CINXE.COM
نظریه زبان‌ها - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>نظریه زبان‌ها - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%", "۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"4b1f1149-40eb-4543-8177-ec5408a391d9","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"نظریه_زبان‌ها","wgTitle":"نظریه زبان‌ها","wgCurRevisionId":39818408,"wgRevisionId":39818408,"wgArticleId":167303,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌های نیازمند ترجمه ویکی‌پدیا","مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC","صفحه‌هایی که از قالب منسوخ‌شده‌ای از برچسب‌های ریاضی استفاده می‌کنند","زبان‌های قراردادی","علوم نظری رایانه","زبان های قراردادی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"نظریه_زبان‌ها","wgRelevantArticleId":167303,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"زبان_صوری","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}}, "wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7","wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q192161","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar" ,"ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="نظریه زبان‌ها - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-نظریه_زبان‌ها rootpage-نظریه_زبان‌ها skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="منوی اصلی" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ساخت حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ساخت حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eپنهان‌سازی\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"fa\" dir=\"rtl\"\u003E\u003Ctable style=\"width: 75%; background-color: var(--background-color-progressive-subtle, #eaf3ff); border: var(--border-progressiv, 1px solid #36c); color: var(--color-base, #202122); border-radius: 10px; padding: 4px; margin: 0 auto;\"\u003E\n\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\n\u003Ctd style=\"width:40px; height:40px; text-align:center; vertical-align:middle; padding: 2px;\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg/100px-Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"100\" height=\"117\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg/150px-Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg/200px-Wiki_Loves_Folklore_Logo_Fa.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"598\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\n\u003C/td\u003E\n\u003Ctd style=\"text-align:center; vertical-align: middle; padding: 4px; max-height: 60px;\"\u003Eمسابقهٔ عکاسی \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%87\" title=\"ویکی‌پدیا:ویکی دوستدار فرهنگ عامه\"\u003Eویکی دوستدار فرهنگ عامه ۲۰۲۵\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%87/%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B5\" title=\"ویکی‌پدیا:ویکی دوستدار فرهنگ عامه/۲۰۲۵\"\u003Eدرحال برگزاری است\u003C/a\u003E.\u003C/b\u003E اگر به عکاسی از \u003Ca href=\"/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C\" title=\"فرهنگ ایرانی\"\u003Eمیراث فرهنگی ایران\u003C/a\u003E علاقمندید و می‌خواهید تصویر آنها را از طریق ویکی‌پدیا در دسترس دیگران قرار دهید تا ۱۰ فروردین فرصت دارید در این رقابت شرکت کنید.\n\u003C/td\u003E\n\u003Ctd style=\"width:40px; height:40px; text-align:center; vertical-align:middle; padding: 2px;\"\u003E\n\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-زبان_فرمالیسم_|زبان_قراردادی_|زبان_صوری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#زبان_فرمالیسم_|زبان_قراردادی_|زبان_صوری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>زبان فرمالیسم |زبان قراردادی |زبان صوری</span> </div> </a> <ul id="toc-زبان_فرمالیسم_|زبان_قراردادی_|زبان_صوری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تعاریف_پایه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تعاریف_پایه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>تعاریف پایه</span> </div> </a> <ul id="toc-تعاریف_پایه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-زبان_قراردادی_|_صوری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#زبان_قراردادی_|_صوری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>زبان قراردادی | صوری</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-زبان_قراردادی_|_صوری-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های زبان قراردادی | صوری</span> </button> <ul id="toc-زبان_قراردادی_|_صوری-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-اعمال_روی_زبان‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اعمال_روی_زبان‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>اعمال روی زبان‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-اعمال_روی_زبان‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-توصیف_زبان‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#توصیف_زبان‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>توصیف زبان‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-توصیف_زبان‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="فهرست محتوا" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">نظریه زبان‌ها</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۵۲ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-52" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۵۲ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D9%85%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81%D8%A9" title="لغة متصرفة–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="لغة متصرفة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Formal_dill%C9%99r" title="Formal dillər–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Formal dillər" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Формален език–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Формален език" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Formalni_jezik" title="Formalni jezik–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Formalni jezik" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Llenguatge_formal" title="Llenguatge formal–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Llenguatge formal" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8E%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C" title="زمانی شێوەیی–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زمانی شێوەیی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Form%C3%A1ln%C3%AD_jazyk" title="Formální jazyk–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Formální jazyk" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Formalsprog" title="Formalsprog–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Formalsprog" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Formale_Sprache" title="Formale Sprache–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Formale Sprache" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%85%CF%80%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1" title="Τυπική γλώσσα–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Τυπική γλώσσα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Formal_language" title="Formal language–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Formal language" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Formala_lingvo" title="Formala lingvo–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Formala lingvo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Lenguaje_formal" title="Lenguaje formal–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Lenguaje formal" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Formaali_kieli" title="Formaali kieli–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Formaali kieli" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Langage_formel" title="Langage formel–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Langage formel" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%A4%D7%94_%D7%A4%D7%95%D7%A8%D7%9E%D7%9C%D7%99%D7%AA" title="שפה פורמלית–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="שפה פורמלית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%94%E0%A4%AA%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="औपचारिक भाषा–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="औपचारिक भाषा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Formalni_jezik" title="Formalni jezik–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Formalni jezik" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Langaj_f%C3%B2m%C3%A8l" title="Langaj fòmèl–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Langaj fòmèl" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Form%C3%A1lis_nyelv" title="Formális nyelv–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Formális nyelv" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_formal" title="Bahasa formal–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Bahasa formal" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Formala_linguo" title="Formala linguo–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Formala linguo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Linguaggio_formale" title="Linguaggio formale–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Linguaggio formale" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%BD%A2%E5%BC%8F%E8%A8%80%E8%AA%9E" title="形式言語–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="形式言語" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%98%95%EC%8B%9D_%EC%96%B8%EC%96%B4" title="형식 언어–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="형식 언어" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Lenguagg_formal" title="Lenguagg formal–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Lenguagg formal" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Formali_kalba" title="Formali kalba–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Formali kalba" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Формален јазик–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Формален јазик" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Lenguaige_formal" title="Lenguaige formal–میراندی" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Lenguaige formal" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="میراندی" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%9B%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%AF%E1%80%B6%E1%80%B8_%E1%80%98%E1%80%AC%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%85%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%B8" title="အရပ်သုံး ဘာသာစကား–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="အရပ်သုံး ဘာသာစကား" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Formele_taal" title="Formele taal–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Formele taal" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Formelt_spr%C3%A5k" title="Formelt språk–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Formelt språk" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Formelt_spr%C3%A5k" title="Formelt språk–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Formelt språk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_formalny" title="Język formalny–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Język formalny" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Linguagem_formal" title="Linguagem formal–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Linguagem formal" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Limbaj_formal" title="Limbaj formal–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Limbaj formal" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Формальный язык–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Формальный язык" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B2%D9%8A%D8%AA" title="رمزيت–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="رمزيت" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Formalni_jezik" title="Formalni jezik–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Formalni jezik" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Formal_language" title="Formal language–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Formal language" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Form%C3%A1lny_jazyk" title="Formálny jazyk–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Formálny jazyk" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuha_formale" title="Gjuha formale–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Gjuha formale" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B8_%D1%98%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Формални језик–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Формални језик" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Formellt_spr%C3%A5k" title="Formellt språk–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Formellt språk" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B8%9B%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%A2" title="ภาษารูปนัย–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="ภาษารูปนัย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Bi%C3%A7imsel_dil_kuram%C4%B1" title="Biçimsel dil kuramı–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Biçimsel dil kuramı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Формальна мова–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Формальна мова" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Rasmiy_til" title="Rasmiy til–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Rasmiy til" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_h%C3%ACnh_th%E1%BB%A9c" title="Ngôn ngữ hình thức–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Ngôn ngữ hình thức" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%9C%E2%B4%B0%E2%B5%8E%E2%B5%99%E2%B5%8D%E2%B4%B0%E2%B5%A2%E2%B5%9C_%E2%B5%9C%E2%B4%B0%E2%B5%8D%E2%B5%96%E2%B4%B0%E2%B5%8F%E2%B5%9C" title="ⵜⴰⵎⵙⵍⴰⵢⵜ ⵜⴰⵍⵖⴰⵏⵜ–آمازیغی معیار مراکش" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵜⴰⵎⵙⵍⴰⵢⵜ ⵜⴰⵍⵖⴰⵏⵜ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="آمازیغی معیار مراکش" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%BD%A2%E5%BC%8F%E8%AF%AD%E8%A8%80" title="形式语言–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="形式语言" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%BD%A2%E5%BC%8F%E8%AA%9E%E8%A8%80" title="形式語言–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="形式語言" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q192161#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آنها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&oldid=39818408" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&id=39818408&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2586%25D8%25B8%25D8%25B1%25DB%258C%25D9%2587_%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25E2%2580%258C%25D9%2587%25D8%25A7"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2586%25D8%25B8%25D8%25B1%25DB%258C%25D9%2587_%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25E2%2580%258C%25D9%2587%25D8%25A7"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Formal_languages" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q192161" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(تغییرمسیر از <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C&redirect=no" class="mw-redirect" title="زبان صوری">زبان صوری</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40744668">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-right:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 0 4px 1em;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-right:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-right:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-right:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-right:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-right:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-right:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-right:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="box-اصلاح_ترجمه plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-not_English" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span title="آیکون ترجمهٔ انگلیسی به فارسی"><img alt="آیکون ترجمهٔ انگلیسی به فارسی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Icon_Translate_to_Assamese-fa.png/50px-Icon_Translate_to_Assamese-fa.png" decoding="async" width="50" height="52" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Icon_Translate_to_Assamese-fa.png/75px-Icon_Translate_to_Assamese-fa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Icon_Translate_to_Assamese-fa.png/100px-Icon_Translate_to_Assamese-fa.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="520" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>این مقاله دقیق، کامل و صحیح ترجمه نشده و نیازمند <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2_(%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87)" title="ویکی‌پدیا:خودآموز (ترجمه)">ترجمه</a> به فارسی است.</b> <br /> <p>کل یا بخشی از این مقاله به زبانی به‌جز زبان فارسی نوشته شده‌است. اگر مقصود ارائهٔ مقاله برای مخاطبان آن زبان است، باید در نسخه‌ای از ویکی‌پدیا به همان زبان نوشته شود (<a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="فهرست ویکی‌پدیاها">فهرست ویکی‌پدیاها</a> را ببینید). در غیر این صورت، خواهشمند است ترجمهٔ این مقاله را با توجه به متن اصلی و با رعایت <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="ویکی‌پدیا:سیاست ویرایش">سیاست ویرایش</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%AE%D8%B7" title="ویکی‌پدیا:دستور خط">دستور خط فارسی</a> و <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:درخواست برابر فارسی">برابر سازی به زبان فارسی</a> بهبود دهید و سپس این الگو را از بالای صفحه بردارید. همچنین برای بحث‌های مرتبط، <b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C#نظریه_زبان‌ها" title="ویکی‌پدیا:صفحه‌های نیازمند ترجمه به فارسی">مدخل این مقاله</a></b> در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:صفحه‌های نیازمند ترجمه به فارسی">فهرست صفحه‌های نیازمند ترجمه به فارسی</a> را ببینید. اگر این مقاله به زبان فارسی <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit">بازنویسی نشود</a>، تا دو هفتهٔ دیگر <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%B0%D9%81" title="ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف">نامزد حذف می‌شود</a> و/یا به نسخهٔ زبانی مرتبط ویکی‌پدیا منتقل خواهد شد. </p> <hr /> <p><small>اگر <b>شما</b> اخیراً این مقاله را به‌عنوان صفحهٔ نیازمند ترجمه برچسب زده‌اید، لطفاً عبارت</small><br /><code>{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D9%87_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87" title="الگو:نیاز به ترجمه">جا:نیاز به ترجمه</a>|صفحه=نظریه زبان‌ها |زبان=نامشخص |نظر= }}</code><code> ~~~~</code><br /><small>را به پایین <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=4">این بخش از <i>فهرست صفحه‌های نیازمند ترجمه به فارسی</i></a> بیفزایید. لطفاً </small><br /> </p> <code>{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%87%D8%A8%DA%A9-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="الگو:هبک-ترجمه به فارسی">جا:هبک-ترجمه به فارسی</a>|1=نظریه زبان‌ها}}</code><code> ~~~~</code><br /><small>را نیز در صفحهٔ بحث نگارنده قرار دهید.</small></div></td></tr></tbody></table> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زبان_فرمالیسم_|زبان_قراردادی_|زبان_صوری"><span id=".D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.D9.81.D8.B1.D9.85.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.B3.D9.85_.7C.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.D9.82.D8.B1.D8.A7.D8.B1.D8.AF.D8.A7.D8.AF.DB.8C_.7C.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.D8.B5.D9.88.D8.B1.DB.8C"></span>زبان فرمالیسم |زبان قراردادی |زبان صوری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: زبان فرمالیسم |زبان قراردادی |زبان صوری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ریاضیات">ریاضیات</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="علوم رایانه">علوم کامپیوتر</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زبان‌شناسی">زبان‌شناسی</a>، <b>نظریهٔ زبان‌ها</b> به مطالعهٔ زبان‌های قراردادی و دسته‌بندی آنها می‌پردازد. در نظریهٔ زبان‌ها تنها جنبه‌های <a href="/wiki/%D9%86%D8%AD%D9%88" title="نحو">نحوی</a> زبان‌ها (یعنی الگوهای ساختاری درونی آنها) <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="مدل ریاضی">تجرید و انتزاع می‌شود</a> و به معنای جملات و ... اهمیتی نمی‌دهیم (مثلاً جملهٔ «رنگ آسمان قرمز است» ممکن است در یک زبان قراردادی جملهٔ مورد قبولی باشد). </p><p>نظریهٔ زبان‌ها به عنوان راهی برای درک قوانین نحوی <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="زبان طبیعی">زبان‌های طبیعی</a> از <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زبان‌شناسی">زبان‌شناسی</a> سرچشمه گرفت و <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%85_%DA%86%D8%A7%D9%85%D8%B3%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="نوام چامسکی">نوام چامسکی</a> در پیشرفت آن نقش مؤثری داشت. در <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="علوم رایانه">علوم کامپیوتر</a>، زبان‌های قراردادی به عنوان مبنایی برای تعریف دستور <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان برنامه‌نویسی">زبان‌های برنامه‌نویسی</a> استفاده می‌شوند. در <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%BE%DB%8C%DA%86%DB%8C%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="نظریه پیچیدگی محاسباتی">نظریهٔ پیچیدگی محاسباتی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85" title="مسئله تصمیم">مسائل تصمیم</a> معمولاً به عنوان زبان‌های قراردادی تعریف می‌شوند و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%DA%86%DB%8C%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="کلاس پیچیدگی">کلاس‌های پیچیدگی</a> به عنوان مجموعه‌ای از زبان‌های قراردادی تعریف می‌شوند که می‌توانند توسط ماشین‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87" title="تجزیه‌کننده">تجزیه‌گر</a> تجزیه شوند. در <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a>، فرمالیسم ریاضی و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="بنیان‌های ریاضیات">مبانی ریاضی</a>، از زبان‌های قراردادی برای تعریف دقیق نحو <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="ماشین مجازی">ماشین های مجازی</a> همچون <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="نظریه مجموعه‌ها">نظریهٔ مجموعه‌ها</a> استفاده می‌شود.<sup id="cite_ref-:1_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>یک <b>زبان قراردادی</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span lang="en" title="متن به زبان انگلیسی"><bdi>formal language</bdi></span>) شامل <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)#رشته" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">کلماتی</a> است متشکل از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">حروف یک الفبا</a> که بر اساس قوانینی به صورت خوش‌ساخت شکل بگیرند.<sup id="cite_ref-:2_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در علوم کامپیوتر و ریاضیات که معمولاً با <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="زبان طبیعی">زبان‌های طبیعی</a> سروکار ندارند، صفت «قراردادی» <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B0%D9%81_%D8%A8%D9%87_%D9%82%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87" title="حذف به قرینه">حذف</a> می شود.<sup id="cite_ref-:0_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مفهوم <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دستور زبان قراردادی (صفحه وجود ندارد)">گرامر قراردادی</a> شباهت بیشتری به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="زبان طبیعی">تصور انسانی از یک زبان</a> دارد. زبانی که با قواعد <a href="/wiki/%D9%86%D8%AD%D9%88" title="نحو">نحوی</a> محدود شده باشد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تعاریف_پایه"><span id=".D8.AA.D8.B9.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D9.81_.D9.BE.D8.A7.DB.8C.D9.87"></span>تعاریف پایه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: تعاریف پایه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r41227928">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">الفبا (نظریه زبان‌ها)</a></div> <p><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)"><b>الفبای</b> قراردادی</a> مجموعهٔ حروفی (مثل الف، ب، پ و ...) به نام <b>نماد</b> است که با قرارگیری آنها در کنار هم (الحاقشان) کلماتی به نام <b>رشته</b> پدید می‌آیند. هر کلمهٔ قراردادی از به هم پیوستن حروف این الفبا به دست می‌آید. مثلاً کلمهٔ «آب» (با حروف آ + ب) به زبان <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">فارسی</a> تعلق دارد ولی در <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان عربی">عربی</a> معنا ندارد (با این وجود <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="الفبای فارسی">الفبای آنها</a> یکسان است). گاهی کلماتی که به یک زبان قراردادی خاص تعلق دارند <i><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%84_%D8%AE%D9%88%D8%B4_%D9%81%D8%B1%D9%85" class="mw-redirect" title="فرمول خوش فرم">جمله یا فرمول‌های خوش‌فرم</a></i> نامیده می شوند.<sup id="cite_ref-:1_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زبان_قراردادی_|_صوری"><span id=".D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.D9.82.D8.B1.D8.A7.D8.B1.D8.AF.D8.A7.D8.AF.DB.8C_.7C_.D8.B5.D9.88.D8.B1.DB.8C"></span>زبان قراردادی | صوری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: زبان قراردادی | صوری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>هر <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA)" title="مجموعه (ریاضیات)">مجموعه‌ای</a> از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)#رشته" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">رشته‌ها (یا کلمات)</a> از یک <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">الفبای</a> خاص <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Sigma }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Σ<!-- Σ --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Sigma }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9e1f558f53cda207614abdf90162266c70bc5c1e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Sigma }"></span> را یک <b>زبان قراردادی</b> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>L</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/103168b86f781fe6e9a4a87b8ea1cebe0ad4ede8" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.583ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle L}"></span> در <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Sigma }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Σ<!-- Σ --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Sigma }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9e1f558f53cda207614abdf90162266c70bc5c1e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Sigma }"></span> (یا بر روی <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Sigma }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Σ<!-- Σ --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Sigma }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9e1f558f53cda207614abdf90162266c70bc5c1e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Sigma }"></span>) می‌نامیم. به عبارتی دیگر <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L\subseteq \Sigma ^{*}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>L</mi> <mo>⊆<!-- ⊆ --></mo> <msup> <mi mathvariant="normal">Σ<!-- Σ --></mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>∗<!-- ∗ --></mo> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L\subseteq \Sigma ^{*}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/7e4c784fed471f0ab86e303b6b64fe62cab6ff98" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.414ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle L\subseteq \Sigma ^{*}}"></span> است.<sup id="cite_ref-:1_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-:1-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>با این تعریف <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%AA%D9%87%DB%8C" title="مجموعه تهی">مجموعهٔ تهی</a> نیز یک زبان (زبان تهی بر روی هر <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Sigma }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Σ<!-- Σ --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Sigma }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9e1f558f53cda207614abdf90162266c70bc5c1e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Sigma }"></span> دلخواه) محسوب می‌شود. در یک زبان لزومی ندارد که از همهٔ حروف الفبا استفاده شود.<sup id="cite_ref-:2_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>گاهی برای توصیف زبان‌ها از <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دستور زبان قراردادی (صفحه وجود ندارد)">دستور زبان قراردادی</a> استفاده می‌شود و در این مواقع یک زبان را مجهز به یک گرامر فرض می‌کنیم: <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\mathcal {L}}=(L,G)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi class="MJX-tex-caligraphic" mathvariant="script">L</mi> </mrow> </mrow> <mo>=</mo> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>L</mi> <mo>,</mo> <mi>G</mi> <mo stretchy="false">)</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\mathcal {L}}=(L,G)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/a3bb0c127c59237d0d0e82fac72afe025232c284" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:10.955ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle {\mathcal {L}}=(L,G)}"></span> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اعمال_روی_زبان‌ها"><span id=".D8.A7.D8.B9.D9.85.D8.A7.D9.84_.D8.B1.D9.88.DB.8C_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>اعمال روی زبان‌ها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: اعمال روی زبان‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ماهیت زبان‌ها <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA)" title="مجموعه (ریاضیات)">مجموعه</a> است؛ در نتیجه <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="جبر مجموعه‌ها">اعمال مجموعه‌ها</a> (تفاضل، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)" title="اجتماع (نظریه مجموعه‌ها)">اجتماع</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)" title="اشتراک (نظریه مجموعه‌ها)">اشتراک</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%84_%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%86" title="تفاضل متقارن">تفاضل متقارن</a>) روی آنها نیز تعریف می‌شود:<sup id="cite_ref-:1_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-:1-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="کاردینالیتی">کاردینالیتی</a> (تعداد اعضای) اکثر زبان‌ها <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="بی‌نهایت">بی‌نهایت</a> است.</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D9%85%D9%85_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)" title="متمم (نظریه مجموعه‌ها)"><b>متمم</b></a> یک زبان <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>L</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/103168b86f781fe6e9a4a87b8ea1cebe0ad4ede8" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.583ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle L}"></span> روی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">الفبای</a> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Sigma }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Σ<!-- Σ --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Sigma }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9e1f558f53cda207614abdf90162266c70bc5c1e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Sigma }"></span> برابر است با <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\overline {L}}=\Sigma ^{*}\backslash L}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>L</mi> <mo accent="false">¯<!-- ¯ --></mo> </mover> </mrow> <mo>=</mo> <msup> <mi mathvariant="normal">Σ<!-- Σ --></mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>∗<!-- ∗ --></mo> </mrow> </msup> <mi class="MJX-variant" mathvariant="normal">∖<!-- ∖ --></mi> <mi>L</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\overline {L}}=\Sigma ^{*}\backslash L}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/1fa663cf5d7e894981c36ccfa96ad8ffd7a255d8" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:10.274ex; height:3.509ex;" alt="{\displaystyle {\overline {L}}=\Sigma ^{*}\backslash L}"></span>.</li></ul> <p>همچنین <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)#اعمال_روی_رشته‌ها" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">اعمال روی رشته‌ها</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)#توان_الفبا" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">الفبا</a> نیز روی زبان‌ها قابل تعمیم است:<sup id="cite_ref-:1_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-:1-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)#الحاق_رشته‌ها" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">الحاق</a></i> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L_{1}\circ L_{2}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>∘<!-- ∘ --></mo> <msub> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L_{1}\circ L_{2}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/80b029ee8d0d29f8d0dfe1b5002aa408215a6f0c" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:7.469ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle L_{1}\circ L_{2}}"></span><sup id="cite_ref-:0_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مجموعهٔ تمام رشته‌های حاصل از الحاق اعضای این دو است: <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L_{1}\cdot L_{2}=L_{1}L_{2}=\{vw:v\in L_{1}\land w\in L_{2}\}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>⋅<!-- ⋅ --></mo> <msub> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <msub> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <msub> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mo fence="false" stretchy="false">{</mo> <mi>v</mi> <mi>w</mi> <mo>:</mo> <mi>v</mi> <mo>∈<!-- ∈ --></mo> <msub> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>∧<!-- ∧ --></mo> <mi>w</mi> <mo>∈<!-- ∈ --></mo> <msub> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo fence="false" stretchy="false">}</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L_{1}\cdot L_{2}=L_{1}L_{2}=\{vw:v\in L_{1}\land w\in L_{2}\}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ff35fa5970daae47a4b2322e80adcc530fbf4eca" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:41.808ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle L_{1}\cdot L_{2}=L_{1}L_{2}=\{vw:v\in L_{1}\land w\in L_{2}\}}"></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)#توان_رشته" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">توان</a> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{n}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>n</mi> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{n}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/18b949337cb5ea43d8cc62a20db8ac174d38827a" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.801ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle L^{n}}"></span> با <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle n}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>n</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle n}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/a601995d55609f2d9f5e233e36fbe9ea26011b3b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.395ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle n}"></span> بار الحاق <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>L</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/103168b86f781fe6e9a4a87b8ea1cebe0ad4ede8" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.583ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle L}"></span> در خودش به دست می‌آید: <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{n}=\overbrace {LL\cdots L} ^{n}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>n</mi> </mrow> </msup> <mo>=</mo> <mover> <mrow class="MJX-TeXAtom-OP MJX-fixedlimits"> <mover> <mrow> <mi>L</mi> <mi>L</mi> <mo>⋯<!-- ⋯ --></mo> <mi>L</mi> </mrow> <mo>⏞<!-- ⏞ --></mo> </mover> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>n</mi> </mrow> </mover> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{n}=\overbrace {LL\cdots L} ^{n}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/393559a4c04f6642949bf27eebd2f59ba1f9a0a5" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; margin-right: -0.028ex; width:14.174ex; height:5.176ex;" alt="{\displaystyle L^{n}=\overbrace {LL\cdots L} ^{n}}"></span>همچنین <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{0}=\{\epsilon \}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msup> <mo>=</mo> <mo fence="false" stretchy="false">{</mo> <mi>ϵ<!-- ϵ --></mi> <mo fence="false" stretchy="false">}</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{0}=\{\epsilon \}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9957e522bd7a3487b9f20319e4f56ee3da6dab54" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:9.005ex; height:3.176ex;" alt="{\displaystyle L^{0}=\{\epsilon \}}"></span> تعریف می‌کنیم. توجه کنید که <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \{\epsilon \}\neq \varnothing }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mo fence="false" stretchy="false">{</mo> <mi>ϵ<!-- ϵ --></mi> <mo fence="false" stretchy="false">}</mo> <mo>≠<!-- ≠ --></mo> <mi class="MJX-variant">∅<!-- ∅ --></mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \{\epsilon \}\neq \varnothing }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/44f906c8f17f7f94f2227c797736eee98f8d9321" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:8.176ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle \{\epsilon \}\neq \varnothing }"></span>.<sup id="cite_ref-:2_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-:2-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)#معکوس_رشته" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">معکوس</a></i> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{\mathcal {R}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi class="MJX-tex-caligraphic" mathvariant="script">R</mi> </mrow> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{\mathcal {R}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ddd5f79ee9cb9f47b059e18490097e0c10a5ba99" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:3.209ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle L^{\mathcal {R}}}"></span> مجموعهٔ معکوس تمام رشته‌های زبان مذکور است: <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{\mathcal {R}}=\{w^{\mathcal {R}}\mid w\in L\}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi class="MJX-tex-caligraphic" mathvariant="script">R</mi> </mrow> </mrow> </msup> <mo>=</mo> <mo fence="false" stretchy="false">{</mo> <msup> <mi>w</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi class="MJX-tex-caligraphic" mathvariant="script">R</mi> </mrow> </mrow> </msup> <mo>∣<!-- ∣ --></mo> <mi>w</mi> <mo>∈<!-- ∈ --></mo> <mi>L</mi> <mo fence="false" stretchy="false">}</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{\mathcal {R}}=\{w^{\mathcal {R}}\mid w\in L\}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b58334cbbbc33d7823c474a8c054e0c9eb7ae9e7" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:19.947ex; height:3.176ex;" alt="{\displaystyle L^{\mathcal {R}}=\{w^{\mathcal {R}}\mid w\in L\}}"></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86" title="ستاره کلین">بستار کلین</a> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{*}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>∗<!-- ∗ --></mo> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{*}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/d9a3547ba2f3cc5cb4463473815f227092b4766a" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.637ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle L^{*}}"></span> به صورت <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{*}=\bigcup _{n\in \mathbb {N} }L^{n}=L^{0}\cup L^{1}\cup L^{2}\cup \cdots }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>∗<!-- ∗ --></mo> </mrow> </msup> <mo>=</mo> <munder> <mo>⋃<!-- ⋃ --></mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>n</mi> <mo>∈<!-- ∈ --></mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="double-struck">N</mi> </mrow> </mrow> </munder> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>n</mi> </mrow> </msup> <mo>=</mo> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msup> <mo>∪<!-- ∪ --></mo> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msup> <mo>∪<!-- ∪ --></mo> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mo>∪<!-- ∪ --></mo> <mo>⋯<!-- ⋯ --></mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{*}=\bigcup _{n\in \mathbb {N} }L^{n}=L^{0}\cup L^{1}\cup L^{2}\cup \cdots }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/7a7b29f9bbb9f13437033f863df771e3bbdcbdc8" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -3.171ex; width:33.674ex; height:5.676ex;" alt="{\displaystyle L^{*}=\bigcup _{n\in \mathbb {N} }L^{n}=L^{0}\cup L^{1}\cup L^{2}\cup \cdots }"></span> تعریف می‌کنیم.</li> <li>همچنین <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)#توان_الفبا" title="الفبا (نظریه زبان‌ها)">بستار مثبت</a> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{+}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>+</mo> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{+}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/fd39fc9098cf206c6a7466d87811875ad22e4f6d" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:3.094ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle L^{+}}"></span> را به این شکل تعریف می‌کنیم: <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle L^{+}=\bigcup _{n\in \mathbb {N} ^{\star }}L^{n}=L^{1}\cup L^{2}\cup \cdots }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>+</mo> </mrow> </msup> <mo>=</mo> <munder> <mo>⋃<!-- ⋃ --></mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>n</mi> <mo>∈<!-- ∈ --></mo> <msup> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="double-struck">N</mi> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>⋆<!-- ⋆ --></mo> </mrow> </msup> </mrow> </munder> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>n</mi> </mrow> </msup> <mo>=</mo> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msup> <mo>∪<!-- ∪ --></mo> <msup> <mi>L</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mo>∪<!-- ∪ --></mo> <mo>⋯<!-- ⋯ --></mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle L^{+}=\bigcup _{n\in \mathbb {N} ^{\star }}L^{n}=L^{1}\cup L^{2}\cup \cdots }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b6089da5b3c0a9aae97ffaba22cd24716ac30eaa" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -3.171ex; width:29.742ex; height:5.676ex;" alt="{\displaystyle L^{+}=\bigcup _{n\in \mathbb {N} ^{\star }}L^{n}=L^{1}\cup L^{2}\cup \cdots }"></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="توصیف_زبان‌ها"><span id=".D8.AA.D9.88.D8.B5.DB.8C.D9.81_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>توصیف زبان‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: توصیف زبان‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>برای تولید یا توصیف یک زبان از <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دستور زبان قراردادی (صفحه وجود ندارد)">گرامر قراردادی</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7" class="mw-redirect" title="نظریه اتوماتا">اتوماتا</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="عبارت باقاعده">عبارات باقاعده</a> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span lang="en" title="متن به زبان انگلیسی"><bdi>regex</bdi></span>) یا <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="مدل محاسباتی">مدل‌های محاسباتی</a> استفاده می‌شود.<sup id="cite_ref-:2_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-:2-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85" title="مسئله تصمیم">مسئلهٔ تصمیم</a> معادل <a href="/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA)" title="عنصر (ریاضیات)">عضویت</a> در یک زبان قراردادی است. مجموعهٔ همهٔ رشته‌هایی که یک اتوماتا می‌پذیرد (یا یک گرامر تولید می‌کند یا با یک عبارت باقاعده تطابق دارند) یک زبان است. همچنین پذیرش یک رشته توسط یک ماشین معادل عضویت آن در زبان مذکور است. بنابراین نظریه زبان‌ها بسیار با <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="نظریه ماشین ها">نظریهٔ ماشین‌ها</a> مرتبط است و همچنین یک حوزه کاربردی اصلی در <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="نظریه رایانش‌پذیری">نظریه رایانش‌پذیری</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%BE%DB%8C%DA%86%DB%8C%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="نظریه پیچیدگی محاسباتی">نظریهٔ پیچیدگی محاسباتی</a> است.<sup id="cite_ref-:2_2-4" class="reference"><a href="#cite_note-:2-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>زبان‌های قراردادی را می‌توان به کمک <a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%AA_%DA%86%D8%A7%D9%85%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="وراثت چامسکی">وراثت چامسکی</a> بر اساس قدرت مولد (<a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دستور زبان قراردادی (صفحه وجود ندارد)">گرامر</a>) آنها یا پیچیدگی <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7" class="mw-redirect" title="نظریه اتوماتا">اتوماتای</a> تصمیم آنها طبقه‌بندی کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="نظریه زبان">نظریه زبان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="رشته (علوم رایانه)">رشته (علوم رایانه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تحلیل واژگانی">تحلیل واژگان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87" title="تجزیه‌کننده">تجزیه‌کننده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" title="نظریه (منطق ریاضی)">نظریه (منطق ریاضی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="ماشین مجازی">ماشین مجازی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-:1-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_1-0">۱٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_1-1">۱٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_1-2">۱٫۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_1-3">۱٫۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_1-4">۱٫۴</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="978-1-284-07724-7" class="citation book"><i>An Introduction to Formal Languages and Automata (Sixth Edition)</i>. به کوشش Peter Linz.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Introduction+to+Formal+Languages+and+Automata+%28Sixth+Edition%29&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-:2-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_2-0">۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_2-1">۲٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_2-2">۲٫۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_2-3">۲٫۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_2-4">۲٫۴</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="0-321-45536-3" class="citation book"><i>Introduction to Automata Theory, Languages, and Computation (Third Edition)</i>. به کوشش John E. Hopcroft, Rajeev Motwani, Jeffrey D. Ullman.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introduction+to+Automata+Theory%2C+Languages%2C+and+Computation+%28Third+Edition%29&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:0-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_3-0">۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_3-1">۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="978-1-133-18781-3" class="citation book"><i>Introduction to the Theory of Computation (Third Edition)</i>. به کوشش Michael Sipser.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introduction+to+the+Theory+of+Computation+%28Third+Edition%29&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> </ol> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <ul><li>Sudkamp, T. A. , <i>An Introduction to the Theory of Computer Science, Languages and Machines</i>, 3rd ed. , Pearson Education, Inc. , 2006. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-321-32221-5" title="ویژه:منابع کتاب/0-321-32221-5">0-321-32221-5</a> <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.amazon.com/Languages-Machines-Introduction-Computer-Science/dp/0321322215">[۱]</a></li></ul> </div> <p><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگو:زبان‌ها و دستور زبان‌های قراردادی (صفحه وجود ندارد)">الگو:زبان‌ها و دستور زبان‌های قراردادی</a></p><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40744537">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="منطق_ریاضی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="الگو:منطق ریاضی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:منطق ریاضی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:منطق ریاضی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="منطق_ریاضی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="منطق ریاضی">منطق ریاضی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">عمومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان صوری">زبان صوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="قاعده ساخت (صفحه وجود ندارد)">قاعده ساخت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیستم صوری">سیستم صوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیستم صوری">سیستم صوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اثبات صوری (صفحه وجود ندارد)">اثبات صوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)&action=edit&redlink=1" class="new" title="معناشناسی صوری (منطق) (صفحه وجود ندارد)">معناشناسی صوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%B4_%D9%81%D8%B1%D9%85" class="mw-redirect" title="فرمول‌های خوش فرم">فرمول‌های خوش فرم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" class="mw-redirect" title="مجموعه (ریاضی)">مجموعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA)" title="عنصر (ریاضیات)">عنصر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87_(%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87)" class="mw-redirect" title="رده (مجموعه)">رده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="منطق کلاسیک">منطق کلاسیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9" title="اصل موضوع">اصل موضوع</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="استنتاج طبیعی">استنتاج طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%AC" class="mw-redirect" title="قواعد استنتاج">قواعد استنتاج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رابطه متناهی (صفحه وجود ندارد)">رابطه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B6%DB%8C%D9%87" title="قضیه">قضیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D8%A7%D9%85" title="استلزام">استلزام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیستم اصل موضوعه ای (صفحه وجود ندارد)">سیستم اصل موضوعه ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="نظریه نوع‌ها">نظریه نوع‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF(%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="نماد(صوری) (صفحه وجود ندارد)">نماد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AD%D9%88_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="نحو (منطق)">نحو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" class="mw-redirect" title="نگره (منطق ریاضی)">نگره</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق عبارت (صفحه وجود ندارد)">منطق سنتی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="گزاره (منطق)">گزاره</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B7" title="استنباط">استنباط</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="برهان (منطق)">برهان</a></li> <li>اعتبار</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" title="استدلال منطقی">استدلال منطقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" class="mw-redirect" title="قیاس (منطق)">قیاس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%A8%D8%B9_%D8%B6%D8%AF%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="مربع ضدیت (صفحه وجود ندارد)">مربع ضدیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%88%D9%86" title="نمودار ون">نمودار ون</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="حساب گزاره‌ای">حساب گزاره‌ای</a><br /><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C" title="جبر بولی">جبر بولی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C" title="تابع بولی">تابع بولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="حساب گزاره‌ای">حساب گزاره‌ای</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%84_%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرمول گزاره‌ای (صفحه وجود ندارد)">فرمول گزاره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="رابط‌های منطقی">رابط‌های منطقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4" title="جدول ارزش">جدول ارزش</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF" class="mw-redirect" title="منطق مسند">منطق مسند</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA" title="حساب محمولات">حساب محمولات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="سور">سور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D9%84" title="محمول">محمول</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D9%87_%D8%AF%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق مرتبه دوم (صفحه وجود ندارد)">مرتبه دوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="حساب محمولات تکین (صفحه وجود ندارد)">حساب محمولات تکین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="نظریه طبیعی مجموعه‌ها">نظریه طبیعی مجموعه‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" class="mw-redirect" title="مجموعه (ریاضی)">مجموعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%AA%D9%87%DB%8C" title="مجموعه تهی">مجموعه تهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4" title="شمارش">شمارش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%AA" title="مصداقیت">مصداقیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="مجموعه متناهی">مجموعه متناهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="مجموعه نامتناهی">مجموعه نامتناهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87" title="زیرمجموعه">زیرمجموعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مجموعه توانی">مجموعه توانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="مجموعه شمارا">مجموعه شمارا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="مجموعه ناشمارا">مجموعه ناشمارا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="مجموعه بازگشتی">مجموعه بازگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87_%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9" class="mw-redirect" title="دامنه یک تابع">دامنه یک تابع</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AF_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" title="برد (ریاضی)">برد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA)&action=edit&redlink=1" class="new" title="نگاشت(ریاضیات) (صفحه وجود ندارد)">نگشات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="تابع">تابع</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%84_%D8%AF%D9%88%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عمل دوتایی">عمل دوتایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%88%D8%AC_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8" title="زوج مرتب">زوج مرتب</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="نظریه مجموعه‌ها">نظریه مجموعه‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="بنیان‌های ریاضیات">بنیان‌های ریاضیات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه مجموعه‌های زرملو-فرانکل (صفحه وجود ندارد)">نظریه مجموعه‌های زرملو-فرانکل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8" title="اصل موضوع انتخاب">اصل موضوع انتخاب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه مجموعه‌های عمومی (صفحه وجود ندارد)">نظریه مجموعه‌های عمومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%BE%DA%A9%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%AA%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه مجموعه‌های کریپکی-پلاتک (صفحه وجود ندارد)">نظریه مجموعه‌های کریپکی-پلاتک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B2-%DA%AF%D9%88%D8%AF%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه مجموعه‌های فون نیومان-برنایز-گودل (صفحه وجود ندارد)">نظریه مجموعه‌های فون نیومان-برنایز-گودل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%B3-%DA%A9%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه مجموعه‌های مورس-کلی (صفحه وجود ندارد)">نظریه مجموعه‌های مورس-کلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DA%A9%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه مجموعه‌های تارسکی-گروتندیک (صفحه وجود ندارد)">نظریه مجموعه‌های تارسکی-گروتندیک</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AF%D9%84" title="نظریه مدل">نظریه مدل</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" class="mw-redirect" title="ساختار (ریاضی)">ساختار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%B1(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)&action=edit&redlink=1" class="new" title="تعبیر(منطق) (صفحه وجود ندارد)">تعبیر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="مدل های نااستاندار (صفحه وجود ندارد)">مدل های نااستاندار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه مدل متناهی (صفحه وجود ندارد)">نظریه مدل متناهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D8%B5%D8%AF%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارزش صدق (صفحه وجود ندارد)">ارزش صدق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="اعتبار (منطق)">اعتبار (منطق)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86" title="نظریه برهان">نظریه برهان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اثبات صوری (صفحه وجود ندارد)">اثبات صوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیستم صوری">سیستم صوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیستم صوری">سیستم صوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B6%DB%8C%D9%87" title="قضیه">قضیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D8%A7%D9%85" title="استلزام">استلزام</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%AC" class="mw-redirect" title="قواعد استنتاج">قواعد استنتاج</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AD%D9%88_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="نحو (منطق)">نحو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="نظریه رایانش‌پذیری">نظریه رایانش‌پذیری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="بازگشت">بازگشت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="مجموعه بازگشتی">مجموعه بازگشتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B7%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجموعه به طور بازگشتی شمارش پذیر (صفحه وجود ندارد)">مجموعه به طور بازگشتی شمارش پذیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85" title="مسئله تصمیم">مسئله تصمیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B2_%DA%86%D8%B1%DA%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="تز چرچ-تورینگ">تز چرچ-تورینگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87_%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="تابع محاسبه پذیر (صفحه وجود ندارد)">تابع محاسبه پذیر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تابع بازگشتی بدوی (صفحه وجود ندارد)">تابع بازگشتی بدوی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744537"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="علوم_رایانه" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="الگو:علوم رایانه"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="بحث الگو:علوم رایانه"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:علوم رایانه"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="علوم_رایانه" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="علوم رایانه">علوم رایانه</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>Note: This template roughly follows the 2012 <a href="/w/index.php?title=ACM_Computing_Classification_System&action=edit&redlink=1" class="new" title="ACM Computing Classification System (صفحه وجود ندارد)">ACM Computing Classification System</a>.</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="سخت‌افزار رایانه">سخت‌افزار</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%DA%86%D8%A7%D9%BE%DB%8C" title="برد مدار چاپی">برد مدار چاپی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%8C" title="دستگاه جانبی">دستگاه جانبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%B9" class="mw-redirect" title="مدار مجتمع">مدار مجتمع</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="یکپارچه‌سازی کلان‌مقیاس">یکپارچه‌سازی کلان‌مقیاس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D9%87" title="سامانه روی یک تراشه">سامانه روی یک تراشه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%B3%D8%A8%D8%B2" title="رایانش سبز">رایانش سبز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="خودکارسازی طراحی الکترونیکی">خودکارسازی طراحی الکترونیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="شتاب‌دهنده سخت‌افزاری">شتاب‌دهنده سخت‌افزاری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سازمان<br />سامانه‌های رایانه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="معماری رایانه">معماری رایانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%86%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="سامانه نهفته">سامانه نهفته</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%86%DA%AF" title="رایانش بی‌درنگ">رایانش بی‌درنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="اطمینان‌پذیری">اطمینان‌پذیری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="شبکه رایانه‌ای">شبکه رایانه‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87" title="معماری شبکه">معماری شبکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%DA%A9%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="پروتکل ارتباطات">پروتکل ارتباطات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87" title="سخت‌افزار شبکه">سخت‌افزار شبکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87" title="برنامه‌ریز شبکه">برنامه‌ریز شبکه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="کارایی شبکه رایانه‌ای">کارایی شبکه رایانه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B3_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="سرویس شبکه‌ای">سرویس شبکه‌ای</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سازمان نرم‌افزار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B3%D8%B1_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" class="mw-redirect" title="مفسر (رایانه)">مفسر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="میان‌افزار">میان‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="ماشین مجازی">ماشین مجازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84" title="سیستم‌عامل">سیستم‌عامل</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="کیفیت نرم‌افزار">کیفیت نرم‌افزار</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="نظریه زبان‌های برنامه‌نویسی">نظریه زبان‌های برنامه‌نویسی</a><br />و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ابزار توسعه نرم‌افزار">ابزار توسعه نرم‌افزار</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="الگو برنامه‌نویسی">الگو برنامه‌نویسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان برنامه‌نویسی">زبان برنامه‌نویسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%B1" title="کامپایلر">کامپایلر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D8%B5_%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87" title="زبان خاص دامنه">زبان خاص دامنه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AF%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="زبان مدلسازی">زبان مدلسازی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%88%D8%A8_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="چارچوب نرم‌افزاری">چارچوب نرم‌افزاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%DB%8C%DA%A9%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="محیط یکپارچه توسعه نرم‌افزار">محیط یکپارچه توسعه نرم‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="مدیریت پیکربندی نرم‌افزار">مدیریت پیکربندی نرم‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" class="mw-redirect" title="کتابخانه (رایانه)">کتابخانه (رایانه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%B2%D9%86_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مخزن نرم‌افزاری">مخزن نرم‌افزاری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="توسعه نرم‌افزار">توسعه نرم‌افزار</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="فرایند توسعه نرم‌افزار">فرایند توسعه نرم‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="تحلیل نیازمندی‌ها">تحلیل نیازمندی‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="طراحی نرم‌افزار">طراحی نرم‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ساخت نرم‌افزار">ساخت نرم‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="استقرار نرم‌افزار">استقرار نرم‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D9%88_%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="تعمیر و نگهداری نرم‌افزار">تعمیر و نگهداری نرم‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="تیم برنامه‌نویسی">تیم برنامه‌نویسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%B2" title="نرم‌افزار متن‌باز">نرم‌افزار متن‌باز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="برنامه‌نویسی">برنامه‌نویسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="آزمون نرم‌افزار">آزمون نرم‌افزار</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="نظریه محاسبات">نظریه محاسبات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87" title="مدل محاسبه">مدل محاسبه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان صوری">زبان صوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7" class="mw-redirect" title="نظریه اتوماتا">نظریه اتوماتا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="نظریه رایانش‌پذیری">نظریه رایانش‌پذیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%BE%DB%8C%DA%86%DB%8C%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="نظریه پیچیدگی محاسباتی">نظریه پیچیدگی محاسباتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="منطق در علوم کامپیوتر">منطق در علوم کامپیوتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="معنی‌شناسی (علوم رایانه)">معنی‌شناسی (علوم رایانه)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85" title="الگوریتم">الگوریتمها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85" title="الگوریتم">الگوریتم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="تحلیل الگوریتمها">تحلیل الگوریتمها</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="کارایی الگوریتمی">کارایی الگوریتمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" class="mw-redirect" title="الگوریتم‌های تصادفی">الگوریتم‌های تصادفی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D9%87_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="هندسه محاسباتی">هندسه محاسباتی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ریاضیات<br />رایانه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%DA%AF%D8%B3%D8%B3%D8%AA%D9%87" title="ریاضیات گسسته">ریاضیات گسسته</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA" title="احتمالات">احتمالات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="آمار">آمار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="نرم‌افزار ریاضی">نرم‌افزار ریاضی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="نظریه اطلاعات">نظریه اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="آنالیز ریاضی">آنالیز ریاضی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2_%D8%B9%D8%AF%D8%AF%DB%8C" title="آنالیز عددی">آنالیز عددی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="سامانه اطلاعاتی">سامانه اطلاعاتی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="پایگاه داده">پایگاه داده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ذخیره‌سازی داده رایانه">ذخیره‌سازی داده رایانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سامانه اطلاعات سازمانی">سامانه اطلاعات سازمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="نرم‌افزارهای اجتماعی">نرم‌افزار اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سامانه اطلاعات جغرافیایی">سامانه اطلاعات جغرافیایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85" title="سامانه پشتیبانی تصمیم">سامانه پشتیبانی تصمیم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="کنترل فرایند">کنترل فرایند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="پایگاه داده چند رسانه‌ای">پایگاه داده چند رسانه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="داده‌کاوی">داده‌کاوی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="کتابخانه دیجیتال">کتابخانه دیجیتال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4" class="mw-redirect" title="سکوی رایانش">سکوی رایانش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="بازاریابی اینترنتی">بازاریابی اینترنتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A8_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="وب جهان‌گستر">وب جهان‌گستر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="بازیابی اطلاعات">بازیابی اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D9%81%D9%86%DB%8C" title="مستندسازی فنی">مستندسازی فنی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="امنیت رایانه">امنیت رایانه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B2%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رمزنگاری">رمزنگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="روش‌های صوری">روش‌های صوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B3_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C_(%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D8%AF)" title="سرویس امنیتی (ارتباطات دور برد)">خدمات امنیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AA%D8%B4%D8%AE%DB%8C%D8%B5_%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B0" title="سامانه تشخیص نفوذ">سامانه تشخیص نفوذ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87_%D8%AE%D8%B7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%AB%D8%B1_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="به خطر افتادن امنیت کامپیوتر در اثر خرابی سخت‌افزار">خرابی سخت‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87" title="امنیت شبکه">امنیت شبکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="امنیت اطلاعات">امنیت اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="امنیت برنامه">امنیت برنامه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="تعامل انسان و رایانه">تعامل انسان و رایانه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="طراحی تعاملی">طراحی تعاملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رایانش اجتماعی">رایانش اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1" title="رایانش فراگیر">رایانش فراگیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_(%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C)" title="مصورسازی (گرافیک رایانه‌ای)">مصورسازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="دسترس‌پذیری رایانه">دسترس‌پذیری رایانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1" class="mw-redirect" title="واسط کاربر">واسط‌های کاربر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%BE%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="رایانه پوشیدنی">رایانش پوشیدنی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="همروندی">همروندی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%87%D9%85%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رایانش همزمان">رایانش همزمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رایانش موازی">رایانش موازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="رایانش توزیع‌شده">رایانش توزیع‌شده</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="چندریسمانی">چندریسمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DB%8C" title="چندپردازشی">چندپردازشی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="هوش مصنوعی">هوش مصنوعی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="پردازش زبان‌های طبیعی">پردازش زبان‌های طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%86%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="بازنمود دانش">بازنمود دانش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="بینایی رایانه‌ای">بینایی رایانه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="برنامه‌ریزی خودکار">برنامه‌ریزی خودکار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="بهینه‌سازی">بهینه‌سازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84" title="نظریه کنترل">نظریه کنترل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه هوش مصنوعی">فلسفه هوش مصنوعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9_%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="هوش مصنوعی توزیع شده">هوش مصنوعی توزیع شده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="استدلال خودکار">استدلال خودکار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="زبان‌شناسی رایانشی">زبان‌شناسی رایانشی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="یادگیری ماشین">یادگیری ماشین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="یادگیری ماشین">یادگیری ماشین</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="یادگیری با نظارت">یادگیری با نظارت</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%B8%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="یادگیری بی‌نظارت">یادگیری بی‌نظارت</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="یادگیری تقویتی">یادگیری تقویتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%88%D8%B8%DB%8C%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="یادگیری چند-وظیفه‌ای">یادگیری چند-وظیفه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="روش اعتبارسنجی متقابل">روش اعتبارسنجی متقابل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="گرافیک رایانه‌ای">گرافیک رایانه‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="پویانمایی رایانه‌ای">پویانمایی رایانه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_(%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C)" title="رندرینگ (گرافیک رایانه‌ای)">رندرینگ (گرافیک رایانه‌ای)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B4" class="mw-redirect" title="روتوش">روتوش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="واحد پردازش گرافیکی">واحد پردازش گرافیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="واقعیت ترکیبی">واقعیت ترکیبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="واقعیت مجازی">واقعیت مجازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1" title="فشرده‌سازی تصویر">فشرده‌سازی تصویر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%AF" class="mw-redirect" title="مدلسازی جامد">مدلسازی جامد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رایانش<br />کاربردی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="تجارت الکترونیک">تجارت الکترونیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="نرم‌افزار سازمانی">نرم‌افزار سازمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="ریاضیات محاسباتی">ریاضیات محاسباتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="فیزیک محاسباتی">فیزیک محاسباتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="شیمی محاسباتی">شیمی محاسباتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زیست‌شناسی محاسباتی">زیست‌شناسی محاسباتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="علوم اجتماعی محاسباتی">علوم اجتماعی محاسباتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%88_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87" title="مهندسی و علم محاسبه">مهندسی و علم محاسبه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="انفورماتیک پزشکی">انفورماتیک پزشکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="هنر دیجیتال">هنر دیجیتال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%B1_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="نشر الکترونیک">نشر الکترونیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="جنگ مجازی">جنگ مجازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A3%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رأی‌گیری الکترونیکی">رأی‌گیری الکترونیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="بازی ویدئویی">بازی ویدئویی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2" title="واژه‌پرداز">واژه‌پرداز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="تحقیق در عملیات">تحقیق در عملیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C" title="فناوری آموزشی">فناوری آموزشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF" title="سامانه مدیریت اسناد">سامانه مدیریت اسناد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>توجه: بنا بر <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="سامانه رده‌بندی رایانش ای‌سی‌ام (صفحه وجود ندارد)">سامانه رده‌بندی رایانش ای‌سی‌ام</a> علم رایانه همچنین می‌تواند به موضوع‌ها یا زمینه‌های گوناگون تقسیم شود. <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Emoji_u1f4d6.svg" class="mw-file-description" title="کتاب ویکی‌پدیا"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Emoji_u1f4d6.svg/16px-Emoji_u1f4d6.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Emoji_u1f4d6.svg/24px-Emoji_u1f4d6.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Emoji_u1f4d6.svg/32px-Emoji_u1f4d6.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> <b><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="کتاب:علوم رایانه (صفحه وجود ندارد)">کتاب:علوم رایانه</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:علوم رایانه">رده:علوم رایانه</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Global_thinking.svg" class="mw-file-description" title="نمای کلی"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Global_thinking.svg/10px-Global_thinking.svg.png" decoding="async" width="10" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Global_thinking.svg/15px-Global_thinking.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Global_thinking.svg/21px-Global_thinking.svg.png 2x" data-file-width="130" data-file-height="200" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%DA%A9%D9%84%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="طرح کلی علوم رایانه">طرح کلی علوم رایانه</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:People_icon.svg" class="mw-file-description" title="ویکی‌پروژه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></a></span><b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه علوم رایانه">ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه علوم رایانه</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Commons-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌انبار"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Computer_science" class="extiw" title="commons:Category:Computer science">ویکی‌انبار</a></b></li></ul></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744537"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="علم_منطق" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="الگو:منطق"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="بحث الگو:منطق"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:منطق"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="علم_منطق" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">علم منطق</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تاریخ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ منطق (صفحه وجود ندارد)">عمومی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%DA%86%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم منطق در چین (صفحه وجود ندارد)">چینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم منطق در یونان (صفحه وجود ندارد)">یونانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق هندی (صفحه وجود ندارد)">هندی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق در فلسفه اسلامی (صفحه وجود ندارد)">اسلامی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مقالات اصلی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF_(%D8%B9%D9%82%D9%84)" class="mw-redirect" title="خرد (عقل)">خرد</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C" title="منطق فلسفی">منطق فلسفی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="فلسفه منطق">فلسفه منطق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="منطق ریاضی">منطق ریاضی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="فرامنطق">فرامنطق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبرمنطق (صفحه وجود ندارد)">زبَر-منطق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="منطق در علوم رایانه">منطق در علوم رایانه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مفاهیم منطق</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul></li></ul></div><table class="nowraplinks hlist navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em; line-height:1.6em;"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="استدلالی (صفحه وجود ندارد)">استدلالی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="استدلال استنتاجی">قیاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="استقراء">استقرائی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84_%D9%85%D8%B9%DA%A9%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="استدلال معکوس (صفحه وجود ندارد)">معکوس</a></li> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em; line-height:1.6em;"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق محتواگرا (صفحه وجود ندارد)">محتواگرا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="گزاره (منطق)">گزاره</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84" title="استدلال">استنتاج</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="برهان (منطق)">برهان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اعتبارمندی (صفحه وجود ندارد)">اعتبارمندی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%B9%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصل قانع‌کنندگی (صفحه وجود ندارد)">قانع‌کنندگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%AA%D8%B1%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق ترم (صفحه وجود ندارد)">منطق ترم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1_%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="تفکر نقادانه">تفکر نقادانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%87" title="مغالطه">مغالطه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="قیاس">قیاس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه برهان‌آوری (صفحه وجود ندارد)">نظریهٔ برهان‌آوری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em; line-height:1.6em;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="منطق ریاضی">ریاضی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="عبارت (منطق ریاضی) (صفحه وجود ندارد)">عبارت</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="عبارت خوش‌ساخت (صفحه وجود ندارد)">عبارت خوش‌ساخت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" class="mw-redirect" title="مجموعه (ریاضی)">مجموعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" class="mw-redirect" title="عنصر (ریاضی)">عنصر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87_(%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87)&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده (نظریه مجموعه) (صفحه وجود ندارد)">رده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" class="mw-redirect" title="اصل (منطق)">اصل موضوع</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B6%DB%8C%D9%87" title="قضیه">قضیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" class="mw-redirect" title="برهان (ریاضی)">برهان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)&action=edit&redlink=1" class="new" title="تعبیرات (منطق) (صفحه وجود ندارد)">تعبیرات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="برهان سازگاری (صفحه وجود ندارد)">سازگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="درستی (منطق)">درستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="کاملیت (صفحه وجود ندارد)">کاملیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تصمیم‌پذیری (صفحه وجود ندارد)">تصمیم‌پذیری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پرسمان انجام‌پذیری بولی (صفحه وجود ندارد)">انجام‌پذیری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="استقلال (منطق ریاضی) (صفحه وجود ندارد)">استقلال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان صوری">زبان صوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دستگاه صوری">دستگاه صوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دستگاه قیاسی (صفحه وجود ندارد)">دستگاه قیاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="نظریه مجموعه‌ها">نظریهٔ مجموعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86" title="نظریه برهان">نظریهٔ برهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%AF%D9%84" title="نظریه مدل">نظریهٔ مدل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه بازگشتی (صفحه وجود ندارد)">نظریهٔ بازگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="نظریه نوع‌ها">نظریهٔ انواع</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AD%D9%88_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" title="نحو (منطق)">نحو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="معناشناسی منطق (صفحه وجود ندارد)">معناشناسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دنباله معنایی (صفحه وجود ندارد)">دنباله معنایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%86%D8%AD%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دنباله نحوی (صفحه وجود ندارد)">دنباله نحوی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em; line-height:1.6em;"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="حساب گزاره‌ای">گزاره‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C" title="تابع بولی">توابع بولی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="حساب مسندات تکین (صفحه وجود ندارد)">حساب مسندات تکین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="حساب گزاره‌ای">حساب گزاره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="رابط‌های منطقی">ادات منطقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4" title="جدول ارزش">جدول ارزش</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em; line-height:1.6em;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF" class="mw-redirect" title="منطق مسند">محمولات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF" class="mw-redirect" title="منطق مسند">منطق دسته یکم</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%AA%D8%B3%D9%88%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه تسویر (صفحه وجود ندارد)">سورها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%AF%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق دسته دوم (صفحه وجود ندارد)">منطق دسته دوم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em; line-height:1.6em;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AA" title="منطق موجهات">موجهات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B6_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق فرایض اخلاقی (صفحه وجود ندارد)">تکلیفی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق شناختی (صفحه وجود ندارد)">شناختی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق زمانمند (صفحه وجود ندارد)">زمانمند</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق اعتقادی (صفحه وجود ندارد)">اعتقادی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em; line-height:1.6em;"><span class="nobold">غیر<a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="منطق کلاسیک">کلاسیک‌های</a> دیگر</span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق محاسبه‌پذیری (صفحه وجود ندارد)">محاسبه‌پذیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%81%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="منطق فازی">فازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%AE%D8%B7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق خطی (صفحه وجود ندارد)">خطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%D8%A8%D8%B7" title="منطق ربط">ربط</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%86%D8%A7%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D9%86%D9%88%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق نایک‌نوا (صفحه وجود ندارد)">نایک‌نوا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مجادله‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق ناهماهنگی‌پذیر (صفحه وجود ندارد)">ناهماهنگی‌پذیری</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دودرستی (صفحه وجود ندارد)">دودُرُستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطق شهودگرایانه (صفحه وجود ندارد)">منطق شهودگرایانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3" title="پارادوکس">متناقض‌نماها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="خلاف‌آمد (صفحه وجود ندارد)">خلاف‌آمدها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="تجربی بودن منطق (صفحه وجود ندارد)">تجربی بودن منطق</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">افراد اصلی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%81%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابن النفیس (صفحه وجود ندارد)">ابن النفیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AA%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%87" title="ابن تیمیه">ابن تیمیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B2%D9%85" title="ابن حزم">ابن حزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="ابن رشد">ابن رشد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="ابن سینا">ابن سینا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">برتراند راسل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AB%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%81_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="ثورالف اسکولم (صفحه وجود ندارد)">اسکولم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%A8%D9%88%D9%84" title="جرج بول">بول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%BE%D9%87_%D9%BE%D8%A6%D8%A7%D9%86%D9%88" title="جوزپه پئانو">پئانو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D9%86%D9%85" title="هیلاری پاتنم">پاتنم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="پانینی">پانینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%B3_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="پولس ایرانی">پولس ایرانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="چارل پیرس (صفحه وجود ندارد)">پیرس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="آلفرد تارسکی">تارسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="آلن تورینگ">تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%86%D8%B2%D9%88_%DA%86%D8%B1%DA%86" title="آلونزو چرچ">چرچ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%B1%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دارماکیرتی (صفحه وجود ندارد)">دارماکیرتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیگناگه (صفحه وجود ندارد)">دیگناگه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="شهاب‌الدین یحیی سهروردی">شهاب‌الدین یحیی سهروردی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B2%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="غزالی">غزالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="فارابی">فارابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%AE%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="فخر رازی">فخر رازی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%A8_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D9%87" title="گوتلوب فرگه">فرگِه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%84%D9%81_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%BE" title="رودلف کارناپ">کارناپ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86)&action=edit&redlink=1" class="new" title="کانادا (منطق‌دان) (صفحه وجود ندارد)">کانادا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A6%D9%88%D8%B1%DA%AF_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="گئورگ کانتور">کانتور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%88%D9%84_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%BE%DA%A9%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاول کریپکه (صفحه وجود ندارد)">کریپکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%DA%A9%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="ابویوسف کندی">کِنْدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="ویلارد کواین">کواین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%AF%D9%86%D8%AA%D8%B2%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="گرهارد گنتزن (صفحه وجود ندارد)">گنتزن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B3%D9%88%D8%AA%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="نیایه سوترا (صفحه وجود ندارد)">گوتاما</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AA_%DA%AF%D9%88%D8%AF%D9%84" title="کورت گودل">گودل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B7%D9%81%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="لطفی زاده">لطفی زاده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%AA%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="موتزی (صفحه وجود ندارد)">موتزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%88%D9%86%D9%87" title="ناگارجونه">ناگارجونه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D9%87%DB%8C%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA" title="داویت هیلبرت">هیلبرت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AB_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%AF" class="mw-redirect" title="آلفرد نورث وایت‌هد">وایت‌هد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فهرست‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="فهرست منطقدانان">منطقدانان</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%AC" title="فهرست قواعد استنتاج">قواعد استنتاج</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فهرست پارادوکس‌ها">متناقض‌نماها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فهرست مغالطه‌ها">سفسطه‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست موضوعات علم منطق (صفحه وجود ندارد)">عمومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="جدول نمادهای علم منطق (صفحه وجود ندارد)">جدول نمادها</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="رده:منطق">رده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="رده:مقاله‌های خرد منطق">نوشتارهای ناتمام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="رده:مقاله‌های خرد منطق ریاضی">نوشتارهای ناتمام منطق ریاضی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744537"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q192161#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q192161#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملی</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q192161#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11967270h">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11967270h">(داده‌ها)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4017848-1">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007545721205171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85050802">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00576869">ژاپن</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph208851&CON_LNG=ENG">جمهوری چک</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.codfw.main‐57bccb6b4d‐brf89 Cached time: 20250223091454 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.571 seconds Real time usage: 0.782 seconds Preprocessor visited node count: 1369/1000000 Post‐expand include size: 129549/2097152 bytes Template argument size: 472/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 7/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 42166/5000000 bytes Lua time usage: 0.362/10.000 seconds Lua memory usage: 15926108/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 573.239 1 -total 25.03% 143.499 4 الگو:Navbox 22.76% 130.482 2 الگو:به_انگلیسی 22.48% 128.856 2 الگو:به_زبان_دیگر 22.15% 126.974 2 الگو:Lang 19.48% 111.692 1 الگو:اصلاح_ترجمه 18.42% 105.608 3 الگو:یادکرد_کتاب 15.82% 90.679 1 الگو:منطق_ریاضی 15.36% 88.059 1 الگو:Ambox 7.11% 40.732 1 الگو:داده‌های_کتابخانه‌ای --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:167303:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250223091454 and revision id 39818408. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نظریه_زبان‌ها&oldid=39818408">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نظریه_زبان‌ها&oldid=39818408</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:زبان‌های قراردادی (صفحه وجود ندارد)">زبان‌های قراردادی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:علوم نظری رایانه">علوم نظری رایانه</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:زبان های قراردادی (صفحه وجود ندارد)">زبان های قراردادی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="رده:مقاله‌های نیازمند ترجمه ویکی‌پدیا">مقاله‌های نیازمند ترجمه ویکی‌پدیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NDL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NKC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8_%D9%85%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%AE%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%B1%DA%86%D8%B3%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از قالب منسوخ‌شده‌ای از برچسب‌های ریاضی استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از قالب منسوخ‌شده‌ای از برچسب‌های ریاضی استفاده می‌کنند</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۴ ساعت ۰۶:۰۳ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">نظریه زبان‌ها</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>۵۲ زبان</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>افزودن مبحث</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-698c79758b-fkf6r","wgBackendResponseTime":111,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.571","walltime":"0.782","ppvisitednodes":{"value":1369,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":129549,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":472,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":42166,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 573.239 1 -total"," 25.03% 143.499 4 الگو:Navbox"," 22.76% 130.482 2 الگو:به_انگلیسی"," 22.48% 128.856 2 الگو:به_زبان_دیگر"," 22.15% 126.974 2 الگو:Lang"," 19.48% 111.692 1 الگو:اصلاح_ترجمه"," 18.42% 105.608 3 الگو:یادکرد_کتاب"," 15.82% 90.679 1 الگو:منطق_ریاضی"," 15.36% 88.059 1 الگو:Ambox"," 7.11% 40.732 1 الگو:داده‌های_کتابخانه‌ای"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.362","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":15926108,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-57bccb6b4d-brf89","timestamp":"20250223091454","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0646\u0638\u0631\u06cc\u0647 \u0632\u0628\u0627\u0646\u200c\u0647\u0627","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q192161","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q192161","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-11-23T17:55:51Z","dateModified":"2024-07-02T06:03:24Z"}</script> </body> </html>