CINXE.COM

Einige Anmerkungen zur Papias-Notiz – Auslegungssache

<!DOCTYPE html> <html lang="de" class="no-js"> <head> <meta charset="UTF-8"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0"> <link rel="profile" href="https://gmpg.org/xfn/11"> <link rel="pingback" href="https://auslegungssache.at/xmlrpc.php"> <script>(function(html){html.className = html.className.replace(/\bno-js\b/,'js')})(document.documentElement);</script> <title>Einige Anmerkungen zur Papias-Notiz &#8211; Auslegungssache</title> <meta name='robots' content='max-image-preview:large' /> <style>img:is([sizes="auto" i], [sizes^="auto," i]) { contain-intrinsic-size: 3000px 1500px }</style> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Auslegungssache &raquo; Feed" href="https://auslegungssache.at/feed/" /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Auslegungssache &raquo; Kommentar-Feed" href="https://auslegungssache.at/comments/feed/" /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Auslegungssache &raquo; Einige Anmerkungen zur Papias-Notiz Kommentar-Feed" href="https://auslegungssache.at/5255/einige-anmerkungen-zur-papias-notiz/feed/" /> <script> window._wpemojiSettings = {"baseUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/72x72\/","ext":".png","svgUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/svg\/","svgExt":".svg","source":{"concatemoji":"https:\/\/auslegungssache.at\/wp-includes\/js\/wp-emoji-release.min.js?ver=6.7.2"}}; /*! This file is auto-generated */ !function(i,n){var o,s,e;function c(e){try{var t={supportTests:e,timestamp:(new Date).valueOf()};sessionStorage.setItem(o,JSON.stringify(t))}catch(e){}}function p(e,t,n){e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(t,0,0);var t=new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data),r=(e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(n,0,0),new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data));return t.every(function(e,t){return e===r[t]})}function u(e,t,n){switch(t){case"flag":return n(e,"\ud83c\udff3\ufe0f\u200d\u26a7\ufe0f","\ud83c\udff3\ufe0f\u200b\u26a7\ufe0f")?!1:!n(e,"\ud83c\uddfa\ud83c\uddf3","\ud83c\uddfa\u200b\ud83c\uddf3")&&!n(e,"\ud83c\udff4\udb40\udc67\udb40\udc62\udb40\udc65\udb40\udc6e\udb40\udc67\udb40\udc7f","\ud83c\udff4\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc62\u200b\udb40\udc65\u200b\udb40\udc6e\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc7f");case"emoji":return!n(e,"\ud83d\udc26\u200d\u2b1b","\ud83d\udc26\u200b\u2b1b")}return!1}function f(e,t,n){var r="undefined"!=typeof WorkerGlobalScope&&self instanceof WorkerGlobalScope?new OffscreenCanvas(300,150):i.createElement("canvas"),a=r.getContext("2d",{willReadFrequently:!0}),o=(a.textBaseline="top",a.font="600 32px Arial",{});return e.forEach(function(e){o[e]=t(a,e,n)}),o}function t(e){var t=i.createElement("script");t.src=e,t.defer=!0,i.head.appendChild(t)}"undefined"!=typeof Promise&&(o="wpEmojiSettingsSupports",s=["flag","emoji"],n.supports={everything:!0,everythingExceptFlag:!0},e=new Promise(function(e){i.addEventListener("DOMContentLoaded",e,{once:!0})}),new Promise(function(t){var n=function(){try{var e=JSON.parse(sessionStorage.getItem(o));if("object"==typeof e&&"number"==typeof e.timestamp&&(new Date).valueOf()<e.timestamp+604800&&"object"==typeof e.supportTests)return e.supportTests}catch(e){}return null}();if(!n){if("undefined"!=typeof Worker&&"undefined"!=typeof OffscreenCanvas&&"undefined"!=typeof URL&&URL.createObjectURL&&"undefined"!=typeof Blob)try{var e="postMessage("+f.toString()+"("+[JSON.stringify(s),u.toString(),p.toString()].join(",")+"));",r=new Blob([e],{type:"text/javascript"}),a=new Worker(URL.createObjectURL(r),{name:"wpTestEmojiSupports"});return void(a.onmessage=function(e){c(n=e.data),a.terminate(),t(n)})}catch(e){}c(n=f(s,u,p))}t(n)}).then(function(e){for(var t in e)n.supports[t]=e[t],n.supports.everything=n.supports.everything&&n.supports[t],"flag"!==t&&(n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&n.supports[t]);n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&!n.supports.flag,n.DOMReady=!1,n.readyCallback=function(){n.DOMReady=!0}}).then(function(){return e}).then(function(){var e;n.supports.everything||(n.readyCallback(),(e=n.source||{}).concatemoji?t(e.concatemoji):e.wpemoji&&e.twemoji&&(t(e.twemoji),t(e.wpemoji)))}))}((window,document),window._wpemojiSettings); </script> <style id='wp-emoji-styles-inline-css'> img.wp-smiley, img.emoji { display: inline !important; border: none !important; box-shadow: none !important; height: 1em !important; width: 1em !important; margin: 0 0.07em !important; vertical-align: -0.1em !important; background: none !important; padding: 0 !important; } </style> <link rel='stylesheet' id='wp-block-library-css' href='https://auslegungssache.at/wp-includes/css/dist/block-library/style.min.css?ver=6.7.2' media='all' /> <style id='wp-block-library-theme-inline-css'> .wp-block-audio :where(figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .wp-block-audio :where(figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-audio{margin:0 0 1em}.wp-block-code{border:1px solid #ccc;border-radius:4px;font-family:Menlo,Consolas,monaco,monospace;padding:.8em 1em}.wp-block-embed :where(figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .wp-block-embed :where(figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-embed{margin:0 0 1em}.blocks-gallery-caption{color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .blocks-gallery-caption{color:#ffffffa6}:root :where(.wp-block-image figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme :root :where(.wp-block-image figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-image{margin:0 0 1em}.wp-block-pullquote{border-bottom:4px solid;border-top:4px solid;color:currentColor;margin-bottom:1.75em}.wp-block-pullquote cite,.wp-block-pullquote footer,.wp-block-pullquote__citation{color:currentColor;font-size:.8125em;font-style:normal;text-transform:uppercase}.wp-block-quote{border-left:.25em solid;margin:0 0 1.75em;padding-left:1em}.wp-block-quote cite,.wp-block-quote footer{color:currentColor;font-size:.8125em;font-style:normal;position:relative}.wp-block-quote:where(.has-text-align-right){border-left:none;border-right:.25em solid;padding-left:0;padding-right:1em}.wp-block-quote:where(.has-text-align-center){border:none;padding-left:0}.wp-block-quote.is-large,.wp-block-quote.is-style-large,.wp-block-quote:where(.is-style-plain){border:none}.wp-block-search .wp-block-search__label{font-weight:700}.wp-block-search__button{border:1px solid #ccc;padding:.375em .625em}:where(.wp-block-group.has-background){padding:1.25em 2.375em}.wp-block-separator.has-css-opacity{opacity:.4}.wp-block-separator{border:none;border-bottom:2px solid;margin-left:auto;margin-right:auto}.wp-block-separator.has-alpha-channel-opacity{opacity:1}.wp-block-separator:not(.is-style-wide):not(.is-style-dots){width:100px}.wp-block-separator.has-background:not(.is-style-dots){border-bottom:none;height:1px}.wp-block-separator.has-background:not(.is-style-wide):not(.is-style-dots){height:2px}.wp-block-table{margin:0 0 1em}.wp-block-table td,.wp-block-table th{word-break:normal}.wp-block-table :where(figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .wp-block-table :where(figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-video :where(figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .wp-block-video :where(figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-video{margin:0 0 1em}:root :where(.wp-block-template-part.has-background){margin-bottom:0;margin-top:0;padding:1.25em 2.375em} </style> <style id='classic-theme-styles-inline-css'> /*! This file is auto-generated */ .wp-block-button__link{color:#fff;background-color:#32373c;border-radius:9999px;box-shadow:none;text-decoration:none;padding:calc(.667em + 2px) calc(1.333em + 2px);font-size:1.125em}.wp-block-file__button{background:#32373c;color:#fff;text-decoration:none} </style> <style id='global-styles-inline-css'> :root{--wp--preset--aspect-ratio--square: 1;--wp--preset--aspect-ratio--4-3: 4/3;--wp--preset--aspect-ratio--3-4: 3/4;--wp--preset--aspect-ratio--3-2: 3/2;--wp--preset--aspect-ratio--2-3: 2/3;--wp--preset--aspect-ratio--16-9: 16/9;--wp--preset--aspect-ratio--9-16: 9/16;--wp--preset--color--black: #000000;--wp--preset--color--cyan-bluish-gray: #abb8c3;--wp--preset--color--white: #fff;--wp--preset--color--pale-pink: #f78da7;--wp--preset--color--vivid-red: #cf2e2e;--wp--preset--color--luminous-vivid-orange: #ff6900;--wp--preset--color--luminous-vivid-amber: #fcb900;--wp--preset--color--light-green-cyan: #7bdcb5;--wp--preset--color--vivid-green-cyan: #00d084;--wp--preset--color--pale-cyan-blue: #8ed1fc;--wp--preset--color--vivid-cyan-blue: #0693e3;--wp--preset--color--vivid-purple: #9b51e0;--wp--preset--color--dark-gray: #1a1a1a;--wp--preset--color--medium-gray: #686868;--wp--preset--color--light-gray: #e5e5e5;--wp--preset--color--blue-gray: #4d545c;--wp--preset--color--bright-blue: #007acc;--wp--preset--color--light-blue: #9adffd;--wp--preset--color--dark-brown: #402b30;--wp--preset--color--medium-brown: #774e24;--wp--preset--color--dark-red: #640c1f;--wp--preset--color--bright-red: #ff675f;--wp--preset--color--yellow: #ffef8e;--wp--preset--gradient--vivid-cyan-blue-to-vivid-purple: linear-gradient(135deg,rgba(6,147,227,1) 0%,rgb(155,81,224) 100%);--wp--preset--gradient--light-green-cyan-to-vivid-green-cyan: linear-gradient(135deg,rgb(122,220,180) 0%,rgb(0,208,130) 100%);--wp--preset--gradient--luminous-vivid-amber-to-luminous-vivid-orange: linear-gradient(135deg,rgba(252,185,0,1) 0%,rgba(255,105,0,1) 100%);--wp--preset--gradient--luminous-vivid-orange-to-vivid-red: linear-gradient(135deg,rgba(255,105,0,1) 0%,rgb(207,46,46) 100%);--wp--preset--gradient--very-light-gray-to-cyan-bluish-gray: linear-gradient(135deg,rgb(238,238,238) 0%,rgb(169,184,195) 100%);--wp--preset--gradient--cool-to-warm-spectrum: linear-gradient(135deg,rgb(74,234,220) 0%,rgb(151,120,209) 20%,rgb(207,42,186) 40%,rgb(238,44,130) 60%,rgb(251,105,98) 80%,rgb(254,248,76) 100%);--wp--preset--gradient--blush-light-purple: linear-gradient(135deg,rgb(255,206,236) 0%,rgb(152,150,240) 100%);--wp--preset--gradient--blush-bordeaux: linear-gradient(135deg,rgb(254,205,165) 0%,rgb(254,45,45) 50%,rgb(107,0,62) 100%);--wp--preset--gradient--luminous-dusk: linear-gradient(135deg,rgb(255,203,112) 0%,rgb(199,81,192) 50%,rgb(65,88,208) 100%);--wp--preset--gradient--pale-ocean: linear-gradient(135deg,rgb(255,245,203) 0%,rgb(182,227,212) 50%,rgb(51,167,181) 100%);--wp--preset--gradient--electric-grass: linear-gradient(135deg,rgb(202,248,128) 0%,rgb(113,206,126) 100%);--wp--preset--gradient--midnight: linear-gradient(135deg,rgb(2,3,129) 0%,rgb(40,116,252) 100%);--wp--preset--font-size--small: 13px;--wp--preset--font-size--medium: 20px;--wp--preset--font-size--large: 36px;--wp--preset--font-size--x-large: 42px;--wp--preset--spacing--20: 0.44rem;--wp--preset--spacing--30: 0.67rem;--wp--preset--spacing--40: 1rem;--wp--preset--spacing--50: 1.5rem;--wp--preset--spacing--60: 2.25rem;--wp--preset--spacing--70: 3.38rem;--wp--preset--spacing--80: 5.06rem;--wp--preset--shadow--natural: 6px 6px 9px rgba(0, 0, 0, 0.2);--wp--preset--shadow--deep: 12px 12px 50px rgba(0, 0, 0, 0.4);--wp--preset--shadow--sharp: 6px 6px 0px rgba(0, 0, 0, 0.2);--wp--preset--shadow--outlined: 6px 6px 0px -3px rgba(255, 255, 255, 1), 6px 6px rgba(0, 0, 0, 1);--wp--preset--shadow--crisp: 6px 6px 0px rgba(0, 0, 0, 1);}:where(.is-layout-flex){gap: 0.5em;}:where(.is-layout-grid){gap: 0.5em;}body .is-layout-flex{display: flex;}.is-layout-flex{flex-wrap: wrap;align-items: center;}.is-layout-flex > :is(*, div){margin: 0;}body .is-layout-grid{display: grid;}.is-layout-grid > :is(*, div){margin: 0;}:where(.wp-block-columns.is-layout-flex){gap: 2em;}:where(.wp-block-columns.is-layout-grid){gap: 2em;}:where(.wp-block-post-template.is-layout-flex){gap: 1.25em;}:where(.wp-block-post-template.is-layout-grid){gap: 1.25em;}.has-black-color{color: var(--wp--preset--color--black) !important;}.has-cyan-bluish-gray-color{color: var(--wp--preset--color--cyan-bluish-gray) !important;}.has-white-color{color: var(--wp--preset--color--white) !important;}.has-pale-pink-color{color: var(--wp--preset--color--pale-pink) !important;}.has-vivid-red-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-red) !important;}.has-luminous-vivid-orange-color{color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-amber-color{color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-amber) !important;}.has-light-green-cyan-color{color: var(--wp--preset--color--light-green-cyan) !important;}.has-vivid-green-cyan-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-green-cyan) !important;}.has-pale-cyan-blue-color{color: var(--wp--preset--color--pale-cyan-blue) !important;}.has-vivid-cyan-blue-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-cyan-blue) !important;}.has-vivid-purple-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-purple) !important;}.has-black-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--black) !important;}.has-cyan-bluish-gray-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--cyan-bluish-gray) !important;}.has-white-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--white) !important;}.has-pale-pink-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--pale-pink) !important;}.has-vivid-red-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-red) !important;}.has-luminous-vivid-orange-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-amber-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-amber) !important;}.has-light-green-cyan-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--light-green-cyan) !important;}.has-vivid-green-cyan-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-green-cyan) !important;}.has-pale-cyan-blue-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--pale-cyan-blue) !important;}.has-vivid-cyan-blue-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-cyan-blue) !important;}.has-vivid-purple-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-purple) !important;}.has-black-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--black) !important;}.has-cyan-bluish-gray-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--cyan-bluish-gray) !important;}.has-white-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--white) !important;}.has-pale-pink-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--pale-pink) !important;}.has-vivid-red-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-red) !important;}.has-luminous-vivid-orange-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-amber-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-amber) !important;}.has-light-green-cyan-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--light-green-cyan) !important;}.has-vivid-green-cyan-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-green-cyan) !important;}.has-pale-cyan-blue-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--pale-cyan-blue) !important;}.has-vivid-cyan-blue-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-cyan-blue) !important;}.has-vivid-purple-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-purple) !important;}.has-vivid-cyan-blue-to-vivid-purple-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--vivid-cyan-blue-to-vivid-purple) !important;}.has-light-green-cyan-to-vivid-green-cyan-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--light-green-cyan-to-vivid-green-cyan) !important;}.has-luminous-vivid-amber-to-luminous-vivid-orange-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--luminous-vivid-amber-to-luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-orange-to-vivid-red-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--luminous-vivid-orange-to-vivid-red) !important;}.has-very-light-gray-to-cyan-bluish-gray-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--very-light-gray-to-cyan-bluish-gray) !important;}.has-cool-to-warm-spectrum-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--cool-to-warm-spectrum) !important;}.has-blush-light-purple-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--blush-light-purple) !important;}.has-blush-bordeaux-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--blush-bordeaux) !important;}.has-luminous-dusk-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--luminous-dusk) !important;}.has-pale-ocean-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--pale-ocean) !important;}.has-electric-grass-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--electric-grass) !important;}.has-midnight-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--midnight) !important;}.has-small-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--small) !important;}.has-medium-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--medium) !important;}.has-large-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--large) !important;}.has-x-large-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--x-large) !important;} :where(.wp-block-post-template.is-layout-flex){gap: 1.25em;}:where(.wp-block-post-template.is-layout-grid){gap: 1.25em;} :where(.wp-block-columns.is-layout-flex){gap: 2em;}:where(.wp-block-columns.is-layout-grid){gap: 2em;} :root :where(.wp-block-pullquote){font-size: 1.5em;line-height: 1.6;} </style> <link rel='stylesheet' id='genericons-css' href='https://auslegungssache.at/wp-content/themes/twentysixteen/genericons/genericons.css?ver=20201208' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='twentysixteen-style-css' href='https://auslegungssache.at/wp-content/themes/twentysixteen/style.css?ver=20241112' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='twentysixteen-block-style-css' href='https://auslegungssache.at/wp-content/themes/twentysixteen/css/blocks.css?ver=20240817' media='all' /> <!--[if lt IE 10]> <link rel='stylesheet' id='twentysixteen-ie-css' href='https://auslegungssache.at/wp-content/themes/twentysixteen/css/ie.css?ver=20170530' media='all' /> <![endif]--> <!--[if lt IE 9]> <link rel='stylesheet' id='twentysixteen-ie8-css' href='https://auslegungssache.at/wp-content/themes/twentysixteen/css/ie8.css?ver=20170530' media='all' /> <![endif]--> <!--[if lt IE 8]> <link rel='stylesheet' id='twentysixteen-ie7-css' href='https://auslegungssache.at/wp-content/themes/twentysixteen/css/ie7.css?ver=20170530' media='all' /> <![endif]--> <link rel='stylesheet' id='core3.0-css' href='https://auslegungssache.at/wp-content/plugins/wp-syntaxhighlighter/syntaxhighlighter3/styles/shCore.css?ver=3.0' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='core-Default3.0-css' href='https://auslegungssache.at/wp-content/plugins/wp-syntaxhighlighter/syntaxhighlighter3/styles/shCoreDefault.css?ver=3.0' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='theme-Default3.0-css' href='https://auslegungssache.at/wp-content/plugins/wp-syntaxhighlighter/syntaxhighlighter3/styles/shThemeDefault.css?ver=3.0' media='all' /> <script src="https://auslegungssache.at/wp-includes/js/jquery/jquery.min.js?ver=3.7.1" id="jquery-core-js"></script> <script src="https://auslegungssache.at/wp-includes/js/jquery/jquery-migrate.min.js?ver=3.4.1" id="jquery-migrate-js"></script> <script src="https://auslegungssache.at/wp-content/plugins/fd-footnotes/fdfootnotes.js?ver=1.34" id="fdfootnote_script-js"></script> <!--[if lt IE 9]> <script src="https://auslegungssache.at/wp-content/themes/twentysixteen/js/html5.js?ver=3.7.3" id="twentysixteen-html5-js"></script> <![endif]--> <script id="twentysixteen-script-js-extra"> var screenReaderText = {"expand":"Untermen\u00fc anzeigen","collapse":"Untermen\u00fc verbergen"}; </script> <script src="https://auslegungssache.at/wp-content/themes/twentysixteen/js/functions.js?ver=20230629" id="twentysixteen-script-js" defer data-wp-strategy="defer"></script> <link rel="https://api.w.org/" href="https://auslegungssache.at/wp-json/" /><link rel="alternate" title="JSON" type="application/json" href="https://auslegungssache.at/wp-json/wp/v2/posts/5255" /><link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" title="RSD" href="https://auslegungssache.at/xmlrpc.php?rsd" /> <meta name="generator" content="WordPress 6.7.2" /> <link rel="canonical" href="https://auslegungssache.at/5255/einige-anmerkungen-zur-papias-notiz/" /> <link rel='shortlink' href='https://auslegungssache.at/?p=5255' /> <link rel="alternate" title="oEmbed (JSON)" type="application/json+oembed" href="https://auslegungssache.at/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fauslegungssache.at%2F5255%2Feinige-anmerkungen-zur-papias-notiz%2F" /> <link rel="alternate" title="oEmbed (XML)" type="text/xml+oembed" href="https://auslegungssache.at/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fauslegungssache.at%2F5255%2Feinige-anmerkungen-zur-papias-notiz%2F&#038;format=xml" /> <!-- WP Youtube Player 1.7 by unijimpe --> <style>.recentcomments a{display:inline !important;padding:0 !important;margin:0 !important;}</style><link rel="icon" href="https://auslegungssache.at/wp-content/uploads/2013/07/cropped-Colophon_Codex_Leningradensis-32x32.png" sizes="32x32" /> <link rel="icon" href="https://auslegungssache.at/wp-content/uploads/2013/07/cropped-Colophon_Codex_Leningradensis-192x192.png" sizes="192x192" /> <link rel="apple-touch-icon" href="https://auslegungssache.at/wp-content/uploads/2013/07/cropped-Colophon_Codex_Leningradensis-180x180.png" /> <meta name="msapplication-TileImage" content="https://auslegungssache.at/wp-content/uploads/2013/07/cropped-Colophon_Codex_Leningradensis-270x270.png" /> <!-- Styleguide styles --> <style>body, button, input, select, textarea { font-family: Montserrat, sans-serif; } .page-links, .post-navigation .post-title, .post-navigation, .comment-reply-link, .comment-metadata, .pingback .edit-link, .pagination, .page-title, .tagcloud a, .comment-form label, .comments-title, .comment-reply-title, .main-navigation, .widget .widget-title, button, button[disabled]:hover, button[disabled]:focus, input[type="button"], input[type="button"][disabled]:hover, input[type="button"][disabled]:focus, input[type="reset"], input[type="reset"][disabled]:hover, input[type="reset"][disabled]:focus, input[type="submit"], input[type="submit"][disabled]:hover, input[type="submit"][disabled]:focus, .site-title, .entry-footer, .sticky-post, .entry-title, h1, h2, h3, h4, h5, h6 { font-family: "Merriweather Sans", sans-serif; }</style> <style id="wp-custom-css"> @import url(//auslegungssache.at/fonts/Alef-Regular.woff2); @import url(//auslegungssache.at/fonts/GFSDidot-Regular.woff2); /* Zusaetze wegen Heb und Grek */ :lang(el) { font-family: "GFS Didot", "SBL Greek", "Palitino Linotype", serif; font-size: 17px; } :lang(he) { direction: rtl; font-family: "Alef Hebrew", "Ezra SIL", "Times New Roman", serif; font-size: 19px; } </style> </head> <body class="post-template-default single single-post postid-5255 single-format-standard wp-embed-responsive"> <div id="page" class="site"> <div class="site-inner"> <a class="skip-link screen-reader-text" href="#content"> Zum Inhalt springen </a> <header id="masthead" class="site-header"> <div class="site-header-main"> <div class="site-branding"> <p class="site-title"><a href="https://auslegungssache.at/" rel="home">Auslegungssache</a></p> <p class="site-description">Ein Blog über die Interpretation der Bibel</p> </div><!-- .site-branding --> <button id="menu-toggle" class="menu-toggle">Menü</button> <div id="site-header-menu" class="site-header-menu"> <nav id="site-navigation" class="main-navigation" aria-label="Primäres Menü"> <div class="menu-seiten-container"><ul id="menu-seiten" class="primary-menu"><li id="menu-item-6434" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6434"><a href="https://auslegungssache.at/impressum/">Impressum</a></li> <li id="menu-item-6435" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6435"><a href="https://auslegungssache.at/quellen/">Quellen</a></li> <li id="menu-item-6436" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6436"><a href="https://auslegungssache.at/werkzeuge/">Werkzeuge</a></li> <li id="menu-item-6437" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6437"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/">Übersetzungen</a></li> <li id="menu-item-6438" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6438"><a href="https://auslegungssache.at/the-big-tale/">The big Tale</a></li> <li id="menu-item-7577" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-privacy-policy menu-item-7577"><a rel="privacy-policy" href="https://auslegungssache.at/datenschutz/">Datenschutz</a></li> </ul></div> </nav><!-- .main-navigation --> </div><!-- .site-header-menu --> </div><!-- .site-header-main --> <div class="header-image"> <a href="https://auslegungssache.at/" rel="home"> <img src="https://auslegungssache.at/wp-content/uploads/2012/02/cropped-cropped-Kopfzeilen_Hintergrund.jpg" width="1200" height="279" alt="Auslegungssache" sizes="(max-width: 709px) 85vw, (max-width: 909px) 81vw, (max-width: 1362px) 88vw, 1200px" srcset="https://auslegungssache.at/wp-content/uploads/2012/02/cropped-cropped-Kopfzeilen_Hintergrund.jpg 1200w, https://auslegungssache.at/wp-content/uploads/2012/02/cropped-cropped-Kopfzeilen_Hintergrund-300x70.jpg 300w, https://auslegungssache.at/wp-content/uploads/2012/02/cropped-cropped-Kopfzeilen_Hintergrund-768x179.jpg 768w, https://auslegungssache.at/wp-content/uploads/2012/02/cropped-cropped-Kopfzeilen_Hintergrund-1024x238.jpg 1024w" decoding="async" fetchpriority="high" /> </a> </div><!-- .header-image --> </header><!-- .site-header --> <div id="content" class="site-content"> <div id="primary" class="content-area"> <main id="main" class="site-main"> <article id="post-5255" class="post-5255 post type-post status-publish format-standard hentry category-auslegung category-ubersetzung tag-eusebius-von-caesarea tag-irenaeus-von-lyon tag-papias-von-hierapolis"> <header class="entry-header"> <h1 class="entry-title">Einige Anmerkungen zur Papias-Notiz</h1> </header><!-- .entry-header --> <div class="entry-content"> <p>Bei der Frage, wer der Verfasser des vierten Evangeliums nach Johannes ist, wird immer wieder auf die Angaben von Papias von Hierapolis verwiesen, einem Bischof des zweiten Jahrhunderts. <sup class="footnote"><a href="#fn-5255-1" id="fnref-5255-1" onclick="return fdfootnote_show(5255)">1</a></sup> Sie haben als Zitate bei Irenäus von Lyon (Bischof seit 178 n. Chr.) und Eusebius von Caesarea (ca. 263 -339/340 n. Chr.) überlebt und scheinen auf den ersten Blick die Verfasserschaft des Zebedaiden Johannes zu stützen, einem der zwölf Apostel. Ich versuche hier den zweiten Blick. <span id="more-5255"></span><br> Ich beginne mit den Aussagen des Irenäus von Lyon zu Beginn seines dritten Buches gegen die Häresien, das nur in einer anonymen lateinischen Übersetzung des vierten Jahrhunderts auf uns gekommen ist:</p> <p>Ita Matthæus in Hebræis ipsorum lingua Scripturam edidit Evangelii, cum Petrus et Paulus Romæ evangelizarent, et fundarent Ecclesiam. Post vero horum excessum, Marcus discipulus et interpres Petri, et ipse quæ a Petro annuntiata erant, per scripta nobis tradidit. Et Lucas autem sectator Pauli, quod ab illo prædicabatur Evangelium in libro condidit. Postea et Joannes discipulus Domini, qui et supra pectus ejus recumbebat, et ipse edidit Evangelium, Ephesi Asiæ commorans. (<a href="https://books.google.com/books?id=JwYRAAAAYAAJ" target="_blank" rel="noopener">MPG VII 844-845</a>)</p> <p>»So hat Matthäus bei den Hebräern in deren Sprache die schriftliche Darstellung des Evangeliums herausgegeben, als Petrus und Paulus in Rom das Evangelium verkündigten und die Kirche gründeten. Aber nach deren Tod hat uns Markus, der Schüler und Dolmetscher des Petrus, in eigener Person die Dinge, die von Petrus verkündigt worden sind, schriftlich überliefert. Aber auch Lukas, der Sekretär des Paulus, hat das Evangelium, das von ihm (Paulus) gepredigt wurde, in einem Buch beschrieben. Danach hat auch Johannes, <a title="»Und Jesus sprach zu seinen Jüngern«" href="https://auslegungssache.at/2513/und-jesus-sprach-zu-seinen-juengern/" target="_blank" rel="noopener">der Schüler des Herrn</a>, der auch an dessen Brust ruhte, in eigener Person ein Evangelium herausgegeben, als er in Ephesus, in Asien verweilte«. (MÜ)</p> <h2><span id="Erste_Ruckfrage">Erste Rückfrage</span></h2> <p>Wie steht es um den historischen Wert dieser Notiz? Bevor wir ihre Quelle analysieren, eine erste kritische Beobachtung: Paulus hat mit Sicherheit die Kirche von Rom <strong>nicht</strong> gegründet. Die römischen Gemeinden existierten bereits, bevor Paulus nach Rom kam (Röm 15,22-24; Apg 28,15).</p> <p>Die Quelle der Informationen, die Irenäus bietet, ist durch die parallele Überlieferung in der Kirchengeschichte des Eusebius erkennbar. Im Kapitel acht des fünften Buches zitiert er wörtlich den oben angeführten Text des Irenäus in <em>griechischer</em> Sprache. Und im 39. Kapitel des dritten Buches seiner Kirchengeschichte nennt Eusebius auch die Herkunft dieser Aussagen: Papias von Hierapolis.</p> <h2><span id="Eusebius_uber_Papias_und_Irenaus">Eusebius über Papias und Irenäus</span></h2> <p>Ich fasse hier die wichtigsten Aussagen des Eusebius zu Papias und Irenäus zusammen:</p> <p><span lang="el">τοῦ δὲ Παπία συγγράμματα πέντε τὸν ἀριϑμὸν φέρεται. ἅ καὶ ἐπιγέγραπται Λογίων κυριακῶν ἐξηγήσεως.</span><br> <span lang="el">τούτων καὶ Εἰρηναῖος ὡς μόνων αὐτῷ γραφέτων μνημονεύει, ὧδέ πως λέγων &gt;ταῦτα δὲ καὶ Παπίας ὁ Ἰωάννου μὲν ἀκουστής. Πολυκάρπου δὲ ἑταῖρος γεγονώς, ἀρχαῖος ἀνήρ, ἐγγράφως ἐπιμαρτυρεῖ ἐν τῇ τετάρτῃ τῶν ἑαυτοῦ βιβλίων. ἒστιν γὰρ αὐτῷ πέντε βιβλία συντεταγμένα&lt;. καὶ ὁ μὲν Εἰρηναῖος ταῦτα· αὐτός γε μὴν ὁ Παπίας κατὰ τὸ προοίμιον τῶν αὐτοῦ λόγων ἀκροατὴν μὲν καὶ αὐτόπτην οὐδαμῶς ἑαυτὸν γενέσϑαι τῶν ἱερῶν ἀποστόλων ἐμφαίνει …</span> (<a href="https://archive.org/details/p1eusebiuswerke02euse" target="_blank" rel="noopener">CGS, Eusebius II,1 S. 284-286</a>)</p> <p>»Auch von Papias überliefert man schriftliche Werke, fünf an der Zahl. Er hat die (Bücher) der <em>Erklärung der Herrenworte</em> aufgeschrieben. Diese erwähnt auch Irenäus als einzig von ihm geschriebene, indem er etwa so sagt: „Dies (sagt) auch Papias, der Hörer des Johannes. Er ist ein Freund des Polykarp gewesen, ein Mann des Anfangs (der Kirche), so bezeugt er es schriftlich in dem vierten seiner Bücher, denn fünf Bücher sind von ihm verfasst worden“. Soweit Irenäus. Aber Papias selbst macht doch gemäß dem Vorwort seines Werkes deutlich, selbst in keinster Weise Hörer oder auch Augenzeuge der heiligen Apostel gewesen zu sein …« (Kirchengeschichte, III, 39 MÜ)</p> <p>Auch in diesem Fall erweist sich die Angabe des Irenäus also als fragwürdig: Eusebius, der das fünfbändige Werke des Papias vorliegen hatte, weiß aus dem Vorwort, dass Papias die Apostel <strong>nicht</strong> persönlich gekannt hat. Woher aber hat Papias laut Eusebius seine Informationen?</p> <p><span lang="el">καὶ ὁ νῦν δὲ ἡμῖν δηλούμενος Παπίας τοὺς μὲν τῶν ἀποστόλων λόγους παρὰ τῶν αὐτοῖς παρηκολουϑηκότων ὁμολογεῖ παρειληφέναι, Ἀριστίωνος δὲ καὶ τοῦ πρεσβυτέρου Ἰωάννου αὐτήκοον ἑαυτόν φησι γενέσϑαι· ὀνομαστὶ γοῦν πολλάκις αὐτῶν μνημονεὺσας ἐν τοῖς αὐτοῦ συγγράμμασιν τίϑησιν αὐτῶν παραδόσεις.</span> (CGS, Eusebius II,1 S. 288)</p> <p>»Und der soeben von uns angeführte Papias räumt ein, dass er die Worte der Apostel durch die, die ihnen nachgefolgt sind, empfangen hat. Er behauptet, selbst ein Ohrenzeuge des Aristion und des Presbyters Johannes gewesen zu sein. Wenigstens erwähnt er häufig ihre Namen in seinen Schriften und gibt ihre Überlieferungen wieder«. (ebenda, MÜ)</p> <p>Woher rührt die offensichtliche Skepsis des Eusebius an der Darstellung des Papias? Das erklärt der »Vater der Kirchengeschichtsschreibung« kurze Zeit später:</p> <p><span lang="el">καὶ ἂλλα δὲ ὁ αὐτὸς ὡς ἐκ παραδόσεως ἀγράφου εἰς αὐτὸν ἥκοντα παρατέϑειται ξένας τέ τινας παραβολὰς τοῦ σῶτῆρος καὶ διδασκαλίας αὐτοῦ καί τινα ἄλλα μυϑικώτερα· ἐν οἷς καὶ χιλιάδα τινά φησιν ἐτῶν ἔσεσϑαι μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν. σωματικῶς τῆς Χριστοῦ βασιλείας ἐπὶ ταυτησὶ τῆς γῆς ὑποστησομένης· ἅ καὶ ἡγοῦμαι τὰς ἀποστολικὰς παρεκδεξάμενον διηγήσεις ὑπολαβεῖν. τὰ ἐν ὑποδείγμασι πρὸς αὐτῶν μυστικῶς εἰρημένα μὴ συνεορακότα. σφόδρα γάρ τοι σμικρὸς ὢν τὸν νοῦν, ὡς ἂν ἐκ τῶν αὐτοῦ λόγων τεκμηράμενον εἰπεῖν. φαίνεται, πλὴν καὶ τοῖς μετ᾽ αὐτὸν πλείστοις ὅσοις τῶν ἐκκλησιαστικῶν τῆς ὁμοίας αὐτῷ δόξης παραίτιος γέγονεν τὴν ἀρχαιότητα τἀνδρὸς προβεβλημένοις. ὥσπερ οὖν Εἰρηναίῳ καὶ εἴ τις ἄλλος τὰ ὅμοια φρονῶν ἀναπέφηνεν.</span> (CGS, Eusebius II,1 S. 290)</p> <p>»Derselbe (Papias) stellte so noch andere (Berichte), die aus ungeschriebenen Überlieferungen zu ihm gekommen waren, daneben – sowohl einige unbekannte Gleichnisse als auch Lehren des Erlösers und manche sehr sagenhafte andere (Berichte): in diesen behauptet er etwa, dass nach der Auferstehung von den Toten tausend Jahre kommen, in denen auf dieser Erde die Königsherrschaft Christi körperlich (sichtbar) vorhanden sein werde. <sup class="footnote"><a href="#fn-5255-2" id="fnref-5255-2" onclick="return fdfootnote_show(5255)">2</a></sup> Ich glaube, dass er diese Erzählungen den apostolischen Vorstellungen entwendet hat. Was sie in Bildern über ihre Geheimnisse erzählten, erkannte er nicht. Denn er war geistig überaus unbedeutend, was sich in seinen Worten bestimmt ausspricht. Es scheint, dass er überdies für so gut wie die allermeisten Männer der Kirche nach ihm die Mitursache der gleichen Erwartung wurde, indem sie die Altertümlichkeit des Mannes als Vorwand gebrauchten, so wie auch Irenäus und wer sonst immer gleiche Gedanken hervorbrachte.« (ebenda, MÜ)</p> <h2><span id="Fazit">Fazit</span></h2> <p>Nach diesen Ausführungen des Eusebius können die Aussagen des Papias nicht wirklich Anspruch auf eine erhöhte Glaubwürdigkeit erheben. Das gilt nicht nur für die Frage nach dem Autor des vierten Evangeliums, sondern auch für die weiteren Ausführungen, wie dass Matthäus sein Evangelium ursprünglich auf Hebräisch geschrieben habe, oder dass Markus und Lukas Dolmetscher des Petrus bzw. Sekretär des Paulus gewesen seien. Ich denke, <a href="https://auslegungssache.at/7463/war-markus-der-dolmetscher-des-petrus/">hier gibt es gute Gründe, ziemlich skeptisch zu sein</a>.</p> <div class="footnotes" id="footnotes-5255"> <div class="footnotedivider"></div> <p><a href="#" onclick="return fdfootnote_togglevisible(5255)" class="footnotetoggle"><span class="footnoteshow">Show 2 footnotes</span></a></p> <ol style="display: none"> <li id="fn-5255-1"> Alle Jahresangaben dieses Beitrags folgen Charles Kannengiesser: Handbook of Patristic Exegesis. <span class="footnotereverse"><a href="#fnref-5255-1">↩</a></span></li> <li id="fn-5255-2"> Man nennt diese Lehre nach dem im Text vorkommenden griechischen Wort für »tausend« <em>Chiliasmus</em>. <span class="footnotereverse"><a href="#fnref-5255-2">↩</a></span></li> </ol> </div> </div><!-- .entry-content --> <footer class="entry-footer"> <span class="byline"><img alt='' src='https://secure.gravatar.com/avatar/892793a912d2c019de68fe3a9984352a?s=49&#038;d=mm&#038;r=g' srcset='https://secure.gravatar.com/avatar/892793a912d2c019de68fe3a9984352a?s=98&#038;d=mm&#038;r=g 2x' class='avatar avatar-49 photo' height='49' width='49' decoding='async'/><span class="screen-reader-text">Autor </span><span class="author vcard"><a class="url fn n" href="https://auslegungssache.at/author/oliver-achilles/">Oliver Achilles</a></span></span><span class="posted-on"><span class="screen-reader-text">Veröffentlicht am </span><a href="https://auslegungssache.at/5255/einige-anmerkungen-zur-papias-notiz/" rel="bookmark"><time class="entry-date published" datetime="2014-11-17T22:17:05+01:00">17. November 2014</time><time class="updated" datetime="2018-03-05T14:32:29+01:00">5. März 2018</time></a></span><span class="cat-links"><span class="screen-reader-text">Kategorien </span><a href="https://auslegungssache.at/category/auslegung/" rel="category tag">Auslegung</a>, <a href="https://auslegungssache.at/category/ubersetzung/" rel="category tag">Übersetzung</a></span><span class="tags-links"><span class="screen-reader-text">Schlagwörter </span><a href="https://auslegungssache.at/tag/eusebius-von-caesarea/" rel="tag">Eusebius von Caesarea</a>, <a href="https://auslegungssache.at/tag/irenaeus-von-lyon/" rel="tag">Irenäus von Lyon</a>, <a href="https://auslegungssache.at/tag/papias-von-hierapolis/" rel="tag">Papias von Hierapolis</a></span> </footer><!-- .entry-footer --> </article><!-- #post-5255 --> <div id="comments" class="comments-area"> <h2 class="comments-title"> 2 Gedanken zu &#8222;Einige Anmerkungen zur Papias-Notiz&#8220; </h2> <ol class="comment-list"> <li id="comment-23577" class="comment even thread-even depth-1 parent"> <article id="div-comment-23577" class="comment-body"> <footer class="comment-meta"> <div class="comment-author vcard"> <img alt='' src='https://secure.gravatar.com/avatar/23157bb59b377aab2b3ce03dc2df5a50?s=42&#038;d=mm&#038;r=g' srcset='https://secure.gravatar.com/avatar/23157bb59b377aab2b3ce03dc2df5a50?s=84&#038;d=mm&#038;r=g 2x' class='avatar avatar-42 photo' height='42' width='42' decoding='async'/> <b class="fn">Hartmut</b> <span class="says">sagt:</span> </div><!-- .comment-author --> <div class="comment-metadata"> <a href="https://auslegungssache.at/5255/einige-anmerkungen-zur-papias-notiz/#comment-23577"><time datetime="2024-12-06T11:14:57+01:00">6. Dezember 2024 um 11:14 Uhr</time></a> </div><!-- .comment-metadata --> </footer><!-- .comment-meta --> <div class="comment-content"> <p>Wenn er sagt, er sei Ohrenzeuge des Johannes und Aristion: wieso sollte er gelogen haben? diese Art von Skepsis ist meiners Sehehsn nicht gerechtfertigt. Euseb schrieb ja recht unverständlich an dieser Stelle. Man sollte diese Stelle genauer erklären, wenn das überhaupt möglich ist. Wenn jemand so schwierg schreibt, ist er dann glaubwürdiger als jemand, der deutlichere Worte wählt?</p> <p>Grüße aus Oberbayern</p> </div><!-- .comment-content --> <div class="reply"><a rel="nofollow" class="comment-reply-link" href="https://auslegungssache.at/5255/einige-anmerkungen-zur-papias-notiz/?replytocom=23577#respond" data-commentid="23577" data-postid="5255" data-belowelement="div-comment-23577" data-respondelement="respond" data-replyto="Antworte auf Hartmut" aria-label="Antworte auf Hartmut">Antworten</a></div> </article><!-- .comment-body --> <ol class="children"> <li id="comment-23812" class="comment byuser comment-author-oliver-achilles bypostauthor odd alt depth-2"> <article id="div-comment-23812" class="comment-body"> <footer class="comment-meta"> <div class="comment-author vcard"> <img alt='' src='https://secure.gravatar.com/avatar/892793a912d2c019de68fe3a9984352a?s=42&#038;d=mm&#038;r=g' srcset='https://secure.gravatar.com/avatar/892793a912d2c019de68fe3a9984352a?s=84&#038;d=mm&#038;r=g 2x' class='avatar avatar-42 photo' height='42' width='42' loading='lazy' decoding='async'/> <b class="fn">Oliver Achilles</b> <span class="says">sagt:</span> </div><!-- .comment-author --> <div class="comment-metadata"> <a href="https://auslegungssache.at/5255/einige-anmerkungen-zur-papias-notiz/#comment-23812"><time datetime="2024-12-15T14:57:58+01:00">15. Dezember 2024 um 14:57 Uhr</time></a> </div><!-- .comment-metadata --> </footer><!-- .comment-meta --> <div class="comment-content"> <p>Den Artikel bitte lesen. Eusebius sagt von Papias: „Denn er war geistig überaus unbedeutend, was sich in seinen Worten bestimmt ausspricht.“ Und Eusebius sagt (zu Recht), dass alle Späteren einfach von ihm abgeschrieben hätten, ohne die Qualität der Quelle zu prüfen. Das ging damals nicht und das sollte man auch heute tunlichst unterlassen.</p> </div><!-- .comment-content --> <div class="reply"><a rel="nofollow" class="comment-reply-link" href="https://auslegungssache.at/5255/einige-anmerkungen-zur-papias-notiz/?replytocom=23812#respond" data-commentid="23812" data-postid="5255" data-belowelement="div-comment-23812" data-respondelement="respond" data-replyto="Antworte auf Oliver Achilles" aria-label="Antworte auf Oliver Achilles">Antworten</a></div> </article><!-- .comment-body --> </li><!-- #comment-## --> </ol><!-- .children --> </li><!-- #comment-## --> </ol><!-- .comment-list --> <div id="respond" class="comment-respond"> <h2 id="reply-title" class="comment-reply-title">Schreibe einen Kommentar <small><a rel="nofollow" id="cancel-comment-reply-link" href="/5255/einige-anmerkungen-zur-papias-notiz/#respond" style="display:none;">Antworten abbrechen</a></small></h2><form action="https://auslegungssache.at/wp-comments-post.php" method="post" id="commentform" class="comment-form" novalidate><p class="comment-notes"><span id="email-notes">Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht.</span> <span class="required-field-message">Erforderliche Felder sind mit <span class="required">*</span> markiert</span></p><p class="comment-form-comment"><label for="comment">Kommentar <span class="required">*</span></label> <textarea autocomplete="new-password" id="h80b2b16a0" name="h80b2b16a0" cols="45" rows="8" maxlength="65525" required></textarea><textarea id="comment" aria-label="hp-comment" aria-hidden="true" name="comment" autocomplete="new-password" style="padding:0 !important;clip:rect(1px, 1px, 1px, 1px) !important;position:absolute !important;white-space:nowrap !important;height:1px !important;width:1px !important;overflow:hidden !important;" tabindex="-1"></textarea><script data-noptimize>document.getElementById("comment").setAttribute( "id", "a5b627ed0428930fd3bdf2bd275a4e36" );document.getElementById("h80b2b16a0").setAttribute( "id", "comment" );</script></p><p class="comment-form-author"><label for="author">Name <span class="required">*</span></label> <input id="author" name="author" type="text" value="" size="30" maxlength="245" autocomplete="name" required /></p> <p class="comment-form-email"><label for="email">E-Mail <span class="required">*</span></label> <input id="email" name="email" type="email" value="" size="30" maxlength="100" aria-describedby="email-notes" autocomplete="email" required /></p> <p class="comment-form-url"><label for="url">Website</label> <input id="url" name="url" type="url" value="" size="30" maxlength="200" autocomplete="url" /></p> <p class="form-submit"><input name="submit" type="submit" id="submit" class="submit" value="Kommentar abschicken" /> <input type='hidden' name='comment_post_ID' value='5255' id='comment_post_ID' /> <input type='hidden' name='comment_parent' id='comment_parent' value='0' /> </p></form> </div><!-- #respond --> </div><!-- .comments-area --> <nav class="navigation post-navigation" aria-label="Beiträge"> <h2 class="screen-reader-text">Beitrags-Navigation</h2> <div class="nav-links"><div class="nav-previous"><a href="https://auslegungssache.at/5231/das-gleichnis-von-den-beiden-soehnen-mt-2128-31/" rel="prev"><span class="meta-nav" aria-hidden="true">Zurück</span> <span class="screen-reader-text">Vorheriger Beitrag:</span> <span class="post-title">Das Gleichnis von den beiden Söhnen (Mt 21,28-31)</span></a></div><div class="nav-next"><a href="https://auslegungssache.at/5263/tierkunde-fuer-insider/" rel="next"><span class="meta-nav" aria-hidden="true">Weiter</span> <span class="screen-reader-text">Nächster Beitrag:</span> <span class="post-title">Tierkunde für Insider</span></a></div></div> </nav> </main><!-- .site-main --> </div><!-- .content-area --> <aside id="secondary" class="sidebar widget-area"> <section id="pages-3" class="widget widget_pages"><h2 class="widget-title">Seiten</h2><nav aria-label="Seiten"> <ul> <li class="page_item page-item-55"><a href="https://auslegungssache.at/impressum/">Impressum</a></li> <li class="page_item page-item-999"><a href="https://auslegungssache.at/abkuerzungsverzeichnis/">Abkürzungsverzeichnis</a></li> <li class="page_item page-item-1588 page_item_has_children"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/">Übersetzungen</a> <ul class='children'> <li class="page_item page-item-1603 page_item_has_children"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/">Hieronymus</a> <ul class='children'> <li class="page_item page-item-1610"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/buch-der-hebraeischen-untersuchungen-ueber-die-genesis-vorwort/">Buch der hebräischen Untersuchungen über die Genesis &#8211; Vorwort</a></li> <li class="page_item page-item-1649"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-1/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 1</a></li> <li class="page_item page-item-1666"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-2/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 2</a></li> <li class="page_item page-item-1984"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-3/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 3</a></li> <li class="page_item page-item-2618"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-4/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 4</a></li> <li class="page_item page-item-2800"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-5/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 5</a></li> <li class="page_item page-item-2941"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-6/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 6</a></li> <li class="page_item page-item-3202"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-8-und-9/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 8 und 9</a></li> <li class="page_item page-item-3403"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-10/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 10</a></li> <li class="page_item page-item-3602"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-11/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 11</a></li> <li class="page_item page-item-3631"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-xii/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 12</a></li> <li class="page_item page-item-3780"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-13/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 13</a></li> <li class="page_item page-item-3944"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-14/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 14</a></li> <li class="page_item page-item-4219"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-15-16/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 15 &#038; 16</a></li> <li class="page_item page-item-4686"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-17/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 17</a></li> <li class="page_item page-item-5348"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-18/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 18</a></li> <li class="page_item page-item-5456"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-19/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 19</a></li> <li class="page_item page-item-5548"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-20-21/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 20 &#038; 21</a></li> <li class="page_item page-item-5704"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-22/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 22</a></li> <li class="page_item page-item-5847"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/hieronymus/untersuchungen-kapitel-23/">Untersuchungen &#8211; Kapitel 23</a></li> </ul> </li> <li class="page_item page-item-2421 page_item_has_children"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/ambrosius/">Ambrosius</a> <ul class='children'> <li class="page_item page-item-2425"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/ambrosius/aus-der-auslegung-von-psalm-40/">Aus der Auslegung von Psalm 40</a></li> </ul> </li> <li class="page_item page-item-3374"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/justinian/">Justinian</a></li> <li class="page_item page-item-4924"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/der-canon-muratori-das-muratorische-fragment/">Der Canon Muratori &#8211; das muratorische Fragment</a></li> </ul> </li> <li class="page_item page-item-2177"><a href="https://auslegungssache.at/quellen/">Quellen</a></li> <li class="page_item page-item-2574"><a href="https://auslegungssache.at/werkzeuge/">Werkzeuge</a></li> <li class="page_item page-item-4549"><a href="https://auslegungssache.at/the-big-tale/">The big Tale</a></li> <li class="page_item page-item-7569"><a href="https://auslegungssache.at/datenschutz/">Datenschutz</a></li> <li class="page_item page-item-8756"><a href="https://auslegungssache.at/inhalte/">Inhalte</a></li> </ul> </nav></section><section id="search-2" class="widget widget_search"> <form role="search" method="get" class="search-form" action="https://auslegungssache.at/"> <label> <span class="screen-reader-text"> Suche nach: </span> <input type="search" class="search-field" placeholder="Suchen …" value="" name="s" /> </label> <button type="submit" class="search-submit"><span class="screen-reader-text"> Suchen </span></button> </form> </section><section id="recent-comments-2" class="widget widget_recent_comments"><h2 class="widget-title">Neueste Kommentare</h2><nav aria-label="Neueste Kommentare"><ul id="recentcomments"><li class="recentcomments"><span class="comment-author-link">Oliver Achilles</span> bei <a href="https://auslegungssache.at/4000/inhaltsverzeichnis-des-codex-leningradensis/#comment-25246">Inhaltsverzeichnis des Codex Leningradensis</a></li><li class="recentcomments"><span class="comment-author-link">Daniel Sommer</span> bei <a href="https://auslegungssache.at/4000/inhaltsverzeichnis-des-codex-leningradensis/#comment-25195">Inhaltsverzeichnis des Codex Leningradensis</a></li><li class="recentcomments"><span class="comment-author-link">Oliver Achilles</span> bei <a href="https://auslegungssache.at/547/der-gottesnamen-in-der-liturgie/#comment-25139">Der Gottesnamen in der Liturgie</a></li><li class="recentcomments"><span class="comment-author-link">Anne Kuhn</span> bei <a href="https://auslegungssache.at/547/der-gottesnamen-in-der-liturgie/#comment-25073">Der Gottesnamen in der Liturgie</a></li><li class="recentcomments"><span class="comment-author-link">Oliver Achilles</span> bei <a href="https://auslegungssache.at/5255/einige-anmerkungen-zur-papias-notiz/#comment-23812">Einige Anmerkungen zur Papias-Notiz</a></li></ul></nav></section><section id="linkcat-2" class="widget widget_links"><h2 class="widget-title">Blogroll</h2> <ul class='xoxo blogroll'> <li><a href="http://bereschitrabba.hypotheses.org/" rel="noopener" title="Blog von Susanne Plietzsch, Judaistin in Salzburg, über den Midrasch Bereschit Rabba" target="_blank">Bereschit Rabba</a></li> <li><a href="https://larryhurtado.wordpress.com/" title="Ein Exeget, von dem ich sehr viel halte. Er ist u.a. Autor des phänomenalen Buches »Lord Jesus Christ. Devotion to Jesus in Earliest Christianity«. ">Larry Hurtados Blog</a></li> <li><a href="https://brentnongbri.com/2018/10/24/p-bodmer-ii-as-evidence/">Variant Readings von Brent Nongbri</a></li> <li><a href="http://kunigundekreuzerin.blogspot.de/" title="Kunigunde Kreuzerin sammelt hier ihre Beobachtungen zum Markusevangelium.">Κατὰ Μᾶρκον &#8211; Evangelium nach Markus</a></li> </ul> </section> <section id="linkcat-1602" class="widget widget_links"><h2 class="widget-title">Datenbank</h2> <ul class='xoxo blogroll'> <li><a href="http://ntvmr.uni-muenster.de/transcribing">Transkription der ntlichen Handschriften &#8211; Uni Münster</a></li> </ul> </section> <section id="categories-2" class="widget widget_categories"><h2 class="widget-title">Kategorien</h2><form action="https://auslegungssache.at" method="get"><label class="screen-reader-text" for="cat">Kategorien</label><select name='cat' id='cat' class='postform'> <option value='-1'>Kategorie auswählen</option> <option class="level-0" value="1">Allgemein</option> <option class="level-0" value="645">Anleitung</option> <option class="level-0" value="1286">Archäologie</option> <option class="level-0" value="15">Auslegung</option> <option class="level-0" value="221">Bilder</option> <option class="level-0" value="826">Computer</option> <option class="level-0" value="16">Geschichte</option> <option class="level-0" value="1004">Insider</option> <option class="level-0" value="220">Legenden</option> <option class="level-0" value="19">Literaturempfehlung</option> <option class="level-0" value="1379">Liturgie</option> <option class="level-0" value="798">Musik</option> <option class="level-0" value="1826">Nachruf</option> <option class="level-0" value="298">Podcast</option> <option class="level-0" value="1071">Rezension</option> <option class="level-0" value="1206">Textkritisches</option> <option class="level-0" value="17">Übersetzung</option> <option class="level-0" value="339">Veranstaltungshinweis</option> <option class="level-0" value="1943">Vlog</option> <option class="level-0" value="272">Weblink</option> <option class="level-0" value="2347">Wissenschaftlicher Artikel</option> </select> </form><script> (function() { var dropdown = document.getElementById( "cat" ); function onCatChange() { if ( dropdown.options[ dropdown.selectedIndex ].value > 0 ) { dropdown.parentNode.submit(); } } dropdown.onchange = onCatChange; })(); </script> </section><section id="meta-2" class="widget widget_meta"><h2 class="widget-title">Meta</h2><nav aria-label="Meta"> <ul> <li><a href="https://auslegungssache.at/wp-login.php">Anmelden</a></li> <li><a href="https://auslegungssache.at/feed/">Feed der Einträge</a></li> <li><a href="https://auslegungssache.at/comments/feed/">Kommentar-Feed</a></li> <li><a href="https://de.wordpress.org/">WordPress.org</a></li> </ul> </nav></section> </aside><!-- .sidebar .widget-area --> </div><!-- .site-content --> <footer id="colophon" class="site-footer"> <nav class="main-navigation" aria-label="Primäres Footer-Menü"> <div class="menu-seiten-container"><ul id="menu-seiten-1" class="primary-menu"><li class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6434"><a href="https://auslegungssache.at/impressum/">Impressum</a></li> <li class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6435"><a href="https://auslegungssache.at/quellen/">Quellen</a></li> <li class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6436"><a href="https://auslegungssache.at/werkzeuge/">Werkzeuge</a></li> <li class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6437"><a href="https://auslegungssache.at/uebersetzungen/">Übersetzungen</a></li> <li class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-6438"><a href="https://auslegungssache.at/the-big-tale/">The big Tale</a></li> <li class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-privacy-policy menu-item-7577"><a rel="privacy-policy" href="https://auslegungssache.at/datenschutz/">Datenschutz</a></li> </ul></div> </nav><!-- .main-navigation --> <div class="site-info"> <span class="site-title"><a href="https://auslegungssache.at/" rel="home">Auslegungssache</a></span> <a class="privacy-policy-link" href="https://auslegungssache.at/datenschutz/" rel="privacy-policy">Datenschutz</a><span role="separator" aria-hidden="true"></span> <a href="https://de.wordpress.org/" class="imprint"> Mit Stolz präsentiert von WordPress </a> </div><!-- .site-info --> </footer><!-- .site-footer --> </div><!-- .site-inner --> </div><!-- .site --> <!-- Matomo --> <script> var _paq = window._paq = window._paq || []; /* tracker methods like "setCustomDimension" should be called before "trackPageView" */ _paq.push(['trackPageView']); _paq.push(['enableLinkTracking']); (function() { var u="https://theologischekurse.matomo.cloud/"; _paq.push(['setTrackerUrl', u+'matomo.php']); _paq.push(['setSiteId', '2']); var d=document, g=d.createElement('script'), s=d.getElementsByTagName('script')[0]; g.async=true; g.src='//cdn.matomo.cloud/theologischekurse.matomo.cloud/matomo.js'; s.parentNode.insertBefore(g,s); })(); </script> <!-- End Matomo Code --><script src="https://auslegungssache.at/wp-includes/js/comment-reply.min.js?ver=6.7.2" id="comment-reply-js" async data-wp-strategy="async"></script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10