CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Vrijwilligersleger - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"3b39b086-0216-4a35-be27-bb2f8b8c7e25","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Vrijwilligersleger","wgTitle":"Vrijwilligersleger","wgCurRevisionId":63408123,"wgRevisionId":63408123,"wgArticleId":840204,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Militaire eenheid in de Russische Burgeroorlog","Russische Revolutie"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Vrijwilligersleger","wgRelevantArticleId":840204,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":8000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1430243","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready", "ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging" ,"ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b5/Denikin_poster.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1684"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b5/Denikin_poster.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1122"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="898"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Vrijwilligersleger - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Vrijwilligersleger"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrijwilligersleger"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Vrijwilligersleger rootpage-Vrijwilligersleger skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/27_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Vrijwilligersleger&returntoquery=section%3D4%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Vrijwilligersleger&returntoquery=section%3D4%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Vrijwilligersleger&returntoquery=section%3D4%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Vrijwilligersleger&returntoquery=section%3D4%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Oprichting" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Oprichting"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Oprichting</span> </div> </a> <ul id="toc-Oprichting-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Groei_van_het_leger" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Groei_van_het_leger"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Groei van het leger</span> </div> </a> <ul id="toc-Groei_van_het_leger-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Buitenlandse_steun_en_de_opmars_naar_Moskou" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Buitenlandse_steun_en_de_opmars_naar_Moskou"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Buitenlandse steun en de opmars naar Moskou</span> </div> </a> <ul id="toc-Buitenlandse_steun_en_de_opmars_naar_Moskou-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Neergang" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Neergang"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Neergang</span> </div> </a> <ul id="toc-Neergang-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antisemitisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Antisemitisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Antisemitisme</span> </div> </a> <ul id="toc-Antisemitisme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referenties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referenties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Referenties</span> </div> </a> <ul id="toc-Referenties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Vrijwilligersleger</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 24 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-24" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">24 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%8A%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B9" title="جيش التطوع – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="جيش التطوع" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6n%C3%BCll%C3%BC_ordu" title="Könüllü ordu – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Könüllü ordu" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%85%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Добраахвотніцкая армія – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Добраахвотніцкая армія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%C4%95%D0%BA_%D0%BA%C4%83%D0%BC%C4%83%D0%BB_%C3%A7%D0%B0%D1%80%C4%95" title="Ирĕк кăмăл çарĕ – Tsjoevasjisch" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ирĕк кăмăл çарĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tsjoevasjisch" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Freiwilligenarmee_(Wei%C3%9Fe_Armee)" title="Freiwilligenarmee (Weiße Armee) – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Freiwilligenarmee (Weiße Armee)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B8%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CF%8C%CF%82" title="Εθελοντικός στρατός – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Εθελοντικός στρατός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Volunteer_Army" title="Volunteer Army – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Volunteer Army" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ej%C3%A9rcito_de_Voluntarios" title="Ejército de Voluntarios – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Ejército de Voluntarios" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Vapaaehtoisarmeija" title="Vapaaehtoisarmeija – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Vapaaehtoisarmeija" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Arm%C3%A9e_des_volontaires" title="Armée des volontaires – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Armée des volontaires" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%91%D7%90_%D7%94%D7%9E%D7%AA%D7%A0%D7%93%D7%91%D7%99%D7%9D" title="צבא המתנדבים – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="צבא המתנדבים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Կամավորական բանակ – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կամավորական բանակ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Tentara_Sukarelawan" title="Tentara Sukarelawan – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Tentara Sukarelawan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Armata_dei_Volontari" title="Armata dei Volontari – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Armata dei Volontari" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Savanori%C5%B3_armija" title="Savanorių armija – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Savanorių armija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Br%C4%ABvpr%C4%81t%C4%ABgo_armija_(Krievija)" title="Brīvprātīgo armija (Krievija) – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Brīvprātīgo armija (Krievija)" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Armia_Ochotnicza_(Rosja)" title="Armia Ochotnicza (Rosja) – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Armia Ochotnicza (Rosja)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ex%C3%A9rcito_Volunt%C3%A1rio" title="Exército Voluntário – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Exército Voluntário" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Armata_Voluntarilor" title="Armata Voluntarilor – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Armata Voluntarilor" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Добровольческая армия – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Добровольческая армия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6n%C3%BCll%C3%BC_Ordu" title="Gönüllü Ordu – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Gönüllü Ordu" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%BB%D3%99%D1%80_%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%8F%D1%81%D0%B5" title="Иреклеләр армиясе – Tataars" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Иреклеләр армиясе" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%87%D0%B0_%D0%B0%D1%80%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Добровольча армія – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Добровольча армія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%BF%97%E6%84%BF%E5%86%9B_(%E4%BF%84%E7%BD%97%E6%96%AF)" title="志愿军 (俄罗斯) – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="志愿军 (俄罗斯)" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1430243#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Vrijwilligersleger" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overleg:Vrijwilligersleger&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Overleg over deze pagina (de pagina bestaat niet) [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Vrijwilligersleger"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Vrijwilligersleger"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Vrijwilligersleger" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Vrijwilligersleger" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&oldid=63408123" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Vrijwilligersleger&id=63408123&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DVrijwilligersleger%26section%3D4%26veaction%3Dedit"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DVrijwilligersleger%26section%3D4%26veaction%3Dedit"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Vrijwilligersleger"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Vrijwilligersleger&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Volunteer_Army" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1430243" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Denikin_poster.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Denikin_poster.jpg/250px-Denikin_poster.jpg" decoding="async" width="250" height="351" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Denikin_poster.jpg/375px-Denikin_poster.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Denikin_poster.jpg/500px-Denikin_poster.jpg 2x" data-file-width="588" data-file-height="825" /></a><figcaption>"Waarom zit jij niet in het leger" wervingsposter voor het Vrijwilligersleger</figcaption></figure> <p>Het <b>Vrijwilligersleger</b> (<a href="/wiki/Russisch" title="Russisch">Russisch</a>: Добровольческая армия; <i>Dobrovoltsjeskaja armieja</i>) was een <a href="/wiki/Contrarevolutie" class="mw-redirect" title="Contrarevolutie">contrarevolutionair</a> leger in Zuid-<a href="/wiki/Rusland" title="Rusland">Rusland</a> tijdens de <a href="/wiki/Russische_Burgeroorlog" title="Russische Burgeroorlog">Russische Burgeroorlog</a>. Het leger bestond van <a href="/wiki/1918" title="1918">1918</a> tot <a href="/wiki/1920" title="1920">1920</a> en was onderdeel van het samenwerkingsverband dat bekend stond als het <a href="/wiki/Witten_(leger)" title="Witten (leger)">Witte Leger</a>. </p><p>De Sovjets beschuldigden het Witte Leger van wreedheden (massa-executies, geweld en diefstal) tegen vooral de arbeiders in door hen veroverde gebieden. De Sovjethistoriografen bedachten voor dit regime het woord "Denikinsjina". </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Oprichting">Oprichting</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Oprichting" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Oprichting"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Generaal <a href="/wiki/Michail_Aleksejev" title="Michail Aleksejev">Michail Aleksejev</a> en generaal <a href="/wiki/Lavr_Kornilov" title="Lavr Kornilov">Lavr Kornilov</a> en hun bondgenoten begonnen vanaf november-december <a href="/wiki/1917" title="1917">1917</a> met de vorming van het leger in <a href="/wiki/Novotsjerkassk" title="Novotsjerkassk">Novotsjerkassk</a>. Aanvankelijk bestond het leger uit vrijwillige officiers, cadetten, studenten en <a href="/wiki/Kozakken" title="Kozakken">Kozakken</a>. Op <a href="/wiki/27_december" title="27 december">27 december</a> 1917 werd de formatie van het leger officieel bekendgemaakt. De leider van het leger werd Aleksejev, Kornilov werd de <a href="/wiki/Opperbevelhebber" title="Opperbevelhebber">opperbevelhebber</a>, generaal <a href="/w/index.php?title=Aleksandr_Loekomski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleksandr Loekomski (de pagina bestaat niet)">Aleksandr Loekomski</a> haar <a href="/wiki/Stafchef" title="Stafchef">stafchef</a>, generaal <a href="/wiki/Anton_Denikin" title="Anton Denikin">Anton Denikin</a> werd bevelhebber van de 1e divisie en generaal <a href="/w/index.php?title=Sergej_Markov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sergej Markov (de pagina bestaat niet)">Sergej Markov</a> werd bevelhebber over het 1e officiersregiment. Daarnaast werd ook een zogenoemde Speciale Raad opgericht in het hoofdkwartier, waar ook burgerpolitici lid van waren, zoals <a href="/w/index.php?title=Pjotr_Stroeve&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pjotr Stroeve (de pagina bestaat niet)">Pjotr Stroeve</a>, <a href="/wiki/Pavel_Miljoekov" title="Pavel Miljoekov">Pavel Miljoekov</a>, <a href="/w/index.php?title=Michail_Rodzianko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michail Rodzianko (de pagina bestaat niet)">Michail Rodzianko</a>, <a href="/wiki/Sergej_Sazonov" title="Sergej Sazonov">Sergej Sazonov</a> en <a href="/wiki/Boris_Savinkov" title="Boris Savinkov">Boris Savinkov</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Groei_van_het_leger">Groei van het leger</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Groei van het leger" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Groei van het leger"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Aan het begin van januari 1918 bestond het leger uit ongeveer 4000 man en vocht samen met eenheden van generaal <a href="/wiki/Aleksej_Kaledin" title="Aleksej Kaledin">Aleksej Kaledin</a> tegen het <a href="/wiki/Rode_Leger_(Sovjet-Unie)" title="Rode Leger (Sovjet-Unie)">Rode Leger</a>. Eind februari moest het Vrijwilligersleger zich terugtrekken uit het door het Rode Leger bedreigde <a href="/wiki/Rostov_aan_de_Don" title="Rostov aan de Don">Rostov aan de Don</a> en trok naar de <a href="/wiki/Volksrepubliek_Koeban" title="Volksrepubliek Koeban">Volksrepubliek Koeban</a> om zich te verenigen met de eenheden van de <a href="/w/index.php?title=Koeban-Kozakken&action=edit&redlink=1" class="new" title="Koeban-Kozakken (de pagina bestaat niet)">Koeban-Kozakken</a>. De meeste Koeban-Kozakken wilden hun steun echter niet verlenen aan dit leger en uiteindelijk sloot op <a href="/wiki/26_maart" title="26 maart">26 maart</a> 1918 slechts een klein leger van 3000 man onder leiding van generaal <a href="/w/index.php?title=Viktor_Pokrovski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viktor Pokrovski (de pagina bestaat niet)">Viktor Pokrovski</a> zich aan bij het Vrijwilligersleger, waardoor dit uitgroeide tot 6000 man. Tussen 9 april en 13 april werd een poging ondernomen om <a href="/wiki/Krasnodar" title="Krasnodar">Jekaterinodar</a> te veroveren, hetgeen op een grote mislukking uitliep en waarbij Kornilov sneuvelde. <a href="/wiki/Generaal" title="Generaal">Generaal</a> Denikin nam daarop ook het bevel op zich over de rest van het leger en trok in de richting van de afgelegen <a href="/wiki/Stanitsa" title="Stanitsa">stanitsas</a> achter de <a href="/wiki/Don_(Rusland)" title="Don (Rusland)">Donregio</a>. In juni 1918 sloten 3000 man van het leger van kolonel <a href="/w/index.php?title=Michail_Drozdovski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michail Drozdovski (de pagina bestaat niet)">Michail Drozdovski</a> zich aan bij het Vrijwilligersleger. Op <a href="/wiki/23_juni" title="23 juni">23 juni</a> begon het Vrijwilligersleger, dat nu uit 8000 tot 9000 man bestond zijn zogenoemde <a href="/w/index.php?title=Tweede_Koebancampagne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tweede Koebancampagne (de pagina bestaat niet)">Tweede Koebancampagne</a> met steun van <a href="/w/index.php?title=Don-Kozakken&action=edit&redlink=1" class="new" title="Don-Kozakken (de pagina bestaat niet)">Don-Kozakken</a>-<a href="/wiki/Ataman" title="Ataman">ataman</a> <a href="/wiki/Pjotr_Krasnov" title="Pjotr Krasnov">Pjotr Krasnov</a>. Tegen september 1918 bestond het Vrijwilligersleger reeds uit 30.000 tot 35.000 man dankzij de <a href="/wiki/Mobilisatie" title="Mobilisatie">mobilisatie</a> van de Koeban-Kozakken en andere "contrarevolutionaire elementen", die zich hadden verzameld in de <a href="/wiki/Noordelijke_Kaukasus" title="Noordelijke Kaukasus">Noordelijke Kaukasus</a>. Daarop noemde het Vrijwilligersleger zich <b>Kaukasus-vrijwilligersleger</b>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Buitenlandse_steun_en_de_opmars_naar_Moskou">Buitenlandse steun en de opmars naar Moskou</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Buitenlandse steun en de opmars naar Moskou" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Buitenlandse steun en de opmars naar Moskou"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de herfst van 1918 begonnen de regeringen van het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk" title="Verenigd Koninkrijk">Verenigd Koninkrijk</a>, de <a href="/wiki/Derde_Franse_Republiek" title="Derde Franse Republiek">Derde Franse Republiek</a> en de <a href="/wiki/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">Verenigde Staten</a> hun materiële en technische hulp aan het Vrijwilligersleger uit te breiden. Met hulp van de <a href="/wiki/Triple_Entente" title="Triple Entente">Triple Entente</a> werden de legers van de zuidelijke <a href="/wiki/Witten_(leger)" title="Witten (leger)">Witte Legers</a> verzameld in de zogenoemde <a href="/w/index.php?title=Gewapende_Strijdkrachten_van_Zuid-Rusland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gewapende Strijdkrachten van Zuid-Rusland (de pagina bestaat niet)">Gewapende Strijdkrachten van Zuid-Rusland</a> (Вооружённые силы Юга России; <i>Vooroezjennieje sily Joega Rossii</i>) onder leiding van Denekin, het grootste Witte Leger van de hele oorlog. Eind 1918, begin 1919 wist Denikin met dit leger het 11e Sovjetleger een nederlaag toe te brengen en de Noordelijke Kaukasus te veroveren. </p><p>In januari 1919 werd het Kaukasus-Vrijwilligersleger opgesplitst in het Kaukasusleger en het Vrijwilligersleger. Het <a href="/w/index.php?title=Donleger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Donleger (de pagina bestaat niet)">Donleger</a>, dat was opgezet uit overblijfselen van het Kozakkenleger van Krasnov, sloot zich later aan bij het Vrijwilligersleger. Denekin wist achtereenvolgens de <a href="/wiki/Donetsbekken" title="Donetsbekken">Donetsbekken</a>, <a href="/wiki/Wolgograd" title="Wolgograd">Tsaritsyn</a> en <a href="/wiki/Charkov" class="mw-redirect" title="Charkov">Charkov</a> te veroveren, waarop hij op <a href="/wiki/20_juni" title="20 juni">20 juni</a> oprukte naar <a href="/wiki/Moskou" title="Moskou">Moskou</a>. Zijn plan was om het toen 40.000 man tellende Vrijwilligersleger onder leiding van generaal <a href="/w/index.php?title=Vladimir_Maj-Majevski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vladimir Maj-Majevski (de pagina bestaat niet)">Vladimir Maj-Majevski</a> de zwaarste slag aan de stad toe te laten brengen. </p><p>Sommige eenheden van het Vrijwilligersleger bezaten goede militaire vaardigheden en gevechtskracht, hetgeen te danken was aan een groot aantal officieren binnen hun rangen, die een hekel hadden aan de sovjets en hen verachten. In de zomer van 1919 begon de efficiëntie van het Vrijwilligersleger echter te verminderen, hetgeen te wijten was aan grote verliezen en de rekrutering van gemobiliseerde boeren en zelfs van gevangengenomen Rode Legersoldaten. In september had Denekin's leger de beschikking over ongeveer 153.000 sabels en bajonetten, 500 stuks artillerie en meer dan 1900 machinegeweren. Op 6 oktober viel het Vrijwilligersleger <a href="/wiki/Voronezj" title="Voronezj">Voronezj</a> aan, op 13 oktober <a href="/wiki/Orjol" title="Orjol">Orjol</a> en bedreigde daarop <a href="/wiki/Toela" title="Toela">Toela</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Neergang">Neergang</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Neergang" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Neergang"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dit was echter haar laatste opmars. De Sovjets hadden zich gereorganiseerd en zetten de tegenaanval in. Eerst werd de legergroep bij Orjol in oktober verpletterend verslagen en vervolgens het leger bij Voronezj, waarop het Vrijwilligersleger zich moest terugtrekken naar het zuiden. Begin 1920 had het zich teruggetrokken in gebieden achter de Don en bestond nog slechts uit een korps van 5000 man onder leiding van generaal <a href="/wiki/Aleksandr_Koetepov" title="Aleksandr Koetepov">Aleksandr Koetepov</a>. Op 26 maart en 27 maart 1920 werden de overblijfselen van het Vrijwilligersleger geëvacueerd uit <a href="/wiki/Novorossiejsk" title="Novorossiejsk">Novorossiejsk</a> naar de <a href="/wiki/Krim" title="Krim">Krim</a>, waar ze zich verenigden met het leger van <a href="/wiki/Pjotr_Wrangel" title="Pjotr Wrangel">Pjotr Wrangel</a>. </p><p>Dit leger werd daarop het <i>Russische Leger</i> genoemd en ging opnieuw het gevecht aan met het Rode Leger. Dit was nu echter veel te sterk geworden en, na een aantal zware verliezen, waarbij een groot deel van de troepen werden vernietigd, werden de overblijfselen van Wrangel's leger op 14 november 1920 geëvacueerd vanuit de Krim naar <a href="/wiki/Istanboel" class="mw-redirect" title="Istanboel">Constantinopel</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Antisemitisme">Antisemitisme</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Antisemitisme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Antisemitisme"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De propagandadienst van het Vrijwilligersleger, de Osvag, beweerde dat "de Joden voor alles moeten betalen: voor de februari- en oktoberrevoluties, voor het bolsjewisme en voor de boeren die hun land van de eigenaars hebben afgenomen. "De organisatie heeft ook de <i><a href="/wiki/Protocollen_van_de_wijzen_van_Sion" title="Protocollen van de wijzen van Sion">Protocollen van de wijzen van Sion</a></i> opnieuw uitgegeven.<sup id="cite_ref-:0_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Hoewel de troepen van Denikin slechts verantwoordelijk waren voor 17,2 procent van de pogroms, werden volgens historicus Nicholas Werth (waarvan de meeste werden uitgevoerd door Oekraïense nationalisten of rebellenlegers die aan geen van beide zijden verbonden waren), "blanke" officieren geprezen voor soldaten die <a href="/wiki/Antisemitisme" title="Antisemitisme">antisemitische</a> misdaden pleegden, waarbij sommigen van hen zelfs bonussen ontvingen.<sup id="cite_ref-:0_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Toch werd het Vrijwilligersleger gefinancierd door rijke Joden: de bankier Abraham Halperin betaalde 800.000 roebel aan de Kozak ataman Alexei Kaledin. Zionistische leider Daniel Pasmanik, voorzitter van de Unie van Joodse Gemeenschappen van de Krim, riep op tot "buigen in gebed voor het Witte Leger" voor zijn "zelfopofferende strijd tegen de <a href="/wiki/Bolsjewiek" title="Bolsjewiek">bolsjewieken</a>". In het buitenland baren antisemitische slachtpartijen Europese en Amerikaanse donoren zorgen. <a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Winston Churchill</a> riep Denikin op om "het doden van Joden in door zijn leger gecontroleerde districten te voorkomen". Churchill durfde zijn officieren echter niet te confronteren en was tevreden met vage formele veroordelingen.<sup id="cite_ref-:0_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referenties">Referenties</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Referenties" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Referenties"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-:0-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:0_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_1-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2020"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Jean-Jacques Marie</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://mondediplo.com/2020/01/12pogroms">The hero of Petliura Street</a>. <i>Le Monde diplomatique</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2020-01-01">1 januari 2020</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-11-17">17 november 2020</span>. </span></span> </li> </ol></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&oldid=63408123">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&oldid=63408123</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Militaire_eenheid_in_de_Russische_Burgeroorlog" title="Categorie:Militaire eenheid in de Russische Burgeroorlog">Militaire eenheid in de Russische Burgeroorlog</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Russische_Revolutie" title="Categorie:Russische Revolutie">Russische Revolutie</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 7 dec 2022 om 19:44.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Vrijwilligersleger&section=4&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-795c86c559-pdcvw","wgBackendResponseTime":140,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.083","walltime":"0.200","ppvisitednodes":{"value":494,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1921,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":427,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":1698,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 55.935 1 -total","100.00% 55.935 1 Sjabloon:References"," 57.13% 31.956 1 Sjabloon:Citeer_web"," 19.15% 10.709 1 Sjabloon:Taal-en"," 15.88% 8.883 1 Sjabloon:Taalaanduiding"," 5.31% 2.970 1 Sjabloon:Sfnref"," 4.88% 2.731 1 Sjabloon:Aut"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.005","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":636482,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-cc877b49b-jl9v4","timestamp":"20241127124622","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Vrijwilligersleger","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Vrijwilligersleger","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1430243","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1430243","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-04-10T21:18:09Z","dateModified":"2022-12-07T18:44:22Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b5\/Denikin_poster.jpg"}</script> </body> </html>