CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Máy bay – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"bda93890-03e0-478b-82b2-69f4af144661","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Máy_bay","wgTitle":"Máy bay","wgCurRevisionId":72179854,"wgRevisionId":72179854,"wgArticleId":13570,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1: không rõ lịch Julius–Gregorius","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Bài cơ bản","Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Máy bay","Hàng không","Khí cụ bay","Vận tải","Phương tiện giao thông","Profile khí động lực học","Lực nâng máy bay","Hình dạng máy bay","Phát minh của Hoa Kỳ"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Máy_bay","wgRelevantArticleId":13570,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q197","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.19"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg/1200px-Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="675"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg/800px-Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="450"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg/640px-Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="360"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Máy bay – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1y_bay"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1y_bay"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Máy_bay rootpage-Máy_bay skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Trình đơn chính" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t"><span>Trang đặc biệt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=M%C3%A1y+bay" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=M%C3%A1y+bay" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=M%C3%A1y+bay" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=M%C3%A1y+bay" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Nguyên_lý_hoạt_động_và_điều_khiển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Nguyên_lý_hoạt_động_và_điều_khiển"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Nguyên lý hoạt động và điều khiển</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Nguyên_lý_hoạt_động_và_điều_khiển-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Nguyên lý hoạt động và điều khiển</span> </button> <ul id="toc-Nguyên_lý_hoạt_động_và_điều_khiển-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lực_nâng_khí_động_lực_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lực_nâng_khí_động_lực_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Lực nâng khí động lực học</span> </div> </a> <ul id="toc-Lực_nâng_khí_động_lực_học-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Đối_với_trực_thăng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Đối_với_trực_thăng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.1</span> <span>Đối với trực thăng</span> </div> </a> <ul id="toc-Đối_với_trực_thăng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử_phát_triển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử_phát_triển"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Lịch sử phát triển</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Lịch_sử_phát_triển-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Lịch sử phát triển</span> </button> <ul id="toc-Lịch_sử_phát_triển-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Trước_thế_kỷ_19" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trước_thế_kỷ_19"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Trước thế kỷ 19</span> </div> </a> <ul id="toc-Trước_thế_kỷ_19-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thế_kỷ_19" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thế_kỷ_19"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Thế kỷ 19</span> </div> </a> <ul id="toc-Thế_kỷ_19-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thế_kỷ_20" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thế_kỷ_20"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Thế kỷ 20</span> </div> </a> <ul id="toc-Thế_kỷ_20-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Trước_thế_chiến_thứ_nhất" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Trước_thế_chiến_thứ_nhất"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.1</span> <span>Trước thế chiến thứ nhất</span> </div> </a> <ul id="toc-Trước_thế_chiến_thứ_nhất-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chiến_tranh_thế_giới_thứ_nhất" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Chiến_tranh_thế_giới_thứ_nhất"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.2</span> <span>Chiến tranh thế giới thứ nhất</span> </div> </a> <ul id="toc-Chiến_tranh_thế_giới_thứ_nhất-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Những_năm_1920_đến_cuối_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Những_năm_1920_đến_cuối_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.3</span> <span>Những năm 1920 đến cuối Chiến tranh thế giới thứ hai</span> </div> </a> <ul id="toc-Những_năm_1920_đến_cuối_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sau_đại_chiến_II,_chiến_tranh_lạnh_và_hiện_nay" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sau_đại_chiến_II,_chiến_tranh_lạnh_và_hiện_nay"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.4</span> <span>Sau đại chiến II, chiến tranh lạnh và hiện nay</span> </div> </a> <ul id="toc-Sau_đại_chiến_II,_chiến_tranh_lạnh_và_hiện_nay-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Động_cơ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Động_cơ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.4.1</span> <span>Động cơ</span> </div> </a> <ul id="toc-Động_cơ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cấu_trúc_máy_bay" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Cấu_trúc_máy_bay"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.4.2</span> <span>Cấu trúc máy bay</span> </div> </a> <ul id="toc-Cấu_trúc_máy_bay-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_công_năng_đặc_dụng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_công_năng_đặc_dụng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.4.3</span> <span>Các công năng đặc dụng</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_công_năng_đặc_dụng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Công_nghệ_cao" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Công_nghệ_cao"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.4.4</span> <span>Công nghệ cao</span> </div> </a> <ul id="toc-Công_nghệ_cao-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Phát_triển_trực_thăng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Phát_triển_trực_thăng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.4.5</span> <span>Phát triển trực thăng</span> </div> </a> <ul id="toc-Phát_triển_trực_thăng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tương_lai_phát_triển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tương_lai_phát_triển"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Tương lai phát triển</span> </div> </a> <ul id="toc-Tương_lai_phát_triển-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Phân_loại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_loại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Phân loại</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Phân_loại-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Phân loại</span> </button> <ul id="toc-Phân_loại-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Theo_hình_thức_cánh_nâng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theo_hình_thức_cánh_nâng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Theo hình thức cánh nâng</span> </div> </a> <ul id="toc-Theo_hình_thức_cánh_nâng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theo_chức_năng_sử_dụng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theo_chức_năng_sử_dụng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Theo chức năng sử dụng</span> </div> </a> <ul id="toc-Theo_chức_năng_sử_dụng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theo_trọng_lượng_cất_cánh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theo_trọng_lượng_cất_cánh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Theo trọng lượng cất cánh</span> </div> </a> <ul id="toc-Theo_trọng_lượng_cất_cánh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theo_thể_loại_và_số_lượng_động_cơ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theo_thể_loại_và_số_lượng_động_cơ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Theo thể loại và số lượng động cơ</span> </div> </a> <ul id="toc-Theo_thể_loại_và_số_lượng_động_cơ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theo_sơ_đồ_cấu_trúc" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theo_sơ_đồ_cấu_trúc"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Theo sơ đồ cấu trúc</span> </div> </a> <ul id="toc-Theo_sơ_đồ_cấu_trúc-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theo_tốc_độ_bay" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theo_tốc_độ_bay"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Theo tốc độ bay</span> </div> </a> <ul id="toc-Theo_tốc_độ_bay-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theo_chế_độ_hạ_cánh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theo_chế_độ_hạ_cánh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7</span> <span>Theo chế độ hạ cánh</span> </div> </a> <ul id="toc-Theo_chế_độ_hạ_cánh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Theo_cơ_chế_tạo_lực_đẩy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Theo_cơ_chế_tạo_lực_đẩy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8</span> <span>Theo cơ chế tạo lực đẩy</span> </div> </a> <ul id="toc-Theo_cơ_chế_tạo_lực_đẩy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tham_khảo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tham khảo</span> </button> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tài_liệu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tài_liệu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Tài liệu</span> </div> </a> <ul id="toc-Tài_liệu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mục lục" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Máy bay</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 181 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-181" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">181 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%85%D1%8C%D0%BB%D1%8A%D0%B0%D1%82" title="Къухьлъат – Tiếng Adyghe" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Къухьлъат" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="Tiếng Adyghe" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Vliegtuig" title="Vliegtuig – Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" lang="af" hreflang="af" data-title="Vliegtuig" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%8D%E1%88%AE%E1%8D%95%E1%88%8B%E1%8A%95" title="አውሮፕላን – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="አውሮፕላን" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9" title="طائرة – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="طائرة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Avi%C3%B3n" title="Avión – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Avión" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%9B%DC%9D%DC%A3%DC%AC%DC%90" title="ܛܝܣܬܐ – Tiếng Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܛܝܣܬܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Tiếng Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%95%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%82" title="Օդանաւ – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Օդանաւ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%89%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%9C" title="উৰাজাহাজ – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="উৰাজাহাজ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Avi%C3%B3n" title="Avión – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Avión" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Avi%C3%B5" title="Aviõ – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Aviõ" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Awyuna" title="Awyuna – Tiếng Aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Awyuna" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="Tiếng Aymara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/T%C9%99yyar%C9%99" title="Təyyarə – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Təyyarə" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%86%D8%A7%D9%82" title="اوچاق – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اوچاق" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pesawat_terbang" title="Pesawat terbang – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Pesawat terbang" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kapal_terbang" title="Kapal terbang – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kapal terbang" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Kapal_terbang" title="Kapal terbang – Tiếng Bali" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Kapal terbang" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Tiếng Bali" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%A1%E0%A6%BC%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%9C" title="উড়োজাহাজ – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="উড়োজাহাজ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Kapal_tarabang" title="Kapal tarabang – Tiếng Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Kapal tarabang" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Tiếng Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hui-h%C3%AAng-ki" title="Hui-hêng-ki – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hui-hêng-ki" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%91%D1%82" title="Самолёт – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Самолёт" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%91%D1%82" title="Самалёт – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Самалёт" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%91%D1%82" title="Самалёт – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Самалёт" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%88_%E0%A4%9C%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9C" title="हवाई जहाज – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="हवाई जहाज" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Eroplano" title="Eroplano – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Eroplano" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%82%E0%BD%93%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BE%B2%E0%BD%B4" title="གནམ་གྲུ – Tiếng Tây Tạng" lang="bo" hreflang="bo" data-title="གནམ་གྲུ" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tiếng Tây Tạng" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Avion" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Nijerez" title="Nijerez – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Nijerez" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%82" title="Самолет – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Самолет" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Avi%C3%B3" title="Avió – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Avió" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Яраплан – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Яраплан" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Letoun" title="Letoun – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Letoun" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Ndege" title="Ndege – Tiếng Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Ndege" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Tiếng Shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Avi%C3%B2" title="Aviò – Tiếng Corsica" lang="co" hreflang="co" data-title="Aviò" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Tiếng Corsica" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Eroplen" title="Eroplen – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Eroplen" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Matuuka_yi%C9%A3irigu" title="Matuuka yiɣirigu – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Matuuka yiɣirigu" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Flyvemaskine" title="Flyvemaskine – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Flyvemaskine" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Flugzeug" title="Flugzeug – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Flugzeug" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Chid%C3%AD_naat%CA%BCa%CA%BC%C3%AD" title="Chidí naatʼaʼí – Tiếng Navajo" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Chidí naatʼaʼí" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="Tiếng Navajo" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Lennuk" title="Lennuk – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Lennuk" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B5%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BB%CE%AC%CE%BD%CE%BF" title="Αεροπλάνο – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Αεροπλάνο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Airplane" title="Airplane – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Airplane" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Avi%C3%B3n" title="Avión – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Avión" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Aeroplano" title="Aeroplano – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Aeroplano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Avi%C3%B3n" title="Avión – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Avión" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hegazkin" title="Hegazkin – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hegazkin" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7" title="هواپیما – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="هواپیما" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Flogfar" title="Flogfar – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Flogfar" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Avion" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Fleant%C3%BAch" title="Fleantúch – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Fleantúch" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Eitle%C3%A1n" title="Eitleán – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Eitleán" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Etlan" title="Etlan – Tiếng Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Etlan" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Tiếng Manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Va%27alele" title="Va'alele – Tiếng Samoa" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Va'alele" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="Tiếng Samoa" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Avi%C3%B3n_(medio_de_transporte)" title="Avión (medio de transporte) – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Avión (medio de transporte)" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E9%A3%9B%E8%A1%8C%E5%99%A8" title="飛行器 – Tiếng Cám" lang="gan" hreflang="gan" data-title="飛行器" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Tiếng Cám" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Ndege" title="Ndege – Tiếng Kikuyu" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Ndege" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="Tiếng Kikuyu" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%84%DB%8A%D9%86" title="بالۊن – Tiếng Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="بالۊن" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Tiếng Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/F%C3%AE-k%C3%AE" title="Fî-kî – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Fî-kî" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B9%84%ED%96%89%EA%B8%B0" title="비행기 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="비행기" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Jirgin_sama" title="Jirgin sama – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Jirgin sama" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%A9%D5%AB%D5%BC" title="Ինքնաթիռ – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ինքնաթիռ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%88_%E0%A4%9C%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9C" title="हवाई जहाज – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="हवाई जहाज" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Avion" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Aeroplano" title="Aeroplano – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Aeroplano" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Aeroplano" title="Aeroplano – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Aeroplano" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Avion" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%91%8E%E1%96%95%E1%92%A5%E1%93%B2%E1%96%85" title="ᑎᖕᒥᓲᖅ – Tiếng Inuktitut" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᑎᖕᒥᓲᖅ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="Tiếng Inuktitut" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Ti%C5%8B%C5%8Bun" title="Tiŋŋun – Tiếng Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Tiŋŋun" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Tiếng Inupiaq" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%C3%A6%D0%B4%D1%82%C3%A6%D1%85%C3%A6%D0%B3" title="Хæдтæхæг – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Хæдтæхæг" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Inqabakundiza" title="Inqabakundiza – Tiếng Zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Inqabakundiza" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="Tiếng Zulu" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Flugv%C3%A9l" title="Flugvél – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Flugvél" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Aeroplano" title="Aeroplano – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Aeroplano" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%98%D7%95%D7%A1" title="מטוס – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="מטוס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%90s%C9%94daa_l%C9%94%C9%94%C9%96%C9%A9y%C9%9B" title="Ɛsɔdaa lɔɔɖɩyɛ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɛsɔdaa lɔɔɖɩyɛ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%A8" title="ವಿಮಾನ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ವಿಮಾನ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%9B%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98" title="თვითმფრინავი – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="თვითმფრინავი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D9%8E%D9%88%D9%B2%DB%8C%DB%8C_%D8%AC%D9%8E%DB%81%D8%A7%D8%B2%D9%95" title="ہَوٲیی جَہازٕ – Tiếng Kashmir" lang="ks" hreflang="ks" data-title="ہَوٲیی جَہازٕ" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="Tiếng Kashmir" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Fliger" title="Fliger – Tiếng Kashubia" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Fliger" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Tiếng Kashubia" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%B0%D1%88%D0%B0%D2%9B" title="Ұшақ – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ұшақ" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ndege_(uanahewa)" title="Ndege (uanahewa) – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ndege (uanahewa)" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Nd%C3%A8ke" title="Ndèke – Tiếng Kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Ndèke" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="Tiếng Kongo" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Avyon" title="Avyon – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Avyon" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Balafir" title="Balafir – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Balafir" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%82" title="Самолет – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Самолет" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%8D%E0%BA%BB%E0%BA%99" title="ຍົນ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຍົນ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/A%C3%ABroplanum" title="Aëroplanum – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Aëroplanum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Lidma%C5%A1%C4%ABna" title="Lidmašīna – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Lidmašīna" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Fliger" title="Fliger – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Fliger" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/L%C4%97ktuvas" title="Lėktuvas – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Lėktuvas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Vleegmesjieng" title="Vleegmesjieng – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Vleegmesjieng" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Mp%C9%9B%CC%81p%C9%94" title="Mpɛ́pɔ – Tiếng Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Mpɛ́pɔ" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Tiếng Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Avion" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Reoplan" title="Reoplan – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Reoplan" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BCl%C5%91g%C3%A9p" title="Repülőgép – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Repülőgép" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Авион – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Авион" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fiaramanidina" title="Fiaramanidina – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fiaramanidina" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="വിമാനം – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വിമാനം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="विमान – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="विमान" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AF%E1%83%98" title="ფურინჯი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ფურინჯი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D9%83%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="ايركرافت – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ايركرافت" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86" title="بالون – Tiếng Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="بالون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Tiếng Mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/H%C4%AD-g%C4%AD" title="Hĭ-gĭ – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Hĭ-gĭ" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%81%D1%8D%D1%85_%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D1%86" title="Нисэх онгоц – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Нисэх онгоц" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Tepoztototl" title="Tepoztototl – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Tepoztototl" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Vliegtuig" title="Vliegtuig – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Vliegtuig" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Vliegtuug" title="Vliegtuug – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Vliegtuug" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%88%E0%A4%9C%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9C" title="हवाईजहाज – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="हवाईजहाज" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%A3%9B%E8%A1%8C%E6%A9%9F" title="飛行機 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="飛行機" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Arioplano" title="Arioplano – Tiếng Napoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Arioplano" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Tiếng Napoli" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D3%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="ХӀаваан кема – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="ХӀаваан кема" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Fly" title="Fly – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Fly" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Fly" title="Fly – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Fly" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Avion" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Avion" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%C3%BF%D1%80%D1%82%D0%BD%D1%8C%D1%8B%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BA" title="Кÿртньыгайык – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Кÿртньыгайык" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%AE%E0%AC%BE%E0%AC%A8" title="ବିମାନ – Tiếng Odia" lang="or" hreflang="or" data-title="ବିମାନ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="Tiếng Odia" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Samolyot" title="Samolyot – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Samolyot" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Eroplano" title="Eroplano – Tiếng Pangasinan" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Eroplano" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="Tiếng Pangasinan" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AA%DA%A9%D9%87" title="الوتکه – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="الوتکه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Plien" title="Plien – Tiếng Anh Jamaica Creole" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Plien" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Tiếng Anh Jamaica Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Avion" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Samolot" title="Samolot – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Samolot" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Avi%C3%A3o" title="Avião – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Avião" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Samolyot" title="Samolyot – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Samolyot" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Fluchzeuch" title="Fluchzeuch – Tiếng Cologne" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Fluchzeuch" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="Tiếng Cologne" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Avion" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Bolleri" title="Bolleri – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Bolleri" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Antanka" title="Antanka – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Antanka" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%91%D1%82" title="Самолёт – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Самолёт" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D1%82%D3%A9%D1%80-%D0%B0%D0%B0%D0%BB" title="Көтөр-аал – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Көтөр-аал" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/babelbel" title="babelbel – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="babelbel" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="विमानयानम् – Tiếng Phạn" lang="sa" hreflang="sa" data-title="विमानयानम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Tiếng Phạn" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A9%E1%B1%B0%E1%B1%9F.%E1%B1%B1_%E1%B1%9C%E1%B1%9F%E1%B1%B0%E1%B1%A4" title="ᱩᱰᱟ.ᱱ ᱜᱟᱰᱤ – Tiếng Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱩᱰᱟ.ᱱ ᱜᱟᱰᱤ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Tiếng Santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Apar%C3%A8chiu" title="Aparèchiu – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Aparèchiu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Airieplane" title="Airieplane – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Airieplane" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Sapah_Skiya" title="Sapah Skiya – Tiếng Taroko" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Sapah Skiya" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="Tiếng Taroko" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Fljooger" title="Fljooger – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Fljooger" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Aeroplani" title="Aeroplani – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Aeroplani" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ariupranu" title="Ariupranu – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ariupranu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9C%E0%B7%94%E0%B7%80%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%8F" title="ගුවන්යානා – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="ගුවන්යානා" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Airplane" title="Airplane – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Airplane" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7%D8%A6%D9%8A_%D8%B1%D9%8E%D9%BF%D9%8E" title="فضائي رَٿَ – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="فضائي رَٿَ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Let%C3%BAn" title="Letún – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Letún" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Letalo" title="Letalo – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Letalo" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Fliger" title="Fliger – Tiếng Silesia" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Fliger" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Tiếng Silesia" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Diyaarad" title="Diyaarad – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Diyaarad" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DA%95%DB%86%DA%A9%DB%95" title="فڕۆکە – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="فڕۆکە" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D0%BD" title="Авион – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Авион" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Avion" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Kapal_udara" title="Kapal udara – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Kapal udara" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Lentokone" title="Lentokone – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Lentokone" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Flygplan" title="Flygplan – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Flygplan" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Eroplano" title="Eroplano – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Eroplano" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AE%E0%AE%BE%E0%AE%A9%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="விமானம் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="விமானம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%87%D0%BA%D1%8B%D1%87" title="Очкыч – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Очкыч" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%82" title="విమానం – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="విమానం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%BC%D0%BE" title="Ҳавопаймо – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҳавопаймо" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Ame%27haht%C3%B4tse%27" title="Ame'hahtôtse' – Tiếng Cheyenne" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Ame'hahtôtse'" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="Tiếng Cheyenne" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/U%C3%A7ak" title="Uçak – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Uçak" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BA" title="Літак – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Літак" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%81" title="طیارہ – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="طیارہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%89%D9%84%D8%A7%D9%86" title="ئايروپىلان – Tiếng Uyghur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئايروپىلان" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Tiếng Uyghur" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Rokmbin" title="Rokmbin – Tiếng Choang" lang="za" hreflang="za" data-title="Rokmbin" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Tiếng Choang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Linnuk" title="Linnuk – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Linnuk" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Avion" title="Avion – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Avion" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%A3%9B%E6%A9%9F" title="飛機 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="飛機" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Idro" title="Idro – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Idro" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://guc.wikipedia.org/wiki/Kat%C3%BCnas%C3%BC" title="Katünasü – Wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Katünasü" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="Wayuu" class="interlanguage-link-target"><span>Wayuunaiki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%A3%9E%E6%9C%BA" title="飞机 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="飞机" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%A8%D7%90%D7%A4%D7%9C%D7%90%D7%9F" title="עראפלאן – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="עראפלאן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%E1%BB%8Ck%E1%BB%8D%CC%80_%C3%B2furuf%C3%BA" title="Ọkọ̀ òfurufú – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ọkọ̀ òfurufú" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%A3%9B%E6%A9%9F" title="飛機 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="飛機" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Vliegtuug" title="Vliegtuug – Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Vliegtuug" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Liektovs" title="Liektovs – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Liektovs" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A3%9B%E6%A9%9F" title="飛機 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="飛機" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Ujiny%E1%BB%8Dn%CC%84" title="Ujinyọn̄ – Tiếng Obolo" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Ujinyọn̄" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="Tiếng Obolo" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Kapal_terbang" title="Kapal terbang – Tiếng Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Kapal terbang" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Tiếng Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dga mw-list-item"><a href="https://dga.wikipedia.org/wiki/Aloopelee" title="Aloopelee – Southern Dagaare" lang="dga" hreflang="dga" data-title="Aloopelee" data-language-autonym="Dagaare" data-language-local-name="Southern Dagaare" class="interlanguage-link-target"><span>Dagaare</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Kapal_tulud" title="Kapal tulud – Tiếng Dusun Miền Trung" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Kapal tulud" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Tiếng Dusun Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fon mw-list-item"><a href="https://fon.wikipedia.org/wiki/J%C9%94m%C9%9Bhun" title="Jɔmɛhun – Tiếng Fon" lang="fon" hreflang="fon" data-title="Jɔmɛhun" data-language-autonym="Fɔ̀ngbè" data-language-local-name="Tiếng Fon" class="interlanguage-link-target"><span>Fɔ̀ngbè</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Bilun" title="Bilun – Tiếng Iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Bilun" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="Tiếng Iban" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Kapal_Torbang" title="Kapal Torbang – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Kapal Torbang" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q197#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:M%C3%A1y_bay" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/M%C3%A1y_bay" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/M%C3%A1y_bay" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&oldid=72179854" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=M%C3%A1y_bay&id=72179854&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FM%25C3%25A1y_bay"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FM%25C3%25A1y_bay"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=M%C3%A1y+bay"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=M%C3%A1y_bay&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Airplanes" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q197" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/30px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019635">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài này viết về <b>máy bay</b> nói chung. Đối với những đề tài khác có tên <b>tàu bay</b>, xem <a href="/wiki/T%C3%A0u_bay" title="Tàu bay">Tàu bay</a>.</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">"Airplane" đổi hướng tới đây. Đối với các định nghĩa khác, xem <a href="/wiki/Airplane_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng)" class="mw-disambig" title="Airplane (định hướng)">Airplane (định hướng)</a>.</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg/300px-Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg" decoding="async" width="300" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg/450px-Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg/600px-Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg 2x" data-file-width="2997" data-file-height="1686" /></a><figcaption>Máy bay <a href="/wiki/Boeing_787_Dreamliner" title="Boeing 787 Dreamliner">Boeing 787-9 Dreamliner</a> của <a href="/wiki/H%C3%A3ng_h%C3%A0ng_kh%C3%B4ng_Qu%E1%BB%91c_gia_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam">Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam</a>.</figcaption></figure> <p><b>Máy bay</b>, còn được gọi theo <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_H%C3%A1n-Vi%E1%BB%87t" title="Từ Hán-Việt">âm Hán – Việt</a> là <b>phi cơ</b> (飛機) hay cách gọi <a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_ng%E1%BB%AF" title="Phương ngữ">phương ngữ</a> là <b>tàu bay</b>,<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> là <a href="/wiki/Kh%C3%AD_c%E1%BB%A5_bay" title="Khí cụ bay">phương tiện bay</a> hiện đại, ngày nay đóng vai trò không thể thiếu trong <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF" title="Kinh tế">kinh tế</a>, được phát triển chủ yếu bởi <a href="/wiki/Boeing" title="Boeing">Boeing</a> và <a href="/wiki/Airbus" title="Airbus">Airbus</a>.</p><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Tupolev_Tu-160_cockpit_Beltyukov-1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Tupolev_Tu-160_cockpit_Beltyukov-1.jpg/300px-Tupolev_Tu-160_cockpit_Beltyukov-1.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Tupolev_Tu-160_cockpit_Beltyukov-1.jpg/450px-Tupolev_Tu-160_cockpit_Beltyukov-1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Tupolev_Tu-160_cockpit_Beltyukov-1.jpg/600px-Tupolev_Tu-160_cockpit_Beltyukov-1.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="851" /></a><figcaption>Buồng lái của máy bay ném bom chiến lược <a href="/wiki/Tu-160" class="mw-redirect" title="Tu-160">Tu-160</a> của Nga.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vice_President_Dick_Cheney_talking_inside_cockpit_at_a_rally_for_the_B-2_Bomber_Forces.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Vice_President_Dick_Cheney_talking_inside_cockpit_at_a_rally_for_the_B-2_Bomber_Forces.jpg/300px-Vice_President_Dick_Cheney_talking_inside_cockpit_at_a_rally_for_the_B-2_Bomber_Forces.jpg" decoding="async" width="300" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Vice_President_Dick_Cheney_talking_inside_cockpit_at_a_rally_for_the_B-2_Bomber_Forces.jpg/450px-Vice_President_Dick_Cheney_talking_inside_cockpit_at_a_rally_for_the_B-2_Bomber_Forces.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ee/Vice_President_Dick_Cheney_talking_inside_cockpit_at_a_rally_for_the_B-2_Bomber_Forces.jpg 2x" data-file-width="514" data-file-height="336" /></a><figcaption>Buồng lái của máy bay ném bom chiến lược tàng hình <a href="/wiki/B-2" class="mw-redirect" title="B-2">B-2</a> của Mỹ.</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nguyên_lý_hoạt_động_và_điều_khiển"><span id="Nguy.C3.AAn_l.C3.BD_ho.E1.BA.A1t_.C4.91.E1.BB.99ng_v.C3.A0_.C4.91i.E1.BB.81u_khi.E1.BB.83n"></span>Nguyên lý hoạt động và điều khiển</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Nguyên lý hoạt động và điều khiển”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nguyên lý hoạt động và điều khiển"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lực_nâng_khí_động_lực_học"><span id="L.E1.BB.B1c_n.C3.A2ng_kh.C3.AD_.C4.91.E1.BB.99ng_l.E1.BB.B1c_h.E1.BB.8Dc"></span>Lực nâng khí động lực học</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Lực nâng khí động lực học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lực nâng khí động lực học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Aeroforces.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Aeroforces.svg/350px-Aeroforces.svg.png" decoding="async" width="350" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Aeroforces.svg/525px-Aeroforces.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Aeroforces.svg/700px-Aeroforces.svg.png 2x" data-file-width="909" data-file-height="417" /></a><figcaption>Mô hình lực nâng khí động học bằng <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: <b>Thrust:</b> <a href="/wiki/L%E1%BB%B1c" title="Lực">lực đẩy</a> (tạo bởi động cơ); <b>Drag:</b> <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_c%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực cản (trang không tồn tại)">lực cản</a> của không khí; <b>Weight:</b> <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Tương tác hấp dẫn">trọng lực</a>; <b>Lift:</b> lực nâng khí động lực học (Joukowski).</figcaption></figure> <p>Máy bay bay thắng được <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Tương tác hấp dẫn">trọng lực</a> và bay lên được là nhờ <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_n%C3%A2ng_kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực nâng khí động lực học (trang không tồn tại)">lực nâng</a> <a href="/wiki/Kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc" title="Khí động lực học">khí động lực học</a> hay còn gọi là lực nâng <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_l%C3%BD_Kutta-Zhukovsky" title="Định lý Kutta-Zhukovsky">Joukowski</a>. <i>Là kết quả của sự chênh lệch <a href="/wiki/%C3%81p_su%E1%BA%A5t_kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n" title="Áp suất khí quyển">áp suất không khí</a> tại mặt trên và mặt dưới của vật thể (cánh máy bay) khi dòng không khí chuyển động chảy bao quanh vật thể</i>. Để có lực nâng <a href="/wiki/Kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc" title="Khí động lực học">khí động lực học</a> thì <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFt_di%E1%BB%87n" title="Tiết diện">thiết diện</a> vật thể (cánh) phải không đối xứng qua trục chính và đường biên của mặt trên phải lớn hơn của mặt dưới, những vật thể có hình dạng thiết diện như vậy được gọi là có <a href="/w/index.php?title=H%C3%ACnh_d%E1%BA%A1ng_kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hình dạng khí động lực học (trang không tồn tại)">hình dạng khí động lực học</a>. Khi <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_kh%C3%AD" class="mw-disambig" title="Không khí">không khí</a> chảy bao quanh hình dạng thiết diện của vât thể (cánh máy bay) thì khí động sẽ có lực nâng khí động lực và đồng thời xuất hiện <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_c%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực cản (trang không tồn tại)">lực cản</a>. Nếu khí động lực nào cho hiệu ứng lực nâng càng cao mà lực cản càng ít thì được coi là có <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87u_su%E1%BA%A5t" title="Hiệu suất">hiệu suất</a> <a href="/wiki/Kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc" title="Khí động lực học">khí động học</a> càng tốt. Đối với chất lỏng hiệu ứng cũng tương tự (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%A7y_%C4%91%E1%BB%99ng_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thủy động học (trang không tồn tại)">thủy động học</a>). </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Kridlo_letadla2.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Kridlo_letadla2.svg/350px-Kridlo_letadla2.svg.png" decoding="async" width="350" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Kridlo_letadla2.svg/525px-Kridlo_letadla2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Kridlo_letadla2.svg/700px-Kridlo_letadla2.svg.png 2x" data-file-width="720" data-file-height="360" /></a><figcaption>Mô hình không khí trôi qua cánh máy bay.</figcaption></figure><p>Khi không khí chảy qua hình khí động là cánh, tại mặt dưới sẽ có áp suất cao hơn so với mặt trên và hệ quả là sẽ xuất hiện một lực tác động từ dưới lên vuông góc với cánh. Lực nâng có độ lớn bằng diện tích cánh nhân với chênh lệch áp suất hai mặt. Độ chênh lệch áp suất phụ thuộc vào hình dạng thiết diện cánh tức là phụ thuộc vào <i>hiệu suất khí động học</i> của cánh, <i><a href="/wiki/G%C3%B3c_t%E1%BA%A5n" title="Góc tấn">góc tấn</a></i> (góc chảy của không khí tương đối với vật khí động – <i>tiếng Pháp: (Incidence aérodynamique</i>) và <i>vận tốc dòng chảy</i>. Như vậy khi vận tốc dòng chảy đạt đến độ lớn nào đó thì chênh lệch áp suất (đồng nghĩa với lực nâng) sẽ đủ để thắng trọng lực và vật thể có thể bay lên được. Muốn có lực nâng đủ thì <b>vận tốc</b> và <b>diện tích cánh</b> phải đủ: cánh càng rộng thì máy bay có thể cất cánh với vận tốc nhỏ hơn, ngược lại cánh càng nhỏ thì đòi hỏi vận tốc càng lớn để cất cánh. </p><p>Trong máy bay có cánh cố định, vật thể khí động học để tạo lực nâng là đôi cánh của máy bay được gắn cố định vào thân. Vận tốc ngang của máy bay (cũng đồng nghĩa với vận tốc dòng chảy bao máy bay nếu xét trong hệ quy chiếu gắn với máy bay) có được nhờ lực tác động ngang sinh ra nhờ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1" title="Động cơ">động cơ</a> (có thể thông qua <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1nh_qu%E1%BA%A1t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cánh quạt (trang không tồn tại)">cánh quạt</a> hoặc dòng khí <a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phản lực (trang không tồn tại)">phản lực</a>). Động cơ quay cánh quạt (hoặc phụt dòng khí phản lực) sẽ tạo <a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phản lực (trang không tồn tại)">phản lực</a> đẩy máy bay chuyển động tương đối với <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_kh%C3%AD" class="mw-disambig" title="Không khí">không khí</a> về phía trước, khi chuyển động tương đối như vậy cánh máy bay sẽ bị dòng khí chảy bao bọc xung quanh và tạo hiệu ứng lực nâng khí động lực học tác động từ dưới lên, khi vận tốc máy bay đạt đến giá trị nào đó lực nâng sẽ đủ lớn để thắng trọng lực và máy bay sẽ bay được. </p><p>Còn đối với <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">máy bay trực thăng</a> cánh nâng là cánh quạt nâng nằm ngang ở trên phần thân (hoặc trên hai cánh), nó đồng thời còn để tạo lực đẩy ngang làm <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">trực thăng</a> chuyển động ngang. </p><p>Như vậy đối với máy bay có cánh cố định thì <i>lực nâng chỉ có khi có đủ vận tốc, mất vận tốc sẽ mất lực nâng (<a href="/wiki/Tr%C3%B2ng_tr%C3%A0nh" title="Tròng trành">thất tốc</a>) nên máy bay không thể đứng một chỗ khi bay</i>. <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">Trực thăng</a> cũng theo nguyên tắc lực nâng khí động lực học nhưng các cánh nâng là cánh quạt ngang quay xung quanh trục nên vẫn đảm bảo chuyển động tương đối với không khí và có lực nâng khi trực thăng vẫn đứng yên nên <i>trực thăng có thể bay đứng một chỗ</i>. </p><p>Các cơ cấu điều khiển bay của máy bay để thực hiện các chuyển động bay: cất cánh, hạ cánh; vòng trái, phải; nghiêng cánh; nâng, hạ độ cao khi bay bằng; hướng mũi bay lên trên, xuống dưới. </p><p>Để thực hiện điều khiển bay có các cơ cấu cánh là: <a href="/wiki/C%C3%A1nh_n%C3%A2ng" title="Cánh nâng">cánh nâng chính</a> (wing), cánh liệng (aileron), <a href="/wiki/C%C3%A1nh_%C4%91u%C3%B4i" title="Cánh đuôi">cánh đuôi ngang</a> (tail wing), bánh lái độ cao (elevator), đuôi đứng (vertical fin), cánh đuôi đứng (rudder), cánh tà trước (leading-edge flap), cánh tà sau (flap), phanh khí động (spoiler), các cánh tà lưng (leading edge slats). Nguyên tắc điều khiển bay sử dụng <a href="/wiki/C%C6%A1_h%E1%BB%8Dc_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n" title="Cơ học cổ điển">cơ học cổ điển</a> để cân đối lực nâng khí động lực học và <a href="/wiki/M%C3%B4_men" class="mw-redirect" title="Mô men">mô men</a> <a href="/wiki/C%C6%A1_h%E1%BB%8Dc_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n" title="Cơ học cổ điển">cơ học</a>. Các cánh đuôi (cánh ngang, cánh đứng) chỉ cần có kích thước nhỏ vẫn đủ mô men vì <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1nh_tay_%C4%91%C3%B2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cánh tay đòn (trang không tồn tại)">cánh tay đòn</a> <a href="/wiki/M%C3%B4_men" class="mw-redirect" title="Mô men">mô men</a> là khoảng cách khá lớn từ đuôi đến trọng tâm máy bay. </p><p><i>Đuôi ngang</i> để tạo lực nâng ở phần đuôi máy bay, lực này sẽ cùng lực nâng ở cánh chính cân bằng mô men với <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Dng_l%E1%BB%B1c" class="mw-redirect" title="Trọng lực">trọng lực</a> tại trọng tâm máy bay cho phép máy bay không bị lộn vòng (nếu không có cánh đuôi ngang thì lực nâng tại đôi cánh và <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Dng_l%E1%BB%B1c" class="mw-redirect" title="Trọng lực">trọng lực</a> tại trọng tâm máy bay sẽ tạo thành mô men làm máy bay bị lộn vòng). </p><p>Các "<i>cánh tà sau"</i> và "<i>cánh liệng" là bộ phận cử động được ở phía sau của các cánh ngang. Các cánh tà nằm ở phía sau cánh nâng chính, phía gần thân máy bay có thể thu vào trong cánh chính hoặc đẩy dài ra, ngoài ra còn có thể chúc xuống phía dưới. Chuyển động chúc xuống hoặc kéo dài ra của cánh tà nhằm tăng lực nâng (đồng thời làm tăng lực cản) khi máy bay cất hạ cánh. Chuyển động của cánh tà 2 bên có thể giống nhau hoặc khác nhau tùy loại máy bay và điều kiện bay.</i> </p><p>Cánh liệng (aileron) cũng nằm mép sau cánh nhưng ở phía xa thân (đầu mút cánh) chỉ có thể cụp xuống hoặc vểnh lên. Cánh liệng 2 bên khi chuyển động thì sẽ chuyển động ngược chiều nhau nhằm tạo ra một mô men xoay làm máy bay xoay quanh trục dọc (rolling) vì khi đó lực nâng 2 bên cánh khác nhau. </p><p>Cánh lái độ cao nằm ở phía mép sau đuôi ngang. Có thể vểnh lên hoặc cụp xuống để thay đổi lực nâng cánh đuôi, tạo moment xoay quanh trục cánh (mô men chúc ngóc - pitching). Hai bánh lái độ cao luôn được điều khiển chuyển động cùng chiều, cùng góc lệch. </p><p><i>Đuôi đứng</i> có chức năng định hướng, giữ cho thân máy bay ổn định theo chuyển động thẳng về phía trước. Trên cánh đuôi đứng có bộ phận cử động được là cánh bánh lái đuôi sẽ đóng vai trò bánh lái thông thường: Khi cánh bánh lái đứng đối xứng sẽ không có lực tác dụng theo chiều ngang nhưng khi nó quay sang phải hoặc trái sẽ sinh lực tác dụng ngang vào bánh lái đuôi sang trái hoặc sang phải tương ứng. Lực này tạo mô men (với tay đòn là khoảng cách từ bánh lái đến trọng tâm báy bay) làm máy bay hướng mũi sang phải hoặc trái tương ứng (yawing). </p><p>Các cánh lưng (spoiler) nằm trên lưng cánh chính về phía sau, chỉ có thể ngóc lên, hướng về phía sau. Khi spoiler bên nào ngóc lên, lực nâng cánh đó giảm xuống, máy bay nghiêng về phía đó. Spoiler có tác dụng hỗ trợ cánh liệng (aileron) trong quá trình nghiêng máy bay. Thông thường chỉ spoiler một phía hoạt động, phía kia nằm im. </p><p>Slats là các tấm cánh nhỏ nằm ở trên lưng cánh nhưng ở phía trước, khi hoạt động thì vểnh lên, hướng về phía trước có tác dụng như phanh khí động, làm tăng lực cản của máy bay khi máy bay hạ cánh. Thông thường slat của cả hai phía cùng vểnh lên một lúc </p><p>Số lượng các aileron, flap, spoiler, flap có thể khác nhau ở các loại máy bay. Nhiều loại máy bay không có flap </p> <ul><li><b>Cất cánh, hạ cánh:</b> khi cất cánh, hạ cánh vận tốc máy bay thấp mà cần duy trì lực nâng nên cánh cần có diện tích lớn nhất và có hiệu suất khí động cho lực nâng tốt nhất việc này được thực hiện bằng cách kéo dài tối đa cánh tà và chúc cánh tà xuống hết cỡ về phía dưới. Khi tiếp đất có thể bật các flap vểnh lên để tăng lực cản.</li> <li><b>Nghiêng cánh:</b> Để nghiêng cánh thì cần tạo chênh lệch lực nâng tại hai cánh chính ví dụ cánh liệng phải thì chúc xuống, cánh liệng trái thì quay lên, khi đó lực nâng tại cánh phải lớn hơn lực nâng tại cánh trái làm máy bay nghiêng cánh sang trái. Để hỗ trợ thêm, người ta bật spoiler bên trái vểnh lên để giảm thêm lực nâng bên trái</li> <li><b>Đổi hướng bay ngang sang phải, trái:</b> Để đổi hướng thì dùng bánh lái đuôi (rudder) cho quay về phía nào thì đầu máy bay rẽ về hướng bên đó. Để đổi hướng gấp (góc ngoặt lớn) thì còn có thể kết hợp bánh lái với nghiêng cánh muốn rẽ về phía nào thì nghiêng cánh về phía đó.</li></ul> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Aileron_pitch.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Aileron_pitch.gif/300px-Aileron_pitch.gif" decoding="async" width="300" height="241" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Aileron_pitch.gif/450px-Aileron_pitch.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ec/Aileron_pitch.gif 2x" data-file-width="502" data-file-height="404" /></a><figcaption>Các cơ cấu cánh điều khiển bay: hình ở đây miêu tác động tác chúc đầu lên xuống để bay lên, bay xuống.</figcaption></figure> <ul><li><b>Bay lên, bay xuống:</b> Để máy bay chúc đầu lên – xuống (bay lên, bay xuống) thì hiệu chỉnh bánh lái độ cao (elevator) bằng cách chĩa lên hoặc chúc xuống: Nếu cánh lái độ cao chĩa lên thì lực nâng tại đuôi giảm mà lực nâng tại cánh chính giữ nguyên sẽ tạo nên mô men làm đầu máy bay hướng lên phía trên, nếu cánh lái độ cao chúc xuống thì ngược lại máy bay sẽ chúi đầu xuống. Có thể kết hợp cùng cánh tà sao cho có sự thay đổi tương quan lực nâng tại cánh chính và cánh đuôi và sẽ tạo nên mô men làm đầu máy bay lên hay xuống (<i>xem hình minh họa). Bằng cách sử dụng cần lái các phi công có thể điều khiển máy bay để bay lên và xuống. Trên các may bay dân dụng như <a href="/wiki/Boeing_737" title="Boeing 737">Boeing 737</a> , <a href="/wiki/Boeing_747" title="Boeing 747">Boeing 747</a>, <a href="/wiki/Boeing_757" title="Boeing 757">Boeing 757</a>, <a href="/wiki/Boeing_767" title="Boeing 767">Boeing 767</a>, <a href="/wiki/Boeing_777" title="Boeing 777">Boeing 777</a>, <a href="/wiki/Boeing_787_Dreamliner" title="Boeing 787 Dreamliner">Boeing 787 Dreamliner</a>, <a href="/wiki/Airbus_A320" title="Airbus A320">Airbus A320</a>, <a href="/wiki/Airbus_A300" title="Airbus A300">Airbus A300</a>, <a href="/wiki/Airbus_A310" title="Airbus A310">Airbus A310</a>, ... ở cần điều chỉnh công suất động cơ luôn có 2 cái bánh răng bên cạnh gọi là Pitch Trim . Hệ thống này các phi công thường giao nó cho hệ thống tự động.</i> (xem video minh hoa) <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.youtube.com/watch?v=z0QYMd-m9Ls">[1]</a> (đoạn 4:28)</li> <li><b>Thay đổi độ cao khi bay bằng:</b> bằng cách hiệu chỉnh cánh tà và cánh lái độ cao để tăng hoặc giảm lực nâng. Khi tăng lực nâng máy bay sẽ tăng độ cao lên một mức cân bằng mới, nếu giảm lực nâng máy bay sẽ hạ độ cao xuống mức cân bằng mới thấp hơn.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Đối_với_trực_thăng"><span id=".C4.90.E1.BB.91i_v.E1.BB.9Bi_tr.E1.BB.B1c_th.C4.83ng"></span>Đối với trực thăng</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Đối với trực thăng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đối với trực thăng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Máy bay có cánh cố định khi bay bản thân đã là một <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_c%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_b%E1%BB%81n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ cân bằng bền (trang không tồn tại)">hệ cân bằng bền</a>: bất cứ tác nhân nào đưa nó ra khỏi trạng thái cân bằng thì đều làm phát sinh các <a href="/wiki/L%E1%BB%B1c" title="Lực">lực</a> và <a href="/wiki/M%C3%B4_men" class="mw-redirect" title="Mô men">mô men</a> khác đưa máy bay vào trạng thái cân bằng mới. Ngược lại trực thăng là một <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_c%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_kh%C3%B4ng_b%E1%BB%81n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ cân bằng không bền (trang không tồn tại)">hệ cân bằng không bền</a>, điều khiển nó là rất phức tạp và tất cả sự điều khiển đều thông qua cánh quạt nâng. </p><p>Để tạo <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_%C4%91%E1%BA%A9y_ngang&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực đẩy ngang (trang không tồn tại)">lực đẩy ngang</a> cho chuyển động ngang, mặt phẳng cánh quạt nâng sẽ nghiêng đi một góc so với mặt phẳng ngang. Lực nâng khí động học vuông góc với mặt phẳng cánh quạt nâng khi đó sẽ phân tích thành hai <a href="/wiki/Vect%C6%A1" title="Vectơ">vector</a> lực: một theo phương thẳng đứng để tạo lực nâng thắng <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_h%E1%BA%A5p_d%E1%BA%ABn" title="Tương tác hấp dẫn">trọng lực</a>, một theo phương ngang để trực thăng chuyển động ngang. Cánh quạt nâng nghiêng thấp về bên nào trực thăng bay về bên đó. </p><p>Cơ cấu nghiêng cánh quạt nâng được thực hiện thông qua hệ thống thay đổi <a href="/wiki/G%C3%B3c_t%E1%BA%A5n" title="Góc tấn">góc tấn</a> của từng cánh <i>theo chu kỳ</i> tùy theo vị trí của cánh so với thân <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">máy bay trực thăng</a>, điều này tạo sự <i>chênh lệch lực nâng tại các phía khác nhau của đĩa cánh quạt nâng</i> và làm phát sinh mô men làm nghiêng đĩa cánh quạt nâng và thân máy bay. Đây là một cơ cấu rất phức tạp (<i>xem <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng#Nguyên_lý_điều_khiển_bay_và_tính_ổn_định" title="Máy bay trực thăng">cơ chế điều khiển máy bay trực thăng</a></i>) </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử_phát_triển"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_ph.C3.A1t_tri.E1.BB.83n"></span>Lịch sử phát triển</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Lịch sử phát triển”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử phát triển"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_h%C3%A0ng_kh%C3%B4ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử hàng không (trang không tồn tại)">Lịch sử hàng không</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trước_thế_kỷ_19"><span id="Tr.C6.B0.E1.BB.9Bc_th.E1.BA.BF_k.E1.BB.B7_19"></span>Trước thế kỷ 19</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Trước thế kỷ 19”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trước thế kỷ 19"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ước mơ được như chim bay lên bầu trời đã ấp ủ trong lòng nhân loại ở mọi dân tộc, tôn giáo kể từ khi con người biết ước mơ mà điển hình được văn học hình tượng hoá rõ nhất là câu chuyện của cha con <a href="/w/index.php?title=Daedalus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Daedalus (trang không tồn tại)">Daedalus</a> và <a href="/w/index.php?title=Icarus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Icarus (trang không tồn tại)">Icarus</a> với đôi cánh bằng lông chim gắn sáp trong <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Thần thoại Hy Lạp">thần thoại Hy Lạp</a>, hoặc như hình tượng <a href="/wiki/T%C3%B4n_Ng%E1%BB%99_Kh%C3%B4ng" title="Tôn Ngộ Không">Tề thiên đại thánh</a> của <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Hoa</a> cưỡi "cân đẩu vân" đi vạn dặm trong chớp mắt... Nhưng trong hàng nghìn năm đối với con người ước mơ đó chỉ dừng lại ở ước mơ xa: có một vài người có các thí nghiệm bay nhưng rất tiếc đều thất bại và không gây được tiếng vang nào, và con người đã an phận là không thể bay được như chim... Mãi cho đến <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Phục Hưng">thời kỳ Phục hưng</a>: trong các ghi chép của <a href="/wiki/Leonardo_da_Vinci" title="Leonardo da Vinci">Leonardo da Vinci</a> ở <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_15" title="Thế kỷ 15">thế kỷ 15</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_16" title="Thế kỷ 16">thế kỉ 16</a> người ta tìm thấy các bản vẽ về thiết bị bay có nguyên tắc giống như <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">máy bay trực thăng</a> ngày nay với cơ cấu quay cánh quạt bằng dây chun xoắn lại và có cả bản vẽ người <a href="/wiki/Nh%E1%BA%A3y_d%C3%B9" title="Nhảy dù">nhảy dù</a>. Từ thời gian đó một số người táo bạo không chỉ ước mơ mà đã tin tưởng là có thể bay được: một loạt các nhà tiên phong hàng không đã có các thực nghiệm để bay vào không trung. Nhưng tất cả họ cho đến thế kỷ 19 đều thực hiện việc bay bằng cơ chế <i>"vỗ cánh"</i> mô phỏng động tác bay của chim và tất cả đều thực hiện việc bay bằng <i>"sức mạnh cơ bắp"</i> (dùng tay vẫy cánh hoặc dùng chân đạp cơ cấu truyền lực như khi đạp xe đạp), khi đó con người chưa có động cơ để thực hiện bay... Chỉ với sức mạnh cơ bắp con người lại gần như tin rằng không thể bay được. </p> <dl><dt>Các bản vẽ của Leonardo da Vinci</dt></dl> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Leonardo_flight_of_bird.JPG" class="mw-file-description" title="Cơ cấu bay của chim"><img alt="Cơ cấu bay của chim" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Leonardo_flight_of_bird.JPG/72px-Leonardo_flight_of_bird.JPG" decoding="async" width="72" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Leonardo_flight_of_bird.JPG/108px-Leonardo_flight_of_bird.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Leonardo_flight_of_bird.JPG/144px-Leonardo_flight_of_bird.JPG 2x" data-file-width="355" data-file-height="589" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Cơ cấu bay của chim</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Design_for_a_Flying_Machine.jpg" class="mw-file-description" title="Thiết kế máy bay"><img alt="Thiết kế máy bay" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Design_for_a_Flying_Machine.jpg/120px-Design_for_a_Flying_Machine.jpg" decoding="async" width="120" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Design_for_a_Flying_Machine.jpg/180px-Design_for_a_Flying_Machine.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Design_for_a_Flying_Machine.jpg/240px-Design_for_a_Flying_Machine.jpg 2x" data-file-width="508" data-file-height="443" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Thiết kế máy bay</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine,_c._1488.jpg" class="mw-file-description" title="Thiết kế năm 1488"><img alt="Thiết kế năm 1488" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1488.jpg/120px-Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1488.jpg" decoding="async" width="120" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1488.jpg/180px-Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1488.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1488.jpg/240px-Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1488.jpg 2x" data-file-width="620" data-file-height="450" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Thiết kế năm 1488</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine,_c._1505.jpg" class="mw-file-description" title="Thiết kế năm 1505"><img alt="Thiết kế năm 1505" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1505.jpg/120px-Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1505.jpg" decoding="async" width="120" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1505.jpg/180px-Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1505.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1505.jpg/240px-Leonardo_Design_for_a_Flying_Machine%2C_c._1505.jpg 2x" data-file-width="627" data-file-height="444" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Thiết kế năm 1505</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Leonardo_helicopter.JPG" class="mw-file-description" title="Thiết kế máy bay trực thăng"><img alt="Thiết kế máy bay trực thăng" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Leonardo_helicopter.JPG/117px-Leonardo_helicopter.JPG" decoding="async" width="117" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Leonardo_helicopter.JPG/176px-Leonardo_helicopter.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Leonardo_helicopter.JPG/235px-Leonardo_helicopter.JPG 2x" data-file-width="543" data-file-height="555" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Thiết kế máy bay trực thăng</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thế_kỷ_19"><span id="Th.E1.BA.BF_k.E1.BB.B7_19"></span>Thế kỷ 19</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Thế kỷ 19”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thế kỷ 19"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vào <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_19" title="Thế kỷ 19">thế kỷ 19</a> với cách mạng khoa học kỹ thuật bùng nổ ở <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a> và <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a> con người đã có các nền tảng để bay vào không khí: đó là lý thuyết về thủy khí động lực học với các nhà khoa học đi đầu như <a href="/wiki/Daniel_Bernoulli" title="Daniel Bernoulli">Daniel Bernoulli</a>, <a href="/wiki/George_Cayley" title="George Cayley">George Cayley</a>, và ở Nga có <a href="/w/index.php?title=Nikolai_Yegorovich_Joukowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nikolai Yegorovich Joukowski (trang không tồn tại)">Nikolai Yegorovich Joukowski</a> (Николай Егорович Жуковский)...trong đó liên quan trực tiếp để bay được là các lý thuyết và tính toán về <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_n%C3%A2ng_kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực nâng khí động lực học (trang không tồn tại)">lực nâng khí động lực học</a> hay còn gọi là <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_n%C3%A2ng_Joukowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực nâng Joukowski (trang không tồn tại)">lực nâng Joukowski</a> đã được <a href="/w/index.php?title=Joukowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joukowski (trang không tồn tại)">Joukowski</a> trình bày rất rõ ràng khi sáng lập ngành <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Khoa học">khoa học</a> <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%A7y_kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thủy khí động lực học (trang không tồn tại)">thủy khí động lực học</a>. Sự ra đời của các thế hệ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1" title="Động cơ">động cơ</a> có <a href="/wiki/C%C3%B4ng_su%E1%BA%A5t" title="Công suất">công suất</a> lớn gấp nhiều lần sức người mở ra triển vọng thắng trọng lực để bay thực sự vào không khí. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:LeBris1868.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/LeBris1868.jpg/350px-LeBris1868.jpg" decoding="async" width="350" height="221" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/LeBris1868.jpg/525px-LeBris1868.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5b/LeBris1868.jpg 2x" data-file-width="669" data-file-height="423" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Jean-Marie_Le_Bris&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Marie Le Bris (trang không tồn tại)">Jean-Marie Le Bris</a> trên lưng máy bay <i>L'Albatros artificial</i> của mình (Pháp 1868): Phía dưới là xe ngựa kéo để xuất phát.</figcaption></figure> <p>Từ đầu đến cuối thế kỷ 19 một loạt các nhà tiên phong hàng không đã tiến hành các thí nghiệm bay thành công với lực nâng khí động học bằng <a href="/wiki/T%C3%A0u_l%C6%B0%E1%BB%A3n" title="Tàu lượn">tàu lượn</a> như <a href="/w/index.php?title=Otto_Liliental&action=edit&redlink=1" class="new" title="Otto Liliental (trang không tồn tại)">Otto Liliental</a> người <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a> đã bay được bằng thiết bị với các cơ cấu bay và lái giống như diều Delta (<a href="/w/index.php?title=Deltaplane&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deltaplane (trang không tồn tại)">Deltaplane</a>) mà ngày nay là một ngành thể thao rất phát triển; Huân tước <a href="/wiki/George_Cayley" title="George Cayley">George Cayley</a> người <a href="/wiki/Anh" title="Anh">Anh</a> đã dùng thiết bị có <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1" title="Động cơ">động cơ</a> bay được nhưng vẫn không thể tự cất cánh mà vẫn phải dùng ngựa kéo. Một người <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> là <a href="/w/index.php?title=Jean-Marie_Le_Bris&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Marie Le Bris (trang không tồn tại)">Jean-Marie Le Bris</a> với máy bay <i>L'Albatros artificial</i> có động cơ với trợ lực sức ngựa kéo đã cất cánh và bay lên được độ cao 100 m và xa 200 m... Tất cả các nguyên nhân chính ngăn cản phát triển của hàng không trong thời kỳ này là chưa có một động cơ tốt vừa nhỏ nhẹ vừa phát huy được công suất lớn vì thời kỳ đó con người vẫn chỉ dùng <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_h%C6%A1i_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Động cơ hơi nước">động cơ hơi nước</a> rất nặng nề, có chỉ số công suất riêng (<a href="/wiki/M%C3%A3_l%E1%BB%B1c" title="Mã lực">mã lực</a>/<a href="/wiki/Kil%C3%B4gam" title="Kilôgam">kg</a>) thấp và chưa có nghiên cứu chuyên ngành về <a href="/wiki/Kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc" title="Khí động lực học">khí động lực học</a> nên các nhà tiên phong của Hàng không chỉ làm theo kinh nghiệm mò mẫm, hiệu suất lực nâng không cao đòi hỏi diện tích cánh phải rất lớn, nặng nề và chưa có hình dạng thích hợp để bảo đảm vừa có lực nâng tốt vừa có độ vững chắc của kết cấu cánh. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thế_kỷ_20"><span id="Th.E1.BA.BF_k.E1.BB.B7_20"></span>Thế kỷ 20</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Thế kỷ 20”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thế kỷ 20"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Trước_thế_chiến_thứ_nhất"><span id="Tr.C6.B0.E1.BB.9Bc_th.E1.BA.BF_chi.E1.BA.BFn_th.E1.BB.A9_nh.E1.BA.A5t"></span>Trước thế chiến thứ nhất</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Trước thế chiến thứ nhất”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trước thế chiến thứ nhất"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Đầu <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_20" title="Thế kỷ 20">thế kỷ 20</a> với sự xuất hiện của <a href="/wiki/%C3%94_t%C3%B4" title="Ô tô">ô tô</a> với <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_%C4%91%E1%BB%91t_trong" title="Động cơ đốt trong">động cơ đốt trong</a> chạy <a href="/wiki/X%C4%83ng" title="Xăng">xăng</a> mạnh, lại gọn nhẹ thì việc bay được đã trở thành hiện thực trước mắt. </p><p>Năm <a href="/wiki/1903" title="1903">1903</a> đánh dấu cho lịch sử Hàng không bằng chuyến bay của <a href="/wiki/Anh_em_nh%C3%A0_Wright" title="Anh em nhà Wright">anh em nhà Wright</a> <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_M%E1%BB%B9" title="Người Mỹ">người Mỹ</a>, máy bay của họ có động cơ khả dĩ duy trì bay trong một khoảng cách vài trăm mét, tuy rằng chưa thể tự cất cánh mà vẫn phải bằng <a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFt_b%E1%BB%8B_ph%C3%B3ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiết bị phóng (trang không tồn tại)">thiết bị phóng</a> bằng vật nặng cho thả rơi và khi cất cánh, hạ cánh phải lựa theo chiều gió, nhưng thành công của họ cho thấy máy bay là hoàn toàn hiện thực và đã gây tiếng vang lớn trong dư luận, tạo động lực cho việc nghiên cứu phát triển ngành Hàng không.<sup id="cite_ref-WDL_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-WDL-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table> <tbody><tr valign="top"> <td><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Wright-Fort_Myer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Wright-Fort_Myer.jpg/260px-Wright-Fort_Myer.jpg" decoding="async" width="260" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Wright-Fort_Myer.jpg/390px-Wright-Fort_Myer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Wright-Fort_Myer.jpg/520px-Wright-Fort_Myer.jpg 2x" data-file-width="2680" data-file-height="2190" /></a><figcaption>Máy bay của <a href="/wiki/Anh_em_nh%C3%A0_Wright" title="Anh em nhà Wright">Anh em nhà Wright</a> bay biểu diễn cho <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Quân đội Hoa Kỳ">quân đội Hoa Kỳ</a> 1908 tại Fort Myer</figcaption></figure> </td> <td><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Wright_brothers_engine_17.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Wright_brothers_engine_17.jpg/260px-Wright_brothers_engine_17.jpg" decoding="async" width="260" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Wright_brothers_engine_17.jpg/390px-Wright_brothers_engine_17.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Wright_brothers_engine_17.jpg/520px-Wright_brothers_engine_17.jpg 2x" data-file-width="852" data-file-height="1136" /></a><figcaption>Động cơ máy bay của <a href="/wiki/Anh_em_nh%C3%A0_Wright" title="Anh em nhà Wright">Anh em nhà Wright</a></figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <p>Ngày <a href="/wiki/13_th%C3%A1ng_9" title="13 tháng 9">13 tháng 9</a> năm <a href="/wiki/1906" title="1906">1906</a> <a href="/w/index.php?title=Alberto_Santos-Dumont&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alberto Santos-Dumont (trang không tồn tại)">Alberto Santos-Dumont</a> tại <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> đã thực hiện chuyến bay trình diễn của máy bay <a href="/w/index.php?title=14_Bis&action=edit&redlink=1" class="new" title="14 Bis (trang không tồn tại)">14 Bis</a>, máy bay này đã tự cất cánh, tự bay và tự hạ cánh không cần thiết bị phóng, chiều gió hoặc các phương tiện phụ trợ từ bên ngoài, nhiều người coi đây thật sự là chuyến bay đầu tiên của máy bay theo đúng nghĩa. Sau đó các cá nhân tiên phong đua nhau sản xuất máy bay, tăng kích thước, tăng công suất, hoàn thiện kết cấu: thời kỳ này máy bay chưa có thân vỏ mà chỉ có khung xương bằng gỗ, cánh là khung gỗ căng vải, <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1nh_qu%E1%BA%A1t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cánh quạt (trang không tồn tại)">cánh quạt</a> đẩy đặt sau cánh và người lái, thổi gió về phía sau. </p><p>Ngày <a href="/wiki/13_th%C3%A1ng_11" title="13 tháng 11">13 tháng 11</a> năm 1907 nhà sáng chế người <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> <a href="/w/index.php?title=Paul_Cornu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Cornu (trang không tồn tại)">Paul Cornu</a> tự chế <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">máy bay trực thăng</a> bay lên được độ cao nửa mét và giữ được trong không khí 20 giây. </p><p>Trong khi máy bay thông thường từ đây phát triển rất nhanh mạnh thì máy bay trực thăng tiến bộ chậm chạp hơn rất nhiều vì sự phức tạp kỹ thuật của nó. Chỉ đến sau <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">thế chiến II</a> các khó khăn này mới được giải quyết và trực thăng mới có cơ hội phát triển mạnh. </p><p>Tuy nhiên phải kể đến một nền tảng đóng vai trò quyết định cho sự phát triển đồ sộ sau này của ngành hàng không vũ trụ, đó chính là sự ra đời của lý thuyết <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_n%C3%A2ng_c%C3%A1nh_m%C3%A1y_bay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực nâng cánh máy bay (trang không tồn tại)">lực nâng cánh máy bay</a>. Lý thuyết này đã được ông tổ của ngành hàng không Liên-Xô Joukowski xây dựng vào những năm đầu thế kỉ XX, được công bố lần đầu tiên tại hội nghị khoa học diễn ra vào năm 1909. Trong tài liệu khoa học hiện đại ngày nay chúng ta được biết đến với tên gọi định lý <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_l%C3%BD_Kutta-Zhukovsky" title="Định lý Kutta-Zhukovsky">Kutta–Joukowski theorem</a>. Để chứng minh định lý này, Joukowski đã sử dụng giả thuyết Joukowski-Chaplygin để tính toán giá trị lưu số vector vận tốc <sup id="cite_ref-giả_thuyết_Joukowski-Chaplygin_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-giả_thuyết_Joukowski-Chaplygin-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Chiến_tranh_thế_giới_thứ_nhất"><span id="Chi.E1.BA.BFn_tranh_th.E1.BA.BF_gi.E1.BB.9Bi_th.E1.BB.A9_nh.E1.BA.A5t"></span><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Chiến tranh thế giới thứ nhất”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chiến tranh thế giới thứ nhất"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Liên tiếp trong các năm trước <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">thế chiến thứ nhất</a> việc chế tạo máy bay được đẩy mạnh bởi các con người nhiệt huyết và các công ty. Người ta tổ chức các giải thưởng rất lớn cho nhiều cuộc thi hàng năm bay xuyên biển <a href="/w/index.php?title=La_Manche&action=edit&redlink=1" class="new" title="La Manche (trang không tồn tại)">La Manche</a> giữa <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> và <a href="/wiki/Lu%C3%A2n_%C4%90%C3%B4n" title="Luân Đôn">London</a>, các cuộc thi này đã góp phần rất lớn cho việc hoàn thiện công nghệ máy bay. Việc nghiên cứu máy bay bây giờ đã không còn là việc của những người nhiệt huyết tiên phong nữa mà đã là cạnh tranh của các quốc gia và các hãng lớn. </p><p>Cũng như mọi ngành tiên phong khác máy bay được ứng dụng đầu tiên cho mục đích <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" title="Quân sự">quân sự</a> và ở thế chiến thứ nhất lần đầu tiên máy bay tham chiến như một lực lượng quân sự mới và sau này trở thành lực lượng <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_qu%C3%A2n" title="Không quân">không quân</a> của các quốc gia. Và chiến tranh là động lực rất mạnh để hoàn thiện máy bay. Máy bay của thời kỳ này tất cả đã có thân vỏ hình dạng thích hợp để tăng hiệu suất khí động học, vỏ căng bằng vải hoặc ốp bằng gỗ, vẫn chưa có <a href="/w/index.php?title=Cabin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cabin (trang không tồn tại)">cabin</a> kín cho <a href="/wiki/Phi_c%C3%B4ng" title="Phi công">phi công</a>. Cũng như trước kia lực đẩy vẫn bằng cánh quạt, nhưng để hợp lý cấu trúc máy bay và tăng hiệu suất khí động học và cơ học, các cánh quạt đều là loại kéo tải thay vì đẩy tải như một số các mẫu cũ ở đầu thế kỷ. Do vận tốc còn thấp nên để tăng lực nâng cần diện tích cánh lớn, máy bay có 2 tầng cánh nâng (<a href="/w/index.php?title=Biplane&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biplane (trang không tồn tại)">Biplane</a>). Về vũ trang: <a href="/wiki/S%C3%BAng_m%C3%A1y" title="Súng máy">súng máy</a> lắp trên cánh hoặc trước mặt phi công hoặc nếu máy bay có hai chỗ ngồi thì người ngồi sau bắn súng máy, hết đạn thì phi công rút súng lục ra bắn nhau. Máy bay có thể <a href="/w/index.php?title=Kh%C3%B4ng_chi%E1%BA%BFn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Không chiến (trang không tồn tại)">không chiến</a> bằng súng hoặc tấn công quân bộ bằng súng hoặc bằng cách thả <a href="/wiki/L%E1%BB%B1u_%C4%91%E1%BA%A1n" title="Lựu đạn">lựu đạn</a>, ngoài ra còn để tiến công khinh khí cầu của đối phương, tiến hành <a href="/wiki/Trinh_s%C3%A1t" title="Trinh sát">trinh sát</a> và <a href="/wiki/Li%C3%AAn_l%E1%BA%A1c" class="mw-redirect" title="Liên lạc">liên lạc</a> đưa thư. Mẫu máy bay nổi tiếng nhất thời kỳ này là máy bay <a href="/wiki/Sopwith_Camel" title="Sopwith Camel">Sopwith Camel</a> của <a href="/wiki/Anh" title="Anh">Anh</a> với các thông số chính như sau: kích thước dài × sải cánh × cao: 5,7 × 8,5 × 2,5 m; Khối lượng rỗng/có tải: 430/672 kg; Vận tốc Max/thiết kế: 180/92 km/h; trần bay 6.400 m; động cơ: 9 xi lanh 150 mã lực. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Những_năm_1920_đến_cuối_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai"><span id="Nh.E1.BB.AFng_n.C4.83m_1920_.C4.91.E1.BA.BFn_cu.E1.BB.91i_Chi.E1.BA.BFn_tranh_th.E1.BA.BF_gi.E1.BB.9Bi_th.E1.BB.A9_hai"></span>Những năm 1920 đến cuối <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Những năm 1920 đến cuối Chiến tranh thế giới thứ hai”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Những năm 1920 đến cuối Chiến tranh thế giới thứ hai"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Thời kỳ giữa hai đại chiến là thời kỳ nở rộ của kỹ thuật lái máy bay. Yếu tố quan trọng nhất của kỹ thuật máy bay là động cơ được quan tâm đặc biệt, không còn là động cơ tự chế hoặc cải tiến từ động cơ thông thường, mà động cơ máy bay đã được các hãng lớn chuyên sản xuất động cơ máy bay nên đã có công suất rất lớn, có sức lai cánh quạt đường kính lớn, lực đẩy mạnh cho phép nâng sức nặng, kích thước và tốc độ máy bay. Thời kỳ này vẫn là động cơ đốt trong chạy bằng xăng, thường là nhiều xi lanh bố trí hình sao. Các cơ cấu điều khiển của máy bay đã hoàn chỉnh: máy bay đã có thể thực hiện được các hình nhào lộn <a href="/w/index.php?title=Pilotage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pilotage (trang không tồn tại)">pilotage</a> phức tạp. Việc tăng kích thước và các thông số của máy bay đòi hỏi kết cấu vững chắc nhưng vẫn phải nhẹ nên thân vỏ gỗ chỉ còn tồn tại trên những máy bay nhẹ loại nhỏ biplane (hai tầng cánh) mà thôi, còn hầu hết máy bay đã có thân hợp kim nhôm vừa nhẹ vừa có độ bền vững kết cấu tốt. Vì tốc độ đã cao (đến 500–700 km/h) nên không cần diện tích cánh lớn nên máy bay chỉ còn một tầng cánh nâng <a href="/w/index.php?title=Monoplane&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monoplane (trang không tồn tại)">monoplane</a> điều này làm tăng tính cơ động linh hoạt của máy bay lên rất nhiều. Tất cả máy bay đều đã có <a href="/w/index.php?title=Cabin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cabin (trang không tồn tại)">cabin</a> kín bằng <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%A7y_tinh_h%E1%BB%AFu_c%C6%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thủy tinh hữu cơ (trang không tồn tại)">thủy tinh hữu cơ</a>. Ngoài những thiết bị bay, máy bay được trang bị thêm rất nhiều các thiết bị phụ trợ khác như <a href="/wiki/Radio" class="mw-disambig" title="Radio">radio</a> liên lạc, các hệ <a href="/wiki/V%C5%A9_kh%C3%AD" title="Vũ khí">vũ khí</a>: <a href="/wiki/S%C3%BAng_m%C3%A1y" title="Súng máy">súng máy</a>, <a href="/wiki/S%C6%A1n_ph%C3%A1o" title="Sơn pháo">pháo</a>, <a href="/wiki/Bom" title="Bom">bom</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1n" title="Đạn">đạn</a> các loại. Đặc biệt thời kỳ này người ta đã sử dụng <a href="/wiki/D%C3%B9" class="mw-disambig" title="Dù">dù</a> như phương tiện cứu sinh cho phi công và để tạo ra một binh chủng mới là <a href="/w/index.php?title=Qu%C3%A2n_nh%E1%BA%A3y_d%C3%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quân nhảy dù (trang không tồn tại)">quân nhảy dù</a>. Sự phát triển của máy bay thời kỳ trước và trong đại chiến gắn liền với sự phát triển không quân của các nước. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:B29.maxwell.750pix.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/B29.maxwell.750pix.jpg/300px-B29.maxwell.750pix.jpg" decoding="async" width="300" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/B29.maxwell.750pix.jpg/450px-B29.maxwell.750pix.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/B29.maxwell.750pix.jpg/600px-B29.maxwell.750pix.jpg 2x" data-file-width="860" data-file-height="587" /></a><figcaption>Siêu pháo đài bay <a href="/wiki/Boeing_B-29_Superfortress" title="Boeing B-29 Superfortress">B-29</a> của <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> – <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_n%C3%A9m_bom_h%E1%BA%A1ng_n%E1%BA%B7ng" title="Máy bay ném bom hạng nặng">máy bay ném bom</a> tầm xa hạng nặng.</figcaption></figure> <p>Trước đại chiến không quân các nước đã phát triển chuyên môn hoá ra các nhánh trong không quân là: </p> <ul><li>Lực lượng <b><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_n%C3%A9m_bom" title="Máy bay ném bom">máy bay ném bom</a></b> chuyên mang <a href="/wiki/Bom" title="Bom">bom</a>, <a href="/wiki/Ng%C6%B0_l%C3%B4i" title="Ngư lôi">ngư lôi</a> để đánh phá các mục tiêu lớn trên mặt đất và trên biển của đối phương theo phương thức ném bom diện rộng theo toạ độ, Các máy bay ném bom có nhiều loại, loại lớn đã có kích thước rất to và có tầm bay cao, xa vượt được đại dương. Các loại máy bay lớn này có thể có nhiều động cơ lắp tại mũi và ở hai cánh (mỗi động cơ có một cánh quạt). Điển hình nhất của loại máy bay này là <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_ph%C3%A1o_%C4%91%C3%A0i_bay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu pháo đài bay (trang không tồn tại)">siêu pháo đài bay</a> <a href="/wiki/Boeing_B-29_Superfortress" title="Boeing B-29 Superfortress">B-29</a> rất nổi tiếng của <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> loại này chính là loại máy bay đã ném <a href="/wiki/V%C5%A9_kh%C3%AD_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Vũ khí hạt nhân">bom nguyên tử</a> xuống <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Nhật Bản">Nhật Bản</a> (tháng 8 năm <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a>).</li> <li>Lực lượng <b><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_ti%C3%AAm_k%C3%ADch" title="Máy bay tiêm kích">máy bay tiêm kích</a></b> hay <b>máy bay khu trục</b> chuyên để <a href="/w/index.php?title=Kh%C3%B4ng_chi%E1%BA%BFn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Không chiến (trang không tồn tại)">không chiến</a> tiêu diệt máy bay đối phương, máy bay tiêm kích thường có kích thước nhỏ, có tốc độ cao cơ động tốt, mang pháo và súng máy. Máy bay thường chỉ có một động cơ tại mũi điển hình của loại này là tiêm kích <a href="/w/index.php?title=Messerschmitt_ME-109&action=edit&redlink=1" class="new" title="Messerschmitt ME-109 (trang không tồn tại)">Messerschmitt ME-109</a> của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a>, <a href="/w/index.php?title=YAK-3&action=edit&redlink=1" class="new" title="YAK-3 (trang không tồn tại)">YAK-3</a> của <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô">Liên Xô</a>, <a href="/wiki/Supermarine_Spitfire" title="Supermarine Spitfire">Spitfire</a> của <a href="/wiki/Anh" title="Anh">Anh</a>, và <a href="/wiki/Mustang" title="Mustang">Mustang</a> của <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>.</li></ul> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Luftsieg_ueber_Polen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/4/46/Luftsieg_ueber_Polen.jpg/300px-Luftsieg_ueber_Polen.jpg" decoding="async" width="300" height="433" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/4/46/Luftsieg_ueber_Polen.jpg 1.5x" data-file-width="350" data-file-height="505" /></a><figcaption>Máy bay cường kích <a href="/wiki/Junkers_Ju_87" title="Junkers Ju 87">Junker Ju 87</a> nổi tiếng trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">thế chiến II</a> của Đức.</figcaption></figure> <ul><li>Lực lượng <b><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_c%C6%B0%E1%BB%9Dng_k%C3%ADch" title="Máy bay cường kích">máy bay cường kích</a></b> là các máy bay nhỏ đến trung bình vũ trang mạnh thường mang súng máy, pháo, vài quả bom, bom nhỏ chuyên dụng chống tăng và cuối đại chiến có thể lắp <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1o_binh_ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pháo binh phản lực (trang không tồn tại)">dàn hoả tiễn</a>, chuyên để tiến công chính xác các mục tiêu nhỏ, di động trên mặt đất, trên biển để hỗ trợ bộ binh và tiến công truy đuổi độc lập. Điển hình của loại này là <a href="/wiki/Junkers_Ju_87" title="Junkers Ju 87">Junker Ju87</a> của Đức Quốc xã và <a href="/wiki/Ilyushin_Il-2" title="Ilyushin Il-2">Ilyushin Il-2</a> "xe tăng bay" của Liên Xô.</li> <li>Lực lượng <b><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_v%E1%BA%ADn_t%E1%BA%A3i" title="Máy bay vận tải">máy bay vận tải</a></b>: Kích thước, sức chở lớn để chở quân, thiết bị quân sự, thả dù. Điển hình là "Big Douglas" <a href="/wiki/Douglas_DC-3" title="Douglas DC-3">Douglas DC-3</a> (Dakota C-47) rất nổi tiếng trong đại chiến và các năm 1960 – 1960 sau này của Hoa Kỳ.</li></ul> <p>Ngoài việc xây dựng lực lượng Không quân đóng căn cứ trên bộ, các cường quốc quân sự nhất là Hoa Kỳ, <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Nhật Bản">Nhật Bản</a> phát triển lực lượng không quân của <a href="/wiki/H%E1%BA%A3i_qu%C3%A2n" title="Hải quân">Hải quân</a> trên các <a href="/wiki/T%C3%A0u_s%C3%A2n_bay" title="Tàu sân bay">tàu sân bay</a> mở ra một loại binh chủng rất mới làm thay đổi hoàn toàn cách thức tiến hành <a href="/wiki/H%E1%BA%A3i_chi%E1%BA%BFn" title="Hải chiến">chiến tranh trên biển</a> của nhân loại trong đại chiến và sau này đến tận ngày nay. Các máy bay trên tàu sân bay là loại được thiết kế đặc biệt: có khả năng cất cánh, hạ cánh trên đường băng ngắn. Trên tàu sân bay chỉ chở loại máy bay tiêm kích và tấn công. </p><p>Từ trong đại chiến II đến sau này <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> đã vươn lên thành cường quốc không có đối thủ trong ngành Hàng không và nước này luôn coi Hàng không là ưu tiên số một của quốc gia và là xương sống của chính sách quốc phòng của mình. Tại Hoa Kỳ đã sản xuất ra các loại máy bay mà sau này tồn tại hàng chục năm và là mẫu mực để các nước khác hướng đến để tham chiếu khi xây dựng Không quân. </p><p>Với sự lớn mạnh của Không quân, tính chất chiến tranh đã thay đổi rất nhiều: có thể mang tàn phá vào rất sâu trong hậu phương quân địch và đòn tấn công từ trên không rất bất ngờ và mãnh liệt. Hầu hết sự tàn phá tiềm lực các thành phố của Đức cũng như của các nước tham chiến là do không quân gây nên. Đối với chiến tranh trên biển với sự xuất hiện của máy bay và tàu sân bay đã chấm hết thời đại của các <a href="/wiki/T%C3%A0u_ph%C3%A1o" title="Tàu pháo">pháo hạm</a>, các trận <a href="/wiki/H%E1%BA%A3i_chi%E1%BA%BFn" title="Hải chiến">hải chiến</a> diễn ra ở rất xa ngoài tầm bắn pháo và tầm quan sát của các bên và các hạm đội tàu sân bay có thể mang máy bay tới tận sát bờ biển của địch. Với bài học về vai trò của không quân, sau chiến tranh thế giới các cường quốc tăng cường <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_v%C5%A9_trang" title="Chạy đua vũ trang">chạy đua vũ trang</a> mà mũi nhọn là ở lực lượng Không quân và <a href="/wiki/T%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_chi%E1%BA%BFn_l%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Tên lửa chiến lược">tên lửa chiến lược</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sau_đại_chiến_II,_chiến_tranh_lạnh_và_hiện_nay"><span id="Sau_.C4.91.E1.BA.A1i_chi.E1.BA.BFn_II.2C_chi.E1.BA.BFn_tranh_l.E1.BA.A1nh_v.C3.A0_hi.E1.BB.87n_nay"></span>Sau đại chiến II, chiến tranh lạnh và hiện nay</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Sau đại chiến II, chiến tranh lạnh và hiện nay”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sau đại chiến II, chiến tranh lạnh và hiện nay"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sau đại chiến, kỹ thuật máy bay phát triển rất mạnh theo nhiều hướng khác nhau nhưng có thể thấy vài điểm chính đặc trưng cho giai đoạn này là: phát triển động cơ, phát triển cấu trúc máy bay, phát triển các công năng đặc dụng, phát triển theo công nghệ cao và phát triển trực thăng. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Động_cơ"><span id=".C4.90.E1.BB.99ng_c.C6.A1"></span>Động cơ</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Động cơ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Động cơ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Khi vận tốc máy bay đạt đến gần <a href="/wiki/V%E1%BA%ADn_t%E1%BB%91c_%C3%A2m_thanh" class="mw-redirect" title="Vận tốc âm thanh">tốc độ âm thanh</a> cánh quạt sẽ chuyển động tương đối trong không khí với <a href="/w/index.php?title=V%E1%BA%ADn_t%E1%BB%91c_g%E1%BA%A7n_%C3%A2m_thanh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vận tốc gần âm thanh (trang không tồn tại)">vận tốc gần âm thanh</a> và <a href="/wiki/T%E1%BB%91c_%C4%91%E1%BB%99_si%C3%AAu_thanh" title="Tốc độ siêu thanh">vượt âm thanh</a> điều đó sẽ làm thụt giảm hiệu suất cánh quạt rất mạnh. Vì vậy với cánh quạt cổ điển máy bay không thể đạt được vận tốc âm thanh, Để có vận tốc vượt tốc độ âm thanh máy bay cần phải có cơ chế chuyển động mới đó là cơ chế chuyển động nhờ <a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phản lực (trang không tồn tại)">phản lực</a> là khi động cơ phụt thẳng luồng khí năng lượng cao về phía sau tạo lực đẩy cho máy bay chuyển động về phía trước. </p><p>Đây là sự phát triển bao trùm sau đại chiến trong cả hàng không dân dụng và quân dụng. Với sự phát triển này có thể nói sau chiến tranh là thời đại của <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c" title="Máy bay phản lực">máy bay phản lực</a>: ngay cuối đại chiến nước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a> đã cho ra đời máy bay phản lực đầu tiên với vận tốc vượt rất xa tất cả các loại tiêm kích đương thời. Ngay sau chiến tranh các cường quốc dẫn đầu cạnh tranh trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">chiến tranh Lạnh</a> mà điển hình là Hoa Kỳ và Liên Xô chạy đua quyết liệt để chế tạo máy bay phản lực mà vấn đề chìa khóa của nó là động cơ. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_piston" class="mw-redirect" title="Động cơ piston">Động cơ piston</a> đến cuối đại chiến đã hết tiềm năng, xuất hiện loại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_nhi%E1%BB%87t" title="Động cơ nhiệt">động cơ nhiệt</a> mới với nguyên tắc hoạt động hoàn toàn khác đó là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_tu%E1%BB%91c_bin_kh%C3%AD" title="Động cơ tuốc bin khí">động cơ tuốc bin khí</a> (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: <i>gas turbine engine</i>). Đây là động cơ rất gọn, nhưng có công suất cực lớn nếu so với động cơ piston: chỉ số công suất riêng (mã lực/kg) của nó cao gấp hàng chục lần. Máy bay giờ đây có công suất rất mạnh mà khối lượng, thể tích thậm chí còn giảm nhiều. </p><p>Đầu tiên là các máy bay chiến đấu dùng loại động cơ này để biến thành máy bay phản lực. Sau đó các loại khác như vận tải, hành khách, trực thăng cũng lắp động cơ mới để tăng mạnh công suất. Ngày nay hầu hết các loại máy bay đã lắp động cơ tuốc bin khí, động cơ piston chỉ còn lại trên các máy bay dân dụng loại nhỏ như máy bay gia đình <a href="/wiki/Cessna" title="Cessna">Cessna</a>, máy bay <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_thao" title="Thể thao">thể thao</a>, <a href="/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Nông nghiệp">nông nghiệp</a>... </p><p>Để tạo lực đẩy ngang, động cơ tuốc bin khí được lắp trên máy bay theo ba phương án như sau: </p> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_tu%E1%BB%91c_bin_c%C3%A1nh_qu%E1%BA%A1t" title="Động cơ tuốc bin cánh quạt">Động cơ tuốc bin cánh quạt</a> (<i>turbopropeller</i>, viết tắt <i>turboprop</i>): động cơ tuốc bin khí mà toàn bộ công suất để lai cánh quạt kiểu cổ điển (động cơ kiểu mới nhưng lực đẩy ngang được tạo ra theo kiểu cánh quạt cổ điển). Được dùng cho các <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_v%E1%BA%ADn_t%E1%BA%A3i" title="Máy bay vận tải">máy bay vận tải</a> khỏe, cần <i>tính kinh tế cao</i> nhưng không cần tốc độ cao như loại <a href="/w/index.php?title=Antonov_AH-12&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonov AH-12 (trang không tồn tại)">Antonov AH-12</a>, <a href="/w/index.php?title=AH-24&action=edit&redlink=1" class="new" title="AH-24 (trang không tồn tại)">AH-24</a> của Liên Xô, và đặc biệt là loại <a href="/wiki/C-130_Hercules" class="mw-redirect" title="C-130 Hercules">Lockheed C-130 Hercules</a> của Hoa Kỳ là loại máy bay vận tải tốt nhất mọi thời đại, hoặc lắp cho trực thăng cần công suất khỏe.</li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_tu%E1%BB%91c_bin_ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c" class="mw-redirect" title="Động cơ tuốc bin phản lực">Động cơ tuốc bin phản lực</a>: lực đẩy ngang chỉ do từ luồng khí phản lực phụt mạnh từ động cơ, loại này lắp cho các máy bay cần <i>tốc độ cao</i> như các máy bay chiến đấu, nhưng <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87u_su%E1%BA%A5t_kinh_t%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệu suất kinh tế (trang không tồn tại)">hiệu suất kinh tế</a> không cao bằng loại cánh quạt. Chỉ có loại này phát triển được <a href="/wiki/T%E1%BB%91c_%C4%91%E1%BB%99_si%C3%AAu_thanh" title="Tốc độ siêu thanh">tốc độ siêu thanh</a>.</li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_tu%E1%BB%91c_bin_ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c_c%C3%A1nh_qu%E1%BA%A1t" title="Động cơ tuốc bin phản lực cánh quạt">Động cơ tuốc bin phản lực cánh quạt</a> (<i>turbopropeller jet</i> viết tắt <i>PropJet</i>): kết hợp trung gian giữa hai loại trên. Lực đẩy ngang của máy bay vừa từ luồng khí phụt phản lực từ động cơ, vừa từ gió cánh quạt thổi không qua buồng đốt động cơ nên loại này còn được gọi là động cơ tuốc bin hai viền khí (<i>two-contour aviation engine</i>). Ngày nay hầu hết các máy bay hành khách, vận tải của dân dụng điển hình như <a href="/wiki/Boeing" title="Boeing">Boeing</a>, <a href="/wiki/Airbus" title="Airbus">Airbus</a> dùng loại này để đảm bảo tính kinh tế và vận tốc cao hợp lý.</li></ul> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Concorde_on_Bristol.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Concorde_on_Bristol.jpg/300px-Concorde_on_Bristol.jpg" decoding="async" width="300" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Concorde_on_Bristol.jpg/450px-Concorde_on_Bristol.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Concorde_on_Bristol.jpg 2x" data-file-width="535" data-file-height="535" /></a><figcaption>Máy bay hành khách phản lực siêu thanh <a href="/wiki/Concorde" title="Concorde">Concorde</a> do Anh Pháp hợp tác chế tạo.</figcaption></figure> <p>Với động cơ tuốc bin khí công suất cao và phương thức tạo lực đẩy phản lực đến giữa <a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1960" title="Thập niên 1960">những năm 1960</a> máy bay chiến đấu phản lực đã có thể có vận tốc vượt tốc độ âm thanh (siêu thanh khoảng 1000 km/h) và ngày càng cao hơn nữa. Từ giữa <a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1970" title="Thập niên 1970">những năm 1970</a> đã có các máy bay hành khách khổng lồ siêu thanh là <a href="/wiki/Tupolev_Tu-144" title="Tupolev Tu-144">Tupolev Tu-144</a> của Liên Xô và <a href="/wiki/Concorde" title="Concorde">Concorde</a> của hợp tác Pháp – Anh. Các mark máy bay chiến đấu hiện đại ngày nay có <a href="/wiki/S%E1%BB%91_Mach" title="Số Mach">số Mach</a> khoảng 2,5 – 3 (vận tốc gấp tốc độ âm thanh). </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Cấu_trúc_máy_bay"><span id="C.E1.BA.A5u_tr.C3.BAc_m.C3.A1y_bay"></span>Cấu trúc máy bay</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Cấu trúc máy bay”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cấu trúc máy bay"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:USAF_B-2_Spirit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/USAF_B-2_Spirit.jpg/300px-USAF_B-2_Spirit.jpg" decoding="async" width="300" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/USAF_B-2_Spirit.jpg/450px-USAF_B-2_Spirit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/USAF_B-2_Spirit.jpg/600px-USAF_B-2_Spirit.jpg 2x" data-file-width="711" data-file-height="695" /></a><figcaption>Máy bay ném bom tàng hình <a href="/wiki/B-2_Spirit" class="mw-redirect" title="B-2 Spirit">B-2 Spirit</a> của Hoa Kỳ.</figcaption></figure> <p>Sự thay đổi cấu trúc máy bay chủ yếu diễn ra ở máy bay chiến đấu, đi liền với sự thay đổi tốc độ và các thay đổi về công nghệ khác. Dạng khí động học hợp lý cho siêu thanh khác xa với mức dưới âm thanh nên hình thù cánh và thân thay đổi rất nhiều và dần dần có dạng "delta" (mũi tên). Và như loại máy bay ném bom <a href="/wiki/Northrop_Grumman_B-2_Spirit" title="Northrop Grumman B-2 Spirit">B-2 Spirit</a> tàng hình của Hoa Kỳ hiện nay thì đã không còn ranh giới giữa cánh và thân: máy bay có hình dạng như <a href="/wiki/Si%C3%AAu_b%E1%BB%99_C%C3%A1_%C4%91u%E1%BB%91i" class="mw-redirect" title="Siêu bộ Cá đuối">cá đuối</a>. Một số loại máy bay có dạng "cánh cụp cánh xòe" như <a href="/wiki/Rockwell_B-1_Lancer" title="Rockwell B-1 Lancer">B1</a>, <a href="/wiki/General_Dynamics_F-111" class="mw-redirect" title="General Dynamics F-111">F-111</a>, <a href="/wiki/Lockheed_Martin_F-22_Raptor" title="Lockheed Martin F-22 Raptor">F-22 Raptor</a> của Hoa Kỳ, <a href="/wiki/Mikoyan-Gurevich_MiG-23" title="Mikoyan-Gurevich MiG-23">MIG-23</a> của Liên Xô là loại có hình dạng và diện tích cánh có thể thay đổi tùy theo yêu cầu tốc độ và tải trọng. Các loại cao tốc như <a href="/wiki/Mikoyan-Gurevich_MiG-25" title="Mikoyan-Gurevich MiG-25">MIG-25</a> của Liên Xô, của Mỹ có 2 đuôi, và một số loại khác như <a href="/wiki/Eurofighter_Typhoon" title="Eurofighter Typhoon">Eurofighter</a> của châu Âu có cánh phụ nhỏ (canard) ở phía trước. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Các_công_năng_đặc_dụng"><span id="C.C3.A1c_c.C3.B4ng_n.C4.83ng_.C4.91.E1.BA.B7c_d.E1.BB.A5ng"></span>Các công năng đặc dụng</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Các công năng đặc dụng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các công năng đặc dụng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các công năng đặc dụng chỉ phát triển cho một số loại đặc dụng như <a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay_ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c_c%E1%BA%A5t_c%C3%A1nh,_h%E1%BA%A1_c%C3%A1nh_th%E1%BA%B3ng_%C4%91%E1%BB%A9ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Máy bay phản lực cất cánh, hạ cánh thẳng đứng (trang không tồn tại)">máy bay phản lực cất cánh, hạ cánh thẳng đứng</a> để bố trí tại nơi không có đường băng, loại này có cửa phụt phản lực theo chiều thẳng đứng cho phép máy bay hạ cánh, cất cánh thẳng đứng như một số loại của Anh, Mỹ, Liên Xô điển hình nhất là loại <a href="/wiki/Harrier_Jump_Jet" class="mw-redirect" title="Harrier Jump Jet">Harrier Jump Jet</a> và <a href="/wiki/Lockheed_Martin_F-35_Lightning_II" title="Lockheed Martin F-35 Lightning II">F-35 Lightning II</a> của Mỹ. <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_phi_c%C6%A1" title="Thủy phi cơ">Thủy phi cơ</a>: cất cánh, hạ cánh trên mặt nước... </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Công_nghệ_cao"><span id="C.C3.B4ng_ngh.E1.BB.87_cao"></span>Công nghệ cao</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Công nghệ cao”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Công nghệ cao"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:North_American_XB-70_on_ramp_EC68-2101.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/North_American_XB-70_on_ramp_EC68-2101.jpg/240px-North_American_XB-70_on_ramp_EC68-2101.jpg" decoding="async" width="240" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/North_American_XB-70_on_ramp_EC68-2101.jpg/360px-North_American_XB-70_on_ramp_EC68-2101.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/North_American_XB-70_on_ramp_EC68-2101.jpg/480px-North_American_XB-70_on_ramp_EC68-2101.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2351" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=XB-70A_Valkyrie&action=edit&redlink=1" class="new" title="XB-70A Valkyrie (trang không tồn tại)">XB-70A Valkyrie</a> của Mỹ là loại <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_si%C3%AAu_thanh" title="Máy bay siêu thanh">máy bay siêu thanh</a> nhanh nhất Thế giới với 4 động cơ và vận tốc Mach 3,1 so với Mach 2,35 của <a href="/wiki/Tupolev_Tu-144" title="Tupolev Tu-144">Tu-144</a> Liên Xô.</figcaption></figure> <p>Các máy bay của thời kỳ này có những công nghệ rất cao, nhất là <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_v%E1%BA%ADt_li%E1%BB%87u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công nghệ vật liệu (trang không tồn tại)">công nghệ vật liệu</a> và thiết bị điện tử, viễn thông, máy tính tự động hoá... Trên máy bay có rất nhiều hệ thống <a href="/wiki/Ra_%C4%91a" class="mw-redirect" title="Ra đa">radar</a> và <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%91ng_radar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chống radar (trang không tồn tại)">chống radar</a>, hệ thống nhận biết địch – ta, hệ thống định vị, dẫn đường... và các phương tiện đấu tranh điện tử. Đặc biệt đến cuối <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_20" title="Thế kỷ 20">thế kỷ 20</a> Hoa Kỳ cho ra đời các loại máy bay với <a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_t%C3%A0ng_h%C3%ACnh" title="Công nghệ tàng hình">công nghệ tàng hình</a> không bị phát hiện bằng sóng radar là <a href="/wiki/B-2_Spirit" class="mw-redirect" title="B-2 Spirit">B-2</a> và <a href="/wiki/F-117_Nighthawk" class="mw-redirect" title="F-117 Nighthawk">F-117</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Phát_triển_trực_thăng"><span id="Ph.C3.A1t_tri.E1.BB.83n_tr.E1.BB.B1c_th.C4.83ng"></span>Phát triển trực thăng</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Phát triển trực thăng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phát triển trực thăng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Kaman_Seasprite_3_USAF_Maxwell_AFB.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Kaman_Seasprite_3_USAF_Maxwell_AFB.jpg/350px-Kaman_Seasprite_3_USAF_Maxwell_AFB.jpg" decoding="async" width="350" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Kaman_Seasprite_3_USAF_Maxwell_AFB.jpg/525px-Kaman_Seasprite_3_USAF_Maxwell_AFB.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Kaman_Seasprite_3_USAF_Maxwell_AFB.jpg/700px-Kaman_Seasprite_3_USAF_Maxwell_AFB.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2058" /></a><figcaption>Máy bay trực thăng <a href="/w/index.php?title=Kaman_Seasprite&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kaman Seasprite (trang không tồn tại)">Kaman Seasprite</a> của <a href="/wiki/H%E1%BA%A3i_qu%C3%A2n_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hải quân Hoa Kỳ">Hải quân Hoa Kỳ</a></figcaption></figure> <p>Ngay từ đầu <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_20" title="Thế kỷ 20">thế kỷ 20</a> song hành cùng máy bay cánh cố định, trực thăng cũng đã được nghiên cứu phát triển, nhưng vì những khó khăn về kỹ thuật trong vấn đề <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C6%B0%E1%BB%9Fng" title="Cộng hưởng">cộng hưởng</a>, <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99_%E1%BB%95_%C4%91%E1%BB%8Bnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Độ ổ định (trang không tồn tại)">độ ổ định</a>, <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_li%E1%BB%87u" title="Vật liệu">vật liệu</a>, <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%81u_khi%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Điều khiển">điều khiển</a>... nên <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">trực thăng</a> phát triển rất chậm chạp so với máy bay cánh cố định. Chỉ sau <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">thế chiến II</a> các vấn đề kỹ thuật rất phức tạp trên mới được giải quyết tạo sự ứng dụng đại trà cho trực thăng vào các lĩnh vực cuộc sống, kinh tế và đặc biệt trong quân sự. Vì các ưu việt rất độc đáo là khả năng cất cánh, hạ cánh thẳng đứng không cần <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_b%C4%83ng" title="Đường băng">đường băng</a> và khả năng bay đứng treo một chỗ của loại máy bay này mà trong các năm 1950, 1960 đã xảy ra sự bùng nổ của trực thăng và tiếp diễn đến bây giờ. </p><p><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">Máy bay trực thăng</a> của thời kỳ này được trang bị <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_tu%E1%BB%91c_bin_kh%C3%AD" title="Động cơ tuốc bin khí">động cơ tuốc bin khí</a> với <a href="/wiki/C%C3%B4ng_su%E1%BA%A5t" title="Công suất">công suất</a> rất lớn, tải trọng rất mạnh, với đầy đủ cơ cấu điều khiển cho phép loại máy bay này có <a href="/w/index.php?title=T%C3%ADnh_c%C6%A1_%C4%91%E1%BB%99ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tính cơ động (trang không tồn tại)">tính cơ động</a> rất cao và rất đa dạng theo các phương án thiết kế. Và đến những năm 1970 – 1980 thì trực thăng dường như đã đạt đến độ hoàn thiện của nó. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tương_lai_phát_triển"><span id="T.C6.B0.C6.A1ng_lai_ph.C3.A1t_tri.E1.BB.83n"></span>Tương lai phát triển</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Tương lai phát triển”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tương lai phát triển"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/2006" title="2006">Vào năm 2006</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_tu%E1%BB%91c_bin_kh%C3%AD" title="Động cơ tuốc bin khí">động cơ tuốc bin khí</a> chưa sử dụng hết tiềm năng của nó nên trong <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_lai" title="Tương lai">tương lai</a> gần chưa thấy có xu hướng loại bỏ động cơ này cho máy bay thông thường, mà chỉ hoàn thiện nó và kết hợp với các loại động cơ khác. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Orbital_Sciences_X34.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Orbital_Sciences_X34.jpg/300px-Orbital_Sciences_X34.jpg" decoding="async" width="300" height="233" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Orbital_Sciences_X34.jpg/450px-Orbital_Sciences_X34.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Orbital_Sciences_X34.jpg/600px-Orbital_Sciences_X34.jpg 2x" data-file-width="1190" data-file-height="924" /></a><figcaption>Máy bay <a href="/wiki/T%C3%AAn_l%E1%BB%ADa" title="Tên lửa">tên lửa</a> thí nghiệm <a href="/w/index.php?title=X34&action=edit&redlink=1" class="new" title="X34 (trang không tồn tại)">X34</a> của <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a> và <a href="/wiki/Boeing" title="Boeing">Boeing</a>.</figcaption></figure> <p>Một trong những hướng phát triển rất tiềm năng của máy bay và động cơ máy bay trong tương lai là kết hợp tính chất của máy bay với tính chất của <a href="/wiki/T%C3%AAn_l%E1%BB%ADa" title="Tên lửa">tên lửa</a> để phục vụ cho <a href="/w/index.php?title=Du_l%E1%BB%8Bch_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Du lịch vũ trụ thương mại (trang không tồn tại)">du lịch vũ trụ thương mại</a>. Hướng này thực ra đã bắt đầu từ những năm 1980 của thế kỷ 20 với <a href="/w/index.php?title=Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_t%C3%A0u_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_con_thoi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chương trình tàu vũ trụ con thoi (trang không tồn tại)">chương trình tàu vũ trụ con thoi</a> (<i>space shuttle</i>) của <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a> Hoa Kỳ. Nhiệm vụ của hướng này ngày nay là làm sao có chi phí rẻ hơn để có thể thương mại hoá. Để giảm bớt trọng lượng phóng và gia tốc ban đầu và tất nhiên là chi phí, NASA đang cùng một số công ty lớn của Hoa Kỳ đang thử nghiệm một số loại máy bay – tên lửa phóng từ <a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay_m%E1%BA%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Máy bay mẹ (trang không tồn tại)">máy bay mẹ</a> trên các <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A7ng_kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tầng khí quyển (trang không tồn tại)">tầng khí quyển</a> cao nhất, loại tàu như vậy có thể thâm nhập <a href="/wiki/V%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Vũ trụ">vũ trụ</a> và trở về Trái Đất bằng phương thức máy bay với một chi phí chấp nhận được. </p><p>Hướng nghiên cứu lắp thêm <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_t%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_%C4%91%E1%BA%A9y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Động cơ tên lửa đẩy (trang không tồn tại)">động cơ tên lửa đẩy</a> cho máy bay thương mại và quân sự cũng đã được triển khai để tăng tốc và đặc biệt quan trọng để phóng máy bay giảm độ dài <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_b%C4%83ng" title="Đường băng">đường băng</a>, tuy nhiên có vẻ như hướng này đang bị từ chối cho máy bay thương mại trong thời gian trước mắt. </p><p>Đối với máy bay phản lực chiến đấu ngoài yếu tố <i>phát triển theo công nghệ cao</i> với mức độ tối đa vũ trang điện tử, viễn thông, tự động hoá, công nghệ tàng hình... còn có hướng kết hợp lực nâng khí động học cổ điển của máy bay và <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_n%C3%A2ng_ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực nâng phản lực (trang không tồn tại)">lực nâng phản lực</a> của động cơ (mà <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c" title="Máy bay phản lực">máy bay phản lực</a> cất cánh, hạ cánh thẳng đứng là một ví dụ). </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Su-27_Russian_Knights_04.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Su-27_Russian_Knights_04.jpg/300px-Su-27_Russian_Knights_04.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Su-27_Russian_Knights_04.jpg/450px-Su-27_Russian_Knights_04.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Su-27_Russian_Knights_04.jpg/600px-Su-27_Russian_Knights_04.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a><figcaption>Máy bay <a href="/wiki/Sukhoi_Su-27" title="Sukhoi Su-27">Sukhoi Su-27</a> trong buổi biểu diễn nhào lộn tại triển lãm Hàng không quốc tế. Đây là loại có độ cơ động linh hoạt tốt nhất thế giới hiện nay.</figcaption></figure> <p>Trong các thiết kế của Nga, Hoa Kỳ cho các mẫu máy bay chiến đấu sau cùng của họ ví dụ <a href="/wiki/Lockheed_Martin_F-22_Raptor" title="Lockheed Martin F-22 Raptor">F-22 Raptor</a> và đặc biệt là máy bay <a href="/wiki/Sukhoi_Su-27" title="Sukhoi Su-27">Sukhoi Su-27</a> và các đời SU cuối của Nga đã phát triển các cơ cấu dẫn hướng luồng khí phản lực cho phép máy bay có các động tác "trượt", "trườn", "lắc", "vặn" rất tinh xảo, tính cơ động linh hoạt cực tốt, máy bay dường như "không còn <a href="/wiki/Qu%C3%A1n_t%C3%ADnh" title="Quán tính">quán tính</a>". Tính năng này sẽ cực kỳ lợi hại khi cơ động tránh tên lửa và luôn chiếm ưu thế vị trí khi không chiến. Xu hướng này là tất yếu cho chế tạo các dòng máy bay chiến đấu sau này và sẽ dần dần dẫn đến khả năng máy bay có thể biểu diễn "kung fu", lộn vòng trên không mà vẫn đứng yên một chỗ, hiện nay xu hướng này đang gặp khó khăn về yếu tố tính kinh tế, nhưng khó khăn này không phải là quá lớn. </p><p>Đối với máy bay dân dụng thương mại thì ưu tiên hàng đầu trong hướng nghiên cứu là tăng tính an toàn và tính kinh tế: hiện nay đang có các phương án nghiên cứu hệ thống dù cho cả khoang hành khách của máy bay và đã có dự án "tàu cứu hộ trên khoang" để sơ tán hành khách khi gặp nạn. Để chống cháy nổ máy bay sẽ sử dụng các nguyên vật liệu không thể cháy, hiện nay các việc này sẽ làm tăng chi phí hàng không lên quá nhiều, đây đang là đề tài cho các công nghệ nhất là công nghệ vật liệu áp dụng cho máy bay... Để tăng tính kinh tế, xu hướng chế tạo máy bay hành khách thương mại là tăng kích thước, số ghế hành khách và trong tương lai rất gần sẽ là thời đại của các loại <a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay_th%C3%A2n_l%E1%BB%9Bn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Máy bay thân lớn (trang không tồn tại)">máy bay thân lớn</a> khổng lồ, chở trên 1000 người, có thể bay không ngừng vòng quanh thế giới không cần tiếp nhiên liệu... </p><p>Các <a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_si%C3%AAu_thanh" title="Máy bay siêu thanh">máy bay siêu thanh</a> <a href="/wiki/Concorde" title="Concorde">Concorde</a> và <a href="/wiki/Tupolev_Tu-144" title="Tupolev Tu-144">Tupolev Tu-144</a> trong thế kỷ 20 nói chung không được thị trường hàng không tiếp đón nồng nhiệt ngoài yếu tố giá cả còn có yếu tố tiếng ồn đối với <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91" title="Thành phố">thành phố</a>. Một trong những hướng nghiên cứu khí động thân và động cơ máy bay cho <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_21" title="Thế kỷ 21">thế kỷ 21</a> là làm sao triệt tiêu được tiếng ồn của máy bay mà vẫn duy trì tốc độ siêu thanh... </p><p>Đó mới chỉ là những điều rõ ràng trong sự phát triển trong tương lai rất gần còn các nghiên cứu thì vẫn còn là bí mật của các nhà sản xuất máy bay, mà chính những nghiên cứu đó quyết định xu hướng phát triển của máy bay trên thế giới. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phân_loại"><span id="Ph.C3.A2n_lo.E1.BA.A1i"></span>Phân loại</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Phân loại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân loại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sukhoi_Su-35_Super_Flanker,_Russia_-_Air_Force_JP6662649.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Sukhoi_Su-35_Super_Flanker%2C_Russia_-_Air_Force_JP6662649.jpg/220px-Sukhoi_Su-35_Super_Flanker%2C_Russia_-_Air_Force_JP6662649.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Sukhoi_Su-35_Super_Flanker%2C_Russia_-_Air_Force_JP6662649.jpg/330px-Sukhoi_Su-35_Super_Flanker%2C_Russia_-_Air_Force_JP6662649.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Sukhoi_Su-35_Super_Flanker%2C_Russia_-_Air_Force_JP6662649.jpg/440px-Sukhoi_Su-35_Super_Flanker%2C_Russia_-_Air_Force_JP6662649.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Buồng lái <a href="/wiki/Su-35" class="mw-redirect" title="Su-35">Su-35</a>, máy bay chiến đấu từng hiện đại nhất của <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_qu%C3%A2n_Nga" title="Không quân Nga">Không quân Nga</a>.</figcaption></figure> <p>Sự phân loại máy bay là rất phong phú tùy theo tiêu chuẩn phân loại: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theo_hình_thức_cánh_nâng"><span id="Theo_h.C3.ACnh_th.E1.BB.A9c_c.C3.A1nh_n.C3.A2ng"></span>Theo hình thức cánh nâng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Theo hình thức cánh nâng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Theo hình thức cánh nâng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Máy bay có cánh cố định.</li> <li><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_tr%E1%BB%B1c_th%C4%83ng" title="Máy bay trực thăng">Máy bay trực thăng</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theo_chức_năng_sử_dụng"><span id="Theo_ch.E1.BB.A9c_n.C4.83ng_s.E1.BB.AD_d.E1.BB.A5ng"></span>Theo chức năng sử dụng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Theo chức năng sử dụng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Theo chức năng sử dụng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" title="Máy bay quân sự">Máy bay quân sự</a> <ul><li><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_ti%C3%AAm_k%C3%ADch" title="Máy bay tiêm kích">Tiêm kích</a>: không chiến chống máy bay địch</li> <li><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_c%C6%B0%E1%BB%9Dng_k%C3%ADch" title="Máy bay cường kích">Cường kích</a>: tấn công các mục tiêu nhỏ di động trên mặt đất, truy kích</li> <li>Tiêm kích – cường kích: vừa có chức năng không chiến vừa có chức năng tấn công</li> <li><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_n%C3%A9m_bom" title="Máy bay ném bom">Ném bom</a>: tầm gần; tầm xa</li> <li>Mang tên lửa</li> <li><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_trinh_s%C3%A1t" title="Máy bay trinh sát">Trinh sát</a></li> <li>Hiệu chỉnh hỏa lực</li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay_%C4%91a_n%C4%83ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Máy bay đa năng (trang không tồn tại)">Đa năng</a> / chuyên dụng</li> <li><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_v%E1%BA%ADn_t%E1%BA%A3i" title="Máy bay vận tải">Vận tải</a></li> <li>Đổ bộ đường không</li></ul></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_d%C3%A2n_d%E1%BB%A5ng" title="Máy bay dân dụng">Máy bay dân dụng</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay_h%C3%A0nh_kh%C3%A1ch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Máy bay hành khách (trang không tồn tại)">Hành khách</a>: để chở <a href="/wiki/H%C3%A0nh_kh%C3%A1ch" title="Hành khách">hành khách</a></li> <li>Vận tải: chở hàng hoá</li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay_b%C6%B0u_ch%C3%ADnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Máy bay bưu chính (trang không tồn tại)">Bưu chính</a> – liên lạc</li> <li>Nông nghiệp: bón phân, gieo hạt</li> <li><a href="/wiki/M%C3%A1y_bay_hu%E1%BA%A5n_luy%E1%BB%87n" title="Máy bay huấn luyện">Huấn luyện</a>: đào tạo phi công</li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay_Th%E1%BB%83_thao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Máy bay Thể thao (trang không tồn tại)">Thể thao</a>: nhảy dù, bay lượn</li></ul></li> <li>Máy bay chuyên dụng <ul><li>Thí nghiệm: để thực hiện các thử nghiệm bay</li> <li>Y tế: cứu hộ y tế khẩn cấp</li> <li>Địa vật lý: nghiên cứu <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_v%E1%BA%ADt_l%C3%BD" title="Địa vật lý">địa vật lý</a></li> <li>...</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theo_trọng_lượng_cất_cánh"><span id="Theo_tr.E1.BB.8Dng_l.C6.B0.E1.BB.A3ng_c.E1.BA.A5t_c.C3.A1nh"></span>Theo trọng lượng cất cánh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Theo trọng lượng cất cánh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Theo trọng lượng cất cánh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Có 4 hạng nhu sau: </p> <ol><li>Trên 75 <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A5n_(%C4%91%C6%A1n_v%E1%BB%8B_%C4%91o_l%C6%B0%E1%BB%9Dng)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tấn (đơn vị đo lường) (trang không tồn tại)">tấn</a></li> <li>Từ 30 đến 75 tấn</li> <li>Từ 10 đến 30 tấn</li> <li>Dưới 10 tấn</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theo_thể_loại_và_số_lượng_động_cơ"><span id="Theo_th.E1.BB.83_lo.E1.BA.A1i_v.C3.A0_s.E1.BB.91_l.C6.B0.E1.BB.A3ng_.C4.91.E1.BB.99ng_c.C6.A1"></span>Theo thể loại và số lượng động cơ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Theo thể loại và số lượng động cơ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Theo thể loại và số lượng động cơ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Theo thể loại động cơ: </p> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_piston" class="mw-redirect" title="Động cơ piston">Động cơ piston</a></li> <li><a href="/wiki/Tuabin_c%C3%A1nh_qu%E1%BA%A1t" class="mw-redirect" title="Tuabin cánh quạt">Tuốc bin cánh quạt</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_c%C6%A1_ph%E1%BA%A3n_l%E1%BB%B1c" title="Động cơ phản lực">Phản lực</a></li></ul> <p>Theo số lượng động cơ: </p> <ul><li>Một động cơ</li> <li>Hai động cơ</li> <li>Ba/bốn/sáu/tám động cơ</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theo_sơ_đồ_cấu_trúc"><span id="Theo_s.C6.A1_.C4.91.E1.BB.93_c.E1.BA.A5u_tr.C3.BAc"></span>Theo sơ đồ cấu trúc</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Theo sơ đồ cấu trúc”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Theo sơ đồ cấu trúc"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Theo độ cao cánh so với thân: </p> <ul><li>Cánh cao</li> <li>Cánh giữa</li> <li>Cánh thấp</li></ul> <p>Theo số lượng tầng cánh: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Monoplane&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monoplane (trang không tồn tại)">Monoplane</a>: một tầng cánh</li> <li><a href="/w/index.php?title=Biplane&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biplane (trang không tồn tại)">Biplane</a>: hai tầng cánh</li></ul> <p>Theo vị trí bánh lái: </p> <ul><li>Kiểu cổ điển: bánh lái ở đuôi</li> <li>Không đuôi</li> <li>Loại con vịt: Bánh lái đằng trước</li></ul> <p>Theo thể loại và kích thước thân máy bay: </p> <ul><li>Thân rộng / thân hẹp: đối với loại 1 thân</li> <li>Hai thân</li> <li>Khung bay: không có thân chỉ có cánh và khung</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theo_tốc_độ_bay"><span id="Theo_t.E1.BB.91c_.C4.91.E1.BB.99_bay"></span>Theo tốc độ bay</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Theo tốc độ bay”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Theo tốc độ bay"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Dưới âm thanh</li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%91c_%C4%91%E1%BB%99_si%C3%AAu_thanh" title="Tốc độ siêu thanh">Siêu thanh</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theo_chế_độ_hạ_cánh"><span id="Theo_ch.E1.BA.BF_.C4.91.E1.BB.99_h.E1.BA.A1_c.C3.A1nh"></span>Theo chế độ hạ cánh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=25" title="Sửa đổi phần “Theo chế độ hạ cánh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=25" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Theo chế độ hạ cánh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Hạ cánh sân bay</li> <li>Hạ cánh tàu sân bay: đậu trên tàu sân bay của hải quân</li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_phi_c%C6%A1" title="Thủy phi cơ">Thủy phi cơ</a>: hạ cánh, cất cánh trên mặt nước</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Theo_cơ_chế_tạo_lực_đẩy"><span id="Theo_c.C6.A1_ch.E1.BA.BF_t.E1.BA.A1o_l.E1.BB.B1c_.C4.91.E1.BA.A9y"></span>Theo cơ chế tạo lực đẩy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=26" title="Sửa đổi phần “Theo cơ chế tạo lực đẩy”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=26" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Theo cơ chế tạo lực đẩy"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Cánh quạt: lực đẩy ngang nhờ cánh quạt</li> <li>Phản lực: lực đẩy ngang nhờ động cơ phản lực</li> <li>Phản lực – cánh quạt: lực đẩy ngang nhờ động cơ "PropJet"</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=27" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=27" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_m%C3%A1y_bay" title="Danh sách máy bay">Danh sách máy bay</a></li> <li><a href="/wiki/Bay_th%E1%BB%AD_nghi%E1%BB%87m" title="Bay thử nghiệm">Bay thử nghiệm máy bay</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_m%C3%A1y_bay_d%C3%A2n_s%E1%BB%B1" title="Danh sách máy bay dân sự">Danh sách máy bay dân dụng</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=28" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=28" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_Ph%C3%AA" title="Hoàng Phê">Hoàng Phê</a>, <i>Từ điển Tiếng Việt</i>, (NXB Hồng Đức, 2018) trang 861, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9786048666040" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-6048666040</a></span> </li> <li id="cite_note-WDL-2"><b><a href="#cite_ref-WDL_2-0">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72042645">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wdl.org/en/item/11372/">“Telegram from Orville Wright in Kitty Hawk, North Carolina, to His Father Announcing Four Successful Flights, 1903 December 17”</a>. <i><a href="/wiki/World_Digital_Library" class="mw-redirect" title="World Digital Library">World Digital Library</a></i>. ngày 17 tháng 12 năm 1903<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 7 năm 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=World+Digital+Library&rft.atitle=Telegram+from+Orville+Wright+in+Kitty+Hawk%2C+North+Carolina%2C+to+His+Father+Announcing+Four+Successful+Flights%2C+1903+December+17&rft.date=1903-12-17&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wdl.org%2Fen%2Fitem%2F11372%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AM%C3%A1y+bay" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-giả_thuyết_Joukowski-Chaplygin-3"><b><a href="#cite_ref-giả_thuyết_Joukowski-Chaplygin_3-0">^</a></b> <span class="reference-text">Академик А. С. Чаплыгин; М.: Наука, 2010. - 286 с. - <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9785020369726" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-02-036972-6</a></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tài_liệu"><span id="T.C3.A0i_li.E1.BB.87u"></span>Tài liệu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=29" title="Sửa đổi phần “Tài liệu”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=29" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tài liệu"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Иностранные армии: Вооружение и техника – Справочник (Воениздат) Mосква 1984 – Sổ tay tra cứu: Vũ khí, kỹ thuật các quân đội nước ngoài - Bản tiếng Nga Nhà xuất bản Quân sự <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a> 1984</li> <li>Военный энциклопедический словарь – (Воениздат) Mосква 1986 – Từ điển bách khoa quân sự Nhà xuất bản quân sự Moskva 1986</li> <li>Các bài về máy bay trong Wikipedia <a href="/w/index.php?title=Fixed-wing_aircraft&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fixed-wing aircraft (trang không tồn tại)">tiếng Anh</a> và <a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%91%D1%82" class="extiw" title="ru:Самолёт">tiếng Nga</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&veaction=edit&section=30" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&action=edit&section=30" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Aircraft?uselang=vi">Máy bay</a></b></i>.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.armorinaction.com/">Scott Cunningham's Armor in Action</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090211132241/http://armorinaction.com/">Lưu trữ</a> 2009-02-11 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> – trang Web chứa số lượng lớn các ảnh máy bay và trang bị vũ khí kỹ thuật trên thực địa</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://vnexpress.net/Vietnam/The-gioi/Anh/2007/06/3B9F7797/">Ảnh sản xuất máy bay Airbus, Hamburg, Đức</a></li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Máy_bay&oldid=72179854">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Máy_bay&oldid=72179854</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:M%C3%A1y_bay" title="Thể loại:Máy bay">Máy bay</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:H%C3%A0ng_kh%C3%B4ng" title="Thể loại:Hàng không">Hàng không</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Kh%C3%AD_c%E1%BB%A5_bay" title="Thể loại:Khí cụ bay">Khí cụ bay</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:V%E1%BA%ADn_t%E1%BA%A3i" title="Thể loại:Vận tải">Vận tải</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ph%C6%B0%C6%A1ng_ti%E1%BB%87n_giao_th%C3%B4ng" title="Thể loại:Phương tiện giao thông">Phương tiện giao thông</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Profile_kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Profile khí động lực học">Profile khí động lực học</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%B1c_n%C3%A2ng_m%C3%A1y_bay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Lực nâng máy bay (trang không tồn tại)">Lực nâng máy bay</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:H%C3%ACnh_d%E1%BA%A1ng_m%C3%A1y_bay" title="Thể loại:Hình dạng máy bay">Hình dạng máy bay</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ph%C3%A1t_minh_c%E1%BB%A7a_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Thể loại:Phát minh của Hoa Kỳ">Phát minh của Hoa Kỳ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:CS1:_kh%C3%B4ng_r%C3%B5_l%E1%BB%8Bch_Julius%E2%80%93Gregorius" title="Thể loại:CS1: không rõ lịch Julius–Gregorius">CS1: không rõ lịch Julius–Gregorius</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Hatnote_tr%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_m%E1%BB%99t_trang_kh%C3%B4ng_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại">Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 20 tháng 2 năm 2025, 15:41.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=M%C3%A1y_bay&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Máy bay</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>181 ngôn ngữ</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Thêm đề tài</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-657b46f875-clrtx","wgBackendResponseTime":161,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.238","walltime":"0.434","ppvisitednodes":{"value":752,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":7460,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":545,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":12510,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 241.376 1 -total"," 33.23% 80.204 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 28.08% 67.788 1 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 25.57% 61.721 1 Bản_mẫu:Thể_loại_Commons"," 18.04% 43.537 1 Bản_mẫu:If_then_show"," 17.94% 43.298 1 Bản_mẫu:1000_bài_cơ_bản"," 17.29% 41.735 1 Bản_mẫu:Top_icon"," 12.53% 30.249 1 Bản_mẫu:Xử_lý_thể_loại"," 8.17% 19.713 1 Bản_mẫu:Otheruses4"," 6.83% 16.486 1 Bản_mẫu:Commons"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.101","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3037875,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-657b46f875-qxq8n","timestamp":"20250309130610","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"M\u00e1y bay","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/M%C3%A1y_bay","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q197","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q197","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-10-06T06:02:48Z","dateModified":"2025-02-20T15:41:48Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/bf\/Vietnam_Airlines_Boeing_787-9_VN-A869_SGN_10022017.jpg","headline":"ph\u01b0\u01a1ng ti\u1ec7n bay c\u00f3 c\u00e1nh c\u1ed1 \u0111\u1ecbnh, \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ea9y v\u1ec1 ph\u00eda tr\u01b0\u1edbc b\u1eb1ng l\u1ef1c \u0111\u1ea9y t\u1eeb \u0111\u1ed9ng c\u01a1"}</script> </body> </html>