154.220 inwoners en is daarmee de 4e stad van <a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a>. 's-Hertogenbosch vormt met de andere vier grote Brabantse steden en omliggende gebieden metropoolregio <a href="/wiki/BrabantStad" title="BrabantStad">BrabantStad</a>, een gebied met ongeveer 1,8 miljoen inwoners dat sterk georiënteerd is op de voorzieningen en werkgelegenheid in de vijf steden. </p><p>In het noordelijke deel van het <a href="/wiki/Hertogdom_Brabant" title="Hertogdom Brabant">Hertogdom Brabant</a> lagen in de twaalfde eeuw nog geen grote steden. Om het groeiende hertogdom goed te kunnen besturen was ook een hoofdstad in het noordelijke deel nodig. Rond 1160 werd Den Bosch het bestuurlijk centrum in het noorden van het Hertogdom. In 1184 ontving het stadsrechten van Godfried III. </p><p>In de <a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a> zetelt <a href="/wiki/Bisdom_%27s-Hertogenbosch" title="Bisdom 's-Hertogenbosch">bisdom 's-Hertogenbosch</a>. De stad is (minstens) vanaf <a href="/wiki/1380" title="1380">1380</a> een populair pelgrimsoord door de <a href="/wiki/Zoete_Lieve_Vrouw_van_Den_Bosch" title="Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch">Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch</a>.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Als bestuurder van <a href="/wiki/Meierij_van_%27s-Hertogenbosch" title="Meierij van 's-Hertogenbosch">de Meierij</a>, werd ’s-Hertogenbosch een van de vier hoofdsteden van het Hertogdom Brabant. </p><p>De stad was na het voltooien van de tweede omwalling, eind 14e eeuw, de grootste stad in inwoneraantal op het grondgebied van het huidige <a href="/wiki/Nederland" title="Nederland">Nederland</a>.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Lange tijd heeft de stad gefunctioneerd als <a href="/wiki/Garnizoen" title="Garnizoen">garnizoensstad</a>. De <a href="/wiki/Bastion" title="Bastion">bastions</a>, <a href="/wiki/Vestingwerken_van_%27s-Hertogenbosch" title="Vestingwerken van 's-Hertogenbosch">vestingwerken</a> en het historisch centrum zijn beschermd erfgoed. </p><p>Bezienswaardigheden en attracties in ’s-Hertogenbosch zijn <a href="/wiki/Museumkwartier_(%27s-Hertogenbosch)" title="Museumkwartier ('s-Hertogenbosch)">het Museumkwartier</a>, de <a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a>, het <a href="/wiki/Zwanenbroedershuis" title="Zwanenbroedershuis">Zwanenbroedershuis</a>, het <a href="/wiki/Jheronimus_Bosch_Art_Center" title="Jheronimus Bosch Art Center">Jheronimus Bosch Art Center</a>, <a href="/wiki/Museum_Slager" title="Museum Slager">Museum Slager</a>, <a href="/wiki/De_Moriaan_(%27s-Hertogenbosch)" title="De Moriaan ('s-Hertogenbosch)">de Moriaan</a>, de <a href="/wiki/Binnendieze" title="Binnendieze">Binnendieze</a>, <a href="/wiki/Parade_(%27s-Hertogenbosch)" title="Parade ('s-Hertogenbosch)">de Parade</a>, <a href="/wiki/Sportiom" title="Sportiom">het Sportiom</a>, de <a href="/wiki/Brabanthallen_%27s-Hertogenbosch" title="Brabanthallen 's-Hertogenbosch">Brabanthallen</a>, de <a href="/wiki/Drakenfontein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Drakenfontein ('s-Hertogenbosch)">Drakenfontein</a>, de <a href="/wiki/Bolwoningen" title="Bolwoningen">bolwoningen</a>, <a href="/wiki/Stadhuis_van_%27s-Hertogenbosch" title="Stadhuis van 's-Hertogenbosch">het Bossche Stadhuis</a> en de <a href="/wiki/Vestingwerken_van_%27s-Hertogenbosch" title="Vestingwerken van 's-Hertogenbosch">Vestingwerken van 's-Hertogenbosch</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naam">Naam</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Naam" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Naam"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De naam Den Bosch is ouder dan de officiële naam 's-Hertogenbosch. Die hertog was de <a href="/wiki/Lijst_van_graven_van_Brussel_en_hertogen_van_Brabant" title="Lijst van graven van Brussel en hertogen van Brabant">Hertog van Brabant</a>.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De kortere naam Den Bosch wordt veel gebruikt, maar is niet officieel. Dit in tegenstelling tot <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a>, dat wel officieel wordt gebruikt. </p><p>In veel andere talen wordt 's-Hertogenbosch aangeduid met de vertaling daarvan: <i>Bois-le-Duc</i> in het Frans, <i>Boscoducale</i> in het Italiaans, <i>Bolduque</i> in het Spaans en <i>Herzogenbusch</i> in het Duits. De <a href="/wiki/Neolatijnse_literatuur" title="Neolatijnse literatuur">(Neo-)Latijnse</a> naam is <i>Silva Ducis</i> of <i>Buscum Ducis</i>. In carnavalstijd heet de stad <a href="/wiki/Oeteldonk" title="Oeteldonk">Oeteldonk</a>. </p><p>Het <i>Genootschap ter bevordering van het gebruik van de naam 's-Hertogenbosch</i> probeert het gebruik van de officiële naam – die op 1 januari 1996 bij wet is vastgelegd – te bevorderen.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Geschiedenis_van_%27s-Hertogenbosch" title="Geschiedenis van 's-Hertogenbosch">Geschiedenis van 's-Hertogenbosch</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:S-hertogenbosch_stad_1866.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/S-hertogenbosch_stad_1866.gif/260px-S-hertogenbosch_stad_1866.gif" decoding="async" width="260" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/S-hertogenbosch_stad_1866.gif/390px-S-hertogenbosch_stad_1866.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/S-hertogenbosch_stad_1866.gif/520px-S-hertogenbosch_stad_1866.gif 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1549" /></a><figcaption>Kaart van 's-Hertogenbosch in 1866</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Famien_Strada_Histoire-Den_Bosch-ppn087811480_MG_8910T2p039.tif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Famien_Strada_Histoire-Den_Bosch-ppn087811480_MG_8910T2p039.tif/lossy-page1-260px-Famien_Strada_Histoire-Den_Bosch-ppn087811480_MG_8910T2p039.tif.jpg" decoding="async" width="260" height="109" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Famien_Strada_Histoire-Den_Bosch-ppn087811480_MG_8910T2p039.tif/lossy-page1-390px-Famien_Strada_Histoire-Den_Bosch-ppn087811480_MG_8910T2p039.tif.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Famien_Strada_Histoire-Den_Bosch-ppn087811480_MG_8910T2p039.tif/lossy-page1-520px-Famien_Strada_Histoire-Den_Bosch-ppn087811480_MG_8910T2p039.tif.jpg 2x" data-file-width="5262" data-file-height="2196" /></a><figcaption>Stadsgezicht van 's-Hertogenbosch in 1727</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Citadel_beeldbankvenw.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Citadel_beeldbankvenw.jpeg/260px-Citadel_beeldbankvenw.jpeg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Citadel_beeldbankvenw.jpeg/390px-Citadel_beeldbankvenw.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Citadel_beeldbankvenw.jpeg/520px-Citadel_beeldbankvenw.jpeg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a><figcaption>Samenloop van de <a href="/wiki/Dommel_(watergang)" title="Dommel (watergang)">Dommel</a> en de <a href="/wiki/Aa_(Noord-Brabant)" title="Aa (Noord-Brabant)">Aa</a></figcaption></figure> <p>'s-Hertogenbosch kreeg in <a href="/wiki/1184" title="1184">1184</a> stadsrechten van graaf <a href="/wiki/Godfried_III_van_Leuven" title="Godfried III van Leuven">Godfried III van Leuven</a>, die ook <a href="/wiki/Lijst_van_heersers_van_Lotharingen#Hertogen_van_Neder-Lotharingen" class="mw-redirect" title="Lijst van heersers van Lotharingen">hertog van Neder-Lotharingen</a> was als Godfried VII. Enige tijd daarvoor was het op grondgebied van <a href="/wiki/Orthen" title="Orthen">Orthen</a> ontstaan als een nederzetting van handelaren aan de samenloop van de <a href="/wiki/Aa_(Noord-Brabant)" title="Aa (Noord-Brabant)">Aa</a> en de <a href="/wiki/Dommel_(watergang)" title="Dommel (watergang)">Dommel</a>, die samenkomen bij de <a href="/wiki/Citadel_van_%27s-Hertogenbosch" title="Citadel van 's-Hertogenbosch">Citadel</a>. Het was de vierde stad van <a href="/wiki/Hertogdom_Brabant" title="Hertogdom Brabant">Hertogdom Brabant</a>.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De vroegste vermelding van 's-Hertogenbosch is in een document uit <a href="/wiki/1196" title="1196">1196</a>. Het is een van de oudste steden van Nederland. In die tijd was het niet gebruikelijk dergelijke rechten expliciet vast te leggen en veel andere (nieuwe) steden in de Nederlanden namen het Bossche geschreven stadsrecht als voorbeeld.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In <a href="/wiki/1629" title="1629">1629</a> werd 's-Hertogenbosch na een <a href="/wiki/Beleg_van_%27s-Hertogenbosch_(1629)" title="Beleg van 's-Hertogenbosch (1629)">beleg</a> van 6 maanden veroverd door <a href="/wiki/Frederik_Hendrik_van_Oranje" title="Frederik Hendrik van Oranje">Frederik Hendrik</a>. </p><p>Van 13 april tot en met 17 mei 1809 maakte Lodewijk Napoleon een inspectiereis door het departement Noord-Brabant. Tijdens deze reis bezocht de Hollandse koning 's-Hertogenbosch. Tijdens zijn bezoek toonde hij belangstelling voor de infrastructuur, armenzorg, de kerken, cultuur en de nijverheid. </p><p>Tijdens de <a href="/wiki/Nederland_in_de_Tweede_Wereldoorlog" title="Nederland in de Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> werd de stad in oktober 1944 door <a href="/wiki/Geallieerden_(Tweede_Wereldoorlog)" title="Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)">geallieerde</a> troepen bevrijd. Nadat de stad bij de opmars van de grondtroepen vanuit het zuiden bij <a href="/wiki/Operatie_Market_Garden" title="Operatie Market Garden">Operatie Market Garden</a> in september 1944 was genegeerd, toen daarbij wel <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a> en <a href="/wiki/Nijmegen" title="Nijmegen">Nijmegen</a> en daartussen gelegen gebieden op de route naar <a href="/wiki/Arnhem" title="Arnhem">Arnhem</a> werden bevrijd. </p><p>In november 2013 werd bij de bouw van een parkeergarage vlak bij de <a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a> een Neanderthalernederzetting ontdekt die gedateerd wordt tussen 40.000 en 70.000 jaar voor Christus. Wat nu Noord-Brabant is, was toen een kale zandige vlakte, een toendra. Er heerste toen de <a href="/wiki/W%C3%BCrm_Glaciaal" title="Würm Glaciaal">Würm-ijstijd</a>. </p> <div style="clear:left;"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografie">Geografie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Geografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Geografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i><a href="/wiki/Geografie_en_topografie_van_%27s-Hertogenbosch" title="Geografie en topografie van 's-Hertogenbosch">Geografie en topografie van 's-Hertogenbosch</a> voor het hoofdartikel over het onderwerp.</i></div> <p>'s-Hertogenbosch ligt op het punt waar de <a href="/wiki/Aa_(Noord-Brabant)" title="Aa (Noord-Brabant)">Aa</a>, de <a href="/wiki/Dommel_(watergang)" title="Dommel (watergang)">Dommel</a> en de <a href="/wiki/Zuid-Willemsvaart" title="Zuid-Willemsvaart">Zuid-Willemsvaart</a> samenkomen en de <a href="/wiki/Dieze_(rivier)" title="Dieze (rivier)">Dieze</a> vormen. Samen met de stadsdelen, wijken en gehuchten <a href="/wiki/Bokhoven" title="Bokhoven">Bokhoven</a>, <a href="/wiki/Deuteren" title="Deuteren">Deuteren</a>, <a href="/wiki/Dieskant" title="Dieskant">Dieskant</a>, <a href="/wiki/Empel_(%27s-Hertogenbosch)" title="Empel ('s-Hertogenbosch)">Empel</a>, <a href="/wiki/Engelen_(plaats)" title="Engelen (plaats)">Engelen</a>, <a href="/wiki/Gewande" title="Gewande">Gewande</a>, <a href="/wiki/Heeseind" title="Heeseind">Heeseind</a>, <a href="/wiki/Hintham" title="Hintham">Hintham</a>, <a href="/wiki/Kruisstraat_(Rosmalen)" title="Kruisstraat (Rosmalen)">Kruisstraat</a>, <a href="/wiki/Maliskamp" title="Maliskamp">Maliskamp</a>, <a href="/wiki/Meerwijk_(%27s-Hertogenbosch)" title="Meerwijk ('s-Hertogenbosch)">Meerwijk</a>, <a href="/wiki/Nuland" title="Nuland">Nuland</a>, <a href="/wiki/Orthen" title="Orthen">Orthen</a>, <a href="/wiki/Oud-Empel" title="Oud-Empel">Oud-Empel</a>, <a href="/wiki/Rosmalen_(plaats)" title="Rosmalen (plaats)">Rosmalen</a> en <a href="/wiki/Vinkel_(Nederland)" title="Vinkel (Nederland)">Vinkel</a> vormt het de gemeente 's-Hertogenbosch. </p><p>'s-Hertogenbosch heeft via de <a href="/wiki/Rijksweg_59" title="Rijksweg 59">A59</a> verbindingen met <a href="/wiki/Oss" title="Oss">Oss</a>, <a href="/wiki/Nijmegen" title="Nijmegen">Nijmegen</a> en <a href="/wiki/Arnhem" title="Arnhem">Arnhem</a> in het oosten en <a href="/wiki/Waalwijk_(stad)" title="Waalwijk (stad)">Waalwijk</a>, <a href="/wiki/Tilburg" title="Tilburg">Tilburg</a> en <a href="/wiki/Breda" title="Breda">Breda</a> in het westen. De <a href="/wiki/Rijksweg_2" title="Rijksweg 2">A2</a> verbindt de stad met <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a> en <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a> in het noorden en <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a> en <a href="/wiki/Maastricht" title="Maastricht">Maastricht</a> in het zuiden. Via de <a href="/wiki/Provinciale_weg_279" title="Provinciale weg 279">N279</a> zijn onder meer <a href="/wiki/Veghel_(plaats)" title="Veghel (plaats)">Veghel</a> en <a href="/wiki/Helmond" title="Helmond">Helmond</a> in het zuidoosten te bereiken. Ook de <a href="/wiki/Randstad_(gebied)" title="Randstad (gebied)">Randstad</a>, het Duitse <a href="/wiki/Ruhrgebied" title="Ruhrgebied">Ruhrgebied</a>, <a href="/wiki/Antwerpen_(stad)" title="Antwerpen (stad)">Antwerpen</a> en <a href="/wiki/Maastricht" title="Maastricht">Maastricht</a> zijn goed bereikbaar geworden. Deze laatste twee verbindingen stammen al uit de tijd van het <a href="/wiki/Hertogdom_Brabant" title="Hertogdom Brabant">Hertogdom Brabant</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bezienswaardigheden">Bezienswaardigheden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Bezienswaardigheden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Bezienswaardigheden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rooms-katholiek_bolwerk">Rooms-katholiek bolwerk</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Rooms-katholiek bolwerk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Rooms-katholiek bolwerk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In figuurlijke zin is de stad een rooms-katholiek bolwerk, waarvan ook nog alle kenmerken in de kunst en de kerken terug te vinden zijn. De <a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a>, het hoogtepunt van de late <a href="/wiki/Brabantse_gotiek" title="Brabantse gotiek">Brabantse gotiek</a> is een van de meest karakteristieke gebouwen van de stad. Het is een <a href="/wiki/Kerkgebouw" title="Kerkgebouw">kerkgebouw</a> met de titel van <a href="/wiki/Kathedraal" title="Kathedraal">kathedraal</a> omdat het de zetel is van de <a href="/wiki/Bisdom_%27s-Hertogenbosch" title="Bisdom 's-Hertogenbosch">bisschop van 's-Hertogenbosch</a>. Het is de grootste kathedraal van Nederland. In de Sint-Jan staat het <a href="/wiki/Genadebeeld" title="Genadebeeld">genadebeeld</a> van Onze Lieve Vrouwe van 's-Hertogenbosch (de <a href="/wiki/Zoete_Moeder" class="mw-redirect" title="Zoete Moeder">Zoete Moeder</a>). Aan het genadebeeld werden diverse 'wonderen' toegeschreven. Hierdoor trokken vele pelgrims al in de middeleeuwen naar 's-Hertogenbosch. Uit opgravingen in 1994-1996 werden veel pelgrimsinsignes gevonden, zowel uit andere pelgrimsoorden, als 's-Hertogenbosch zelf. Diverse barokschilderijen in de kathedraal beelden katholieke verhalen uit, met name door Bossche schilders, zoals <a href="/wiki/Thomas_Willeboirts_Bosschaert" title="Thomas Willeboirts Bosschaert">Thomas Willeboirts Bosschaert</a>, <a href="/wiki/Abraham_Bloemaert" title="Abraham Bloemaert">Abraham Bloemaert</a> en <a href="/wiki/Theodoor_van_Thulden" title="Theodoor van Thulden">Theodoor van Thulden</a>. Aan de noordzijde van de Sint-Janskathedraal is '<a href="/wiki/Museum_De_Bouwloods" class="mw-redirect" title="Museum De Bouwloods">Museum De Bouwloods</a>' gelegen, gericht op de restauratiewerkzaamheden aan de Sint Jan. Aan de zuidzijde van de Kathedraal ligt het plein 'De Parade'. Op De Parade is het beeld van <a href="/wiki/Beeld_St._Jan_de_Evangelist" title="Beeld St. Jan de Evangelist">St. Jan de Evangelist</a> te vinden. <a href="/wiki/Johannes_de_Evangelist" class="mw-redirect" title="Johannes de Evangelist">Johannes de Evangelist</a>, de <a href="/wiki/Maagd_Maria" class="mw-redirect" title="Maagd Maria">Maagd Maria</a> en <a href="/wiki/Johannes_de_Doper" title="Johannes de Doper">Johannes de Doper</a> zijn de patroonheiligen van de stad. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Overzicht_van_de_vieringtoren,_gezien_vanaf_de_westtoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20381312_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="'s-Hertogenbosch gezien vanaf de westtoren van de Sint-Janskathedraal"><img alt="'s-Hertogenbosch gezien vanaf de westtoren van de Sint-Janskathedraal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Overzicht_van_de_vieringtoren%2C_gezien_vanaf_de_westtoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20381312_-_RCE.jpg/120px-Overzicht_van_de_vieringtoren%2C_gezien_vanaf_de_westtoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20381312_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Overzicht_van_de_vieringtoren%2C_gezien_vanaf_de_westtoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20381312_-_RCE.jpg/180px-Overzicht_van_de_vieringtoren%2C_gezien_vanaf_de_westtoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20381312_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Overzicht_van_de_vieringtoren%2C_gezien_vanaf_de_westtoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20381312_-_RCE.jpg/240px-Overzicht_van_de_vieringtoren%2C_gezien_vanaf_de_westtoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20381312_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3069" data-file-height="3072" /></a></span></div> <div class="gallerytext">'s-Hertogenbosch gezien vanaf de westtoren van de <a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg" class="mw-file-description" title="Sint-Janskathedraal"><img alt="Sint-Janskathedraal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg/120px-Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg/180px-Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg/240px-Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Janskathedraal</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Interior_Saint_John%27s_Cathedral,_%27s-Hertogenbosch_DSCF8723.jpg" class="mw-file-description" title="Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch"><img alt="Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Interior_Saint_John%27s_Cathedral%2C_%27s-Hertogenbosch_DSCF8723.jpg/120px-Interior_Saint_John%27s_Cathedral%2C_%27s-Hertogenbosch_DSCF8723.jpg" decoding="async" width="120" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Interior_Saint_John%27s_Cathedral%2C_%27s-Hertogenbosch_DSCF8723.jpg/180px-Interior_Saint_John%27s_Cathedral%2C_%27s-Hertogenbosch_DSCF8723.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Interior_Saint_John%27s_Cathedral%2C_%27s-Hertogenbosch_DSCF8723.jpg/240px-Interior_Saint_John%27s_Cathedral%2C_%27s-Hertogenbosch_DSCF8723.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="1864" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Zoete_Lieve_Vrouw_van_Den_Bosch" title="Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch">Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Luchtboogbeeld_Sint_Jan_Den_Bosch_30.jpg" class="mw-file-description" title="1 van de 96 Luchtboogbeelden Sint-Jan"><img alt="1 van de 96 Luchtboogbeelden Sint-Jan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Luchtboogbeeld_Sint_Jan_Den_Bosch_30.jpg/120px-Luchtboogbeeld_Sint_Jan_Den_Bosch_30.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Luchtboogbeeld_Sint_Jan_Den_Bosch_30.jpg/180px-Luchtboogbeeld_Sint_Jan_Den_Bosch_30.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Luchtboogbeeld_Sint_Jan_Den_Bosch_30.jpg/240px-Luchtboogbeeld_Sint_Jan_Den_Bosch_30.jpg 2x" data-file-width="6000" data-file-height="4000" /></a></span></div> <div class="gallerytext">1 van de 96 <a href="/wiki/Luchtboogbeelden_Sint-Jan" title="Luchtboogbeelden Sint-Jan">Luchtboogbeelden Sint-Jan</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flying_buttress_Den_Bosch.jpg" class="mw-file-description" title="Beelden op de Sint Jan"><img alt="Beelden op de Sint Jan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flying_buttress_Den_Bosch.jpg/120px-Flying_buttress_Den_Bosch.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flying_buttress_Den_Bosch.jpg/180px-Flying_buttress_Den_Bosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flying_buttress_Den_Bosch.jpg/240px-Flying_buttress_Den_Bosch.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="426" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Beelden op de Sint Jan</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Interieur,_overzicht_van_ruimte_met_bouwfragmenten,_de_luchtboogbeelden_-_%27s-Hertogenbosch_-_20528995_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Museum De Bouwloods"><img alt="Museum De Bouwloods" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Interieur%2C_overzicht_van_ruimte_met_bouwfragmenten%2C_de_luchtboogbeelden_-_%27s-Hertogenbosch_-_20528995_-_RCE.jpg/120px-Interieur%2C_overzicht_van_ruimte_met_bouwfragmenten%2C_de_luchtboogbeelden_-_%27s-Hertogenbosch_-_20528995_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Interieur%2C_overzicht_van_ruimte_met_bouwfragmenten%2C_de_luchtboogbeelden_-_%27s-Hertogenbosch_-_20528995_-_RCE.jpg/180px-Interieur%2C_overzicht_van_ruimte_met_bouwfragmenten%2C_de_luchtboogbeelden_-_%27s-Hertogenbosch_-_20528995_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Interieur%2C_overzicht_van_ruimte_met_bouwfragmenten%2C_de_luchtboogbeelden_-_%27s-Hertogenbosch_-_20528995_-_RCE.jpg/240px-Interieur%2C_overzicht_van_ruimte_met_bouwfragmenten%2C_de_luchtboogbeelden_-_%27s-Hertogenbosch_-_20528995_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="798" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Museum_De_Bouwloods" class="mw-redirect" title="Museum De Bouwloods">Museum De Bouwloods</a></div> </li> </ul> <p>In de <a href="/wiki/Binnenstad_(%27s-Hertogenbosch)" title="Binnenstad ('s-Hertogenbosch)">binnenstad</a> zijn meerdere kerken te vinden. </p> <ul><li>De <a href="/wiki/Groot_Tuighuis" title="Groot Tuighuis">oude Sint-Jacobskerk</a> in de <a href="/wiki/Bethani%C3%ABstraat" title="Bethaniëstraat">Bethaniëstraat</a> is ingericht als een kennis- en adviescentrum voor cultuurhistorie in gemeente 's-Hertogenbosch.</li> <li>De <a href="/wiki/Nieuwe_Sint-Jacobskerk" title="Nieuwe Sint-Jacobskerk">nieuwe Sint-Jacobskerk</a> aan het <a href="/wiki/Jeroen_Boschplein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Jeroen Boschplein ('s-Hertogenbosch)">Jeroen Boschplein</a>, heeft een nieuwe bestemming gevonden als Jheronimus Bosch Art Center.</li> <li>De <a href="/wiki/Sint-Catharinakerk_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Catharinakerk ('s-Hertogenbosch)">Sint-Catharinakerk</a> aan het <a href="/w/index.php?title=Kruisbroedershof&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kruisbroedershof (de pagina bestaat niet)">Kruisbroedershof</a>, actief als katholieke kerk.</li> <li>De <a href="/wiki/Kapucijnenkerk_(%27s-Hertogenbosch)" title="Kapucijnenkerk ('s-Hertogenbosch)">Kapucijnenkerk</a> aan de <a href="/w/index.php?title=Van_der_Does_de_Willeboissingel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Van der Does de Willeboissingel (de pagina bestaat niet)">Van der Does de Willeboissingel</a>, is actief als <a href="/wiki/Kloosterkerk" title="Kloosterkerk">Kloosterkerk</a>.</li> <li>De <a href="/wiki/Schuilkerk" title="Schuilkerk">schuilkerk</a> 'Onder de Roos', is een historisch gebouw aan de Uilenburg. Na 1629 werd de openbare uitoefening van de katholieke godsdienst verboden door de Staat. Daarom werden er schuilkerken zoals deze opgericht. Ze is nu onderdeel van een woonhuis.</li> <li>De St.-Josephkerk dateert uit 1859. De kerk heeft een nieuwe bestemming gekregen als de evenementenlocatie '<a href="/wiki/Orangerie_%27s-Hertogenbosch" class="mw-redirect" title="Orangerie 's-Hertogenbosch">Orangerie</a>'.</li> <li>De <a href="/wiki/San_Salvatorkerk_(Orthen)" title="San Salvatorkerk (Orthen)">San Salvatorkerk</a> dateert uit 1955. Ze dient nu als opslagruimte.</li></ul> <p>Andere bezienswaardige gebouwen verbonden aan het geloof: </p> <ul><li>De <a href="/wiki/Grote_Kerk_(%27s-Hertogenbosch)" title="Grote Kerk ('s-Hertogenbosch)">Grote Kerk</a> (in de volksmond ook wel Napoleonskerk) in de Kerkstraat, is actief als Hervormde kerk. De kerk werd gebouwd nadat Lodewijk Napoleon de Sint Jan had teruggegeven aan de Katholieken.</li> <li><a href="/wiki/Evangelisch-Lutherse_kerk_(%27s-Hertogenbosch)" title="Evangelisch-Lutherse kerk ('s-Hertogenbosch)">Waalse kerk</a> (Neogotische gevel)</li> <li><a href="/wiki/Bisschoppelijk_Paleis_van_%27s-Hertogenbosch" title="Bisschoppelijk Paleis van 's-Hertogenbosch">Bisschoppelijk Paleis</a> in 's-Hertogenbosch</li> <li><a href="/wiki/Mari%C3%ABnburg_(%27s-Hertogenbosch)" title="Mariënburg ('s-Hertogenbosch)">Klooster Mariënburg</a></li> <li>Sint Jacobs Hofje</li></ul> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21622_Hinthamerstraat_217.JPG" class="mw-file-description" title="Sint-Antoniuskapel, omgebouwd tot Huisartsenpraktijk"><img alt="Sint-Antoniuskapel, omgebouwd tot Huisartsenpraktijk Antonius" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21622_Hinthamerstraat_217.JPG/90px-%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21622_Hinthamerstraat_217.JPG" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21622_Hinthamerstraat_217.JPG/135px-%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21622_Hinthamerstraat_217.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21622_Hinthamerstraat_217.JPG/180px-%27s-Hertogenbosch_Rijksmonument_21622_Hinthamerstraat_217.JPG 2x" data-file-width="2736" data-file-height="3648" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Sint-Antoniuskapel_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Antoniuskapel ('s-Hertogenbosch)">Sint-Antoniuskapel</a>, omgebouwd tot Huisartsenpraktijk</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Overzicht_westgevel_met_klokketoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20534558_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Jheronimus Bosch Art Center gevestigd in de Nieuwe Sint-Jacobskerk"><img alt="Jheronimus Bosch Art Center gevestigd in de Nieuwe Sint-Jacobskerk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Overzicht_westgevel_met_klokketoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20534558_-_RCE.jpg/120px-Overzicht_westgevel_met_klokketoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20534558_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Overzicht_westgevel_met_klokketoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20534558_-_RCE.jpg/180px-Overzicht_westgevel_met_klokketoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20534558_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Overzicht_westgevel_met_klokketoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20534558_-_RCE.jpg/240px-Overzicht_westgevel_met_klokketoren_-_%27s-Hertogenbosch_-_20534558_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="4142" data-file-height="3804" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Jheronimus_Bosch_Art_Center" title="Jheronimus Bosch Art Center">Jheronimus Bosch Art Center</a> gevestigd in de <a href="/wiki/Nieuwe_Sint-Jacobskerk" title="Nieuwe Sint-Jacobskerk">Nieuwe Sint-Jacobskerk</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Overzicht_zuidwestgevel_met_traptorens_-_%27s-Hertogenbosch_-_20343686_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="St. Catarinakerk"><img alt="St. Catarinakerk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Overzicht_zuidwestgevel_met_traptorens_-_%27s-Hertogenbosch_-_20343686_-_RCE.jpg/120px-Overzicht_zuidwestgevel_met_traptorens_-_%27s-Hertogenbosch_-_20343686_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Overzicht_zuidwestgevel_met_traptorens_-_%27s-Hertogenbosch_-_20343686_-_RCE.jpg/180px-Overzicht_zuidwestgevel_met_traptorens_-_%27s-Hertogenbosch_-_20343686_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Overzicht_zuidwestgevel_met_traptorens_-_%27s-Hertogenbosch_-_20343686_-_RCE.jpg/240px-Overzicht_zuidwestgevel_met_traptorens_-_%27s-Hertogenbosch_-_20343686_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="2204" data-file-height="2167" /></a></span></div> <div class="gallerytext">St. Catarinakerk</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Interieur,_beeld,_pi%C3%ABta,_achter_in_de_kerk_-_%27s-Hertogenbosch_-_20349433_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Piëta in de Sint Jacobskerk"><img alt="Piëta in de Sint Jacobskerk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Interieur%2C_beeld%2C_pi%C3%ABta%2C_achter_in_de_kerk_-_%27s-Hertogenbosch_-_20349433_-_RCE.jpg/120px-Interieur%2C_beeld%2C_pi%C3%ABta%2C_achter_in_de_kerk_-_%27s-Hertogenbosch_-_20349433_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Interieur%2C_beeld%2C_pi%C3%ABta%2C_achter_in_de_kerk_-_%27s-Hertogenbosch_-_20349433_-_RCE.jpg/180px-Interieur%2C_beeld%2C_pi%C3%ABta%2C_achter_in_de_kerk_-_%27s-Hertogenbosch_-_20349433_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Interieur%2C_beeld%2C_pi%C3%ABta%2C_achter_in_de_kerk_-_%27s-Hertogenbosch_-_20349433_-_RCE.jpg/240px-Interieur%2C_beeld%2C_pi%C3%ABta%2C_achter_in_de_kerk_-_%27s-Hertogenbosch_-_20349433_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Piëta in de Sint Jacobskerk</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Hertogenbosch-Evangelisch-Lutherse_kerk.JPG" class="mw-file-description" title="De Lutherse kerk"><img alt="De Lutherse kerk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Hertogenbosch-Evangelisch-Lutherse_kerk.JPG/90px-Hertogenbosch-Evangelisch-Lutherse_kerk.JPG" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Hertogenbosch-Evangelisch-Lutherse_kerk.JPG/135px-Hertogenbosch-Evangelisch-Lutherse_kerk.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Hertogenbosch-Evangelisch-Lutherse_kerk.JPG/180px-Hertogenbosch-Evangelisch-Lutherse_kerk.JPG 2x" data-file-width="2448" data-file-height="3264" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De Lutherse kerk</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Poortje_met_natuurstenen_omlijsting_-_%27s-Hertogenbosch_-_20111104_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Schuilkerk 'Onder de Roos'"><img alt="Schuilkerk 'Onder de Roos'" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Poortje_met_natuurstenen_omlijsting_-_%27s-Hertogenbosch_-_20111104_-_RCE.jpg/89px-Poortje_met_natuurstenen_omlijsting_-_%27s-Hertogenbosch_-_20111104_-_RCE.jpg" decoding="async" width="89" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Poortje_met_natuurstenen_omlijsting_-_%27s-Hertogenbosch_-_20111104_-_RCE.jpg/134px-Poortje_met_natuurstenen_omlijsting_-_%27s-Hertogenbosch_-_20111104_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Poortje_met_natuurstenen_omlijsting_-_%27s-Hertogenbosch_-_20111104_-_RCE.jpg/179px-Poortje_met_natuurstenen_omlijsting_-_%27s-Hertogenbosch_-_20111104_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="2849" data-file-height="3824" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Schuilkerk 'Onder de Roos'</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Exterieur_-_%27s-Hertogenbosch_-_20109779_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Voorgevel van het Bisschoppelijk Paleis in 's-Hertogenbosch"><img alt="Voorgevel van het Bisschoppelijk Paleis in 's-Hertogenbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Exterieur_-_%27s-Hertogenbosch_-_20109779_-_RCE.jpg/120px-Exterieur_-_%27s-Hertogenbosch_-_20109779_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Exterieur_-_%27s-Hertogenbosch_-_20109779_-_RCE.jpg/180px-Exterieur_-_%27s-Hertogenbosch_-_20109779_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Exterieur_-_%27s-Hertogenbosch_-_20109779_-_RCE.jpg/240px-Exterieur_-_%27s-Hertogenbosch_-_20109779_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="2914" data-file-height="2339" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Voorgevel van het <a href="/wiki/Bisschoppelijk_Paleis_van_%27s-Hertogenbosch" title="Bisschoppelijk Paleis van 's-Hertogenbosch">Bisschoppelijk Paleis</a> in 's-Hertogenbosch</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historische_binnenstad">Historische binnenstad</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Historische binnenstad" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Historische binnenstad"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het historisch stadscentrum van 's-Hertogenbosch is een van de oudste en meest complete van Nederland. Enkele hoogtepunten in de stad zijn: </p> <ul><li><a href="/wiki/De_Moriaan_(%27s-Hertogenbosch)" title="De Moriaan ('s-Hertogenbosch)">De Moriaan</a> is het oudste bestaande bakstenen <a href="/wiki/Huis_(woning)" title="Huis (woning)">huis</a> van Nederland, waar het <a href="/wiki/Vereniging_voor_Vreemdelingenverkeer" title="Vereniging voor Vreemdelingenverkeer">VVV</a>-kantoor is gevestigd;</li> <li>De <a href="/wiki/Drakenfontein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Drakenfontein ('s-Hertogenbosch)">Drakenfontein</a>;</li> <li>Het <a href="/wiki/Zwanenbroedershuis" title="Zwanenbroedershuis">Zwanenbroedershuis</a> huisvest het museum over het middeleeuwse <a href="/wiki/Illustre_Lieve_Vrouwe_Broederschap" title="Illustre Lieve Vrouwe Broederschap">Illustre Lieve Vrouwe Broederschap</a>. Het Zwanenbroederhuis stamt uit 1538.</li> <li>De voormalige <a href="/wiki/Koning_Willem_I_Kazerne" title="Koning Willem I Kazerne">Koning Willem I Kazerne</a> is grotendeels intact gebleven en toont het verleden van 's-Hertogenbosch als <a href="/wiki/Garnizoen" title="Garnizoen">garnizoensstad</a>. In de kazerne is een school gevestigd.</li> <li>Het <a href="/wiki/Stadhuis_van_%27s-Hertogenbosch" title="Stadhuis van 's-Hertogenbosch">Stadhuis van 's-Hertogenbosch</a> met o.a. diverse schilderijen van <a href="/wiki/Theodoor_van_Thulden" title="Theodoor van Thulden">Theodoor van Thulden</a>;</li> <li>De <a href="/wiki/Binnendieze" title="Binnendieze">Binnendieze</a> werd in de middeleeuwen gebruikt als watervoorziening, wasplaats en visplaats, maar ook als afvalstort. Tot ongeveer 1969 was het water een open riool. Door aanleg van een rioolstelsel in de stad verdween de Binnendieze langzaam. Daar werd in 1972 een stokje voor gestoken. Het vaarwater werd beschermd stadsgebied. Het water onder de stad is een van de historische trekpleisters van 's-Hertogenbosch.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/De_Kleine_Winst" title="De Kleine Winst">De Kleine Winst</a>, het ouderlijk huis van 'Jeroen Bosch'. Met de restauratie en herbestemming van het Huis van Bosch wordt een fysieke herinneringsplek gecreëerd voor Jheronimus Bosch;<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Het Gouvernementspaleis is onderdeel van <a href="/wiki/Het_Noordbrabants_Museum" title="Het Noordbrabants Museum">Het Noordbrabants Museum</a>;</li> <li><a href="/wiki/Markt_(%27s-Hertogenbosch)" title="Markt ('s-Hertogenbosch)">De Markt</a>, is het centrale punt van de stad. Het <a href="/wiki/Puthuis_(%27s-Hertogenbosch)" title="Puthuis ('s-Hertogenbosch)">Puthuis</a> en het <a href="/wiki/Standbeeld_Jeroen_Bosch" title="Standbeeld Jeroen Bosch">Standbeeld Jeroen Bosch</a> zijn daar de blikvangers;</li> <li>De vele bochtige verspringende straatjes met pakhuizen en koopmanswoningen;</li> <li>De diverse hofjes</li></ul> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Parade_%27s-Hertogenbosch_met_Sint-Jan.jpg" class="mw-file-description" title="Parade en de Sint-Jan"><img alt="Parade en de Sint-Jan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Parade_%27s-Hertogenbosch_met_Sint-Jan.jpg/120px-Parade_%27s-Hertogenbosch_met_Sint-Jan.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Parade_%27s-Hertogenbosch_met_Sint-Jan.jpg/180px-Parade_%27s-Hertogenbosch_met_Sint-Jan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Parade_%27s-Hertogenbosch_met_Sint-Jan.jpg/240px-Parade_%27s-Hertogenbosch_met_Sint-Jan.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="683" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Parade_(%27s-Hertogenbosch)" title="Parade ('s-Hertogenbosch)">Parade</a> en de <a href="/wiki/Sint-Janskathedraal_(%27s-Hertogenbosch)" title="Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)">Sint-Jan</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:%27s-Hertogenbosch_Marktplein_-_Den_Bosch_Markt.jpg" class="mw-file-description" title="De Markt van 's-Hertogenbosch met weekmarkt"><img alt="De Markt van 's-Hertogenbosch met weekmarkt" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/%27s-Hertogenbosch_Marktplein_-_Den_Bosch_Markt.jpg/120px-%27s-Hertogenbosch_Marktplein_-_Den_Bosch_Markt.jpg" decoding="async" width="120" height="82" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/%27s-Hertogenbosch_Marktplein_-_Den_Bosch_Markt.jpg/180px-%27s-Hertogenbosch_Marktplein_-_Den_Bosch_Markt.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/%27s-Hertogenbosch_Marktplein_-_Den_Bosch_Markt.jpg/240px-%27s-Hertogenbosch_Marktplein_-_Den_Bosch_Markt.jpg 2x" data-file-width="3473" data-file-height="2376" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De <a href="/wiki/Markt_(%27s-Hertogenbosch)" title="Markt ('s-Hertogenbosch)">Markt van 's-Hertogenbosch</a> met <a href="/wiki/Markt_(winkel)" title="Markt (winkel)">weekmarkt</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg" class="mw-file-description" title="Noordbrabants Museum"><img alt="Noordbrabants Museum" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg/120px-Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg/180px-Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg/240px-Voorgevel_Noordbrabants_Museum.jpg 2x" data-file-width="2220" data-file-height="1660" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Noordbrabants_Museum" class="mw-redirect" title="Noordbrabants Museum">Noordbrabants Museum</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Demoriaandenboschnl.jpg" class="mw-file-description" title="De Moriaan, het oudste bakstenen gebouw van Nederland, op de Markt"><img alt="De Moriaan, het oudste bakstenen gebouw van Nederland, op de Markt" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Demoriaandenboschnl.jpg/91px-Demoriaandenboschnl.jpg" decoding="async" width="91" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Demoriaandenboschnl.jpg/136px-Demoriaandenboschnl.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Demoriaandenboschnl.jpg/182px-Demoriaandenboschnl.jpg 2x" data-file-width="1952" data-file-height="2576" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/De_Moriaan_(%27s-Hertogenbosch)" title="De Moriaan ('s-Hertogenbosch)">De Moriaan</a>, het oudste bakstenen gebouw van Nederland, op de <a href="/wiki/Markt_(%27s-Hertogenbosch)" title="Markt ('s-Hertogenbosch)">Markt</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Binnendieze_%27s-Hertogenbosch.jpg" class="mw-file-description" title="Binnendieze"><img alt="Binnendieze" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Binnendieze_%27s-Hertogenbosch.jpg/120px-Binnendieze_%27s-Hertogenbosch.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Binnendieze_%27s-Hertogenbosch.jpg/180px-Binnendieze_%27s-Hertogenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Binnendieze_%27s-Hertogenbosch.jpg/240px-Binnendieze_%27s-Hertogenbosch.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Binnendieze" title="Binnendieze">Binnendieze</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Dieske.jpg" class="mw-file-description" title="Dieske is een beeldengroep en fontein vlakbij de Waterpoort"><img alt="Dieske is een beeldengroep en fontein vlakbij de Waterpoort" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Dieske.jpg/120px-Dieske.jpg" decoding="async" width="120" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Dieske.jpg/180px-Dieske.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Dieske.jpg/240px-Dieske.jpg 2x" data-file-width="2751" data-file-height="2190" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Dieske" title="Dieske">Dieske</a> is een beeldengroep en fontein vlakbij de <a href="/wiki/Waterpoort_(Herman_Moerkerkplein,_%27s-Hertogenbosch)" title="Waterpoort (Herman Moerkerkplein, 's-Hertogenbosch)">Waterpoort</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Minderbroederplein_(3),_%27s-Hertogenbosch.jpg" class="mw-file-description" title="Minderbroedersplein"><img alt="Minderbroedersplein" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Minderbroederplein_%283%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg/120px-Minderbroederplein_%283%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Minderbroederplein_%283%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg/180px-Minderbroederplein_%283%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Minderbroederplein_%283%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg/240px-Minderbroederplein_%283%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="683" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Minderbroedersplein" title="Minderbroedersplein">Minderbroedersplein</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Minderbroederplein_(1),_%27s-Hertogenbosch.jpg" class="mw-file-description" title="Minderbroedersplein"><img alt="Minderbroedersplein" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Minderbroederplein_%281%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg/120px-Minderbroederplein_%281%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Minderbroederplein_%281%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg/180px-Minderbroederplein_%281%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Minderbroederplein_%281%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg/240px-Minderbroederplein_%281%29%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="683" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Minderbroedersplein" title="Minderbroedersplein">Minderbroedersplein</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Jazz_in_Duketown_-_Kerkplein_(1).jpg" class="mw-file-description" title="Vol Kerkplein tijdens Jazz in Duketown"><img alt="Vol Kerkplein tijdens Jazz in Duketown" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Jazz_in_Duketown_-_Kerkplein_%281%29.jpg/120px-Jazz_in_Duketown_-_Kerkplein_%281%29.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Jazz_in_Duketown_-_Kerkplein_%281%29.jpg/180px-Jazz_in_Duketown_-_Kerkplein_%281%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Jazz_in_Duketown_-_Kerkplein_%281%29.jpg/240px-Jazz_in_Duketown_-_Kerkplein_%281%29.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="683" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Vol Kerkplein tijdens <a href="/wiki/Jazz_in_Duketown" title="Jazz in Duketown">Jazz in Duketown</a></div> </li> </ul> <p>Er zijn nog honderden rijksmonumenten in de stad, die de moeite waard zijn. 's-Hertogenbosch telt <a href="/wiki/Lijst_van_rijksmonumenten_in_%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="Lijst van rijksmonumenten in 's-Hertogenbosch (gemeente)">honderden rijksmonumenten</a>, <a href="/wiki/Lijst_van_gemeentelijke_monumenten_in_%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="Lijst van gemeentelijke monumenten in 's-Hertogenbosch (gemeente)">gemeentelijke monumenten</a> en drie <a href="/wiki/Beschermd_stadsgezicht" title="Beschermd stadsgezicht">beschermde stadsgezichten</a>: </p> <ul><li><a href="/wiki/Rijksbeschermd_gezicht_%27s-Hertogenbosch" title="Rijksbeschermd gezicht 's-Hertogenbosch">Rijksbeschermd gezicht 's-Hertogenbosch</a></li> <li><a href="/wiki/Rijksbeschermd_gezicht_%27s-Hertogenbosch_-_De_Muntel" title="Rijksbeschermd gezicht 's-Hertogenbosch - De Muntel">Rijksbeschermd gezicht 's-Hertogenbosch - De Muntel</a></li> <li><a href="/wiki/Rijksbeschermd_gezicht_%27s-Hertogenbosch_Uitbreiding" title="Rijksbeschermd gezicht 's-Hertogenbosch Uitbreiding">Rijksbeschermd gezicht 's-Hertogenbosch Uitbreiding</a></li></ul> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:SHertogenbosch-centrum-OpenTopo.jpg" class="mw-file-description" title="Kaart van het oude centrum van 's-Hertogenbosch"><img alt="Kaart van het oude centrum van 's-Hertogenbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/SHertogenbosch-centrum-OpenTopo.jpg/575px-SHertogenbosch-centrum-OpenTopo.jpg" decoding="async" width="575" height="431" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/SHertogenbosch-centrum-OpenTopo.jpg/863px-SHertogenbosch-centrum-OpenTopo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/SHertogenbosch-centrum-OpenTopo.jpg/1150px-SHertogenbosch-centrum-OpenTopo.jpg 2x" data-file-width="7736" data-file-height="5804" /></a></span> </p><p><i>Kaart van het oude centrum van 's-Hertogenbosch met bezienswaardigheden.</i> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vestingswerken">Vestingswerken</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Vestingswerken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Vestingswerken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i><a href="/wiki/Vestingwerken_van_%27s-Hertogenbosch" title="Vestingwerken van 's-Hertogenbosch">Vestingwerken van 's-Hertogenbosch</a> voor het hoofdartikel over het onderwerp.</i></div> <p>De binnenstad van 's-Hertogenbosch is het grootste omwalde gebied van het land. Uniek voor een grote stad is de situatie tussen 's-Hertogenbosch en <a href="/wiki/Vught_(plaats)" title="Vught (plaats)">Vught</a>: daar grenst het buitengebied, natuurgebied "<a href="/wiki/Het_Bossche_Broek" title="Het Bossche Broek">Het Bossche Broek</a>", pal aan de oorspronkelijke middeleeuwse <a href="/wiki/Stadswal" title="Stadswal">stadswal</a>. Aan de stadswallen wordt gewerkt om die volledig in de oorspronkelijke zichtbare staat terug te krijgen. De stad werd hiervoor verkozen tot Europese vestingstad van het jaar <a href="/wiki/2005" title="2005">2005</a>. </p><p>De stadswallen zijn verbonden met de historische <a href="/wiki/Bastion" title="Bastion">bastions</a> (ook wel bolwerken). Diverse bastions zijn hersteld of op een innovatieve wijze geïntegreerd in de stad. </p> <ul><li>Het Bolwerk Sint Jan bestaat uit een gebouw dat in de stadswal verdwijnt met daarbovenop een park. Het gebouw is ontwikkeld als bezoekerscentrum, maar is al een attractie op zich, het staat vol van cultuur en historie.</li> <li><a href="/wiki/Bastion_Oranje_(%27s-Hertogenbosch)" title="Bastion Oranje ('s-Hertogenbosch)">Bastionder</a> laat de ondergrondse restanten van Bastion Oranje zien. Hier is tevens een informatiecentrum gevestigd.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Bastion_Maria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bastion Maria (de pagina bestaat niet)">Bastion Maria</a> is naar aanleiding van het ontwikkelingsplan 'Versterkt Den Bosch' in 2008 gereconstrueerd.</li> <li><a href="/wiki/Bastion_Vught" title="Bastion Vught">Bastion Vught</a> is geroemd doordat het leger van Frederik Hendrik hier de stad binnendrong. Er is een informatiebord op Bastion Vught geplaatst.</li> <li><a href="/wiki/Bastion_Baselaar" title="Bastion Baselaar">Bastion Baselaar</a> is bekend door het Frans massagraf. De Fransen belegerden 's-Hertogenbosch in 1794 en 1795.</li> <li><a href="/wiki/Bastion_Sint-Anthonie" title="Bastion Sint-Anthonie">Bastion Sint-Anthonie</a> raakte gedurende de belegering van de stad door prins Maurits in 1601 ernstig beschadigd. Het is gerestaureerd in 2007. Op het Bastion zijn enkele kanonnen te bezichtigen.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>In de 17e eeuw zijn er ook vestingwerken en verwante gebouwen bijgebouwd. De <a href="/wiki/Citadel_van_%27s-Hertogenbosch" title="Citadel van 's-Hertogenbosch">Citadel</a>, <a href="/wiki/Fort_Orthen" title="Fort Orthen">Fort Orthen</a> en het <a href="/wiki/Kruithuis_(%27s-Hertogenbosch)" title="Kruithuis ('s-Hertogenbosch)">Bossche Kruithuis</a> zijn hier voorbeelden van. Het Kruithuis wordt in 2020 omgebouwd tot Vesting- en Watermuseum. De opening van het museum wordt verwacht in 2022.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Een andere attractie die verbonden is aan de vestingwerken is de in 1996 volledig gerestaureerde <a href="/wiki/Binnendieze" title="Binnendieze">Binnendieze</a>, waar verschillende rondvaarten de gelegenheid bieden de stad ondergronds te bewonderen. Er bestaan drie rondvaarttrajecten in het systeem van de Vughterstroom. Hunne Majesteiten <a href="/wiki/Beatrix_der_Nederlanden" title="Beatrix der Nederlanden">Beatrix</a>, Koningin der Nederlanden, en <a href="/wiki/Albert_II_van_Belgi%C3%AB" title="Albert II van België">Albert</a>, Koning der Belgen gingen in <a href="/wiki/1999" title="1999">1999</a> gezamenlijk hierin voor. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Moderne_architectuur">Moderne architectuur</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Moderne architectuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Moderne architectuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Moderne architectuur is zoveel mogelijk gescheiden van de historische binnenstad. Het Paleiskwartier is in 's-Hertogenbosch een voorbeeld van een moderne wijk. Aan het eind van de 20e eeuw en het begin van de 21e eeuw is deze wijk ontwikkeld en gebouwd. Herkenningspunten zijn o.a. de <a href="/wiki/Paleisbrug" class="mw-redirect" title="Paleisbrug">Paleisbrug</a>, De Hofvijver, de Jeronimus Bosch toren en de <a href="/w/index.php?title=Armada-gebouwen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Armada-gebouwen (de pagina bestaat niet)">Armada-gebouwen</a>. De Armada-gebouwen bestaan uit een reeks gebouwen in de vorm van de Spaanse oorlogsvloot 'Armada'. </p><p>De <a href="/wiki/Bolwoningen" title="Bolwoningen">bolwoningen</a> van <a href="/wiki/Dries_Kreijkamp" title="Dries Kreijkamp">Dries Kreijkamp</a> worden ook als moderne architectuur beschouwd. Deze bolwoningen zijn echter al eind jaren 70 ontworpen als onderdeel van het project 'experimenteel bouwen', vergelijkbaar met de kubuswoningen van Helmond en Rotterdam. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Den_Bosch_-_Bollenveld_(33048739103).jpg" class="mw-file-description" title="De Bolwoningen in Maaspoort."><img alt="De Bolwoningen in Maaspoort." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg/120px-Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg" decoding="async" width="120" height="71" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg/180px-Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg/240px-Den_Bosch_-_Bollenveld_%2833048739103%29.jpg 2x" data-file-width="5806" data-file-height="3412" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De Bolwoningen in Maaspoort.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Stedelijk_Museum_%27s-Hertogenbosch_DSCF1199.JPG" class="mw-file-description" title="Design Museum Den Bosch, onderdeel van het Museumkwartier"><img alt="Design Museum Den Bosch, onderdeel van het Museumkwartier" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Stedelijk_Museum_%27s-Hertogenbosch_DSCF1199.JPG/120px-Stedelijk_Museum_%27s-Hertogenbosch_DSCF1199.JPG" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Stedelijk_Museum_%27s-Hertogenbosch_DSCF1199.JPG/180px-Stedelijk_Museum_%27s-Hertogenbosch_DSCF1199.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Stedelijk_Museum_%27s-Hertogenbosch_DSCF1199.JPG/240px-Stedelijk_Museum_%27s-Hertogenbosch_DSCF1199.JPG 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2664" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Design_Museum_Den_Bosch" title="Design Museum Den Bosch">Design Museum Den Bosch</a>, onderdeel van het <a href="/wiki/Museumkwartier_(%27s-Hertogenbosch)" title="Museumkwartier ('s-Hertogenbosch)">Museumkwartier</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Den_Bosch_-_Paleiskwartier_-_Armada.jpg" class="mw-file-description" title="De Armada-gebouwen"><img alt="De Armada-gebouwen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Den_Bosch_-_Paleiskwartier_-_Armada.jpg/120px-Den_Bosch_-_Paleiskwartier_-_Armada.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Den_Bosch_-_Paleiskwartier_-_Armada.jpg/180px-Den_Bosch_-_Paleiskwartier_-_Armada.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Den_Bosch_-_Paleiskwartier_-_Armada.jpg/240px-Den_Bosch_-_Paleiskwartier_-_Armada.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="1880" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De Armada-gebouwen</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Overzicht_-_%27s-Hertogenbosch_-_20413415_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Het provinciehuis van Noord-Brabant"><img alt="Het provinciehuis van Noord-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Overzicht_-_%27s-Hertogenbosch_-_20413415_-_RCE.jpg/120px-Overzicht_-_%27s-Hertogenbosch_-_20413415_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="103" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Overzicht_-_%27s-Hertogenbosch_-_20413415_-_RCE.jpg/180px-Overzicht_-_%27s-Hertogenbosch_-_20413415_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Overzicht_-_%27s-Hertogenbosch_-_20413415_-_RCE.jpg/240px-Overzicht_-_%27s-Hertogenbosch_-_20413415_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="3222" data-file-height="2774" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Het <a href="/wiki/Provinciehuis_(Noord-Brabant)" title="Provinciehuis (Noord-Brabant)">provinciehuis van Noord-Brabant</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:%27s-Hertogenbosch_-_Paleis_van_Justitie_2.jpg" class="mw-file-description" title="Paleis van Justitie"><img alt="Paleis van Justitie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/%27s-Hertogenbosch_-_Paleis_van_Justitie_2.jpg/120px-%27s-Hertogenbosch_-_Paleis_van_Justitie_2.jpg" decoding="async" width="120" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/%27s-Hertogenbosch_-_Paleis_van_Justitie_2.jpg/180px-%27s-Hertogenbosch_-_Paleis_van_Justitie_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/%27s-Hertogenbosch_-_Paleis_van_Justitie_2.jpg/240px-%27s-Hertogenbosch_-_Paleis_van_Justitie_2.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1024" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Paleis van Justitie</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Industrieel_erfgoed">Industrieel erfgoed</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Industrieel erfgoed" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Industrieel erfgoed"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ondanks de groei van 's-Hertogenbosch kreeg de stad pas in 1874 toestemming om buiten de stadswallen te bouwen. Koning Willem III ondertekende een nieuwe wet, die de stad dechargeerde van zijn rol als vestingstad. Tot 1880 was de stad gebonden aan de grenzen van haar stadswallen. Dit had als resultaat dat de industrialisatie pas later op gang kwam. Door de nieuwe wet waren er nieuwe uitbreidingsmogelijkheden. De Wijk ’t Zand, en De Muntel werden verbonden met de oude binnenstad. Veel van de industrieën zijn verhuisd of overgenomen. Het industrieel erfgoed heeft in veel gevallen nieuwe invulling gekregen. </p><p><b>Opkomst van de industrie</b> </p><p>De lonen lagen lager in het zuiden van Nederland, waardoor het lucratiever was om de fabricage naar het zuiden te verhuizen. Dit was in diverse steden van Noord-Brabant terug te zien.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1898 werd De Koninklijke Nederlandse sigarenfabrieken Eugene Goulmy & Baar in de Wijk "t Zand" gebouwd. In de jaren 30 nam de Valkenswaardse sigarenfabrikant Willem II de fabriek over. Het fabriekspand functioneert sinds 1987 als Popcentrum. In de 20e eeuw vestigden steeds meer fabrikanten zich in de stad, waaronder metaal- en <a href="/wiki/IJzergieterij_(bedrijf)" title="IJzergieterij (bedrijf)">ijzergieterij</a> de machinefabriek <a href="/wiki/Grasso_(bedrijf)" title="Grasso (bedrijf)">Grasso</a>, Melkinrichting Sint-Jan, de gemeentelijke gasfabriek en de Provinciale Noord-Brabants Elektriciteits Maatschappij. Deze laatste maatschappij is onder politieke druk geprivatiseerd en na enige fusies uitgegroeid tot <a href="/wiki/Essent" title="Essent">Essent</a>. </p><p><b>De Gruyter</b> </p><p>In 1818 werden de wortels gelegd voor de winkelketen ‘De Gruyter’. Het bedrijf werd in ’s-Hertogenbosch opgericht, maar groeide al gauw uit tot een grote speler in de levensmiddelen detailhandel. In de De Gruyterfabriek werden diverse producten gefabriceerd, die in de 550 winkels (1969) in heel Nederland werden verhandeld. In de laat 20e eeuw werd de keten overgenomen, waarna de De Gruyterfabriek leeg kwam te staan. De Gruyterfabriek is sinds 2012 een bedrijvenverzamelgebouw waar diverse creatieve ondernemers en kunstenaars zijn gevestigd. </p><p><b>Grootschalige Suikerwerkenfabrieken</b> </p><p>Begin 20e eeuw richtte C.L. Verhagen-Van Oorschot de Eerste Bossche Koek-, Biscuits-, Banket-, Beschuit- en Suikerwerkenfabriek op. Deze werd later overgenomen door Verkade. In de Verkadefabriek is nu een Cultureel Centrum en Theater gehuisvest. </p><p>Ook de meelfabriek van Bruyelle werd in deze tijd gebouwd. In 1933 werd de fabriek overgenomen door Meneba, een coöperatieve organisatie van bakkers. In 1948 krijgt de fabriek een andere bestemming, namelijk als mengvoederfabriek. Vanaf 2014 is het bestemmingsplan aangepast, waardoor het beoogd wordt als cultureel centrum. Het <a href="/w/index.php?title=World_Skate_Center&action=edit&redlink=1" class="new" title="World Skate Center (de pagina bestaat niet)">World Skate Center</a> vestigde zich in een nabijgelegen pand op het fabrieksterrein. Ook diverse maatschappelijke instanties, sport- en recreatieve bedrijven zijn er gevestigd.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de meelfabriek zelf namen De Tramkade en het Werkwarenhuis hun intrek. Het vindt invulling als creatieve en culturele ontmoetingsplek. Het werkwarenhuis richt zich op de invulling van de Kaaihallen, een evenementenlocatie in het complex.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het gebouw is een van de herkenningspunten van de wijk. Hier worden diverse festivals georganiseerd, waaronder "Kings of Colors".<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:W2concertzaal05jan2007.JPG" class="mw-file-description" title="De Sigarenfabriek is nu de Willem II-concertzaal"><img alt="De Sigarenfabriek is nu de Willem II-concertzaal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/W2concertzaal05jan2007.JPG/120px-W2concertzaal05jan2007.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/W2concertzaal05jan2007.JPG/180px-W2concertzaal05jan2007.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/W2concertzaal05jan2007.JPG/240px-W2concertzaal05jan2007.JPG 2x" data-file-width="3488" data-file-height="2616" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De Sigarenfabriek is nu de <a href="/w/index.php?title=Willem_II-concertzaal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Willem II-concertzaal (de pagina bestaat niet)">Willem II-concertzaal</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Oude_fabriek_Koudijs_%27s-Hertogenbosch.jpg" class="mw-file-description" title="Voormalige meelfabriek van Bruyelle uit de 20e eeuw. Het is nu creatieve en culturele ontmoetingsplek De Tramkade"><img alt="Voormalige meelfabriek van Bruyelle uit de 20e eeuw. Het is nu creatieve en culturele ontmoetingsplek De Tramkade" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Oude_fabriek_Koudijs_%27s-Hertogenbosch.jpg/120px-Oude_fabriek_Koudijs_%27s-Hertogenbosch.jpg" decoding="async" width="120" height="68" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Oude_fabriek_Koudijs_%27s-Hertogenbosch.jpg/180px-Oude_fabriek_Koudijs_%27s-Hertogenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Oude_fabriek_Koudijs_%27s-Hertogenbosch.jpg/240px-Oude_fabriek_Koudijs_%27s-Hertogenbosch.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="2592" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Voormalige meelfabriek van Bruyelle uit de 20e eeuw. Het is nu creatieve en culturele ontmoetingsplek <a href="/w/index.php?title=De_Tramkade&action=edit&redlink=1" class="new" title="De Tramkade (de pagina bestaat niet)">De Tramkade</a> </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Verkadefabriekold5jan2007.JPG" class="mw-file-description" title="De Suikerwerkenfabriek Verhagen-Van Oorschot, werd verkocht door Verkade. Het is nu een theater."><img alt="De Suikerwerkenfabriek Verhagen-Van Oorschot, werd verkocht door Verkade. Het is nu een theater." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Verkadefabriekold5jan2007.JPG/120px-Verkadefabriekold5jan2007.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Verkadefabriekold5jan2007.JPG/180px-Verkadefabriekold5jan2007.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Verkadefabriekold5jan2007.JPG/240px-Verkadefabriekold5jan2007.JPG 2x" data-file-width="3488" data-file-height="2616" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De Suikerwerkenfabriek Verhagen-Van Oorschot, werd verkocht door Verkade. Het is nu een theater.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:T.T_Kantoorgebouw_Grasso_Den_Bosch.JPG" class="mw-file-description" title="Anno 1999 maakt Grasso onderdeel uit van de GEA-groep."><img alt="Anno 1999 maakt Grasso onderdeel uit van de GEA-groep." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/T.T_Kantoorgebouw_Grasso_Den_Bosch.JPG/80px-T.T_Kantoorgebouw_Grasso_Den_Bosch.JPG" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/T.T_Kantoorgebouw_Grasso_Den_Bosch.JPG/120px-T.T_Kantoorgebouw_Grasso_Den_Bosch.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/T.T_Kantoorgebouw_Grasso_Den_Bosch.JPG/160px-T.T_Kantoorgebouw_Grasso_Den_Bosch.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="3072" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Anno 1999 maakt Grasso onderdeel uit van de GEA-groep.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Hoofdkantoor_Essent.jpg" class="mw-file-description" title="Kasteel in Delfse School stijl, het Hoofdkantoor Essent.[17]"><img alt="Kasteel in Delfse School stijl, het Hoofdkantoor Essent.[17]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Hoofdkantoor_Essent.jpg/120px-Hoofdkantoor_Essent.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Hoofdkantoor_Essent.jpg/180px-Hoofdkantoor_Essent.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Hoofdkantoor_Essent.jpg/240px-Hoofdkantoor_Essent.jpg 2x" data-file-width="4256" data-file-height="2832" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Kasteel in <a href="/w/index.php?title=Delfse_School&action=edit&redlink=1" class="new" title="Delfse School (de pagina bestaat niet)">Delfse School</a> stijl, het Hoofdkantoor Essent.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cultuur">Cultuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Cultuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Cultuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het <a href="/wiki/Museumkwartier_(%27s-Hertogenbosch)" title="Museumkwartier ('s-Hertogenbosch)">Museumkwartier</a> in de binnenstad is een museumcomplex dat <a href="/wiki/Het_Noordbrabants_Museum" title="Het Noordbrabants Museum">Het Noordbrabants Museum</a> en het <a href="/wiki/Design_Museum_Den_Bosch" title="Design Museum Den Bosch">Design Museum Den Bosch</a> omvat. Tussen de verschillende 18e tot 21e-eeuwse gebouwen van het complex is een beeldentuin gelegen. In mei 2013 werd het Museumkwartier officieel geopend door prinses Beatrix.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Onder de titel <a href="/w/index.php?title=Jheronimus_Bosch_500&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jheronimus Bosch 500 (de pagina bestaat niet)">Jheronimus Bosch 500</a> organiseerde 's-Hertogenbosch in <a href="/wiki/2016" title="2016">2016</a> verschillende manifestaties ter gelegenheid van het 500e sterfjaar van de schilder <a href="/wiki/Jheronimus_Bosch" title="Jheronimus Bosch">Jheronimus Bosch</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Musea">Musea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Musea" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Musea"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Voormalige_musea">Voormalige musea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Voormalige musea" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Voormalige musea"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bossche_Prentenmuseum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bossche Prentenmuseum (de pagina bestaat niet)">Bossche Prentenmuseum</a> (Historisch museum met prenten en schilderijen uit de stad);</li> <li>Kapucijnenmuseum (Kloosterleven) in stadsklooster San Damian;</li> <li>Stedelijk Museum in het <a href="/wiki/Kruithuis" title="Kruithuis">Kruithuis</a>;</li> <li>SM's (Stedelijk Museum 's-Hertogenbosch)</li> <li>Museum de Brabantse Poffer (opgegaan in <i>Het museum Het Brabanste Leven</i> in <a href="/wiki/Den_Dungen" title="Den Dungen">Den Dungen</a>)<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Actieve_musea">Actieve musea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Actieve musea" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Actieve musea"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Museumkwartier_(%27s-Hertogenbosch)" title="Museumkwartier ('s-Hertogenbosch)">Museumkwartier</a> (cultuur, historie, kunst en design) <ul><li><a href="/wiki/Noordbrabants_Museum" class="mw-redirect" title="Noordbrabants Museum">Noordbrabants Museum</a> (voorheen ondergebracht bij het <a href="/wiki/Provinciaal_Genootschap_van_Kunsten_en_Wetenschappen_in_Noord-Brabant" title="Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant">Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant</a>)</li> <li><a href="/wiki/Design_Museum_Den_Bosch" title="Design Museum Den Bosch">Design Museum Den Bosch</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Zwanenbroedershuis" title="Zwanenbroedershuis">Zwanenbroedershuis</a> (Historisch gezelschap)</li> <li><a href="/wiki/Museum_De_Bouwloods" class="mw-redirect" title="Museum De Bouwloods">Museum De Bouwloods</a> (bouwgeschiedenis van de Sint Jan)</li> <li><a href="/wiki/Bastion_Oranje_(%27s-Hertogenbosch)" title="Bastion Oranje ('s-Hertogenbosch)">Bastionder</a> (vestingswerken)</li> <li><a href="/wiki/Museum_Slager" title="Museum Slager">Museum Slager</a> (historische en hedendaagse kunst)</li> <li><a href="/wiki/Het_Oeteldonks_Gemintemuzejum" title="Het Oeteldonks Gemintemuzejum">Het Oeteldonks Gemintemuzejum</a> (Carnaval)</li> <li><a href="/wiki/Jheronimus_Bosch_Art_Center" title="Jheronimus Bosch Art Center">Jheronimus Bosch Art Center</a> (replica's van de middeleeuwse schilder)</li> <li><a href="/wiki/Museum_Hertogsgemaal" title="Museum Hertogsgemaal">Museum Hertogsgemaal</a> (archeologisch en paleontologisch museum)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Kunstlocatie_Wurth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kunstlocatie Wurth (de pagina bestaat niet)">Kunstlocatie Wurth</a> (internationale moderne en hedendaagse kunst)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Museum_%27t_Oude_Ambacht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Museum 't Oude Ambacht (de pagina bestaat niet)">Museum 't Oude Ambacht</a> (historisch gereedschap)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Musea_in_ontwikkeling">Musea in ontwikkeling</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Musea in ontwikkeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Musea in ontwikkeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In 2022 worden verwacht: </p> <ul><li>Jheronimus Bosch Huis;</li> <li>Vestings- en watermuseum in het Kruithuis.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Archiefinstellingen">Archiefinstellingen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Archiefinstellingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Archiefinstellingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>In de stad zijn vier openbare <a href="/wiki/Archief" title="Archief">archiefdiensten</a> gevestigd: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Stadsarchief_gemeente_%27s-Hertogenbosch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stadsarchief gemeente 's-Hertogenbosch (de pagina bestaat niet)">Stadsarchief gemeente 's-Hertogenbosch</a><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>SBDenBosch<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Brabants_Historisch_Informatie_Centrum" title="Brabants Historisch Informatie Centrum">Brabants Historisch Informatie Centrum</a> (BHIC)<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Archief Bisdom 's-Hertogenbosch<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theaters">Theaters</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Theaters" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Theaters"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Theater_aan_de_Parade" title="Theater aan de Parade">Theater aan de Parade</a></li> <li><a href="/wiki/Verkadefabriek_(%27s-Hertogenbosch)" title="Verkadefabriek ('s-Hertogenbosch)">Verkadefabriek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theater_Artemis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theater Artemis (de pagina bestaat niet)">Theater Artemis</a></li> <li><a href="/wiki/Muziekcentrum_De_Toonzaal" title="Muziekcentrum De Toonzaal">Muziekcentrum De Toonzaal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Muzerije&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muzerije (de pagina bestaat niet)">Muzerije</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=AzijnFabriek&action=edit&redlink=1" class="new" title="AzijnFabriek (de pagina bestaat niet)">AzijnFabriek</a></li> <li><a href="/wiki/Perron-3" title="Perron-3">Perron-3</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Evenementen">Evenementen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Evenementen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Evenementen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Enkele <a href="/wiki/Evenement" title="Evenement">evenementen</a> die in de stad plaatsvinden of hebben plaatsgevonden zijn: </p> <ul><li><a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">Jazzfestival</a> <a href="/wiki/Jazz_in_Duketown" title="Jazz in Duketown">Jazz in Duketown</a> (jaarlijks terugkerend)</li> <li><a href="/wiki/Theater_(kunstvorm)" title="Theater (kunstvorm)">theaterfestival</a> <a href="/wiki/Boulevard_(theaterfestival)" title="Boulevard (theaterfestival)">Boulevard</a> (jaarlijks terugkerend)</li> <li><a href="/wiki/Bourgondisch_%27s-Hertogenbosch" title="Bourgondisch 's-Hertogenbosch">Bourgondisch 's-Hertogenbosch</a> (jaarlijks terugkerend)</li> <li><a href="/wiki/Bosch_Parade" title="Bosch Parade">Bosch Parade</a> (jaarlijks terugkerend sinds 2010)</li> <li><a href="/w/index.php?title=KBC_het_Nederlands_speciaalbier_festival&action=edit&redlink=1" class="new" title="KBC het Nederlands speciaalbier festival (de pagina bestaat niet)">KBC het Nederlands speciaalbier festival</a> (jaarlijks terugkerend)</li> <li>Het <a href="/wiki/Bevrijdingsfestival" title="Bevrijdingsfestival">Bevrijdingsfestival</a> (jaarlijks terugkerend)</li> <li>Het IAG Sportevent (jaarlijks terugkerend sinds 2013)</li> <li>Startplaats van de <a href="/wiki/Ronde_van_Frankrijk_1996" title="Ronde van Frankrijk 1996">Ronde van Frankrijk 1996</a></li> <li>Startplaats van de <a href="/wiki/Ronde_van_Nederland_2000" title="Ronde van Nederland 2000">Ronde van Nederland 2000</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maritiem_%27s-Hertogenbosch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maritiem 's-Hertogenbosch (de pagina bestaat niet)">Maritiem 's-Hertogenbosch</a> (wordt gehouden in de oneven jaren)</li> <li>Tenniswedstrijden voor de <a href="/wiki/Davis_Cup" title="Davis Cup">Davis Cup</a> en <a href="/wiki/Fed_Cup" class="mw-redirect" title="Fed Cup">Fed Cup</a></li> <li><a href="/wiki/Erasmusfestival" title="Erasmusfestival">Erasmusfestival</a> (wordt gehouden in de even jaren)</li> <li><a href="/w/index.php?title=FAQ-festival&action=edit&redlink=1" class="new" title="FAQ-festival (de pagina bestaat niet)">FAQ-festival</a> in <a href="/wiki/Muziekcentrum_De_Toonzaal" title="Muziekcentrum De Toonzaal">Muziekcentrum De Toonzaal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ToneJazz&action=edit&redlink=1" class="new" title="ToneJazz (de pagina bestaat niet)">ToneJazz</a> festival</li> <li><a href="/w/index.php?title=HBO_Introfestival&action=edit&redlink=1" class="new" title="HBO Introfestival (de pagina bestaat niet)">HBO Introfestival</a> (jaarlijks terugkerend)</li> <li><a href="/wiki/Open_Monumentendag" title="Open Monumentendag">Open Monumentendagen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kunstnacht_Den_Bosch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kunstnacht Den Bosch (de pagina bestaat niet)">Kunstnacht Den Bosch</a></li> <li><a href="/wiki/November_Music" title="November Music">November Music</a> (Jaarlijks terugkerend)</li> <li><a href="/wiki/Koninginnedag_2007" title="Koninginnedag 2007">Koninginnedag 2007</a></li> <li><a href="/wiki/Hiphop_in_Duketown" title="Hiphop in Duketown">Hiphop in Duketown</a> (jaarlijks terugkerend, sinds <a href="/wiki/2007" title="2007">2007</a>)</li> <li>Gedichtenfestival <a href="/wiki/Onbederf%27lijk_Vers" title="Onbederf'lijk Vers">Onbederf'lijk Vers</a> (jaarlijks terugkerend, sinds 2007)</li> <li><a href="/wiki/Internationaal_Vocalisten_Concours_%27s-Hertogenbosch" title="Internationaal Vocalisten Concours 's-Hertogenbosch">Internationaal Vocalisten Concours</a> (wordt gehouden in de even jaren)</li> <li>Fietstocht <a href="/wiki/Leontien_Ladies_Ride" title="Leontien Ladies Ride">Leontien Ladies Ride</a> (jaarlijks terugkerend, sinds <a href="/wiki/2005" title="2005">2005</a>)</li> <li>Paardensportwedstrijd <a href="/wiki/Indoor_Brabant" title="Indoor Brabant">Indoor Brabant</a></li> <li>Boschkilde (iedere twee maanden in de W2-concertzaal, voor lokale bands uit ieder genre)</li> <li><a href="/wiki/Levenslied_%27s-Hertogenbosch" title="Levenslied 's-Hertogenbosch">Levenslied 's-Hertogenbosch</a> (jaarlijks terugkerend, sinds <a href="/wiki/1997" title="1997">1997</a>)</li> <li><a href="/wiki/B-There" title="B-There">B-There</a> (jaarlijks terugkerend, sinds <a href="/wiki/2006" title="2006">2006</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Rauwkost_(festival)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rauwkost (festival) (de pagina bestaat niet)">Rauwkost</a></li> <li><a href="/wiki/Festival_CEMENT" title="Festival CEMENT">Festival CEMENT</a></li> <li>Atelierroute</li> <li><a href="/wiki/Muziekcentrum_De_Toonzaal" title="Muziekcentrum De Toonzaal">CBK Toonzaalprijs</a></li> <li>Hardloopwedstrijd de <a href="/w/index.php?title=Vestingloop&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vestingloop (de pagina bestaat niet)">Vestingloop</a></li> <li>Elektronische muziek-festival <a href="/w/index.php?title=Earational&action=edit&redlink=1" class="new" title="Earational (de pagina bestaat niet)">Earational</a></li> <li>De <a href="/w/index.php?title=Bossche_kermis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bossche kermis (de pagina bestaat niet)">Bossche kermis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Barbershop_Ontmoetings_Festival&action=edit&redlink=1" class="new" title="Barbershop Ontmoetings Festival (de pagina bestaat niet)">Barbershop Ontmoetings Festival</a>, (één keer per twee jaren)</li> <li>Avondvierdaagse</li> <li>Dance festival Trix in de Mix</li> <li><a href="/wiki/Masters_of_Hardcore_(evenement)" title="Masters of Hardcore (evenement)">Masters of Hardcore (evenement)</a></li> <li>Love & Marriage Beurs Brabanthallen (2009)</li> <li><a href="/wiki/Art_%26_Antiques_Fair_%27s-Hertogenbosch" title="Art & Antiques Fair 's-Hertogenbosch">Art & Antiques Fair 's-Hertogenbosch</a>, jaarlijkse kunst- en antiekbeurs</li> <li>Literaire Manifestatie (sinds 1997 op de vrijdag voorafgaand aan de Boekenweek)</li> <li>Friends of rock festival (jaarlijks terugkerend sinds 2009)</li> <li>Gezellige Zaken (jaarlijks terugkerend)</li> <li>In 2017 vond de <a href="/wiki/Roze_Zaterdag" title="Roze Zaterdag">Roze Zaterdag</a> in Den Bosch plaats, net zoals in 1981.</li> <li>Foute Party van Qmusic (ieder jaar) in de Brabanthallen</li> <li>INTRO Festival (Festival voor alle MBO, HBO en WO-studenten in Den Bosch)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Carnaval">Carnaval</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Carnaval" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Carnaval"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bekend is 's-Hertogenbosch in <a href="/wiki/Carnaval" title="Carnaval">carnavalstijd</a>. De stad wordt in die dagen omgedoopt tot het Bourgondische <a href="/wiki/Oeteldonk" title="Oeteldonk">Oeteldonk</a>. De kikker is het symbool van Oeteldonk, vandaar dat er in de stad veel beelden van kikkers te vinden zijn. Op de Stationsweg is een permanent <a href="/wiki/Carnavalsmonument_(%27s-Hertogenbosch)" title="Carnavalsmonument ('s-Hertogenbosch)">carnavalsmonument</a> geplaatst. </p><p>Anders dan de carnavalsvierders in <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a>, die hun carnaval vieren volgens de Rijnlandse traditie, houden 's-Hertogenbosch en <a href="/wiki/Bergen_op_Zoom" title="Bergen op Zoom">Bergen op Zoom</a> vast aan het Bourgondische Carnaval. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het verschijnsel dat men zich (in 's-Hertogenbosch) in een boerenkiel hult om duidelijk te maken dat in deze tijd gangbare rangen en standen binnen de samenleving vervallen. </p><p>De tijdelijke overdracht van de stadssleutel door de <a href="/wiki/Burgemeester" title="Burgemeester">burgemeester</a> aan de "carnavalsburgemeester" (<a href="/wiki/Peer_vaan_den_Muggenheuvel_tot_den_Bobberd" title="Peer vaan den Muggenheuvel tot den Bobberd">Peer vaan den Muggenheuvel tot den Bobberd</a>) is hier ook een teken van. Ook kent men in 's-Hertogenbosch geen dansmariekes en steken met fazantenveren, zoals men die in andere delen van Brabant en in Limburg wel veel ziet. De Rijnlandse carnavalsgroet Alaaf (afgeleid van het Duitse Helau) is niet gebruikelijk in Oeteldonk en wordt zelfs niet op prijs gesteld. Voorts wordt de Prins Carnaval (Amadeiro) in Oeteldonk niet zoals in de Rijnlandse variant voor één jaar benoemd, maar krijgt hij de kroon voor het leven. Meestal treden de Oeteldonkse prinsen na enkele jaren af. Zo kan het gebeuren dat 's-Hertogenbosch sinds de start van het officiële Oeteldonkse carnaval in 1882 pas 26 prinsen heeft versleten. Nog opmerkelijker is de invulling van Driek Pakaon, de Oeteldonkse veldwachter. Dat is al sinds 1882 een rol voor een lid van de familie Stolzenbach. In 140 jaar tijd pas vijf generaties van vader op zoon. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Evenementengebouwen">Evenementengebouwen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Evenementengebouwen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Evenementengebouwen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Brabanthallen_%27s-Hertogenbosch" title="Brabanthallen 's-Hertogenbosch">Brabanthallen 's-Hertogenbosch</a></li> <li><a href="/wiki/Orangerie_%27s-Hertogenbosch" class="mw-redirect" title="Orangerie 's-Hertogenbosch">Orangerie 's-Hertogenbosch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Willem_2_Fabriek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Willem 2 Fabriek (de pagina bestaat niet)">Willem 2 Fabriek</a></li> <li><a href="/wiki/Muziekcentrum_De_Toonzaal" title="Muziekcentrum De Toonzaal">Muziekcentrum De Toonzaal</a></li> <li><a href="/wiki/Verkadefabriek_(%27s-Hertogenbosch)" title="Verkadefabriek ('s-Hertogenbosch)">Verkadefabriek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theater_Artemis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theater Artemis (de pagina bestaat niet)">Theater Artemis</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bossche_Bol">Bossche Bol</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Bossche Bol" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Bossche Bol"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een lokale <a href="/wiki/Delicatesse" title="Delicatesse">lekkernij</a>, verbonden met de naam 's-Hertogenbosch maar ook bekend buiten de stad, is de <a href="/wiki/Bossche_bol" title="Bossche bol">Bossche bol</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sport">Sport</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Sport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Sport"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Sport_in_%27s-Hertogenbosch" title="Sport in 's-Hertogenbosch">Sport in 's-Hertogenbosch</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:De_Vliert_stadium.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/De_Vliert_stadium.jpg/260px-De_Vliert_stadium.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/De_Vliert_stadium.jpg/390px-De_Vliert_stadium.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/De_Vliert_stadium.jpg/520px-De_Vliert_stadium.jpg 2x" data-file-width="3488" data-file-height="2616" /></a><figcaption><a href="/wiki/Stadion_De_Vliert" title="Stadion De Vliert">Stadion De Vliert</a> in de <a href="/wiki/De_Vliert_(wijk)" title="De Vliert (wijk)">gelijknamige wijk</a>, het thuisstadion van <a href="/wiki/FC_Den_Bosch" title="FC Den Bosch">FC Den Bosch</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/BVV_(%27s-Hertogenbosch)" title="BVV ('s-Hertogenbosch)">BVV</a> werd in <a href="/wiki/1948" title="1948">1948</a> landskampioen voetbal. In 1967 fuseerde de club met <a href="/wiki/RKVV_Wilhelmina" title="RKVV Wilhelmina">Wilhelmina</a> tot <a href="/wiki/FC_Den_Bosch" title="FC Den Bosch">FC Den Bosch</a>. FC Den Bosch werd viermaal kampioen van de <a href="/wiki/Eerste_divisie_(voetbal_Nederland)" title="Eerste divisie (voetbal Nederland)">eerste divisie</a>: in 1970, 1999, 2001 en 2004. </p><p>Andere ploegen uit 's-Hertogenbosch die op hoog niveau spelen zijn <a href="/wiki/Hockeyclub_%27s-Hertogenbosch" title="Hockeyclub 's-Hertogenbosch">Hockeyclub 's-Hertogenbosch</a> (meervoudig landskampioen) en <a href="/wiki/Basketbal" title="Basketbal">basketbalclub</a> <a href="/wiki/New_Heroes_Basketball" class="mw-redirect" title="New Heroes Basketball">New Heroes</a> (voorheen SPM Shoeters, EiffelTowers, EBBC en Nashua, meervoudig landskampioen, finalist Europa Cup II in 1979 en wereldcup in 1982). In de jaren zestig behoorde de ijshockeyclub <a href="/wiki/Red_Eagles" title="Red Eagles">Red Eagles</a> tot de landelijke top (landskampioen in 1967), de club bracht toen veel internationals voort. </p><p>Rugbyclub <a href="/wiki/The_Dukes_(rugbyclub)" title="The Dukes (rugbyclub)">The Dukes</a> speelt alweer enkele jaren<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Tijdsaanduiding" title="Wikipedia:Tijdsaanduiding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 27 april 2020 een preciezere tijdsaanduiding gewenst. Motivering: zonder nadere uitwerking is dit nietszeggend">[(sinds) wanneer?]</span></a></sup> in de Ereklasse, het hoogste landelijke niveau en levert een aantal spelers voor de nationale selectie. De club werd in 2008 voor het eerst landskampioen. Het was daarmee de eerste club uit Noord-Brabant die landskampioen rugby werd. </p><p><a href="/wiki/HMC_Den_Bosch" title="HMC Den Bosch">HMC Den Bosch</a> speelt de externe thuiswedstrijden van de <a href="/wiki/Schaken" title="Schaken">schaakcompetitie</a> in de aula van het <a href="/w/index.php?title=Hervion_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hervion College (de pagina bestaat niet)">Hervion College</a>. De interne competitie wordt in <a href="/w/index.php?title=Cultureel_Centrum_De_Biechten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cultureel Centrum De Biechten (de pagina bestaat niet)">Cultureel Centrum De Biechten</a> te <a href="/wiki/Hintham" title="Hintham">Hintham</a> gespeeld. Het eerste team speelt in de <a href="/wiki/Meesterklasse_schaken" title="Meesterklasse schaken">Meesterklasse</a>, de hoogste schaakcompetitie voor schaakverenigingen in Nederland. </p><p>Het <a href="/wiki/Snooker" title="Snooker">snookerteam</a> van <a href="/wiki/De_Dieze" title="De Dieze">De Dieze</a> speelt in de <a href="/w/index.php?title=Hoofdklasse_(snooker)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoofdklasse (snooker) (de pagina bestaat niet)">Hoofdklasse</a>. Dit is het hoogste competitie die door de <a href="/w/index.php?title=Dutch_Billiards_%26_Snooker_Association&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dutch Billiards & Snooker Association (de pagina bestaat niet)">DBSA</a> wordt georganiseerd. </p><p>De grootste tafeltennisvereniging van 's-Hertogenbosch is TTV Never Despair. Deze vereniging, die gevestigd is aan de Eerste Rompert, kwam in de jaren 1995 en 1996 bij de heren uit in de Eredivisie. Bij de dames werd in 1998 de eerste divisie bereikt. Tegenwoordig komt de club met het eerste team uit in de derde divisie. Daarnaast is er ook een iets kleinere tafeltennisvereniging in 's-Hertogenbosch genaamd TTV de Kruiskamp '81. </p><p><a href="/wiki/Flik-Flak_(sportclub)" title="Flik-Flak (sportclub)">Flik-Flak</a> is gevestigd in 's-Hertogenbosch. Met bijna 2000 leerlingen is het de grootste binnensportclub van Brabant. Naast <a href="/wiki/Turnen" title="Turnen">turnen</a> biedt de vereniging ook <a href="/wiki/Gymnastiek_(sport)" title="Gymnastiek (sport)">gymnastiek</a>, <a href="/wiki/Trampolinespringen" title="Trampolinespringen">trampolinespringen</a>, <a href="/wiki/Acrobatische_gymnastiek" title="Acrobatische gymnastiek">acrogym</a> en <a href="/wiki/Streetdance" title="Streetdance">streetdance</a>. </p><p>In 1996 startte de <a href="/wiki/Ronde_van_Frankrijk" title="Ronde van Frankrijk">Ronde van Frankrijk</a> in 's-Hertogenbosch. Er werd gestart met een proloog die begon in de Brabanthallen en werd gewonnen door de Zwitser <a href="/wiki/Alex_Z%C3%BClle" title="Alex Zülle">Alex Zülle</a>. De volgende dag werd er een etappe verreden van en naar 's-Hertogenbosch. Deze rit werd gewonnen door de Fransman <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Moncassin" title="Frédéric Moncassin">Frédéric Moncassin</a>. De dag erna verliet de koers de Brabantse hoofdstad. </p><p>Op zaterdag 20 augustus 2022 was 's-Hertogenbosch startplaats van de <a href="/wiki/Ronde_van_Spanje_2022/Tweede_etappe" title="Ronde van Spanje 2022/Tweede etappe">tweede etappe</a> (finishplaats <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a>) van de <a href="/wiki/Ronde_van_Spanje_2022" title="Ronde van Spanje 2022">Ronde van Spanje 2022</a>. De <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="'s-Hertogenbosch (gemeente)">gemeente ’s-Hertogenbosch</a> betaalde hiervoor € 300.000.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Aanvankelijk stond de Vuelta start in Nederland gepland voor 2020, maar moest in dat jaar worden afgelast vanwege de <a href="/wiki/Coronapandemie" title="Coronapandemie">coronapandemie</a>. In 2022 vond uiteindelijk alsnog de Vuelta start in Nederland plaats, de organisatiekosten waren echter wel gestegen. De <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="'s-Hertogenbosch (gemeente)">gemeente ’s-Hertogenbosch</a> stelde daardoor € 34.000 extra beschikbaar.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Sport_in_%27s-Hertogenbosch" title="Sport in 's-Hertogenbosch">Sport in 's-Hertogenbosch</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Media">Media</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Media" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Media"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De hoofdredactie van de regionale krant het <a href="/wiki/Brabants_Dagblad" title="Brabants Dagblad">Brabants Dagblad</a> is gevestigd in 's-Hertogenbosch. Ook de studio van <a href="/wiki/Radio_Maria_Nederland" title="Radio Maria Nederland">Radio Maria Nederland</a> is gevestigd in 's-Hertogenbosch. <a href="/wiki/Huis-aan-huisblad" title="Huis-aan-huisblad">Huis-aan-huisbladen</a> die in 's-Hertogenbosch en omgeving worden bezorgd, zijn de <a href="/w/index.php?title=Bossche_Omroep_op_Zondag&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bossche Omroep op Zondag (de pagina bestaat niet)">Bossche Omroep op Zondag</a> en het <a href="/w/index.php?title=Stadsblad_%27s-Hertogenbosch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stadsblad 's-Hertogenbosch (de pagina bestaat niet)">Stadsblad 's-Hertogenbosch</a>. </p><p>Tot 12 februari 2015 werd de <a href="/wiki/Lokale_omroep_in_Nederland" title="Lokale omroep in Nederland">lokale omroep</a> van de gemeente 's-Hertogenbosch verzorgd door <a href="/wiki/Boschtion" title="Boschtion">Boschtion</a>. Deze zond naast een <a href="/wiki/Kabelkrant" title="Kabelkrant">kabelkrant</a> ook via radio en televisie uit. Sinds 2017 is Dtv Den Bosch de lokale omroep van de stad. Ook was er <a href="/wiki/TV73" title="TV73">TV73</a>, een commerciële omroep, gericht op 's-Hertogenbosch en omgeving die uitzond tot 24 januari 2021.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Onderwijs">Onderwijs</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Onderwijs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Onderwijs"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In en rond het Paleiskwartier concentreert zich het onderwijscentrum van de regio, met scholen als <a href="/wiki/Avans_Hogeschool" title="Avans Hogeschool">Avans</a>, <a href="/w/index.php?title=Duhamel_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duhamel College (de pagina bestaat niet)">Duhamel College</a> (onderdeel van Stedelijk College), <a href="/wiki/HAS_Hogeschool" class="mw-redirect" title="HAS Hogeschool">HAS Hogeschool</a>, <a href="/w/index.php?title=Helicon_Opleidingen_MBO_Den_Bosch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helicon Opleidingen MBO Den Bosch (de pagina bestaat niet)">Helicon Opleidingen MBO Den Bosch</a>, <a href="/wiki/Stedelijk_Gymnasium_%27s-Hertogenbosch" title="Stedelijk Gymnasium 's-Hertogenbosch">Het Stedelijk Gymnasium</a> en het <a href="/wiki/Koning_Willem_I_College" title="Koning Willem I College">Koning Willem I College</a>.<br /> In andere delen van de stad bevinden zich onder andere: </p> <ul><li><a href="/wiki/Akademie_voor_Kunst_en_Vormgeving_St._Joost" class="mw-redirect" title="Akademie voor Kunst en Vormgeving St. Joost">Akademie voor Kunst en Vormgeving St. Joost</a></li> <li><a href="/wiki/Brede_Bossche_Scholen" title="Brede Bossche Scholen">Brede Bossche Scholen</a></li> <li><a href="/wiki/Ds._Pierson_College" title="Ds. Pierson College">Ds. Pierson College</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Duhamel_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duhamel College (de pagina bestaat niet)">Duhamel College</a> (onderdeel van Stedelijk College)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Hervion_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hervion College (de pagina bestaat niet)">Hervion College</a> (onderdeel van Stedelijk College)</li> <li><a href="/wiki/Jeroen_Bosch_College" title="Jeroen Bosch College">Jeroen Bosch College</a></li> <li><a href="/wiki/Sancta_Maria_Mavo" title="Sancta Maria Mavo">Sancta Maria Mavo</a></li> <li><a href="/wiki/Sint-Janslyceum" title="Sint-Janslyceum">Sint-Janslyceum</a></li> <li><a href="/wiki/Stoas_Hogeschool" title="Stoas Hogeschool">Stoas Hogeschool</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Van_Maerlant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Van Maerlant (de pagina bestaat niet)">Van Maerlant</a> (onderdeel van Stedelijk College)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Dieze_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dieze College (de pagina bestaat niet)">Dieze College</a> (voorheen VSO De Rietlanden)</li> <li>Helicon Opleidingen</li> <li>Bossche Vakschool</li> <li>Jheronimus Academy of Data Science (JADS)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Economie">Economie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Economie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Economie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het industriële karakter van de stad is flink veranderd door vertrek of sluiting van bekende fabrieken als TE Connectivity (voorheen AMP), <a href="/wiki/Michelin_(%27s-Hertogenbosch)" title="Michelin ('s-Hertogenbosch)">Michelin</a>, <a href="/wiki/De_Gruyter_(winkelketen)" title="De Gruyter (winkelketen)">De Gruyter</a>, <a href="/wiki/Verkade_(bedrijf)" title="Verkade (bedrijf)">Verkade</a>, <a href="/wiki/Remington_Rand" title="Remington Rand">Remington</a> en <a href="/wiki/De_Kruithoorn" title="De Kruithoorn">De Kruithoorn</a>. Men richt zich meer op de zakelijke en financiële dienstverlening. Zo is het hoofdkantoor van <a href="/wiki/Van_Lanschot" class="mw-redirect" title="Van Lanschot">Van Lanschot</a> in de <a href="/wiki/Binnenstad" title="Binnenstad">binnenstad</a> gevestigd, evenals de SNS Bank. In deze stad bevindt zich een van de vestigingen van Nederlands grootste <a href="/wiki/Bier" title="Bier">bierbrouwer</a> <a href="/wiki/Heineken_(brouwerij)" title="Heineken (brouwerij)">Heineken</a>, die een flink aandeel heeft in de regionale werkgelegenheid. Tevens is in de stad, aan het <a href="/wiki/Willemsplein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Willemsplein ('s-Hertogenbosch)">Willemsplein</a>, het hoofdkantoor van energieleverancier <a href="/wiki/Essent" title="Essent">Essent</a> gevestigd en zijn o.a. de hoofdkantoren van <a href="/wiki/Ricoh" title="Ricoh">Ricoh Nederland</a> en <a href="/wiki/SAP_SE#Over_SAP" title="SAP SE">SAP Nederland B.V.</a> gevestigd. <a href="/wiki/Heijmans_NV" class="mw-redirect" title="Heijmans NV">Heijmans NV</a>, de op twee na grootste beursgenoteerde onderneming in vastgoed, bouw, infra en installatietechniek in Nederland, heeft in de gemeente 's-Hertogenbosch haar hoofdkantoor en verschillende divisies gevestigd. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Verkeer_en_vervoer">Verkeer en vervoer</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Verkeer en vervoer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Verkeer en vervoer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Rijksweg_A2_Knooppunt_Hintam_(Den_Bosch).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Rijksweg_A2_Knooppunt_Hintam_%28Den_Bosch%29.jpg/260px-Rijksweg_A2_Knooppunt_Hintam_%28Den_Bosch%29.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Rijksweg_A2_Knooppunt_Hintam_%28Den_Bosch%29.jpg/390px-Rijksweg_A2_Knooppunt_Hintam_%28Den_Bosch%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Rijksweg_A2_Knooppunt_Hintam_%28Den_Bosch%29.jpg/520px-Rijksweg_A2_Knooppunt_Hintam_%28Den_Bosch%29.jpg 2x" data-file-width="1152" data-file-height="864" /></a><figcaption>Rijksweg <a href="/wiki/Rijksweg_2" title="Rijksweg 2">A2</a> ter hoogte van <a href="/wiki/Knooppunt_Empel" title="Knooppunt Empel">Knooppunt Empel</a>, vóór de laatste wegverbreding van de A2 (geopend in 2009)</figcaption></figure> <div class="thumbinner" style="width:220px; float:right; clear:right; margin-bottom:1em; margin-left:1em;"> <div><b><a href="/wiki/Station_%27s-Hertogenbosch" title="Station 's-Hertogenbosch">Station 's-Hertogenbosch</a></b></div> <div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:%C2%B4s-Hertogenbosch,_station_%C2%B4s-Hertogenbosch_foto6_2016-01-23_09.53.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%C2%B4s-Hertogenbosch%2C_station_%C2%B4s-Hertogenbosch_foto6_2016-01-23_09.53.jpg/220px-%C2%B4s-Hertogenbosch%2C_station_%C2%B4s-Hertogenbosch_foto6_2016-01-23_09.53.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%C2%B4s-Hertogenbosch%2C_station_%C2%B4s-Hertogenbosch_foto6_2016-01-23_09.53.jpg/330px-%C2%B4s-Hertogenbosch%2C_station_%C2%B4s-Hertogenbosch_foto6_2016-01-23_09.53.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%C2%B4s-Hertogenbosch%2C_station_%C2%B4s-Hertogenbosch_foto6_2016-01-23_09.53.jpg/440px-%C2%B4s-Hertogenbosch%2C_station_%C2%B4s-Hertogenbosch_foto6_2016-01-23_09.53.jpg 2x" data-file-width="4200" data-file-height="3150" /></a></span></div> <div class="thumbcaption"></div><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Station_of_%27s-Hertogenbosch.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Station_of_%27s-Hertogenbosch.jpg/220px-Station_of_%27s-Hertogenbosch.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Station_of_%27s-Hertogenbosch.jpg/330px-Station_of_%27s-Hertogenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Station_of_%27s-Hertogenbosch.jpg/440px-Station_of_%27s-Hertogenbosch.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></span></div> <div class="thumbcaption"></div></div> <p>De <a href="/wiki/Ring_%27s-Hertogenbosch" title="Ring 's-Hertogenbosch">Ring 's-Hertogenbosch</a> is een van de drukst bereden autosnelwegen van Nederland. Mede daardoor en door het feit dat de gemeente een economische groei doormaakt, zijn er tussen 2006 en 2009 maatregelen getroffen om de stad verder te laten groeien. De rondweg <a href="/wiki/Rijksweg_2" title="Rijksweg 2">A2</a> is uitgebreid tot een 4×2-autosnelweg. De binnenste 2×2-rijstroken zijn voor doorgaand verkeer tussen Utrecht en Eindhoven. De buitenste 2×2-rijstroken voor regionaal verkeer tussen de stadsdelen en <a href="/wiki/Waalwijk_(stad)" title="Waalwijk (stad)">Waalwijk</a> en <a href="/wiki/Oss" title="Oss">Oss</a>. De beide rijbanen van de A2 tussen 's-Hertogenbosch en <a href="/wiki/Zaltbommel_(stad)" title="Zaltbommel (stad)">Zaltbommel</a> zijn in 2010 verbreed van twee naar drie rijstroken. De <a href="/wiki/Zuid-Willemsvaart" title="Zuid-Willemsvaart">Zuid-Willemsvaart</a> loopt dwars door de stad, maar aan de oostkant van de A2, tussen <a href="/wiki/Rosmalen_(plaats)" title="Rosmalen (plaats)">Rosmalen</a> en de stad in, is het <a href="/wiki/Zuid-Willemsvaart#Máximakanaal" title="Zuid-Willemsvaart">Máximakanaal</a> aangelegd zodat beroeps- en recreatievaart de smalle stadstraverse kunnen vermijden. </p><p>Deze infrastructurele wijzigingen hebben de gemeente geïnspireerd tot het project "<a href="/w/index.php?title=Avenue_2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avenue 2 (de pagina bestaat niet)">Avenue 2</a>/Kanaalzone", een nieuw te vormen secundair stadscentrum met moderne <a href="/wiki/Hoogbouw" title="Hoogbouw">hoogbouw</a> boven de A2 tussen 's-Hertogenbosch en Rosmalen. Deze nieuwe wijk zal in het kader van <a href="/wiki/BrabantStad" title="BrabantStad">OV-Netwerk Brabant</a> mogelijk een eigen <a href="/wiki/Spoorwegstation" title="Spoorwegstation">station</a> krijgen. Er loopt een plan om de zuidwestelijke aansluiting op de A2, de <a href="/wiki/Rijksweg_65" title="Rijksweg 65">N65</a> (de rijksweg Vught - Tilburg) om te bouwen tot <a href="/wiki/Autosnelweg" title="Autosnelweg">autosnelweg</a>, om dezelfde problemen als op de voormalige N50 richting Nijmegen te voorkomen. </p><p>Om de doorstroming op de Ring te verbeteren, is er in <a href="/wiki/2011" title="2011">2011</a> de <a href="/wiki/Randweg_%27s-Hertogenbosch_-_Vught" title="Randweg 's-Hertogenbosch - Vught">Randweg 's-Hertogenbosch - Vught</a> gereed gekomen. Deze weg gaat door de polder tussen beide plaatsen. Het verkeer hoeft nu niet meer via het <a href="/wiki/Willemsplein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Willemsplein ('s-Hertogenbosch)">Willemsplein</a> en het <a href="/wiki/Wilhelminaplein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Wilhelminaplein ('s-Hertogenbosch)">Wilhelminaplein</a> te rijden. </p><p>Ook zijn er werkzaamheden gestart voor de aanleg van een nieuw industrieterrein ten westen van de <a href="/wiki/Spoorlijn_Utrecht_-_Boxtel" title="Spoorlijn Utrecht - Boxtel">spoorweg Utrecht - Boxtel</a>, met de daarbij behorende voorzieningen, zoals een nieuw spoorwegstation dat ook de wijk <a href="/wiki/Maaspoort_(%27s-Hertogenbosch)" title="Maaspoort ('s-Hertogenbosch)">Maaspoort</a> bereikbaar maakt per <a href="/wiki/Trein" title="Trein">trein</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Openbaar_vervoer">Openbaar vervoer</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=26" title="Bewerk dit kopje: Openbaar vervoer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=26" title="De broncode bewerken van de sectie: Openbaar vervoer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In het begin van de twintigste eeuw had 's-Hertogenbosch een tramverbinding met <a href="/wiki/Helmond" title="Helmond">Helmond</a> en andere plaatsen zoals <a href="/wiki/Vught_(plaats)" title="Vught (plaats)">Vught</a>. Deze tramlijn werd geëxploiteerd door <a href="/wiki/Stoomtram_%27s-Hertogenbosch_-_Helmond_-_Veghel_-_Oss" title="Stoomtram 's-Hertogenbosch - Helmond - Veghel - Oss">HHVO</a>. Ook was er een <a href="/wiki/Tramlijn_%27s-Hertogenbosch_-_Heusden" title="Tramlijn 's-Hertogenbosch - Heusden">tramlijn 's-Hertogenbosch - Drunen - Heusden</a>. Deze tramlijn werd geëxploiteerd van <a href="/wiki/1896" title="1896">1896</a> tot <a href="/wiki/1934" title="1934">1934</a>, maar op delen van het traject reden er al vanaf <a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a> bussen. De trams naar zowel Helmond als naar <a href="/wiki/Heusden_(vestingstad)" title="Heusden (vestingstad)">Heusden</a> vertrokken vanaf het <a href="/wiki/Koningin_Emmaplein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Koningin Emmaplein ('s-Hertogenbosch)">Koningin Emmaplein</a>. </p><p>Aan het Koningin Emmaplein heeft ook het eerste <a href="/wiki/Station_%27s-Hertogenbosch" title="Station 's-Hertogenbosch">treinstation</a> gestaan. Dit bouwwerk stamde uit <a href="/wiki/1868" title="1868">1868</a> en was gemaakt van hout. In die tijd was 's-Hertogenbosch nog een <a href="/wiki/Vestingstad" title="Vestingstad">vestingstad</a> en er mochten buiten de vesting geen blijvende stenen bouwwerken staan. Ook moest het in geval van dreiging snel afgebroken kunnen worden, opdat men een vrij schootsveld had. </p><p>In <a href="/wiki/1896" title="1896">1896</a> is het eerste station afgebroken en is enkele honderden meters zuidelijker een nieuw station herrezen. Men kon nu vanuit de <a href="/wiki/Binnenstad_(%27s-Hertogenbosch)" title="Binnenstad ('s-Hertogenbosch)">Binnenstad</a> in één rechte lijn naar het station lopen. Het tweede station was van de hand van <a href="/wiki/Eduard_Cuypers_(architect)" title="Eduard Cuypers (architect)">Eduard Cuypers</a>. Dit station werd in de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>, op 16 september 1944, gedeeltelijk verwoest door RAF-vliegtuigen en is niet meer opnieuw opgebouwd. De perronoverkappingen zijn bewaard gebleven en zijn nu <a href="/wiki/Rijksmonument" title="Rijksmonument">rijksmonument</a>. </p><p><a href="/wiki/Sybold_van_Ravesteyn" title="Sybold van Ravesteyn">Sybold van Ravesteyn</a> was de architect van het derde station. Dit station was bescheidener, maar tegelijkertijd ook een modern gebouw. Dit station heeft er gestaan tot <a href="/wiki/1998" title="1998">1998</a> toen het station werd gerenoveerd. <a href="/wiki/Rob_Steenhuis" title="Rob Steenhuis">Rob Steenhuis</a> was de architect van het gebouw en veranderde het in een passarelle. Ook is het station nu een doorlooproute voor het <a href="/wiki/Paleiskwartier" title="Paleiskwartier">Paleiskwartier</a>. </p><p>Station 's-Hertogenbosch staat aan het <a href="/wiki/Stationsplein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Stationsplein ('s-Hertogenbosch)">Stationsplein</a>. Dit plein is het belangrijkste <a href="/wiki/Openbaar_vervoer_in_%27s-Hertogenbosch" title="Openbaar vervoer in 's-Hertogenbosch">openbaarvervoerknooppunt</a> van de gemeente. Vanaf het Stationsplein vertrekken de streekbussen naar andere plaatsen, evenals de stadsbussen naar de verschillende wijken van de stad, zoals Hintham, Rosmalen, Vlijmen en Vught. </p><p><a href="/wiki/Station_%27s-Hertogenbosch_Oost" title="Station 's-Hertogenbosch Oost">Station 's-Hertogenbosch Oost</a> is een kleiner openbaarvervoerknooppunt. Hier komt een aantal stads- en streekbussen samen en stopt ook o.a. de sprinter Dordrecht - Arnhem. </p><p>Plannen voor toekomstige stations zijn <a href="/w/index.php?title=Station_%27s-Hertogenbosch_Avenue_2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Station 's-Hertogenbosch Avenue 2 (de pagina bestaat niet)">Avenue 2</a> in de geplande gelijknamige wijk <a href="/w/index.php?title=Avenue_2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avenue 2 (de pagina bestaat niet)">Avenue 2</a> en station <a href="/w/index.php?title=Station_%27s-Hertogenbosch_Maaspoort&action=edit&redlink=1" class="new" title="Station 's-Hertogenbosch Maaspoort (de pagina bestaat niet)">Maaspoort</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bekende_Bosschenaren">Bekende Bosschenaren</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=27" title="Bewerk dit kopje: Bekende Bosschenaren" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=27" title="De broncode bewerken van de sectie: Bekende Bosschenaren"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Lijst_van_Bosschenaren" title="Lijst van Bosschenaren">lijst van Bosschenaren</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fotogalerij">Fotogalerij</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=28" title="Bewerk dit kopje: Fotogalerij" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=28" title="De broncode bewerken van de sectie: Fotogalerij"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Deguldenhopsack.jpg" class="mw-file-description" title="De Gulden Hopsack"><img alt="De Gulden Hopsack" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Deguldenhopsack.jpg/90px-Deguldenhopsack.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Deguldenhopsack.jpg/135px-Deguldenhopsack.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Deguldenhopsack.jpg/180px-Deguldenhopsack.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="1280" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Van_Lanschot" class="mw-redirect" title="Van Lanschot">De Gulden Hopsack</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Anne_Frank_Monument_in_%27s-Hertogenbosch_door_Anne_Wenzel.jpg" class="mw-file-description" title="Anne Frank Monument van Anne Wenzel in 's-Hertogenbosch."><img alt="Anne Frank Monument van Anne Wenzel in 's-Hertogenbosch." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Anne_Frank_Monument_in_%27s-Hertogenbosch_door_Anne_Wenzel.jpg/90px-Anne_Frank_Monument_in_%27s-Hertogenbosch_door_Anne_Wenzel.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Anne_Frank_Monument_in_%27s-Hertogenbosch_door_Anne_Wenzel.jpg/135px-Anne_Frank_Monument_in_%27s-Hertogenbosch_door_Anne_Wenzel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Anne_Frank_Monument_in_%27s-Hertogenbosch_door_Anne_Wenzel.jpg/180px-Anne_Frank_Monument_in_%27s-Hertogenbosch_door_Anne_Wenzel.jpg 2x" data-file-width="374" data-file-height="499" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Anne Frank Monument van <a href="/wiki/Anne_Wenzel" title="Anne Wenzel">Anne Wenzel</a> in 's-Hertogenbosch.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Vincent_van_Gogh_Monument,_Palace_garden,_%27s-Hertogenbosch.jpg" class="mw-file-description" title="Vincent van Gogh standbeeld in de Paleistuin."><img alt="Vincent van Gogh standbeeld in de Paleistuin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Vincent_van_Gogh_Monument%2C_Palace_garden%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg/75px-Vincent_van_Gogh_Monument%2C_Palace_garden%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg" decoding="async" width="75" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Vincent_van_Gogh_Monument%2C_Palace_garden%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg/113px-Vincent_van_Gogh_Monument%2C_Palace_garden%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Vincent_van_Gogh_Monument%2C_Palace_garden%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg/151px-Vincent_van_Gogh_Monument%2C_Palace_garden%2C_%27s-Hertogenbosch.jpg 2x" data-file-width="287" data-file-height="457" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Vincent van Gogh standbeeld in de Paleistuin.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Het_Puthuis_op_de_markt_van_%27s-Hertogenbosch_daarnaast_gelegen_Onze-Lieve-Vrouwehuisje.jpg" class="mw-file-description" title="Het Puthuis op de markt van 's-Hertogenbosch daarnaast gelegen Onze-Lieve-Vrouwehuisje."><img alt="Het Puthuis op de markt van 's-Hertogenbosch daarnaast gelegen Onze-Lieve-Vrouwehuisje." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Het_Puthuis_op_de_markt_van_%27s-Hertogenbosch_daarnaast_gelegen_Onze-Lieve-Vrouwehuisje.jpg/120px-Het_Puthuis_op_de_markt_van_%27s-Hertogenbosch_daarnaast_gelegen_Onze-Lieve-Vrouwehuisje.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Het_Puthuis_op_de_markt_van_%27s-Hertogenbosch_daarnaast_gelegen_Onze-Lieve-Vrouwehuisje.jpg/180px-Het_Puthuis_op_de_markt_van_%27s-Hertogenbosch_daarnaast_gelegen_Onze-Lieve-Vrouwehuisje.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Het_Puthuis_op_de_markt_van_%27s-Hertogenbosch_daarnaast_gelegen_Onze-Lieve-Vrouwehuisje.jpg/240px-Het_Puthuis_op_de_markt_van_%27s-Hertogenbosch_daarnaast_gelegen_Onze-Lieve-Vrouwehuisje.jpg 2x" data-file-width="6016" data-file-height="4000" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Het Puthuis op de markt van 's-Hertogenbosch daarnaast gelegen Onze-Lieve-Vrouwehuisje.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Tzanddenbosch.jpg" class="mw-file-description" title="Stationsweg (Het Zand) met de Drakenfontein"><img alt="Stationsweg (Het Zand) met de Drakenfontein" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Tzanddenbosch.jpg/120px-Tzanddenbosch.jpg" decoding="async" width="120" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Tzanddenbosch.jpg/180px-Tzanddenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Tzanddenbosch.jpg/240px-Tzanddenbosch.jpg 2x" data-file-width="2576" data-file-height="1952" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Stationsweg (<a href="/wiki/Het_Zand_(%27s-Hertogenbosch)" title="Het Zand ('s-Hertogenbosch)">Het Zand</a>) met de <a href="/wiki/Drakenfontein_(%27s-Hertogenbosch)" title="Drakenfontein ('s-Hertogenbosch)">Drakenfontein</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Brede_haven_%27s-Hertogenbosch_naar_het_Noorden_gezien.jpg" class="mw-file-description" title="Brede haven naar het Noorden gezien."><img alt="Brede haven naar het Noorden gezien." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Brede_haven_%27s-Hertogenbosch_naar_het_Noorden_gezien.jpg/120px-Brede_haven_%27s-Hertogenbosch_naar_het_Noorden_gezien.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Brede_haven_%27s-Hertogenbosch_naar_het_Noorden_gezien.jpg/180px-Brede_haven_%27s-Hertogenbosch_naar_het_Noorden_gezien.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Brede_haven_%27s-Hertogenbosch_naar_het_Noorden_gezien.jpg/240px-Brede_haven_%27s-Hertogenbosch_naar_het_Noorden_gezien.jpg 2x" data-file-width="6016" data-file-height="4000" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Brede haven naar het Noorden gezien.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Rivier_De_Dommel_vanaf_de_Stationsweg_richting_Mariabrug._Op_de_achtergrond_de_Universiteit_Jheronimus_Academy_of_Data_Science._%27s-Hertogenbosch.jpg" class="mw-file-description" title="Rivier De Dommel vanaf de Stationsweg richting Mariabrug. Op de achtergrond de Universiteit Jheronimus Academy of Data Science."><img alt="Rivier De Dommel vanaf de Stationsweg richting Mariabrug. Op de achtergrond de Universiteit Jheronimus Academy of Data Science." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Rivier_De_Dommel_vanaf_de_Stationsweg_richting_Mariabrug._Op_de_achtergrond_de_Universiteit_Jheronimus_Academy_of_Data_Science._%27s-Hertogenbosch.jpg/120px-Rivier_De_Dommel_vanaf_de_Stationsweg_richting_Mariabrug._Op_de_achtergrond_de_Universiteit_Jheronimus_Academy_of_Data_Science._%27s-Hertogenbosch.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Rivier_De_Dommel_vanaf_de_Stationsweg_richting_Mariabrug._Op_de_achtergrond_de_Universiteit_Jheronimus_Academy_of_Data_Science._%27s-Hertogenbosch.jpg/180px-Rivier_De_Dommel_vanaf_de_Stationsweg_richting_Mariabrug._Op_de_achtergrond_de_Universiteit_Jheronimus_Academy_of_Data_Science._%27s-Hertogenbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Rivier_De_Dommel_vanaf_de_Stationsweg_richting_Mariabrug._Op_de_achtergrond_de_Universiteit_Jheronimus_Academy_of_Data_Science._%27s-Hertogenbosch.jpg/240px-Rivier_De_Dommel_vanaf_de_Stationsweg_richting_Mariabrug._Op_de_achtergrond_de_Universiteit_Jheronimus_Academy_of_Data_Science._%27s-Hertogenbosch.jpg 2x" data-file-width="6016" data-file-height="4000" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Rivier De Dommel vanaf de Stationsweg richting Mariabrug. Op de achtergrond de Universiteit Jheronimus Academy of Data Science.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Citadel_van_%27s-Hertogenbosch_1645_van_de_zuidkant_gezien.jpg" class="mw-file-description" title="Citadel van 's-Hertogenbosch van de zuidkant gezien."><img alt="Citadel van 's-Hertogenbosch van de zuidkant gezien." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Citadel_van_%27s-Hertogenbosch_1645_van_de_zuidkant_gezien.jpg/120px-Citadel_van_%27s-Hertogenbosch_1645_van_de_zuidkant_gezien.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Citadel_van_%27s-Hertogenbosch_1645_van_de_zuidkant_gezien.jpg/180px-Citadel_van_%27s-Hertogenbosch_1645_van_de_zuidkant_gezien.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Citadel_van_%27s-Hertogenbosch_1645_van_de_zuidkant_gezien.jpg/240px-Citadel_van_%27s-Hertogenbosch_1645_van_de_zuidkant_gezien.jpg 2x" data-file-width="6016" data-file-height="4000" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Citadel van 's-Hertogenbosch van de zuidkant gezien.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:%27s-Hertogenbosch_-_Panorama_-_Gezicht_op_Sint_Jan_vanaf_Sint_Jacobskerktoren_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Uitzicht over het centrum"><img alt="Uitzicht over het centrum" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/%27s-Hertogenbosch_-_Panorama_-_Gezicht_op_Sint_Jan_vanaf_Sint_Jacobskerktoren_-_RCE.jpg/120px-%27s-Hertogenbosch_-_Panorama_-_Gezicht_op_Sint_Jan_vanaf_Sint_Jacobskerktoren_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="44" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/%27s-Hertogenbosch_-_Panorama_-_Gezicht_op_Sint_Jan_vanaf_Sint_Jacobskerktoren_-_RCE.jpg/180px-%27s-Hertogenbosch_-_Panorama_-_Gezicht_op_Sint_Jan_vanaf_Sint_Jacobskerktoren_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/%27s-Hertogenbosch_-_Panorama_-_Gezicht_op_Sint_Jan_vanaf_Sint_Jacobskerktoren_-_RCE.jpg/240px-%27s-Hertogenbosch_-_Panorama_-_Gezicht_op_Sint_Jan_vanaf_Sint_Jacobskerktoren_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="1704" data-file-height="622" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Uitzicht over het centrum</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Stadsmuurdenboschnl.jpg" class="mw-file-description" title="Stadswal bij Het Bossche Broek"><img alt="Stadswal bij Het Bossche Broek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Stadsmuurdenboschnl.jpg/120px-Stadsmuurdenboschnl.jpg" decoding="async" width="120" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Stadsmuurdenboschnl.jpg/180px-Stadsmuurdenboschnl.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Stadsmuurdenboschnl.jpg/240px-Stadsmuurdenboschnl.jpg 2x" data-file-width="2576" data-file-height="1952" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Stadswal bij <a href="/wiki/Het_Bossche_Broek" title="Het Bossche Broek">Het Bossche Broek</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:SHertogenbosch,_straatzicht_Smalle_Haven-de_Gruijterpassage_foto3_2011-06-18_18.22.JPG" class="mw-file-description" title="Smalle Haven-Gruijterpassage"><img alt="Smalle Haven-Gruijterpassage" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/SHertogenbosch%2C_straatzicht_Smalle_Haven-de_Gruijterpassage_foto3_2011-06-18_18.22.JPG/120px-SHertogenbosch%2C_straatzicht_Smalle_Haven-de_Gruijterpassage_foto3_2011-06-18_18.22.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/SHertogenbosch%2C_straatzicht_Smalle_Haven-de_Gruijterpassage_foto3_2011-06-18_18.22.JPG/180px-SHertogenbosch%2C_straatzicht_Smalle_Haven-de_Gruijterpassage_foto3_2011-06-18_18.22.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/SHertogenbosch%2C_straatzicht_Smalle_Haven-de_Gruijterpassage_foto3_2011-06-18_18.22.JPG/240px-SHertogenbosch%2C_straatzicht_Smalle_Haven-de_Gruijterpassage_foto3_2011-06-18_18.22.JPG 2x" data-file-width="4416" data-file-height="3312" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Smalle Haven-Gruijterpassage</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:S_Hertogenbosh_brede_haven.jpg" class="mw-file-description" title="Brede Haven"><img alt="Brede Haven" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/S_Hertogenbosh_brede_haven.jpg/120px-S_Hertogenbosh_brede_haven.jpg" decoding="async" width="120" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/S_Hertogenbosh_brede_haven.jpg/180px-S_Hertogenbosh_brede_haven.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/S_Hertogenbosh_brede_haven.jpg/240px-S_Hertogenbosh_brede_haven.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="400" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Brede Haven</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Vestingmuur.jpg" class="mw-file-description" title="Vestingmuur, onderdeel van de vestingwerken"><img alt="Vestingmuur, onderdeel van de vestingwerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Vestingmuur.jpg/120px-Vestingmuur.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Vestingmuur.jpg/180px-Vestingmuur.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Vestingmuur.jpg/240px-Vestingmuur.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Vestingmuur, onderdeel van de <a href="/wiki/Vestingwerken_van_%27s-Hertogenbosch" title="Vestingwerken van 's-Hertogenbosch">vestingwerken</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Boze_Griet.JPG" class="mw-file-description" title="Boze Griet, een smeedijzeren kanon uit 1511, in het Bastionder museum"><img alt="Boze Griet, een smeedijzeren kanon uit 1511, in het Bastionder museum" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Boze_Griet.JPG/120px-Boze_Griet.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Boze_Griet.JPG/180px-Boze_Griet.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Boze_Griet.JPG/240px-Boze_Griet.JPG 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Stoer_geweld" class="mw-redirect" title="Stoer geweld">Boze Griet</a>, een smeedijzeren kanon uit 1511, in het Bastionder museum</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:%27s-Hertogenbosch,_de_Dommel_vanaf_Mari%C3%ABnburg_foto6_2016-12-04_12.27.jpg" class="mw-file-description" title="De Dommel vanaf Mariënburg"><img alt="De Dommel vanaf Mariënburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/%27s-Hertogenbosch%2C_de_Dommel_vanaf_Mari%C3%ABnburg_foto6_2016-12-04_12.27.jpg/120px-%27s-Hertogenbosch%2C_de_Dommel_vanaf_Mari%C3%ABnburg_foto6_2016-12-04_12.27.jpg" decoding="async" width="120" height="75" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/%27s-Hertogenbosch%2C_de_Dommel_vanaf_Mari%C3%ABnburg_foto6_2016-12-04_12.27.jpg/180px-%27s-Hertogenbosch%2C_de_Dommel_vanaf_Mari%C3%ABnburg_foto6_2016-12-04_12.27.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/%27s-Hertogenbosch%2C_de_Dommel_vanaf_Mari%C3%ABnburg_foto6_2016-12-04_12.27.jpg/240px-%27s-Hertogenbosch%2C_de_Dommel_vanaf_Mari%C3%ABnburg_foto6_2016-12-04_12.27.jpg 2x" data-file-width="4352" data-file-height="2720" /></a></span></div> <div class="gallerytext">De Dommel vanaf Mariënburg</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=29" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=29" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67645038">.mw-parser-output .link-portaal{float:right;clear:right;padding:0.5em;margin:0.5em 0 0.5em 1em;font-size:85%;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}@media screen and (max-width:600px){.mw-parser-output .link-portaal{float:none;margin:0.5em 0 0.5em 0}}</style><div class="link-portaal noprint"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span> <a href="/wiki/Portaal:%27s-Hertogenbosch" title="Portaal:'s-Hertogenbosch">Portaal 's-Hertogenbosch</a></div> <ul><li><a href="/wiki/Lijst_van_rijksmonumenten_in_%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="Lijst van rijksmonumenten in 's-Hertogenbosch (gemeente)">Lijst van rijksmonumenten in 's-Hertogenbosch (gemeente)</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_gemeentelijke_monumenten_in_%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="Lijst van gemeentelijke monumenten in 's-Hertogenbosch (gemeente)">Lijst van gemeentelijke monumenten in 's-Hertogenbosch (gemeente)</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_beelden_in_%27s-Hertogenbosch" title="Lijst van beelden in 's-Hertogenbosch">Lijst van beelden in 's-Hertogenbosch</a></li> <li><a href="/wiki/Dat_gaat_naar_Den_Bosch_toe" title="Dat gaat naar Den Bosch toe">Dat gaat naar Den Bosch toe</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_link">Externe link</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&veaction=edit&section=30" title="Bewerk dit kopje: Externe link" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&action=edit&section=30" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe link"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:%27s-Hertogenbosch#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:'s-Hertogenbosch">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-klein toccolours noprint" style="box-sizing:border-box; display:flex; gap:1em; align-items:center; font-size:85%; clear:right; float:right; margin: 0 0 1em 1em; padding:0.5em; width:270px;"> <div style="min-width:fit-content;"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Commons</a> heeft mediabestanden in de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:%27s-Hertogenbosch#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:'s-Hertogenbosch">'s-Hertogenbosch</a></b></i>.</div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.s-hertogenbosch.nl/">Gemeente 's-Hertogenbosch</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><b>Bronnen</b></div> <ul><li><i> 's-Hertogenbosch binnen de Veste. Een historische verkenningstocht</i> - Frans van Gaal en Peter Verhagen, Adr. Heinen Uitgevers, 's-Hertogenbosch, 2001.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bastion-oranje.nl/">Bastion Oranje</a></li> <li>Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bossche-encyclopedie.nl/">Bossche Encyclopedie</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://willem2fabriek.nl/">Willem 2 fabriek</a></li></ul> <hr /> <p><b>Referenties</b> </p> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023_1-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2024/11/kerncijfers-wijken-en-buurten-2023">Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen</a>, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>ANWB Topografische Atlas Noord-Brabant (2005)</i> - <i>kaart 24 148-413 <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-18-02128-8" title="Speciaal:Boekbronnen/90-18-02128-8">ISBN 90-18-02128-8</a></span>.</i></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.erfgoedshertogenbosch.nl/verhalen/pelgrimsinsigne-uit-s-hertogenbosch">'s-Hertogenbosch als Pelgrimsoord</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2014_98,_176"><span style="font-variant:small-caps;">Reinout Rutte, Jaap Evert Abrahamse</span>, <span style="font-variant:small-caps;">David Hamers, Marcel IJsselstijn, Yvonne van Mil</span> (2014). <cite><i>Atlas van de verstedelijking in Nederland</i></cite>. THOTH, 98, 176. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789068686159" title="Speciaal:Boekbronnen/9789068686159">ISBN 9789068686159</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">H.P.H. Camps, <i>Het stadsrecht van Den Bosch van het begin (1184) tot het Privilegium Trinitatis (1330)</i>, Hilversum: Uitgeverij Verloren (1995), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.nl/books?id=GiSZuyDuvCkC&pg=PA59">p. 59</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.s-hertogenboschalstublieft.nl/">'s-Hertogenbosch</a> s-hertogenboschalstublieft.nl</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.stadsarchief.nl/">Welkom bij het Stadsarchief 's-Hertogenbosch - Gemeente 's-Hertogenbosch</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">H.P.H. Camps, <i>Het stadsrecht van Den Bosch van het begin (1184) tot het Privilegium Trinitatis (1330)</i>, Hilversum: Uitgeverij Verloren (1995), p. 50-51</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bezoekdenbosch.nl/nl/wat-te-doen/top-10-must-sees/de-binnendieze">De Binnendieze</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200715085641/https://www.denbosch.nl/nl/historie/huis-van-bosch">Huis van Bosch</a></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bastionoranje.nl/index.php?pagina=nieuws&categorie=398&artikel=980">De Bastions van 's-Hertogenbosch</a></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.denbosch.nl/nl/historie/kruithuis/vesting-en-watermuseum">Vesting en Watermuseum in het Kruithuis</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.brabantserfgoed.nl/personen/a/abbe-henri-van">https://www.brabantserfgoed.nl/personen/a/abbe-henri-van</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.s-hertogenboschopdekaart.nl/industrie/mengfabriek-de-heus-brokking-koudijs/pointofinterest/detail">Erfgoed 's-Hertogenbosch op de Kaart</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.bossche-encyclopedie.nl/panden/buitendijkstraat%2025.htm">https://www.bossche-encyclopedie.nl/panden/buitendijkstraat%2025.htm</a></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.denbosch.nl/nl/projecten/spoorzone/de-tramkade">De Tramkade wordt nieuw leven ingeblazen</a></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191031125328/https://www.bai-s-hertogenbosch.nl/nl/bai-stad/hoofdkantoor-essent">Hoofdkantoor Essent, beter bekend als het Kasteel</a></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bd.nl/s-hertogenbosch/museumkwartier-geopend-door-prinses-beatrix~ab94f2e2/">Museumkwartier geopend door prinses Beatrix</a>. <a href="/wiki/Brabants_Dagblad" title="Brabants Dagblad">Brabants Dagblad</a> (16 maart 2917).</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bossche-encyclopedie.nl/panden/postelstraat%203a.htm">Museum de Brabantse Poffer</a></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.stadsarchief.nl/">Stadsarchief 's-Hertogenbosch</a></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sbdenbosch.nl/">Bieb 's-Hertogenbosch</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bhic.nl/">Brabants Historisch Informatie Centrum</a></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071010120915/http://www.bisdomdenbosch.nl/default.aspx?class=ABC&item=495&ABCID=8">Archief Bisdom 's-Hertogenbosch</a></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lavuelta.es/en/stage-2">Stage 2: 's-Hertogenbosch > Utrecht</a>. <a href="/wiki/Ronde_van_Spanje" title="Ronde van Spanje">La Vuelta</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220819055837/https://www.lavuelta.es/en/stage-2">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2022-08-19">19 augustus 2022</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-08-21">21 augustus 2022</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2019"><span style="font-variant:small-caps;">Groenen/ De Wit</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230323123150/https://s-hertogenbosch.raadsinformatie.nl/document/7925620/1#search=%22Vuelta%22">Raadsvoorstel: Wensen en bedenkingenprocedure deelname aan de stichting La Vuelta Holanda</a>. Gemeente 's-Hertogenbosch (<span class="mw-formatted-date" title="2019-09-03">3 september 2019</span>). Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2023-03-23">23 maart 2023</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-08-21">21 augustus 2022</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2022"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://s-hertogenbosch.raadsinformatie.nl/document/11519811/1#search=%22Vuelta%22">Jaarstukken 2021 gemeente 's-Hertogenbosch</a>. Gemeente 's-Hertogenbosch (<span class="mw-formatted-date" title="2022-05-25">25 mei 2022</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-08-21">21 augustus 2022</span>. </span><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ad.nl/den-bosch/tv73-van-de-bossche-berlusconi-zal-gemist-worden~a2c7514c/">TV73 van de Bossche Berlusconi zal gemist worden</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210517193104/https://www.ad.nl/den-bosch/tv73-van-de-bossche-berlusconi-zal-gemist-worden~a2c7514c/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-05-17">17 mei 2021</span>. Geraadpleegd op 17-05-2021. </span></span> </li> </ol></div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Hoofdsteden_van_het_Koninkrijk_der_Nederlanden"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/45px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_hoofdsteden_Nederland" title="Sjabloon:Navigatie hoofdsteden Nederland"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_hoofdsteden_Nederland&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg" class="mw-file-description" title="Wapen van Nederland"><img alt="Wapen van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg/30px-Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg.png" decoding="async" width="30" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg/45px-Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg/60px-Koninklijk_wapen_van_het_koninkrijk_der_Nederlanden.svg.png 2x" data-file-width="995" data-file-height="1079" /></a></span></div> <div id="Hoofdsteden_van_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" class="navigatie-titel">Hoofdsteden van het <a href="/wiki/Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Koninkrijk der Nederlanden">Koninkrijk der Nederlanden</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><b><a href="/wiki/Hoofdstad" title="Hoofdstad">Hoofdstad</a>:</b> <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a>  <b><a href="/wiki/Regeringszetel" title="Regeringszetel">Regeringszetel</a>:</b> <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a><br /> <b>Provincies:</b> <a href="/wiki/Assen" title="Assen">Assen</a> <small>(<a href="/wiki/Drenthe" title="Drenthe">Drenthe</a>)</small> · <a href="/wiki/Lelystad" title="Lelystad">Lelystad</a> <small>(<a href="/wiki/Flevoland" title="Flevoland">Flevoland</a>)</small> · <a href="/wiki/Leeuwarden_(stad)" title="Leeuwarden (stad)">Leeuwarden</a> <small>(<a href="/wiki/Friesland" title="Friesland">Friesland</a>)</small> · <a href="/wiki/Arnhem" title="Arnhem">Arnhem</a> <small>(<a href="/wiki/Gelderland" title="Gelderland">Gelderland</a>)</small> · <a href="/wiki/Groningen_(stad)" title="Groningen (stad)">Groningen</a> <small>(<a href="/wiki/Groningen_(provincie)" title="Groningen (provincie)">Groningen</a>)</small> · <a href="/wiki/Maastricht" title="Maastricht">Maastricht</a> <small>(<a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a>)</small> · <a class="mw-selflink selflink">'s-Hertogenbosch</a> <small>(<a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a>)</small> · <a href="/wiki/Haarlem" title="Haarlem">Haarlem</a> <small>(<a href="/wiki/Noord-Holland" title="Noord-Holland">Noord-Holland</a>)</small> · <a href="/wiki/Zwolle" title="Zwolle">Zwolle</a> <small>(<a href="/wiki/Overijssel" title="Overijssel">Overijssel</a>)</small> · <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a> <small>(<a href="/wiki/Utrecht_(provincie)" title="Utrecht (provincie)">Utrecht</a>)</small> · <a href="/wiki/Middelburg_(Zeeland)" title="Middelburg (Zeeland)">Middelburg</a> <small>(<a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a>)</small> · <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a> <small>(<a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a>)</small><br /> <b><a href="/wiki/Land_(geografie)" title="Land (geografie)">Landen</a>:</b> <a href="/wiki/Philipsburg" title="Philipsburg">Philipsburg</a> <small>(<a href="/wiki/Sint_Maarten_(land)" title="Sint Maarten (land)">Sint Maarten</a>)</small> · <a href="/wiki/Oranjestad_(Aruba)" title="Oranjestad (Aruba)">Oranjestad</a> <small>(<a href="/wiki/Aruba" title="Aruba">Aruba</a>)</small> · <a href="/wiki/Willemstad_(Cura%C3%A7ao)" title="Willemstad (Curaçao)">Willemstad</a> <small>(<a href="/wiki/Cura%C3%A7ao" title="Curaçao">Curaçao</a>)</small> · <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a> <small>(<a href="/wiki/Nederland" title="Nederland">Nederland</a>)</small><br /> <b><a href="/wiki/Caribisch_Nederland" title="Caribisch Nederland">Caribisch Nederland</a></b>: <a href="/wiki/Oranjestad_(Sint_Eustatius)" title="Oranjestad (Sint Eustatius)">Oranjestad</a> <small>(<a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a>)</small> · <a href="/wiki/The_Bottom" title="The Bottom">The Bottom</a> <small>(<a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a>)</small> · <a href="/wiki/Kralendijk" title="Kralendijk">Kralendijk</a> <small>(<a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a>)</small> </p> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Plaatsen_in_de_gemeente_'s-Hertogenbosch"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:North_Brabant-Flag.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Noord-Brabant"><img alt="Vlag van Noord-Brabant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/30px-North_Brabant-Flag.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/45px-North_Brabant-Flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/North_Brabant-Flag.svg/60px-North_Brabant-Flag.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_gemeente_%27s-Hertogenbosch" title="Sjabloon:Navigatie gemeente 's-Hertogenbosch"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_gemeente_%27s-Hertogenbosch" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_gemeente_%27s-Hertogenbosch&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van de gemeente"><img alt="Vlag van de gemeente" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg/30px-Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg/45px-Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg/60px-Flag_of_%27s-Hertogenbosch.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div id="Plaatsen_in_de_gemeente_'s-Hertogenbosch" class="navigatie-titel">Plaatsen in de <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(gemeente)" title="'s-Hertogenbosch (gemeente)">gemeente 's-Hertogenbosch</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b><a href="/wiki/Hoofdstad" title="Hoofdstad">Hoofdplaats</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="'s-Hertogenbosch (hoofdbetekenis)">'s-Hertogenbosch</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Stadsdeel" title="Stadsdeel">Stadsdelen</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Binnenstad_(%27s-Hertogenbosch)" title="Binnenstad ('s-Hertogenbosch)">Binnenstad</a> · <a href="/wiki/De_Groote_Wielen" title="De Groote Wielen">De Groote Wielen</a> · <a href="/wiki/Empel_(%27s-Hertogenbosch)" title="Empel ('s-Hertogenbosch)">Empel</a> · <a href="/wiki/Engelen_(plaats)" title="Engelen (plaats)">Engelen</a> · <a href="/wiki/Graafsepoort" title="Graafsepoort">Graafsepoort</a> · <a href="/wiki/Maaspoort_(%27s-Hertogenbosch)" title="Maaspoort ('s-Hertogenbosch)">Maaspoort</a> · <a href="/wiki/Muntel/Vliert" title="Muntel/Vliert">Muntel/Vliert</a> · <a href="/wiki/Noord_(%27s-Hertogenbosch)" title="Noord ('s-Hertogenbosch)">Noord</a> · <a href="/wiki/Nuland" title="Nuland">Nuland</a> · <a href="/wiki/Rosmalen_Noord" title="Rosmalen Noord">Rosmalen Noord</a> · <a href="/wiki/Rosmalen_Zuid" title="Rosmalen Zuid">Rosmalen Zuid</a> · <a href="/wiki/Vinkel_(Nederland)" title="Vinkel (Nederland)">Vinkel</a> · <a href="/wiki/West_(%27s-Hertogenbosch)" title="West ('s-Hertogenbosch)">West</a> · <a href="/wiki/Zuidoost_(%27s-Hertogenbosch)" title="Zuidoost ('s-Hertogenbosch)">Zuidoost</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Dorp_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Dorp (hoofdbetekenis)">Dorpen</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Bokhoven" title="Bokhoven">Bokhoven</a> · <a href="/wiki/Empel_(%27s-Hertogenbosch)" title="Empel ('s-Hertogenbosch)">Empel</a> · <a href="/wiki/Engelen_(plaats)" title="Engelen (plaats)">Engelen</a> · <a href="/wiki/Gewande" title="Gewande">Gewande</a> · <a href="/wiki/Hintham" title="Hintham">Hintham</a> · <a href="/wiki/Kruisstraat_(Rosmalen)" title="Kruisstraat (Rosmalen)">Kruisstraat</a> · <a href="/wiki/Maliskamp" title="Maliskamp">Maliskamp</a> · <a href="/wiki/Nuland" title="Nuland">Nuland</a> · <a href="/wiki/Oud-Empel" title="Oud-Empel">Oud-Empel</a> · <a href="/wiki/Rosmalen_(plaats)" title="Rosmalen (plaats)">Rosmalen</a> · <a href="/wiki/Vinkel_(Nederland)" title="Vinkel (Nederland)">Vinkel</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Buurtschap" title="Buurtschap">Buurtschappen</a> en <a href="/wiki/Gehucht" title="Gehucht">gehuchten</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Deuteren" title="Deuteren">Deuteren</a> · <a href="/wiki/Dieskant" title="Dieskant">Dieskant</a> · <a href="/wiki/Heeseind" title="Heeseind">Heeseind</a> · <a href="/wiki/Kaathoven" title="Kaathoven">Kaathoven</a> · <a href="/wiki/Lagekant" title="Lagekant">Lagekant</a> · <a href="/wiki/Meerwijk_(%27s-Hertogenbosch)" title="Meerwijk ('s-Hertogenbosch)">Meerwijk</a> · <a href="/wiki/Schotsheuvel" title="Schotsheuvel">Schotsheuvel</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b>Verdwenen buurtschappen en gehuchten:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Bruggen_(%27s-Hertogenbosch)" title="Bruggen ('s-Hertogenbosch)">Bruggen</a> · <a href="/wiki/Kerkenhoek" title="Kerkenhoek">Kerkenhoek</a> · <a href="/wiki/Sprokkelbosch" title="Sprokkelbosch">Sprokkelbosch</a> · <a href="/wiki/Varkenshoek" title="Varkenshoek">Varkenshoek</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Voormalige gemeenten:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Bokhoven" title="Bokhoven">Bokhoven</a> · <a href="/wiki/Empel_en_Meerwijk" title="Empel en Meerwijk">Empel en Meerwijk</a> · <a href="/wiki/Engelen_(plaats)" title="Engelen (plaats)">Engelen</a> · <a href="/wiki/Maasdonk" title="Maasdonk">Maasdonk</a> (<i>deels</i>) · <a href="/wiki/Rosmalen_(gemeente)" title="Rosmalen (gemeente)">Rosmalen</a></td></tr></tbody></table> <p><i><b><a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a>:</b> <a href="/wiki/Lijst_van_steden_en_dorpen_in_Noord-Brabant" title="Lijst van steden en dorpen in Noord-Brabant">Steden en dorpen</a>      <b><a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a>:</b> <a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">Provincies</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_gemeenten" title="Lijst van Nederlandse gemeenten">Gemeenten</a></i> </p> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Mariabedevaartsoorden"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_bedevaartsoorden_Maria" title="Sjabloon:Navigatie bedevaartsoorden Maria"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_bedevaartsoorden_Maria&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Mariabedevaartsoorden" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Maria_(moeder_van_Jezus)" title="Maria (moeder van Jezus)">Mariabedevaartsoorden</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67785531"><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b>Internationaal:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Aglona_(plaats)" title="Aglona (plaats)">Aglona</a> · <a href="/wiki/Genadekapel_(Alt%C3%B6tting)" title="Genadekapel (Altötting)">Altötting</a> · <a href="/wiki/Zwarte_Madonna_van_Cz%C4%99stochowa" title="Zwarte Madonna van Częstochowa">Częstochowa</a> · <a href="/wiki/Abdij_van_Einsiedeln" title="Abdij van Einsiedeln">Einsiedeln</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouw_van_F%C3%A1tima" title="Onze-Lieve-Vrouw van Fátima">Fatima</a> · <a href="/wiki/Heede_(Nedersaksen)" title="Heede (Nedersaksen)">Heede</a> · <a href="/wiki/Kevelaer" title="Kevelaer">Kevelaer</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouw_van_Knock" title="Onze-Lieve-Vrouw van Knock">Knock</a> · <a href="/wiki/Basiliek_van_het_Heilige_Huis" title="Basiliek van het Heilige Huis">Loreto</a> · <a href="/wiki/Heiligdom_van_Onze-Lieve-Vrouw_van_Lourdes" title="Heiligdom van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes">Lourdes</a> · <a href="/wiki/Klooster_van_Montserrat" title="Klooster van Montserrat">Montserrat</a> · <a href="/wiki/Basiliek_van_Guadalupe" title="Basiliek van Guadalupe">Mexico-stad</a> · <a href="/wiki/Me%C4%91ugorje" title="Međugorje">Međugorje</a> · <a href="/wiki/Maria_Moeder_van_Hoop_te_Pontmain" title="Maria Moeder van Hoop te Pontmain">Pontmain</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouw_van_de_Wonderdadige_Medaille" title="Onze-Lieve-Vrouw van de Wonderdadige Medaille">Parijs</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouw_van_Genade_in_Pellevoisin" title="Onze-Lieve-Vrouw van Genade in Pellevoisin">Pellevoisin</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouw_van_La_Salette" title="Onze-Lieve-Vrouw van La Salette">La Salette</a> · <a href="/wiki/San_Juan_de_los_Lagos" title="San Juan de los Lagos">San Juan de los Lagos</a> · <a href="/wiki/Kathedraal_van_Sevilla" title="Kathedraal van Sevilla">Sevilla</a> · <a href="/wiki/Tinos" title="Tinos">Tinos</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouw_van_Walsingham" title="Onze-Lieve-Vrouw van Walsingham">Walsingham</a> · <a href="/wiki/Wietmarschen" title="Wietmarschen">Wietmarschen</a></td></tr><tr><td class="links"><b>België:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Banneux" title="Banneux">Banneux</a> · <a href="/wiki/Beauraing" title="Beauraing">Beauraing</a> · <a href="/wiki/Grotten_van_Conjoux" title="Grotten van Conjoux">Conjoux</a> · <a href="/wiki/Basiliek_van_Onze-Lieve-Vrouw_van_Dadizele" title="Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Dadizele">Dadizele</a> · <a href="/wiki/Gaverland_(Melsele)" title="Gaverland (Melsele)">Gaverland</a> · <a href="/wiki/Sint-Martinusbasiliek_(Halle)" title="Sint-Martinusbasiliek (Halle)">Halle</a> · <a href="/wiki/Mariapark_(Meersel-Dreef)" title="Mariapark (Meersel-Dreef)">Meersel-Dreef</a> · <a href="/wiki/Eiksken" title="Eiksken">Moresnet-Kapel</a> · <a href="/wiki/Basiliek_van_Oostakker-Lourdes" title="Basiliek van Oostakker-Lourdes">Oostakker</a> · <a href="/wiki/Basiliek_van_Onze-Lieve-Vrouw_van_Scherpenheuvel" title="Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel">Scherpenheuvel</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt-Ontvangenkerk_(Brugge)" title="Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt-Ontvangenkerk (Brugge)">Ver-Assebroek</a> · <a href="/wiki/Vosselaar" title="Vosselaar">Vosselaar</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Nederland:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Aardenburg_(stad)" title="Aardenburg (stad)">Aardenburg</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouwe_van_Aarle-Rixtel" title="Onze-Lieve-Vrouwe van Aarle-Rixtel">Aarle-Rixtel</a> · <a href="/wiki/%27t_Hofke_(bedevaartsoord)" title="'t Hofke (bedevaartsoord)">Berlicum</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouwe_van_Sevenwouden" title="Onze-Lieve-Vrouwe van Sevenwouden">Bolsward</a> · <a href="/wiki/Maria_van_Jesse" title="Maria van Jesse">Delft</a> · <a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouw_van_Eiteren" title="Onze Lieve Vrouw van Eiteren">Eiteren</a> · <a href="/wiki/Elshout_(Heusden)#Wonderbare_Moeder" title="Elshout (Heusden)">Elshout</a> · <a href="/wiki/Hertogin_van_Drenthe" title="Hertogin van Drenthe">Emmer-Compascuum</a> · <a href="/wiki/Averlo_en_Frieswijk" title="Averlo en Frieswijk">Frieswijk</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouwe_van_Handel" title="Onze-Lieve-Vrouwe van Handel">Handel</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouwe_ter_Nood_(Heiloo)" title="Onze-Lieve-Vrouwe ter Nood (Heiloo)">Heiloo</a> · <a href="/wiki/Zoete_Lieve_Vrouw_van_Den_Bosch" title="Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch">'s-Hertogenbosch</a> · <a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouwe_van_Leeuwarden" title="Onze Lieve Vrouwe van Leeuwarden">Leeuwarden</a> · <a href="/wiki/Sterre_der_Zee_(Maastricht)" title="Sterre der Zee (Maastricht)">Maastricht</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouwe_ter_Eik" title="Onze-Lieve-Vrouwe ter Eik">Meerveldhoven</a> · <a href="/wiki/Maria_de_Vreugderijke" title="Maria de Vreugderijke">Oisterwijk</a> · <a href="/wiki/Onze-Lieve-Vrouwe_van_Ommel" title="Onze-Lieve-Vrouwe van Ommel">Ommel</a> · <a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouw_Ten_Hemelopnemingkerk_(Renkum)" title="Onze Lieve Vrouw Ten Hemelopnemingkerk (Renkum)">Renkum</a> · <a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouwe_in_%27t_Zand" title="Onze Lieve Vrouwe in 't Zand">Roermond</a> · <a href="/wiki/Onze_Lieve_Vrouwe_van_Schilberg" title="Onze Lieve Vrouwe van Schilberg">Schilberg</a> · <a href="/wiki/Basiliek_van_Onze-Lieve-Vrouw_van_het_Heilig_Hart" title="Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart">Sittard</a> · <a href="/wiki/Tienray" title="Tienray">Tienray</a> · <a href="/wiki/Kapel_van_Onze-Lieve-Vrouw_van_Genooi" title="Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Genooi">Venlo</a> · <a href="/wiki/Bedroefde_Moeder_van_Warfhuizen" title="Bedroefde Moeder van Warfhuizen">Warfhuizen</a> · <a href="/wiki/Welberg" title="Welberg">Welberg</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"><div class="navigatie mw-collapsible mw-collapsed" role="navigation" aria-labelledby="Bibliografische informatie" data-collapsetext="Inklappen" data-expandtext="Uitklappen"><div id="Bibliografische_informatie" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Wikipedia:Bibliografische_informatie" title="Wikipedia:Bibliografische informatie">Bibliografische informatie</a></div><div class="navigatie-inhoud mw-collapsible-content plainlist ta-left"><ul style="column-width:36em"><li><b><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">Biblioteca Nacional de España</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX456682">XX456682</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">Bibliothèque nationale de France</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11879578m">cb11879578m</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11879578m">(data)</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">Gemeinsame Normdatei</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4072467-0">4072467-0</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">Library of Congress Control Number</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n79049585">n79049585</a></span></li><li><b><a href="/wiki/MusicBrainz" title="MusicBrainz">MusicBrainz</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/area/bafc8a51-9d36-4094-9a3a-1e84afc85f6b">bafc8a51-9d36-4094-9a3a-1e84afc85f6b</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_Bibliotheek_van_Tsjechi%C3%AB" title="Nationale Bibliotheek van Tsjechië">Nationale Bibliotheek van Tsjechië</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge290997&CON_LNG=ENG">ge290997</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_Bibliotheek_van_Isra%C3%ABl" title="Nationale Bibliotheek van Israël">Nationale Bibliotheek van Israël</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007561817805171">987007561817805171</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_universitaire_de_documentation" title="Système universitaire de documentation">Système universitaire de documentation</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/027739511">027739511</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">Virtual International Authority File</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/127828127">127828127</a></span></li><li><b></b> <b><a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat</a></b> (via VIAF): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/127828127">127828127</a></li></ul></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&oldid=68395164">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&oldid=68395164</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:%27s-Hertogenbosch" title="Categorie:'s-Hertogenbosch">'s-Hertogenbosch</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Plaats_in_Noord-Brabant" title="Categorie:Plaats in Noord-Brabant">Plaats in Noord-Brabant</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Pagina%27s_die_Phonos_gebruiken" title="Categorie:Wikipedia:Pagina's die Phonos gebruiken">Wikipedia:Pagina's die Phonos gebruiken</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Onbereikbare_externe_link" title="Categorie:Wikipedia:Onbereikbare externe link">Wikipedia:Onbereikbare externe link</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_tijdsaanduiding_sinds_april_2020" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds april 2020">Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds april 2020</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 17 nov 2024 om 20:00.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%27s-Hertogenbosch&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-gb8dk","wgBackendResponseTime":170,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.003","walltime":"1.476","ppvisitednodes":{"value":25293,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":106258,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":40984,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":26,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":77477,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1036.297 1 -total"," 56.12% 581.535 1 Sjabloon:Infobox_plaats_in_Nederland"," 55.49% 575.090 1 Sjabloon:Infobox_plaats_in_land"," 54.96% 569.532 1 Sjabloon:Infobox_plaats"," 13.31% 137.915 28 Sjabloon:Array_Nederland_woonplaatsen_kerngebieden_2023"," 9.49% 98.300 7 Sjabloon:Statistiek_woonplaats_Nederland_inwoners"," 8.19% 84.877 3 Sjabloon:Statistiek_woonplaats_Nederland_oppervlakten"," 6.94% 71.913 7 Sjabloon:Statistiek_kerngebieden_Nederland_inwoners_2023"," 6.92% 71.730 1 Sjabloon:Appendix"," 6.84% 70.926 4 Sjabloon:Statistiek_kerngebieden_Nederland_oppervlakten_2023"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.101","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":11703337,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7f98d9c94-wshjj","timestamp":"20241119144309","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"'s-Hertogenbosch","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/%27s-Hertogenbosch","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2766547","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2766547","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-06-23T09:43:59Z","dateModified":"2024-11-17T19:00:16Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/1a\/Beautiful_Gothic_Style_Cathedral_4.jpg","headline":"stad in de gelijknamige gemeente, hoofdstad van provincie Noord-Brabant, Nederland"}</script> </body> </html>