CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="sah" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Бу сирэй Куһаҕан быһыылары аҕыйатыы куодун көр — Бикипиэдьийэ</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )sahwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Тохсунньу","Олунньу","Кулун тутар","Муус устар","Ыам ыйа","Бэс ыйа","От ыйа","Атырдьах ыйа","Балаҕан ыйа","Алтынньы","Сэтинньи","Ахсынньы"],"wgRequestId":"7cc3c5f7-f9b3-4497-9480-3deed3a8e00a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Куһаҕан_быһыылары_аҕыйатыы","wgTitle":"Куһаҕан быһыылары аҕыйатыы","wgCurRevisionId":387510,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":35159,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"sah","wgPageContentLanguage":"sah","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Куһаҕан_быһыылары_аҕыйатыы","wgRelevantArticleId":35159,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true, "wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"sah","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"sah"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.sidebarRelated","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sah&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=sah&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sah&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Бу сирэй Куһаҕан быһыылары аҕыйатыы куодун көр — Бикипиэдьийэ"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//sah.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Уларыт" href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Бикипиэдьийэ (sah)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//sah.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.sah"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Бикипиэдьийэ Atom субуу" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%A1%D0%B0%D2%A5%D0%B0_%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%82%D1%8B%D1%8B&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Куһаҕан_быһыылары_аҕыйатыы rootpage-Куһаҕан_быһыылары_аҕыйатыы skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Иһинээҕитигэр көс</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Ситим-сир"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Сүрүн талба" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Сүрүн талба</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Сүрүн талба</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">ойоҕос талбаҕа көһөр</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">Кистээ</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навигация </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D2%AF%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%80%D1%8D%D0%B9" title="Сүрүн сирэйгэ [z]" accesskey="z"><span>Сүрүн сирэй</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D1%8D%D0%B4%D1%8C%D0%B8%D0%B9%D1%8D:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D3%A9%D1%80%D0%B4%D3%A9%D3%A9%D2%BB%D2%AF%D0%BD"><span>Рубрикалар</span></a></li><li id="n-index" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D1%8D%D0%B4%D1%8C%D0%B8%D0%B9%D1%8D:%D0%A2%D2%AF%D1%80%D0%B3%D1%8D%D0%BD_%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81"><span>А - Я</span></a></li><li id="n-featured" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D1%8D%D0%B4%D1%8C%D0%B8%D0%B9%D1%8D:%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D2%A5_%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80"><span>Бастыҥ ыстатыйалар</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%A2%D2%AF%D0%B1%D1%8D%D1%81%D0%BF%D0%B8%D1%87%D1%87%D1%8D_%D1%81%D0%B8%D1%80%D1%8D%D0%B9" title="Ханнык баҕарар сирэйи көрдөр [x]" accesskey="x"><span>Түбэспиччэ сирэй</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D1%8D%D0%B4%D1%8C%D0%B8%D0%B9%D1%8D:%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%80" title="Туох буола турара"><span>Туох буола турара</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Тэриллэр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D1%8D%D0%B4%D1%8C%D0%B8%D0%B9%D1%8D:%D0%A2%D2%AF%D0%BC%D1%81%D2%AF%D2%AF_%D1%81%D0%B8%D1%80%D1%8D" title="Бу бырайыак туһунан, манна тугу гыныаххытын сөбүй уонна туох ханна баара"><span>Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D1%8D%D0%B4%D1%8C%D0%B8%D0%B9%D1%8D:%D0%9A%D1%8D%D0%BF%D1%81%D1%8D%D1%82%D1%8D%D1%80_%D1%81%D0%B8%D1%80"><span>Кэпсэтэр сир</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%A1%D0%B0%D2%A5%D0%B0_%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%82%D1%8B%D1%8B" title="Бу биикигэ буолбут бүтэһик уларытыылар. [r]" accesskey="r"><span>Кэнники уларытыылар</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%A1%D0%B0%D2%A5%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%B4%D1%8D%D1%80"><span>Саҥа сирэйдэр</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="Көмө сирэй баар сирэ"><span>Көмө</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D2%AF%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%80%D1%8D%D0%B9" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Бикипиэдьийэ" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-sah.svg" style="width: 7.5em; height: 1.3125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-sah.svg" width="90" height="14" style="width: 5.625em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%9A%D3%A9%D1%80%D0%B4%D3%A9%D3%A9%D2%BB%D2%AF%D0%BD" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Манна Бикипиэдьийэ көрдөө [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Көрдөөһүн</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Бикипиэдьийэ иһигэр көрдөөһүн" aria-label="Бикипиэдьийэ иһигэр көрдөөһүн" autocapitalize="sentences" title="Манна Бикипиэдьийэ көрдөө [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Аналлаах:Көрдөөһүн"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Бул</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Тус бэйэ туттар сэбэ-сэбиргэлэ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Тас көрүҥэ"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Измените внешний вид страницы, размер, ширину и цвет шрифта." > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Тас көрүҥэ" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Тас көрүҥэ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_sah.wikipedia.org&uselang=sah" class=""><span>Бу сири өйөө</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%91%D1%8D%D0%BB%D0%B8%D1%8D-%D0%B0%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%BE%D2%A5%D0%BE%D1%80&returnto=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD+%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B+%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&returntoquery=action%3Dedit" title="Манна киирэргэ бэлиэтэнэр уонна куруук ол аатынан киирэр ордук; ол булгуччута суох" class=""><span>Бэлиэтэнии</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%9A%D0%B8%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8&returnto=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD+%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B+%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&returntoquery=action%3Dedit" title="Манна бэйэҕин билиһиннэриэххин сөп (булгуччута суох). [o]" accesskey="o" class=""><span>Киир</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Эбии туруоруулар" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Тус бэйэ туттар сэбэ-сэбиргэлэ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Тус бэйэ туттар сэбэ-сэбиргэлэ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Кыттааччы талбана" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_sah.wikipedia.org&uselang=sah"><span>Бу сири өйөө</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%91%D1%8D%D0%BB%D0%B8%D1%8D-%D0%B0%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%BE%D2%A5%D0%BE%D1%80&returnto=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD+%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B+%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&returntoquery=action%3Dedit" title="Манна киирэргэ бэлиэтэнэр уонна куруук ол аатынан киирэр ордук; ол булгуччута суох"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Бэлиэтэнии</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%9A%D0%B8%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8&returnto=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD+%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B+%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&returntoquery=action%3Dedit" title="Манна бэйэҕин билиһиннэриэххин сөп (булгуччута суох). [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Киир</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Бэлиэтэммэтэх эрэдээктэрдэргэ аналлаах сирэйдэр <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BC%D3%A9:%D0%9A%D0%B8%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D1%82%D1%8B%D0%BB" aria-label="Уларытыы туһунан сиһилии"><span>бу туһунан сиһилии</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%A1%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B9%D1%83%D1%83%D0%BC" title="Бу IP-аадырыстан оҥоһуллубут уларытыы тиһигэ. [y]" accesskey="y"><span>Суруйуу тиһилигэ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%A2%D1%83%D1%81_%D1%8B%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B0%D1%80_%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BC" title="Бу IP ырытыы сирэйэ [n]" accesskey="n"><span>Ырытыы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Ситим-сир"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Бу сирэй Куһаҕан быһыылары аҕыйатыы куодун көр</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ыстатыйа бу тылынан эрэ баар. Ыстатыйаны атын тылларга эп" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Тылы эбии</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Аат даллара"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B" title="Ыстатыйа ис хоһооно [c]" accesskey="c"><span>Сирэй</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%AB%D1%80%D1%8B%D1%82%D1%8B%D1%8B:%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Ыстатыйаны ырытыы (маннык сирэй суох) [t]" accesskey="t"><span>Ырытыы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Тылы уларыт" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">саха тыла</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Көрүү"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B"><span>Ааҕыы</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&veaction=edit" title="Бу сирэйи уларыт [v]" accesskey="v"><span>Уларыт</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&action=edit" title="Сирэйи куод эрэдээктэрин көмөтүнэн уларытыы"><span>Биики-тиэкиһи уларыт</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&action=history" title="Бу сирэй урукку торумнара. [h]" accesskey="h"><span>Устуоруйатын көрүү</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Сирэй сэбэ-сэбиргэлэ"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Сэп-сэбиргэл" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Сэп-сэбиргэл</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Сэп-сэбиргэл</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">ойоҕос талбаҕа көһөр</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">Кистээ</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Эбии туруоруулар" > <div class="vector-menu-heading"> Дьайыылар </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B"><span>Ааҕыы</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&veaction=edit" title="Бу сирэйи уларыт [v]" accesskey="v"><span>Уларыт</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&action=edit" title="Сирэйи куод эрэдээктэрин көмөтүнэн уларытыы [e]" accesskey="e"><span>Биики-тиэкиһи уларыт</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&action=history"><span>Устуоруйатын көрүү</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Сүнньүнэн </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D0%B3%D1%8D%D0%BD%D0%B8%D0%B8%D0%BB%D1%8D%D1%80/%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B" title="Бу сирэйгэ сигэнэр сирэйдэр испииһэктэрэ [j]" accesskey="j"><span>Манна сигэнэллэр</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%A1%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BC%D0%BD%D1%8D%D1%8D%D1%85_%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%82%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B" rel="nofollow" title="Бу сирэй сигэнэр сирэйдэригэр кэнники уларыйыылар [k]" accesskey="k"><span>Сигэнэр уларытыылар</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=sah" title="Билэлэри суруттарыы [u]" accesskey="u"><span>Билэни угуу</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D1%81%D0%B8%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%B4%D1%8D%D1%80" title="Анал сирэйдэр тиһиликтэрэ [q]" accesskey="q"><span>Анал сирэйдэр</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&action=info" title="Бу сирэй туһунан сиһилии"><span>Сирэй туһунан</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fsah.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3D%25D0%259A%25D1%2583%25D2%25BB%25D0%25B0%25D2%2595%25D0%25B0%25D0%25BD_%25D0%25B1%25D1%258B%25D2%25BB%25D1%258B%25D1%258B%25D0%25BB%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%258B_%25D0%25B0%25D2%2595%25D1%258B%25D0%25B9%25D0%25B0%25D1%2582%25D1%258B%25D1%258B%26action%3Dedit"><span>Кылгас URL-аадырыһы тут</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%85:QrCode&url=https%3A%2F%2Fsah.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3D%25D0%259A%25D1%2583%25D2%25BB%25D0%25B0%25D2%2595%25D0%25B0%25D0%25BD_%25D0%25B1%25D1%258B%25D2%25BB%25D1%258B%25D1%258B%25D0%25BB%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%258B_%25D0%25B0%25D2%2595%25D1%258B%25D0%25B9%25D0%25B0%25D1%2582%25D1%258B%25D1%258B%26action%3Dedit"><span>Скачать QR-код</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Атын бырайыактарга </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q25642989" title="Репозиторийга сигэнии [g]" accesskey="g"><span>Викиданные элэмиэн</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Сирэй сэбэ-сэбиргэлэ"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Тас көрүҥэ"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Тас көрүҥэ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">ойоҕос талбаҕа көһөр</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">Кистээ</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B" title="Куһаҕан быһыылары аҕыйатыы">Куһаҕан быһыылары аҕыйатыы</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>Бу дьайыыны (бу сирэйи уларыт) оҥорор кыаҕыҥ суох. Биричиинэтэ: </p> <div class="permissions-errors"><div class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Your IP address is in a range that has been <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">blocked on all Wikimedia Foundation wikis</a>.</b> <p>The block was made by <a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%82%D1%82%D0%B0%D0%B0%D1%87%D1%87%D1%8B:Jon_Kolbert" title="Кыттааччы:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. The reason given is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Start of block: 15:12, 27 Атырдьах ыйын 2023</li> <li>Expiry of block: 15:12, 27 Атырдьах ыйын 2028</li></ul> <p>Your current IP address is 8.222.208.146. The blocked range is 8.222.128.0/17. </p><p>Бука диэн, бу үөһэ баар дааннайдары туох баар суруктаргар, көрдөбүллэргэр тутун. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">No open proxies</a> global policy. </p> Otherwise, to discuss the block please <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">post a request for review on Meta-Wiki</a>. You could also send an email to the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a> queue at <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> including all above details.</div></div><hr /> <p>Эн бу сирэй төрүт куодун көрүөххүн уонна төгүллээн ылыаххын сөп: </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="sah" dir="ltr" name="wpTextbox1">'''Куһаҕан быһыылары аҕыйатыы''' диэн саҥаны [[айыы]]ны оҥорорго олус улахан [[сэрэхтээх буолуу]] ааттанар. Тугу да оҥорбот [[киһи]] диэн суох. Киһи буолан баран тугу эмэни оҥорор. Бары тугу эмэ бэйэлэригэр туһалааҕы, барыһы киллэрэри кыахтара баарынан оҥоро сатыыллар. “Ай” диэн тылбыт киһи саҥаны, урут суоҕу айа сатыыр санаатын биллэрэр. Дьон бары кэриэтэ үчүгэй дииллэрин, бэйэлэригэр туһалааҕы айа, оҥоро сатыыллара хаһан да суох буолбат. “Ай” диэн саныыр санааны биллэрэр тылбыт буоллаҕына, тугу эмэ илэтигэр оҥорон таһаардахпытына “ай” диэн тылбытыгар “ыы” диэн ытааһын сыһыарыыта эбиллэн айыы диэн тылбыт үөскүүр. Бары кэриэтэ үчүгэй, туһалаах айыылары, үрүҥ айыылары оҥоро сатыылар, онтон аҕыйахтар эрэ уоруу курдук биллэр куһаҕан, хара айыылары оҥороллор. Үчүгэйи оҥоро сатаабыт табыллыбатаҕына, сыыһа-халты буолара үгүһүнэн куһаҕаҥҥа кубулуйан хаалара куһаҕан быһыылары элбэтэр. Саҥаны айыы табыллыбата, сатаммата элбэҕиттэн үгүстүк куһаҕаҥҥа кубулуйан хаалан куһаҕан быһыылары элбэтэр. [[Сахалар]] [[оҕо]]ну үөрэтэргэ туһанар “[[Айыыны оҥорума]]” диэн үөрэхтэрэ ситэ киһи буолууну баһылыы, ситиһэ, үчүгэйи уонна куһаҕаны арааран билэ илик эдэрдэр сыыһаны-халтыны оҥороллорун кыччатарынан куһаҕан быһыылары аҕыйатар. “[[Туох барыта икки өрүттээх]]” диэн этиигэ сөп түбэһэн киһи оҥорор быһыылара икки аҥы; үчүгэй эбэтэр куһаҕан диэннэргэ хаһан баҕарар арахсаллар. Дьон бары кэриэтэ үчүгэй быһыылары оҥоро сатыыллар, онтон аҕыйахтар анаан-минээн куһаҕан быһыылары оҥороллоругар эбии кыайан табыллыбатах, сыыһа-халты буолбут саҥаны айыылар бары куһаҕан быһыылары элбэтэллэр. Кэлин кэмҥэ олоххо элбэх сыыһалардаах уонна сахаларга суох “айыы үөрэҕэ” тарҕанан эдэрдэр оҥорор куһаҕан быһыылара, бэйэлэригэр тиийинэллэрэ лаппа элбээбитэ бэлиэтэнэр. Бу уларыйыы буолбутун массыына абаарыйалара элбээһиннэрэ эмиэ биллэрэр. Эдэрдэр оҥорор куһаҕан быһыылара эбиллэн, ынырыксыйан иһиилэриттэн дьон саллар буолбуттара ыраатта. Бары сахалыы [[хаһыат]]тарга бу быһыылар тустарынан кыралаан да буоллар син суруйар буолан эрэллэр. Дьон оҥорор бары куһаҕан быһыыларын истэр, билэр буоллахтарына оҕолорун сэрэтэллэрэ, олору оҥорумаҥ диэн этэллэрэ эбиллэриттэн куһаҕан быһыылар аҕыйыыр кыахтаналлар. 2010 сыллаахха «[[Кыым]]» хаһыакка кулун тутар 25 күнүгэр «Ыгылыйыы ыар содула» диэн ыстатыйаҕа ыччат буруйу оҥоруута хаһааҥҥытааҕар да элбээбитин бэлиэтээтилэр. Ыччат чэпчэкитик харчыланар туһуттан киһини да өлөрөрүн кэрэйбэт буолбутуттан дьиксинэллэрэ элбээтэ. Кэнники кэмҥэ ыччаппыт мөҕөрү-этэри, иитэр-үөрэтэр этиилэри сүгүн истибэт буолан хаалбытыттан соһуйалларын биллэрдилэр. (1,37). Куһаҕан быһыылар тустарынан «[[Саха Сирэ (хаһыат)|Саха сирэ]]» хаһыат аналлаах рубриканы таһааран биир эмэ сөбүлээбит куһаҕан быһыыларын сырдаталлар. «Киин куорат» хаһыакка улуустарга оҥоруллубут куһаҕан быһыылар тустарынан суруйаллар. Дьон оҥорор бары куһаҕан быһыыларын төрөппүттэр бары билэр буоллахтарына, оҕолорун бу быһыылары оҥорумаҥ диэн үөрэтэр кыахтаналлар. Сахалыы хаһыаттар дьон оҥорор куһаҕан быһыыларын барыларын дьоҥҥо биллэрэн суруйуохтара этэ. Хаһыаттар күннээҕи солуннары суруйалларынан куһаҕан быһыылары дьоҥҥо тириэрдэр кыахтара улаханын туһаныахтара этэ. Киһи ханнык баҕарар; үчүгэй эбэтэр куһаҕан да быһыыны оҥоруон сөбө хаһан да хаалан хаалбат. Барыта ханнык санаалардааҕыттан эрэ тутулуктаах. Санаа ураты түргэнник уларыйар кыахтаах. Оҕо улаатан иһэн үчүгэй быһыылары оҥорорго үөрэнэн соннук үгэстэннэҕинэ, үчүгэй быһыылары элбэҕи оҥоруон сөп. Аһара атаахтатан кэбистэххэ үчүгэйи эбэтэр куһаҕаны араарбат киһи буола улаатыан, “Көҥүлүнэн барбыт” майгыланыан, элбэх куһаҕаны оҥорор кыахтаныан сөп. Киһи оҥорор быһыылара барылара “Туох барыта икки өрүттээх” диэн этиигэ сөп түбэһэн иккилии өрүттээхтэр. Киһи ханнык баҕарар быһыыны оҥороро үчүгэй, дьоҥҥо туһалаах эбэтэр куһаҕан, буортулаах буолан тахсаллар. Оҕолор кыра эрдэхтэриттэн бу быһыы куһаҕанын билэр буоллахтарына, олору оҥорбот буола улаатар кыахтаналлар. Билигин аныгы, билии-көрүү кэҥээбит кэмигэр эдэрдэр куһаҕан быһыылары оҥорууларын аҕыйатар сыалтан билиилэрин кэҥэтэн биэрии туһалыыр кыахтаах. Оҕо бары куһаҕан быһыылары кыра эрдэҕиттэн билэр буоллаҕына олору оҥорбот кыаҕа улаатар. Сахалыы хаһыаттар дьон оҥорор бары куһаҕан быһыыларын суруйбаттар, кистии сатыыллар, барыта үчүгэйи эрэ талан суруйалларыттан куһаҕан быһыылар суохтарын курдук өйдөбүлү дьоҥҥо тарҕаталлар. Ол иһин дьон оҕолорун куһаҕан быһыылары оҥорумаҥ диэн үөрэтэллэрин быраҕан сылдьаллар. Хаһыаттар бары дьон оҥорор куһаҕан быһыыларын кырдьыгынан, хайдах баарынан суруйан, дьоҥҥо билиһиннэрэн иһэллэрэ буоллар, төрөппүттэр ылсыһаннар оҕолорун куһаҕан быһыылары оҥорумаҥ диэн үөрэтэллэрэ арыыйда кытаатар, ирдэбиллээх буолар. Төрөппүттэр үөрэхтэрэ кытаатан, ирдэбиллэрэ үрдээһинэ эдэрдэр буруйу-сэмэни оҥороллоро аҕыйыырыгар тириэрдэр кыаҕа улахан. Оҕону “[[Айыы диэмэ]]” диэн куһаҕан тыллары саҥарыма диэн үөрэх куһаҕан тыллар сабыдыаллара оҕо өйүгэр-санаатыгар иҥэн хаалыыларын суох оҥорон, куһаҕан үгэстэнэрин тохтотор. Куһаҕан тыл оннук санаалары үөскэтэринэн, куһаҕан үгэһи иҥэрэн кэбиһиэн сөбүттэн төрөппүттэр харыстаныахтара этэ. [[Омук]] дьонун ахсааннара аҕыйаан иһиитэ оҥорор быһыыларыттан куһаҕаннара элбээбитин биллэрэр. Эдэрдэр эдэр саастарыгар сыыһа-халты туттунууларыттан өлүүлэрэ, бэйэлэригэр тиийиниилэрэ элбээһинэ омук ахсаанын аҕыйатар кыахтара улахан. Куһаҕан быһыылары оҥорууну аҕыйатарга аналлаах үөрэҕинэн “Айыыны оҥорума” диэн үөрэх буолар. Хас биирдии улаатан иһэр оҕо бу үөрэҕи тутуһа үөрэннэҕинэ сыыһаны-халтыны оҥороро аҕыйыырынан куһаҕан быһыылары оҥороро аҕыйыыр. “Айыыны оҥорума” диэн үөрэх оҕо билбэт, улахан дьон оҥорбот быһыыларын оҥорбот буолууга үөрэтэр. Киһи билбэт, оҥорбот быһыылара куһаҕан буолан тахсаллара элбэҕинэн куһаҕан быһыылары элбэтэллэриттэн сахалар харыстанар ньыманы былыргыттан билэллэрин биллэрэр. Куһаҕан быһыылар аҕыйаатахтарына эрэ үчүгэй быһыылар элбээннэр олох сайдар, тупсар кыахтанарын билэн, куһаҕан быһыылары аҕыйатарга аан бастаан кыһаныллар. “Туох барыта икки өрүттээх” диэн айылҕа төрүт тутаах тутулуга үчүгэй уонна куһаҕан быһыылар икки ардыларыгар тутулугу үөскэтэр. Бу икки өрүт кэмэ кэллэҕинэ эргийэн биэрэрин таба өйдөөн олоххо туһанан, аҥардастыы биир өрүтү эрэ өрө туппаттар. Сэбиэскэй былаас кэмигэр дьадаҥы буолуу үчүгэйинэн ааҕыллар, хайҕаныллар этэ, онтон билигин ырыынак үйэтигэр баай буолуу үчүгэй аатыран сылдьар. Эдэр көлүөнэлэр үчүгэй уонна куһаҕан эргийэн биэрэр кэмнэрин билэннэр олоххо уопуттара ордук улаатта. Аҥардастыы үчүгэй буолуу диэн олоххо биир эмэ буолуон сөп. Үчүгэйтэн үчүгэйи эккирэтии кэрэ буолууга тириэрдэр буоллаҕына, кэрэтэ диэн ханнык эрэ кыйыа, эргийэн биэрэр кэмэ тиийэн кэлбитин биллэрэр. Куһаҕан быһыылары аҕыйатар кыах дьоҥҥо баар. Арай сахалар “Айыы диэмэ”, “Айыыны оҥорума” диэн үөрэхтэрин төрөппүттэр тутуһуохтара, оҕолорун көрсүө, сэмэй буолууга иитиэхтэрэ этэ. == Туһаныллыбыт литература == 1. «Кыым» хаһыат. 2010 сыл кулун тутар 25 күнэ. [[Категория:Саха итэҕэлэ]] </textarea><div class="templatesUsed"></div><p id="mw-returnto">Төттөрү <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B" title="Куһаҕан быһыылары аҕыйатыы">Куһаҕан быһыылары аҕыйатыы</a> сирэйгэ.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Төрдө — «<a dir="ltr" href="https://sah.wikipedia.org/wiki/Куһаҕан_быһыылары_аҕыйатыы">https://sah.wikipedia.org/wiki/Куһаҕан_быһыылары_аҕыйатыы</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Кистээһин сиэрэ</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D1%8D%D0%B4%D1%8C%D0%B8%D0%B9%D1%8D:%D0%91%D1%83_%D1%82%D1%83%D2%BB%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BD">Бикипиэдьийэ туһунан</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D1%8D%D0%B4%D1%8C%D0%B8%D0%B9%D1%8D:%D0%91%D2%AF%D0%BA_%D0%BE%D1%85%D1%81%D1%83%D0%BD%D1%83%D1%83">Бүк охсунуу</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Кодекс поведения</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Айааччылар</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/sah.wikipedia.org">Ыстатыыстыка</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Куука туһунан</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//sah.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D2%BB%D0%B0%D2%95%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%8B%D2%BB%D1%8B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B0%D2%95%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8B&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобил барыла</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-6kzj2","wgBackendResponseTime":162,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.004","walltime":"0.005","ppvisitednodes":{"value":17,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":797,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-6kzj2","timestamp":"20241124164534","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>