CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Quan hệ giữa tôn giáo và khoa học – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"332d1a95-eb6d-4838-b8a1-9f6aa9b56fd1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Quan_hệ_giữa_tôn_giáo_và_khoa_học","wgTitle":"Quan hệ giữa tôn giáo và khoa học","wgCurRevisionId":66741587,"wgRevisionId":66741587,"wgArticleId":19364031,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Lịch sử tôn giáo","Lịch sử khoa học","Triết học khoa học","Triết học tôn giáo","Tôn giáo và khoa học"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Quan_hệ_giữa_tôn_giáo_và_khoa_học","wgRelevantArticleId":19364031,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q316752","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher", "ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Quan hệ giữa tôn giáo và khoa học – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Quan_hệ_giữa_tôn_giáo_và_khoa_học rootpage-Quan_hệ_giữa_tôn_giáo_và_khoa_học skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Quan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Quan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Quan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Quan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Quan hệ giữa tôn giáo và khoa học</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 27 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-27" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">27 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%A9_%D8%A8%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85" title="العلاقة بين الدين والعلم – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="العلاقة بين الدين والعلم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Elm_v%C9%99_din" title="Elm və din – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Elm və din" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Hubungan_antara_agama_dan_ilmu_pengetahuan" title="Hubungan antara agama dan ilmu pengetahuan – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Hubungan antara agama dan ilmu pengetahuan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE_%E0%A6%93_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AE%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95" title="ধর্ম ও বিজ্ঞানের মধ্যকার সম্পর্ক – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ধর্ম ও বিজ্ঞানের মধ্যকার সম্পর্ক" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Relaci%C3%B3_entre_ci%C3%A8ncia_i_religi%C3%B3" title="Relació entre ciència i religió – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Relació entre ciència i religió" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Naturwissenschaft_und_Religion" title="Naturwissenschaft und Religion – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Naturwissenschaft und Religion" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%87%CE%AD%CF%83%CE%B7_%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B7%CF%82" title="Σχέση θρησκείας και επιστήμης – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Σχέση θρησκείας και επιστήμης" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Relationship_between_religion_and_science" title="Relationship between religion and science – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Relationship between religion and science" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Relaci%C3%B3n_entre_ciencia_y_religi%C3%B3n" title="Relación entre ciencia y religión – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Relación entre ciencia y religión" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Rilatoj_inter_scienco_kaj_religio" title="Rilatoj inter scienco kaj religio – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Rilatoj inter scienco kaj religio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رابطه علم و دین – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="رابطه علم و دین" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Relation_entre_science_et_religion" title="Relation entre science et religion – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Relation entre science et religion" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%BC%ED%95%99%EA%B3%BC_%EC%8B%A0%ED%95%99%EC%9D%98_%EA%B4%80%EA%B3%84" title="과학과 신학의 관계 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="과학과 신학의 관계" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Rapporto_fra_religione_e_scienza" title="Rapporto fra religione e scienza – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Rapporto fra religione e scienza" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%93%D7%AA_%D7%95%D7%9E%D7%93%D7%A2" title="דת ומדע – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="דת ומדע" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Религија и наука – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Религија и наука" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D9%87_%D8%A8%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85" title="العلاقه بين الدين و العلم – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="العلاقه بين الدين و العلم" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%97%E6%95%99%E3%81%A8%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="宗教と科学 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="宗教と科学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%88_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%86%DA%81_%D8%A7%DA%93%DB%8C%DA%A9%D9%87" title="د دین او علم ترمنځ اړیکه – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د دین او علم ترمنځ اړیکه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Rela%C3%A7%C3%A3o_entre_religi%C3%A3o_e_ci%C3%AAncia" title="Relação entre religião e ciência – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Relação entre religião e ciência" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Rela%C8%9Bia_dintre_religie_%C8%99i_%C8%99tiin%C8%9B%C4%83" title="Relația dintre religie și știință – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Relația dintre religie și știință" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B8_%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Религия и общество – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Религия и общество" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Odnos_religije_i_nauke" title="Odnos religije i nauke – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Odnos religije i nauke" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tieteen_ja_uskonnon_v%C3%A4linen_suhde" title="Tieteen ja uskonnon välinen suhde – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tieteen ja uskonnon välinen suhde" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/F%C3%B6rh%C3%A5llandet_mellan_vetenskap_och_religion" title="Förhållandet mellan vetenskap och religion – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Förhållandet mellan vetenskap och religion" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0_%D1%96_%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Наука і релігія – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Наука і релігія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%97%E6%95%99%E4%B8%8E%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="宗教与科学 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="宗教与科学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q316752#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Thảo luận về trang này (trang không tồn tại) [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&oldid=66741587" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&id=66741587&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FQuan_h%25E1%25BB%2587_gi%25E1%25BB%25AFa_t%25C3%25B4n_gi%25C3%25A1o_v%25C3%25A0_khoa_h%25E1%25BB%258Dc"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FQuan_h%25E1%25BB%2587_gi%25E1%25BB%25AFa_t%25C3%25B4n_gi%25C3%25A1o_v%25C3%25A0_khoa_h%25E1%25BB%258Dc"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Quan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Religion_and_science" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q316752" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><p><b>Quan hệ giữa tôn giáo và khoa học</b> là mối quan hệ lâu đời và phức tạp giữa tôn giáo và <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Khoa học">khoa học</a> trong lịch sử nhân loại. Các nhà sử học chuyên về khoa học và tôn giáo, triết gia, nhà thần học, nhà khoa học và những người khác từ các khu vực địa lý và văn hóa khác nhau đã giải quyết nhiều khía cạnh của mối quan hệ giữa tôn giáo và khoa học. Các câu hỏi quan trọng trong tranh luận này bao gồm: liệu tôn giáo và khoa học có tương thích hay không, liệu niềm tin tôn giáo có thể có lợi hoặc ức chế khoa học không. </p><p>Mặc dù thế giới cổ đại và trung cổ không có khái niệm giống với cách hiểu hiện đại về "khoa học" hay "tôn giáo",<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> một số yếu tố của các ý tưởng hiện đại về chủ đề này tái diễn trong suốt lịch sử. Các cụm từ có cấu trúc cặp "tôn giáo và khoa học" và "khoa học và tôn giáo" lần đầu tiên xuất hiện trong văn học vào thế kỷ 19.<sup id="cite_ref-Roberts_Jon_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Roberts_Jon-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Điều này trùng hợp với việc tinh chỉnh "khoa học" (từ ngành "<a href="/wiki/Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Triết học tự nhiên">triết học tự nhiên</a>") và "<a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Tôn giáo">tôn giáo</a>" như những khái niệm khác biệt trong vài thế kỷ trước, một phần do sự <a href="/wiki/Chuy%C3%AAn_nghi%E1%BB%87p_h%C3%B3a" title="Chuyên nghiệp hóa">chuyên nghiệp</a> hóa của khoa học, <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_Kh%C3%A1ng_ngh%E1%BB%8B" class="mw-redirect" title="Cải cách Kháng nghị">Cải cách Tin lành</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_d%C3%A2n_h%C3%B3a" title="Thực dân hóa">thuộc địa</a> và <a href="/wiki/To%C3%A0n_c%E1%BA%A7u_h%C3%B3a" title="Toàn cầu hóa">toàn cầu hóa</a>.<sup id="cite_ref-Harrison_Territories_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Harrison_Territories-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Before_Religion_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Before_Religion-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Cahan_Natural_Philosophy_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cahan_Natural_Philosophy-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kể từ đó, mối quan hệ giữa khoa học và tôn giáo đã được đặc trưng theo các khía cạnh 'xung đột', 'hòa hợp', 'phức tạp' và 'độc lập lẫn nhau', v.v.... </p><p>Cả khoa học và tôn giáo đều có những yếu tố xã hội và văn hóa phức tạp, khác nhau giữa các nền văn hóa và thay đổi theo thời gian.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hầu hết các đổi mới khoa học (và kỹ thuật) trước <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Cách mạng khoa học">cuộc cách mạng khoa học</a> đã đạt được bởi các xã hội được tổ chức bởi các truyền thống tôn giáo. Các học giả pagan cổ đại, Hồi giáo và Kitô giáo tiên phong các yếu tố riêng lẻ của <a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_ph%C3%A1p_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Phương pháp khoa học">phương pháp khoa học</a>. <a href="/wiki/Roger_Bacon" title="Roger Bacon">Roger Bacon</a>, thường được ghi nhận là chính thức hóa phương pháp khoa học, là một tu sĩ dòng Phanxicô.<sup id="cite_ref-First_Scientist,_Clegg_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-First_Scientist,_Clegg-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Nho_gi%C3%A1o" title="Nho giáo">Tư tưởng Nho giáo</a>, dù về bản chất là tôn giáo hay không tôn giáo, đã giữ những quan điểm khác nhau về khoa học theo thời gian. Nhiều <a href="/wiki/Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o" title="Phật giáo">tín đồ Phật giáo</a> thế kỷ 21 coi khoa học là bổ sung cho niềm tin của họ. Trong khi sự phân loại thế giới vật chất của <a href="/w/index.php?title=Mah%C4%81bh%C5%ABta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mahābhūta (trang không tồn tại)">người Ấn Độ</a> và <a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Hy Lạp cổ đại">Hy Lạp cổ đại</a> chia thành <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%91_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n" title="Nguyên tố cổ điển">không khí, đất, lửa và nước</a> mang tính siêu hình hơn, và các nhân vật như <a href="/wiki/Anaxagoras" title="Anaxagoras">Anaxagoras đã</a> đặt câu hỏi về những quan điểm phổ biến nhất về các vị thần Hy Lạp, <a href="/w/index.php?title=Khoa_h%E1%BB%8Dc_trong_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o_th%E1%BB%9Di_Trung_C%E1%BB%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khoa học trong thế giới Hồi giáo thời Trung Cổ (trang không tồn tại)">các học giả Trung Đông</a> thời trung cổ phân loại vật chất theo kinh nghiệm.<sup id="cite_ref-Jim_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jim-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các sự kiện ở châu Âu như <a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_Galileo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ Galileo (trang không tồn tại)">vụ Galileo</a> đầu thế kỷ 17, gắn liền với cuộc cách mạng khoa học và <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_Khai_s%C3%A1ng" class="mw-redirect" title="Thời kỳ Khai sáng">Thời đại khai sáng</a>, khiến các học giả như <a href="/wiki/John_William_Draper" title="John William Draper">John William Draper</a> đưa ra định đề (<abbr title="khoảng">k.</abbr><span style="white-space:nowrap;"> 1874</span>) một luận thuyết xung đột, cho rằng tôn giáo và khoa học đã xung đột về phương pháp, dữ kiện và chính trị trong suốt chiều dài lịch sử. Một số nhà khoa học đương đại (như <a href="/wiki/Richard_Dawkins" title="Richard Dawkins">Richard Dawkins</a>, <a href="/w/index.php?title=Lawrence_M._Krauss&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lawrence M. Krauss (trang không tồn tại)">Lawrence Krauss</a>, <a href="/w/index.php?title=Peter_Atkins&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Atkins (trang không tồn tại)">Peter Atkins</a> và <a href="/w/index.php?title=Donald_Prothero&action=edit&redlink=1" class="new" title="Donald Prothero (trang không tồn tại)">Donald Prothero</a>) đã ủng hộ luận thuyết này. Tuy nhiên, luận thuyết xung đột đã mất đi sự ủng hộ của hầu hết các nhà sử học khoa học đương đại.<sup id="cite_ref-Russel,_C.A._2002_7_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Russel,_C.A._2002_7-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Shapin1996_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Shapin1996-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Brooke1991_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brooke1991-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nhiều nhà khoa học, triết gia và nhà thần học trong suốt lịch sử, như <a href="/w/index.php?title=Francisco_J._Ayala&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francisco J. Ayala (trang không tồn tại)">Francisco Ayala</a>, <a href="/w/index.php?title=Kenneth_R._Miller&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kenneth R. Miller (trang không tồn tại)">Kenneth R. Miller</a> và <a href="/wiki/Francis_Collins" title="Francis Collins">Francis Collins</a>, đã thấy có sự tương thích hoặc phụ thuộc lẫn nhau giữa tôn giáo và khoa học. Nhà sinh vật học <a href="/w/index.php?title=Stephen_Jay_Gould&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephen Jay Gould (trang không tồn tại)">Stephen Jay Gould</a>, các nhà khoa học khác, và một số nhà thần học đương thời coi tôn giáo và khoa học là các <a href="/w/index.php?title=L%C4%A9nh_v%E1%BB%B1c_kh%C3%B4ng_ch%E1%BB%93ng_ch%C3%A9o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lĩnh vực không chồng chéo (trang không tồn tại)">lĩnh vực không chồng chéo</a>, chúng góp phần giải quyết các dạng kiến thức và khía cạnh riêng biệt của cuộc sống. Một số nhà thần học hoặc nhà sử học khoa học, bao gồm <a href="/w/index.php?title=John_Lennox&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Lennox (trang không tồn tại)">John Lennox</a>, <a href="/w/index.php?title=Thomas_Berry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Berry (trang không tồn tại)">Thomas Berry</a>, <a href="/w/index.php?title=Brian_Swimme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brian Swimme (trang không tồn tại)">Brian Swimme</a> và <a href="/w/index.php?title=Ken_Wilber&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ken Wilber (trang không tồn tại)">Ken Wilber</a> đề xuất một mối liên hệ giữa khoa học và tôn giáo, trong khi những người khác như <a href="/w/index.php?title=Ian_Barbour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ian Barbour (trang không tồn tại)">Ian Barbour</a> tin rằng thậm chí còn có sự tương đồng giữa chúng. </p><p>Sự chấp nhận của công chúng đối với <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_th%E1%BA%ADt" title="Sự thật">các sự kiện khoa học</a> đôi khi có thể bị ảnh hưởng bởi niềm tin tôn giáo như ở <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>, nơi một số từ chối khái niệm tiến hóa bằng <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Chọn lọc tự nhiên">chọn lọc tự nhiên</a>, đặc biệt là liên quan đến con người. Tuy nhiên, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_H%C3%A0n_l%C3%A2m_Khoa_h%E1%BB%8Dc_Qu%E1%BB%91c_gia_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ">Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia</a> Hoa Kỳ đã viết rằng "bằng chứng cho sự tiến hóa có thể hoàn toàn tương thích với đức tin tôn giáo",<sup id="cite_ref-nas_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-nas-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và quan điểm này được nhiều hệ phái tôn giáo ủng hộ.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFHarrison2015" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Peter_Harrison_(historian)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Harrison (historian) (trang không tồn tại)">Harrison, Peter</a> (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=WLvnBgAAQBAJ"><i>The Territories of Science and Religion</i></a>. Chicago: University of Chicago Press. tr. 3. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780226184517" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780226184517"><bdi>9780226184517</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2019</span>. <q>So familiar are the concepts 'science' and 'religion,' and so central to Western culture have been the activities and achievements that are usually labeled 'religious' and 'scientific,' that it is natural to assume that they have been enduring features of the cultural landscape of the West. But this view is mistaken. [...] 'science' and 'religion' are concepts of relatively recent coinage [...].</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Territories+of+Science+and+Religion&rft.place=Chicago&rft.pages=3&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2015&rft.isbn=9780226184517&rft.aulast=Harrison&rft.aufirst=Peter&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DWLvnBgAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Roberts_Jon-2"><b><a href="#cite_ref-Roberts_Jon_2-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRoberts2011" class="citation book cs1">Roberts, Jon (2011). “10. Science and Religion”. Trong Shank, MIchael; Numbers, Ronald; Harrison, Peter (biên tập). <i>Wrestling with Nature: From Omens to Science</i>. Chicago: University of Chicago Press. tr. 254, 258, 259, 260. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0226317830" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0226317830"><bdi>978-0226317830</bdi></a>. <q>Indeed, prior to about the middle of the nineteenth century, the trope "science and religion" was virtually nonexistent.".."In fact, the late nineteenth and early twentieth centuries witnessed the creation of what one commentator called "whole libraries" devoted to reconciling religion and science. That estimate is confirmed by the data contained in figures 10.1 and 10.2, which reveal that what started as a trickle of books and articles addressing "science and religion" before 1850 became a torrent in the 1870s." (see Fig. 10.1 and 10.2)</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=10.+Science+and+Religion&rft.btitle=Wrestling+with+Nature%3A+From+Omens+to+Science&rft.place=Chicago&rft.pages=254%2C+258%2C+259%2C+260&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2011&rft.isbn=978-0226317830&rft.aulast=Roberts&rft.aufirst=Jon&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHarrison2015" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Peter_Harrison_(historian)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Harrison (historian) (trang không tồn tại)">Harrison, Peter</a> (2015). <i>The Territories of Science and Religion</i>. Chicago: University of Chicago Press. tr. 171. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780226184517" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780226184517"><bdi>9780226184517</bdi></a>. <q>When did people first begin to speak about science and religion, using that precise terminology? As should now be apparent, this could not have been before the nineteenth century. When we consult written works for actual occurrences of the conjunction "science and religion" or "religion and science" in English publications, that is exactly what we discover (see figure 14).</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Territories+of+Science+and+Religion&rft.place=Chicago&rft.pages=171&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2015&rft.isbn=9780226184517&rft.aulast=Harrison&rft.aufirst=Peter&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Harrison_Territories-4"><b><a href="#cite_ref-Harrison_Territories_4-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHarrison2015" class="citation book cs1">Harrison, Peter (2015). <i>The Territories of Science and Religion</i>. University of Chicago Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-226-18448-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-226-18448-7"><bdi>978-0-226-18448-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Territories+of+Science+and+Religion&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2015&rft.isbn=978-0-226-18448-7&rft.aulast=Harrison&rft.aufirst=Peter&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Before_Religion-5"><b><a href="#cite_ref-Before_Religion_5-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNongbri2013" class="citation book cs1">Nongbri, Brent (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/beforereligionhi0000nong"><i>Before Religion: A History of a Modern Concept</i></a>. Yale University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-300-15416-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-300-15416-0"><bdi>978-0-300-15416-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Before+Religion%3A+A+History+of+a+Modern+Concept&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=2013&rft.isbn=978-0-300-15416-0&rft.aulast=Nongbri&rft.aufirst=Brent&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbeforereligionhi0000nong&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Cahan_Natural_Philosophy-6"><b><a href="#cite_ref-Cahan_Natural_Philosophy_6-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCahan2003" class="citation book cs1">Cahan, David biên tập (2003). <i>From Natural Philosophy to the Sciences: Writing the History of Nineteenth-Century Science</i>. Chicago: University of Chicago Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-226-08928-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-226-08928-7"><bdi>978-0-226-08928-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=From+Natural+Philosophy+to+the+Sciences%3A+Writing+the+History+of+Nineteenth-Century+Science&rft.place=Chicago&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-226-08928-7&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStenmark2004" class="citation book cs1">Stenmark, Mikael (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/howtorelatescien0000sten"><i>How to Relate Science and Religion: A Multidimensional Model</i></a>. Grand Rapids, Mich.: W.B. Eerdmans Pub. Co. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/howtorelatescien0000sten/page/45">45</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8028-2823-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8028-2823-1"><bdi>978-0-8028-2823-1</bdi></a>. <q>Recognizing that science and religion are essentially social practices always performed by people living in certain cultural and historical situations should alert us to the fact that religion and science change over time.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=How+to+Relate+Science+and+Religion%3A+A+Multidimensional+Model&rft.place=Grand+Rapids%2C+Mich.&rft.pages=45&rft.pub=W.B.+Eerdmans+Pub.+Co.&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-8028-2823-1&rft.aulast=Stenmark&rft.aufirst=Mikael&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhowtorelatescien0000sten&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRoberts2011" class="citation book cs1">Roberts, Jon (2011). “10. Science and Religion”. Trong Shank, Michael; Numbers, Ronald; Harrison, Peter (biên tập). <i>Wrestling with Nature: From Omens to Science</i>. Chicago: University of Chicago Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0226317830" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0226317830"><bdi>978-0226317830</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=10.+Science+and+Religion&rft.btitle=Wrestling+with+Nature%3A+From+Omens+to+Science&rft.place=Chicago&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2011&rft.isbn=978-0226317830&rft.aulast=Roberts&rft.aufirst=Jon&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLindberg2007" class="citation book cs1">Lindberg, David C. (2007). “1. Science Before the Greeks (On changes in science here)”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/beginningsofwest0000lind_d9a5"><i>The Beginnings of Western Science: The European Scientific Tradition in Philosophical, Religious, and Institutional Context, Prehistory to A.D. 1450</i></a> (ấn bản thứ 2). Chicago: University of Chicago Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/beginningsofwest0000lind_d9a5/page/2">2</a>–3. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0226482057" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0226482057"><bdi>978-0226482057</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=1.+Science+Before+the+Greeks+%28On+changes+in+science+here%29&rft.btitle=The+Beginnings+of+Western+Science%3A+The+European+Scientific+Tradition+in+Philosophical%2C+Religious%2C+and+Institutional+Context%2C+Prehistory+to+A.D.+1450&rft.place=Chicago&rft.pages=2-3&rft.edition=2nd&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2007&rft.isbn=978-0226482057&rft.aulast=Lindberg&rft.aufirst=David+C.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbeginningsofwest0000lind_d9a5&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-First_Scientist,_Clegg-10"><b><a href="#cite_ref-First_Scientist,_Clegg_10-0">^</a></b> <span class="reference-text">Clegg, Brian. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/First-Scientist-Life-Roger-Bacon/dp/0786713585/ref=sr_1_1?s=books&ie=UTF8&qid=1372950566&sr=1-1&keywords=Roger+Bacon">"The First Scientist: A Life of Roger Bacon"</a>. Carroll and Graf Publishers, NY, 2003</span> </li> <li id="cite_note-Jim-11"><b><a href="#cite_ref-Jim_11-0">^</a></b> <span class="reference-text"><i><a href="/w/index.php?title=Science_and_Islam_(documentary)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Science and Islam (documentary) (trang không tồn tại)">Science and Islam</a></i>, <a href="/w/index.php?title=Jim_Al-Khalili&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jim Al-Khalili (trang không tồn tại)">Jim Al-Khalili</a>. <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a>, 2009</span> </li> <li id="cite_note-Russel,_C.A._2002_7-12"><b><a href="#cite_ref-Russel,_C.A._2002_7_12-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRussel,_C.A.2002" class="citation book cs1">Russel, C.A. (2002). Ferngren, G.B. (biên tập). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7"><i>Science & Religion: A Historical Introduction</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Johns_Hopkins_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johns Hopkins University Press (trang không tồn tại)">Johns Hopkins University Press</a>. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7/page/7">7</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8018-7038-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8018-7038-5"><bdi>978-0-8018-7038-5</bdi></a>. <q>The conflict thesis, at least in its simple form, is now widely perceived as a wholly inadequate intellectual framework within which to construct a sensible and realistic historiography of Western science.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science+%26+Religion%3A+A+Historical+Introduction&rft.pages=7&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-8018-7038-5&rft.au=Russel%2C+C.A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencereligionh0000unse_p3x7&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Shapin1996-13"><b><a href="#cite_ref-Shapin1996_13-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFShapin,_S.1996" class="citation book cs1">Shapin, S. (1996). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/scientificrevolu00shap_0"><i>The Scientific Revolution</i></a></span>. <a href="/wiki/University_of_Chicago_Press" class="mw-redirect" title="University of Chicago Press">University of Chicago Press</a>. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/scientificrevolu00shap_0/page/195">195</a>. <q>In the late Victorian period it was common to write about the 'warfare between science and religion' and to presume that the two bodies of culture must always have been in conflict. However, it is a very long time since these attitudes have been held by historians of science.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Scientific+Revolution&rft.pages=195&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=1996&rft.au=Shapin%2C+S.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fscientificrevolu00shap_0&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Brooke1991-14"><b><a href="#cite_ref-Brooke1991_14-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBrooke,_J._H.1991" class="citation book cs1">Brooke, J. H. (1991). <i>Science and Religion: Some Historical Perspectives</i>. <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" class="mw-redirect" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a>. tr. 42. <q>In its traditional forms, the conflict thesis has been largely discredited.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science+and+Religion%3A+Some+Historical+Perspectives&rft.pages=42&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1991&rft.au=Brooke%2C+J.+H.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-nas-15"><b><a href="#cite_ref-nas_15-0">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNational_Academy_of_Sciences_and_Institute_of_Medicine_of_the_National_Academies2008" class="citation book cs1">National Academy of Sciences and Institute of Medicine of the National Academies (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nap.edu/catalog/11876.html"><i>Science, Evolution and Creationism</i></a>. <i>Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</i>. <b>105</b>. National Academy of Sciences. tr. 3–4. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.17226%2F11876">10.17226/11876</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-309-10586-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-309-10586-6"><bdi>978-0-309-10586-6</bdi></a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2224205">2224205</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18178613">18178613</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science%2C+Evolution+and+Creationism&rft.pages=3-4&rft.pub=National+Academy+of+Sciences&rft.date=2008&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2224205%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F18178613&rft_id=info%3Adoi%2F10.17226%2F11876&rft.isbn=978-0-309-10586-6&rft.au=National+Academy+of+Sciences+and+Institute+of+Medicine+of+the+National+Academies&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nap.edu%2Fcatalog%2F11876.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNational_Academy_of_Sciences_and_Institute_of_Medicine_of_the_National_Academies2008" class="citation book cs1">National Academy of Sciences and Institute of Medicine of the National Academies (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nap.edu/catalog/11876.html"><i>Science, Evolution and Creationism</i></a>. National Academy of Sciences. tr. 13. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.17226%2F11876">10.17226/11876</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-309-10586-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-309-10586-6"><bdi>978-0-309-10586-6</bdi></a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2224205">2224205</a></span>. <q>Many religious denominations and individual religious leaders have issued statements acknowledging the occurrence of evolution and pointing out that evolution and faith do not conflict.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science%2C+Evolution+and+Creationism&rft.pages=13&rft.pub=National+Academy+of+Sciences&rft.date=2008&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2224205%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Adoi%2F10.17226%2F11876&rft.isbn=978-0-309-10586-6&rft.au=National+Academy+of+Sciences+and+Institute+of+Medicine+of+the+National+Academies&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nap.edu%2Fcatalog%2F11876.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AQuan+h%E1%BB%87+gi%E1%BB%AFa+t%C3%B4n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+khoa+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Quan_hệ_giữa_tôn_giáo_và_khoa_học&oldid=66741587">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Quan_hệ_giữa_tôn_giáo_và_khoa_học&oldid=66741587</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_t%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Lịch sử tôn giáo">Lịch sử tôn giáo</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Lịch sử khoa học">Lịch sử khoa học</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Triết học khoa học">Triết học khoa học</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_t%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Triết học tôn giáo">Triết học tôn giáo</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:T%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Tôn giáo và khoa học">Tôn giáo và khoa học</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 6 tháng 11 năm 2021, 17:15.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-d7pw2","wgBackendResponseTime":123,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.213","walltime":"0.241","ppvisitednodes":{"value":745,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":32651,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":50,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":52311,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 203.999 1 -total"," 86.47% 176.395 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 71.07% 144.982 14 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 12.02% 24.522 1 Bản_mẫu:Circa"," 8.65% 17.641 1 Bản_mẫu:Abbr"," 1.18% 2.409 1 Bản_mẫu:Column-width"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.122","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3502596,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7d9797f5d-7jn4h","timestamp":"20241119233332","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Quan h\u1ec7 gi\u1eefa t\u00f4n gi\u00e1o v\u00e0 khoa h\u1ecdc","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Quan_h%E1%BB%87_gi%E1%BB%AFa_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q316752","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q316752","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2020-06-17T12:41:52Z","dateModified":"2021-11-06T17:15:56Z"}</script> </body> </html>