CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="kk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ағұлдар — Уикипедия</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"ymd","wgMonthNames":["","қаңтар","ақпан","наурыз","сәуір","мамыр","маусым","шілде","тамыз","қыркүйек","қазан","қараша","желтоқсан"],"wgRequestId":"f306619a-8273-4283-a9d7-aa01a047f3d0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ағұлдар","wgTitle":"Ағұлдар","wgCurRevisionId":3345302,"wgRevisionId":3345302,"wgArticleId":44146,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false, "wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер","Алфавит бойынша этникалық топтар","Нах-дағыстан халықтары","Дағыстан халықтары","Агулдер","Агулдер тарихы","Лезгин тобы халықтары","Кавказ халықтары","Ресей халықтары"],"wgPageViewLanguage":"kk","wgPageContentLanguage":"kk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ағұлдар","wgRelevantArticleId":44146,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"kk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"kk"}, "wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q319066","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.gadget.FreezeTopRow":"ready","ext.gadget.VectorClassic":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading" ,"ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.featured-articles-links","ext.gadget.edittop","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.QuestionForm","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession", "wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=kk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.gadget.FreezeTopRow%2CVectorClassic&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Aghuls.svg/1200px-Flag_of_Aghuls.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Aghuls.svg/800px-Flag_of_Aghuls.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="400"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Aghuls.svg/640px-Flag_of_Aghuls.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="320"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ағұлдар — Уикипедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Өңдеу" href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Уикипедия (kk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//kk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.kk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Уикипедия Atom желісі" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ағұлдар rootpage-Ағұлдар skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eжабу\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"kk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"width: 100% ! important; border: solid 1px lightblue; border-radius: 10px; font-size: 120%; text-align: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003EҚұрметті оқырман, қазақша Уикипедияның \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/25px-Telegram_logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/38px-Telegram_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/50px-Telegram_logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003ETelegram арнасына\u003C/a\u003E жазыла аласыз\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ағұлдар</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Навигацияға өту</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Іздеуге өту</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="kk" dir="ltr"><table class="infobox" cellspacing="2" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em;"><tbody><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:#b0c4de">Ағұлдар</td></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center; font-style: oblique;">Агъулар</td></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Flag_of_Aghuls.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Aghuls.svg/230px-Flag_of_Aghuls.svg.png" decoding="async" width="230" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Aghuls.svg/345px-Flag_of_Aghuls.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Aghuls.svg/460px-Flag_of_Aghuls.svg.png 2x" data-file-width="7560" data-file-height="3780" /></a><figcaption></figcaption></figure> <br /> <span style="">Ағұл халқының туы</span></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center; background:#b0c4de">Бүкіл халықтың саны</th></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"> <p>45 000 </p> </td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center; background:#b0c4de">Ең көп таралған аймақтар</th></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"> <p><span class="nowrap" data-sort-value="Ресей"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9" title="Ресей"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9" title="Ресей"><span class="wrap">Ресей</span></a></span> </p> </td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center; background:#b0c4de">Тілдері</th></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"> <p><a href="/wiki/%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Ағұл тілі">ағұл тілі</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%8B%D1%81_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Орыс тілі">орыс тілі</a> </p> </td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center; background:#b0c4de">Діні</th></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"> <p><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Суннизм">суннизм</a> </p> </td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center; background:#b0c4de">Этникалық топтары</th></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"> <p>агулдер, курахдер, хушандер және хлюкдер </p> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Ағұлдар</b> (<a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Агул тілі (мұндай бет жоқ)">агул.</a> <span lang="agx" style="font-style: italic">агъулар</span>) — <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD_%D1%82%D1%96%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лезгин тілдері (мұндай бет жоқ)">лезгиндер тобына</a> жататын <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D2%93%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дағыстан халықтары (мұндай бет жоқ)">дағыстан халықтарының</a> бірі, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D2%93%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дағыстан">Дағыстанның</a> оңтүстік-шығысының орталық бөлігінде тұратын <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7" title="Кавказ">Кавказдың</a> байырғы халықтарының бірі. </p><p>Ағұлдар, лезгиндер тобының басқа халықтары сияқты, Дағыстанның басқа халықтарымен этномәдени жақын. Бұл халықтардың ата-бабалары тарихи тұрғыдан көп тайпалы мемлекеттік бірлестік – <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Кавказ Албаниясы">Кавказ Албаниясының</a> құрамында болды және «лекс», «<a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кавказ албандары (мұндай бет жоқ)">албандар (агвандар)»</a> деген жалпы атаумен белгілі болды. </p><p>2020 жылғы халық санағы бойынша Ресейде – 34 576 ағұлдар тұрады.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="kk" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Мазмұны</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Автоэтнонимі_(өз_аты)"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Автоэтнонимі (өз аты)</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Субэтникалық_топтары"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Субэтникалық топтары</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#Этнонимы"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Этнонимы</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#Нәсілі"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Нәсілі</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#Сырт_келбеті"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Сырт келбеті</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#Тілі"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Тілі</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-7"><a href="#Жазуы"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Жазуы</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="#Діні"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Діні</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#Негізгі_қоныстану_аймағы"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Негізгі қоныстану аймағы</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="#Тарихы"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Тарихы</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="#Кәсібі"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">Кәсібі</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-12"><a href="#Тұрмыс_салты"><span class="tocnumber">12</span> <span class="toctext">Тұрмыс салты</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#Елді_мекендері_мен_дәстүрлі_баспаналары"><span class="tocnumber">12.1</span> <span class="toctext">Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="#Дәстүрлі_киімдері"><span class="tocnumber">12.2</span> <span class="toctext">Дәстүрлі киімдері</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Дәстүрлі_тағамдары"><span class="tocnumber">12.3</span> <span class="toctext">Дәстүрлі тағамдары</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Фольклоры"><span class="tocnumber">12.4</span> <span class="toctext">Фольклоры</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-17"><a href="#Ағұл_халқының_қазіргі_жағдайы"><span class="tocnumber">13</span> <span class="toctext">Ағұл халқының қазіргі жағдайы</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="#Қазақстандағы_ағұлдар"><span class="tocnumber">14</span> <span class="toctext">Қазақстандағы ағұлдар</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-19"><a href="#Танымал_ағұлдар"><span class="tocnumber">15</span> <span class="toctext">Танымал ағұлдар</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-20"><a href="#Бейнероликтер"><span class="tocnumber">16</span> <span class="toctext">Бейнероликтер</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-21"><a href="#Дереккөздер"><span class="tocnumber">17</span> <span class="toctext">Дереккөздер</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Автоэтнонимі_(өз_аты)"><span id=".D0.90.D0.B2.D1.82.D0.BE.D1.8D.D1.82.D0.BD.D0.BE.D0.BD.D0.B8.D0.BC.D1.96_.28.D3.A9.D0.B7_.D0.B0.D1.82.D1.8B.29"></span>Автоэтнонимі (өз аты)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=1" title="Бөлімді өңдеу: Автоэтнонимі (өз аты)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Автоэтнонимі (өз аты)"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>(өз атауы: Агъулар — көпше, Агъул, Агъул-шуй — жекеше) </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Субэтникалық_топтары"><span id=".D0.A1.D1.83.D0.B1.D1.8D.D1.82.D0.BD.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D2.9B_.D1.82.D0.BE.D0.BF.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Субэтникалық топтары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=2" title="Бөлімді өңдеу: Субэтникалық топтары" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Субэтникалық топтары"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ағұлдар төрт топқа бөлінеді (олар төрт шатқалда тұрады): агулдер, курахдер, хушандер және хлюкдер.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Этнонимы"><span id=".D0.AD.D1.82.D0.BD.D0.BE.D0.BD.D0.B8.D0.BC.D1.8B"></span>Этнонимы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=3" title="Бөлімді өңдеу: Этнонимы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Этнонимы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Бұрынғы кезде агулдардың біріккен этнонимі болмаған, тарихи отанынан тыс жерде <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Лезгиндер">лезгиндер</a> деген атпен белгілі болған. «Ағұлдар» этнонимі Агулдере аймағының географиялық атауынан шыққан. Алайда, бұрын агулдердің барлығы өздерін агъулар деп атамаған. Мысалы, Кошандере тұрғындары өздерін — <i>къушанар</i>, Керендере тұрғындары — <i>кIеренар</i> деп атаған.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>Тек кеңес заманында ғана үш қоғамның (Агулдере, Кушандере, Керендере) барлық тұрғындары ресми түрде ағұлдар деп атала бастады.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Нәсілі"><span id=".D0.9D.D3.99.D1.81.D1.96.D0.BB.D1.96"></span>Нәсілі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=4" title="Бөлімді өңдеу: Нәсілі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Нәсілі"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Олар үлкен европеоид нәсілінің балқан-кавказдық кіші нәсіліне жатады. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сырт_келбеті"><span id=".D0.A1.D1.8B.D1.80.D1.82_.D0.BA.D0.B5.D0.BB.D0.B1.D0.B5.D1.82.D1.96"></span>Сырт келбеті</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=5" title="Бөлімді өңдеу: Сырт келбеті" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Сырт келбеті"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ағұлдардың сыртқы келбеті Кавказдың басқа халықтарынан онша ерекшеленбейді. Ағұлдардың бойы орташа, шаштары, көздері және терісі қара болып келеді. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тілі"><span id=".D0.A2.D1.96.D0.BB.D1.96"></span>Тілі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=6" title="Бөлімді өңдеу: Тілі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Тілі"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Ағұл тілі">Ағұл тілі</a> - ивер-кавказ тілдер тобы нах-дағыстан бұтағының лезгин бұтақшасына жатады. Диалектілері: тпиг (агул), керси (ричин), кошан, буркихан, фитиндік болып бөлінеді. Жазуы орыс графикасына негізделген. Көпшілігі <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%8B%D1%81_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Орыс тілі">орыс тілінде</a> сөйлейді. 1952 жылға дейін мектептерде оқу <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Лезгин тілі">лезгин тілінде</a>, кейін орыс тілінде жүргізілді. 1990 жылы орыс әліпбиі негізінде Агул жазу жүйесі жасалды. 1992 жылдан бастап мектептерде оқу ана тілінде жүргізілді.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жазуы"><span id=".D0.96.D0.B0.D0.B7.D1.83.D1.8B"></span>Жазуы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=7" title="Бөлімді өңдеу: Жазуы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Жазуы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ағұл әліпбиінің қазіргі таңда қабылданып жатқан нұсқасы аса көлемді, күрделі әрі ағұл тілінің дыбыстық жүйесіне сәйкес келмейді. Ол 53 әріптен тұрады және тіпті басқа көлемді Дағыстан әліпбилерінің арасында ең күрделілерінің бірі болып табылады. Фонетика және орфография тұрғысынан, яғни ғылыми тұрғыдан алғанда өте терең қарама-қайшылықтарды қамтиды.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background:#f8f8ef;"> <tbody><tr> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">А а </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">Б б </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">В в </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">Г г </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">Гъ гъ </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">Гь гь </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">Гӏ гӏ </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:3em; padding: 3px;">Д д </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Дж дж </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Е е </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Ё ё </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Ж ж </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">З з </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">И и </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Й й </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:3em; padding: 3px;">К к </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Кк кк </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Къ къ </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Кь кь </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Кӏ кӏ </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Л л </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">М м </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Н н </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:3em; padding: 3px;">О о </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">П п </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Пп пп </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Пӏ пӏ </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Р р </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">С с </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Т т </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Тт тт </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:3em; padding: 3px;">Тӏ тӏ </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">У у </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Уь уь </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Ф ф </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Х х </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Хъ хъ </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Хь хь </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Хӏ хӏ </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:3em; padding: 3px;">Ц ц </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Цӏ цӏ </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Ч ч </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Чч чч </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Чӏ чӏ </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Ш ш </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">Щ щ </td> <td style="width:3em; padding: 3px;">ъ </td></tr> <tr> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">ӏ </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">ы </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">ь </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">Э э </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">Ю ю </td> <td style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;">Я я </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Діні"><span id=".D0.94.D1.96.D0.BD.D1.96"></span>Діні</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=8" title="Бөлімді өңдеу: Діні" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Діні"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ағұлдардың көпшілігі мұсылмандар және <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Суннизм">сунниттік исламды</a> ұстанады. Исламды халық XIV ғасырда қабылдап, олардың мәдениеті мен өмір салтына айналды. Ағұлдар ислам дінінің қағидаларын ұстануға және оның парызын орындауға, соның ішінде намаз, ораза, қажылыққа ұмтылады. Мешіт – ағұлдардардың киелі жері. Олар намаз оқитын, мүміндердің бас қосатын жері.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Негізгі_қоныстану_аймағы"><span id=".D0.9D.D0.B5.D0.B3.D1.96.D0.B7.D0.B3.D1.96_.D2.9B.D0.BE.D0.BD.D1.8B.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.BD.D1.83_.D0.B0.D0.B9.D0.BC.D0.B0.D2.93.D1.8B"></span>Негізгі қоныстану аймағы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=9" title="Бөлімді өңдеу: Негізгі қоныстану аймағы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Негізгі қоныстану аймағы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>2010 жылғы халық санағы бойынша <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9" title="Ресей">Ресейде</a> 34,2 мың ағұл өмір сүрді, оның ішінде <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D2%93%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дағыстан">Дағыстанда</a> — 28,1 мың (оның 10 мыңнан астамы — Ағұл ауданында), Ставрополь өлкесінде — 1,7 мың. Олар Оңтүстік-Шығыс Дағыстанның орталық бөлігіндегі Ағұл және Курах аудандарының шатқалдарында, сондай-ақ қалаларда тұрады. 2010 жылғы санақ бойынша Ағұл ауданы халқының 92,6% құрайды. 1960 жылдардағы қоныс аударушылар Дербент ауданы мен Каякент ауданындағы Дружба ауылында тұрады. </p><p>Сонымен қатар ағұлдар Табасаран ауданында Гелинбатан (Ново-Фите) ауылында тұрады. Шырахчай мен Құрах өзендерінің жоғарғы ағысында орналасқан 21 тарихи ауылда ағұлдардың 67%-ы тұрады. Қалалық ағұлдар Шамхал (Махачкала қаласы округі), Түбе Құмторқала ауданында, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%87%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Махачқала">Махачқала</a>, Дербент және Дағыстан Жарықтары қалаларында тұрады.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарихы"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85.D1.8B"></span>Тарихы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=10" title="Бөлімді өңдеу: Тарихы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Тарихы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ағұлдар туралы ең алғашқы мәліметтер VII ғасырдағы армян деректерінде, олар Агутакани деп аталады, VIII—IX ғасырлардағы Кушан-дер шатқалының тұрғындары туралы араб деректерінде айтылады. XIII ғасырда ағұлдар татар-моңғол жаулап алушыларына ерлікпен қарсылық көрсетті. Бұған татар-моңғолдардың Дағыстан тауларында болғаны туралы жазбаша жаңалықтар дәлел бола алады. Ағұлдар территориясы Темір әскерлерінің жойқын шабуылдарына ұшырады. Ағұлда Темір әскерлерінің болуы туралы аңыздар бар. Аңыз бойынша, Тимур әскерлері Рича, Тпиг, Хутхул және басқа ауылдарды толығымен қиратты. </p><p>XVIII ғасырда ағұлдар Надир шахтың шабуылын бастан өткерді. Магудере өткелдері арқылы Надир шахтың жүру жолында бірнеше ағұл ауылдары қирады. Аварияда жеңіліске ұшыраған парсылар таулықтардың отрядтары қуып, Кумух - Хосре - Чираг - Рич - Курах - Дербент жолымен кездейсоқ шегінді. Ағұлдар бұл жолы шегініп бара жатқан парсылардың шабуылына тойтарыс берді. </p><p>XIX ғасырдың 2-жартысында Дағыстан Ресейге қосылғаннан кейін ағұлдар тауар-ақша қатынастары жүйесіне араласты. 1921 жылдан бастап агулдар Дағыстан Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасының (1991 жылдан <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D2%93%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дағыстан">Дағыстан</a> Республикасы) құрамында болды.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Кәсібі"><span id=".D0.9A.D3.99.D1.81.D1.96.D0.B1.D1.96"></span>Кәсібі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=11" title="Бөлімді өңдеу: Кәсібі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Кәсібі"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Халықтың негізгі кәсібі – <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB_%D1%88%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Мал шаруашылығы">мал шаруашылығы</a>. Олар негізінен қой, ірі қара, жылқы өсіреді. Жазда малды таудың баурайында биіктеп жайып, қыста алыстағы жайлауларға айдаған. Қазіргі ағұлдардың тағы бір негізгі кәсібі – <a href="/wiki/%D0%95%D0%B3%D1%96%D0%BD%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Егіншілік">егіншілік</a>, бұрын жер бедері қолайсыз болғандықтан нашар дамыған. Халық таудағы ұсақ жерлерді өңдеп, топырақтың тозып кетпеуін үнемі қадағалап отырды, бірақ көбінесе егінді аяз бен жауын-шашын зиянын тигізген. Негізгі өнімдері - қара бидай, арпа, қабықсыз арпа, бидай, бұршақ, бұршақ, 19 ғасырдың 2-жартысынан – картоп, сәбіз, пияз, сарымсақ. Жалпы Дағыстан типіндегі ауылшаруашылық құралдары: жеңіл соқа (дуруц), орақтар, бір қолға арналған қысқа орақ, ағаш тырма, айыр, күрек, елеуіш. Егістікте әйелдер арамшөптерді жұлып, егін тасыды, жүнді үйіп, өңдеп, одан түрлі бұйымдар жасады. Ер адамдар жер өңдеп, қой баққан, сауған, баққан, жүн қырқылған, сүт өңдеген, жылқы баққан, ет, жүн, ірімшік, май саудасымен айналысқан. Бастыру мен шөп шабу ұжымдық жұмыс болды. </p><p>Қазіргі шаруашылық әртараптандырылған. Жазыққа қоныс аударғандар жүзім, бау-бақша, көкөніс шаруашылығын дамытқан.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Қолөнерден ұсталық, тері, қой терісін, жүн өңдеу (иіру, мата, кілем, түксіз кілем тоқу, т.б.), ағаш және тас ою өнері дамыды. Ағұлдар тоқыма бұйымдарын, әсіресе жібек пен мақта жасаудың шеберлері. Олардың маталары бірнеше ұрпақ бойы шеберлердің қолынан шыққан кестелер мен шілтерлермен безендірілген. Ауылдар тері өңдеумен, кілем, керамика жасаумен де айналысады.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тұрмыс_салты"><span id=".D0.A2.D2.B1.D1.80.D0.BC.D1.8B.D1.81_.D1.81.D0.B0.D0.BB.D1.82.D1.8B"></span>Тұрмыс салты</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=12" title="Бөлімді өңдеу: Тұрмыс салты" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Тұрмыс салты"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Қоғамдық қатынастар</b>дың дәстүрлері феодалдық патриархтың қалдықтарымен тоғысқан. Ауыл қауымы дербес шаруашылық-аумақтық бірлік болды. Сот ісін жүргізу әдеттегі құқықтық ережелерге (адат) және ислам құқығының нормаларына (шариғат) негізделді. Қауымдастықтың ең жоғарғы органы – ауыл жиналысы, 19 ғасырдың 2-жартысынан старшын сайланады. Сотты қазы басқарады. Патриарх, қандас туыстар және негізінен эндогамдық бірлестіктер — тухумдар сақталды. Басым отбасы формасы шағын, бөлінбеген жанұялардың әртүрлі түрлері (15–20 адам) 20 ғасырдың басына дейін сақталды.<br /> Отбасы бірлігі барлық ересек мүшелердің ұжымдық меншігі мен еңбегіне негізделген, қарым-қатынастар патриархат пен нормалармен айқындалды. Қыздары тұрмысқа шыққанда жер үлесінің жартысы мен жылжымалы мүліктің бір бөлігін алды. Әйелдер отбасылық мәселелерде үлкен еркіндікке ие болды. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Елді_мекендері_мен_дәстүрлі_баспаналары"><span id=".D0.95.D0.BB.D0.B4.D1.96_.D0.BC.D0.B5.D0.BA.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B5.D1.80.D1.96_.D0.BC.D0.B5.D0.BD_.D0.B4.D3.99.D1.81.D1.82.D2.AF.D1.80.D0.BB.D1.96_.D0.B1.D0.B0.D1.81.D0.BF.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=13" title="Бөлімді өңдеу: Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Дәстүрлі қоныстарында 60 үйге жуық болған. Қамал қабырғалар, әскери мұнаралар, жол бойына күзет орындарын орнатқан. Ауылдары өзен жағасында, салыстырмалы түрде жазық жерде, екі-үш жағынан тік жартаспен шектелген, яғни тау баурайында, шыңдарда орналасқан. Ауылдар ішіндегі мұнаралар жерасты өткелдері арқылы жалғасқан. Ауыл (селолық қауым) тухум (мирас) кварталдарынан тұрды. Ауылдардың орналасуы: беткейлерде – сатылы-террассалы немесе ретсіз сатылы, тегіс жерде, тау жотасында – шоғырланған, әртүрлі типке тән. Көшелері тар, бұралған, тік, көбінесе баспалдақ түрінде. </p><p> Ауыл орталығында мешіт және оның алдындағы алаң (годекан) бар. </p><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BD,_%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD.jpg/200px-%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD.jpg" decoding="async" width="200" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD.jpg/300px-%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD.jpg/400px-%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="821" /></a><figcaption>Бүркіхан ауылы, Ағұл ауданы</figcaption></figure> <p>Қазіргі құрылыста жеке учаскелері бар ғимараттарды еркін орналастыру үрдісі басым. Жазықтағы қоныстандыру ауылдарында көшелер мен бірнеше көшелерді біріктіретін кварталдар схемасы болып табылады.<br /> Тұрғын үй тастан жасалған, жоспары төртбұрышты, төбесі жалпақ топырақты. Бір кіреберісі және төменгі қабаттарындағы саңылаулар сияқты тар жарық саңылаулары бар 2-3 қабатты тұрғын үй кешені (бекініс үйі) басым. Қабаттар арасында ішкі тас баспалдақ бар. Төменгі қабаттарда еңістің әртүрлі деңгейлерінде жеке кіреберістері бар, ал жоғарғы қабаттарға баспалдақ арқылы кіруге болады. Төменгі қабаттардың төбесі толығымен арка тәрізді құрылымнан немесе тас тіректерге тірелген тас тақталардан тұрды. Тұрғын үй екі немесе үш бөлмелі, бөлменің көлемі 30 м2. Отбасылық өмір бір бөлмеде (ошақта) өтті.<br /> Биік төбенің (3–3,5 м) астында қалың жапқышы бар шағын терезе болды, жиһазы аласа орындықтардан, ұзын орындық-диваннан тұрды, еденге түксіз кілем төселген, адамдар арнайы дөңгелек жастықтарға отырды.<br /> Екінші бөлме қонақ бөлмесі болды, ол мүмкіндігінше бай жиһаздалған, тағамдар арнайы сөрелерге орналастырылған, қабырғалық каминнің дизайнына ерекше назар аударылған.<br /> 19 ғасырдың 2-жартысынан бастап ашық лоджиялар мен балкондар пайда болды, коммуналдық бөлмелер дербес ғимараттар ретінде бөлінді.<br /> Қазіргі заманғы тұрғын үй тастан салынған екі қабатты көп бөлмелі, шатырлы (темір, шифер), әйнектелген веранда, үлкен терезелер және ағаш едендер, интерьері дәстүрлі зауыт жиһаздарымен және техникалық жабдықтармен біріктіреді.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Дәстүрлі_киімдері"><span id=".D0.94.D3.99.D1.81.D1.82.D2.AF.D1.80.D0.BB.D1.96_.D0.BA.D0.B8.D1.96.D0.BC.D0.B4.D0.B5.D1.80.D1.96"></span>Дәстүрлі киімдері</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=14" title="Бөлімді өңдеу: Дәстүрлі киімдері" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Дәстүрлі киімдері"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ағұл ерлер киімі Дағыстанның басқа халықтарының киімдерімен бірдей. Киімі «бергьам» көйлегі мен шалбардан «шалвар» тұрды. ХХ ғасырдың басынан бастап 50-ші жылдарға дейін галифе шалбары ағұлаларда кеңінен қолданылады. Олардың кең танымалдылығын сыртқы түрі бойынша дәстүрлі шалбарға ұқсайтындығымен түсіндіруге болады және оларды аяқ киім мен етікке салу ыңғайлы болды. Ағұлдардың сыртқы киімдері бешмет — «валжагъ» және черкеска — «чохай» болды. Валжагъ күнделікті және дәстүрлі киімдері болды. Ол қара немесе қою көк, қою жасыл және басқа түсті маталардан тігілді. Ағұл валжагы тізеге дейін немесе сәл жоғарырақ болатын қаусырмалы киім. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC.jpg/100px-%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC.jpg" decoding="async" width="100" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC.jpg/150px-%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC.jpg/200px-%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC.jpg 2x" data-file-width="383" data-file-height="600" /></a><figcaption>Агулдердің ерлер киімі</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC_%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B8.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC_%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B8.jpg/60px-%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC_%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B8.jpg" decoding="async" width="60" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC_%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B8.jpg/90px-%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC_%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B8.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC_%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B8.jpg/120px-%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC_%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B8.jpg 2x" data-file-width="376" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Дәстүрлі әйелдер киімі</figcaption></figure> <p>Қысқы, сондай-ақ қарт адамдарға арналған валжаг, мақта немесе жүннің жұқа қабатымен қапталған. Күнделікті киімдерді әр отбасында әйелдер тіккен, оларды жастайынан үйреткен. Черкеска, сондай-ақ вальжаг, күміс жиынтығы бар былғары «чил» белбеуімен киілген. Жылы сырт киімі мал терісінен иігілген тон «кул» болды. Таулы Дағыстанның барлық халықтары сияқты, ағұлдардың негізгі сыртқы киімдері жергілікті жерде тігілген бурка «лит» болды. Ең жақсы сапалы буркаларды андийліктерден сатып алды. Оларды әдетте салт аттылар киетін. Агулдардың дәстүрлі аяқ киімдері шикі теріден жасалған «поршни», дәстүрлі бас киімі папаха - «бармак» болды. Оның екі түрі болды: «чиачиах бармак» және «бұхар бармак». Папаха ер адамның қадір-қасиетінің ажырамас аксессуары және символы болды. Папахасыз қоғам алдында ерлер шықпаған. Ағұлдардың шаш үлгісі қарапайым болды: барлық жастағы ер адамдар шаштарын қырып алып тастайды.<br /> Ағұл әйелдерінің дәстүрлі киімі де «бергьам» көйлегі мен шалбардан «шалвар» тұрды. Бергьам көбінесе қара түсті, көк, қара, жасыл түсті мақта матадан тігілген. Жас әйелдер мен қыздарда ол ақ түсті матадан тігілдің. Жейде туника тәрізді болды. Көйлектің үстіне киетін сырт киімі бешмет «валжаг» болды. Күнделікті киетін валжаг үшін ашық түсті қарапайым маталар пайдаланылды, көбінесе қыздар мен жас әйелдер үшін қызыл, ал егде әйелдер үшін қара түсті. Мерекелік валжаг жібек, барқыт сияқты қымбат маталардан тігілген.<br /> Дәстүрлі аяқ киімдері тоқылған - «гивянар», былғары аяқ киім - «таприс». Бұл аяқ киім табаны былғары бауларды тоқу арқылы былғарыдан жасалған. Ауылшаруашылық жұмыстары кезінде әйелдер шикі теріден тігілген «чурукьяр» атты шарық тәрізді аяқ киім киген.<br /> Бас киімі «къуч» деп аталды, ол екі бөліктен тұрды. Бұл бас киімнің барлық құрамдас бөліктері түрлі түсті маталардан тігілген.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Дәстүрлі_тағамдары"><span id=".D0.94.D3.99.D1.81.D1.82.D2.AF.D1.80.D0.BB.D1.96_.D1.82.D0.B0.D2.93.D0.B0.D0.BC.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Дәстүрлі тағамдары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=15" title="Бөлімді өңдеу: Дәстүрлі тағамдары" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Дәстүрлі тағамдары"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ағұлдардың дәстүрлі тағамы өсімдік, сүт өнімдері және еттен тұрады. Күнделікті тағамдарға қара бидай мен бидай ұнынан жасалған хинкали, жарма ботқасы, бидай ұны, кеспе жатады. Бұршақ дақылдары дәнді дақылдармен араластырылып, ұн дайындалады. Нан – қара бидай, бидай, арпа, ашытқы, ашытқысыз пісірілген. Мереке күндері сүт пен жұмыртқа қосылған қатпарлы нан, түрлі салмасы бар пирогтар жасалады. Жабайы шөптерді тұтынып, кептіріп, қыста сақтайды. Ағұлдардың сүйікті тағамы - дәмдеуіштермен ет сорпасында пісірілген жұқа хинкал. Етпен толтырылған тұшпараларды сарымсақ соусы, қаймақ, май қосып жейді. Сұлы жармасынан ботқа жасап, нанның орнына ірімшік пен май қосып жейді. Бұрын басқа тамақ болмаған соң, қуырылған дәнді жейтін. Қыста бидай дәндерін бұршақпен және кептірілген етпен қайнататын. Сүттен ірімшіктің екі түрі, сүзбе, май, айран, сарысу жасалды. Сұлы жармасы мен уыттан төмен алкогольді сусын жасалды. Тәттілер халва ұннан, майдан, жаңғақ қосылған балдан және кендір дәнінен жасалады. Бірте-бірте ағұл асханасына еуропалық және шығыс асханасының тағамдары, консервілеу әдістері еніп, өнім түрлері кеңейді.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Фольклоры"><span id=".D0.A4.D0.BE.D0.BB.D1.8C.D0.BA.D0.BB.D0.BE.D1.80.D1.8B"></span>Фольклоры</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=16" title="Бөлімді өңдеу: Фольклоры" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Фольклоры"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ағұл фольклоры - этнос мәдениетінің ең қызықты және ерекше қырларының бірі. Ағұл фольклоры әр алуан жанрлар мен мәнерлеу формаларын қамтиды. Оларға ән, би, халық ертегілері, ырым-тыйымдар, халық музыкасы жатады. Бұл жанрлардың әрқайсысының этностың тарихын, дәстүрін, менталитетін көрсететін өзіндік ерекшеліктері мен ерекшеліктері бар.<br /> Ағұл фольклорының кең тараған жанрларының бірі – халық әндері. Олар әуезділігімен, бай ырғақтарымен, мәтіннің тереңдігімен ерекшеленеді. Ағұл жырларында махаббат, табиғат, өмірлік құндылықтар, тарихи оқиғалар туралы айтылады. Олар көбінесе мерекелерде, үйлену тойларында және басқа да ерекше іс-шараларда орындалады.<br /> Ағұл фольклорында би өнері де маңызды орын алады. Би композициялары энергиямен, пластиктен және жарықтықпен ерекшеленеді. Олар көбінесе ұлттық киімнің өзіне тән элементтерін және музыкалық сүйемелдеуді пайдаланады.<br /> Халық ертегілері мен аңыздар – ағұл фольклорының мәңгілік қазынасы. Олар ұрпақтан ұрпаққа беріліп, тарихи-мәдени ақпараттың маңызды көзі болып табылады. Ертегілерде ғұламалардың мінез-құлқы мен ой-өрісі, жақсылық пен жамандық, әділдік пен шындыққа қарсы күрес туралы түсініктері бейнеленген.<br /> Ағұл фольклорында ырым-тыйымдар да маңызды орын алады. Олар өмірлік мерекелермен, үйлену тойларымен, жерлеу рәсімдерімен және басқа да маңызды оқиғалармен байланысты.<br /> Ағұлдардың ең көне және кең тараған музыкалық аспабы – қойшы сыбызғысы. Ол қамыстан жасалған. Басқа кең таралған аспаптар - зурна және барабан.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ағұл_халқының_қазіргі_жағдайы"><span id=".D0.90.D2.93.D2.B1.D0.BB_.D1.85.D0.B0.D0.BB.D2.9B.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D2.9B.D0.B0.D0.B7.D1.96.D1.80.D0.B3.D1.96_.D0.B6.D0.B0.D2.93.D0.B4.D0.B0.D0.B9.D1.8B"></span>Ағұл халқының қазіргі жағдайы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=17" title="Бөлімді өңдеу: Ағұл халқының қазіргі жағдайы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Ағұл халқының қазіргі жағдайы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>90-жылдардың басында ағұл жазуы пайда болды. Бірақ соңғы жиырма жыл ішінде, басқа әдебиеттерді айтпағанда, әліппеден басқа бірде-бір оқулық немесе басқа оқу құралы жарық көрген жоқ. Мектептерде ағұл тілінің орнына кез келген нәрсені үйретеді, бірақ ағұл тілінің өзін емес. Ал бұл таңқаларлық емес, өйткені мектептерде ағұл тілін оқытудың материалдық-техникалық базасы жоқ.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ағұл аймағындағы демографиялық жағдай Дағыстанның өнеркәсіптік және мемлекеттік нысандары, сондай-ақ ірі шаруашылықтары жоқ таулы аймақтарына өте тән. Ағұл елді мекендеріндері бос қалуда, ауданда тұрудың негізгі қолайсыздықтары мыналар болып табылады: газдың толық болмауы; төмен электр кернеуі, әсіресе қыста; облыстағы елді мекендердің тіпті облыс орталығына дейін қолжетімсіздігі, салыстырмалы түрде әлсіз жол инфрақұрылымы және қиын көлік байланыстары. Жергілікті жастар жұмысқа немесе оқуға кетеді, мүмкіндігі барлар ауылға қайтып оралмайды. </p><p>Ағұл тұрғындарының негізгі күнкөріс көзі – егін шаруашылығы мен бюджеттік жұмыстар, сондай-ақ мемлекет тарапынан берілетін түрлі жеңілдіктер мен субсидиялар.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Қазақстандағы_ағұлдар"><span id=".D2.9A.D0.B0.D0.B7.D0.B0.D2.9B.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D2.93.D1.8B_.D0.B0.D2.93.D2.B1.D0.BB.D0.B4.D0.B0.D1.80"></span>Қазақстандағы ағұлдар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=18" title="Бөлімді өңдеу: Қазақстандағы ағұлдар" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Қазақстандағы ағұлдар"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Қазақстанда ағұл диаспорасының пайда болуы соғыс алдындағы және соғыс жылдарындағы халықтарды күштеп қоныс аударумен байланысты. Қазақстанда жүргізілген санақ мәліметтері бойынша ағұлдардың саны: </p> <ul><li>1970 ж. - 7 адам;</li> <li>1979 ж. - 142 адам;</li> <li>1989 ж. - 235 адам;</li> <li>1999 ж. - 126 адам;</li> <li>2009 ж. - 94 адам.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Танымал_ағұлдар"><span id=".D0.A2.D0.B0.D0.BD.D1.8B.D0.BC.D0.B0.D0.BB_.D0.B0.D2.93.D2.B1.D0.BB.D0.B4.D0.B0.D1.80"></span>Танымал ағұлдар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=19" title="Бөлімді өңдеу: Танымал ағұлдар" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Танымал ағұлдар"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Хидир Хидирович Рамазанов – тарих ғылымдарының докторы, профессор, РСФСР және Дағыстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым қайраткері;<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Шабан Абдулқадырұлы Мазанаев – профессор, Дағыстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым қайраткері, ағұл жазба тілін жасаушылардың бірі;<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Мұса Салихұлы Мұсаев – суретші, Ресей Суретшілер одағының мүшесі;<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Такибат Алаутдиновна Махмудова - Дағыстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы;<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Бейнероликтер"><span id=".D0.91.D0.B5.D0.B9.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.BE.D0.BB.D0.B8.D0.BA.D1.82.D0.B5.D1.80"></span>Бейнероликтер</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=20" title="Бөлімді өңдеу: Бейнероликтер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Бейнероликтер"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external free" href="https://yandex.kz/video/preview/14568401126329673405">https://yandex.kz/video/preview/14568401126329673405</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="https://yandex.kz/video/preview/14461885450868013830">https://yandex.kz/video/preview/14461885450868013830</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="https://yandex.kz/video/preview/10575853256719303758">https://yandex.kz/video/preview/10575853256719303758</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="https://yandex.kz/video/preview/11176923144910364358">https://yandex.kz/video/preview/11176923144910364358</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="https://yandex.kz/video/preview/7539032135196978863">https://yandex.kz/video/preview/7539032135196978863</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Дереккөздер"><span id=".D0.94.D0.B5.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BA.D3.A9.D0.B7.D0.B4.D0.B5.D1.80"></span>Дереккөздер</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=21" title="Бөлімді өңдеу: Дереккөздер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Дереккөздер"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nazaccent.ru/nations/agula/">Ағұлдар</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mnogolikiy.ru/narody-khabarovskogo-kraya/narody-evropy/aguly/?ysclid=lsprrx3ywc502339019">Ағұлдар</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.ru/books?id=0skTAQAAMAAJ&q=%D0%BA%D1%83%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80&dq=%D0%BA%D1%83%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwiylvjt0aTqAhVrkIsKHbo_AwsQ6AEIPzAD">Дағыстанның тарихи географиясы</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viewer.rusneb.ru/ru/rsl01005142627?page=73">Лезгиндер</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://pps.kaznu.kz/ru/Main/FileShow2/181880/1/28/0/">Қазақстан тілдері: әлеуметтік лингвистика анықтамалығы</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://proza.ru/2018/10/04/911">Қазіргі ағұл әліпбиі</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://obychai-i-tradicii.ru/narodi-rossii/aguli/religiya?ysclid=lsoc3tzbll961812198">Ресей халықтары>Агулдар>Дін</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://infoteach.ru/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8B">Ағұлдар</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etnosy.ru/node/51">Ағұлдар</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://xn--80aaaa1bcaqfbqcckfp8c4cxgsc.xn--p1ai/nationalities/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8B">Ұлттық саясат Ағұлдар</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://xn--80aaaa1bcaqfbqcckfp8c4cxgsc.xn--p1ai/nationalities/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8B">Ағұлдар: олардың мәдениеті мен тарихы туралы</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Е.А.Февралёв, Р.Е.Наволокин</i> Тарихи зерттеулер: IV Халықаралық ғылыми конференция материалдары (Қазан, мамыр 2016 ж.) —  Қазан, 2016. — Б. 107-113.</span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Ағұлдар туралы <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.kvardal.ru/stati/65-ob-agultsakh">http://www.kvardal.ru/stati/65-ob-agultsakh</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://travelask.ru/articles/aguly-pokoriteli-dagestanskih-gor?ysclid=lso9xh76qg145543912">Ағұлдар - Дағыстан тауларын бағындырушылар</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etnolog.ru/people.php?id=AGUL">Әлем халықтары / Ағұлдар</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://obychai-i-tradicii.ru/narodi-rossii/aguli/folklor?ysclid=lspqafarfw883574873">Ресей халықтары > Ағұлдар > Фольклор</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://flnka.ru/main/1471-agul-na-grani-ischeznoveniya.html">Ағұлдар жойылудың аз-ақ алдында тұр</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gumilev-center.ru/agulskijj-rajjon-migraciya-byt-i-sovremennye-usloviya-vyzhivaniya-malochislennogo-ehtnosa-na-svoejj-zemle-chast-i/?ysclid=ltq0oi0tgs537667873">Ағұл ауданы: азғантай этностың өз жеріндегі көші-қоны, тұрмысы және қазіргі заманғы тіршілік ету жағдайлары</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева</i> Қазақстан халқы. Энциклопедия —  Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. — Б. 80. — <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9786017472887" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-601-7472-88-7</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dzen.ru/a/X0pw1EzNuRT7SCfI">Хидир Рамазанов – Ресей Федерациясының еңбек сіңірген ғылым қайраткері</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mo-agul.ru/prominent/5-mazanaev-shaban-abdulkadyrovich.html?ysclid=lspubny31e162894980">Көрнекті тұлғалар>Мазанаев Шабан Абдулқадырұлы</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dzen.ru/a/X6RBtUejSBLOy4Mf">Мұса Мұсаев – Ресей Суретшілер одағының мүшесі</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vestiagula.ru/agulka-dostigshaya-vysot-v-politike/?ysclid=lspuv04e8j83010545">Саясаттағы биіктерге жеткен ағұл қызы</a>. <small>Тексерілді, 10 маусым 2024.</small></span></span> </li> </ol></div></div> <table class="infobox sisterproject" style="width: 240px; float: right; border:1px solid #aaa; background-color:#f9f9f9;"> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><div style="margin-left: 5px;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div></td> <td class="mbox-text" style="font-size: 95%;"> <div style="margin-left: 5px;"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%B0%D2%9B%D2%9B%D0%BE%D1%80" title="Ортаққор">Ортаққорда</a> бұған қатысты медиа файлдар бар: <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Aghul_people" class="extiw" title="commons:Category:Aghul people">Category:Aghul people</a></b></i></div> </td> </tr> </tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><span style="float:left;width:6em;margin-right:0.6em"> </span><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D0%95%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еуропа">Еуропа</a> халықтары</div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>Бұл {{<a href="/wiki/%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96:%D3%98%D0%BB%D0%B5%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Үлгі:Әлем халықтары">Әлем халықтары</a>}} үлгісінің бір бөлігі</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Абазиндер">Абазиндер</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Абхаздар">Абхаздар</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Аварлар">Аварлар</a> • <a class="mw-selflink selflink">Ағұлдар</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D2%93%D1%8B%D0%BB%D1%88%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Ағылшындар">Ағылшындар</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%8B%D0%B3%D0%B5%D0%B9%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Адыгейлер">Адыгейлер</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Албандар">Албандар</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Андийлер">Андийлер</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%80%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Андорралықтар">Андорралықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B9-%D1%86%D0%B5%D0%B7_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Андий-цез халықтары">Андий-цез халықтары</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Аромундар">Аромундар</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Аршиндер">Аршиндер</a> • <a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Аустриялықтар">Аустриялықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Багулалдар">Багулалдар</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Малқарлар">Балқарлар</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Баскілер">Баскілер</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Башқұрттар">Башқұрттар</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%B6%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Бежтиндер">Бежтиндер</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Беларустар">Беларустар</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Бесермяндар">Бесермяндар</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Болгарлар">Болгарлар</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D2%B1%D0%BB%D2%93%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Бұлғарлар">Бұлғарлар</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Босниялықтар">Босниялықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%82%D0%BB%D0%B8%D1%85%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Ботлихтер">Ботлихтер</a> • <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Бретондықтар">Бретондықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Валлиліктер">Валлиліктер</a> • <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Валлондар">Валлондар</a> • <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BF%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Вепстер">Вепстер</a> • <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B4" title="Вод">Вод</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Галисиялықтар">Галисиялықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Гибралтарлықтар">Гибралтарлықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BD%D1%83%D1%85%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Гинухтар">Гинухтар</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Годобериндер">Годобериндер</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Голландтар">Голландтар</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Гректер">Гректер</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D0%B1%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Гунзибтер">Гунзибтер</a> • <a href="/wiki/%D0%93%D1%8D%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Гэльдер">Гэльдер</a> • <a href="/wiki/%D2%92%D0%B0%D2%93%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Ғағауыздар">Ғағауыздар</a> • <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Дарғындар">Дарғындар</a> • <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Даттықтар">Даттықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B9" title="Дидой">Дидой</a> • <a href="/wiki/%D0%98%D0%B6%D0%BE%D1%80%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Ижорлықтар">Ижорлықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B3%D1%83%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Ингуштар">Ингуштар</a> • <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Ирландықтар">Ирландықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Исландиялықтар">Исландиялықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Испандар">Испандар</a> • <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Италиялықтар">Италиялықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Кабардалар">Кабардалар</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Каратиндер">Каратиндер</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Карелдер">Карелдер</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Каталондар">Каталондар</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B8-%D0%B7%D1%8B%D1%80%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Коми-зыряндар">Коми</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B8-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Коми-пермяктар">Коми-пермяктар</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Корсикалықтар">Корсикалықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8F%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Кряшендер">Кряшендер</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Кубачиндер">Кубачиндер</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Қарайымдар">Қарайымдар</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Каракачандар">Каракачандар</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Қарашайлар">Қарашайлар</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%88%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Қашқайлар">Қашқайлар</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%88%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Қырымшақтар">Қырымшақтар</a> • <a href="/wiki/%D2%9A%D2%B1%D0%BC%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Құмықтар">Құмықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Ладиндер">Ладиндер</a> • <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Латыштар">Латыштар</a> • <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Лезгиндер">Лезгиндер</a> • <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Литвандар">Литвандар</a> • <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B2%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Ливтер">Ливтер</a> • <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%85%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B4%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Лихтенштейндіктер">Лихтенштейндіктер</a> • <a href="/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%82%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Люксембургтіктер">Люксембургтіктер</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Мажарлар">Мажарлар</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Македондықтар">Македондықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Мальталықтар">Мальталықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Марилер">Марилер</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Молдовандар">Молдовандар</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Монегаскілер">Монегаскілер</a> • <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Мордвалар">Мордвалар</a> • <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D2%93%D0%B0%D0%B9%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Нағайбектер">Нағайбектер</a> • <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Немістер">Немістер</a> • <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D2%93%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Ноғайлар">Ноғайлар</a> • <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B5%D0%B3%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Норвегтер">Норвегтер</a> • <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Олстерлер">Олстерлер</a> • <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Орыстар">Орыстар</a> • <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Осетиндер">Осетиндер</a> • <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Поляктар">Поляктар</a> • <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Португалдар">Португалдар</a> • <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Реторомандықтар">Реторомандықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Романштар">Романштар</a> • <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Румындар">Румындар</a> • <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%82%D1%83%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Рутулдар">Рутулдар</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B0%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Саамдар">Саамдар</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Санмаринолықтар">Санмаринолықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Сардиниялықтар">Сардиниялықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Сербтер">Сербтер</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Словактар">Словактар</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Словендер">Словендер</a> • <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Сығандар">Сығандар</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Табасарандар">Табасарандар</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Татарлар">Татарлар</a> • <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Тиндиндер">Тиндиндер</a> • <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D1%82%D2%AF%D1%80%D1%96%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96" title="Кавказ түрікмендері">Трухмендер</a> • <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Украиндар">Украиндар</a> • <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D1%87%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Ульчтер">Ульчтер</a> • <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B5%D1%80%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Фарерліктер">Фарерліктер</a> • <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Финдер">Финдер</a> • <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%82%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Фламандтықтар">Фламандтықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Француздар">Француздар</a> • <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Фриздер">Фриздер</a> • <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B8%D1%83%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Фриулдар">Фриулдар</a> • <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Хваршиндер">Хваршиндер</a> • <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Хорваттар">Хорваттар</a> • <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Чамалалдар">Чамалалдар</a> • <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Черкестер">Черкестер</a> • <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Черногориялықтар">Черногориялықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%85%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Чехтар">Чехтар</a> • <a href="/wiki/%D0%A7%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Чуваштар">Чуваштар</a> • <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%81%D1%83%D0%B3%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Шапсугтер">Шапсугтер</a> • <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Шведтер">Шведтер</a> • <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Швейцариялықтар">Швейцариялықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Шешендер">Шешендер</a> • <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BE%D1%82%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%82%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Шотландтықтар">Шотландтықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D1%8C%D0%B7%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Эльзастықтар">Эльзастықтар</a> • <a href="/wiki/%D0%AD%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Эстондар">Эстондар</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ағұлдар&oldid=3345302">https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ағұлдар&oldid=3345302</a>» бетінен алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арнайы:Санаттар">Санаттар</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%90%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82_%D0%B1%D0%BE%D0%B9%D1%8B%D0%BD%D1%88%D0%B0_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D1%82%D0%BE%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Санат:Алфавит бойынша этникалық топтар">Алфавит бойынша этникалық топтар</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%9D%D0%B0%D1%85-%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Санат:Нах-дағыстан халықтары (мұндай бет жоқ)">Нах-дағыстан халықтары</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%94%D0%B0%D2%93%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Санат:Дағыстан халықтары">Дағыстан халықтары</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Санат:Агулдер (мұндай бет жоқ)">Агулдер</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Санат:Агулдер тарихы (мұндай бет жоқ)">Агулдер тарихы</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD_%D1%82%D0%BE%D0%B1%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Санат:Лезгин тобы халықтары (мұндай бет жоқ)">Лезгин тобы халықтары</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Санат:Кавказ халықтары">Кавказ халықтары</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Санат:Ресей халықтары">Ресей халықтары</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Жасырын санат: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:ISBN_%D1%81%D0%B8%D2%9B%D1%8B%D1%80%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96_%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Санат:ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер">ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Навигация мәзірі</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Жеке құралдар</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Бұл IP мекенжайдың жеке беті">Кірмегенсіз</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC" title="Бұл IP мекенжай өңдемелерін талқылау [n]" accesskey="n"><span>Талқылау</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%AE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Бұл IP мекенжаймен жасаған өңдемелер тізімі [y]" accesskey="y"><span>Үлесім</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес."><span>Тіркелу</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o"><span>Кіру</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ат кеңістіктері</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Мазмұн бетін көру [c]" accesskey="c"><span>Бет</span></a></li><li id="ca-talk" class="new mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83:%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Мағлұмат бетті талқылау (мұндай бет жоқ) [t]" accesskey="t"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">kk</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Көріністер</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit" title="Бұл бетті өңдеу [v]" accesskey="v"><span>Өңдеу</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit" title="Бұл беттің қайнар мәтінін өңдеу [e]" accesskey="e"><span>Қайнарын өңдеу</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=history" title="Бұл беттін соңғы нұсқалары. [h]" accesskey="h"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="More options" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Тағы</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Іздеу</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Уикипедия жобасынан іздеу" aria-label="Уикипедия жобасынан іздеу" autocapitalize="sentences" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Арнайы:Іздеу"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Осы мәтіні бар бетті іздеу" value="Іздеу"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Егер дәл осы атауымен болса бетке өтіп кету" value="Өту"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Шарлау</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру [z]" accesskey="z"><span>Басты бет</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%9A%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Жоба туралы, мұнда немен айналысуға болатыны туралы, қай жерде не бары туралы"><span>Қауымдастық порталы</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Осы уикидегі жуықтағы өзгерістер тізімі. [r]" accesskey="r"><span>Жуықтағы өзгерістер</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Соңғы бір айдағы басталған беттер тізімі, есім кеңістігі бойынша сүзгілеп көре аласыз."><span>Жаңа беттер</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BE%D2%9B" title="Кездейсоқ бет жүктеу [x]" accesskey="x"><span>Кездейсоқ бет</span></a></li><li id="n-videolesson" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Уикипедияны үйренуге қатысты YouTube-тағы видео сабақтар"><span>Видео сабақтар</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BD%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Анықтама табу орны."><span>Анықтама</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Уикипедия қатысушыларының форумы."><span>Форум</span></a></li><li id="n-general-discussion" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Flow жұмыс легінде жұмыс істейтін Уикипедияның негізгі талқылау беті [4]" accesskey="4"><span>Талқылау легі</span></a></li><li id="n-telegram" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram" title="Қазақша Уикипедияға қатысты ең маңызды жаңалықтар мен мақалалар"><span>Телеграм арна</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%83" title="Бұл беттегі қатені хабарлау"><span>Қателер туралы хабарлау</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk" title="Демеу беріңіз"><span>Демеу беру</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Құралдар</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9C%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80/%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Мұнда сілтейтін барлық бет тізімі [j]" accesskey="j"><span>Мұнда сілтейтін беттер</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96/%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80" rel="nofollow" title="Осы жерден сілтенген беттердің жуықтағы өзгерістері [k]" accesskey="k"><span>Қатысты өзгерістер</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Барлық арнайы беттер тізімі [q]" accesskey="q"><span>Арнайы беттер</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&oldid=3345302" title="Мына беттің осы нұсқасының тұрақты сілтемесі"><span>Тұрақты сілтеме</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=info" title="Бұл бет туралы көбірек мәлімет"><span>Бет ақпараты</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:CiteThisPage&page=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&id=3345302&wpFormIdentifier=titleform" title="Бұл беттен қалай дәйексөз алуға болатыны туралы мәлімет"><span>Беттен дәйексөз алу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2590%25D2%2593%25D2%25B1%25D0%25BB%25D0%25B4%25D0%25B0%25D1%2580"><span>URL мекенжайын қысқарту</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:QrCode&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2590%25D2%2593%25D2%25B1%25D0%25BB%25D0%25B4%25D0%25B0%25D1%2580"><span>QR код жүктеу</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" class="mw-portlet mw-portlet-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading-label" > <h3 id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Баспа/экспорт</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="electron-print_pdf" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:DownloadAsPdf&page=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=show-download-screen"><span>PDF ретінде жүктеп алу</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Бұл беттің басып шығаруға арналған нұсқасы [p]" accesskey="p"><span>Басып шығару нұсқасы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Басқа жобаларда</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Aghul_people" hreflang="en"><span>Ортаққор</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q319066" title="Сілтеме дерек қойма данасымен байланысқан [g]" accesskey="g"><span>Уикидерек элементі</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Басқа тілдерде</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%BA%D9%88%D9%84_(%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%88%D9%86)" title="أغول (داغستانيون) – араб тілі" lang="ar" hreflang="ar" data-title="أغول (داغستانيون)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="араб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%8A%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BB" title="Агъулал – авар тілі" lang="av" hreflang="av" data-title="Агъулал" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="авар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/A%C4%9Fullar" title="Ağullar – әзірбайжан тілі" lang="az" hreflang="az" data-title="Ağullar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="әзірбайжан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%BA%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="آغول‌لار – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آغول‌لار" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Агулы – беларусь тілі" lang="be" hreflang="be" data-title="Агулы" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусь тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B8" title="Агули – болгар тілі" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Агули" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Aguls" title="Aguls – каталан тілі" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Aguls" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%88" title="Агулаш – шешен тілі" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Агулаш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="шешен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Агулсем – чуваш тілі" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Агулсем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чуваш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Agulier" title="Agulier – неміс тілі" lang="de" hreflang="de" data-title="Agulier" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Aghul_people" title="Aghul people – ағылшын тілі" lang="en" hreflang="en" data-title="Aghul people" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ағылшын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Agul" title="Agul – испан тілі" lang="es" hreflang="es" data-title="Agul" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Agulid" title="Agulid – эстон тілі" lang="et" hreflang="et" data-title="Agulid" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%A2%D8%BA%D9%88%D9%84" title="قوم آغول – парсы тілі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="قوم آغول" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="парсы тілі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Agulit" title="Agulit – фин тілі" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Agulit" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Agullar" title="Agullar – гагауз тілі" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Agullar" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="гагауз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Aguli" title="Aguli – хорват тілі" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Aguli" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Agulok" title="Agulok – венгр тілі" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Agulok" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Աղուլներ – армян тілі" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Աղուլներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Orang_Aghul_(Rusia)" title="Orang Aghul (Rusia) – индонезия тілі" lang="id" hreflang="id" data-title="Orang Aghul (Rusia)" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Agul" title="Agul – итальян тілі" lang="it" hreflang="it" data-title="Agul" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%82%B0%E3%83%BC%E3%83%AB%E4%BA%BA" title="アグール人 – жапон тілі" lang="ja" hreflang="ja" data-title="アグール人" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="жапон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="აღულები – грузин тілі" lang="ka" hreflang="ka" data-title="აღულები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%85%D1%8D%D1%80" title="Агулхэр – кабардин тілі" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Агулхэр" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="кабардин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%8A%D1%83%D0%BB" title="Агъул – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Агъул" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%8A%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Агъулар – лезгин тілі" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Агъулар" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Agulai" title="Agulai – литва тілі" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Agulai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Aguli" title="Aguli – латыш тілі" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Aguli" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латыш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Agoeli%C3%ABrs" title="Agoeliërs – нидерланд тілі" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Agoeliërs" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Aguler" title="Aguler – норвегиялық букмол тілі" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Aguler" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвегиялық букмол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%8A%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3_%D0%B0%D0%B4%C3%A6%D0%BC" title="Агъулаг адæм – осетин тілі" lang="os" hreflang="os" data-title="Агъулаг адæм" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="осетин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Agulowie" title="Agulowie – поляк тілі" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Agulowie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="поляк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Agul" title="Agul – португал тілі" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Agul" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Агулы – орыс тілі" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Агулы" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орыс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Aguli" title="Aguli – серб-хорват тілі" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Aguli" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="серб-хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B8" title="Агули – серб тілі" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Агули" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Agullar" title="Agullar – түрік тілі" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Agullar" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="түрік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%83%D0%BB%D0%B8" title="Агули – украин тілі" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Агули" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Agullar" title="Agullar – өзбек тілі" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Agullar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="өзбек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Aghul" title="Người Aghul – вьетнам тілі" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Người Aghul" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="აღულეფი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="აღულეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E5%8F%A4%E5%B0%94%E4%BA%BA" title="阿古尔人 – қытай тілі" lang="zh" hreflang="zh" data-title="阿古尔人" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="қытай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q319066#sitelinks-wikipedia" title="Тіларалық сілтемелерді өңдеу" class="wbc-editpage">Сілтемелерді өңдеу</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бұл беттің соңғы рет өзгертілген кезі: 2024 ж. маусымның 10, 23:18.</li> <li id="footer-info-copyright">Мәтін <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясы</a> аясында қолжетімді; қосымша шарттар қолданылуы мүмкін. Бұл сайтты қолдану арқылы <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Қолдану шарты</a> және <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясатымен</a> келісесіз. Wikipedia® <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> коммерциялық емес ұйымының тіркелген сауда маркасы.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясаты</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B">Уикипедия туралы</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83">Жауапкершіліктен бас тарту</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртіп кодексі</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Әзірлеушілер</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/kk.wikipedia.org">Статистикалар</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie мәлімдемесі</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//kk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильді көрініс</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-bnzx6","wgBackendResponseTime":123,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.187","walltime":"0.492","ppvisitednodes":{"value":4340,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":41223,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":12572,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":13745,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 167.872 1 -total"," 33.48% 56.211 1 Үлгі:Этникалық_топ"," 30.65% 51.461 1 Үлгі:Инфобокс"," 24.64% 41.371 1 Үлгі:Дереккөздер"," 16.17% 27.152 1 Үлгі:Lang-agx"," 11.31% 18.985 20 Үлгі:Cite_web"," 8.35% 14.019 1 Үлгі:Commons"," 8.30% 13.935 1 Үлгі:Еуропа_халықтары"," 7.01% 11.770 1 Үлгі:Навигациялық_кесте"," 6.59% 11.059 1 Үлгі:Sister"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.006","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":648225,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-745f94f9f8-psdhj","timestamp":"20241120000331","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0410\u0493\u04b1\u043b\u0434\u0430\u0440","url":"https:\/\/kk.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D2%93%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q319066","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q319066","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2011-06-14T17:39:07Z","dateModified":"2024-06-10T18:18:29Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/6\/66\/Flag_of_Aghuls.svg"}</script> </body> </html>