CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="gl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Historia do alfabeto - Wikipedia, a enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )glwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","xaneiro","febreiro","marzo","abril","maio","xuño","xullo","agosto","setembro","outubro","novembro","decembro"],"wgRequestId":"3d8a56ce-62ac-48f7-ba02-401703c3dd35","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Historia_do_alfabeto","wgTitle":"Historia do alfabeto","wgCurRevisionId":6925704,"wgRevisionId":6925704,"wgArticleId":324867,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Todos os artigos que requiren atención","Atención desde novembro de 2015","Alfabetos","Historia da escritura","Historia por tema"],"wgPageViewLanguage":"gl","wgPageContentLanguage":"gl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Historia_do_alfabeto","wgRelevantArticleId":324867,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"gl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"gl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q911270","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.gadget.PortalClass":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=gl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.gadget.PortalClass%2Ccharinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Historia do alfabeto - Wikipedia, a enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//gl.m.wikipedia.org/wiki/Historia_do_alfabeto"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (gl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//gl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Historia_do_alfabeto"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Fonte Atom de novas de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:Cambios_recentes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Historia_do_alfabeto rootpage-Historia_do_alfabeto skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar ao contido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portada" title="Visitar a páxina principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_da_comunidade" title="Información acerca do proxecto, do que pode facer e dos lugares onde atopar as cousas"><span>Portal da comunidade</span></a></li><li id="n-A-Taberna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:A_Taberna"><span>A Taberna</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Actualidade" title="Información acerca de acontecementos de actualidade"><span>Actualidade</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_recentes" title="A lista de modificacións recentes no wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recentes</span></a></li><li id="n-Artigos-de-calidade" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Artigos_de_calidade"><span>Artigos de calidade</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Ao_chou" title="Cargar unha páxina ao chou [x]" accesskey="x"><span>Páxina ao chou</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Axuda" title="O lugar para informarse"><span>Axuda</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_especiais"><span>Páxinas especiais</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="a Wikipedia en galego" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-gl.svg" width="118" height="13" style="width: 7.375em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Procurar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Procura</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Procurar en Wikipedia" aria-label="Procurar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Procurar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Procurar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas persoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Cambia a aparencia do tamaño da fonte, o ancho e a cor da páxina" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aparencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=gl.wikipedia.org&uselang=gl" class=""><span>Doazóns</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Historia+do+alfabeto" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio" class=""><span>Crear unha conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Historia+do+alfabeto" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder ao sistema</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Máis opcións" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas persoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas persoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=gl.wikipedia.org&uselang=gl"><span>Doazóns</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Historia+do+alfabeto" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear unha conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Historia+do+alfabeto" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder ao sistema</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páxinas para os editores sen a sesión iniciada <a href="/wiki/Axuda:Introduci%C3%B3n" aria-label="Máis información sobre a edición"><span>máis información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:As_mi%C3%B1as_contribuci%C3%B3ns" title="Unha lista das modificacións feitas desde este enderezo IP [y]" accesskey="y"><span>Contribucións</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:A_mi%C3%B1a_conversa" title="Conversa acerca de edicións feitas desde este enderezo IP [n]" accesskey="n"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">agochar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Escritos_pre-alfabéticos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Escritos_pre-alfabéticos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Escritos pre-alfabéticos</span> </div> </a> <ul id="toc-Escritos_pre-alfabéticos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Primeiros_pasos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Primeiros_pasos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Primeiros pasos</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Primeiros_pasos-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Primeiros pasos"</span> </button> <ul id="toc-Primeiros_pasos-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Comezos_en_Exipto" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Comezos_en_Exipto"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Comezos en Exipto</span> </div> </a> <ul id="toc-Comezos_en_Exipto-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alfabeto_semítico" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabeto_semítico"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Alfabeto semítico</span> </div> </a> <ul id="toc-Alfabeto_semítico-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Derivados_do_abjad_arameo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Derivados_do_abjad_arameo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Derivados do abjad arameo</span> </div> </a> <ul id="toc-Derivados_do_abjad_arameo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Alfabeto_grego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabeto_grego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Alfabeto grego</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Alfabeto_grego-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Alfabeto grego"</span> </button> <ul id="toc-Alfabeto_grego-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Transmisión_cara_a_Grecia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transmisión_cara_a_Grecia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Transmisión cara a Grecia</span> </div> </a> <ul id="toc-Transmisión_cara_a_Grecia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Descendentes_do_alfabeto_grego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Descendentes_do_alfabeto_grego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Descendentes do alfabeto grego</span> </div> </a> <ul id="toc-Descendentes_do_alfabeto_grego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Desenvolvemento_do_alfabeto_romano" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Desenvolvemento_do_alfabeto_romano"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Desenvolvemento do alfabeto romano</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Desenvolvemento_do_alfabeto_romano-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Desenvolvemento do alfabeto romano"</span> </button> <ul id="toc-Desenvolvemento_do_alfabeto_romano-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Variantes_nos_alfabetos_peninsulares" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Variantes_nos_alfabetos_peninsulares"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Variantes nos alfabetos peninsulares</span> </div> </a> <ul id="toc-Variantes_nos_alfabetos_peninsulares-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Nomes_das_letras_e_a_súa_orde" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nomes_das_letras_e_a_súa_orde"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Nomes das letras e a súa orde</span> </div> </a> <ul id="toc-Nomes_das_letras_e_a_súa_orde-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Expansión_do_alfabeto" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Expansión_do_alfabeto"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Expansión do alfabeto</span> </div> </a> <ul id="toc-Expansión_do_alfabeto-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alfabetos_graficamente_independentes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabetos_graficamente_independentes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Alfabetos graficamente independentes</span> </div> </a> <ul id="toc-Alfabetos_graficamente_independentes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alfabetos_noutros_soportes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabetos_noutros_soportes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Alfabetos noutros soportes</span> </div> </a> <ul id="toc-Alfabetos_noutros_soportes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Notas</span> </div> </a> <ul id="toc-Notas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véxase_tamén" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véxase_tamén"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Véxase tamén</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Véxase_tamén-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Mostrar ou agochar a subsección "Véxase tamén"</span> </button> <ul id="toc-Véxase_tamén-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Outros_artigos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Outros_artigos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Outros artigos</span> </div> </a> <ul id="toc-Outros_artigos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Bibliografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ligazóns_externas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligazóns_externas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.3</span> <span>Ligazóns externas</span> </div> </a> <ul id="toc-Ligazóns_externas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Táboa de contidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostrar ou agochar a táboa de contidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostrar ou agochar a táboa de contidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Historia do alfabeto</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artigo noutra lingua. Dispoñible en 32 linguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-32" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">32 linguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Geskiedenis_van_die_alfabet" title="Geskiedenis van die alfabet – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Geskiedenis van die alfabet" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%A8%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="تاريخ الأبجدية – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تاريخ الأبجدية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B2ria_de_l%27alfabet" title="Història de l'alfabet – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Història de l'alfabet" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Alfabetets_historie" title="Alfabetets historie – dinamarqués" lang="da" hreflang="da" data-title="Alfabetets historie" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="dinamarqués" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Geschichte_des_Alphabets" title="Geschichte des Alphabets – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Geschichte des Alphabets" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_the_alphabet" title="History of the alphabet – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="History of the alphabet" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Historio_de_la_alfabeto" title="Historio de la alfabeto – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Historio de la alfabeto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Historia_del_alfabeto" title="Historia del alfabeto – español" lang="es" hreflang="es" data-title="Historia del alfabeto" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="español" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Aakkosten_historia" title="Aakkosten historia – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Aakkosten historia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_de_l%27alphabet" title="Histoire de l'alphabet – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Histoire de l'alphabet" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B5%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Այբուբենի պատմություն – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Այբուբենի պատմություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%AB%D6%80%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82_%D4%BE%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%A8" title="Գիրերու Ծնունդը – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Գիրերու Ծնունդը" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sejarah_huruf" title="Sejarah huruf – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Sejarah huruf" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Storia_dell%27alfabeto" title="Storia dell'alfabeto – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Storia dell'alfabeto" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%9F%B3%E7%B4%A0%E6%96%87%E5%AD%97%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2" title="音素文字の歴史 – xaponés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="音素文字の歴史" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="xaponés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%8C%EC%86%8C%EB%AC%B8%EC%9E%90%EC%9D%98_%EC%97%AD%EC%82%AC" title="음소문자의 역사 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="음소문자의 역사" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%B7%D0%B1%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Историја на азбуката – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Историја на азбуката" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D0%BE%D0%B9%D0%BD_%D1%82%D2%AF%D2%AF%D1%85" title="Цагаан толгойн түүх – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Цагаан толгойн түүх" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Sejarah_huruf" title="Sejarah huruf – malaio" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Sejarah huruf" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%AF_%D8%AF%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="ابجد دی تاریخ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ابجد دی تاریخ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B3ria_do_alfabeto" title="História do alfabeto – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="História do alfabeto" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Istoria_alfabetului" title="Istoria alfabetului – romanés" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Istoria alfabetului" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romanés" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B0" title="История алфавита – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="История алфавита" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Istoria_%27e_sos_alfabetos" title="Istoria 'e sos alfabetos – sardo" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Istoria 'e sos alfabetos" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardo" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81_-_%D8%A8%D9%8A_%D8%AC%D9%8A_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE" title="الف - بي جي تاريخ – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="الف - بي جي تاريخ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/History_of_the_alphabet" title="History of the alphabet – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="History of the alphabet" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B3ria_abecedy" title="História abecedy – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="História abecedy" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Историја алфабета – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Историја алфабета" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Alfabetets_historia" title="Alfabetets historia – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Alfabetets historia" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%A3" title="ประวัติศาสตร์อักษร – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="ประวัติศาสตร์อักษร" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%AD%97%E6%AF%8D%E4%B8%AA%E5%8E%86%E5%8F%B2" title="字母个历史 – chinés wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="字母个历史" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chinés wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AD%97%E6%AF%8D%E7%9A%84%E6%AD%B7%E5%8F%B2" title="字母的歷史 – chinés" lang="zh" hreflang="zh" data-title="字母的歷史" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinés" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q911270#sitelinks-wikipedia" title="Editar as ligazóns interlingüísticas" class="wbc-editpage">Editar as ligazóns</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espazos de nomes"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Historia_do_alfabeto" title="Ver o contido da páxina [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Conversa:Historia_do_alfabeto" rel="discussion" title="Conversa acerca do contido desta páxina [t]" accesskey="t"><span>Conversa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a variante de lingua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">galego</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Historia_do_alfabeto"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=history" title="Versións anteriores desta páxina [h]" accesskey="h"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Máis opcións" > <div class="vector-menu-heading"> Accións </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Historia_do_alfabeto"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e"><span>Editar a fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=history"><span>Ver o historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Xeral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_que_ligan_con_esta/Historia_do_alfabeto" title="Lista de todas as páxinas do wiki que ligan cara a aquí [j]" accesskey="j"><span>Páxinas que ligan con esta</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_relacionados/Historia_do_alfabeto" rel="nofollow" title="Cambios recentes nas páxinas ligadas desde esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios relacionados</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&oldid=6925704" title="Ligazón permanente a esta versión desta páxina"><span>Ligazón permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=info" title="Máis información sobre esta páxina"><span>Información da páxina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Cita&page=Historia_do_alfabeto&id=6925704&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre como citar esta páxina"><span>Citar esta páxina</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2FHistoria_do_alfabeto"><span>Xerar URL acurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2FHistoria_do_alfabeto"><span>Descargar o código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Historia+do+alfabeto"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Historia_do_alfabeto&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&printable=yes" title="Versión para imprimir da páxina [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros proxectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q911270" title="Ligazón ao elemento conectado no repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">agochar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Na Galipedia, a Wikipedia en galego.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="gl" dir="ltr"><table class="plainlinks metadata ambox ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><span title="Atención!"><img alt="Atención!" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Nuvola_apps_important.svg/50px-Nuvola_apps_important.svg.png" decoding="async" width="50" height="42" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Nuvola_apps_important.svg/75px-Nuvola_apps_important.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Nuvola_apps_important.svg/100px-Nuvola_apps_important.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="500" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><span style="color:black;border-bottom:2px solid #c00000"><b>Atención:</b></span> <b>Este artigo ou apartado precisa dun traballo de revisión.</b><br /> <dl><dd><dl><dd><span style="background-color:#fbfbfb; color:red;"><b>Cómpre revisar o formato das notas ao pé. Véxase o artigo de orixe da tradución: <a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Historia_del_alfabeto" class="extiw" title="es:Historia del alfabeto">es:Historia del alfabeto</a>.</b></span></dd></dl></dd></dl> Por favor, vexa a lista de problemas indicados neste modelo e <b><span class="plainlinks noprint"><a class="external text" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit">mellóreo</a></span></b> de acordo coas indicacións. <br />Cando os problemas se resolvan, retire esta mensaxe, pero <b>non quite esta mensaxe</b> ata que estea todo solucionado.<br /><span style="font-size:80%;">De ser posible, sería mellor substituír este marcador por <a href="/wiki/Modelo:Modelos_principais" title="Modelo:Modelos principais">outro máis específico</a>.</span> <span style="font-size:80%;"><i>(Desde novembro de 2015)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <p>A <b>historia do</b> <b><a href="/wiki/Alfabeto" title="Alfabeto">alfabeto</a></b> comeza no <a href="/wiki/Antigo_Exipto" title="Antigo Exipto">Antigo Exipto</a>, máis dun milenio despois de comezar a <a href="/wiki/Historia_da_escritura" title="Historia da escritura">historia da escritura</a>. O primeiro alfabeto formal xurdiu cara ao 2000 a. C. para representar a linguaxe dos traballadores <a href="/wiki/Semitas" title="Semitas">semitas</a> en Exipto (ver alfabetos da Idade de Bronce media), e xestouse a partir dos principios alfabéticos contidos nos <a href="/wiki/Xer%C3%B3glifo" title="Xeróglifo">xeroglíficos exipcios</a>. A maioría dos alfabetos actuais do mundo ou ben descenden directamente desta raíz, por exemplo os alfabetos <a href="/wiki/Alfabeto_grego" title="Alfabeto grego">grego</a> e o <a href="/wiki/Alfabeto_latino" title="Alfabeto latino">latino</a>, ou se inspiraron no seu deseño.<sup id="cite_ref-autogenerated1_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated1-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Escritos_pre-alfabéticos"><span id="Escritos_pre-alfab.C3.A9ticos"></span>Escritos pre-alfabéticos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=1" title="Editar a sección: «Escritos pre-alfabéticos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=1" title="Editar o código fonte da sección: Escritos pre-alfabéticos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Existen dous tipos de sistemas de escritura ben documentados que xorden no IV milenio a. C.: a <a href="/wiki/Escrita_cuneiforme" title="Escrita cuneiforme">escritura cuneiforme de Mesopotamia</a> e os <a href="/wiki/Xer%C3%B3glifo" title="Xeróglifo">xeroglíficos exipcios</a>. Ambos eran moi coñecidos na zona do <a href="/wiki/Mar_Mediterr%C3%A1neo" title="Mar Mediterráneo">Mediterráneo</a> oriental, onde se desenvolveu o primeiro alfabeto que alcanzou ampla difusión, o <a href="/wiki/Alfabeto_fenicio" title="Alfabeto fenicio">alfabeto fenicio</a>. Existe algunha evidencia que indicaría que o sistema cuneiforme estaba a desenvolver algunhas propiedades alfabéticas nalgunhas linguaxes ás que se adaptou, tal como se observa posteriormente no antigo sistema cuneiforme persa, pero todo indica que os devanditos desenvolvementos foron liñas laterais e non ancestrais ao alfabeto. O silabario de Biblos posúe suxestivas similitudes tanto co exipcio <a href="/wiki/Hier%C3%A1tico" title="Hierático">hierático</a>, como co alfabeto fenicio, pero como non foi descifrado, non é posible precisar se é que tivo algún rol na historia do alfabeto. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Primeiros_pasos">Primeiros pasos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=2" title="Editar a sección: «Primeiros pasos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=2" title="Editar o código fonte da sección: Primeiros pasos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Comezos_en_Exipto">Comezos en Exipto</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=3" title="Editar a sección: «Comezos en Exipto»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=3" title="Editar o código fonte da sección: Comezos en Exipto"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Cara ao ano 2700 a. C. os <a href="/wiki/Antigo_Exipto" title="Antigo Exipto">antigos exipcios</a> xa desenvolveran un conxunto de 22 xeroglíficos para representar as <a href="/wiki/Consoante" title="Consoante">consoantes</a> da súa linguaxe, máis un símbolo 23 que podería representar <a href="/wiki/Vogal" title="Vogal">vogais</a> ao comezo ou ao final dunha <a href="/wiki/Palabra" title="Palabra">palabra</a>. Estes <a href="/wiki/Glifo" title="Glifo">glifos</a> eran utilizados a maneira de guías de pronuncia en logogramas, para escribir inflexións gramaticais, e posteriormente para transcribir palabras e nomes estranxeiros. Con todo, aínda que o sistema era de natureza alfabética, non foi empregado para unha escritura puramente alfabética. Por iso, aínda que o sistema permitía ser usado como un alfabeto, foi sempre utilizado cun forte compoñente logográfico, posiblemente debido ao gran valor simbólico do complexo sistema de xeroglíficos exipcios. </p><p>O primeiro sistema de escritura totalmente alfabético estímase que foi desenvolvido cara ao 1850 a. C. polos traballadores <a href="/wiki/Linguas_sem%C3%ADticas" title="Linguas semíticas">semíticos</a> na zona exipcia do <a href="/wiki/Pen%C3%ADnsula_do_Sina%C3%AD" title="Península do Sinaí">Sinaí.</a> Durante os cinco séculos seguintes difundiuse cara ao norte, e moitos alfabetos de Occidente proveñen del, ou foron inspirados nun dos seus descendentes. O <a href="/w/index.php?title=Alfabeto_mero%C3%ADtico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabeto meroítico (a páxina aínda non existe)">alfabeto meroítico</a>, foi unha adaptación no III século a. C. dos xeroglíficos, en Nubia no sur de Exipto –aínda que moitos estudosos sospeitan que existiron influencias do primeiro alfabeto. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Alfabeto_semítico"><span id="Alfabeto_sem.C3.ADtico"></span>Alfabeto semítico</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=4" title="Editar a sección: «Alfabeto semítico»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=4" title="Editar o código fonte da sección: Alfabeto semítico"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Ph%C3%B6nizisch-5Sprachen.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Ph%C3%B6nizisch-5Sprachen.png/220px-Ph%C3%B6nizisch-5Sprachen.png" decoding="async" width="220" height="659" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Ph%C3%B6nizisch-5Sprachen.png/330px-Ph%C3%B6nizisch-5Sprachen.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/36/Ph%C3%B6nizisch-5Sprachen.png 2x" data-file-width="371" data-file-height="1112" /></a><figcaption>Táboa mostrando detalles de catro alfabetos que descenden do <a href="/wiki/Abjad" title="Abjad">abjad</a> fenicio, de esquerda a dereita <a href="/wiki/Alfabeto_latino" title="Alfabeto latino">latino</a>, <a href="/wiki/Alfabeto_grego" title="Alfabeto grego">grego</a>, <a href="/wiki/Alfabeto_fenicio" title="Alfabeto fenicio">alfabeto fenicio</a>, <a href="/wiki/Alfabeto_hebreo" title="Alfabeto hebreo">hebreo</a>, <a href="/wiki/Alfabeto_%C3%A1rabe" title="Alfabeto árabe">árabe</a>.</figcaption></figure> <p>Os alfabetos proto-sinaíticos de Exipto aínda deben ser descifrados. Con todo, parecen ser alfabéticos para rexistrar a lingua cananea. Os exemplos máis antigos son os gravados na zona do Sinaí e datados cara ao 1850 a. C. Segundo Gordon J. Hamilton, estas inscricións demostran que o sitio da invención do alfabeto foi moi probablemente Exipto.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span>[</span>2<span>]</span></a></sup> </p><p>Esta escritura semítica non se limitou aos signos das consoantes exipcias existentes, senón que tamén incorporou outros xeroglíficos exipcios, formando un total dun trinta símbolos. Crese, aínda que sen evidencia concreta, que os nomearon utilizando nomes semíticos en lugar de exipcios.[3] Por exemplo, o xeróglifo <i>per</i> ("casa" en exipcio) converteuse en <i>bayt</i> ("casa" en semítico).[4] Non queda claro se é que estes glifos, ao ser usados para escribir a lingua semítica, eran de natureza puramente alfabética, representando só a primeira consoante dos seus nomes de acordo ao principio acrofónico, ou si en cambio tamén podían representar secuencias de consoantes ou aínda palabras como o fixeron os seus antecesores os xeroglíficos. <i>P</i>or exemplo, o glifo de "casa" pode ser que só signifique b (<i>b</i> como en <i>b</i>eyt "casa"), ou podería representar tanto a consoante b como a secuencia <i>byt</i>, como sucedía en exipcio, onde representaba tanto a letra p como tamén a secuencia pr. Con todo, cando a escritura se diseminou cara a Canaán, xa era puramente alfabética, e o xeroglífico que inicialmente representaba "casa" soamente significaba b.[5] </p><p>O primeiro Estado canaanita que fixo un amplo uso do alfabeto foi Fenicia, e por iso as versións posteriores da escritura canaanita son chamadas <a href="/wiki/Fenicios" title="Fenicios">fenicias.</a> Fenicia era un Estado marítimo no centro dunha vasta rede comercial, e pronto o alfabeto fenicio difundiuse por todo o Mediterráneo. Dúas variantes do alfabeto fenicio terán un grande impacto na historia da escritura: o <a href="/wiki/Alfabeto_arameo" title="Alfabeto arameo">alfabeto arameo</a> e o <a href="/wiki/Alfabeto_grego" title="Alfabeto grego">alfabeto grego</a>.<sup id="cite_ref-bbc_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-bbc-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Derivados_do_abjad_arameo">Derivados do abjad arameo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=5" title="Editar a sección: «Derivados do abjad arameo»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=5" title="Editar o código fonte da sección: Derivados do abjad arameo"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os alfabetos fenicio e arameo, do mesmo xeito que o seu prototipo exipcio, representaban só as consoantes nun sistema denominado <i><a href="/wiki/Abjad" title="Abjad">abjad</a>.</i> O alfabeto arameo, que evolucionou a partir do fenicio no século VII a. C. como o sistema oficial de escritura do Imperio persa, é probablemente o devanceiro de practicamente todos os alfabetos modernos de Asia: </p> <ul><li>O <a href="/wiki/Alfabeto_hebreo" title="Alfabeto hebreo">alfabeto hebreo</a> moderno comezou sendo unha variante local do arameo imperial. (O alfabeto hebreo orixinal foi mantido polos samaritanos.)[7][8]</li> <li>O <a href="/wiki/Alfabeto_%C3%A1rabe" title="Alfabeto árabe">alfabeto árabe</a> descende do arameo a través do alfabeto nabateo utilizado no que actualmente é o sur de <a href="/wiki/Xordania" title="Xordania">Xordania</a>.</li> <li>O <a href="/wiki/Alfabeto_sir%C3%ADaco" title="Alfabeto siríaco">alfabeto siríaco</a> usado logo do III século a. C. evolucionou, mediante o pahlavi e sogdiano, cara aos alfabetos do norte de Asia, tales como o Orkhon (probablemente), uigur, mongol e manchú.</li> <li>O <a href="/wiki/Alfabetos_xeorxianos" title="Alfabetos xeorxianos">alfabeto xeorxiano</a> é de orixe incerta, pero parecería que forma parte da familia persa-arameo (ou talvez grega).</li> <li>O alfabeto arameo é o antecesor máis probable dos alfabetos brahámicos do subcontinente indio, que se difundiron cara ao <a href="/wiki/T%C3%ADbet" title="Tíbet">Tíbet</a>, <a href="/wiki/Mongolia" title="Mongolia">Mongolia</a>, <a href="/wiki/Indochina" title="Indochina">Indochina</a> e o <a href="/w/index.php?title=Arquip%C3%A9lago_malaio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arquipélago malaio (a páxina aínda non existe)">arquipélago malaio</a> xunto coas relixións <a href="/wiki/Hindu%C3%ADsmo" title="Hinduísmo">hindú</a> e <a href="/wiki/Budismo" title="Budismo">budista</a>. (<a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Popular_da_China" title="República Popular da China">China</a> e o <a href="/wiki/Xap%C3%B3n" title="Xapón">Xapón</a>, aínda que incorporan o <a href="/wiki/Budismo" title="Budismo">budismo</a>, xa tiñan un desenvolvemento propio e retiveron os seus sistemas logográfico e silábico.)</li> <li>O alfabeto <a href="/wiki/Hangul" title="Hangul">hangul</a> foi inventado en <a href="/wiki/Corea" title="Corea">Corea</a> no século XV. Aínda que a tradición establece que foi unha invención autónoma, Gari Ledyard suxire que algunhas partes do seu sistema de consoantes poderían estar baseadas en media ducia de letras derivadas do tibetano por medio do alfabeto phagspa imperial da dinastía Yuan na China; o tibetano é unha escritura brahámica. Posúe unha característica únicas comparadas cos outros alfabetos, xa que o resto das consoantes derívanse deste núcleo en forma dun sistema distintivo.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span>[</span>4<span>]</span></a></sup></li></ul> <center> <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th colspan="2">Occidente ← </th> <th rowspan="2">Fenicio </th> <th colspan="3">→ Brahámicos </th> <th rowspan="2">→ Coreano </th></tr> <tr> <th>Latino </th> <th>Grego </th> <th>Guyaratí </th> <th>Devanágari </th> <th>Tibetano </th></tr> <tr> <td>A </td> <td>Α </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_aleph.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Phoenician_aleph.svg/15px-Phoenician_aleph.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Phoenician_aleph.svg/23px-Phoenician_aleph.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Phoenician_aleph.svg/30px-Phoenician_aleph.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>અ </td> <td>अ </td> <td>ཨ </td></tr> <tr> <td>B </td> <td>В </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_beth.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Phoenician_beth.svg/15px-Phoenician_beth.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Phoenician_beth.svg/23px-Phoenician_beth.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Phoenician_beth.svg/30px-Phoenician_beth.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>બ </td> <td>ब </td> <td>བ </td> <td>ㅂ, ㅁ </td></tr> <tr> <td>C, G </td> <td>Г </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_gimel.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Phoenician_gimel.svg/15px-Phoenician_gimel.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Phoenician_gimel.svg/23px-Phoenician_gimel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Phoenician_gimel.svg/30px-Phoenician_gimel.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ગ </td> <td>ग </td> <td>ག </td> <td>ㄱ, (ㆁ) </td></tr> <tr> <td>D </td> <td>Δ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_daleth.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Phoenician_daleth.svg/15px-Phoenician_daleth.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Phoenician_daleth.svg/23px-Phoenician_daleth.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Phoenician_daleth.svg/30px-Phoenician_daleth.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ધ (ઢ) </td> <td>ध (ढ) </td> <td>- </td></tr> <tr> <td>E </td> <td>Ε </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_he.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Phoenician_he.svg/15px-Phoenician_he.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Phoenician_he.svg/23px-Phoenician_he.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Phoenician_he.svg/30px-Phoenician_he.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>હ </td> <td>ह </td> <td>ཧ </td> <td>(ㅱ) </td></tr> <tr> <td>F, V </td> <td>Ϝ, Υ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_waw.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Phoenician_waw.svg/15px-Phoenician_waw.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Phoenician_waw.svg/23px-Phoenician_waw.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Phoenician_waw.svg/30px-Phoenician_waw.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>વ </td> <td>व </td> <td>ཝ </td></tr> <tr> <td>Z </td> <td>Ζ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_zayin.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Phoenician_zayin.svg/15px-Phoenician_zayin.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Phoenician_zayin.svg/23px-Phoenician_zayin.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Phoenician_zayin.svg/30px-Phoenician_zayin.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>દ (ડ) </td> <td>द (ड) </td> <td>ད (ཌ) </td> <td>ㄷ, ㄴ </td></tr> <tr> <td>H </td> <td>Η </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_heth.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Phoenician_heth.svg/15px-Phoenician_heth.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Phoenician_heth.svg/23px-Phoenician_heth.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Phoenician_heth.svg/30px-Phoenician_heth.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ઘ </td> <td>घ </td> <td>- </td></tr> <tr> <td>- </td> <td>Θ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_teth.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Phoenician_teth.svg/15px-Phoenician_teth.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Phoenician_teth.svg/23px-Phoenician_teth.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Phoenician_teth.svg/30px-Phoenician_teth.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>થ (ઠ) </td> <td>थ (ठ) </td> <td>ཐ (ཋ) </td></tr> <tr> <td>I, J </td> <td>Ι </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_yodh.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Phoenician_yodh.svg/15px-Phoenician_yodh.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Phoenician_yodh.svg/23px-Phoenician_yodh.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Phoenician_yodh.svg/30px-Phoenician_yodh.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ય </td> <td>य </td> <td>ཡ </td></tr> <tr> <td>K </td> <td>Κ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_kaph.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Phoenician_kaph.svg/15px-Phoenician_kaph.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Phoenician_kaph.svg/23px-Phoenician_kaph.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Phoenician_kaph.svg/30px-Phoenician_kaph.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ક </td> <td>क </td> <td>ཀ </td></tr> <tr> <td>L </td> <td>Λ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_lamedh.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Phoenician_lamedh.svg/15px-Phoenician_lamedh.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Phoenician_lamedh.svg/23px-Phoenician_lamedh.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Phoenician_lamedh.svg/30px-Phoenician_lamedh.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>લ </td> <td>ल </td> <td>ལ </td> <td>ㄹ </td></tr> <tr> <td>M </td> <td>Μ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_mem.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Phoenician_mem.svg/15px-Phoenician_mem.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Phoenician_mem.svg/23px-Phoenician_mem.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Phoenician_mem.svg/30px-Phoenician_mem.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>મ </td> <td>म </td> <td>མ </td></tr> <tr> <td>N </td> <td>Ν </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_nun.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Phoenician_nun.svg/15px-Phoenician_nun.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Phoenician_nun.svg/23px-Phoenician_nun.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Phoenician_nun.svg/30px-Phoenician_nun.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ન </td> <td>न </td> <td>ན </td></tr> <tr> <td>- </td> <td>Ξ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_samekh.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Phoenician_samekh.svg/15px-Phoenician_samekh.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Phoenician_samekh.svg/23px-Phoenician_samekh.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Phoenician_samekh.svg/30px-Phoenician_samekh.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>શ </td> <td>श </td> <td>ཤ </td></tr> <tr> <td>Ou </td> <td>Ο </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_ayin.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Phoenician_ayin.svg/15px-Phoenician_ayin.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Phoenician_ayin.svg/23px-Phoenician_ayin.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Phoenician_ayin.svg/30px-Phoenician_ayin.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>? </td></tr> <tr> <td>Π </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_pe.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Phoenician_pe.svg/15px-Phoenician_pe.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Phoenician_pe.svg/23px-Phoenician_pe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Phoenician_pe.svg/30px-Phoenician_pe.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>પ, ફ </td> <td>प, फ </td> <td>པ, ཕ </td></tr> <tr> <td>- </td> <td>Ϡ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_sade.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Phoenician_sade.svg/15px-Phoenician_sade.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Phoenician_sade.svg/23px-Phoenician_sade.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Phoenician_sade.svg/30px-Phoenician_sade.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>સ </td> <td>स </td> <td>ས </td> <td>ㅈ, ㅅ </td></tr> <tr> <td>Q </td> <td>Ϙ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_qoph.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Phoenician_qoph.svg/15px-Phoenician_qoph.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Phoenician_qoph.svg/23px-Phoenician_qoph.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Phoenician_qoph.svg/30px-Phoenician_qoph.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ખ </td> <td>ख </td> <td>ཁ </td></tr> <tr> <td>R </td> <td>Ρ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_res.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Phoenician_res.svg/15px-Phoenician_res.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Phoenician_res.svg/23px-Phoenician_res.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Phoenician_res.svg/30px-Phoenician_res.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ર </td> <td>र </td> <td>ར </td></tr> <tr> <td>Σ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_sin.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Phoenician_sin.svg/15px-Phoenician_sin.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Phoenician_sin.svg/23px-Phoenician_sin.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Phoenician_sin.svg/30px-Phoenician_sin.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ષ </td> <td>ष </td> <td>ཥ </td></tr> <tr> <td>T </td> <td>Τ </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Phoenician_taw.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Phoenician_taw.svg/15px-Phoenician_taw.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Phoenician_taw.svg/23px-Phoenician_taw.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Phoenician_taw.svg/30px-Phoenician_taw.svg.png 2x" data-file-width="85" data-file-height="85" /></a></span> </td> <td>ત (ટ) </td> <td>त (ट) </td> <td>ཏ (ཊ) </td></tr></tbody></table> </center><p><b>Táboa</b>: A difusión do alfabeto cara ao oeste (grego, latín) e o leste (brahámico, coreano). Notar que a correspondencia exacta entre o fenicio (a través do arameo) cara ao brahámico é incerta, especialmente para as <a href="/wiki/Sibilante" title="Sibilante">sibilantes</a> e as letras entre parénteses. A transmisión do alfabeto desde o tibetano (a través do phagspa) cara ao hangul tampouco está exenta de controversias. </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Alfabeto_grego">Alfabeto grego</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=6" title="Editar a sección: «Alfabeto grego»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=6" title="Editar o código fonte da sección: Alfabeto grego"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transmisión_cara_a_Grecia"><span id="Transmisi.C3.B3n_cara_a_Grecia"></span>Transmisión cara a Grecia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=7" title="Editar a sección: «Transmisión cara a Grecia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=7" title="Editar o código fonte da sección: Transmisión cara a Grecia"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os gregos tomaron o alfabeto fenicio cara ao <a href="/wiki/S%C3%A9culo_-VIII" title="Século -VIII">século VIII</a> a. C. e adaptárono á súa linguaxe.[10] As letras do alfabeto grego son as mesmas que as do alfabeto fenicio, e ambos os alfabetos están ordenados da mesma forma.[10] Aínda que a asignación de letras vogais complicase a legibilidad do exipcio, fenicio ou hebreo, a súa ausencia representaba un problema para a linguaxe grega, no cal as <a href="/wiki/Vogal" title="Vogal">vogais</a> posúen un rol moito máis importante. Por iso os gregos adaptaron aquelas consoantes fenicias que non podían pronunciar para representar vogais. Todos os nomes das letras do alfabeto fenicio comezaban con consoantes, e esas consoantes eran o que as letras representaban, o que se denomina principio acrofónico. Con todo, varias consoantes fenicias non existían no grego, e por tanto varios nomes de letras pronunciáronse con vogais no seu inicio. Dado que o comezo do nome dunha letra asignábase ao son de devandita letra, en grego estas letras consoantes pasaron a ser as vogais. Por exemplo, os gregos non tiñ<span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/a/</span>n oclusiva glotal ou <i>h</i>, polo que as letras fenicias <i>’alep</i> e <i>hei</i> convertéronse nas letras gregas <i><a href="/wiki/Alfa_(letra)" title="Alfa (letra)">alfa</a></i> e e (posteriormente renomeada <i><a href="/wiki/Epsilon" class="mw-redirect" title="Epsilon">epsilon</a></i>), e representaron ás vogais /a/ e /e/ en lugar das consoantes /<span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/ʔ/</span>/ e /h/. Como este procedemento fortuíto só permitiu obter cinco ou s<i>ei</i>s (dependendo do <a href="/wiki/Dialecto" title="Dialecto">dialecto</a>) d<i>a</i>s doce vogais gregas, os gregos finalmente crearon <a href="/wiki/D%C3%ADgrafo" title="Dígrafo">dígrafos</a> e outras modificacións, tales como ei, ou e ou (a que se converte en <a href="/wiki/Omega" title="Omega">omega</a>), <i>ou</i> nalgúns casos de xeito sinxelo ignoraron a deficiencia, como nas a, i, ou estendidas.[11] </p><p>Desenvolvéronse varias variedades do alfabeto grego. Por unha banda estaban as variedades occidentais ou calcídeas, situadas ao oeste de <a href="/wiki/Atenas" title="Atenas">Atenas</a> e no <a href="/wiki/Magna_Grecia" title="Magna Grecia">sur de Italia.</a> As demais variedades, coñecidas como orientais, usadas en Atenas, <a href="/wiki/Xonia" title="Xonia">Jonia</a> e demais territorios gregos da actual <a href="/wiki/Turqu%C3%ADa" title="Turquía">Turquía</a>, foron usadas no resto dos territorios que adoptaron o grego. Aínda que ao principio escribísese de dereita a esquerda como os fenicios, os gregos ao final decidiron escribir de esquerda a dereita, ao contrario dos fenicios. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Descendentes_do_alfabeto_grego">Descendentes do alfabeto grego</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=8" title="Editar a sección: «Descendentes do alfabeto grego»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=8" title="Editar o código fonte da sección: Descendentes do alfabeto grego"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Cumea-01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Cumea-01.jpg/350px-Cumea-01.jpg" decoding="async" width="350" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Cumea-01.jpg/525px-Cumea-01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Cumea-01.jpg/700px-Cumea-01.jpg 2x" data-file-width="787" data-file-height="43" /></a><figcaption><b>Alfabeto de Cumas</b> (grego occidental).</figcaption></figure> <p>O grego converteuse na fonte de todas as formas de escritura modernas de Europa. O alfabeto dos antigos dialectos occidentais do grego, como o alfabeto de Cumas, onde a letra <a href="/wiki/Eta" title="Eta">eta</a> usábase como <i>h</i>, deu lugar aos alfabetos itálicos antigos e ao <a href="/wiki/Alfabeto_latino" title="Alfabeto latino">alfabeto romano.</a> Nos dialectos gregos, nos que non tiñan o son /h/, eta seguiu como vogal e permaneceu como vogal no grego moderno e en todos os alfabetos que derivaron da variante oriental: o <a href="/wiki/Alfabeto_glagol%C3%ADtico" title="Alfabeto glagolítico">alfabeto glagolítico</a>, o <a href="/wiki/Alfabeto_cir%C3%ADlico" title="Alfabeto cirílico">cirílico</a>, o <a href="/wiki/Alfabeto_armenio" title="Alfabeto armenio">armenio</a>, o <a href="/wiki/Alfabeto_g%C3%B3tico" title="Alfabeto gótico">gótico</a> (que adoptou letras gregas e tamén latinas), e posiblemente o xeorxiano.[12]<sup id="cite_ref-bbc_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-bbc-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> </p><p>Aínda que esta descrición presenta a evolución das escrituras nunha forma lineal, iso é unha simplificación, xa que por exemplo, o <a href="/w/index.php?title=Alfabeto_manch%C3%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabeto manchú (a páxina aínda non existe)">alfabeto manchú</a>, que descende do adjasio de Asia occidental, foi influenciado polo coreano hangul, que segundo as interpretacións é un alfabeto independente ou deriva do abugidas do sur de Asia. O xeorxiano aparentemente descende da familia aramea, pero foi fortemente influenciado na súa concepción polo grego. O alfabeto grego mesmo, que deriva dos xeroglíficos a través do alfabeto semítico, máis tarde adoptou media ducia de signos do <a href="/wiki/Dem%C3%B3tico_exipcio" title="Demótico exipcio">demótico</a> cando foi usado para escribir o exipcio <a href="/wiki/Lingua_copta" title="Lingua copta">copto</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Desenvolvemento_do_alfabeto_romano">Desenvolvemento do alfabeto romano</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=9" title="Editar a sección: «Desenvolvemento do alfabeto romano»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=9" title="Editar o código fonte da sección: Desenvolvemento do alfabeto romano"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Unha tribo coñecida como os latinos, que se converterían nos romanos, tamén vivían na <a href="/wiki/Pen%C3%ADnsula_It%C3%A1lica" title="Península Itálica">Península Itálica</a> ao norte dos gregos occidentais. Os latinos adoptaron para a súa escritura unha variante do alfabeto grego occidental a través do contacto cos <a href="/wiki/Etruscos" title="Etruscos">etruscos</a>, que usaban unha transformación deste, e dos propios gregos da <a href="/wiki/Magna_Grecia" title="Magna Grecia">Magna Grecia</a> ao redor do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_-VII" title="Século -VII">século VII</a> a. C. O<a href="/wiki/S" title="S">s</a> latinos refugaron catro letras do alfabeto grego, tomaron o F etrusco, que se pronunciaba como /w/, dándolle o son /f/; tamén adoptaron o S etrusco, con tres liñas en zigzag, que posteriormente se curvaron dando o aspecto actual do moderno S. Para representar o son /g/ en grego e o son /k/ en etrusco, utilizouse inicialmente a letra <a href="/wiki/Gamma" title="Gamma">Γ</a>, que terminaría transformándose no C. Estes cambios deron orixe ao alfabeto latino arcaico, que inicialmente tiña 21 letras, pero que antes do século III a. C. perdeu o Z. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Alphabet_latin_archa%C3%AFque.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Alphabet_latin_archa%C3%AFque.PNG/400px-Alphabet_latin_archa%C3%AFque.PNG" decoding="async" width="400" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/Alphabet_latin_archa%C3%AFque.PNG 1.5x" data-file-width="550" data-file-height="120" /></a><figcaption><b>Alfabeto latino arcaico</b> e as súas distintas variantes.</figcaption></figure> <p>Os romanos empregaban o C, K e <a href="/wiki/Q" title="Q">Q</a> para escribir o son /<a href="/wiki/K" title="K">k</a>/, o C adoptou tamén o son /g/. Posteriormente inventaron o G, engadíndolle un pauciño ao C, e inserírono entre o <a href="/wiki/F" title="F">F</a> e o <a href="/wiki/H" title="H">H</a> por razóns descoñecidas. Unha vez que o <a href="/wiki/Imperio_Romano" title="Imperio Romano">imperio romano</a> conquistou Grecia, reintroduciuse o Z e adoptouse o Y para transcribir as palabras gregas que se tomaban prestadas, colocándoos ao final do alfabeto. Desta forma, e tras desaparecer as efémeras letras que introduciu Claudio, o alfabeto latino quedou con 23 letras durante o resto da <a href="/wiki/Idade_Antiga" title="Idade Antiga">Antigüidade</a> e a <a href="/wiki/Idade_Media" title="Idade Media">Idade Media</a>. Na Idade Media aparecen por primeira vez as letras minúsculas como consecuencia da evolución sufrida polas maiúsculas ao xeneralizarse a escritura con tinta sobre pergamiño ou papel. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Ioanne_Arnoldo_1541.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Ioanne_Arnoldo_1541.PNG/200px-Ioanne_Arnoldo_1541.PNG" decoding="async" width="200" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Ioanne_Arnoldo_1541.PNG/300px-Ioanne_Arnoldo_1541.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Ioanne_Arnoldo_1541.PNG/400px-Ioanne_Arnoldo_1541.PNG 2x" data-file-width="702" data-file-height="358" /></a><figcaption>Tratado de 1541 onde aparece o alfabeto con 23 letras. Aínda non están a W, U e J.</figcaption></figure><p> Os pobos xermánicos adoptaron o alfabeto latino tras a súa cristianización. Os <a href="/wiki/Anglosax%C3%B3ns" title="Anglosaxóns">anglosaxóns</a> introduciron transitoriamente no seu alfabeto dúas <a href="/wiki/Alfabeto_r%C3%BAnico" title="Alfabeto rúnico">runas</a>, thorn «Þ» e wyn «ƿ», para transcribir dous sons do seu idioma non representados polas letras latinas, /θ/ e /w/, respectivamente, pero terminaron refugándoas porque podían confundirse coa letra P. Wyn foi substituída por dous uves consecutivos, que terminaron ligándose e orixinando unha nova letra: o W. A finais da Idade Media empezouse a redondear o V para diferenciar cando correspondía ao seu son vocálico, orixinándose o U. <a href="/wiki/J" title="J">J</a> comezou a desenvolverse a partir do I no século XV. Estas dúas últimas incorporacións inicialmente só eran variedades caligráficas, e non foron aceptadas como verdadeiras letras até finais do século XVII e inicios do XVIII, quedando fixado o alfabeto latino básico:</p><center> <table style="text-align:center; border:1px solid #999; font-size:larger;" summary="Alfabeto latino arcaico, representado por las letras modernas equivalentes"> <tbody><tr> <td><a href="/wiki/A" title="A">A</a> </td> <td><a href="/wiki/B" title="B">B</a> </td> <td><a href="/wiki/C" title="C">C</a> </td> <td><a href="/wiki/D" title="D">D</a> </td> <td><a href="/wiki/E" title="E">E</a> </td> <td><a href="/wiki/F" title="F">F</a> </td> <td><a href="/wiki/G" title="G">G</a> </td> <td><a href="/wiki/H" title="H">H</a> </td> <td><a href="/wiki/I" title="I">I</a> </td> <td><a href="/wiki/J" title="J">J</a> </td> <td><a href="/wiki/K" title="K">K</a> </td> <td><a href="/wiki/L" title="L">L</a> </td> <td><a href="/wiki/M" title="M">M</a> </td> <td><a href="/wiki/N" title="N">N</a> </td> <td><a href="/wiki/O" title="O">O</a> </td> <td><a href="/wiki/P" title="P">P</a> </td> <td><a href="/wiki/Q" title="Q">Q</a> </td> <td><a href="/wiki/R" title="R">R</a> </td> <td><a href="/wiki/S" title="S">S</a> </td> <td><a href="/wiki/T" title="T">T</a> </td> <td><a href="/wiki/U" title="U">U</a> </td> <td><a href="/wiki/V" title="V">V</a> </td> <td><a href="/wiki/W" title="W">W</a> </td> <td><a href="/wiki/X" title="X">X</a> </td> <td><a href="/wiki/Y" title="Y">Y</a> </td> <td><a href="/wiki/Z" title="Z">Z</a> </td></tr></tbody></table> </center> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Variantes_nos_alfabetos_peninsulares">Variantes nos alfabetos peninsulares</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=10" title="Editar a sección: «Variantes nos alfabetos peninsulares»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=10" title="Editar o código fonte da sección: Variantes nos alfabetos peninsulares"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Visigothic_Z-C_cedille.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Visigothic_Z-C_cedille.svg/100px-Visigothic_Z-C_cedille.svg.png" decoding="async" width="100" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Visigothic_Z-C_cedille.svg/150px-Visigothic_Z-C_cedille.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Visigothic_Z-C_cedille.svg/200px-Visigothic_Z-C_cedille.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="16" /></a><figcaption>Evolución da grafía do Z visigodo ao Ç.</figcaption></figure> <p>A letra <b>Ç</b>, que se usou en castelán antigo para representar a fonema /ts/, é unha letra orixinada durante a <a href="/wiki/Idade_Media" title="Idade Media">Idade Media</a> na <a href="/wiki/Pen%C3%ADnsula_Ib%C3%A9rica" title="Península Ibérica">Península Ibérica</a> por arqueamiento superior do <a href="/wiki/Z" title="Z">zeta</a> visigodo (ʒ) e cun cambio sucesivo da posición cara a abaixo. Os primeiros escritos onde aparece esta grafía foron hispanos. <i>C</i>o paso do tempo invertéronse os caracteres, colocando o <i>z</i> baixo o c; ata que se chame <i>cedilla</i> (zeta pequeno: o zeta chamábase <i>ceda</i>), que foi evolucionando até converterse no actual ç. Esta letra, que se usou tamén no <a href="/wiki/Lingua_%C3%A9uscara" title="Lingua éuscara">éuscaro</a> prenormativo, utilízase actualmente no <a href="/wiki/Lingua_catal%C3%A1" title="Lingua catalá">catalán</a>, o <a href="/wiki/Lingua_occitana" title="Lingua occitana">occitano</a>, o <a href="/wiki/Lingua_francesa" title="Lingua francesa">francés</a>, o <a href="/wiki/Lingua_portuguesa" title="Lingua portuguesa">portugués</a> e nalgúns dialectos do <a href="/wiki/Lingua_friulana" title="Lingua friulana">friulano</a> co valor de /s/. En cambio, no <a href="/wiki/Lingua_turca" title="Lingua turca">turco</a>, o <a href="/wiki/Lingua_kurda" title="Lingua kurda">kurdo</a>, o <a href="/wiki/Lingua_albanesa" title="Lingua albanesa">albanés</a>, o <a href="/wiki/Lingua_turcom%C3%A1" title="Lingua turcomá">turcomán</a>, o <a href="/wiki/Lingua_t%C3%A1rtara" title="Lingua tártara">tártaro</a>, o <a href="/wiki/Lingua_azer%C3%AD" title="Lingua azerí">azerí</a>, o <a href="/wiki/Lingua_gagauza" title="Lingua gagauza">gagauzo</a> e nalgúns outros dialectos do <a href="/wiki/Lingua_friulana" title="Lingua friulana">friulano</a>, serve para representar o son /tʃ/. No <a href="/wiki/Lingua_turca" title="Lingua turca">turco</a> é considerada letra de pleno dereito e non unha variación. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Pi%C3%B1ata.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Pi%C3%B1ata.svg/50px-Pi%C3%B1ata.svg.png" decoding="async" width="50" height="59" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Pi%C3%B1ata.svg/75px-Pi%C3%B1ata.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Pi%C3%B1ata.svg/100px-Pi%C3%B1ata.svg.png 2x" data-file-width="496" data-file-height="587" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>A letra <b><a href="/wiki/%C3%91" title="Ñ">Ñ</a></b> orixinouse na Península Ibérica. Durante o <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIV" title="Século XIV">século XIV</a> estendeuse o seu uso, e xa en <a href="/wiki/1492" title="1492">1492</a> aparecía na <i>Grammatica</i> de <a href="/wiki/Antonio_de_Nebrija" title="Antonio de Nebrija">Nebrija.</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span>[</span>5<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup> A grafía xurdiu do costume dos copistas medievais de colocar unha raia encima dun ene para indicar que era dobre, aforrando así espazo. Cando o par «nn» cambiou o seu son palatalizándose, /ɲ/, o eñe adoptouse como nova letra no alfabeto español. Emprégase tamén en <a href="/wiki/Lingua_galega" title="Lingua galega">galego</a>, <a href="/wiki/Lingua_asturiana" title="Lingua asturiana">asturiano</a>, <a href="/wiki/Lingua_estreme%C3%B1a" title="Lingua estremeña">estremeño</a>, <a href="/wiki/Lingua_%C3%A9uscara" title="Lingua éuscara">éuscaro</a> e <a href="/wiki/Lingua_tagala" title="Lingua tagala">tagalo</a>, así como nalgunhas linguas indíxenas de América, como o <a href="/wiki/Lingua_otom%C3%AD" title="Lingua otomí">otomí</a>, as <a href="/wiki/Linguas_quechuas" title="Linguas quechuas">linguas quechuas</a>, o <a href="/wiki/Lingua_aimar%C3%A1" title="Lingua aimará">aimara</a> e o <a href="/wiki/Lingua_guaran%C3%AD" title="Lingua guaraní">guaraní</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nomes_das_letras_e_a_súa_orde"><span id="Nomes_das_letras_e_a_s.C3.BAa_orde"></span>Nomes das letras e a súa orde</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=11" title="Editar a sección: «Nomes das letras e a súa orde»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=11" title="Editar o código fonte da sección: Nomes das letras e a súa orde"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Existe un rexistro histórico coa orde das letras do alfabeto do século XIV a. C., nun lugar chamado <a href="/wiki/Ugarit" title="Ugarit">Ugarit</a> situado na costa norte de Siria.[15]</ref> Atopáronse tabletas que contiñan ao redor dun milleiro de signos cuneiformes, aínda que non eran babilónicos e só había trinta signos diferentes. En doce delas aparece o conxunto de signos en orde alfabética. Apareceron dúas ordes distintas, un que é case idéntico á orde usada polo <a href="/wiki/Alfabeto_hebreo" title="Alfabeto hebreo">alfabeto hebreo</a>, <a href="/wiki/Alfabeto_grego" title="Alfabeto grego">grego</a> e o <a href="/wiki/Alfabeto_latino" title="Alfabeto latino">latino</a>, e unha segunda orde moi similar ao utilizado polo <a href="/wiki/Alfabeto_ge%27ez" title="Alfabeto ge'ez">alfabeto etíope</a>.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span>[</span>7<span>]</span></a></sup> </p><p>Sábese cantas letras había no alfabeto protosinaítico, pero non se coñece a súa orde. Entre os seus descendentes, o <a href="/wiki/Alfabeto_ugar%C3%ADtico" title="Alfabeto ugarítico">alfabeto ugarítico</a> tiña 27 consoantes, o <a href="/wiki/Alfabeto_surar%C3%A1bico" title="Alfabeto surarábico">alfabeto árabe meridional</a> tiña 29 e no <a href="/wiki/Alfabeto_fenicio" title="Alfabeto fenicio">alfabeto fenicio</a> reducíronse a 22. Estas escrituras colocábanse en dúas ordes: un era <i>ABGDE</i> no fenicio, e outro <i>HMĦLQ</i> no meridional; o <a href="/wiki/Alfabeto_ugar%C3%ADtico" title="Alfabeto ugarítico">alfabeto ugarítico</a> atopouse nas dúas ordes. Ambas as secuencias testemuñan a estabilidade que conservaron todos os alfabetos derivados destes tipos de escritura. </p><p>Os nomes das letras tamén permaneceron estables en moitos dos alfabetos descendentes do <a href="/wiki/Alfabeto_fenicio" title="Alfabeto fenicio">alfabeto fenicio</a>, entre os que se atopan o alfabeto samaritano, o <a href="/wiki/Alfabeto_arameo" title="Alfabeto arameo">arameo</a>, o sirio, o <a href="/wiki/Alfabeto_hebreo" title="Alfabeto hebreo">hebreo</a> e o <a href="/wiki/Alfabeto_grego" title="Alfabeto grego">alfabeto grego</a>. Con todo, eses nomes foron abandonados no <a href="/wiki/Alfabeto_%C3%A1rabe" title="Alfabeto árabe">alfabeto árabe</a> e no <a href="/wiki/Alfabeto_latino" title="Alfabeto latino">alfabeto latino</a>. A orde das letras permaneceu máis ou menos intacto no latino, no <a href="/wiki/Alfabeto_armenio" title="Alfabeto armenio">armenio</a>, <a href="/wiki/Alfabeto_g%C3%B3tico" title="Alfabeto gótico">gótico</a> e <a href="/wiki/Alfabeto_cir%C3%ADlico" title="Alfabeto cirílico">cirílico</a>, pero modificouse no alfabeto brahmi, o <a href="/wiki/Alfabeto_r%C3%BAnico" title="Alfabeto rúnico">rúnico</a> e no árabe, aínda que neste último tamén se mantivo, ou foi reintroducido, a <i>orde abjadi</i> tradicional como alternativa. </p><p> A táboa seguinte é un esquema dos nomes e forma das letras do alfabeto fenicio e os alfabetos derivados del, na orde do fenicio, xunto co ugarítico.</p><center class=""> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <td align="center" valign="middle"><b>Orden<br /></b> <p>alfabético<b></b> </p> </td> <td align="center" valign="middle"><b>Palabra protocanaanita</b> </td> <td align="center" valign="middle"><b><a href="/wiki/Alfabeto_Fon%C3%A9tico_Internacional" title="Alfabeto Fonético Internacional">AFI</a></b> </td> <td align="center" valign="middle"><b>Valor<br /></b> <p>numérico<b></b> </p> </td> <td align="center" valign="middle"><b>Ugarítico</b> </td> <td align="center" valign="middle"><b>Fenicio</b> </td> <td align="center" valign="middle"><b>Hebreo</b> </td> <td align="center" valign="middle"><b>Árabe</b> </td> <td align="center" valign="middle"><b>Outros alfabetos</b> </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">1 </td> <td align="center" valign="middle"><i>ʾalp</i> «boi» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/ʔ/</span> </td> <td align="center" valign="middle">1 </td> <td align="center" valign="middle">𐎀 <i>ʾalpa</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤀</font> <i>ʾalp</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">א</font> <i>alef</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ا</font> <i>alif</i> </td> <td align="center" valign="middle"><a href="/wiki/Alfa_(letra)" title="Alfa (letra)">Α</a> <a href="/wiki/A" title="A">A</a> <a href="/wiki/A_(cir%C3%ADlico)" title="A (cirílico)">А</a> ᚨ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">2 </td> <td align="center" valign="middle"><i>bet</i> «casa» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/b/</span> </td> <td align="center" valign="middle">2 </td> <td align="center" valign="middle">𐎁 beta </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤁</font> bēt </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ב</font> <i>bet</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ﺏ</font> <i>bāʾ</i> </td> <td align="center" valign="middle"><a href="/wiki/Beta" title="Beta">Β</a> <a href="/wiki/B" title="B">B</a> <a href="/wiki/Ve_(cir%C3%ADlico)" title="Ve (cirílico)">В</a>-<a href="/wiki/Be_(cir%C3%ADlico)" title="Be (cirílico)">Б</a> ᛒ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">3 </td> <td align="center" valign="middle"><i>gaml</i> «pau arreboladizo», «camelo» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/g/</span> </td> <td align="center" valign="middle">3 </td> <td align="center" valign="middle">𐎂 gamla </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤂</font> gīmel </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ג</font> <i>guímel</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ﺝ</font> <i>ǧīm</i> </td> <td align="center" valign="middle"><a href="/wiki/Gamma" title="Gamma">Γ</a> <a href="/wiki/C" title="C">C</a>-<a href="/wiki/G" title="G">G</a> <a href="/wiki/Ge_(cir%C3%ADlico)" title="Ge (cirílico)">Г</a> ᚲ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">4 </td> <td align="center" valign="middle"><i>dalet</i> «porta» / <i>digg</i> «peixe» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/d/</span> </td> <td align="center" valign="middle">4 </td> <td align="center" valign="middle">𐎄 delta </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤃</font> dālet </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ד</font> <i>dálet</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ﺩ</font> <i>dāl</i> </td> <td align="center" valign="middle"><a href="/wiki/Delta_(letra)" title="Delta (letra)">Δ</a> <a href="/wiki/D" title="D">D</a> <a href="/wiki/De_(cir%C3%ADlico)" title="De (cirílico)">Д</a> </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">5 </td> <td align="center" valign="middle"><i>haw</i> «fiestra» / <i>hll</i> «xúbilo» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/h/</span> </td> <td align="center" valign="middle">5 </td> <td align="center" valign="middle">𐎅 ho </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤄</font> hē </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ה</font> <i>he</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">هـ</font> <i>hāʾ</i> </td> <td align="center" valign="middle"><a href="/wiki/Epsilon" class="mw-redirect" title="Epsilon">Ε</a> <a href="/wiki/E" title="E">E</a> <a href="/wiki/Ye_(cir%C3%ADlico)" title="Ye (cirílico)">Е</a>-Є </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">6 </td> <td align="center" valign="middle"><i>wāw</i> «gancho» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/β/</span> <span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/w/</span> </td> <td align="center" valign="middle">6 </td> <td align="center" valign="middle">𐎆 wo </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤅</font> wāw </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ו</font> <i>vav</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">و</font> <i>wāw</i> </td> <td align="center" valign="middle"><a href="/wiki/Digamma" title="Digamma">Ϝ</a>-<a href="/wiki/%C3%8Dpsilon" title="Ípsilon">Υ</a> <a href="/wiki/F" title="F">F</a>-<a href="/wiki/V" title="V">V</a>-<a href="/wiki/Y" title="Y">Y</a> У ᚢ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">7 </td> <td align="center" valign="middle"><i>zen</i> «arma» / <i>ziqq</i> «grillóns» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/z/</span> </td> <td align="center" valign="middle">7 </td> <td align="center" valign="middle">𐎇 zeta </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤆</font> zayin </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ז</font> <i>zayin</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ز</font> <i>zāī</i> </td> <td align="center" valign="middle">Ζ <a href="/wiki/Z" title="Z">Z</a> З </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">8 </td> <td align="center" valign="middle"><i>ḥet</i> «fío», «valado»(¿?) </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/ħ/</span> / <span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/x/</span> </td> <td align="center" valign="middle">8 </td> <td align="center" valign="middle">𐎈 ḥota </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤇</font> ḥēt </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ח</font> <i>het</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ح</font> <i>ḥāʾ</i> </td> <td align="center" valign="middle">Η <a href="/wiki/H" title="H">H</a> И ᚺ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">9 </td> <td align="center" valign="middle"><i>ṭēt</i> «roda» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/tˁ/</span> </td> <td align="center" valign="middle">9 </td> <td align="center" valign="middle">𐎉 ṭet </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤈</font> ṭēt </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ט</font> <i>tet</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ط</font> <i>ṭāʾ</i> </td> <td align="center" valign="middle">Θ Ѳ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">10 </td> <td align="center" valign="middle"><i>yad</i> «man, (ante)brazo» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/j/</span> </td> <td align="center" valign="middle">10 </td> <td align="center" valign="middle">𐎊 yod </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤉</font> yōd </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">י</font> <i>yod</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ي</font> <i>yāʾ</i> </td> <td align="center" valign="middle">Ι <a href="/wiki/I" title="I">I</a> ᛁ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">11 </td> <td align="center" valign="middle"><i>kap</i> «(palma da) man» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/k/</span> </td> <td align="center" valign="middle">20 </td> <td align="center" valign="middle">𐎋 kap </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤊</font> kap </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">כ</font> <i>kaf</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ك</font> <i>kāf</i> </td> <td align="center" valign="middle">Κ <a href="/wiki/K" title="K">K</a> К </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">12 </td> <td align="center" valign="middle"><i>lamd</i> «pica, látego» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/l/</span> </td> <td align="center" valign="middle">30 </td> <td align="center" valign="middle">𐎍 lamda </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤋</font> lāmed </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ל</font> <i>lámed</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ل</font> <i>lām</i> </td> <td align="center" valign="middle">Λ <a href="/wiki/L" title="L">L</a> Л ᛚ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">13 </td> <td align="center" valign="middle"><i>mem</i> «auga» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/m/</span> </td> <td align="center" valign="middle">40 </td> <td align="center" valign="middle">𐎎 mem </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤌</font> mēm </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">מ</font> <i>mem</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">م</font> <i>mīm</i> </td> <td align="center" valign="middle">Μ <a href="/wiki/M" title="M">M</a> М </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">14 </td> <td align="center" valign="middle"><i>naḥš</i> «serpente» / <i>nun</i> «peixe» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/n/</span> </td> <td align="center" valign="middle">50 </td> <td align="center" valign="middle">𐎐 nun </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤍</font> nun </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">נ</font> <i>nun</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ن</font> <i>nūn</i> </td> <td align="center" valign="middle">Ν <a href="/wiki/N" title="N">N</a> Н </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">15 </td> <td align="center" valign="middle"><i>samek</i> «apoio», «peixe»(¿?) </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/s/</span> </td> <td align="center" valign="middle">60 </td> <td align="center" valign="middle">𐎒 samka </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤎</font> sāmek </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ס</font> <i>sámej</i> </td> <td align="center" valign="middle">Ξ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">16 </td> <td align="center" valign="middle"><i>ʻen</i> «ollo» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/ʕ/</span> </td> <td align="center" valign="middle">70 </td> <td align="center" valign="middle">𐎓 ʻain </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤏</font> ʻayin </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ע</font><i>ayn</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ع</font><i>ʿayn</i> </td> <td align="center" valign="middle">Ο <a href="/wiki/O" title="O">O</a> О </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">17 </td> <td align="center" valign="middle"><i>pu</i> «boca» / <i>piʼt</i> «esquina» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/p/</span> </td> <td align="center" valign="middle">80 </td> <td align="center" valign="middle">𐎔 pu </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤐</font> pē </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">פ</font> <i>pei</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ف</font> <i>fāʾ</i> </td> <td align="center" valign="middle">Π <a href="/wiki/P" title="P">P</a> П </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">18 </td> <td align="center" valign="middle"><i>ṣad</i> «planta», «caza» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/sˁ/</span> </td> <td align="center" valign="middle">90 </td> <td align="center" valign="middle">𐎕ṣade </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤑</font> <span class="Unicode"><a href="/w/index.php?title=%F0%90%A4%91&action=edit&redlink=1" class="new" title="𐤑 (a páxina aínda non existe)">ṣādē</a></span> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">צ</font> <i>tzadi</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ص</font> <i>ṣād</i> </td> <td align="center" valign="middle">Ϡ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">19 </td> <td align="center" valign="middle"><i>qup</i> «mono», «cordón»(¿?) </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/kˁ/</span> </td> <td align="center" valign="middle">100 </td> <td align="center" valign="middle">𐎖 qopa </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤒</font> qōph </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ק</font> <i>kuf</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ق</font> <i>qāf</i> </td> <td align="center" valign="middle">Ϙ <a href="/wiki/Q" title="Q">Q</a> Ҁ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">20 </td> <td align="center" valign="middle"><i>raʼs</i> «cabeza» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/r/</span> / <span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/ɾ/</span> </td> <td align="center" valign="middle">200 </td> <td align="center" valign="middle">𐎗 raša </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤓</font> rēš </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ר</font> <i>resh</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ر</font> <i>rāʾ</i> </td> <td align="center" valign="middle">Ρ <a href="/wiki/R" title="R">R</a> Р ᚱ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">21 </td> <td align="center" valign="middle"><i>šin</i> «dente» / <i>šimš</i> «sol» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/ʃ/</span> </td> <td align="center" valign="middle">300 </td> <td align="center" valign="middle">𐎌 šin </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤔</font> šin </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ש</font> <i>shin</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ش</font> <i>šīn</i> </td> <td align="center" valign="middle">Σ <a href="/wiki/S" title="S">S</a> Ш ᛊ </td></tr> <tr> <td align="center" valign="middle">22 </td> <td align="center" valign="middle"><i>taw</i> «marca» </td> <td align="center" valign="middle"><span title="Transcrición no Alfabeto Fonético Internacional" class="AFI">/t/</span> </td> <td align="center" valign="middle">400 </td> <td align="center" valign="middle">𐎚 to </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">𐤕</font> tāw </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ת</font> <i>taf</i> </td> <td align="center" valign="middle"><font size="5">ت</font> <i>tāʾ</i> </td> <td align="center" valign="middle">Τ <a href="/wiki/T" title="T">T</a> Т ᛏ </td></tr></tbody></table> </center><p>Estas 22 consoantes póñense segundo a fonoloxía do semítico noroccidental. Das consoantes protosemíticas reconstruídas, sete perdéronse: as fricativas interdentais ḏ, ṯ, ṱ, as fricativas laterais xordas ś, ṣ́, a fricativa uvular ġ e a distinción entre a fricativa xorda uvular e farínxea ḫ, ḥ, que en canaanita ruxiuse como ḥet. As seis variantes das letras que se engadiron ao alfabeto árabe súplenas (excepto o ś), que sobrevive como un fonema separado como <span class="Unicode"><a href="/w/index.php?title=%C5%9Aawt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Śawt (a páxina aínda non existe)">ሠ</a></span>) do <a href="/wiki/Alfabeto_ge%27ez" title="Alfabeto ge'ez">alfabeto ge'ez</a>: ḏ equivale a <span class="Unicode"><a href="/w/index.php?title=%E1%B8%8E%C4%81l&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ḏāl (a páxina aínda non existe)">ḏāl</a></span>, ṯ a <span class="Unicode"><a href="/w/index.php?title=%E1%B9%AE%C4%81%CA%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ṯāʼ (a páxina aínda non existe)">ṯāʼ</a></span>, ṱ a <span class="Unicode"><a href="/w/index.php?title=%E1%B8%8C%C4%81d&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ḍād (a páxina aínda non existe)">ḍād</a></span>, ġ a <span class="Unicode"><a href="/w/index.php?title=%C4%A0ayn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ġayn (a páxina aínda non existe)">ġayn</a></span>, ṣ́ a <span class="Unicode"><a href="/w/index.php?title=%E1%BA%92%C4%81%CA%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ẓāʼ (a páxina aínda non existe)">ẓāʼ</a></span> e ḫ equivale a <span class="Unicode"><a href="/w/index.php?title=%E1%B8%AA%C4%81%CA%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ḫāʼ (a páxina aínda non existe)">ḫāʼ</a></span>. </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Expansión_do_alfabeto"><span id="Expansi.C3.B3n_do_alfabeto"></span>Expansión do alfabeto</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=12" title="Editar a sección: «Expansión do alfabeto»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=12" title="Editar o código fonte da sección: Expansión do alfabeto"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5421672">.mw-parser-output table.clade{border-spacing:0;margin:0;font-size:100%;line-height:100%;border-collapse:separate;width:auto}.mw-parser-output table.clade table.clade{width:100%}.mw-parser-output table.clade td.clade-label{width:0.7em;padding:0 0.15em;vertical-align:bottom;text-align:center;border-left:1px solid;border-bottom:1px solid;white-space:nowrap}.mw-parser-output table.clade td.clade-fixed-width{overflow:hidden;text-overflow:ellipsis}.mw-parser-output table.clade td.clade-fixed-width:hover{overflow:visible}.mw-parser-output table.clade td.clade-label.first{border-left:none;border-right:none}.mw-parser-output table.clade td.clade-label.reverse{border-left:none;border-right:1px solid}.mw-parser-output table.clade td.clade-slabel{padding:0 0.15em;vertical-align:top;text-align:center;border-left:1px solid;white-space:nowrap}.mw-parser-output table.clade td.clade-slabel:hover{overflow:visible}.mw-parser-output table.clade td.clade-slabel.last{border-left:none;border-right:none}.mw-parser-output table.clade td.clade-slabel.reverse{border-left:none;border-right:1px solid}.mw-parser-output table.clade td.clade-bar{vertical-align:middle;text-align:left;padding:0 0.5em;position:relative}.mw-parser-output table.clade td.clade-bar.reverse{text-align:right;position:relative}.mw-parser-output table.clade td.clade-leaf{border:0;padding:0;text-align:left}.mw-parser-output table.clade td.clade-leafR{border:0;padding:0;text-align:right}.mw-parser-output table.clade td.clade-leaf.reverse{text-align:right}.mw-parser-output table.clade:hover span.linkA{background-color:yellow}.mw-parser-output table.clade:hover span.linkB{background-color:green}</style> <table class="clade" style="font-size:100%;line-height:100%"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><a href="/wiki/Alfabeto_protocananeo" title="Alfabeto protocananeo">Alfabeto protocananeo</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTECalvet2001125_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECalvet2001125-16"><span>[</span>16<span>]</span></a></sup> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">Sudprotosemítico </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_et%C3%ADope" class="mw-redirect" title="Alfabeto etíope">Etíope</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/w/index.php?title=Norar%C3%A1bigo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norarábigo (a páxina aínda non existe)">Norarábigo</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">Norprotosemítico </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/w/index.php?title=Paleohebreo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleohebreo (a páxina aínda non existe)">Paleohebreo</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Alfabeto_fenicio" title="Alfabeto fenicio">Fenicio</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><a href="/wiki/Alfabeto_grego" title="Alfabeto grego">Grego</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTECalvet2001132_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECalvet2001132-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_copto" title="Alfabeto copto">Copto</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_g%C3%B3tico" title="Alfabeto gótico">Godo</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_armenio" title="Alfabeto armenio">Armenio</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_xeorxiano" class="mw-redirect" title="Alfabeto xeorxiano">Xeorxiano</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_glagol%C3%ADtico" title="Alfabeto glagolítico">Glagolítico</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTECalvet2001150_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECalvet2001150-8"><span>[</span>8<span>]</span></a></sup> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_cir%C3%ADlico" title="Alfabeto cirílico">Cirílico</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto_latino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia do alfabeto latino (a páxina aínda non existe)">Latino</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Alfabeto_arameo" title="Alfabeto arameo">Arameo</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_sir%C3%ADaco" title="Alfabeto siríaco">Siríaco</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/w/index.php?title=Alfabeto_nabateo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabeto nabateo (a páxina aínda non existe)">Nabateo</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTECalvet2001169_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECalvet2001169-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_%C3%A1rabe" title="Alfabeto árabe">Alfabeto árabe</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Lingua_tibetana" title="Lingua tibetana">Tibetano</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTECalvet2001158_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECalvet2001158-9"><span>[</span>9<span>]</span></a></sup> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/w/index.php?title=Karosti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karosti (a páxina aínda non existe)">Karosti</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTECalvet2001152_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECalvet2001152-10"><span>[</span>10<span>]</span></a></sup> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/w/index.php?title=Brahmi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brahmi (a páxina aínda non existe)">Brahmi</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTECalvet2001156_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECalvet2001156-13"><span>[</span>13<span>]</span></a></sup> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">Gupta </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p>Sarada </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">Nagarí </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">Protobengalí </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Lingua_bengal%C3%AD" title="Lingua bengalí">Bengalí</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Devan%C3%A1gari" title="Devanágari">Devanágari</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">Siddamatrka </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Lingua_nepalesa" title="Lingua nepalesa">Nepalí</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Lingua_khmer" title="Lingua khmer">Khmer</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTECalvet2001162_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECalvet2001162-12"><span>[</span>12<span>]</span></a></sup> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5421672" /> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Lingua_tailandesa" title="Lingua tailandesa">Tailandés</a><sup id="cite_ref-FOOTNOTECalvet2001166_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTECalvet2001166-11"><span>[</span>11<span>]</span></a></sup> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Alfabeto_hebreo" title="Alfabeto hebreo">Hebreo clásico</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Alfabetos_graficamente_independentes">Alfabetos graficamente independentes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=13" title="Editar a sección: «Alfabetos graficamente independentes»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=13" title="Editar o código fonte da sección: Alfabetos graficamente independentes"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O único alfabeto oficial na actualidade que non deriva do alfabeto canaanita é o thaana de <a href="/wiki/Maldivas" title="Maldivas">Maldivas</a>, aínda que foi claramente influído polo árabe, no que as formas das súas letras derivan de numerais. O alfabeto osmanya ideado para o somalí na década dos <a href="/wiki/D%C3%A9cada_de_1920" title="Década de 1920">1920</a>, que foi cooficial en <a href="/wiki/Lingua_somal%C3%AD" title="Lingua somalí">Somalia</a> xunto co alfabeto latino até 1972, tamén tiña letras con formas completamente innovadas. </p><p>Entre os alfabetos que xa non se usan oficialmente por ningunha lingua, algúns mostraban claramente que as súas formas eran independentes dos semíticos. O alfabeto <a href="/wiki/Zh%C3%B9y%C4%ABn_f%C3%BAh%C3%A0o" title="Zhùyīn fúhào">zhuyin</a> deriva da forma dos caracteres chineses. O alfabeto santali da <a href="/wiki/India" title="India">India</a> oriental parece baseado en símbolos tradicionais, tales como "perigo" e "punto de encontro", ademais de pictogramas inventados polos seus creadores. Os <i>n</i>om<i>e</i>s das letras do santali están relacionados cos sons que repres<i>en</i>tan, segundo o principio de acrofonía, ao revés que no semítico orixinal, xa que inclúen o son ao final do nome tanto como os pictogramas inventados polo seu creador: <i>lle</i> (cheiro) representa o e, mentres que en (gran)" representa o n. </p><p>Na Antigüidade o alfabeto ogam das <a href="/wiki/Illas_Brit%C3%A1nicas" class="mw-redirect" title="Illas Británicas">illas británicas</a>, que constaba de signos cadrados, e as inscricións monumentais do antigo Imperio persa ordenábanse esencialmente como quedara rexistrado na escritura cuneiforme, aínda que a forma das súas letras era diferente e ao parecer fora especialmente creado para os seus idiomas. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Alfabetos_noutros_soportes">Alfabetos noutros soportes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=14" title="Editar a sección: «Alfabetos noutros soportes»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=14" title="Editar o código fonte da sección: Alfabetos noutros soportes"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A adopción de novos soportes e materiais de escritura provocan unha ruptura nas formas gráficas e dificulta o seguimento das relacións entre as súas grafías, como é o paso da inscrición en barro, sobre pedra ou á escritura con tinta. Por exemplo, non se observa de forma inmediata que o cuneiforme <a href="/wiki/Alfabeto_ugar%C3%ADtico" title="Alfabeto ugarítico">alfabeto ugarítico</a> deriva do prototipico abjad semítico, aínda que parece ser que así é. Os alfabetos manuais son unha continuación directa dos alfabetos locais, o alfabeto a dúas mans e os alfabetos a unha man francés e americano manteñen as formas do alfabeto latino, o alfabeto manual indio aseméllase ao <a href="/wiki/Devan%C3%A1gari" title="Devanágari">devanágari</a> e o coreano ao <a href="/wiki/Hangul" title="Hangul">hangul</a>, mentres que o <a href="/wiki/Braille" title="Braille">braille</a>, o alfabeto semáforo, as bandeiras de sinais marítimos e o <a href="/wiki/C%C3%B3digo_Morse" class="mw-redirect" title="Código Morse">código Morse</a> son esencialmente formas xeométricas elixidas arbitrariamente. As formas do braille e das letras semáforo, por exemplo, derivan da orde alfabética latina pero non das súas formas. A forma da moderna taquigrafía tamén parece non estar relacionada, se o estivo, co alfabeto latino, pois a conexión perdeuse co tempo. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notas">Notas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=15" title="Editar a sección: «Notas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=15" title="Editar o código fonte da sección: Notas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-autogenerated1-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-autogenerated1_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Himelfarb, Elizabeth J. "First Alphabet Found in Egypt", <i>Archaeology</i> 53, Issue 1 (Jan.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Hamilton, Gordon J. "W. F. Albright and Early Alphabetic Writing", <i>Near Eastern Archaeology</i> 65, No. 1 (Mar., 2002): 35-42. page 39-49.</span> </li> <li id="cite_note-bbc-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-bbc_3-0">3,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-bbc_3-1">3,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A2451890">«The Development of the Western Alphabet»</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Ledyard, Gari K. <i>The Korean Language Reform of 1446.</i></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Cordova-Bello, (1991).</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Gustavo Alfredo, (2003).</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Millard, A.R. "The Infancy of the Alphabet", <i>World Archaeology</i> 17, No. 3, Early Writing Systems (Feb., 1986): 390-398. page 395.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTECalvet2001150-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTECalvet2001150_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCalvet2001">Calvet 2001</a>, p. 150.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTECalvet2001158-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTECalvet2001158_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCalvet2001">Calvet 2001</a>, p. 158.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTECalvet2001152-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTECalvet2001152_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCalvet2001">Calvet 2001</a>, p. 152.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTECalvet2001166-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTECalvet2001166_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCalvet2001">Calvet 2001</a>, p. 166.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTECalvet2001162-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTECalvet2001162_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCalvet2001">Calvet 2001</a>, p. 162.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTECalvet2001156-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTECalvet2001156_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCalvet2001">Calvet 2001</a>, p. 156.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTECalvet2001169-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTECalvet2001169_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCalvet2001">Calvet 2001</a>, p. 169.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTECalvet2001132-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTECalvet2001132_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCalvet2001">Calvet 2001</a>, p. 132.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTECalvet2001125-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTECalvet2001125_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCalvet2001">Calvet 2001</a>, p. 125.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véxase_tamén"><span id="V.C3.A9xase_tam.C3.A9n"></span>Véxase tamén</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=16" title="Editar a sección: «Véxase tamén»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=16" title="Editar o código fonte da sección: Véxase tamén"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Outros_artigos">Outros artigos</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=17" title="Editar a sección: «Outros artigos»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=17" title="Editar o código fonte da sección: Outros artigos"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Historia_da_escritura" title="Historia da escritura">Historia da escritura</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliografía"><span id="Bibliograf.C3.ADa"></span>Bibliografía</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=18" title="Editar a sección: «Bibliografía»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=18" title="Editar o código fonte da sección: Bibliografía"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Calvet, Louis-Jean (2001). <span class="citation libro" id="CITAREFCalvet2001"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.es/books/about/Historia_de_la_escritura.html?id=RVcKl26J4KwC&redir_esc=y"><i>Historia da escritura.</i></a><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://books.google.es/books/about/Historia_de_la_escritura.html?id=RVcKl26J4KwC&redir_esc=y">[1]</a><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://books.google.es/books/about/Historia_de_la_escritura.html?id=RVcKl26J4KwC&redir_esc=y">[2]</a> </span><span class="citation libro" id="CITAREFCalvet2001">Traducido por Javier Palacio Tauste. </span><span class="citation libro" id="CITAREFCalvet2001">Paidós Ibérica. </span><span class="citation libro" id="CITAREFCalvet2001"><small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a></small> <small>84-493-1066-0.</small> </span></li> <li>Daniels, Peter T.; Bright, William, eds. (1996). <cite class="citation book">Daniels, Peter T.; Bright, William, eds. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9780195079937"><i>The World's Writing Systems</i></a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-19-507993-0" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-19-507993-0">0-19-507993-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.btitle=The+World%27s+Writing+Systems&rft.date=1996&rft.genre=book&rft.isbn=0-19-507993-0&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9780195079937&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Diringer, David (1977). <cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=David_Diringer&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Diringer (a páxina aínda non existe)">Diringer, David</a> (1977). <i>History of the Alphabet</i>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-905418-12-3" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-905418-12-3">0-905418-12-3</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.aufirst=David&rft.aulast=Diringer&rft.btitle=History+of+the+Alphabet&rft.date=1977&rft.genre=book&rft.isbn=0-905418-12-3&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Fischer, Stephen R. (2005 Reaktion Books). <cite class="citation book">Fischer, Stephen R. (2005 Reaktion Books). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historyofwriting0000stev"><i>A History of Writing</i></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.aufirst=Stephen+R.&rft.aulast=Fischer&rft.btitle=A+History+of+Writing&rft.genre=book&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofwriting0000stev&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Hoffman, Joel M. (2004). <cite class="citation book">Hoffman, Joel M. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/inbeginningshort0000hoff"><i>In the Beginning: A Short History of the Hebrew Language</i></a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-8147-3654-8" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-8147-3654-8">0-8147-3654-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.aufirst=Joel+M.&rft.aulast=Hoffman&rft.btitle=In+the+Beginning%3A+A+Short+History+of+the+Hebrew+Language&rft.date=2004&rft.genre=book&rft.isbn=0-8147-3654-8&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Finbeginningshort0000hoff&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Hooker, J. T; Walker, C. B. F.; Davies, W. V.; Chadwick, John; Healey, John F.; Cook, B. F.; Bonfante, Larissa (1990). <span class="citation libro" id="CITAREFHookerWalkerDaviesChadwick1990">Reading the Past: Ancient Writing from Cuneiform to the Alphabet. </span><span class="citation libro" id="CITAREFHookerWalkerDaviesChadwick1990">Berkeley: University of California Press. </span></li> <li>Logan, Robert K. (1986). <cite class="citation book">Logan, Robert K. (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/alphabeteffectim00loga"><i>The Alphabet Effect: The Impact of the Phonetic Alphabet on the Development of Western Civilization</i></a>. New York: William Morrow and Company.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.aufirst=Robert+K.&rft.aulast=Logan&rft.btitle=The+Alphabet+Effect%3A+The+Impact+of+the+Phonetic+Alphabet+on+the+Development+of+Western+Civilization&rft.date=1986&rft.genre=book&rft.place=New+York&rft.pub=William+Morrow+and+Company&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Falphabeteffectim00loga&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>McCarter, 3 (Sep. 1974). <cite class="citation book">McCarter, 3 (Sep. 1974). <i>The Early Diffusion of the Alphabet</i>. <i>The Biblical Archaeologist</i>. 37. pp. 54–68.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.aufirst=3&rft.aulast=McCarter&rft.btitle=The+Early+Diffusion+of+the+Alphabet&rft.genre=book&rft.pages=54-68&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> 37. pp. <cite class="citation book">McCarter, 3 (Sep. 1974). <i>The Early Diffusion of the Alphabet</i>. <i>The Biblical Archaeologist</i>. 37. pp. 54–68.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.aufirst=3&rft.aulast=McCarter&rft.btitle=The+Early+Diffusion+of+the+Alphabet&rft.genre=book&rft.pages=54-68&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Naveh, Joseph (1982). <cite class="citation book">Naveh, Joseph (1982). <i>Early History of the Alphabet: an Introduction to West Semitic Epigraphy and Palaeography</i>. Jerusalem: Magnes Press - Hebrew University.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.aufirst=Joseph&rft.aulast=Naveh&rft.btitle=Early+History+of+the+Alphabet%3A+an+Introduction+to+West+Semitic+Epigraphy+and+Palaeography&rft.date=1982&rft.genre=book&rft.place=Jerusalem&rft.pub=Magnes+Press+-+Hebrew+University&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Robinson, Andrew (1995). <cite class="citation book">Robinson, Andrew (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/storyofwriting0000robi_o9j2"><i>The Story of Writing: Alphabets, Hieroglyphs & Pictograms</i></a>. New York: Thames & Hudson.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.aufirst=Andrew&rft.aulast=Robinson&rft.btitle=The+Story+of+Writing%3A+Alphabets%2C+Hieroglyphs+%26+Pictograms&rft.date=1995&rft.genre=book&rft.place=New+York&rft.pub=Thames+%26+Hudson&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstoryofwriting0000robi_o9j2&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Ullman, B.L. (Jul., 1927). <cite class="citation journal">Ullman, B.L. (Jul., 1927). 31. "The Origin and Development of the Alphabet". <i>American Journal of Archaeology</i> (3): 311–328.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AHistoria+do+alfabeto&rft.atitle=The+Origin+and+Development+of+the+Alphabet&rft.aufirst=B.L.&rft.aulast=Ullman&rft.chron=Jul.%2C+1927&rft.genre=article&rft.issue=3&rft.jtitle=American+Journal+of+Archaeology&rft.pages=311-328&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ligazóns_externas"><span id="Ligaz.C3.B3ns_externas"></span>Ligazóns externas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&veaction=edit&section=19" title="Editar a sección: «Ligazóns externas»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&action=edit&section=19" title="Editar o código fonte da sección: Ligazóns externas"><span>editar a fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080517075022/http://www.wam.umd.edu/%7erfradkin/alphapage.html">Animated examples of how the English alphabet evolved</a> (en inglés)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A216073">Sitio da </a><a href="/wiki/British_Broadcasting_Corporation" title="British Broadcasting Corporation">BBC</a> sobre o alfabeto grego <i>(en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>)</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130310150224/http://www.greek-language.com/alphabet/">Sitio web sobre o alfabeto grego</a> <i>(en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>)</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070704214240/http://www.grecoreport.com/phoenician.htm">Artigo dun xornal ateniense</a> <i>(en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>)</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070620153130/http://www.ling.lu.se/education/homepages/ALS061/DEMO/INTR3/IntroScript.html">Información sobre o alfabeto xeorxiano</a><i>(en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>)</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080919121920/http://www.cartage.org.lb/en/themes/geoghist/histories/oldcivilization/phoenicia/phoenicianalphabet/familytree.html">Unha árbore xenelóxica dos alfabetos</a>. <i>(en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>)</i></li> <li>"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/radio4/history/inourtime/inourtime_20031218.shtml">O alfabeto,a súa creación e desenvolvemento</a> na BBC con Eleanor Robson, Alan Millard, Rosalind Thomas. <i>(en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>)</i></li></ul>    </div><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Traído desde «<a dir="ltr" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&oldid=6925704">https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&oldid=6925704</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categorías</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Alfabetos" title="Categoría:Alfabetos">Alfabetos</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Historia_da_escritura" title="Categoría:Historia da escritura">Historia da escritura</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Historia_por_tema" title="Categoría:Historia por tema">Historia por tema</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías agochadas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Todos_os_artigos_que_requiren_atenci%C3%B3n" title="Categoría:Wikipedia:Todos os artigos que requiren atención">Wikipedia:Todos os artigos que requiren atención</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Atenci%C3%B3n_desde_novembro_de_2015" title="Categoría:Atención desde novembro de 2015">Atención desde novembro de 2015</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> A última edición desta páxina foi o 27 de decembro de 2024 ás 12:43.</li> <li id="footer-info-copyright">Todo o texto está dispoñible baixo a <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">licenza Creative Commons recoñecemento compartir igual 4.0</a>; pódense aplicar termos adicionais. Consulte os <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/gl">termos de uso</a> para obter máis información.<br />Wikipedia® é unha marca rexistrada da <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, unha organización sen fins lucrativos.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Normas de protección de datos</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Advertencia_xeral">Advertencias</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desenvolvedores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/gl.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//gl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Historia_do_alfabeto&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Vista móbil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Procura</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Procurar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Procurar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Procurar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostrar ou agochar a táboa de contidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostrar ou agochar a táboa de contidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Historia do alfabeto</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>32 linguas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Nova sección</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-65585cc8dc-fz6fw","wgBackendResponseTime":163,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.246","walltime":"0.355","ppvisitednodes":{"value":1570,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":81529,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1966,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":33650,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["103.98% 211.134 15 Modelo:Clade","100.00% 203.055 1 -total"," 22.25% 45.183 9 Modelo:Cita_libro"," 22.02% 44.722 1 Modelo:Control_de_autoridades"," 16.79% 34.091 1 Modelo:Atención"," 15.74% 31.951 1 Modelo:Ifsubst"," 14.78% 30.014 1 Modelo:Mbox"," 6.65% 13.496 9 Modelo:Harvnp"," 4.50% 9.137 1 Modelo:Listaref"," 2.26% 4.588 1 Modelo:Cita_publicación_periódica"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.092","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3042999,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-5594c987b8-68wh6","timestamp":"20250308115230","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Historia do alfabeto","url":"https:\/\/gl.wikipedia.org\/wiki\/Historia_do_alfabeto","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q911270","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q911270","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores dos proxectos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2015-11-10T09:30:40Z","dateModified":"2024-12-27T12:43:59Z"}</script> </body> </html>