CINXE.COM

<!doctype html> <html class="client-nojs skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0" lang="vi" dir="ltr"> <head> <base href="https://vi.m.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha"> <meta charset="UTF-8"> <title>Đế quốc Tây Ban Nha – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"5b8a38cc-f062-41f4-b8e8-08a2740d832c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Đế_quốc_Tây_Ban_Nha","wgTitle":"Đế quốc Tây Ban Nha","wgCurRevisionId": 71843537,"wgRevisionId":71843537,"wgArticleId":123724,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Đế_quốc_Tây_Ban_Nha","wgRelevantArticleId":123724,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFMode":"stable","wgMFAmc":false,"wgMFAmcOutreachActive":false,"wgMFAmcOutreachUserEligible":false,"wgMFLazyLoadImages":true,"wgMFEditNoticesFeatureConflict":false,"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgMFIsSupportedEditRequest":true,"wgMFScriptPath":"", "wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":true,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgSectionTranslationMissingLanguages":[{"lang":"ace","autonym":"Acèh","dir":"ltr"},{"lang":"ady","autonym":"адыгабзэ","dir":"ltr"},{"lang":"alt","autonym":"алтай тил","dir":"ltr"},{"lang":"am","autonym":"አማርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"ami","autonym":"Pangcah","dir":"ltr"},{"lang":"an","autonym":"aragonés","dir":"ltr"},{"lang":"ang","autonym":"Ænglisc","dir":"ltr"},{"lang":"ann","autonym":"Obolo","dir":"ltr"},{"lang":"anp","autonym":"अंगिका","dir":"ltr"},{"lang":"ary","autonym":"الدارجة","dir":"rtl"},{"lang":"as","autonym":"অসমীয়া","dir":"ltr"},{"lang":"av","autonym":"авар","dir":"ltr"},{"lang":"avk","autonym":"Kotava","dir":"ltr"},{"lang":"awa","autonym":"अवधी","dir":"ltr"},{"lang":"ay","autonym":"Aymar aru","dir":"ltr"},{"lang":"ba","autonym": "башҡортса","dir":"ltr"},{"lang":"ban","autonym":"Basa Bali","dir":"ltr"},{"lang":"bar","autonym":"Boarisch","dir":"ltr"},{"lang":"bbc","autonym":"Batak Toba","dir":"ltr"},{"lang":"bdr","autonym":"Bajau Sama","dir":"ltr"},{"lang":"bew","autonym":"Betawi","dir":"ltr"},{"lang":"bho","autonym":"भोजपुरी","dir":"ltr"},{"lang":"bi","autonym":"Bislama","dir":"ltr"},{"lang":"bjn","autonym":"Banjar","dir":"ltr"},{"lang":"blk","autonym":"ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ","dir":"ltr"},{"lang":"bm","autonym":"bamanankan","dir":"ltr"},{"lang":"bn","autonym":"বাংলা","dir":"ltr"},{"lang":"bo","autonym":"བོད་ཡིག","dir":"ltr"},{"lang":"bpy","autonym":"বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী","dir":"ltr"},{"lang":"bs","autonym":"bosanski","dir":"ltr"},{"lang":"btm","autonym":"Batak Mandailing","dir":"ltr"},{"lang":"bug","autonym":"Basa Ugi","dir":"ltr"},{"lang":"cdo","autonym":"閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄","dir":"ltr"},{ "lang":"ce","autonym":"нохчийн","dir":"ltr"},{"lang":"ch","autonym":"Chamoru","dir":"ltr"},{"lang":"chr","autonym":"ᏣᎳᎩ","dir":"ltr"},{"lang":"co","autonym":"corsu","dir":"ltr"},{"lang":"cr","autonym":"Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ","dir":"ltr"},{"lang":"crh","autonym":"qırımtatarca","dir":"ltr"},{"lang":"cu","autonym":"словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ","dir":"ltr"},{"lang":"dag","autonym":"dagbanli","dir":"ltr"},{"lang":"dga","autonym":"Dagaare","dir":"ltr"},{"lang":"din","autonym":"Thuɔŋjäŋ","dir":"ltr"},{"lang":"diq","autonym":"Zazaki","dir":"ltr"},{"lang":"dsb","autonym":"dolnoserbski","dir":"ltr"},{"lang":"dtp","autonym":"Kadazandusun","dir":"ltr"},{"lang":"dv","autonym":"ދިވެހިބަސް","dir":"rtl"},{"lang":"dz","autonym":"ཇོང་ཁ","dir":"ltr"},{"lang":"ee","autonym":"eʋegbe","dir":"ltr"},{"lang":"eml","autonym":"emiliàn e rumagnòl","dir":"ltr"},{"lang":"fat","autonym":"mfantse","dir":"ltr"},{"lang":"ff","autonym": "Fulfulde","dir":"ltr"},{"lang":"fj","autonym":"Na Vosa Vakaviti","dir":"ltr"},{"lang":"fo","autonym":"føroyskt","dir":"ltr"},{"lang":"fon","autonym":"fɔ̀ngbè","dir":"ltr"},{"lang":"frp","autonym":"arpetan","dir":"ltr"},{"lang":"frr","autonym":"Nordfriisk","dir":"ltr"},{"lang":"fur","autonym":"furlan","dir":"ltr"},{"lang":"fy","autonym":"Frysk","dir":"ltr"},{"lang":"gag","autonym":"Gagauz","dir":"ltr"},{"lang":"gan","autonym":"贛語","dir":"ltr"},{"lang":"gcr","autonym":"kriyòl gwiyannen","dir":"ltr"},{"lang":"glk","autonym":"گیلکی","dir":"rtl"},{"lang":"gom","autonym":"गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni","dir":"ltr"},{"lang":"gor","autonym":"Bahasa Hulontalo","dir":"ltr"},{"lang":"gpe","autonym":"Ghanaian Pidgin","dir":"ltr"},{"lang":"gu","autonym":"ગુજરાતી","dir":"ltr"},{"lang":"guc","autonym":"wayuunaiki","dir":"ltr"},{"lang":"gur","autonym":"farefare","dir":"ltr"},{"lang":"guw","autonym":"gungbe","dir":"ltr"},{"lang":"gv","autonym": "Gaelg","dir":"ltr"},{"lang":"haw","autonym":"Hawaiʻi","dir":"ltr"},{"lang":"hif","autonym":"Fiji Hindi","dir":"ltr"},{"lang":"hsb","autonym":"hornjoserbsce","dir":"ltr"},{"lang":"ht","autonym":"Kreyòl ayisyen","dir":"ltr"},{"lang":"hyw","autonym":"Արեւմտահայերէն","dir":"ltr"},{"lang":"iba","autonym":"Jaku Iban","dir":"ltr"},{"lang":"ie","autonym":"Interlingue","dir":"ltr"},{"lang":"ig","autonym":"Igbo","dir":"ltr"},{"lang":"igl","autonym":"Igala","dir":"ltr"},{"lang":"iu","autonym":"ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut","dir":"ltr"},{"lang":"jam","autonym":"Patois","dir":"ltr"},{"lang":"jv","autonym":"Jawa","dir":"ltr"},{"lang":"kaa","autonym":"Qaraqalpaqsha","dir":"ltr"},{"lang":"kab","autonym":"Taqbaylit","dir":"ltr"},{"lang":"kbd","autonym":"адыгэбзэ","dir":"ltr"},{"lang":"kbp","autonym":"Kabɩyɛ","dir":"ltr"},{"lang":"kcg","autonym":"Tyap","dir":"ltr"},{"lang":"kg","autonym":"Kongo","dir":"ltr"},{"lang":"kge","autonym":"Kumoring","dir":"ltr"},{"lang":"ki", "autonym":"Gĩkũyũ","dir":"ltr"},{"lang":"kl","autonym":"kalaallisut","dir":"ltr"},{"lang":"km","autonym":"ភាសាខ្មែរ","dir":"ltr"},{"lang":"kn","autonym":"ಕನ್ನಡ","dir":"ltr"},{"lang":"koi","autonym":"перем коми","dir":"ltr"},{"lang":"krc","autonym":"къарачай-малкъар","dir":"ltr"},{"lang":"ks","autonym":"कॉशुर / کٲشُر","dir":"rtl"},{"lang":"ku","autonym":"kurdî","dir":"ltr"},{"lang":"kus","autonym":"Kʋsaal","dir":"ltr"},{"lang":"kv","autonym":"коми","dir":"ltr"},{"lang":"kw","autonym":"kernowek","dir":"ltr"},{"lang":"lad","autonym":"Ladino","dir":"ltr"},{"lang":"lb","autonym":"Lëtzebuergesch","dir":"ltr"},{"lang":"lez","autonym":"лезги","dir":"ltr"},{"lang":"lg","autonym":"Luganda","dir":"ltr"},{"lang":"li","autonym":"Limburgs","dir":"ltr"},{"lang":"lij","autonym":"Ligure","dir":"ltr"},{"lang":"lld","autonym":"Ladin","dir":"ltr"},{"lang":"lmo","autonym":"lombard","dir":"ltr"},{"lang":"ln","autonym": "lingála","dir":"ltr"},{"lang":"ltg","autonym":"latgaļu","dir":"ltr"},{"lang":"mad","autonym":"Madhurâ","dir":"ltr"},{"lang":"mai","autonym":"मैथिली","dir":"ltr"},{"lang":"map-bms","autonym":"Basa Banyumasan","dir":"ltr"},{"lang":"mdf","autonym":"мокшень","dir":"ltr"},{"lang":"mhr","autonym":"олык марий","dir":"ltr"},{"lang":"mi","autonym":"Māori","dir":"ltr"},{"lang":"min","autonym":"Minangkabau","dir":"ltr"},{"lang":"ml","autonym":"മലയാളം","dir":"ltr"},{"lang":"mni","autonym":"ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ","dir":"ltr"},{"lang":"mnw","autonym":"ဘာသာမန်","dir":"ltr"},{"lang":"mos","autonym":"moore","dir":"ltr"},{"lang":"mrj","autonym":"кырык мары","dir":"ltr"},{"lang":"mt","autonym":"Malti","dir":"ltr"},{"lang":"mwl","autonym":"Mirandés","dir":"ltr"},{"lang":"myv","autonym":"эрзянь","dir":"ltr"},{"lang":"mzn","autonym":"مازِرونی","dir":"rtl"},{"lang":"nah","autonym":"Nāhuatl","dir":"ltr"},{"lang":"nan", "autonym":"閩南語 / Bân-lâm-gú","dir":"ltr"},{"lang":"nap","autonym":"Napulitano","dir":"ltr"},{"lang":"nb","autonym":"norsk bokmål","dir":"ltr"},{"lang":"nds","autonym":"Plattdüütsch","dir":"ltr"},{"lang":"nds-nl","autonym":"Nedersaksies","dir":"ltr"},{"lang":"ne","autonym":"नेपाली","dir":"ltr"},{"lang":"new","autonym":"नेपाल भाषा","dir":"ltr"},{"lang":"nia","autonym":"Li Niha","dir":"ltr"},{"lang":"nqo","autonym":"ߒߞߏ","dir":"rtl"},{"lang":"nr","autonym":"isiNdebele seSewula","dir":"ltr"},{"lang":"nso","autonym":"Sesotho sa Leboa","dir":"ltr"},{"lang":"ny","autonym":"Chi-Chewa","dir":"ltr"},{"lang":"om","autonym":"Oromoo","dir":"ltr"},{"lang":"or","autonym":"ଓଡ଼ିଆ","dir":"ltr"},{"lang":"os","autonym":"ирон","dir":"ltr"},{"lang":"pag","autonym":"Pangasinan","dir":"ltr"},{"lang":"pam","autonym":"Kapampangan","dir":"ltr"},{"lang":"pap","autonym":"Papiamentu","dir":"ltr"},{"lang":"pcd","autonym":"Picard","dir":"ltr"},{"lang":"pcm", "autonym":"Naijá","dir":"ltr"},{"lang":"pdc","autonym":"Deitsch","dir":"ltr"},{"lang":"pms","autonym":"Piemontèis","dir":"ltr"},{"lang":"ps","autonym":"پښتو","dir":"rtl"},{"lang":"pwn","autonym":"pinayuanan","dir":"ltr"},{"lang":"qu","autonym":"Runa Simi","dir":"ltr"},{"lang":"rm","autonym":"rumantsch","dir":"ltr"},{"lang":"rn","autonym":"ikirundi","dir":"ltr"},{"lang":"rsk","autonym":"руски","dir":"ltr"},{"lang":"rue","autonym":"русиньскый","dir":"ltr"},{"lang":"rup","autonym":"armãneashti","dir":"ltr"},{"lang":"rw","autonym":"Ikinyarwanda","dir":"ltr"},{"lang":"sa","autonym":"संस्कृतम्","dir":"ltr"},{"lang":"sah","autonym":"саха тыла","dir":"ltr"},{"lang":"sat","autonym":"ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ","dir":"ltr"},{"lang":"scn","autonym":"sicilianu","dir":"ltr"},{"lang":"sco","autonym":"Scots","dir":"ltr"},{"lang":"sd","autonym":"سنڌي","dir":"rtl"},{"lang":"se","autonym":"davvisámegiella","dir":"ltr"},{"lang":"sg","autonym":"Sängö", "dir":"ltr"},{"lang":"sgs","autonym":"žemaitėška","dir":"ltr"},{"lang":"shi","autonym":"Taclḥit","dir":"ltr"},{"lang":"shn","autonym":"ၽႃႇသႃႇတႆး ","dir":"ltr"},{"lang":"si","autonym":"සිංහල","dir":"ltr"},{"lang":"skr","autonym":"سرائیکی","dir":"rtl"},{"lang":"smn","autonym":"anarâškielâ","dir":"ltr"},{"lang":"sn","autonym":"chiShona","dir":"ltr"},{"lang":"so","autonym":"Soomaaliga","dir":"ltr"},{"lang":"srn","autonym":"Sranantongo","dir":"ltr"},{"lang":"ss","autonym":"SiSwati","dir":"ltr"},{"lang":"st","autonym":"Sesotho","dir":"ltr"},{"lang":"stq","autonym":"Seeltersk","dir":"ltr"},{"lang":"su","autonym":"Sunda","dir":"ltr"},{"lang":"sw","autonym":"Kiswahili","dir":"ltr"},{"lang":"szl","autonym":"ślůnski","dir":"ltr"},{"lang":"tay","autonym":"Tayal","dir":"ltr"},{"lang":"tcy","autonym":"ತುಳು","dir":"ltr"},{"lang":"tdd","autonym":"ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ","dir":"ltr"},{"lang":"te","autonym":"తెలుగు","dir":"ltr"}, {"lang":"tet","autonym":"tetun","dir":"ltr"},{"lang":"ti","autonym":"ትግርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"tk","autonym":"Türkmençe","dir":"ltr"},{"lang":"tly","autonym":"tolışi","dir":"ltr"},{"lang":"tn","autonym":"Setswana","dir":"ltr"},{"lang":"to","autonym":"lea faka-Tonga","dir":"ltr"},{"lang":"tpi","autonym":"Tok Pisin","dir":"ltr"},{"lang":"trv","autonym":"Seediq","dir":"ltr"},{"lang":"ts","autonym":"Xitsonga","dir":"ltr"},{"lang":"tt","autonym":"татарча / tatarça","dir":"ltr"},{"lang":"tum","autonym":"chiTumbuka","dir":"ltr"},{"lang":"tw","autonym":"Twi","dir":"ltr"},{"lang":"ty","autonym":"reo tahiti","dir":"ltr"},{"lang":"tyv","autonym":"тыва дыл","dir":"ltr"},{"lang":"udm","autonym":"удмурт","dir":"ltr"},{"lang":"ve","autonym":"Tshivenda","dir":"ltr"},{"lang":"vep","autonym":"vepsän kel’","dir":"ltr"},{"lang":"vls","autonym":"West-Vlams","dir":"ltr"},{"lang":"vo","autonym":"Volapük","dir":"ltr"},{"lang":"vro","autonym":"võro","dir":"ltr"},{"lang": "wa","autonym":"walon","dir":"ltr"},{"lang":"wo","autonym":"Wolof","dir":"ltr"},{"lang":"xal","autonym":"хальмг","dir":"ltr"},{"lang":"xh","autonym":"isiXhosa","dir":"ltr"},{"lang":"yi","autonym":"ייִדיש","dir":"rtl"},{"lang":"yo","autonym":"Yorùbá","dir":"ltr"},{"lang":"yue","autonym":"粵語","dir":"ltr"},{"lang":"za","autonym":"Vahcuengh","dir":"ltr"},{"lang":"zgh","autonym":"ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ","dir":"ltr"},{"lang":"zu","autonym":"isiZulu","dir":"ltr"}],"wgSectionTranslationTargetLanguages":["ace","ady","alt","am","ami","an","ang","ann","anp","ar","ary","arz","as","ast","av","avk","awa","ay","az","azb","ba","ban","bar","bbc","bcl","bdr","be","bew","bg","bho","bi","bjn","blk","bm","bn","bo","bpy","br","bs","btm","bug","ca","cdo","ce","ceb","ch","chr","ckb","co","cr","crh","cs","cu","cy","da","dag","de","dga","din","diq","dsb","dtp","dv","dz","ee","el","eml","eo","es","et","eu","fa","fat","ff","fi","fj","fo","fon","fr","frp","frr","fur", "fy","gag","gan","gcr","gl","glk","gn","gom","gor","gpe","gu","guc","gur","guw","gv","ha","hak","haw","he","hi","hif","hr","hsb","ht","hu","hy","hyw","ia","iba","ie","ig","igl","ilo","io","is","it","iu","ja","jam","jv","ka","kaa","kab","kbd","kbp","kcg","kg","kge","ki","kk","kl","km","kn","ko","koi","krc","ks","ku","kus","kv","kw","ky","lad","lb","lez","lg","li","lij","lld","lmo","ln","lo","lt","ltg","lv","mad","mai","map-bms","mdf","mg","mhr","mi","min","mk","ml","mn","mni","mnw","mos","mr","mrj","ms","mt","mwl","my","myv","mzn","nah","nan","nap","nb","nds","nds-nl","ne","new","nia","nl","nn","nqo","nr","nso","ny","oc","om","or","os","pa","pag","pam","pap","pcd","pcm","pdc","pl","pms","pnb","ps","pt","pwn","qu","rm","rn","ro","rsk","rue","rup","rw","sa","sah","sat","sc","scn","sco","sd","se","sg","sgs","sh","shi","shn","si","sk","skr","sl","sm","smn","sn","so","sq","sr","srn","ss","st","stq","su","sv","sw","szl","ta","tay","tcy","tdd","te","tet","tg","th","ti","tk","tl","tly","tn", "to","tpi","tr","trv","ts","tt","tum","tw","ty","tyv","udm","ur","uz","ve","vec","vep","vi","vls","vo","vro","wa","war","wo","wuu","xal","xh","xmf","yi","yo","yue","za","zgh","zh","zu"],"isLanguageSearcherCXEntrypointEnabled":true,"mintEntrypointLanguages":["ace","ast","azb","bcl","bjn","bh","crh","ff","fon","ig","is","ki","ks","lmo","min","sat","ss","tn","vec"],"wgWikibaseItemId":"Q80702","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgMinervaPermissions":{"watchable":true,"watch":false},"wgMinervaFeatures":{"beta":false,"donate":true,"mobileOptionsLink":true,"categories":false,"pageIssues":true,"talkAtTop":false,"historyInPageActions":false,"overflowSubmenu":false,"tabsOnSpecials":true,"personalMenu":false, "mainMenuExpanded":false,"echo":true,"nightMode":true},"wgMinervaDownloadNamespaces":[0]};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.minerva.styles":"ready","skins.minerva.content.styles.images":"ready","mediawiki.hlist":"ready","skins.minerva.codex.styles":"ready","skins.minerva.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","mobile.init.styles":"ready","ext.relatedArticles.styles":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","skins.minerva.scripts","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar", "ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","mobile.init","ext.echo.centralauth","ext.relatedArticles.readMore.bootstrap","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.entrypoints.mffrequentlanguages","ext.cx.entrypoints.languagesearcher.init","mw.externalguidance.init","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.relatedArticles.styles%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.hlist%7Cmobile.init.styles%7Cskins.minerva.codex.styles%7Cskins.minerva.content.styles.images%7Cskins.minerva.icons%2Cstyles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=minerva"> <script async src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=minerva"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=minerva"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="theme-color" content="#eaecf0"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg/1200px-Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg/800px-Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg/640px-Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0, user-scalable=yes, minimum-scale=0.25, maximum-scale=5.0"> <meta property="og:title" content="Đế quốc Tây Ban Nha – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="manifest" href="/w/api.php?action=webapp-manifest"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> <meta http-equiv="X-Translated-By" content="Google"> <meta http-equiv="X-Translated-To" content="en"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.omlEigW4xY8.O/am=DgY/d=1/rs=AN8SPfpjsL9kUWY0h-sp7Ilu7hZWGwEmeg/m=corsproxy" data-sourceurl="https://vi.m.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha"></script> <link href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Material+Symbols+Outlined:opsz,wght,FILL,GRAD@20..48,100..700,0..1,-50..200" rel="stylesheet"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.omlEigW4xY8.O/am=DgY/d=1/exm=corsproxy/ed=1/rs=AN8SPfpjsL9kUWY0h-sp7Ilu7hZWGwEmeg/m=phishing_protection" data-phishing-protection-enabled="false" data-forms-warning-enabled="true" data-source-url="https://vi.m.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha"></script> <meta name="robots" content="none"> </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Đế_quốc_Tây_Ban_Nha rootpage-Đế_quốc_Tây_Ban_Nha stable issues-group-B skin-minerva action-view skin--responsive mw-mf-amc-disabled mw-mf"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.omlEigW4xY8.O/am=DgY/d=1/exm=corsproxy,phishing_protection/ed=1/rs=AN8SPfpjsL9kUWY0h-sp7Ilu7hZWGwEmeg/m=navigationui" data-environment="prod" data-proxy-url="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog" data-proxy-full-url="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-source-url="https://vi.m.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha" data-source-language="auto" data-target-language="en" data-display-language="en-GB" data-detected-source-language="vi" data-is-source-untranslated="false" data-source-untranslated-url="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.m.wikipedia.org/wiki/%25C4%2590%25E1%25BA%25BF_qu%25E1%25BB%2591c_T%25C3%25A2y_Ban_Nha&anno=2" data-client="tr"></script> <div id="mw-mf-viewport"> <div id="mw-mf-page-center"><a class="mw-mf-page-center__mask" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#"></a> <header class="header-container header-chrome"> <div class="minerva-header"> <nav class="navigation-drawer toggle-list view-border-box"><input type="checkbox" id="main-menu-input" class="toggle-list__checkbox" role="button" aria-haspopup="true" aria-expanded="false" aria-labelledby="mw-mf-main-menu-button"> <label role="button" for="main-menu-input" id="mw-mf-main-menu-button" aria-hidden="true" data-event-name="ui.mainmenu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet toggle-list__toggle"> <span class="minerva-icon minerva-icon--menu"></span> <span></span> </label> <div id="mw-mf-page-left" class="menu view-border-box"> <ul id="p-navigation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--home" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--home"></span> <span class="toggle-list-item__label">Trang chính</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--random" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--die"></span> <span class="toggle-list-item__label">Ngẫu nhiên</span> </a></li> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--nearby" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:L%C3%A2n_c%E1%BA%ADn?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.nearby" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--mapPin"></span> <span class="toggle-list-item__label">Lân cận</span> </a></li> </ul> <ul id="p-personal" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--login" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.login" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--logIn"></span> <span class="toggle-list-item__label">Đăng nhập</span> </a></li> </ul> <ul id="pt-preferences" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--settings" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%B9y_ch%E1%BB%8Dn_di_%C4%91%E1%BB%99ng&returnto=%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.settings" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--settings"></span> <span class="toggle-list-item__label">Tùy chọn</span> </a></li> </ul> <ul id="p-donation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--donate" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source%3Ddonate%26utm_medium%3Dsidebar%26utm_campaign%3DC13_vi.wikipedia.org%26uselang%3Dvi%26utm_key%3Dminerva" data-event-name="menu.donate" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--heart"></span> <span class="toggle-list-item__label">Quyên góp</span> </a></li> </ul> <ul class="hlist"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--about" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">Giới thiệu Wikipedia</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--disclaimers" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">Lời phủ nhận</span> </a></li> </ul> </div><label class="main-menu-mask" for="main-menu-input"></label> </nav> <div class="branding-box"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <span><img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" alt="Wikipedia" width="120" height="18" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <form action="/w/index.php" method="get" class="minerva-search-form"> <div class="search-box"><input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> <input class="search skin-minerva-search-trigger" id="searchInput" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"> <span class="search-box-icon-overlay"><span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> </span> </div><button id="searchIcon" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet skin-minerva-search-trigger"> <span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </button> </form> <nav class="minerva-user-navigation" aria-label="Điều hướng thành viên"> </nav> </div> </header> <main id="content" class="mw-body"> <div class="banner-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="pre-content heading-holder"> <div class="page-heading"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Đế quốc Tây Ban Nha</span></h1> <div class="tagline"></div> </div> <nav class="page-actions-menu"> <ul id="p-views" class="page-actions-menu__list"> <li id="language-selector" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#p-lang" data-mw="interface" data-event-name="menu.languages" title="Ngôn ngữ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet language-selector"> <span class="minerva-icon minerva-icon--language"></span> <span>Ngôn ngữ</span> </a></li> <li id="page-actions-watch" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-watch" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.watch" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet menu__item--page-actions-watch"> <span class="minerva-icon minerva-icon--star"></span> <span>Theo dõi</span> </a></li> <li id="page-actions-edit" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-edit" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.edit" data-mw="interface" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet edit-page menu__item--page-actions-edit"> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>Sửa đổi</span> </a></li> </ul> </nav> <div id="mw-content-subtitle"></div> </div> <div id="bodyContent" class="content"> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"> <script>function mfTempOpenSection(id){var block=document.getElementById("mf-section-"+id);block.className+=" open-block";block.previousSibling.className+=" open-block";}</script> <div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"> <section class="mf-section-0" id="mf-section-0"> <table class="box-Biên_tập plainlinks metadata ambox ambox-style ambox-Copy_edit" role="presentation"> <tbody> <tr> <td class="mbox-text"> <div class="mbox-text-span"> Bài này có thể cần phải được <b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:C%E1%BA%A9m_nang_bi%C3%AAn_so%E1%BA%A1n?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikipedia:Cẩm nang biên soạn">sửa</a> các lỗi ngữ pháp, chính tả, tính mạch lạc, trau chuốt lại lối hành văn</b> sao cho bách khoa.<span class="hide-when-compact"> Xin hãy cải thiện bài này bằng cách <a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%25C4%2590%25E1%25BA%25BF_qu%25E1%25BB%2591c_T%25C3%25A2y_Ban_Nha%26action%3Dedit">sửa bài</a>.</span> </div></td> </tr> </tbody> </table> <p><b>Đế quốc Tây Ban Nha</b> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Tây Ban Nha">tiếng Tây Ban Nha</a>: <i><span lang="es">Imperio español</span></i>) là một trong những đế quốc lớn nhất <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thế giới">thế giới</a> và là một trong những <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_to%C3%A0n_c%E1%BA%A7u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc toàn cầu">đế quốc toàn cầu</a> đầu tiên trên thế giới. Đạt tới thời kỳ cực thịnh về quân sự, quyền lực chính trị và kinh tế dưới <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%99c_Habsburg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương tộc Habsburg">vương triều Habsburg</a> Tây Ban Nha, trong thế kỷ 16 và 17, có phạm vi rộng nhất dưới <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%99c_Bourbon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương tộc Bourbon">vương triều Borbón</a> là 13,7 triệu km² và tầm ảnh hưởng thực tế lên đến 19,4 triệu km². Khi hợp chung với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Bồ Đào Nha">Đế quốc Bồ Đào Nha</a> trong một hệ thống chung gọi là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Li%C3%AAn_minh_Iberia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Liên minh Iberia">Liên minh Iberia</a>, từ 1580 đến 1640, Đế quốc Tây Ban Nha trở thành <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Siêu cường">siêu cường</a> và là Đế quốc hạng nhất ở Châu Âu và Thế giới nói chung cho đến <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_K%E1%BA%BF_v%E1%BB%8B_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha">cuộc chiến kế vị Tây Ban Nha</a> diễn ra. Trong khoảng thời gian đó Đế quốc Tây Ban Nha được gọi là "<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_m%E1%BA%B7t_tr%E1%BB%9Di_kh%C3%B4ng_bao_gi%E1%BB%9D_l%E1%BA%B7n?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc mặt trời không bao giờ lặn">đế quốc mặt trời không bao giờ lặn</a>" đầu tiên.</p> <table class="infobox" style="width:22em;font-size:88%;"> <caption></caption> <tbody> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center;font-weight:bold;position: relative; padding: 12px; line-height: 1.1em; font-size: 135%; background-color:#E5E5E5; color:#000000;"> <div> <span style="display:inline" class="fn org country-name">Đế quốc Tây Ban Nha</span> </div></th> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center"> <div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold; text-align:center; font-weight:bold; background-color:#E5E5E5;"> <div style="margin: 0 4em"> Tên bản ngữ </div> </div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit; list-style: none; margin-left: 0; padding-top:0.25em; font-weight:normal; word-break:break-all; text-align:center;"> <li style="line-height: inherit; margin: 0"><i><span lang="es" title="Văn bản tiếng Tây Ban Nha">Imperio Español</span></i> <span class="languageicon" style="font-size:81%;font-weight:normal;">(<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Tây Ban Nha">tiếng Tây Ban Nha</a>)</span><br><i><span lang="la" title="Văn bản tiếng Latinh">Imperium Hispanicum</span></i> <span class="languageicon" style="font-size:81%;font-weight:normal;">(<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Latinh">tiếng Latinh</a>)</span></li> </ul> </div></td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center">1492–1976</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center;text-align:center;padding:0.5em 0;"> <div style="display:table; width:100%;"> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding:0 2px 3px 5px;"> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description" title="Trái: Cờ Burgundy Phải: Cờ hiệu Hải quân Đế quốc Tây Ban Nha"><img alt="Trái: Cờ Burgundy Phải: Cờ hiệu Hải quân Đế quốc Tây Ban Nha" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg/125px-Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg/188px-Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg/250px-Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></a></span> </div> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding:0 5px 3px 2px;"> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_Spain_(1785%E2%80%931873,_1875%E2%80%931931).svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg/125px-Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Spain_%25281785%25E2%2580%25931873%252C_1875%25E2%2580%25931931%2529.svg/188px-Flag_of_Spain_%25281785%25E2%2580%25931873%252C_1875%25E2%2580%25931931%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Spain_%25281785%25E2%2580%25931873%252C_1875%25E2%2580%25931931%2529.svg/250px-Flag_of_Spain_%25281785%25E2%2580%25931873%252C_1875%25E2%2580%25931931%2529.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800"></a></span> </div> </div> <div> Trái: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%E1%BB%91c_k%E1%BB%B3_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quốc kỳ Tây Ban Nha">Cờ Burgundy</a><br> Phải: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%E1%BB%91c_k%E1%BB%B3_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quốc kỳ Tây Ban Nha">Cờ hiệu Hải quân</a> </div></td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center"> <hr style="height:3px; background-color:#E5E5E5"> <div style="line-height:1.2em;"> <b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Danh_s%C3%A1ch_kh%E1%BA%A9u_hi%E1%BB%87u_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Danh sách khẩu hiệu các quốc gia">Tiêu ngữ</a>: </b><i><span lang="la" title="Văn bản tiếng Latinh"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plus_ultra?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Plus ultra">Plus ultra</a></span></i> <span class="languageicon" style="font-size:81%;font-weight:normal;">(<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Latinh">tiếng Latinh</a>)</span><br><span style="font-size:85%;">"Vươn xa hơn nữa"</span> </div></td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Spanish_Empire_Anachronous_0.PNG?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description" title="Lãnh thổ trên toàn thế giới trong đó bao gồm từng là lãnh thổ Đế quốc Tây Ban Nha."><img alt="Lãnh thổ trên toàn thế giới trong đó bao gồm từng là lãnh thổ Đế quốc Tây Ban Nha." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Spanish_Empire_Anachronous_0.PNG/250px-Spanish_Empire_Anachronous_0.PNG" decoding="async" width="250" height="127" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Spanish_Empire_Anachronous_0.PNG/375px-Spanish_Empire_Anachronous_0.PNG 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Spanish_Empire_Anachronous_0.PNG/500px-Spanish_Empire_Anachronous_0.PNG 2x" data-file-width="2752" data-file-height="1397"></a></span> <div style="position:relative;top:0.3em;"> Lãnh thổ trên toàn thế giới trong đó bao gồm từng là lãnh thổ Đế quốc Tây Ban Nha. </div></td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Imperio_Espa%C3%B1ol_(1714-1800).png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description" title="Đế quốc Tây Ban Nha ở thời kì đỉnh cao năm 1780"><img alt="Đế quốc Tây Ban Nha ở thời kì đỉnh cao năm 1780" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Imperio_Espa%C3%B1ol_%281714-1800%29.png/250px-Imperio_Espa%C3%B1ol_%281714-1800%29.png" decoding="async" width="250" height="127" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Imperio_Espa%25C3%25B1ol_%25281714-1800%2529.png/375px-Imperio_Espa%25C3%25B1ol_%25281714-1800%2529.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Imperio_Espa%25C3%25B1ol_%25281714-1800%2529.png/500px-Imperio_Espa%25C3%25B1ol_%25281714-1800%2529.png 2x" data-file-width="2753" data-file-height="1400"></a></span> <div style="position:relative;top:0.3em;"> Đế quốc Tây Ban Nha ở thời kì đỉnh cao năm 1780 </div></td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Tổng quan</th> </tr> <tr> <th scope="row">Vị thế</th> <td>Đế quốc thực dân</td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thủ đô">Thủ đô</a></th> <td><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Madrid?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Madrid">Madrid</a> (1561–1601, 1606–1976)<br><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Valladolid?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Valladolid">Valladolid</a> (1601–1606)</td> </tr> <tr> <th scope="row">Ngôn ngữ thông dụng</th> <td><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Tây Ban Nha">Tiếng Tây Ban Nha</a> (<i>de facto</i>)<br><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Latinh">Tiếng Latinh</a> (chính thức)</td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tôn giáo">Tôn giáo chính</a> <div style="font-weight:normal;display:inline;"></div></th> <td><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a></td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%AAn_g%E1%BB%8Di_d%C3%A2n_c%C6%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tên gọi dân cư">Tên dân cư</a></th> <td><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Người Tây Ban Nha">Người Tây Ban Nha</a></td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Chính trị</th> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chính phủ">Chính phủ</a></th> <td><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_tuy%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%91i?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Quân chủ tuyệt đối">Quân chủ tuyệt đối</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha_Habsburg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tây Ban Nha Habsburg">Habsburg</a>) <br><p><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_chuy%C3%AAn_ch%E1%BA%BF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quân chủ chuyên chế">Quân chủ chuyên chế</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%99c_Bourbon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương tộc Bourbon">Bourbon</a>) <br><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Cộng hoà">Chế độ cộng hoà</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đệ Nhất Cộng hòa Tây Ban Nha">Đệ Nhất</a>) <br><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_l%E1%BA%ADp_hi%E1%BA%BFn?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quân chủ lập hiến">Quân chủ lập hiến</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha_th%E1%BB%9Di_Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tây Ban Nha thời Phục Hưng">Bourbon</a>) <br><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Cộng hoà">Chế độ cộng hoà</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đệ Nhị Cộng hòa Tây Ban Nha">Đệ Nhị</a>) <br></p><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_%C4%91%E1%BB%99c_t%C3%A0i?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chế độ độc tài">Chế độ độc tài</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha_th%E1%BB%9Di_Franco?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tây Ban Nha thời Franco">thời Franco</a>)<br></td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_qu%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chế độ quân chủ Tây Ban Nha">Hoàng Đế</a></th> <td> </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Lịch sử</th> </tr> <tr> <th scope="row">Lịch sử</th> <td> </td> </tr> <tr class="mergedrow"> <td colspan="2" style="text-align:center"></td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Chinh_ph%E1%BB%A5c_Qu%E1%BA%A7n_%C4%91%E1%BA%A3o_Canary&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chinh phục Quần đảo Canary (trang không tồn tại)">Chinh phục Quần đảo Canary</a> </div></th> <td>1402–1496</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • Tây Ban Nha đổ bộ tới <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Mỹ">châu Mỹ</a> </div></th> <td>1492</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_chinh_ph%E1%BA%A1t_Navarre&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Cuộc chinh phạt Navarre (trang không tồn tại)">Cuộc chinh phạt Navarre</a> </div></th> <td>1512</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Li%C3%AAn_minh_Iberia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Liên minh Iberia">Liên minh với Bồ Đào Nha</a> </div></th> <td>1580–1640</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_K%E1%BA%BF_v%E1%BB%8B_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha">Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha</a> </div></th> <td>1701-1714</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Bán đảo">Chiến tranh Bán đảo</a> dẫn đến <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha">Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha</a>. </div></th> <td>1808-1833</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_T%C3%A2y_Ban_Nha-M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ">Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Paris_(1898)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hiệp định Paris (1898)">Hiệp định Paris</a> </div></th> <td>1898</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • Rút khỏi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sahara_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sahara thuộc Tây Ban Nha">Sahara thuộc Tây Ban Nha</a> và Đế quốc Tây Ban Nha giải thể. </div></th> <td>1976</td> </tr> <tr style="display:none"> <td colspan="2"></td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Địa lý</th> </tr> <tr class="mergedtoprow"> <th scope="row">Diện tích</th> <td> </td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • 1780 </div></th> <td>13.700.000 <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t_vu%C3%B4ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kilômét vuông">km<sup><small>2</small></sup></a><br> (5.289.600 <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/D%E1%BA%B7m_vu%C3%B4ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Dặm vuông">mi<sup><small>2</small></sup></a>)</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • 1900 </div></th> <td>700.000 <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t_vu%C3%B4ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kilômét vuông">km<sup><small>2</small></sup></a><br> (270.272 <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/D%E1%BA%B7m_vu%C3%B4ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Dặm vuông">mi<sup><small>2</small></sup></a>)</td> </tr> <tr class="mergedbottomrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • 1960 </div></th> <td>900.000 <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t_vu%C3%B4ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kilômét vuông">km<sup><small>2</small></sup></a><br> (347.492 <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/D%E1%BA%B7m_vu%C3%B4ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Dặm vuông">mi<sup><small>2</small></sup></a>)</td> </tr> <tr class="mergedtoprow"> <th scope="row">Dân số</th> <td> </td> </tr> <tr class="mergedrow"> <td colspan="2" style="text-align:center"></td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • 1600 </div></th> <td>29.000.000</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • 1700 </div></th> <td>24.530.000</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • 1780 </div></th> <td>24.610.000</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • 1900 </div></th> <td>18.594.000</td> </tr> <tr class="mergedrow"> <th scope="row"> <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;"> • 1960 </div></th> <td>35.529.000</td> </tr> <tr style="display:none"> <td colspan="2"></td> </tr> <tr class="mergedtoprow"> <th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Kinh tế</th> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Đơn vị tiền tệ">Đơn vị tiền tệ</a></th> <td><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Real_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Real Tây Ban Nha (trang không tồn tại)">Real Tây Ban Nha</a><br><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Escudo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="Escudo">Escudo</a> (từ 1537)<br><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Peso_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Peso Tây Ban Nha">Peso Tây Ban Nha</a> (từ 1598)<br><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Peseta_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Peseta Tây Ban Nha">Peseta Tây Ban Nha</a> (từ 1869)</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center"></td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center;background-color:#E5E5E5;"> <table style="width:95%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; display:inline-table;"> <tbody> <tr> <td style="text-align:center; border:0; padding-bottom:0"> <div id="before-after"></div><b>Tiền thân</b></td> <td style="text-align:center;border:0; padding-bottom:0;"><b>Kế tục</b></td> </tr> <tr> <td style="vertical-align:top; text-align:center; border:0;"> <table style="width:100%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Banner_of_arms_crown_of_Castille_Habsbourg_style.svg/20px-Banner_of_arms_crown_of_Castille_Habsbourg_style.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Banner_of_arms_crown_of_Castille_Habsbourg_style.svg/30px-Banner_of_arms_crown_of_Castille_Habsbourg_style.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Banner_of_arms_crown_of_Castille_Habsbourg_style.svg/40px-Banner_of_arms_crown_of_Castille_Habsbourg_style.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500"></span></span></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Castilla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Castilla">Vương quốc Castilla</a></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Royal_Banner_of_Arag%C3%B3n.svg/20px-Royal_Banner_of_Arag%C3%B3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="16" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Royal_Banner_of_Arag%25C3%25B3n.svg/30px-Royal_Banner_of_Arag%25C3%25B3n.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Royal_Banner_of_Arag%25C3%25B3n.svg/40px-Royal_Banner_of_Arag%25C3%25B3n.svg.png 2x" data-file-width="1130" data-file-height="906"></span></span></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Aragon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Vương quốc Aragon">Vương quốc Aragon</a></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Banner_of_the_Kingdom_of_Granada.svg/20px-Banner_of_the_Kingdom_of_Granada.svg.png" decoding="async" width="20" height="16" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Banner_of_the_Kingdom_of_Granada.svg/30px-Banner_of_the_Kingdom_of_Granada.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Banner_of_the_Kingdom_of_Granada.svg/40px-Banner_of_the_Kingdom_of_Granada.svg.png 2x" data-file-width="624" data-file-height="504"></span></span></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Granada&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Vương quốc Granada (trang không tồn tại)">Vương quốc Granada</a></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Bandera_de_Reino_de_Navarra.svg/20px-Bandera_de_Reino_de_Navarra.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Bandera_de_Reino_de_Navarra.svg/30px-Bandera_de_Reino_de_Navarra.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Bandera_de_Reino_de_Navarra.svg/40px-Bandera_de_Reino_de_Navarra.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500"></span></span></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Navarre?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Vương quốc Navarre">Vương quốc Navarre</a></td> </tr> </tbody> </table></td> <td style="vertical-align:top; text-align:center;border:0;"> <table style="width:92%; background:transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tây Ban Nha">Tây Ban Nha</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/20px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/30px-Flag_of_Spain.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/40px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%87_nh%E1%BA%A5t_%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_M%C3%A9xico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Đệ nhất Đế quốc México">Đệ nhất Đế quốc México</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Flag_of_Mexico_%281821-1823%29.svg/20px-Flag_of_Mexico_%281821-1823%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Flag_of_Mexico_%25281821-1823%2529.svg/30px-Flag_of_Mexico_%25281821-1823%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Flag_of_Mexico_%25281821-1823%2529.svg/40px-Flag_of_Mexico_%25281821-1823%2529.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="400"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_Colombia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đại Colombia">Đại Colombia</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Gran_Colombia_%281819%E2%80%931820%29.svg/20px-Flag_of_Gran_Colombia_%281819%E2%80%931820%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Gran_Colombia_%25281819%25E2%2580%25931820%2529.svg/30px-Flag_of_Gran_Colombia_%25281819%25E2%2580%25931820%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Gran_Colombia_%25281819%25E2%2580%25931820%2529.svg/40px-Flag_of_Gran_Colombia_%25281819%25E2%2580%25931820%2529.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Argentina?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Argentina">Argentina</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Flag_of_Argentina_%28civil%29.svg/20px-Flag_of_Argentina_%28civil%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Flag_of_Argentina_%2528civil%2529.svg/30px-Flag_of_Argentina_%2528civil%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Flag_of_Argentina_%2528civil%2529.svg/40px-Flag_of_Argentina_%2528civil%2529.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="500"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chile?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chile">Chile</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Flag_of_Paraguay_%281813%29.png/20px-Flag_of_Paraguay_%281813%29.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Flag_of_Paraguay_%25281813%2529.png/30px-Flag_of_Paraguay_%25281813%2529.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Flag_of_Paraguay_%25281813%2529.png/40px-Flag_of_Paraguay_%25281813%2529.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="480"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bolivia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bolivia">Bolivia</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/State_flag_of_Bolivia_%281825-1826%29.svg/20px-State_flag_of_Bolivia_%281825-1826%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/State_flag_of_Bolivia_%25281825-1826%2529.svg/30px-State_flag_of_Bolivia_%25281825-1826%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/State_flag_of_Bolivia_%25281825-1826%2529.svg/40px-State_flag_of_Bolivia_%25281825-1826%2529.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="683"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Peru?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Peru">Peru</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Flag_of_Peru_%281821-1822%29.svg/20px-Flag_of_Peru_%281821-1822%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Flag_of_Peru_%25281821-1822%2529.svg/30px-Flag_of_Peru_%25281821-1822%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Flag_of_Peru_%25281821-1822%2529.svg/40px-Flag_of_Peru_%25281821-1822%2529.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="600"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Philippines_Aguinaldo_flag_%28obverse%29.svg/20px-Philippines_Aguinaldo_flag_%28obverse%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Philippines_Aguinaldo_flag_%2528obverse%2529.svg/30px-Philippines_Aguinaldo_flag_%2528obverse%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Philippines_Aguinaldo_flag_%2528obverse%2529.svg/40px-Philippines_Aguinaldo_flag_%2528obverse%2529.svg.png 2x" data-file-width="2960" data-file-height="1480"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guinea_X%C3%ADch_%C4%90%E1%BA%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guinea Xích Đạo">Guinea Xích Đạo</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Flag_of_Equatorial_Guinea_%28without_coat_of_arms%29.svg/20px-Flag_of_Equatorial_Guinea_%28without_coat_of_arms%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Flag_of_Equatorial_Guinea_%2528without_coat_of_arms%2529.svg/30px-Flag_of_Equatorial_Guinea_%2528without_coat_of_arms%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Flag_of_Equatorial_Guinea_%2528without_coat_of_arms%2529.svg/40px-Flag_of_Equatorial_Guinea_%2528without_coat_of_arms%2529.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_Sahrawi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Dân chủ Ả Rập Sahrawi">Cộng hòa Dân chủ Ả Rập Sahrawi</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/20px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/30px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg/40px-Flag_of_the_Sahrawi_Arab_Democratic_Republic.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chile?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chile">Chile</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Venezuela?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Venezuela">Venezuela</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cuba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cuba">Cuba</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/Blank.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="3" data-file-height="2"></span></span></td> </tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Puerto_Rico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Puerto Rico">Puerto Rico</a></td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Flag_of_Puerto_Rico.svg/20px-Flag_of_Puerto_Rico.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Flag_of_Puerto_Rico.svg/30px-Flag_of_Puerto_Rico.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Flag_of_Puerto_Rico.svg/40px-Flag_of_Puerto_Rico.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600"></span></span></td> </tr> </tbody> </table></td> </tr> </tbody> </table></td> </tr> <tr style="display:none"> <td colspan="2"></td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center"> <div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144386">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style> <div class="legend"> <span class="legend-color" style="background-color:#0000FF; color:white; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Bồ Đào Nha">Đế quốc Bồ Đào Nha</a> trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Li%C3%AAn_minh_Iberia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Liên minh Iberia">Liên minh Iberia</a> (1581–1640). </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"> <div class="legend"> <span class="legend-color" style="background-color:#E364FF; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Lãnh thổ bị mất do <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Utrecht?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hiệp ước Utrecht">Hiệp ước Utrecht</a>-<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baden&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp ước Baden (trang không tồn tại)">Baden</a> (1713–1714). </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"> <div class="legend"> <span class="legend-color" style="background-color:#FF0000; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Lãnh thổ bị mất do <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha">Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha</a> (1808–1833). </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"> <div class="legend"> <span class="legend-color" style="background-color:#FF8000; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Lãnh thổ bị mất do <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_T%C3%A2y_Ban_Nha-M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ">Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ</a> (1898–1899). </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"> <div class="legend"> <span class="legend-color" style="background-color:#23A20D; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Lãnh thổ cấp độc lập do <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Phi_th%E1%BB%B1c_d%C3%A2n_h%C3%B3a_ch%C3%A2u_Phi&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Phi thực dân hóa châu Phi (trang không tồn tại)">Phi thực dân hóa châu Phi</a> (1956–1976). </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"> <div class="legend"> <span class="legend-color" style="background-color:#713620; color:white; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Lãnh thổ hiện quản lý bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tây Ban Nha">Tây Ban Nha</a>. </div> </div></td> </tr> </tbody> </table> <p>Vào thế kỷ thứ 15 và 16 Tây Ban Nha là quốc gia tiên phong cho phong trào <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i_Kh%C3%A1m_ph%C3%A1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thời đại Khám phá">thám hiểm thế giới</a> và chủ nghĩa bành trướng thuộc địa của châu Âu cũng như tiên phong trong việc mở các lộ trình giao thương qua đại dương, với việc thông thương phát triển nở rộ qua <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_T%C3%A2y_D%C6%B0%C6%A1ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đại Tây Dương">Đại Tây Dương</a> giữa Tây Ban Nha với Mỹ và qua <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thái Bình Dương">Thái Bình Dương</a> giữa Châu Á - Thái Bình Dương từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tân Tây Ban Nha">México</a> qua <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a>. Những người Tây Ban Nha đi khai phá thuộc địa đã lật đổ những nền văn minh <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Aztec?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Aztec">Aztec</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Inca?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Inca">Inca</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C4%83n_minh_Maya?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Văn minh Maya">Maya</a> và tuyên bố chủ quyền với một <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha_thu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%8Ba_h%C3%B3a_ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Tây Ban Nha thuộc địa hóa châu Mỹ">dải đất bao la ở Châu Mỹ</a> rộng lớn. Trong một khoảng thời gian, Đế quốc Tây Ban Nha thống trị các đại dương nhờ hạm đội tàu giàu kinh nghiệm, một sức mạnh bậc nhất toàn cầu, và họ thống trị những chiến trường ở châu Âu với một lực lượng bộ binh dày dạn và thiện chiến có tên là <i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tercios&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Tercios (trang không tồn tại)">tercios</a></i>. Tây Ban Nha trải qua thời kỳ vàng son về văn hóa trong thế kỷ 16 và 17.</p> <p>Từ giữa thế kỷ 16, vàng và bạc từ các mỏ ở châu Mỹ đã tăng cường tiềm lực quân sự của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Habsburg_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Habsburg thuộc Tây Ban Nha">Habsburg thuộc Tây Ban Nha</a> trong một chuỗi các cuộc chiến tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Âu">châu Âu</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%E1%BA%AFc_Phi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bắc Phi">Bắc Phi</a>. Vào thế kỷ 17 và 18, Đế quốc Tây Ban Nha có được một lãnh thổ rộng lớn nhất trên thế giới, dù nó có trải qua sự biến động và tài sản kinh tế từ thập niên 1640. Phải đương đầu với kinh nghiệm và thử thách mới trong việc xây dựng Đế quốc, các nhà tư tưởng Tây Ban Nha đã công thức ra một vài ý tưởng tân tiến trong các đạo luật thiên nhiên, quyền tối cao độc lập, đạo luật quốc tế, chiến tranh và kinh tế - họ thậm chí đặt dấu hỏi về tính hợp pháp của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chủ nghĩa đế quốc">chủ nghĩa đế quốc</a> - liên quan đến những trường phái ý tưởng về tính tập thể như trường phái <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Salamanca?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Salamanca">Salamanca</a>.</p> <p>Những bất đồng thường xuyên với các thế lực thù địch đã gây ra các cuộc chiến về lãnh thổ, giao thương và tôn giáo mà đã góp phần không nhỏ vào sự suy tàn dần dần của đế chế Tây Ban Nha từ giữa thế kỷ 17. Trên <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_Trung_H%E1%BA%A3i?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Địa Trung Hải">Địa Trung Hải</a>, Tây Ban Nha thường xuyên giao chiến với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Ottoman">Đế quốc Ottoman</a>, trên lục địa châu Âu, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Pháp">Vương quốc Pháp</a> vươn lên với một sức mạnh tương đương. Ở bên ngoài, Tây Ban Nha ban đầu bị cạnh tranh bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Bồ Đào Nha">Đế quốc Bồ Đào Nha</a>, rồi sau đó là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_Ireland?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Ireland">Liên Hiệp Anh</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_H%C3%A0_Lan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Hà Lan">Đế quốc Hà Lan</a>. Thêm vào đó, các lực lượng phá rối dưới sự đỡ đầu của Anh, Pháp và Hà Lan cùng với việc phạm tội quá mức của chính chủ Tây Ban Nha, sự tham nhũng gia tăng của chính phủ và sự đình trệ về kinh tế gây ra bởi các chi tiêu chí đã phần nào đóng góp cho sự đi xuống của Đế quốc này.</p> <p>Đế quốc Tây Ban Nha tại châu Âu đã không còn là Đế quốc hạng nhất tại Châu Âu do thất bại trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_K%E1%BA%BF_v%E1%BB%8B_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha">Chiến tranh kế vị Tây Ban Nha</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Utrecht?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hiệp ước Utrecht">Hiệp ước Utrecht</a> được kí vào năm 1713, hiệp ước đã cắt bỏ những lãnh thổ còn lại của Tây Ban Nha ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Napoli?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Napoli">Naples</a> và các <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Benelux?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Benelux">quốc gia thuộc vùng đất thấp</a>. Tài sản thuộc địa của Tây Ban Nha tăng lên sau đó, nhưng nó vẫn duy trì là một sức mạnh thứ hai về chính trị tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%C3%A2u_%C3%82u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Lục địa châu Âu">lục địa châu Âu</a>.</p> <p>Tuy nhiên, Tây Ban Nha duy trì và mở rộng đế quốc bên ngoài của nó cho đến thế kỷ 19, Napoleon xâm lược Tây Ban Nha vào năm 1808 tạo ra <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Bán đảo">Chiến tranh Bán đảo</a> khiến thủ đô Marrid thất thủ. Dưới sự chiếm đóng của Pháp đã tạo ra thời cơ làn sóng tuyên bố độc lập tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Quito?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quito">Quito</a> (1809), <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Colombia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Colombia">Colombia</a> (1810), <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Venezuela?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Venezuela">Venezuela</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Paraguay?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Paraguay">Paraguay</a> (1811) đồng thời các cuộc cách mạng liên tiếp nổ ra đã cướp đi các thuộc địa của đế chế tại Đại Lục <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Mỹ">Châu Mỹ</a>. Tây Ban Nha cố gắng duy trì những mảnh vụn của đế quốc tại vùng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Caribe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Caribe">Caribe</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cuba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cuba">Cuba</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Puerto_Rico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Puerto Rico">Puerto Rico</a>); <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%81?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Á">Châu Á</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a>), và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_%C4%90%E1%BA%A1i_D%C6%B0%C6%A1ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Đại Dương">Châu Đại Dương</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guam?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guam">Guam</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Li%C3%AAn_bang_Micronesia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Liên bang Micronesia">Micronesia</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Palau?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Palau">Palau</a>, và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%E1%BA%A7n_%C4%91%E1%BA%A3o_B%E1%BA%AFc_Mariana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quần đảo Bắc Mariana">Quần đảo Bắc Mariana</a>) cho đến tận <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_T%C3%A2y_Ban_Nha-Hoa_K%E1%BB%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Tây Ban Nha-Hoa Kỳ">Chiến tranh Tây Ban Nha-Hoa Kỳ</a> nổ ra năm 1898. Sự tham gia của Tây Ban Nha trong cuộc tranh chấp châu Phi là rất nhỏ; vùng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Maroc_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Maroc thuộc Tây Ban Nha">Maroc</a> (thuộc địa Maroc của Tây Ban Nha) được duy trì cho đến năm 1956, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guin%C3%A9e_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Guinée thuộc Tây Ban Nha">Guinée thuộc Tây Ban Nha</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sahara_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sahara thuộc Tây Ban Nha">Sahara thuộc Tây Ban Nha</a> được duy trì cho đến năm 1968 và 1975. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%E1%BA%A7n_%C4%91%E1%BA%A3o_Canaria?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quần đảo Canaria">Quần đảo Canaria</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ceuta?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ceuta">Ceuta</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Melilla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Melilla">Melilla</a> là những khu vực hành chính hiện vẫn là một phần của Tây Ban Nha trong khi Isla de Alborán, Isla Perejil, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Islas_Chafarinas?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Islas Chafarinas">Islas Chafarinas</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pe%C3%B1%C3%B3n_de_Alhucemas?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Peñón de Alhucemas">Peñón de Alhucemas</a>, và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pe%C3%B1%C3%B3n_de_V%C3%A9lez_de_la_Gomera?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Peñón de Vélez de la Gomera">Peñón de Vélez de la Gomera</a> vẫn là các lãnh thổ thuộc Tây Ban Nha. Năm 1975, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sahara_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sahara thuộc Tây Ban Nha">Tây Ban Nha rút quân ra khỏi Sahara</a> sau khi Franco mất. Vị vua mới <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Juan_Carlos_I_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Juan Carlos I của Tây Ban Nha">Juan Carlos</a> I đã chuyển đổi sang nền <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_l%E1%BA%ADp_hi%E1%BA%BFn?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quân chủ lập hiến">Quân chủ Lập Hiến hiện đại</a> mang tính dân chủ vào năm 1976 các lãnh thổ đi sản thuộc địa còn tàn dư của Đế quốc kết thúc từ đó. Đế quốc Tây Ban Nha kết thúc sau 484 năm tồn tại.</p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"> <input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none"> <div class="toctitle" lang="vi" dir="ltr"> <h2 id="mw-toc-heading">Mục lục</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span> </div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%C4%90%E1%BB%8Bnh_ngh%C4%A9a"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Định nghĩa</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Lịch sử</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Th%C3%A0nh_l%E1%BA%ADp_(1492%E2%80%931521)"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Thành lập (1492–1521)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i_ho%C3%A0ng_kim:_Ng%C3%A0y_c%E1%BB%A7a_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_(1521%E2%80%931643)"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Thời đại hoàng kim: Ngày của đế quốc (1521–1643)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Habsburg_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha_(1516%E2%80%931700)"><span class="tocnumber">2.3</span> <span class="toctext">Habsburg thuộc Tây Ban Nha (1516–1700)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Tr%E1%BA%ADn_Pavia_v%C3%A0_H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Augsburg_(1525%E2%80%931555)"><span class="tocnumber">2.4</span> <span class="toctext">Trận Pavia và Hòa ước Augsburg (1525–1555)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Hoa_K%E1%BB%B3_gi%C3%A0nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_Florida"><span class="tocnumber">2.5</span> <span class="toctext">Hoa Kỳ giành được Florida</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#K%E1%BA%BFt_th%C3%BAc_Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%E1%BA%A3y_n%C4%83m"><span class="tocnumber">2.6</span> <span class="toctext">Kết thúc Chiến tranh Bảy năm</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Tr%E1%BA%ADn_Trafalgar"><span class="tocnumber">2.7</span> <span class="toctext">Trận Trafalgar</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Th%E1%BB%83_k%E1%BB%B7_19"><span class="tocnumber">2.8</span> <span class="toctext">Thể kỷ 19</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%C4%90%E1%BA%A7u_th%E1%BB%83_k%E1%BB%B7_20"><span class="tocnumber">2.9</span> <span class="toctext">Đầu thể kỷ 20</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#K%E1%BA%BFt_th%C3%BAc_c%C3%B9ng_v%E1%BB%9Bi_c%C3%A1c_thu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%8Ba_cu%E1%BB%91i_c%C3%B9ng_t%E1%BA%A1i_ch%C3%A2u_Phi"><span class="tocnumber">2.10</span> <span class="toctext">Kết thúc cùng với các thuộc địa cuối cùng tại châu Phi</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-13"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_T%C3%A2y_Ban_Nha"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Châu Mỹ Tây Ban Nha</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-14"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Kinh_t%E1%BA%BF"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Kinh tế</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-15"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#K%E1%BB%B7_nguy%C3%AAn_c%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_c%E1%BB%A7a_nh%C3%A0_Borb%C3%B3n"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Kỷ nguyên cải cách của nhà Borbón</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_Bourbon"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">Cải cách Bourbon</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#S%E1%BB%B1_th%E1%BB%8Bnh_v%C6%B0%E1%BB%A3ng_c%E1%BB%A7a_th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_18"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">Sự thịnh vượng của thế kỷ 18</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-18"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#C%E1%BA%A1nh_tranh_v%E1%BB%9Bi_c%C3%A1c_c%C6%B0%E1%BB%9Dng_qu%E1%BB%91c_kh%C3%A1c"><span class="tocnumber">5.3</span> <span class="toctext">Cạnh tranh với các cường quốc khác</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-19"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Ph%E1%BB%A5c_h%E1%BB%93i_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_%E1%BB%9F_ch%C3%A2u_%C3%82u"><span class="tocnumber">5.3.1</span> <span class="toctext">Phục hồi quân sự ở châu Âu</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-20"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Vai_tr%C3%B2_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Hoa_K%E1%BB%B3"><span class="tocnumber">5.3.2</span> <span class="toctext">Vai trò trong Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-21"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#K%E1%BA%BB_th%C3%B9_Brasil"><span class="tocnumber">5.3.3</span> <span class="toctext">Kẻ thù Brasil</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-22"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#C%C3%A1c_c%C6%B0%E1%BB%9Dng_qu%E1%BB%91c_%C4%91%E1%BB%91i_th%E1%BB%A7_%E1%BB%9F_T%C3%A2y_B%E1%BA%AFc_Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng"><span class="tocnumber">5.3.4</span> <span class="toctext">Các cường quốc đối thủ ở Tây Bắc Thái Bình Dương</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-23"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#M%E1%BA%A5t_thu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%8Ba_Louisiana"><span class="tocnumber">5.3.5</span> <span class="toctext">Mất thuộc địa Louisiana</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-24"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Th%C3%A1ch_th%E1%BB%A9c_m%E1%BB%9Bi"><span class="tocnumber">5.3.6</span> <span class="toctext">Thách thức mới</span></a></li> </ul></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-25"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#K%E1%BA%BFt_th%C3%BAc_%C4%91%E1%BA%BF_ch%E1%BA%BF_to%C3%A0n_c%E1%BA%A7u"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Kết thúc đế chế toàn cầu</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-26"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Di_s%E1%BA%A3n"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Di sản</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-27"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E1%BA%A2nh_h%C6%B0%E1%BB%9Fng"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Ảnh hưởng</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-28"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Xem_th%C3%AAm"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Xem thêm</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-29"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Ghi_ch%C3%BA"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Ghi chú</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-30"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Ch%C3%BA_th%C3%ADch"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">Chú thích</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-31"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Tham_kh%E1%BA%A3o"><span class="tocnumber">12</span> <span class="toctext">Tham khảo</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-32"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%C4%90%E1%BB%8Dc_th%C3%AAm"><span class="tocnumber">13</span> <span class="toctext">Đọc thêm</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-33"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_ngo%C3%A0i"><span class="tocnumber">14</span> <span class="toctext">Liên kết ngoài</span></a></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(1)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Định_nghĩa"><span id=".C4.90.E1.BB.8Bnh_ngh.C4.A9a"></span>Định nghĩa</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Định nghĩa”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-1 collapsible-block" id="mf-section-1"> <p>"Đế quốc Tây Ban Nha" thường có nghĩa là các thuộc địa hải ngoại của Tây Ban Nha ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Mỹ">châu Mỹ</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thái Bình Dương">Thái Bình Dương</a> và các nơi khác. Nhưng không rõ phần nào của Đế quốc Tây Ban Nha phải có. Ví dụ, theo truyền thống, các khu vực như vùng đất thấp được đưa vào vì chúng thuộc về <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Vua_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Vua Tây Ban Nha">vua Tây Ban Nha</a>, được cai trị bởi các quan chức Tây Ban Nha và được duy trì bởi các lực lượng Tây Ban Nha. Nhưng nhà sử học <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Anh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Người Anh">người Anh</a> Henry A. Kamen đã viết rằng những khu vực này chưa bao giờ là một phần của nhà nước "Tây Ban Nha" và thay vào đó là khu vực <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Habsburg_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Habsburg thuộc Tây Ban Nha">Habsburg</a> trước đây rộng hơn. Do đó, nhiều nhà sử học sử dụng thuật ngữ "Habsburg" và "Tây Ban Nha" khi thảo luận về vua <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Karl_V_c%E1%BB%A7a_Th%C3%A1nh_ch%E1%BA%BF_La_M%C3%A3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Karl V của Thánh chế La Mã">Carlos I</a> hoặc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Felipe_II_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Felipe II của Tây Ban Nha">Felipe II</a>. Chỉ từ quan điểm của "Anglosakson" là quan điểm này là chính xác, với tất cả các hậu quả của nó, rằng Quốc gia thấp là một phần của Tây Ban Nha trong thời kỳ này.</p> <p>Bồ Đào Nha bị chiếm giữ bởi các lực lượng Tây Ban Nha và được kiểm soát bởi cùng một người cai trị trong sự thống nhất cá nhân, nhưng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bồ Đào Nha">Bồ Đào Nha</a> vẫn là một quốc gia riêng biệt. Đế quốc Bồ Đào Nha tiếp tục cai trị từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Lisboa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lisboa">Lisbon</a> trong thời gian này. Sau đó, có một sự làm chủ chung của Tây Ban Nha-Bồ Đào Nha một thời gian. Hai quốc gia này đôi khi được gọi là Đế quốc Tây Ban Nha-Bồ Đào Nha, nhưng hai quốc gia này không phải là một phần của một quốc gia.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(2)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Lịch_sử"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Lịch sử</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=2&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-2 collapsible-block" id="mf-section-2"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lịch sử Tây Ban Nha">Lịch sử Tây Ban Nha</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Danh_s%C3%A1ch_vua_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Danh sách vua Tây Ban Nha">Danh sách vua Tây Ban Nha</a> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Thành_lập_(1492–1521)"><span id="Th.C3.A0nh_l.E1.BA.ADp_.281492.E2.80.931521.29"></span>Thành lập (1492–1521)</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=3&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Thành lập (1492–1521)”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <p>Năm 1492, Phó vương quốc Granada rơi vào tay các lực lượng Thiên chúa giáo của vua <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fernando_II_c%E1%BB%A7a_Aragon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Fernando II của Aragon">Fernando II</a> và nữ vương <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Isabel_I_c%E1%BB%A7a_Castilla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Isabel I của Castilla">Isabel I</a>, và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Moor?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Người Moor">người Moor</a> mất đi chỗ đứng cuối cùng của mình ở Tây Ban Nha. Sự thống nhất của các vương quốc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Aragon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Aragon">Aragón</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Castilla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Castilla">Castilla</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/L%C3%A9on?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect mw-disambig" title="Léon">Léon</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Navarra?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Navarra">Navarra</a> đã làm nên nền tảng của đế chế Tây Ban Nha. Tây Ban Nha đã trở thành một trong những quốc gia hùng mạnh hàng đầu châu Âu trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_16?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thế kỷ 16">thế kỷ 16</a> và nửa đầu của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_17?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thế kỷ 17">thế kỷ 17</a>, vị thế đó được tạo nên bởi thương mại phát triển và sự chiếm hữu thuộc địa. Tây Ban Nha đã vươn tới đỉnh cao dưới sự trị vì của hai vua đầu tiên của hoàng triều <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/H%E1%BB%8D_Habsburg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Họ Habsburg">Habsburg</a> là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Karl_V_c%E1%BB%A7a_Th%C3%A1nh_ch%E1%BA%BF_La_M%C3%A3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Karl V của Thánh chế La Mã">Carlos I</a> (1516-1556) và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Felipe_II_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Felipe II của Tây Ban Nha">Felipe II</a> (1556-1598).</p> <p>Hệ thống thuộc địa ở đế chế Tây Ban Nha trải rộng khắp <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Trung_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trung Mỹ">Trung Mỹ</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nam_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nam Mỹ">Nam Mỹ</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C3%A9xico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="México">México</a>, một phần lớn miền nam <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a> ở Đông Nam Á, bán đảo Iberia (trong đó có cả <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bồ Đào Nha">Bồ Đào Nha</a>), miền nam <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C3%9D?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ý">Ý</a>, đảo <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sicilia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sicilia">Sicilia</a> và một số nơi ngày nay thuộc các nước <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đức">Đức</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%E1%BB%89?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bỉ">Bỉ</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Luxembourg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Luxembourg">Luxembourg</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/H%C3%A0_Lan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hà Lan">Hà Lan</a>. Tây Ban Nha là đế quốc đầu tiên được gọi là <i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_m%E1%BA%B7t_tr%E1%BB%9Di_kh%C3%B4ng_bao_gi%E1%BB%9D_l%E1%BA%B7n?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc mặt trời không bao giờ lặn">đế quốc mặt trời không bao giờ lặn</a></i>. Thời kỳ này được gọi là Kỷ nguyên Khai phá với việc các nước châu Âu đi chiếm <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Thu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%8Ba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thuộc địa">thuộc địa</a>, mở ra các trung tâm buôn bán. Cùng với nguồn kim loại, hương liệu, các mặt hàng xa xỉ phẩm mang về từ thuộc địa, các nhà thám hiểm Tây Ban Nha và châu Âu đã mang về rất nhiều kiến thức, làm thay đổi cách nhìn của người châu Âu về thế giới.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Thời_đại_hoàng_kim:_Ngày_của_đế_quốc_(1521–1643)"><span id="Th.E1.BB.9Di_.C4.91.E1.BA.A1i_ho.C3.A0ng_kim:_Ng.C3.A0y_c.E1.BB.A7a_.C4.91.E1.BA.BF_qu.E1.BB.91c_.281521.E2.80.931643.29"></span>Thời đại hoàng kim: Ngày của đế quốc (1521–1643)</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=4&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Thời đại hoàng kim: Ngày của đế quốc (1521–1643)”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <p>Vào thế kỷ 16-17, Tây Ban Nha bắt đầu đối mặt với nhiều khó khăn. Đầu thế kỷ 16, lực lượng cướp biển Barbary dưới sự bảo hộ của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Ottoman">đế quốc Ottoman</a> đã đột kích vào những vùng ven biển của Tây Ban Nha, với mục đích lập ra các vùng đất Hồi giáo mới. Thời gian này, những cuộc chiến tranh giữa Tây Ban Nha và Pháp nổ ra tại Ý và một vài nơi khác. Tiếp đó, phong trào cải cách tôn giáo ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Âu">châu Âu</a> đã khiến đất nước rơi vào bãi lầy của những cuộc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_t%C3%B4n_gi%C3%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh tôn giáo">chiến tranh tôn giáo</a>.</p> <p>Giữa Thể kỷ 17, những dấu hiệu của sự căng thẳng tại châu Âu ngày càng lộ rõ. Triều đại Habsburg ở Tây Ban Nha đã liên tiếp vướng vào những cuộc xung đột về chính trị, tôn giáo, gây ra nhiều hậu quả về kinh tế. Tây Ban Nha đã giúp đỡ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3_Th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc La Mã Thần thánh">Đế quốc La Mã Thần thánh</a> chống lại những người theo <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tin_L%C3%A0nh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Tin Lành">Đạo Tin lành</a>. Nhưng Tây Ban Nha sau đó lại phải công nhận quyền độc lập của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bồ Đào Nha">Bồ Đào Nha</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/H%C3%A0_Lan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hà Lan">Hà Lan</a>, từ bỏ một số vùng đất cho <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pháp">Pháp</a>. Từ năm 1640, Tây Ban Nha ngày càng suy yếu dần.</p> <p>Cuộc tranh luận về quyền kế thừa ngôi báu đã nổ ra vào những năm đầu của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_18?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thế kỷ 18">thế kỷ 18</a>. Cuộc chiến tranh về quyền thừa kế đã nổ ra tại Tây Ban Nha (1701-1714) với cái giá phải trả là Tây Ban Nha đã mất đi vị trí là một cường quốc ở khu vực. Vương triều <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nh%C3%A0_Bourbon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Nhà Bourbon">Bourbon</a> Pháp đã lên thay thế. Vị vua Bourbon đầu tiên là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Felipe_V_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Felipe V của Tây Ban Nha">Felipe V</a> đã thống nhất đất nước dưới một chính quyền tập trung, thủ tiêu rất nhiều đặc quyền đặc lợi của quý tộc địa phương. Thể kỷ 18 chứng kiến sự phục hồi dần dần và sự thịnh vượng đã quay trở lại Tây Ban Nha dưới triều đại Bourbon. Những ý tưởng của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_Khai_s%C3%A1ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Thời kỳ Khai sáng">Thời kỳ Khai sáng</a> đã phát huy tác dụng. Vào cuối Thể kỷ 18, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thương mại">thương mại</a> tăng trưởng nhanh chóng. Sự giúp đỡ quân sự đối với các thuộc địa Anh trong cuộc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_B%E1%BA%AFc_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh giành độc lập Bắc Mỹ">Chiến tranh giành độc lập Bắc Mỹ</a> đã cải thiện vị thế quốc tế của Tây Ban Nha.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Habsburg_thuộc_Tây_Ban_Nha_(1516–1700)"><span id="Habsburg_thu.E1.BB.99c_T.C3.A2y_Ban_Nha_.281516.E2.80.931700.29"></span>Habsburg thuộc Tây Ban Nha (1516–1700)</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=5&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Habsburg thuộc Tây Ban Nha (1516–1700)”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Habsburg_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Habsburg thuộc Tây Ban Nha">Habsburg thuộc Tây Ban Nha</a> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Diachronic_map_of_the_Spanish_Empire.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Diachronic_map_of_the_Spanish_Empire.svg/220px-Diachronic_map_of_the_Spanish_Empire.svg.png" decoding="async" width="220" height="115" class="mw-file-element" data-file-width="4371" data-file-height="2284"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 115px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Diachronic_map_of_the_Spanish_Empire.svg/220px-Diachronic_map_of_the_Spanish_Empire.svg.png" data-alt="" data-width="220" data-height="115" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Diachronic_map_of_the_Spanish_Empire.svg/330px-Diachronic_map_of_the_Spanish_Empire.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Diachronic_map_of_the_Spanish_Empire.svg/440px-Diachronic_map_of_the_Spanish_Empire.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Đế quốc Tây Ban Nha (bao gồm các lãnh thổ được yêu sách) và các lãnh thổ Habsburg của Tây Ban Nha (bao gồm cả các lãnh thổ được quản lý trong thời gian <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Li%C3%AAn_minh_Iberia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Liên minh Iberia">Liên minh Iberia</a>) </figcaption> </figure> <p>Thời kỳ từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_16?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thế kỷ 16">thế kỷ 16</a> đến giữa <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_17?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thế kỷ 17">thế kỷ 17</a> được gọi là "Thời đại hoàng kim của Tây Ban Nha" (theo <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Tây Ban Nha">tiếng Tây Ban Nha</a>, <i>Siglo de Oro</i>). Thông qua các cuộc hôn nhân chính trị giữa các quốc vương Công giáo (tiếng Tây Ban Nha, <i>Reyes Católicos</i>), cháu trai họ Habsburg của Karl đã thừa kế <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Castilla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Castilla">vương quốc Castilla</a> ở châu Mỹ, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Aragon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Vương quốc Aragon">vương quốc Aragon</a> ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_Trung_H%E1%BA%A3i?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Địa Trung Hải">Địa Trung Hải</a> (bao gồm một phần lớn của nước <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C3%9D?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ý">Ý</a> hiện nay), vùng đất ở Đức, Hà Lan, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Franche-Comt%C3%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Franche-Comté">Franche-Comté</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pháp">Pháp</a>) và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C3%81o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Áo">Áo</a> (điều này, cùng với phần còn lại của các lãnh địa Habsburg di truyền, gần như ngay lập tức được chuyển cho <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fernando_II_c%E1%BB%A7a_Aragon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Fernando II của Aragon">Fernando II</a>, anh trai của Hoàng đế).</p> <p>Nhà Habsburg đã theo đuổi một số mục tiêu:</p> <ul> <li>Làm suy yếu sức mạnh của nước Pháp và củng cố phòng thủ biên giới phía đông.</li> <li>Bảo vệ châu Âu chống lại Hồi giáo, đáng chú ý là Đế chế Ottoman trong các cuộc chiến tranh Ottoman của Habsburg</li> <li>Duy trì quyền bá chủ của nhà Habsburg trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3_Th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc La Mã Thần thánh">Đế quốc La Mã Thần thánh</a> và bảo vệ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_R%C3%B4ma?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Giáo hội Công giáo Rôma">Giáo hội Công giáo Rôma</a> chống lại cuộc Cải cách <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kh%C3%A1ng_C%C3%A1ch?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kháng Cách">Tin Lành</a></li> <li>Truyền bá <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kitô giáo">Kitô giáo</a> (Công giáo) đến người bản địa chưa được chuyển đổi của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2n_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tân Thế giới">Tân thế giới</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a></li> </ul> <p>Khai thác tài nguyên của châu Mỹ (vàng, bạc, đường) và giao dịch với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%81?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Á">châu Á</a> (sứ, gia vị, lụa)</p> <p>Không bao gồm các cường quốc châu Âu khác từ những tài sản mà nó tuyên bố ở Tân thế giới</p> <p>Thực tế, người Tây Ban Nha đã không tìm thấy lợi nhuận ngay từ đầu. Một số ngành thương mại và công nghiệp được hình thành, nhưng các cơ hội giao dịch bị hạn chế. Do đó, Tây Ban Nha bắt đầu thành lập các thành phố ở châu Mỹ vì lý do tôn giáo. Các vấn đề bắt đầu thay đổi vào những năm 1520 với việc khai thác bạc quy mô lớn từ các mỏ giàu có của vùng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guanajuato_(th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guanajuato (thành phố)">Guanajuato</a> của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C3%A9xico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="México">México</a>, nhưng đó là việc khai thác các mỏ bạc ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zacatecas?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Zacatecas">Zacatecas</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Potos%C3%AD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Potosí">Potosí</a> của México ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_Peru&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thượng Peru (trang không tồn tại)">Thượng Peru</a> (ngày nay là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bolivia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bolivia">Bolivia</a>) vào năm 1546. Trong thế kỷ 16, Tây Ban Nha nắm giữ số tài sản tương đương 1,5 nghìn tỷ đô la Mỹ (năm 1990) bằng vàng và bạc nhận được từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tân Tây Ban Nha">Tân Tây Ban Nha</a>. Những hàng nhập khẩu này đã góp phần ngăn chặn lạm phát ở Tây Ban Nha và châu Âu từ cuối của thế kỷ 16. Việc nhập khẩu bạc lớn giúp các nhà sản xuất trong nước không bị cạnh tranh, nhưng cuối cùng khiến nền kinh tế Tây Ban Nha phụ thuộc quá lớn vào nguồn nguyên liệu thô từ Tân Thế giới <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikipedia:Chú thích nguồn gốc"><span title="Tuyên bố này cần tham khảo đến các nguồn đáng tin cậy. (tháng 3 năm 2020)">cần dẫn nguồn</span></a></i>]</sup>: "Tôi đã học được một câu tục ngữ ở đây", một du khách <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Người Pháp">người Pháp</a> năm 1603 nói: "Mọi thứ đều thân yêu ở Tây Ban Nha ngoại trừ bạc"<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Các vấn đề gây ra bởi lạm phát đã được thảo luận bởi các học giả tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Salamanca&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trường Salamanca (trang không tồn tại)">Trường Salamanca</a> và <i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Arbitrista&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Arbitrista (trang không tồn tại)">arbitrista</a></i>. Sự phong phú tài nguyên thiên nhiên đã gây ra sự suy giảm trong tinh thần kinh doanh vì lợi nhuận từ việc khai thác tài nguyên ít rủi ro hơn<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Những người giàu có thường đầu tư tài sản của họ vào nợ công (<i>judos</i>). Triều đại Habsburg đã sử dụng tài sản của những <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Castilla&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Người Castilla (trang không tồn tại)">người Castilla</a> giàu có và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_M%E1%BB%B9_b%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%8Ba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Người Mỹ bản địa">người Mỹ</a> vào các cuộc chiến tranh trên khắp châu Âu thay cho lợi ích của Habsburg và tuyên bố lệnh cấm (phá sản) nhiều lần cho các khoản thanh toán nợ của họ. Những gánh nặng này đã dẫn đến một số cuộc nổi dậy trên khắp lãnh thổ của Habsburg thuộc Tây Ban Nha, bao gồm cả vương quốc Tây Ban Nha của họ, nhưng các cuộc nổi loạn đã bị dập tắt.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Trận_Pavia_và_Hòa_ước_Augsburg_(1525–1555)"><span id="Tr.E1.BA.ADn_Pavia_v.C3.A0_H.C3.B2a_.C6.B0.E1.BB.9Bc_Augsburg_.281525.E2.80.931555.29"></span>Trận Pavia và Hòa ước Augsburg (1525–1555)</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=6&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Trận Pavia và Hòa ước Augsburg (1525–1555)”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <p>Năm 1525, hoàng đế <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Karl_V_c%E1%BB%A7a_Th%C3%A1nh_ch%E1%BA%BF_La_M%C3%A3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Karl V của Thánh chế La Mã">Karl V</a> đã đánh bại người Pháp trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Pavia&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trận Pavia (trang không tồn tại)">trận Pavia</a>, khiến nhiều người Ý và Đức lo ngại về sự leo thang của các cuộc bành trướng của đế chế Tây Ban Nha. Chẳng bao lâu, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Cl%C3%AAment%C3%AA_VII?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Giáo hoàng Clêmentê VII">Giáo hoàng Clêmentê VII</a> củng cố sự ủng hộ của một số quốc gia thành phố quan trọng ở Pháp và Ý, và tuyên bố nhân danh Thiên Chúa bác bỏ tính hợp pháp của hiệp ước giữa vua nước Pháp <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fran%C3%A7ois_I_c%E1%BB%A7a_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="François I của Pháp">François I</a> và hoàng đế <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Karl_V_c%E1%BB%A7a_Th%C3%A1nh_ch%E1%BA%BF_La_M%C3%A3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Karl V của Thánh chế La Mã">Karl V</a>; vị Giáo hoàng cũng chủ trì <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Li%C3%AAn_minh_Cognac&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chiến tranh Liên minh Cognac (trang không tồn tại)">Chiến tranh Liên minh Cognac</a> chống lại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Habsburg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Đế quốc Habsburg">Đế quốc Habsburg</a> (1526-1529), khiến Karl V giận dữ. Vị hoàng đế La Mã Thần Thánh tin rằng tôn giáo không có quyền can thiệp vào chính trị. Năm 1527, với sự sụp đổ của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Roma?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Roma">Roma</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Cl%C3%AAment%C3%AA_VII&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Clêmentê VII (trang không tồn tại)">Clêmentê VII</a> và người kế nhiệm ông trở nên thận trọng hơn khi ứng xử không với các nhà cai trị Tây Ban Nha. Năm 1529, Giáo hoàng và Karl đã ký hiệp ước hòa bình tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Barcelona?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Barcelona">Barcelona</a> để thiết lập một mối quan hệ hài hòa hơn. Các vua Tây Ban Nha chính thức trở thành người bảo hộ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Công giáo">Công giáo</a>, và Karl đã được Giáo hoàng phong làm <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Vua_c%E1%BB%A7a_%C3%9D?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vua của Ý">vua của Ý</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bologna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bologna">Bologna</a>), nhằm mượn tay người Tây Ban Nha lật đổ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Florence?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Florence">Cộng hòa Florence</a> tự trị. Năm 1533, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Cl%C3%AAment%C3%AA_VII?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Giáo hoàng Clêmentê VII">Giáo hoàng Clêmentê VII</a> đã từ chối để vua <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Henry_VIII?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Henry VIII">Henry VIII</a> ly hôn, chủ yếu vì ông không muốn chọc giận Hoàng đế Karl V, và Roma lại một lần nữa bị cướp phá.</p> <p>Năm 1522, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fern%C3%A3o_de_Magalh%C3%A3es?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Fernão de Magalhães">Fernão de Magalhães</a> nhà thám hiểm <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Người Bồ Đào Nha">người Bồ Đào Nha</a> đã dẫn đầu một hạm đội Tây Ban Nha đi thuyền vòng quanh thế giới, nhưng ông qua đời ở Philippines. Phụ tá của ông, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Juan_Sebasti%C3%A1n_Elcano?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Juan Sebastián Elcano">Juan Sebastián Elcano</a>, đảm nhận chức hạm đội trưởng và hoàn tất chuyến hành trình.</p> <p>Năm 1528, hai đô đốc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Andrea_Doria&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Andrea Doria (trang không tồn tại)">Andrea Doria</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Allied_League_V&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Allied League V (trang không tồn tại)">Allied League V</a> đã thành lập một liên minh chống Pháp, tái độc lập ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gen%C3%A8ve?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Genève">Genève</a> và cũng cho phép Karl cải thiện các cơ hội tài chính. Cũng trong năm đó, các ngân hàng Thụy Sĩ lần đầu tiên vay tiền của Tây Ban Nha.<sup id="cite_ref-lang|fr|Braudel_1984_3-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-lang%7Cfr%7CBraudel_1984-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Trong nửa đầu thế kỷ XVI, Tây Ban Nha tích cực thiết lập hệ thống thuộc địa ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Tân thế giới">Tân thế giới</a>. Họ thành lập <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2n_Granada?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Tân Granada">Tân Granada</a> (Colombia ngày nay) vào những năm 1530 và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Buenos_Aires?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Buenos Aires">Buenos Aires</a> vào năm 1536.</p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Battle_of_Pavia.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Battle_of_Pavia.jpg/253px-Battle_of_Pavia.jpg" decoding="async" width="253" height="131" class="mw-file-element" data-file-width="1443" data-file-height="749"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 253px;height: 131px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Battle_of_Pavia.jpg/253px-Battle_of_Pavia.jpg" data-width="253" data-height="131" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Battle_of_Pavia.jpg/380px-Battle_of_Pavia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Battle_of_Pavia.jpg/506px-Battle_of_Pavia.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Pavia&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trận Pavia (trang không tồn tại)">Trận Pavia</a> năm 1525, Tây Ban Nha đã đánh bại Pháp, trở thành cường quốc đầu tiên ở Tây Âu. </figcaption> </figure> <p>Tây Ban Nha đã ban hành luật để bảo vệ người dân bản địa của các thuộc địa châu Mỹ. Bộ luật đầu tiên được thành lập năm 1542, trở thành nền móng của luật pháp quốc tế hiện đại. Nhưng tại các thuộc địa ở Nam Mỹ xa xôi, thực dân gốc châu Âu cảm thấy bất bình khi quyền lực bị kiềm chế, và tuyển bố bác bỏ một số luật mới (<i>Leyes Nuevas</i>). Sau đó, một bộ luật khác ít ràng buộc hơn đã được ban hành để bảo vệ thổ dân, nhưng hồ sơ cho thấy những luật này không đủ hiệu lực.<i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Encomienda?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Encomienda">Encomienda</a></i> được tái lập, khiến quyền lợi của người da đỏ không được bảo vệ.</p> <p>Năm 1543, vua Pháp <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fran%C3%A7ois_II_c%E1%BB%A7a_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="François II của Pháp">François II</a> lần đầu tiên liên minh với sultan <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Suleiman_I?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Suleiman I">Suleiman I</a> của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Ottoman">Đế quốc Ottoman</a> để chiếm đóng các thành phố ven biển Tây Ban Nha. Vua Henry VIII, mặc dù ly dị hạnh phúc của Karl V để ngăn chặn ông, nhưng không hài lòng hơn với Pháp, vì vậy với cuộc xâm lược của Karl V của Pháp với nhau. Mặc dù chiến dịch Tây Ban Nha ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Savoy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Savoy">Savoy</a> phải chịu một thất bại lớn, nhưng người Pháp vẫn còn khó khăn để kiểm soát các mối đe dọa của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Milan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Milan">Milan</a> và Tây Ban Nha, mà còn ở phía bắc đánh bại Henry VIII, do đó buộc phải chấp nhận điều kiện không thuận lợi. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Fernando_I_(%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3_Th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Fernando I (đế quốc La Mã Thần thánh) (trang không tồn tại)">Fernando I</a>, em trai của Karl V, lãnh đạo quân Áo chiến đấu với quân Ottoman ở phía Đông. Karl đã giải quyết các vấn đề trong nước chưa được giải quyết, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Schmalkaldic&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Schmalkaldic (trang không tồn tại)">Schmalkaldic</a> của các giáo hoàng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_Luther?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Đạo Luther">Luther</a> của Đức và các quốc gia <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tin_L%C3%A0nh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Tin Lành">Tin Lành</a> khác.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Hoa_Kỳ_giành_được_Florida"><span id="Hoa_K.E1.BB.B3_gi.C3.A0nh_.C4.91.C6.B0.E1.BB.A3c_Florida"></span>Hoa Kỳ giành được Florida</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=7&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Hoa Kỳ giành được Florida”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <p>Vào ngày này năm 1819, Bộ trưởng Tây Ban Nha <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Do_Luis_de_Onis&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Do Luis de Onis (trang không tồn tại)">Do Luis de Onis</a> và Ngoại trưởng Hoa Kỳ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/John_Quincy_Adams?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="John Quincy Adams">John Quincy Adams</a> đã ký Hiệp ước chuyển nhượng Florida, trong đó Tây Ban Nha đồng ý nhượng lại phần còn lại của tỉnh Florida cũ của họ cho Hoa Kỳ.</p> <p>Công cuộc thực dân hóa của Tây Ban Nha trên bán đảo Florida bắt đầu tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/St._Augustine,_Illinois?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="St. Augustine, Illinois">St. Augustine, Illinois</a> vào năm 1565. Thực dân Tây Ban Nha có một thời gian ngắn tương đối ổn định trước khi Florida trở thành mục tiêu tấn công của những người Mỹ bản địa đầy phẫn nộ và lực lượng thực dân Anh đầy tham vọng ở phía bắc trong thế kỷ 17.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Kết_thúc_Chiến_tranh_Bảy_năm"><span id="K.E1.BA.BFt_th.C3.BAc_Chi.E1.BA.BFn_tranh_B.E1.BA.A3y_n.C4.83m"></span>Kết thúc Chiến tranh Bảy năm</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=8&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Kết thúc Chiến tranh Bảy năm”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%E1%BA%A3y_N%C4%83m?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Bảy Năm">Chiến tranh Bảy Năm</a> </div> <p>Vào ngày này năm 1763, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%E1%BA%A3y_n%C4%83m?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Bảy năm">Chiến tranh Bảy năm</a>, cuộc xung đột toàn cầu mà người Mỹ gọi là Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ, kết thúc bằng việc ký kết <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Paris_(1763)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp định Paris (1763) (trang không tồn tại)">Hiệp định Paris</a> giữa <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pháp">Pháp</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anh">Anh</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tây Ban Nha">Tây Ban Nha</a>.</p> <p>Đầu những năm 1750, việc Pháp bành trướng sang thung lũng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%C3%B4ng_Ohio?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sông Ohio">sông Ohio</a> đã liên tục khiến nước này rơi vào xung đột vũ trang với các thuộc địa của Anh. Năm 1756, Anh chính thức tuyên chiến.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Trận_Trafalgar"><span id="Tr.E1.BA.ADn_Trafalgar"></span>Trận Trafalgar</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=9&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Trận Trafalgar”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <p>Vào ngày này năm 1805, trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Trafalgar?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trận Trafalgar">trận Trafalgar</a> diễn ra ngoài khơi bờ biển Tây Ban Nha, một trong những trận hải chiến mang tính quyết định nhất trong lịch sử, hạm đội Anh dưới quyền chỉ huy của Đô đốc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Horatio_Nelson?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Horatio Nelson">Horatio Nelson</a> đã đánh bại hạm đội liên quân Pháp-Tây Ban Nha.</p> <p>Trên biển, Nelson và Hải quân Hoàng gia Anh luôn cản trở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Napol%C3%A9on_Bonaparte?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Napoléon Bonaparte">Napoléon Bonaparte</a>, người đã đưa Pháp đến đỉnh cao quyền lực tại lục địa châu Âu. Chiến thắng cuối cùng và vĩ đại nhất của Nelson chống lại người Pháp là trận Trafalgar, bắt đầu ngay sau khi Nelson bắt gặp một lực lượng Pháp-Tây Ban Nha gồm 33 tàu. Trước khi đối đầu vào ngày 21/10, Nelson đã chia 27 tàu của mình thành hai sư đoàn và đưa ra thông điệp nổi tiếng từ Chiến hạm <i>Victory</i>: "<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/UK?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="UK">Nước Anh</a> hy vọng các anh sẽ làm tròn nhiệm vụ của mình".</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Thể_kỷ_19"><span id="Th.E1.BB.83_k.E1.BB.B7_19"></span>Thể kỷ 19</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=10&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Thể kỷ 19”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg/250px-El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg" decoding="async" width="250" height="193" class="mw-file-element" data-file-width="3051" data-file-height="2359"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 250px;height: 193px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg/250px-El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg" data-width="250" data-height="193" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg/375px-El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg/500px-El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Bức tranh của danh họa <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Goya&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Goya (trang không tồn tại)">Goya</a> vẽ cuộc khởi nghĩa ngày 2 tháng 5 năm 1808 </figcaption> </figure> <p>Cuối thế kỷ 18, Tây Ban Nha (cùng với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anh">Anh</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C3%81o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Áo">Áo</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Ottoman">đế quốc Ottoman</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Ph%E1%BB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Phổ">Phổ</a>,...) giúp đỡ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Qu%C3%A2n_c%E1%BB%A7a_Cond%C3%A9&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Quân của Condé (trang không tồn tại)">Hoàng gia Bourbon mất ngôi</a> trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Cách mạng Pháp">Chiến tranh Cách mạng Pháp</a> chống lại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đệ Nhất Cộng hòa Pháp">Cộng hòa Pháp</a>. Nhưng sự thất bại trên chiến trường đã dẫn đến việc vua <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Carlos_IV_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Carlos IV của Tây Ban Nha">Carlos IV</a> (1788–1808) phải có những thỏa hiệp với nước Pháp cách mạng. Năm 1804, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_ch%E1%BA%BF_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect mw-disambig" title="Đế chế thứ nhất">Đế chế thứ nhất</a> được <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Danh sách quân chủ Pháp">Hoàng đế</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Napol%C3%A9on_Bonaparte?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Napoléon Bonaparte">Napoléon I của Pháp</a> thành lập. Các cuộc chiến giữa Napoléon và Liên minh chống Pháp của Anh, Áo, Phổ,... xảy ra liên miên trong khi Tây Ban Nha bấy giờ về phe Pháp. Trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Trafalgar?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trận Trafalgar">trận Trafalgar</a> vào năm 1805, Hải quân Anh do Đô đốc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Horatio_Nelson?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Horatio Nelson">Horatio Nelson</a> thống lĩnh đập tan tác hạm đội hỗn hợp của Hải quân Tây Ban Nha và Pháp, và Đô đốc Tây Ban Nha bị thương chí mạng.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau đó, việc Tây Ban Nha rút khỏi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_phong_t%E1%BB%8Fa_L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hệ thống phong tỏa Lục địa">Hệ thống phong tỏa Lục địa</a> đã khiến Napoléon hết sức tức giận. Ông ta đã đem quân chiếm đóng và hạ bệ vua Carlos IV của Tây Ban Nha. Người dân Tây Ban Nha phản ứng rất mãnh liệt và quyết định ủng hộ con trai vua Carlos là Fernando. Ngày 2 tháng 5 năm 1808, cuộc khởi nghĩa giành độc lập người dân thủ đô Madrid bùng nổ, chống lại quân Pháp chiếm đóng.</p> <p>Tây Ban Nha bị đặt vào vòng phong tỏa của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Anh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Anh">Đế quốc Anh</a>. Trong khi đó, các ủy ban hành chính tuyên bố ủng hộ Fernando, và họ mong có được nhiều quyền tự trị từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Madrid?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Madrid">Madrid</a> với một bản hiến pháp tự do. Năm 1812, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=C%C3%A1diz_Cortes&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Cádiz Cortes (trang không tồn tại)">Cádiz Cortes</a> đã thành lập bản hiến pháp đầu tiên của nước Tây Ban Nha, Hiến pháp năm 1812 (19 tháng 3 năm 1812) (còn có tên là <i>La Pepa</i>).</p> <p>Quân đội Anh, dưới sự lãnh đạo của công tước Wellington, đã đánh bại quân Pháp ở Bán đảo Iberia. Cuộc chiến tranh ở bán đảo Iberia có thể coi là cuộc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh du kích">chiến tranh du kích</a> đầu tiên trong lịch sử cận đại Tây Âu. Những con đường tiếp tế của quân Pháp đã bị ngăn chặn và phá hủy bởi những chiến sĩ du kích Tây Ban Nha. Quân Pháp chính thức bị đánh bại trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Vitoria&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trận Vitoria (trang không tồn tại)">trận Vitoria</a> năm 1813, và đến năm sau, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fernando_VII_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Fernando VII của Tây Ban Nha">Fernando IV</a> đã trở thành vua của Tây Ban Nha.</p> <p>Sự xâm lược của Pháp đã để lại nhiều hậu quả tai hại cho Tây Ban Nha. Nền kinh tế bị tàn phá nặng nề, các thuộc địa của Tây Ban Nha ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%E1%BB%B9_Latinh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mỹ Latinh">châu Mỹ Latinh</a> đua nhau đòi độc lập, nước này chỉ còn lại mỗi hai thuộc địa ở châu Mỹ là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cuba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cuba">Cuba</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Puerto_Rico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Puerto Rico">Puerto Rico</a>.</p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mapa_pol%C3%ADtico_de_Espa%C3%B1a,_1850.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Mapa_pol%C3%ADtico_de_Espa%C3%B1a%2C_1850.jpg/240px-Mapa_pol%C3%ADtico_de_Espa%C3%B1a%2C_1850.jpg" decoding="async" width="240" height="176" class="mw-file-element" data-file-width="1800" data-file-height="1322"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 240px;height: 176px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Mapa_pol%C3%ADtico_de_Espa%C3%B1a%2C_1850.jpg/240px-Mapa_pol%C3%ADtico_de_Espa%C3%B1a%2C_1850.jpg" data-width="240" data-height="176" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Mapa_pol%C3%ADtico_de_Espa%C3%B1a%2C_1850.jpg/360px-Mapa_pol%C3%ADtico_de_Espa%C3%B1a%2C_1850.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Mapa_pol%C3%ADtico_de_Espa%C3%B1a%2C_1850.jpg/480px-Mapa_pol%C3%ADtico_de_Espa%C3%B1a%2C_1850.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Bản đồ Tây Ban Nha năm 1850 </figcaption> </figure> <p>Từ năm 1820-1823, một cuộc cách mạng đã diễn ra ở Tây Ban Nha đòi vua Fernando VII phải thực hiện bản Hiến pháp 1812, lãnh đạo bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Rafael_del_Riego&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Rafael del Riego (trang không tồn tại)">Rafael del Riego</a> (1785–1823) và được người dân ủng hộ. Trước phong trào cách mạng, nhà vua đã phải thừa nhận bản hiến pháp và một số cải cách tư sản đã được tiến hành. Đến tháng 11 năm 1823, quân Bourbon của Pháp do Công tước của Angoulême chỉ huy đã theo lệnh của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Li%C3%AAn_minh_Th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Liên minh Thần thánh">Liên minh Thần thánh</a> tiến vào đàn áp, Riego bị xử tử.</p> <p>Năm 1873, nền cộng hòa đầu tiên ở Tây Ban Nha được thành lập. Nhưng đến năm 1874, nền cộng hòa đã bị <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_Roma?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Giáo hội Công giáo Roma">Giáo hội Công giáo Roma</a> đàn áp.</p> <p>Vào cuối thể kỷ 19, những phong trào dân tộc bùng nổ ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cuba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cuba">Cuba</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a>, gây ra những cuộc chiến tranh đòi độc lập. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> đã can thiệp vào các nước này và vào năm 1898, cuộc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_T%C3%A2y_Ban_Nha-M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ">chiến tranh Hoa Kỳ-Tây Ban Nha</a> bùng nổ. Kết quả là Tây Ban Nha đã mất nốt những thuộc địa cuối cùng của mình là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guam?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guam">Guam</a> ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%81?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Á">châu Á</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cuba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cuba">Cuba</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Puerto_Rico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Puerto Rico">Puerto Rico</a> ở biển <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C3%B9ng_Caribe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vùng Caribe">Caribe</a>.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Đầu_thể_kỷ_20"><span id=".C4.90.E1.BA.A7u_th.E1.BB.83_k.E1.BB.B7_20"></span>Đầu thể kỷ 20</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=11&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Đầu thể kỷ 20”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <p>Những năm đầu của thể kỷ 20, tình hình Tây Ban Nha tương đối ổn định. Tây Ban Nha đã chiếm một số thuộc địa ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_Phi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Phi">châu Phi</a> như <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_Sahara?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tây Sahara">Tây Sahara</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Maroc?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Maroc">Maroc</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guinea_X%C3%ADch_%C4%90%E1%BA%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guinea Xích Đạo">Guinea Xích Đạo</a>. Tuy nhiên, cuộc chiến tranh nổ ra tại Maroc vào năm 1931 đã làm suy giảm ảnh hưởng của Tây Ban Nha tại các thuộc địa này. Khoảng thời gian cai trị độc tài của tướng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Miguel_Primo_de_Rivera&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Miguel Primo de Rivera (trang không tồn tại)">Miguel Primo de Rivera</a> (1923-1931) kết thúc với việc nền <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đệ Nhị Cộng hòa Tây Ban Nha">cộng hòa thứ hai</a> được thành lập. Chính quyền cộng hòa đã trao quyền tự trị cho các vùng như xứ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Basque?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="Basque">Basque</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Catalunya?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Catalunya">Catalonia</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Galacia&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Galacia (trang không tồn tại)">Galacia</a>, đồng thời công nhận quyền bầu cử của phụ nữ.</p> <p>Năm 1936, cuộc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nội chiến Tây Ban Nha">nội chiến Tây Ban Nha</a> bùng nổ giữa phe của viên tướng độc tài <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Francisco_Franco?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Francisco Franco">Francisco Franco</a>, được sự ủng hộ của các nước <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ph%C3%A1t_x%C3%ADt?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chủ nghĩa phát xít">phát xít</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đức">Đức</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C3%9D?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ý">Ý</a> với phe Cộng hòa, được 54 quốc gia trên thế giới ủng hộ, trong đó có <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Liên Xô">Liên Xô</a>. Song do nội bộ chính phủ Cộng hòa thiếu thống nhất nên lực lượng ngày càng yếu đi. Ngày 21 tháng 3 năm 1939, Franco chiếm được thủ đô <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Madrid?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Madrid">Madrid</a>, chính phủ Cộng hòa bị lật đổ. Franco thiết lập nền thống trị độc tài ở Tây Ban Nha và ông ta trở thành nguyên thủ của đất nước này cho đến khi mất. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nội chiến Tây Ban Nha">Nội chiến Tây Ban Nha</a> được coi là trận chiến mở màn cho <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a> sau đó. Dưới thời Franco, Tây Ban Nha giữ vai trò trung lập trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>, nhưng vẫn ủng hộ cho <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Phe_Tr%E1%BB%A5c?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Phe Trục">Phe Trục</a> của các nước <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%A1t_x%C3%ADt?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Phát xít">phát xít</a>.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Kết_thúc_cùng_với_các_thuộc_địa_cuối_cùng_tại_châu_Phi"><span id="K.E1.BA.BFt_th.C3.BAc_c.C3.B9ng_v.E1.BB.9Bi_c.C3.A1c_thu.E1.BB.99c_.C4.91.E1.BB.8Ba_cu.E1.BB.91i_c.C3.B9ng_t.E1.BA.A1i_ch.C3.A2u_Phi"></span>Kết thúc cùng với các thuộc địa cuối cùng tại châu Phi</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=12&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Kết thúc cùng với các thuộc địa cuối cùng tại châu Phi”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Muni_-_Guinea_Continental_Espa%C5%84ola_LOC_2012590213.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Muni_-_Guinea_Continental_Espa%C5%84ola_LOC_2012590213.jpg/220px-Muni_-_Guinea_Continental_Espa%C5%84ola_LOC_2012590213.jpg" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" data-file-width="15481" data-file-height="10986"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 156px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Muni_-_Guinea_Continental_Espa%C5%84ola_LOC_2012590213.jpg/220px-Muni_-_Guinea_Continental_Espa%C5%84ola_LOC_2012590213.jpg" data-width="220" data-height="156" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Muni_-_Guinea_Continental_Espa%C5%84ola_LOC_2012590213.jpg/330px-Muni_-_Guinea_Continental_Espa%C5%84ola_LOC_2012590213.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Muni_-_Guinea_Continental_Espa%C5%84ola_LOC_2012590213.jpg/440px-Muni_-_Guinea_Continental_Espa%C5%84ola_LOC_2012590213.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Bản đồ của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guinea_X%C3%ADch_%C4%90%E1%BA%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guinea Xích Đạo">Guinea Xích Đạo</a> </figcaption> </figure> <p>Đến cuối thế kỷ 17, chỉ có <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Melilla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Melilla">Melilla</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Alhucemas&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Alhucemas (trang không tồn tại)">Alhucemas</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pe%C3%B1%C3%B3n_de_V%C3%A9lez_de_la_Gomera?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Peñón de Vélez de la Gomera">Peñón de Vélez de la Gomera</a> (đã được lấy lại vào năm 1564), <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ceuta?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ceuta">Ceuta</a> (một phần của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Bồ Đào Nha">Đế quốc Bồ Đào Nha</a> kể từ năm 1415, đã chọn giữ lại các liên kết của mình với Tây Ban Nha khi liên minh kết thúc, sự trung thành chính thức của Ceuta với Tây Ban Nha được <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Lisbon_(1668)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp ước Lisbon (1668) (trang không tồn tại)">Hiệp ước Lisbon</a> được công nhận năm 1668), <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Oran?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Oran">Oran</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Mazalquivir&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Mazalquivir (trang không tồn tại)">Mazalquivir</a> vẫn là lãnh thổ Tây Ban Nha ở châu Phi. Các thành phố sau đó đã bị mất vào năm 1708, được tái chiếm vào năm 1732 và được <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Carlos_IV_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Carlos IV của Tây Ban Nha">Carlos IV</a> bán vào năm 1792.</p> <p>Năm 1778, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bioko?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bioko">Đảo Fernando Poo</a> (nay là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bioko?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bioko">Bioko</a>), đảo nhỏ liền kề và quyền thương mại đối với đất liền giữa sông Nigeria và sông Ogooué đã được người Bồ Đào Nha nhượng lại cho Tây Ban Nha để đổi lấy lãnh thổ ở Nam Mỹ (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_El_Pardo&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp ước El Pardo (trang không tồn tại)">Hiệp ước El Pardo</a>). Vào thế kỷ 19, một số nhà thám hiểm và nhà truyền giáo Tây Ban Nha sẽ đi qua khu vực này, trong số đó có <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Manuel_Iradier&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Manuel Iradier (trang không tồn tại)">Manuel Iradier</a>.</p> <p>Năm 1848, quân đội Tây Ban Nha đã chinh phục <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Islas_Chafarinas?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Islas Chafarinas">Islas Chafarinas</a>.</p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:El_general_Prim_en_la_batalla_de_Tetu%C3%A1n,_por_Francisco_Sans_Cabot.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/El_general_Prim_en_la_batalla_de_Tetu%C3%A1n%2C_por_Francisco_Sans_Cabot.jpg/220px-El_general_Prim_en_la_batalla_de_Tetu%C3%A1n%2C_por_Francisco_Sans_Cabot.jpg" decoding="async" width="220" height="261" class="mw-file-element" data-file-width="1094" data-file-height="1300"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 261px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/El_general_Prim_en_la_batalla_de_Tetu%C3%A1n%2C_por_Francisco_Sans_Cabot.jpg/220px-El_general_Prim_en_la_batalla_de_Tetu%C3%A1n%2C_por_Francisco_Sans_Cabot.jpg" data-width="220" data-height="261" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/El_general_Prim_en_la_batalla_de_Tetu%C3%A1n%2C_por_Francisco_Sans_Cabot.jpg/330px-El_general_Prim_en_la_batalla_de_Tetu%C3%A1n%2C_por_Francisco_Sans_Cabot.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/El_general_Prim_en_la_batalla_de_Tetu%C3%A1n%2C_por_Francisco_Sans_Cabot.jpg/440px-El_general_Prim_en_la_batalla_de_Tetu%C3%A1n%2C_por_Francisco_Sans_Cabot.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Juan_Prim_y_Prats,_B%C3%A1_t%C6%B0%E1%BB%9Bc_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t_c%E1%BB%A7a_Reus&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Juan Prim y Prats, Bá tước thứ nhất của Reus (trang không tồn tại)">Bá tước Juan Reus</a> trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_T%C3%A9touan&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trận Tétouan (trang không tồn tại)">Trận Tétouan</a> </figcaption> </figure> <p>Năm 1860, sau <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tetuan&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chiến tranh Tetuan (trang không tồn tại)">Chiến tranh Tetuan</a>, Maroc đã nhượng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Sidi_Ifni&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Sidi Ifni (trang không tồn tại)">Sidi Ifni</a> cho Tây Ban Nha như một phần của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Tangiers&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp ước Tangiers (trang không tồn tại)">Hiệp ước Tangiers</a>, trên cơ sở tiền đồn cũ của Santa Cruz de la Mar Pequeña, được cho là Sidi Ifni. Những thập kỷ hợp tác Pháp-Tây Ban Nha sau đó đã dẫn đến việc thành lập và mở rộng các nước bảo hộ Tây Ban Nha ở phía nam thành phố, và ảnh hưởng của Tây Ban Nha đạt được sự công nhận quốc tế trong Hội nghị Berlin năm 1884: Tây Ban Nha cùng quản lý Sidi Ifni và Tây Sahara. Tây Ban Nha tuyên bố bảo hộ trên bờ biển Guinea từ Cape Bojador đến Cap Blanc, và thậm chí cố gắng đưa ra yêu sách đối với các vùng Adrar và Tiris ở Mauritania. Río Muni trở thành người bảo hộ vào năm 1885 và là thuộc địa vào năm 1900. Các yêu sách mâu thuẫn với lục địa Guinea đã được giải quyết vào năm 1900 bởi Hiệp ước Paris, bởi vì Tây Ban Nha chỉ còn lại 26.000 km2 trong số 300.000 km về phía đông đến sông Ubangi mà ban đầu họ tuyên bố.<sup id="cite_ref-Clarence-Smith_5-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Clarence-Smith-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Sau một cuộc chiến ngắn vào năm 1893, Tây Ban Nha đã mở rộng ảnh hưởng ở phía nam từ Melilla.</p> <p>Năm 1911, Maroc bị chia rẽ giữa Pháp và Tây Ban Nha. Súng trường Berber nổi loạn, dẫn đầu bởi Abdelkrim, cựu sĩ quan của chính quyền Tây Ban Nha. <i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Annual&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trận Annual (trang không tồn tại)">Trận Annual</a></i> (1921) trong Chiến tranh súng trường là một thất bại quân sự bất ngờ, nghiêm trọng và gần như gây tử vong cho quân đội Tây Ban Nha chống lại quân nổi dậy Maroc. Một chính trị gia hàng đầu Tây Ban Nha tuyên bố mạnh mẽ: "<i>Chúng ta đang ở thời kỳ suy đồi nghiêm trọng nhất của Tây Ban Nha</i>".<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau thảm họa hàng năm, cuộc đổ bộ của Alhucemas diễn ra vào tháng 9 năm 1925 tại vịnh Alhucemas. Quân đội và Hải quân Tây Ban Nha với sự cộng tác nhỏ của một đội quân đồng minh Pháp đã chấm dứt Chiến tranh Súng trường. Đây được coi là cuộc đổ bộ thành công đầu tiên trong lịch sử được hỗ trợ bởi sức mạnh không quân trên biển và xe tăng.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Năm 1923, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tangier?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tangier">Tangier</a> được tuyên bố là một thành phố quốc tế dưới sự quản lý chung của Pháp, Tây Ban Nha, Anh và sau đó là Ý.</p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RETRATO_FOTOGR%C3%81FICO_DE_UN_GRUPO_DE_MILITARES.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/RETRATO_FOTOGR%C3%81FICO_DE_UN_GRUPO_DE_MILITARES.jpg/220px-RETRATO_FOTOGR%C3%81FICO_DE_UN_GRUPO_DE_MILITARES.jpg" decoding="async" width="220" height="135" class="mw-file-element" data-file-width="3405" data-file-height="2092"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 135px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/RETRATO_FOTOGR%C3%81FICO_DE_UN_GRUPO_DE_MILITARES.jpg/220px-RETRATO_FOTOGR%C3%81FICO_DE_UN_GRUPO_DE_MILITARES.jpg" data-width="220" data-height="135" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/RETRATO_FOTOGR%C3%81FICO_DE_UN_GRUPO_DE_MILITARES.jpg/330px-RETRATO_FOTOGR%C3%81FICO_DE_UN_GRUPO_DE_MILITARES.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/RETRATO_FOTOGR%C3%81FICO_DE_UN_GRUPO_DE_MILITARES.jpg/440px-RETRATO_FOTOGR%C3%81FICO_DE_UN_GRUPO_DE_MILITARES.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Sĩ quan Tây Ban Nha ở Châu Phi năm 1920 </figcaption> </figure> <p>Năm 1926, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bioko?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bioko">Bioko</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/R%C3%ADo_Muni?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Río Muni">Río Muni</a> được hợp nhất thành thuộc địa <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guin%C3%A9e_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Guinée thuộc Tây Ban Nha">Guinée thuộc Tây Ban Nha</a>, một tình trạng sẽ tồn tại đến năm 1959. Năm 1931, sau khi quân chủ sụp đổ, các thuộc địa châu Phi trở thành một phần của Cộng hòa Tây Ban Nha thứ hai. Năm 1934, dưới thời chính phủ của Thủ tướng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Alejandro_Lerroux&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Alejandro Lerroux (trang không tồn tại)">Alejandro Lerroux</a>, quân đội Tây Ban Nha do Tướng Osvaldo Capaz lãnh đạo đã đổ bộ vào Sidi Ifni và tiến hành chiếm đóng lãnh thổ, nhượng lại Maroc vào năm 1860. Năm năm sau, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Francisco_Franco?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Francisco Franco">Francisco Franco</a>, một vị tướng của Quân đội châu Phi, nổi dậy chống lại chính phủ cộng hòa và bắt đầu cuộc nội chiến Tây Ban Nha (1936–1939). Trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>, sự hiện diện của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%A1p_Vichy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Pháp Vichy">Pháp Vichy</a> ở Tangier đã bị vượt qua bởi Pháp của Tây Ban Nha.</p> <p>Tây Ban Nha thiếu sự giàu có và sự quan tâm để phát triển một cơ sở hạ tầng kinh tế rộng lớn ở các thuộc địa châu Phi trong nửa đầu thế kỷ 20. Tuy nhiên, thông qua một hệ thống gia trưởng, đặc biệt là trên đảo Bioko, Tây Ban Nha đã phát triển các đồn điền ca cao lớn mà hàng ngàn công nhân Nigeria đã được nhập khẩu làm lao động.</p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ProtectoradoMarruecos.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/ProtectoradoMarruecos.png/220px-ProtectoradoMarruecos.png" decoding="async" width="220" height="210" class="mw-file-element" data-file-width="406" data-file-height="388"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 210px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/ProtectoradoMarruecos.png/220px-ProtectoradoMarruecos.png" data-width="220" data-height="210" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/ProtectoradoMarruecos.png/330px-ProtectoradoMarruecos.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fc/ProtectoradoMarruecos.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Maroc?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Maroc">Maroc</a> và lãnh thổ Tây Ban Nha </figcaption> </figure> <p>Năm 1956, khi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Maroc_thu%E1%BB%99c_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Maroc thuộc Pháp">Maroc thuộc Pháp</a> độc lập, Tây Ban Nha đã giao Maroc Tây Ban Nha cho quốc gia mới, nhưng vẫn giữ quyền kiểm soát Sidi Ifni, vùng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tarfaya&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Tarfaya (trang không tồn tại)">Tarfaya</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sahara_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sahara thuộc Tây Ban Nha">Sahara thuộc Tây Ban Nha</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sultan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sultan">Sultan</a> Maroc (sau này là Vua) <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Mohammed_V_c%E1%BB%A7a_Maroc&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Mohammed V của Maroc (trang không tồn tại)">Mohammed V</a> đã quan tâm đến các vùng lãnh thổ này và xâm chiếm Sahara Tây Ban Nha vào năm 1957, trong Chiến tranh Ifni, hoặc ở Tây Ban Nha, Chiến tranh bị lãng quên (<i><i><span lang="es" title="Văn bản tiếng Tây Ban Nha">la Guerra Olvidada</span></i></i>). Năm 1958, Tây Ban Nha nhượng Tarfaya cho Mohammed V và gia nhập các quận riêng biệt trước đây là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Saguia_el-Hamra&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Saguia el-Hamra (trang không tồn tại)">Saguia el-Hamra</a> (ở phía bắc) và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/R%C3%ADo_de_Oro?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Río de Oro">Río de Oro</a> (ở phía nam) để thành lập tỉnh <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sahara_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sahara thuộc Tây Ban Nha">Sahara thuộc Tây Ban Nha</a>.</p> <p>Năm 1959, lãnh thổ Tây Ban Nha trên <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%E1%BB%8Bnh_Guinea?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vịnh Guinea">Vịnh Guinea</a> được thành lập với địa vị tương tự như các tỉnh của đô thị Tây Ban Nha. Là vùng xích đạo Tây Ban Nha, nó được cai trị bởi một vị thống đốc thực thi các quyền lực quân sự và dân sự. Cuộc bầu cử địa phương đầu tiên được tổ chức vào năm 1959, và các đại diện Guinea Xích Đạo đầu tiên đã ngồi trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quốc hội Tây Ban Nha">Quốc hội Tây Ban Nha</a>. Theo Luật cơ bản tháng 12 năm 1963, quyền tự chủ hạn chế được ủy quyền dưới một cơ quan lập pháp chung cho hai tỉnh của lãnh thổ. Tên của đất nước đã được đổi thành <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guinea_X%C3%ADch_%C4%90%E1%BA%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guinea Xích Đạo">Guinea Xích Đạo</a>. Tháng 3 năm 1968, dưới áp lực của những người theo chủ nghĩa dân tộc Equatoguinean và Liên Hợp Quốc, Tây Ban Nha tuyên bố sẽ trao độc lập cho đất nước.</p> <p>Năm 1969, dưới áp lực quốc tế, Tây Ban Nha đã đưa Sidi Ifni trở lại Maroc. Sự kiểm soát của Tây Ban Nha đối với Sahara Tây Ban Nha chịu đựng cho đến khi Tháng Ba Xanh 1975 đã thúc đẩy rút tiền, dưới áp lực quân sự của Maroc. Tương lai của thuộc địa cũ này của Tây Ban Nha vẫn chưa chắc chắn.</p> <p>Quần đảo Canary và các thành phố Tây Ban Nha ở lục địa châu Phi được coi là một phần bằng nhau của Tây Ban Nha và Liên minh châu Âu nhưng có một hệ thống thuế khác nhau.</p> <p>Maroc vẫn tuyên bố <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ceuta?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ceuta">Ceuta</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Melilla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Melilla">Melilla</a>, và <i><i><span lang="es" title="Văn bản tiếng Tây Ban Nha"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plazas_de_soberan%C3%ADa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Plazas de soberanía">plazas de soberanía</a></span></i></i> mặc dù họ được quốc tế công nhận là bộ phận hành chính của Tây Ban Nha. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Isla_Perejil&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Isla Perejil (trang không tồn tại)">Isla Perejil</a> bị chiếm đóng vào ngày 11 tháng 7 năm 2002 bởi quân đội và quân đội Maroc, những người bị lực lượng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/H%E1%BA%A3i_qu%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hải quân Tây Ban Nha">Hải quân Tây Ban Nha</a> đuổi đi trong một chiến dịch không đổ máu.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(3)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Châu_Mỹ_Tây_Ban_Nha"><span id="Ch.C3.A2u_M.E1.BB.B9_T.C3.A2y_Ban_Nha"></span>Châu Mỹ Tây Ban Nha</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=13&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Châu Mỹ Tây Ban Nha”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-3 collapsible-block" id="mf-section-3"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Mỹ Tây Ban Nha">Châu Mỹ Tây Ban Nha</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%B1c_d%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha_t%E1%BA%A1i_ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thực dân Tây Ban Nha tại châu Mỹ">Thực dân Tây Ban Nha tại châu Mỹ</a> </div> <p>Đến cuối thời kỳ cai trị của đế quốc, Tây Ban Nha gọi các tài sản ở nước ngoài của mình ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Mỹ">Châu Mỹ</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a> là "Ấn", một tàn dư lâu dài của khái niệm Colombo rằng ông đã đến Châu Á bằng cách đi về phía tây. Khi các lãnh thổ này đạt đến tầm quan trọng cao, vương quyền đã thành lập <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_%E1%BA%A4n&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hội đồng Ấn (trang không tồn tại)">Hội đồng Ấn</a> vào năm 1524, sau cuộc chinh phạt của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Aztec?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Aztec">Đế quốc Aztec</a>, khẳng định quyền kiểm soát vĩnh viễn của hoàng gia đối với tài sản của mình. Các khu vực có dân cư bản địa dày đặc và nguồn tài sản khoáng sản thu hút người định cư Tây Ban Nha trở thành trung tâm thuộc địa, trong khi những khu vực không có tài nguyên như vậy là ngoại vi để thu hút sự quan tâm. Khi các khu vực được sáp nhập vào đế quốc và tầm quan trọng của chúng được đánh giá, tài sản ở nước ngoài bị kiểm soát vương quyền mạnh hơn hoặc yếu hơn.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BA%A5t?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Vương thất">vương quyền</a> đã học được bài học của mình với sự cai trị của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cristoforo_Colombo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cristoforo Colombo">Cristoforo Colombo</a> và những người thừa kế ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Caribe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Caribe">Caribe</a>, và sau đó họ không bao giờ được ủy quyền quyền lực càn quét cho các nhà thám hiểm và chinh phục. Cuộc chinh phạt của các vị vua Công giáo ở Granada vào năm 1492 và việc trục xuất người Do Thái của họ "là những biểu hiện chiến đấu của tình trạng tôn giáo tại thời điểm bắt đầu thuộc địa châu Mỹ".<sup id="cite_ref-FOOTNOTEGibson196669_9-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTEGibson196669-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Quyền lực của vương quyền trong lĩnh vực tôn giáo là tuyệt đối trong tài sản ở nước ngoài thông qua việc cấp quyền của Giáo hoàng thực sự, và "Công giáo được liên kết một cách tự nhiên với chính quyền hoàng gia".<sup id="cite_ref-FOOTNOTEMecham196636_10-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTEMecham196636-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Quan hệ Giáo hội-Nhà nước được thiết lập trong thời kỳ chinh phục và duy trì ổn định cho đến cuối <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=K%E1%BB%B7_nguy%C3%AAn_Habsburg&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Kỷ nguyên Habsburg (trang không tồn tại)">kỷ nguyên Habsburg</a> vào năm 1700, khi các quốc vương Bourbon thực hiện những cải cách lớn và thay đổi mối quan hệ giữa vương quyền và tế đàn.</p> <p>Chính quyền của vương quyền của đế chế hải ngoại của nó được thực thi bởi các quan chức hoàng gia trong cả lĩnh vực dân sự và tôn giáo, thường có quyền tài phán chồng chéo. vương quyền có thể điều hành các đế quốc ở Ấn bằng cách sử dụng giới tinh hoa bản địa làm trung gian với dân số bản địa lớn. Chi phí hành chính của đế chế được giữ ở mức thấp, với một số ít các quan chức Tây Ban Nha thường trả lương thấp.<sup id="cite_ref-Patch_11-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Patch-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chính sách vương quyền duy trì một hệ thống thương mại khép kín chỉ giới hạn ở một cảng ở Tây Ban Nha và chỉ một số ít ở Ấn không hoạt động, với các nhà buôn châu Âu cung cấp cho thương nhân Tây Ban Nha tại cảng Sevilla của Tây Ban Nha với hàng dệt may chất lượng cao và hàng hóa sản xuất khác mà Tây Ban Nha bản thân nó không thể cung cấp. Phần lớn bạc của Ấn đã được chuyển vào các nhà buôn châu Âu đó. Các quan chức của vuơgn thất tại Ấn đã cho phép tạo ra cả một hệ thống thương mại, trong đó họ có thể ép buộc người dân bản địa tham gia trong khi gặt hái lợi nhuận hợp tác với các thương nhân.<sup id="cite_ref-Patch_11-1" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Patch-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(4)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Kinh_tế"><span id="Kinh_t.E1.BA.BF"></span>Kinh tế</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=14&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Kinh tế”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-4 collapsible-block" id="mf-section-4"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kinh tế Tây Ban Nha">Kinh tế Tây Ban Nha</a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Moll_-_Map_of_South_America_-_Detail_Potosi.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Moll_-_Map_of_South_America_-_Detail_Potosi.png/220px-Moll_-_Map_of_South_America_-_Detail_Potosi.png" decoding="async" width="220" height="179" class="mw-file-element" data-file-width="740" data-file-height="601"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 179px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Moll_-_Map_of_South_America_-_Detail_Potosi.png/220px-Moll_-_Map_of_South_America_-_Detail_Potosi.png" data-width="220" data-height="179" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Moll_-_Map_of_South_America_-_Detail_Potosi.png/330px-Moll_-_Map_of_South_America_-_Detail_Potosi.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Moll_-_Map_of_South_America_-_Detail_Potosi.png/440px-Moll_-_Map_of_South_America_-_Detail_Potosi.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Cerro_de_Potos%C3%AD&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Cerro de Potosí (trang không tồn tại)">Cerro de Potosí</a>, được phát hiện vào năm 1545, mỏ bạc duy nhất ở Peru, sử dụng lao động bản địa cưỡng bức <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Mit'a&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Mit'a (trang không tồn tại)">mit'a</a> </figcaption> </figure> <p>Đế quốc Tây Ban Nha được hưởng lợi từ các nguồn tài nguyên dồi dào ở hải ngoại với dân số bản địa lớn có thể khai thác và các khu vực khai thác phong phú.<sup id="cite_ref-Sokoloff_12-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Sokoloff-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cho rằng, vương quyền đã cố gắng tạo ra và duy trì một hệ thống trọng thương khép kín cổ điển, tránh xa các đối thủ cạnh tranh và giữ sự giàu có trong đế chế. Trong khi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gia_t%E1%BB%99c_Habsburg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Gia tộc Habsburg">Habsburg</a> cam kết duy trì sự độc quyền nhà nước về lý thuyết, thì thực tế Đế chế là một lãnh địa kinh tế xốp và buôn lậu lan rộng. Vào thế kỷ 16 và 17 dưới thời Habsburg, Tây Ban Nha đã trải qua sự suy giảm dần dần về điều kiện kinh tế, đặc biệt là liên quan đến sự phát triển công nghiệp của các đối thủ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pháp">Pháp</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/H%C3%A0_Lan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hà Lan">Hà Lan</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_%C4%90%E1%BA%A1i_Anh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Đại Anh">Anh</a>. Nhiều hàng hóa được xuất khẩu sang Đế chế có nguồn gốc từ các nhà sản xuất ở tây bắc châu Âu, chứ không phải ở Tây Ban Nha. Nhưng các hoạt động thương mại bất hợp pháp đã trở thành một phần trong cấu trúc hành chính của Đế chế. Được hỗ trợ bởi dòng chảy bạc lớn từ Mỹ, thương mại bị cấm bởi các hạn chế thương mại của chủ nghĩa trọng thương Tây Ban Nha phát triển mạnh mẽ, bởi vì nó cung cấp một nguồn thu nhập cho cả quan chức vương quyền và thương nhân tư nhân.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cơ cấu hành chính địa phương ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Buenos_Aires?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Buenos Aires">Buenos Aires</a>, chẳng hạn, được thành lập thông qua việc giám sát cả thương mại hợp pháp và bất hợp pháp.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vào thế kỷ thứ mười tám, vương quyền đã cố gắng đảo ngược tiến trình dưới thời các vị vua Bourbon. vương quyền theo đuổi các cuộc chiến tranh để duy trì và mở rộng lãnh thổ, bảo vệ đức tin Công giáo và dập tắt đạo Tin lành, và đánh bại sức mạnh <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ottoman?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Ottoman">Ottoman</a> vượt xa khả năng chi trả cho tất cả, bất chấp việc sản xuất bạc lớn ở Peru và México. Hầu hết dòng chảy đó đã trả cho những người lính đánh thuê trong các cuộc chiến tôn giáo ở châu Âu trong thế kỷ thứ mười sáu và mười bảy và vào tay thương nhân nước ngoài để trả tiền cho hàng tiêu dùng được sản xuất ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%E1%BA%AFc_%C3%82u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bắc Âu">Bắc Âu</a>. Nghịch lý là sự giàu có của Ấn làm nghèo nàn Tây Ban Nha và làm giàu cho Bắc Âu. Vào thế kỷ thứ mười tám, vương quyền đã cố gắng đảo ngược tiến trình dưới thời các vị vua Bourbon.<sup id="cite_ref-FOOTNOTESteinStein200040-57_15-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTESteinStein200040-57-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Điều này đã được công nhận ở Tây Ban Nha, với các nhà văn về kinh tế chính trị, <i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Arbitristas&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Arbitristas (trang không tồn tại)">arbitristas</a></i> gửi các phân tích dài vương quyền dưới dạng "đài tưởng niệm, về các vấn đề nhận thức và với các giải pháp được đề xuất.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTESteinStein200094-102_17-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTESteinStein200094-102-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Theo các nhà tư tưởng này, "Chi tiêu hoàng gia phải được điều tiết, việc bán văn phòng tạm dừng, sự tăng trưởng của nhà thờ đã được kiểm tra. Hệ thống thuế phải được đại tu, phải nhượng bộ đặc biệt cho những người lao động nông nghiệp, những dòng sông được tưới tiêu và làm khô đất. bằng cách này một mình năng suất của Castile có thể tăng lên, thương mại của nó được phục hồi và sự phụ thuộc nhục nhã của nó vào người nước ngoài, vào người Hà Lan và người Genova, bị chấm dứt".<sup id="cite_ref-FOOTNOTEElliott1989231_18-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTEElliott1989231-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Từ những ngày đầu của vùng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Caribe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Caribe">Caribe</a> và kỷ nguyên chinh phục, vương quyền đã cố gắng kiểm soát thương mại giữa Tây Ban Nha và Ấn bằng các chính sách hạn chế được thi hành bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Nh%C3%A0_Trade&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Nhà Trade (trang không tồn tại)">Nhà Trade</a> (1503) ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sevilla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sevilla">Sevilla</a>. Vận chuyển đã đi qua các cảng đặc biệt ở Tây Ban Nha (Sevilla, sau đó là Cadiz), Châu Mỹ Tây Ban Nha (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Veracruz?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Veracruz">Veracruz</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Acapulco?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Acapulco">Acapulco</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/La_Habana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="La Habana">La Habana</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cartagena_de_Indias?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Cartagena de Indias">Cartagena de Indias</a>, và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Callao?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Callao">Callao</a>/<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Lima?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lima">Lima</a>) và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Manila?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Manila">Manila</a>). Những người định cư Tây Ban Nha ở Ấn trong thời kỳ đầu rất ít và Tây Ban Nha có thể cung cấp đủ hàng hóa cho họ. Nhưng khi các đế chế Aztec và Inca bị chinh phục vào đầu thế kỷ XVI và sau đó là các mỏ bạc lớn được tìm thấy ở cả México và Peru, các khu vực của các đế chế lớn đó, nhập cư Tây Ban Nha tăng lên và nhu cầu về hàng hóa tăng vượt xa khả năng cung cấp của Tây Ban Nha. Vì Tây Ban Nha có ít vốn để đầu tư vào thương mại mở rộng và không có tập đoàn thương mại, chủ ngân hàng và nhà thương mại quan trọng nào ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Genova?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Genova">Genova</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đức">Đức</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/H%C3%A0_Lan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hà Lan">Hà Lan</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pháp">Pháp</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_%C4%90%E1%BA%A1i_Anh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Đại Anh">Anh</a> cung cấp cả vốn đầu tư và hàng hóa trong một hệ thống được cho là khép kín. Ngay cả trong thế kỷ XVI, Tây Ban Nha đã nhận ra rằng hệ thống khép kín lý tưởng hóa không hoạt động trong thực tế. Mặc dù vương quyền không làm thay đổi cấu trúc hạn chế hoặc chủ trương thận trọng tài khóa, bất chấp lời cầu xin của trọng tài, thương mại Ấn vẫn trên danh nghĩa của Tây Ban Nha, nhưng thực tế đã làm phong phú các quốc gia châu Âu khác.</p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Spanish_Galleon.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Spanish_Galleon.jpg/220px-Spanish_Galleon.jpg" decoding="async" width="220" height="302" class="mw-file-element" data-file-width="300" data-file-height="412"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 302px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Spanish_Galleon.jpg/220px-Spanish_Galleon.jpg" data-width="220" data-height="302" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/08/Spanish_Galleon.jpg 1.5x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Galleon_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Galleon Tây Ban Nha (trang không tồn tại)">Galleon Tây Ban Nha</a>, trụ cột của vận chuyển xuyên Đại Tây Dương và xuyên Thái Bình Dương, khắc bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Albert_D%C3%BCrer?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Albert Dürer">Albert Dürer</a> </figcaption> </figure> <p>vương quyền thiết lập hệ thống đội tàu <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kho_b%C3%A1u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kho báu">kho báu</a> (<i>flota</i>) để bảo vệ việc vận chuyển bạc đến Sevilla (later Cadiz). Các thương nhân ở Sevilla đã chuyển các mặt hàng tiêu dùng đã được đăng ký và đánh thuế bởi House of Trade. đã được gửi đến Ấn Độ được sản xuất ở các nước châu Âu khác. Các lợi ích thương mại khác của châu Âu đã chiếm lĩnh nguồn cung, với các nhà buôn Tây Ban Nha và bang hội của họ (<i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Consulado&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Consulado (trang không tồn tại)">consulados</a></i>) ở Tây Ban Nha và Ấn Độ đóng vai trò trung gian, gặt hái lợi nhuận một phần lợi nhuận. Tuy nhiên, những lợi nhuận đó không thúc đẩy sự phát triển kinh tế của Tây Ban Nha trong một lĩnh vực sản xuất, với nền kinh tế tiếp tục dựa vào nông nghiệp. Sự giàu có của Ấn Độ dẫn đến sự thịnh vượng ở Bắc Âu, đặc biệt là Hà Lan và Anh, cả Tin lành. Khi sức mạnh của Tây Ban Nha suy yếu vào thế kỷ XVII, Anh, Hà Lan và Pháp đã tận dụng lợi thế ở nước ngoài bằng cách chiếm giữ các hòn đảo ở vùng biển Caribbean, trở thành căn cứ cho một thương mại buôn lậu ở Tây Ban Nha. Các quan chức của vương quyền, những người được cho là đàn áp buôn bán hàng lậu thường khá thường xuyên trong các cuộc tấn công với người nước ngoài, vì đó là một nguồn làm giàu cá nhân. Ở Tây Ban Nha, vương quyền đã tham gia thông đồng với các nhà buôn nước ngoài, vì họ đã trả tiền phạt, "có nghĩa là để thiết lập một khoản bồi thường cho nhà nước cho các tổn thất thông qua gian lận." nó trở thành rủi ro tính toán cho việc kinh doanh; Đối với vương quyền, nó có được thu nhập, nó sẽ mất đi. Thương nhân nước ngoài là một phần của hệ thống thương mại được cho là độc quyền. Việc chuyển Nhà Thương mại từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sevilla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sevilla">Sevilla</a> sang <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cadiz,_Ohio?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cadiz, Ohio">Cadiz</a> đồng nghĩa với việc tiếp cận dễ dàng hơn các nhà buôn nước ngoài sang thương mại Tây Ban Nha.<sup id="cite_ref-FOOTNOTELynch198910–11_19-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTELynch198910%E2%80%9311-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Động cơ của nền kinh tế đế quốc Tây Ban Nha có tác động toàn cầu là khai thác <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%E1%BA%A1c?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bạc">bạc</a>. Các mỏ ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Peru?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Peru">Peru</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C3%A9xico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="México">México</a> nằm trong tay một số doanh nhân khai thác ưu tú, với khả năng tiếp cận vốn và dạ dày cho việc khai thác rủi ro. Họ hoạt động theo một hệ thống cấp phép của hoàng gia, kể từ khi vương quyền nắm giữ quyền đối với sự giàu có dưới lòng đất. Các doanh nhân khai thác giả định tất cả rủi ro của doanh nghiệp, trong khi vương quyền đạt được 20% lợi nhuận, thứ năm hoàng gia ("Quinto"). Thêm vào doanh thu của vương quyền là việc khai thác là vương quyền độc quyền trong việc cung cấp thủy ngân, được sử dụng để tách bạc nguyên chất từ quặng bạc trong quy trình sản xuất hiên. vương quyền giữ giá cao, do đó làm giảm khối lượng sản xuất bạc.<sup id="cite_ref-Miningcolonies_20-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Miningcolonies-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Việc bảo vệ dòng chảy của nó từ México và Peru khi nó chuyển đến các cảng để vận chuyển đến Tây Ban Nha đã sớm dẫn đến một hệ thống đoàn xe (flota) đi thuyền hai lần một năm. Thành công của nó có thể được đánh giá bởi thực tế là hạm đội bạc chỉ bị bắt giữ một lần, vào năm 1628 bởi tư nhân người Hà Lan, ông <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Piet_Pieterszoon_Hein&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Piet Pieterszoon Hein (trang không tồn tại)">Piet Hein</a>. Sự mất mát đó dẫn đến sự phá sản của vương quyền Tây Ban Nha và thời kỳ suy thoái kinh tế kéo dài ở Tây Ban Nha.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một thực tế được người Tây Ban Nha sử dụng để tập hợp công nhân cho các mỏ được gọi là <i>repartimiento</i>. Đây là một hệ thống lao động cưỡng bức luân phiên, nơi các pueblos bản địa có nghĩa vụ phải đưa người lao động đến làm việc tại các mỏ và đồn điền Tây Ban Nha trong một số ngày trong năm. Repartimiento đã không được thực hiện để thay thế lao động nô lệ mà thay vào đó tồn tại bên cạnh lao động lương tự do, nô lệ và lao động thụt đầu dòng. Tuy nhiên, đó là một cách để người Tây Ban Nha mua sắm lao động giá rẻ, do đó thúc đẩy nền kinh tế khai thác. Điều quan trọng cần lưu ý là những người đàn ông làm việc như những người lao động <i>repartimiento</i> không phải lúc nào cũng chống lại việc thực hành. Một số người bị lôi kéo vào lao động như một cách để bổ sung tiền lương mà họ kiếm được từ các lĩnh vực trồng trọt để hỗ trợ gia đình của họ và, tất nhiên, phải trả tiền cống nạp. Đầu tiên, một người Tây Ban Nha có thể khiến những người lao động repartimiento làm việc cho họ với sự cho phép của một quan chức vương quyền, chẳng hạn như một cha đẻ, chỉ trên cơ sở rằng lao động này là hoàn toàn cần thiết để cung cấp cho đất nước những nguồn lực quan trọng. Tình trạng này trở nên lỏng lẻo hơn khi nhiều năm trôi qua và các doanh nghiệp khác nhau có lao động repartimiento nơi họ sẽ làm việc trong điều kiện nguy hiểm trong thời gian dài và lương thấp.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:1713_Asiento_contract.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/1713_Asiento_contract.png/220px-1713_Asiento_contract.png" decoding="async" width="220" height="300" class="mw-file-element" data-file-width="521" data-file-height="711"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 300px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/1713_Asiento_contract.png/220px-1713_Asiento_contract.png" data-width="220" data-height="300" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/1713_Asiento_contract.png/330px-1713_Asiento_contract.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/1713_Asiento_contract.png/440px-1713_Asiento_contract.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Bìa bản dịch tiếng Anh của hợp đồng Asiento được ký kết bởi Anh và Tây Ban Nha vào năm 1713 như một phần của hiệp ước Utrecht chấm dứt Chiến tranh kế vị Tây Ban Nha. Hợp đồng đã trao quyền độc quyền cho Anh để bán nô lệ ở Ấn Tây Ban Nha. </figcaption> </figure> <p>Trong thời đại Bourbon, các cải cách kinh tế đã tìm cách đảo ngược mô hình khiến Tây Ban Nha bị bần cùng hóa, không có khu vực sản xuất và các thuộc địa của nó cần cho hàng hóa sản xuất được cung cấp bởi các quốc gia khác. Nó đã cố gắng tái cấu trúc để thiết lập như một hệ thống giao dịch khép kín, nhưng nó bị cản trở bởi các điều khoản của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Utrecht?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hiệp ước Utrecht">Hiệp ước Utrecht</a> năm 1713. Hiệp ước chấm dứt Chiến tranh kế vị Tây Ban Nha bằng một chiến thắng cho ứng cử viên Bourbon giành ngai vàng đã có một điều khoản cho người Anh buôn bán hợp pháp bằng giấy phép (asiento) nô lệ châu Phi sang Tây Ban Nha Mỹ. Quy định này làm suy yếu khả năng của một hệ thống độc quyền Tây Ban Nha được tân trang. Các thương nhân cũng sử dụng cơ hội để tham gia buôn bán hàng hóa sản xuất của họ. Chính sách của vương quyền đã tìm cách làm cho thương mại hợp pháp trở nên hấp dẫn hơn so với việc buôn bán tự do (<i>comercio libre</i>) vào năm 1778, theo đó các cảng của Tây Ban Nha Mỹ có thể giao dịch với nhau và họ có thể giao dịch với bất kỳ cảng nào ở Tây Ban Nha. Nó nhằm mục đích cải tổ một hệ thống Tây Ban Nha khép kín và vượt xa đế chế Anh ngày càng hùng mạnh. Sản xuất bạc hồi sinh vào thế kỷ thứ mười tám, với sản lượng vượt xa sản lượng trước đó. vương quyền giảm thuế đối với thủy ngân, có nghĩa là một khối lượng bạc nguyên chất lớn hơn có thể được tinh chế. Khai thác bạc đã hấp thụ hầu hết vốn có sẵn ở México và Peru, và vương quyền nhấn mạnh việc sản xuất kim loại quý được gửi đến Tây Ban Nha. Có một số sự phát triển kinh tế ở Ấn Độ để cung cấp thực phẩm, nhưng một nền kinh tế đa dạng đã không xuất hiện.<sup id="cite_ref-Miningcolonies_20-1" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Miningcolonies-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các cải cách kinh tế của thời đại Bourbon đều hình thành và bản thân chúng bị ảnh hưởng bởi sự phát triển địa chính trị ở châu Âu. Các cải cách Bourbon nảy sinh từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_K%E1%BA%BF_v%E1%BB%8B_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha">Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha</a>. Đến lượt mình, nỗ lực thắt chặt kiểm soát đối với các thị trường thuộc địa ở châu Mỹ đã dẫn đến xung đột với các cường quốc châu Âu khác đang tranh giành quyền truy cập vào họ. Sau một loạt các cuộc giao tranh trong suốt những năm 1700 về các chính sách chặt chẽ hơn, hệ thống thương mại cải cách của Tây Ban Nha đã dẫn đến chiến tranh với Anh vào năm 1796.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khi đó, ở châu Mỹ, các chính sách kinh tế được ban hành dưới thời Bourbon có những tác động khác nhau ở các khu vực khác nhau. Một mặt, sản xuất bạc ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tân Tây Ban Nha">Tân Tây Ban Nha</a> tăng lên rất nhiều và dẫn đến tăng trưởng kinh tế. Nhưng phần lớn lợi nhuận của ngành khai thác được hồi sinh đã dành cho giới thượng lưu và các quan chức nhà nước, trong khi ở các vùng nông thôn của Tân Tây Ban Nha, điều kiện cho công nhân nông thôn xấu đi, góp phần gây bất ổn xã hội sẽ ảnh hưởng đến các cuộc nổi dậy tiếp theo.</p> <p><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(5)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Kỷ_nguyên_cải_cách_của_nhà_Borbón"><span id="K.E1.BB.B7_nguy.C3.AAn_c.E1.BA.A3i_c.C3.A1ch_c.E1.BB.A7a_nh.C3.A0_Borb.C3.B3n"></span>Kỷ nguyên cải cách của nhà Borbón</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=15&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Kỷ nguyên cải cách của nhà Borbón”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-5 collapsible-block" id="mf-section-5"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Khai_s%C3%A1ng_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Khai sáng Tây Ban Nha (trang không tồn tại)">Khai sáng Tây Ban Nha</a> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Felipe_V_de_Espa%C3%B1a.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Felipe_V_de_Espa%C3%B1a.jpg/220px-Felipe_V_de_Espa%C3%B1a.jpg" decoding="async" width="220" height="276" class="mw-file-element" data-file-width="2435" data-file-height="3051"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 276px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Felipe_V_de_Espa%C3%B1a.jpg/220px-Felipe_V_de_Espa%C3%B1a.jpg" data-width="220" data-height="276" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Felipe_V_de_Espa%C3%B1a.jpg/330px-Felipe_V_de_Espa%C3%B1a.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Felipe_V_de_Espa%C3%B1a.jpg/440px-Felipe_V_de_Espa%C3%B1a.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Felipe_V_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Felipe V của Tây Ban Nha">Felipe V của Tây Ban Nha</a> (1700-1746), vị vua đầu tiên của Tây Ban Nha thuộc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nh%C3%A0_Bourbon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Nhà Bourbon">Nhà Bourbon</a>. Trong thời gian cai trị của mình, Tây Ban Nha đã đánh bại một cuộc xâm lược Tây Ban Nha của Áo và Anh nhưng mất quyền kiểm soát Ý trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_K%E1%BA%BF_v%E1%BB%8B_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha">Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha</a> (1701–1714), <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=T%C3%A2y_Ban_Nha_chinh_ph%E1%BB%A5c_Oran_(1732)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Tây Ban Nha chinh phục Oran (1732) (trang không tồn tại)">chinh phục Oran</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Ottoman">Đế quốc Ottoman</a> (1732), <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Bitonto&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trận Bitonto (trang không tồn tại)">chiếm lại thành phố Napoli và Sicilia</a> trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_K%E1%BA%BF_v%E1%BB%8B_Ba_Lan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Kế vị Ba Lan">Chiến tranh Kế vị Ba Lan</a> (1733–1735) và chiến đấu trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_K%E1%BA%BF_v%E1%BB%8B_%C3%81o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Kế vị Áo">Chiến tranh Kế vị Áo</a> (1740–1748), chinh phục nhanh gọn <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Milan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Milan">Milan</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Parma?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Parma">Parma</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Piacenza?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Piacenza">Piacenza</a>. </figcaption> </figure> <p>Với cái chết năm 1700 của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Carlos_II_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Carlos II của Tây Ban Nha">Carlos II</a> không có con, vương miện của Tây Ban Nha đã được tranh cãi trong Cuộc chiến kế vị Tây Ban Nha. Theo <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Utrecht?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hiệp ước Utrecht">Hiệp ước Utrecht</a> (11 tháng 4 năm 1713) kết thúc chiến tranh, Hoàng tử Pháp của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%99c_Bourbon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương tộc Bourbon">nhà Borbón</a>, Philippe của Anjou, cháu của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Louis_XIV_c%E1%BB%A7a_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Louis XIV của Pháp">Louis XIV của Pháp</a>, trở thành vua <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippe_V_c%E1%BB%A7a_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippe V của Pháp">Philippe V</a>. Ông giữ lại đế chế hải ngoại Tây Ban Nha ở châu Mỹ và Philippines. Thỏa thuận giải quyết đã mang lại chiến lợi phẩm cho những người đã ủng hộ Habsburg cho chế độ quân chủ Tây Ban Nha, nhượng lại lãnh thổ châu Âu của Tây Ban Nha Hà Lan, Naples, Milan và Sardinia cho Áo; Sicily và một phần của Milan đến Công tước Savoy, và Gibraltar và Menorca đến Vương quốc Anh. Hiệp ước cũng trao cho người Anh quyền độc quyền buôn bán nô lệ ở Tây Ban Nha Mỹ trong ba mươi năm, asiento, cũng như các chuyến đi được cấp phép đến các cảng trong sự thống trị của thực dân Tây Ban Nha, mở cửa, cho cả buôn bán trái phép và bất hợp pháp.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEBraudel1984vol._2,_p._418_25-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTEBraudel1984vol._2,_p._418-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Sự phục hồi kinh tế và nhân khẩu học của Tây Ban Nha đã bắt đầu chậm chạp trong những thập kỷ cuối của triều đại Habsburg, như một điều hiển nhiên từ sự tăng trưởng của các đoàn xe thương mại và sự tăng trưởng nhanh hơn của buôn bán bất hợp pháp trong giai đoạn này. (Sự tăng trưởng này chậm hơn tốc độ tăng trưởng buôn bán bất hợp pháp của các đối thủ phía bắc trong thị trường của đế chế.) Tuy nhiên, sự phục hồi này sau đó không được chuyển thành cải tiến thể chế, thay vào đó là "giải pháp gần đúng cho các vấn đề thường trực".<sup id="cite_ref-FOOTNOTELynch19891_26-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTELynch19891-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Di sản của sự lãng quên này đã được phản ánh trong những năm đầu của chế độ Bourbon, trong đó quân đội đã vô tình lao vào trận chiến trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Li%C3%AAn_minh_Quadruple&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Liên minh Quadruple (trang không tồn tại)">Liên minh Quadruple</a> (1718–1720). Sau chiến tranh, chế độ quân chủ Bourbon mới có cách tiếp cận thận trọng hơn nhiều đối với quan hệ quốc tế, dựa vào liên minh gia tộc với Bourbon Pháp, và tiếp tục theo một chương trình đổi mới thể chế.</p> <p>Chương trình vương thast để ban hành các cải cách thúc đẩy kiểm soát hành chính và hiệu quả trong vùng đô thị để gây bất lợi cho các thuộc địa làm suy yếu lòng trung thành của giới thượng lưu đối với vương miện. Khi lực lượng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Napol%C3%A9on_Bonaparte?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Napoléon Bonaparte">Napoléon Bonaparte</a> của Pháp xâm chiếm <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_Iberia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bán đảo Iberia">bán đảo Iberia</a> vào năm 1808, Napoléon đã lật đổ chế độ quân chủ Bourbon Tây Ban Nha, đặt anh trai <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Joseph_Bonaparte?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Joseph Bonaparte">Joseph Bonaparte</a> lên ngai vàng Tây Ban Nha. Có một cuộc khủng hoảng về tính hợp pháp của sự thống trị vương quyền ở châu Mỹ Tây Ban Nha, dẫn đến <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha">Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha</a> (1808–1826).</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Cải_cách_Bourbon"><span id="C.E1.BA.A3i_c.C3.A1ch_Bourbon"></span>Cải cách Bourbon</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=16&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Cải cách Bourbon”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_Bourbon&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Cải cách Bourbon (trang không tồn tại)">Cải cách Bourbon</a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Francisco_Antonio_Vallejo_-_Glorification_of_the_Immaculate_Conception_-_Google_Art_Project.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Francisco_Antonio_Vallejo_-_Glorification_of_the_Immaculate_Conception_-_Google_Art_Project.jpg/220px-Francisco_Antonio_Vallejo_-_Glorification_of_the_Immaculate_Conception_-_Google_Art_Project.jpg" decoding="async" width="220" height="137" class="mw-file-element" data-file-width="6220" data-file-height="3866"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 137px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Francisco_Antonio_Vallejo_-_Glorification_of_the_Immaculate_Conception_-_Google_Art_Project.jpg/220px-Francisco_Antonio_Vallejo_-_Glorification_of_the_Immaculate_Conception_-_Google_Art_Project.jpg" data-width="220" data-height="137" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Francisco_Antonio_Vallejo_-_Glorification_of_the_Immaculate_Conception_-_Google_Art_Project.jpg/330px-Francisco_Antonio_Vallejo_-_Glorification_of_the_Immaculate_Conception_-_Google_Art_Project.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Francisco_Antonio_Vallejo_-_Glorification_of_the_Immaculate_Conception_-_Google_Art_Project.jpg/440px-Francisco_Antonio_Vallejo_-_Glorification_of_the_Immaculate_Conception_-_Google_Art_Project.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Đại diện của hai quyền lực, nhà thờ và nhà nước, được biểu tượng bằng bàn thờ và ngai vàng, với sự hiện diện của nhà vua <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Carlos_III_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Carlos III của Tây Ban Nha">Carlos III</a> và Giáo hoàng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Clement_XIV?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Clement XIV">Clement XIV</a>, được tán thành bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%B3_v%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Phó vương quốc Tân Tây Ban Nha">Phó vương</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Antonio_Mar%C3%ADa_de_Bucareli_y_Urs%C3%BAa&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Antonio María de Bucareli y Ursúa (trang không tồn tại)">Antonio Bucareli</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BB%95ng_gi%C3%A1o_ph%E1%BA%ADn_M%C3%A9xico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tổng giáo phận México">Tổng giám mục</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Alonso_N%C3%BA%C3%B1ez_de_Haro_y_Peralta&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Alonso Núñez de Haro y Peralta (trang không tồn tại)">Alonso Núñez de Haro</a>, tương ứng , trước Đức Trinh Nữ Maria. "Tôn vinh Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội". </figcaption> </figure> <p>Ý định rộng nhất của Bourbons Tây Ban Nha là tổ chức lại các thể chế của đế chế để quản lý nó tốt hơn vì lợi ích của Tây Ban Nha và vương miện. Nó đã tìm cách tăng doanh thu và để khẳng định quyền kiểm soát vương miện lớn hơn, bao gồm cả Giáo hội Công giáo. Tập trung quyền lực là vì lợi ích của vương miện và đô thị và để bảo vệ đế chế của mình chống lại các cuộc xâm lược của nước ngoài.<sup id="cite_ref-Bourbon_Reforms_27-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Bourbon_Reforms-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Từ quan điểm của Tây Ban Nha, các cấu trúc cai trị thuộc địa dưới thời Habsburg không còn hoạt động vì lợi ích của Tây Ban Nha, với nhiều của cải được giữ lại ở Tây Ban Nha Mỹ và đến các cường quốc châu Âu khác. Sự hiện diện của các cường quốc châu Âu khác tại vùng biển Caribbean, với tiếng Anh ở Barbados (1627), St Kitts (1623-5) và Jamaica (1655); người Hà Lan ở Curaçao và người Pháp ở Saint Sebastue (Haiti) (1697), Martinique và Guadaloupe đã phá vỡ sự toàn vẹn của hệ thống trọng thương Tây Ban Nha khép kín và thiết lập các thuộc địa đường thịnh vượng.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-non-spanish_caribbean_29-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-non-spanish_caribbean-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Vào đầu triều đại của mình, Bourbon Tây Ban Nha đầu tiên, Vua Philip V, đã tổ chức lại chính phủ để tăng cường quyền hành pháp của quốc vương như đã được thực hiện ở Pháp, thay cho hệ thống đa văn hóa có chủ ý của các Hội đồng.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Vào năm 1717–1718, các cấu trúc để cai trị Ấn, '<b>Consejo de Indias'</b> và '<b>Casa de Contratación'</b>, điều hành các khoản đầu tư vào đội tàu kho báu cồng kềnh của Tây Ban Nha, đã được chuyển từ Seville đến Cadiz, nơi các nhà buôn nước ngoài dễ dàng tiếp cận với thương mại Ấn.<sup id="cite_ref-FOOTNOTELynch198911_31-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTELynch198911-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cadiz trở thành một cổng cho tất cả giao dịch của Ấn (xem <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_flota&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hệ thống flota (trang không tồn tại)">Hệ thống flota</a>). Các chuyến đi cá nhân đều đặn chậm chạp trong việc di chuyển các đoàn tàu vũ trang truyền thống, nhưng đến những năm 1760, đã có những con tàu thường xuyên đi qua Đại Tây Dương từ Cadiz đến Havana và Puerto Rico, và trong những khoảng thời gian dài hơn đến Río de la Plata vào năm 1776. Thương mại hàng lậu vốn là huyết mạch của đế chế Habsburg đã giảm tỷ lệ thuận với vận chuyển đã đăng ký (một cơ quan đăng ký vận chuyển đã được thành lập vào năm 1735).</p> <p>Hai biến động đã được đăng ký không hài lòng ở Tây Ban Nha Mỹ và đồng thời chứng minh khả năng phục hồi mới của hệ thống cải cách: cuộc nổi dậy Tupac Amaru ở Peru năm 1780 và cuộc nổi dậy của những kẻ thù của New Granada, cả hai đều phản ứng chặt chẽ hơn, kiểm soát hiệu quả hơn.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Sự_thịnh_vượng_của_thế_kỷ_18"><span id="S.E1.BB.B1_th.E1.BB.8Bnh_v.C6.B0.E1.BB.A3ng_c.E1.BB.A7a_th.E1.BA.BF_k.E1.BB.B7_18"></span>Sự thịnh vượng của thế kỷ 18</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=17&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Sự thịnh vượng của thế kỷ 18”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:FORTRESS_OF_SAN_FELIPE_CARTAGENA.JPG?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/FORTRESS_OF_SAN_FELIPE_CARTAGENA.JPG/220px-FORTRESS_OF_SAN_FELIPE_CARTAGENA.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" data-file-width="2048" data-file-height="1536"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 165px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/FORTRESS_OF_SAN_FELIPE_CARTAGENA.JPG/220px-FORTRESS_OF_SAN_FELIPE_CARTAGENA.JPG" data-width="220" data-height="165" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/FORTRESS_OF_SAN_FELIPE_CARTAGENA.JPG/330px-FORTRESS_OF_SAN_FELIPE_CARTAGENA.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/FORTRESS_OF_SAN_FELIPE_CARTAGENA.JPG/440px-FORTRESS_OF_SAN_FELIPE_CARTAGENA.JPG 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Pháo đài San Felipe de Barajas <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cartagena_de_Indias?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Cartagena de Indias">Cartagena de Indias</a>. Năm 1741, Tây Ban Nha đánh bại một cuộc tấn công của Anh trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Cartagena_de_Indias&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trận Cartagena de Indias (trang không tồn tại)">trận Cartagena de Indias</a>. </figcaption> </figure> <p>Thế kỷ 18 là một thế kỷ thịnh vượng của Đế quốc Tây Ban Nha ở nước ngoài khi thương mại tăng trưởng đều đặn, đặc biệt là trong nửa sau của thế kỷ, dưới thời cải cách Bourbon. Chiến thắng quan trọng của Tây Ban Nha trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Cartagena_de_Indias&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trận Cartagena de Indias (trang không tồn tại)">Trận Cartagena de Indias</a> trước một hạm đội và quân đội khổng lồ của Anh tại cảng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cartagena_de_Indias?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Cartagena de Indias">Cartagena de Indias</a> thuộc vùng Caribean, một trong những trận chiến thành công chống lại người Anh, đã giúp Tây Ban Nha bảo vệ sự thống trị của Mỹ cho đến thế kỷ 19. Nhưng các khu vực khác nhau lại khác nhau dưới sự cai trị của Bourbon, và ngay cả khi Tây Ban Nha mới đặc biệt thịnh vượng, nó cũng được đánh dấu bởi sự bất bình đẳng giàu có. Sản xuất bạc đã bùng nổ ở New Tây Ban Nha trong thế kỷ 18, với sản lượng tăng gấp ba lần từ đầu thế kỷ đến những năm 1750. Nền kinh tế và dân số đều tăng trưởng, cả hai đều tập trung quanh Thành phố Mexico. Nhưng trong khi chủ sở hữu mỏ và vương miện được hưởng lợi từ nền kinh tế bạc hưng thịnh, phần lớn dân số ở vùng nông thôn Bajío phải đối mặt với giá đất tăng, tiền lương giảm. Kết quả của nhiều người từ vùng đất của họ.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chiếc Armada của Anh đó là chiếc lớn nhất từng được tập hợp trước cuộc đổ bộ Normandy, thậm chí vượt quá 60 tàu II Great Armada của Philip. Hạm đội Anh được thành lập bởi 195 tàu, 32.000 binh sĩ và 3.000 khẩu pháo do Đô đốc Edward Vernon chỉ huy đã bị Đô đốc Blas de Lezo đánh bại. Trận Cartagena de Indias là một trong những chiến thắng quyết định nhất của Tây Ban Nha trước những nỗ lực không thành công của người Anh để giành quyền kiểm soát Main Main. Có nhiều trận chiến thành công giúp Tây Ban Nha bảo đảm sự thống trị của Mỹ cho đến thế kỷ 19.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nhà sử học <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Reed_Browning&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Reed Browning (trang không tồn tại)">Reed Browning</a> mô tả cuộc thám hiểm ở Anh của Anh là "thảm họa ngu ngốc" và trích dẫn Horace Walpole, có cha là kẻ thù cay đắng của Vernon, viết vào năm 1744: "Chúng tôi đã mất bảy triệu tiền và 30.000 người trong cuộc chiến Tây Ban Nha và tất cả thành quả của tất cả máu và kho báu này là vinh quang khi có đầu của Đô đốc Vernon trên biển hiệu nhà bia!"<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Với một chế độ quân chủ Bourbon đã xuất hiện một ý tưởng về những người theo chủ nghĩa trọng thương Bourbon dựa trên một nhà nước tập trung, ban đầu có hiệu lực ở Mỹ nhưng với đà phát triển trong thế kỷ. Vận chuyển đã phát triển nhanh chóng từ giữa những năm 1740 cho đến Chiến tranh Bảy năm (1756–1763), phản ánh phần nào sự thành công của Bourbons trong việc kiểm soát thương mại bất hợp pháp. Với việc nới lỏng các biện pháp kiểm soát thương mại sau <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%E1%BA%A3y_N%C4%83m?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Bảy Năm">Chiến tranh Bảy Năm</a>, giao thương vận tải trong đế chế một lần nữa bắt đầu mở rộng, đạt tốc độ tăng trưởng phi thường trong những năm 1780.</p> <p>Sự kết thúc độc quyền thương mại của Cadiz với Mỹ đã mang lại sự tái sinh của các nhà sản xuất Tây Ban Nha. Đáng chú ý nhất là ngành công nghiệp dệt may đang phát triển nhanh chóng của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Catalunya?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Catalunya">Catalunya</a> mà đến giữa những năm 1780 đã chứng kiến những dấu hiệu công nghiệp hóa đầu tiên. Điều này chứng kiến sự xuất hiện của một tầng lớp thương mại nhỏ, hoạt động chính trị ở Barcelona. Cái túi biệt lập này của sự phát triển kinh tế tiên tiến hoàn toàn trái ngược với sự lạc hậu tương đối của hầu hết đất nước. Hầu hết các cải tiến là trong và xung quanh một số thành phố lớn ven biển và các đảo lớn như Cuba, với các đồn điền thuốc lá, và sự phát triển mới của khai thác <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kim_lo%E1%BA%A1i_qu%C3%BD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kim loại quý">kim loại quý</a> ở Mỹ.</p> <p>Mặt khác, hầu hết các vùng nông thôn Tây Ban Nha và đế chế của nó, nơi phần lớn dân số sinh sống, sống trong điều kiện tương đối lạc hậu theo tiêu chuẩn Tây Âu thế kỷ 18, củng cố phong tục cũ và sự cô lập. Năng suất nông nghiệp vẫn thấp mặc dù đã nỗ lực giới thiệu các kỹ thuật mới cho phần lớn các nhóm nông dân và lao động không được quan tâm, bóc lột. Chính phủ không nhất quán trong chính sách của họ. Mặc dù đã có những cải tiến đáng kể vào cuối thế kỷ 18, Tây Ban Nha vẫn là một nước đi ngược về kinh tế. Theo các thỏa thuận giao dịch thương mại, nó gặp khó khăn trong việc cung cấp hàng hóa được yêu cầu bởi các thị trường đang phát triển mạnh mẽ của đế chế của mình và cung cấp các cửa hàng đầy đủ cho giao dịch hoàn trả.</p> <p>Từ một quan điểm đối lập theo "sự lạc hậu" đã đề cập ở trên, nhà tự nhiên học và nhà thám hiểm Alexander von Humboldt đã đi du lịch khắp châu Mỹ Tây Ban Nha, lần đầu tiên khám phá và mô tả nó từ quan điểm khoa học hiện đại từ năm 1799 đến 1804. làm bài tiểu luận <i>chính trị về vương quốc New Spain chứa các nghiên cứu liên quan đến địa lý của Mexico</i>, ông nói rằng người Ấn ở Tây Ban Nha mới sống trong điều kiện tốt hơn bất kỳ nông dân Nga hay Đức nào ở châu Âu.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEvon_Humboldt1811_35-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTEvon_Humboldt1811-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Theo Humboldt, mặc dù thực tế là nông dân Ấn Độ nghèo, dưới sự cai trị của Tây Ban Nha, họ tự do và nô lệ là không tồn tại, điều kiện của họ tốt hơn bất kỳ nông dân hay nông dân nào khác ở Bắc Âu tiên tiến.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Humboldt cũng công bố một phân tích so sánh về tiêu thụ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%C3%A1nh_m%C3%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bánh mì">bánh mì</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%8Bt?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thịt">thịt</a> ở Tân Tây Ban Nha (México) so với các thành phố khác ở châu Âu như Paris. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_M%C3%A9xico?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thành phố México">Thành phố México</a> tiêu thụ 189 pound thịt mỗi người mỗi năm, so với 163 bảng mà người dân Paris tiêu thụ, người México cũng tiêu thụ lượng bánh mì gần như tương đương với bất kỳ thành phố châu Âu nào, với 363 kg bánh mì mỗi người mỗi năm so với đến 375 kg tiêu thụ ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Paris?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Paris">Paris</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Venezuela?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Venezuela">Venezuela</a> tiêu thụ thịt nhiều hơn bảy lần mỗi người so với ở Paris. Von Humboldt cũng nói rằng thu nhập trung bình trong thời kỳ đó gấp bốn lần thu nhập của châu Âu và cũng là thành phố của Tây Ban Nha mới giàu hơn nhiều thành phố châu Âu.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEvon_Humboldt1811_35-1" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTEvon_Humboldt1811-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Spanish_troops_at_Pensacola.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Spanish_troops_at_Pensacola.jpg/220px-Spanish_troops_at_Pensacola.jpg" decoding="async" width="220" height="308" class="mw-file-element" data-file-width="1040" data-file-height="1454"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 308px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Spanish_troops_at_Pensacola.jpg/220px-Spanish_troops_at_Pensacola.jpg" data-width="220" data-height="308" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Spanish_troops_at_Pensacola.jpg/330px-Spanish_troops_at_Pensacola.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Spanish_troops_at_Pensacola.jpg/440px-Spanish_troops_at_Pensacola.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Quân đội Tây Ban Nha (trang không tồn tại)">Quân đội Tây Ban Nha</a> chiếm giữ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pensacola,_Florida?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pensacola, Florida">Pensacola, Florida</a> của Anh vào năm 1781. Năm 1783, Hiệp ước Paris đã trả lại toàn bộ Florida cho Tây Ban Nha để trả lại cho <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bahamas?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bahamas">Bahamas</a>. </figcaption> </figure> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Cạnh_tranh_với_các_cường_quốc_khác"><span id="C.E1.BA.A1nh_tranh_v.E1.BB.9Bi_c.C3.A1c_c.C6.B0.E1.BB.9Dng_qu.E1.BB.91c_kh.C3.A1c"></span>Cạnh tranh với các cường quốc khác</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=18&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Cạnh tranh với các cường quốc khác”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <p>Đế quốc Tây Ban Nha vẫn chưa trở lại trạng thái quyền lực hạng nhất, nhưng nó đã phục hồi và thậm chí mở rộng lãnh thổ đáng kể từ những ngày đen tối vào đầu thế kỷ thứ mười tám, đặc biệt là trong các vấn đề lục địa, vì sự thương xót của các cường quốc khác thỏa thuận chính trị. Thế kỷ tương đối hòa bình hơn dưới chế độ quân chủ mới đã cho phép nó xây dựng lại và bắt đầu quá trình dài hiện đại hóa các thể chế và nền kinh tế của nó, và sự suy giảm nhân khẩu học của thế kỷ 17 đã bị đảo ngược. Đó là một quyền lực hạng trung với những giả vờ sức mạnh to lớn không thể bỏ qua. Nhưng thời gian là để chống lại nó.</p> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Phục_hồi_quân_sự_ở_châu_Âu"><span id="Ph.E1.BB.A5c_h.E1.BB.93i_qu.C3.A2n_s.E1.BB.B1_.E1.BB.9F_ch.C3.A2u_.C3.82u"></span>Phục hồi quân sự ở châu Âu</h4><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=19&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Phục hồi quân sự ở châu Âu”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <p>Cải cách thể chế Bourbon đã mang lại kết quả về mặt quân sự khi các lực lượng Tây Ban Nha dễ dàng chiếm lại được Napoli và Sicily từ Áo vào năm 1734 trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_K%E1%BA%BF_v%E1%BB%8B_Ba_Lan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Kế vị Ba Lan">Chiến tranh Kế vị Ba Lan</a> và trong Chiến tranh Ear Jenkins (1739–1742) <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cartagena_de_Indias?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Cartagena de Indias">Cartagena de Indias</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Santiago_de_Cuba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Santiago de Cuba">Santiago de Cuba</a> bằng cách đánh bại một đội quân và hải quân khổng lồ của Anh<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>a<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> được lãnh đạo bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Edward_Vernon&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Edward Vernon (trang không tồn tại)">Edward Vernon</a>, người đã chấm dứt tham vọng của Anh trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chính Tây Ban Nha (trang không tồn tại)">Chính Tây Ban Nha</a>.</p> <p>Năm 1742, Chiến tranh Ear Jenkins đã hợp nhất với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_K%E1%BA%BF_v%E1%BB%8B_%C3%81o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Kế vị Áo">Chiến tranh Kế vị Áo</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_vua_George&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chiến tranh vua George (trang không tồn tại)">Chiến tranh vua George</a> ở Bắc Mỹ. Anh, cũng bị chiếm đóng với Pháp, không thể chiếm được các đoàn xe Tây Ban Nha, và những người tư nhân Tây Ban Nha đã tấn công các tàu buôn của Anh dọc theo các tuyến đường <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tam_gi%C3%A1c_th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Tam giác thương mại (trang không tồn tại)">Tam giác thương mại</a>. Ở châu Âu, Tây Ban Nha đã cố gắng thoái vốn <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Maria_Theresia_c%E1%BB%A7a_%C3%81o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Maria Theresia của Áo">Maria Theresia</a> vùng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bologna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bologna">Bologna</a> ở miền bắc nước Ý từ năm 1741, nhưng phải đối mặt với sự phản đối của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Carlo_Emmanuele_III_c%E1%BB%A7a_Sardinia&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Carlo Emmanuele III của Sardinia (trang không tồn tại)">Carlo Emmanuele III của Sardinia</a>, và chiến tranh ở miền bắc nước Ý vẫn không quyết đoán trong suốt thời gian tới 1746.</p> <p>Đến năm 1748, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Aix-la-Chapelle_(1748)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hiệp ước Aix-la-Chapelle (1748)">Hiệp ước Aix-la-Chappelle</a>, Tây Ban Nha đã giành được <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Parma?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Parma">Parma</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Piacenza?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Piacenza">Piacenza</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guastalla?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guastalla">Guastalla</a> ở phía bắc Ý. Hơn nữa, mặc dù Tây Ban Nha đã bị đánh bại trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=T%C3%A2y_Ban_Nha_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha_(1762)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Tây Ban Nha xâm lược Bồ Đào Nha (1762) (trang không tồn tại)">xâm lược Bồ Đào Nha</a> và mất một số lãnh thổ cho các lực lượng Anh cho đến khi kết thúc <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%E1%BA%A3y_n%C4%83m?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Bảy năm">Chiến tranh Bảy năm</a> (1756–1763),<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tây Ban Nha đã kịp thời phục hồi những tổn thất này và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFm_gi%E1%BB%AF_Bahamas_(1782)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chiếm giữ Bahamas (1782) (trang không tồn tại)">bị tịch thu</a> căn cứ hải quân của Anh ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bahamas?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bahamas">Bahamas</a> trong thời gian <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cách mạng Mỹ">Cách mạng Mỹ</a> (1775–1783).</p> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Vai_trò_trong_Chiến_tranh_Cách_mạng_Hoa_Kỳ"><span id="Vai_tr.C3.B2_trong_Chi.E1.BA.BFn_tranh_C.C3.A1ch_m.E1.BA.A1ng_Hoa_K.E1.BB.B3"></span>Vai trò trong Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ</h4><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=20&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Vai trò trong Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=T%C3%A2y_Ban_Nha_v%C3%A0_Chi%E1%BA%BFn_tranh_c%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_M%E1%BB%B9&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Tây Ban Nha và Chiến tranh cách mạng Mỹ (trang không tồn tại)">Tây Ban Nha và Chiến tranh cách mạng Mỹ</a> </div> <p>Tây Ban Nha đã đóng góp vào sự độc lập của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_ba_thu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%8Ba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mười ba thuộc địa">Mười ba thuộc địa Anh</a> (tạo thành <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>) cùng với Pháp. Thống đốc Tây Ban Nha của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Louisiana_(T%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Louisiana (Tân Tây Ban Nha)">Louisiana (Tân Tây Ban Nha)</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Bernardo_de_G%C3%A1lvez&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Bernardo de Gálvez (trang không tồn tại)">Bernardo de Gálvez</a> mang chính sách của Tây Ban Nha chống lại Vương quốc Anh, nơi tìm cách lấy kho báu và lãnh thổ từ Tây Ban Nha. Tây Ban Nha và Pháp là đồng minh vì Bourbon <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pacte_de_Famille&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Pacte de Famille (trang không tồn tại)">Pacte de Famille</a> được thực hiện bởi cả hai nước chống lại Anh. Gálvez đã thực hiện các biện pháp chống buôn lậu của Anh ở vùng biển Caribbean và thúc đẩy thương mại với Pháp. Theo lệnh của hoàng gia từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Carlos_III_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Carlos III của Tây Ban Nha">Carlos III của Tây Ban Nha</a> Gálvez tiếp tục các hoạt động viện trợ để cung cấp cho phiến quân Mỹ.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Anh đã phong tỏa các cảng thuộc địa của Mười ba thuộc địa, và tuyến đường từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/New_Orleans?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="New Orleans">New Orleans</a> do Tây Ban Nha kiểm soát đến <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%C3%B4ng_Mississippi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sông Mississippi">sông Mississippi</a> là một giải pháp thay thế hiệu quả để cung cấp cho phiến quân Mỹ. Tây Ban Nha tích cực hỗ trợ mười ba thuộc địa trong suốt <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_c%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh cách mạng Mỹ">Chiến tranh cách mạng Mỹ</a>, bắt đầu vào năm 1776 bằng cách cùng tài trợ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Roderigue_Hortalez_v%C3%A0_Company&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Roderigue Hortalez và Company (trang không tồn tại)">Roderigue Hortalez và Company</a>, một công ty thương mại cung cấp vật tư quân sự quan trọng, trong suốt quá trình tài trợ cho trận chung kết <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Bao_v%C3%A2y_Yorktown&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Bao vây Yorktown (trang không tồn tại)">Bao vây Yorktown</a> vào năm 1781 với bộ sưu tập vàng và bạc từ La Habana.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEVictoria2005_37-1" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTEVictoria2005-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Viện trợ của Tây Ban Nha đã được cung cấp cho các thuộc địa thông qua bốn tuyến đường chính:(1)từ các cảng của Pháp với sự tài trợ của <i>Roderigue Hortalez và Công ty</i>; (2)qua cảng New Orleans và ngược dòng sông Mississippi; (3)từ các kho ở Havana; và(4) từ cảng Bilbao phía tây bắc Tây Ban Nha, thông qua công ty thương mại gia đình <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Gardoqui&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Gardoqui (trang không tồn tại)">Gardoqui</a> cung cấp tài sản chiến tranh quan trọng.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Cuadro_por_espa%C3%B1a_y_por_el_rey,_Galvez_en_America.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cuadro_por_espa%C3%B1a_y_por_el_rey%2C_Galvez_en_America.jpg/220px-Cuadro_por_espa%C3%B1a_y_por_el_rey%2C_Galvez_en_America.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" data-file-width="1871" data-file-height="1500"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 176px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cuadro_por_espa%C3%B1a_y_por_el_rey%2C_Galvez_en_America.jpg/220px-Cuadro_por_espa%C3%B1a_y_por_el_rey%2C_Galvez_en_America.jpg" data-width="220" data-height="176" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cuadro_por_espa%C3%B1a_y_por_el_rey%2C_Galvez_en_America.jpg/330px-Cuadro_por_espa%C3%B1a_y_por_el_rey%2C_Galvez_en_America.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cuadro_por_espa%C3%B1a_y_por_el_rey%2C_Galvez_en_America.jpg/440px-Cuadro_por_espa%C3%B1a_y_por_el_rey%2C_Galvez_en_America.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Bức tranh của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Bernardo_de_G%C3%A1lvez&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Bernardo de Gálvez (trang không tồn tại)">Gálvez</a> tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Bao_v%C3%A2y_Pensacola&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Bao vây Pensacola (trang không tồn tại)">Bao vây Pensacola</a> của Augusto Ferrer-Dalmau. </figcaption> </figure> <p>Anh phong tỏa mười ba thuộc địa về kinh tế, vì vậy nợ công của Mỹ tăng lên đáng kể. Tây Ban Nha, thông qua gia đình Gardoqui, đã gửi 120.000 đồng bạc thật 8, được gọi là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%C3%B4_la_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đô la Tây Ban Nha">đô la Tây Ban Nha</a>, đồng tiền mà đồng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%C3%B4_la_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đô la Mỹ">đô la Mỹ</a> gốc dựa trên, và nó vẫn được đấu thầu hợp pháp tại Hoa Kỳ cho đến khi hành động đúc tiền 1857 (trên thực tế, <i>đô la Tây Ban Nha</i> hoặc <i>Carolus</i> đã trở thành loại tiền tệ toàn cầu đầu tiên trong thế kỷ 18).<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Borders_proposed_by_the_Count_of_Aranda.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Borders_proposed_by_the_Count_of_Aranda.svg/300px-Borders_proposed_by_the_Count_of_Aranda.svg.png" decoding="async" width="300" height="195" class="mw-file-element" data-file-width="983" data-file-height="639"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 195px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Borders_proposed_by_the_Count_of_Aranda.svg/300px-Borders_proposed_by_the_Count_of_Aranda.svg.png" data-width="300" data-height="195" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Borders_proposed_by_the_Count_of_Aranda.svg/450px-Borders_proposed_by_the_Count_of_Aranda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Borders_proposed_by_the_Count_of_Aranda.svg/600px-Borders_proposed_by_the_Count_of_Aranda.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Biên giới Bắc Mỹ được đề xuất bởi chính sách ngoại giao Tây Ban Nha gần cuối Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ, ngày 3 tháng 8 năm 1782 </figcaption> </figure> <p>Quân đội lục địa của Mỹ giành chiến thắng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Saratoga?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trận Saratoga">Trận Saratoga</a> đã được Tây Ban Nha trang bị và trang bị một phần. Tây Ban Nha đã có cơ hội phục hồi các vùng lãnh thổ bị mất cho Anh trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%E1%BA%A3y_n%C4%83m?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Bảy năm">Chiến tranh Bảy năm</a>, đặc biệt là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Florida?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Florida">Florida</a>. Galvez tập hợp một đội quân từ tất cả các góc của Châu Mỹ Tây Ban Nha, khoảng 7.000 người. Tổng đốc Louisiana thuộc Tây Ban Nha đã chuẩn bị một cuộc tấn công chống lại Anh tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_B%E1%BB%9D_bi%E1%BB%83n_v%C3%B9ng_v%E1%BB%8Bnh&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chiến dịch Bờ biển vùng vịnh (trang không tồn tại)">chiến dịch Bờ biển vùng vịnh</a> để kiểm soát hạ lưu Mississippi và Florida. Gálvez đã hoàn thành cuộc chinh phạt Tây Florida vào năm 1781 với thành công <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_bao_v%C3%A2y_c%E1%BB%A7a_Pensacola&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Cuộc bao vây của Pensacola (trang không tồn tại)">Cuộc bao vây của Pensacola</a>.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Không lâu sau đó, Gálvez đã chinh phục hòn đảo <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=New_Providence&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="New Providence (trang không tồn tại)">New Providence</a> ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bahamas?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bahamas">Bahamas</a>, hủy bỏ kế hoạch kháng chiến cuối cùng của Anh, giữ sự thống trị của Tây Ban Nha đối với vùng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bi%E1%BB%83n_Caribe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biển Caribe">biển Caribe</a> và đẩy nhanh chiến thắng của quân đội Mỹ. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jamaica?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jamaica">Jamaica</a> là thành trì quan trọng cuối cùng của Anh tại vùng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bi%E1%BB%83n_Caribe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biển Caribe">biển Caribe</a>. Gálvez tổ chức một cuộc đổ bộ lên đảo; tuy nhiên, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_h%C3%B2a_b%C3%ACnh_Paris_(1783)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp ước hòa bình Paris (1783) (trang không tồn tại)">Hiệp ước hòa bình Paris năm 1783</a> đã kết thúc và cuộc xâm lược đã bị hủy bỏ.</p> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Kẻ_thù_Brasil"><span id="K.E1.BA.BB_th.C3.B9_Brasil"></span>Kẻ thù Brasil</h4><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=21&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Kẻ thù Brasil”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <p>Phần lớn lãnh thổ của Brasil ngày nay đã được tuyên bố là Tây Ban Nha khi cuộc thám hiểm bắt đầu với sự điều hướng về chiều dài của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%C3%B4ng_Amazon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sông Amazon">sông Amazon</a> vào năm 1541–1542 bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Francisco_de_Orellana&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Francisco de Orellana (trang không tồn tại)">Francisco de Orellana</a>. Nhiều đoàn thám hiểm Tây Ban Nha đã khám phá phần lớn của khu vực rộng lớn này, đặc biệt là những khu vực gần các khu định cư Tây Ban Nha. Trong thế kỷ 16 và 17, binh lính, nhà truyền giáo và nhà thám hiểm Tây Ban Nha cũng thành lập các cộng đồng tiên phong, chủ yếu ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Paran%C3%A1_(bang)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Paraná (bang)">Paraná</a>, Santa Catarina và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%C3%A3o_Paulo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="São Paulo">São Paulo</a>, và pháo đài trên bờ biển phía đông bắc bị đe dọa bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pháp">Pháp</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/H%C3%A0_Lan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hà Lan">Hà Lan</a>.</p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Imperios_Espa%C3%B1ol_y_Portugu%C3%A9s_1790.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Imperios_Espa%C3%B1ol_y_Portugu%C3%A9s_1790.svg/220px-Imperios_Espa%C3%B1ol_y_Portugu%C3%A9s_1790.svg.png" decoding="async" width="220" height="249" class="mw-file-element" data-file-width="2655" data-file-height="3000"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 249px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Imperios_Espa%C3%B1ol_y_Portugu%C3%A9s_1790.svg/220px-Imperios_Espa%C3%B1ol_y_Portugu%C3%A9s_1790.svg.png" data-width="220" data-height="249" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Imperios_Espa%C3%B1ol_y_Portugu%C3%A9s_1790.svg/330px-Imperios_Espa%C3%B1ol_y_Portugu%C3%A9s_1790.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Imperios_Espa%C3%B1ol_y_Portugu%C3%A9s_1790.svg/440px-Imperios_Espa%C3%B1ol_y_Portugu%C3%A9s_1790.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Đế quốc Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha vào năm 1790. </figcaption> </figure> <p>Khi khu định cư Bồ Đào Nha-Brasil mở rộng, đi theo con đường khai thác <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bandeirantes?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bandeirantes">Bandeirantes</a>, các nhóm Tây Ban Nha bị cô lập này cuối cùng đã được hòa nhập vào xã hội Brasil. Chỉ một số <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Castilla&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Người Castilla (trang không tồn tại)">người Castilla</a> bị di dời khỏi khu vực tranh chấp ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pampas?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Pampas">Pampas</a> của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rio_Grande_do_Sul?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rio Grande do Sul">Rio Grande do Sul</a> đã để lại ảnh hưởng đáng kể đến sự hình thành của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Gaucho&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Gaucho (trang không tồn tại)">gaucho</a>, khi họ trộn lẫn với các nhóm da đỏ, Bồ Đào Nha và người da đen đến trong khu vực trong thế kỷ 18. Người Tây Ban Nha đã bị cấm bởi luật pháp của họ về việc nô lệ người bản địa, khiến họ không có lợi ích thương mại sâu trong nội địa của lưu vực sông Amazon. Luật Burgos (1512) và Luật mới (1542) đã được dự định để bảo vệ lợi ích của người dân bản địa. Các nô lệ người Bồ Đào Nha - Brasil, Bandeirantes, có lợi thế tiếp cận từ cửa sông Amazon, nằm ở phía Bồ Đào Nha của dòng Tordesillas. Một cuộc tấn công nổi tiếng vào một nhiệm vụ của Tây Ban Nha vào năm 1628 đã dẫn đến sự nô lệ của khoảng 60.000 người bản địa.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>b<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Trong thời gian, đã có hiệu lực một lực lượng tự tài trợ của nghề nghiệp. Đến thế kỷ 18, phần lớn lãnh thổ Tây Ban Nha nằm dưới sự kiểm soát trên thực tế của Bồ Đào Nha-Brasil. Thực tế này đã được công nhận với việc chuyển giao chủ quyền hợp pháp vào năm 1750 của hầu hết lưu vực sông Amazon và các khu vực lân cận sang Bồ Đào Nha trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Madrid_(13_th%C3%A1ng_1_n%C4%83m_1750)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp ước Madrid (13 tháng 1 năm 1750) (trang không tồn tại)">Hiệp ước Madrid</a>. Khu định cư này đã gieo hạt giống của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Guaran%C3%AD&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chiến tranh Guaraní (trang không tồn tại)">Chiến tranh Guaraní</a> vào năm 1756.</p> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Các_cường_quốc_đối_thủ_ở_Tây_Bắc_Thái_Bình_Dương"><span id="C.C3.A1c_c.C6.B0.E1.BB.9Dng_qu.E1.BB.91c_.C4.91.E1.BB.91i_th.E1.BB.A7_.E1.BB.9F_T.C3.A2y_B.E1.BA.AFc_Th.C3.A1i_B.C3.ACnh_D.C6.B0.C6.A1ng"></span>Các cường quốc đối thủ ở Tây Bắc Thái Bình Dương</h4><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=22&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Các cường quốc đối thủ ở Tây Bắc Thái Bình Dương”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90o%C3%A0n_th%C3%A1m_hi%E1%BB%83m_T%C3%A2y_Ban_Nha_%C4%91%E1%BA%BFn_T%C3%A2y_B%E1%BA%AFc_Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Đoàn thám hiểm Tây Ban Nha đến Tây Bắc Thái Bình Dương (trang không tồn tại)">Đoàn thám hiểm Tây Ban Nha đến Tây Bắc Thái Bình Dương</a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:NutcaEN.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/NutcaEN.png/330px-NutcaEN.png" decoding="async" width="330" height="279" class="mw-file-element" data-file-width="1103" data-file-height="931"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 330px;height: 279px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/NutcaEN.png/330px-NutcaEN.png" data-width="330" data-height="279" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/NutcaEN.png/495px-NutcaEN.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/NutcaEN.png/660px-NutcaEN.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Các yêu sách lãnh thổ của Tây Ban Nha ở Bờ Tây Bắc Mỹ vào thế kỷ 18, do đế chế Nga và Anh tranh chấp. Hầu hết những gì Tây Ban Nha tuyên bố ở Bắc Mỹ không bao giờ bị chiếm đóng hoặc kiểm soát. </figcaption> </figure> <p>Tây Ban Nha tuyên bố toàn bộ Bắc Mỹ trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i_Kh%C3%A1m_ph%C3%A1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thời đại Khám phá">Thời đại Khám phá</a>, nhưng các yêu sách không được chuyển thành chiếm đóng cho đến khi một nguồn lực lớn được phát hiện và sự định cư và sự cai trị của vương quyền của Tây Ban Nha được đưa ra. Người Pháp đã thành lập một <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_Ph%C3%A1p&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Châu Mỹ Pháp (trang không tồn tại)">thuộc địa</a> ở phía bắc Bắc Mỹ và chiếm một số đảo ở vùng biển Caribe. Anh đã thành lập các thuộc địa trên vùng biển phía đông Bắc Mỹ và ở phía bắc Bắc Mỹ và một số đảo Caribe. Vào thế kỷ 18, vương miện Tây Ban Nha nhận ra rằng các yêu sách lãnh thổ của mình cần được bảo vệ, đặc biệt là sau sự yếu kém có thể nhìn thấy của nó trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%E1%BA%A3y&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chiến tranh Bảy (trang không tồn tại)">Chiến tranh Bảy</a> năm khi Anh chiếm được các cảng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/La_Habana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="La Habana">La Habana</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Manila?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Manila">Manila</a> nó rất quan trọng đối với Tây Ban Nha. Một yếu tố quan trọng khác là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> đã mở rộng sang Bắc Mỹ từ giữa thế kỷ thứ mười tám, với các khu định cư buôn bán lông thú ở vùng Alaska ngày nay và đi về phía nam như <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%A1o_%C4%91%C3%A0i_Ross,_California?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pháo đài Ross, California">Pháo đài Ross, California</a>. Vương quốc Anh cũng đang mở rộng sang các khu vực mà Tây Ban Nha tuyên bố là lãnh thổ của mình trên bờ biển Thái Bình Dương. Thực hiện các bước để củng cố các yêu sách mong manh của mình đến <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/California?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="California">California</a>, Tây Ban Nha bắt đầu lên kế hoạch tại California vào năm 1769. Tây Ban Nha cũng bắt đầu một loạt các chuyến đi đến <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_B%E1%BA%AFc_Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Tây Bắc Thái Bình Dương">Tây Bắc Thái Bình Dương</a>, nơi Nga và Anh đang xâm phạm lãnh thổ được yêu sách. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90o%C3%A0n_th%C3%A1m_hi%E1%BB%83m_T%C3%A2y_Ban_Nha_%C4%91%E1%BA%BFn_T%C3%A2y_B%E1%BA%AFc_Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Đoàn thám hiểm Tây Ban Nha đến Tây Bắc Thái Bình Dương (trang không tồn tại)">Đoàn thám hiểm Tây Ban Nha đến Tây Bắc Thái Bình Dương</a>, với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Alessandro_Malaspina&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Alessandro Malaspina (trang không tồn tại)">Alessandro Malaspina</a> và những người khác đi thuyền đến Tây Ban Nha, đã đến quá muộn để Tây Ban Nha khẳng định chủ quyền của mình ở Tây Bắc Thái Bình Dương.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEKamen2003237,_485_45-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTEKamen2003237,_485-45"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Nootka&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Khủng hoảng Nootka (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Nootka</a> (1789– 1791) gần như đưa Tây Ban Nha và Anh vào chiến tranh. Đó là một tranh chấp về các yêu sách ở Tây Bắc Thái Bình Dương, nơi cả hai quốc gia không thiết lập các khu định cư lâu dài. Cuộc khủng hoảng có thể đã dẫn đến chiến tranh, nhưng nó đã được giải quyết trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=C%C3%B4ng_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Nootka&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Công ước Nootka (trang không tồn tại)">Công ước Nootka</a>, trong đó Tây Ban Nha và Vương quốc Anh đồng ý không thiết lập các khu định cư và cho phép tới tự do vào Nootka Sound trên bờ biển phía tây ngày nay <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_Vancouver?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đảo Vancouver">Đảo Vancouver</a>. Năm 1806, Nam tước <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Nikolai_Rezanov&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Nikolai Rezanov (trang không tồn tại)">Nikolai Rezanov</a> đã cố gắng đàm phán một hiệp ước giữa <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%C3%B4ng_ty_Nga-M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Công ty Nga-Mỹ">Công ty Nga-Mỹ</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%B3_v%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Phó vương quốc Tân Tây Ban Nha">Phó vương quốc Tân Tây Ban Nha</a>, nhưng cái chết bất ngờ của ông vào năm 1807 đã chấm dứt mọi hy vọng của hiệp ước. Tây Ban Nha đã từ bỏ yêu sách của mình ở phía Tây Bắc Mỹ trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Adams%E2%80%93Onis&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp ước Adams–Onis (trang không tồn tại)">Hiệp ước Adams–Onis</a> năm 1819, nhượng lại quyền của mình ở đó cho Hoa Kỳ, cho phép Hoa Kỳ mua Florida và thiết lập một ranh giới Mới Tây Ban Nha và Hoa Kỳ các cuộc đàm phán giữa hai quốc gia đã diễn ra, tài nguyên của Tây Ban Nha bị kéo dài do <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha">chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha</a>.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Mất_thuộc_địa_Louisiana"><span id="M.E1.BA.A5t_thu.E1.BB.99c_.C4.91.E1.BB.8Ba_Louisiana"></span>Mất thuộc địa Louisiana</h4><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=23&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Mất thuộc địa Louisiana”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> Bài chi tiết: <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Louisiana_(T%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nhs)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Louisiana (Tân Tây Ban Nhs) (trang không tồn tại)">Louisiana (Tân Tây Ban Nhs)</a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:SpanishEmpire1790.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/SpanishEmpire1790.svg/300px-SpanishEmpire1790.svg.png" decoding="async" width="300" height="152" class="mw-file-element" data-file-width="4327" data-file-height="2194"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 152px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/SpanishEmpire1790.svg/300px-SpanishEmpire1790.svg.png" data-width="300" data-height="152" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/SpanishEmpire1790.svg/450px-SpanishEmpire1790.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/SpanishEmpire1790.svg/600px-SpanishEmpire1790.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Đế quốc Tây Ban Nha vào năm 1790. Ở Bắc Mỹ, Tây Ban Nha tuyên bố đổ bộ về phía tây <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%C3%B4ng_Mississippi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sông Mississippi">Sông Mississippi</a> và bờ biển Thái Bình Dương từ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/California?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="California">California</a> đến <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Alaska?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Alaska">Alaska</a>, nhưng nó không kiểm soát chúng trên mặt đất. Vương miện đã xây dựng các sứ mệnh và đoàn chủ tịch ở ven biển California và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=C%C3%A1c_cu%E1%BB%99c_th%C3%A1m_hi%E1%BB%83m_T%C3%A2y_Ban_Nha_%C4%91%E1%BA%BFn_T%C3%A2y_B%E1%BA%AFc_Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Các cuộc thám hiểm Tây Ban Nha đến Tây Bắc Thái Bình Dương (trang không tồn tại)">đã gửi các cuộc thám hiểm hàng hải</a> đến Tây Bắc Thái Bình Dương để khẳng định chủ quyền. </figcaption> </figure> <p>Sự tăng trưởng của thương mại và sự giàu có ở các thuộc địa gây ra căng thẳng chính trị gia tăng khi sự thất vọng gia tăng với thương mại cải thiện nhưng vẫn hạn chế với Tây Ban Nha. Đề nghị của Malaspina để biến đế chế thành một kẻ lỏng lẻo <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Li%C3%AAn_minh&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Liên minh (trang không tồn tại)">liên minh</a> để giúp cải thiện quản trị và thương mại để dập tắt những căng thẳng chính trị đang gia tăng giữa các élites của ngoại vi và trung tâm của đế chế đã bị đàn áp vì sợ mất quyền kiểm soát. Tất cả đã bị cuốn đi bởi sự hỗn loạn đã vượt qua châu Âu vào đầu thế kỷ 19 với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cách mạng Pháp">Cách mạng Pháp</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Napol%C3%A9on?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Napoléon">Chiến tranh Napoléon</a>.</p> <p>Lãnh thổ lớn đầu tiên mà Tây Ban Nha mất vào thế kỷ 19 là lãnh thổ rộng lớn và hoang dã <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Louisiana_(T%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Louisiana (Tân Tây Ban Nha)">Lãnh thổ Louisiana</a>, kéo dài về phía bắc đến <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Canada?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Canada">Canada</a> và được Pháp nhượng lại vào năm 1763 theo các điều khoản của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Fontainebleau_(1762)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp ước Fontainebleau (1762) (trang không tồn tại)">Hiệp ước Fontainebleau</a>. Pháp, dưới thời Napoléon, đã lấy lại quyền sở hữu như một phần của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_th%E1%BB%A9_ba_San_Ildefonso&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Hiệp ước thứ ba San Ildefonso (trang không tồn tại)">Hiệp ước San Ildefonso</a> vào năm 1800 và bán cho Hoa Kỳ trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C3%B9ng_%C4%91%E1%BA%A5t_mua_Louisiana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vùng đất mua Louisiana">Vùng đất mua Louisiana</a> năm 1803. Việc Napoléon bán <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/L%C3%A3nh_th%E1%BB%95_Louisiana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lãnh thổ Louisiana">Lãnh thổ Louisiana</a> cho Hoa Kỳ vào năm 1803 đã gây ra tranh chấp biên giới giữa Hoa Kỳ và Tây Ban Nha, với các cuộc nổi loạn ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_Florida?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tây Florida">Tây Florida</a> năm 1810 và ở phần còn lại của Louisiana tại cửa sông <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%C3%B4ng_Mississippi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sông Mississippi">sông Mississippi</a>, dẫn đến việc nhượng lại cuối cùng của họ tại Hoa Kỳ.</p> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Thách_thức_mới"><span id="Th.C3.A1ch_th.E1.BB.A9c_m.E1.BB.9Bi"></span>Thách thức mới</h4><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=24&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Thách thức mới”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Churruca_death.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Churruca_death.jpg/220px-Churruca_death.jpg" decoding="async" width="220" height="109" class="mw-file-element" data-file-width="2952" data-file-height="1462"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 109px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Churruca_death.jpg/220px-Churruca_death.jpg" data-width="220" data-height="109" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Churruca_death.jpg/330px-Churruca_death.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Churruca_death.jpg/440px-Churruca_death.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <i>Cái chết của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Cosme_Dami%C3%A1n_de_Churruca_y_Elorza&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Cosme Damián de Churruca y Elorza (trang không tồn tại)">Churruca</a></i>, tranh sơn dầu về <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Trafalgar?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trận Trafalgar">Trận Trafalgar</a> của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Eugenio_%C3%81lvarez_Dumont&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Eugenio Álvarez Dumont (trang không tồn tại)">Eugenio Álvarez Dumont</a>, Bảo tàng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prado?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Prado">Prado</a>. </figcaption> </figure> <p>Sự phá hủy hạm đội chính của Tây Ban Nha, dưới sự chỉ huy của Pháp, tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Trafalgar?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trận Trafalgar">Trận Trafalgar</a> (1805) làm suy yếu khả năng bảo vệ và giữ vững đế chế của Tây Ban Nha. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_%C4%90%E1%BA%A1i_Anh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vương quốc Đại Anh">Anh</a> đã cố gắng chiếm lấy <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ph%C3%B3_v%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_R%C3%ADo_de_la_Plata?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Phó vương quốc Río de la Plata">Phó vương quốc Río de la Plata</a> vào năm 1806. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Abbeyeroy&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Abbeyeroy (trang không tồn tại)">Abbeyeroy</a> rút lui vội vã lên đồi khi bị đánh bại bởi một lực lượng nhỏ của Anh. Tuy nhiên, dân quân <i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Criollo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Người Criollo">Criollo</a>'</i> và quân đội thực dân cuối cùng đã đẩy lùi người Anh. Sự xâm nhập sau đó của lực lượng Napoléon vào Tây Ban Nha vào năm 1808 (xem <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh Bán đảo">Chiến tranh Bán đảo</a>) đã cắt đứt kết nối hiệu quả với đế quốc. Một sự kết hợp của các yếu tố bên trong và bên ngoài đã dẫn đến sự mất mát không lường trước của hầu hết Đế quốc Tây Ban Nha ở Ấn trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha">Chiến tranh giành độc lập châu Mỹ Tây Ban Nha</a>.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(6)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Kết_thúc_đế_chế_toàn_cầu"><span id="K.E1.BA.BFt_th.C3.BAc_.C4.91.E1.BA.BF_ch.E1.BA.BF_to.C3.A0n_c.E1.BA.A7u"></span>Kết thúc đế chế toàn cầu</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=25&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Kết thúc đế chế toàn cầu”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-6 collapsible-block" id="mf-section-6"> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mapa_de_la_Am%C3%A9rica_espa%C3%B1ola_(1800).png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Mapa_de_la_Am%C3%A9rica_espa%C3%B1ola_%281800%29.png/300px-Mapa_de_la_Am%C3%A9rica_espa%C3%B1ola_%281800%29.png" decoding="async" width="300" height="387" class="mw-file-element" data-file-width="1365" data-file-height="1761"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 387px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Mapa_de_la_Am%C3%A9rica_espa%C3%B1ola_%281800%29.png/300px-Mapa_de_la_Am%C3%A9rica_espa%C3%B1ola_%281800%29.png" data-width="300" data-height="387" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Mapa_de_la_Am%C3%A9rica_espa%C3%B1ola_%281800%29.png/450px-Mapa_de_la_Am%C3%A9rica_espa%C3%B1ola_%281800%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Mapa_de_la_Am%C3%A9rica_espa%C3%B1ola_%281800%29.png/600px-Mapa_de_la_Am%C3%A9rica_espa%C3%B1ola_%281800%29.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Mỹ">Châu Mỹ</a> vào năm 1800, các vùng lãnh thổ được tô màu được coi là tỉnh trong một số bản đồ của Đế quốc Tây Ban Nha. </figcaption> </figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg/220px-El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg" decoding="async" width="220" height="170" class="mw-file-element" data-file-width="3051" data-file-height="2359"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 170px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg/220px-El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg" data-width="220" data-height="170" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg/330px-El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg/440px-El_dos_de_mayo_de_1808_en_Madrid.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ng%C3%A0y_2_th%C3%A1ng_5_n%C4%83m_1808&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Ngày 2 tháng 5 năm 1808 (trang không tồn tại)">Ngày 2 tháng 5 năm 1808</a>: Sự buộc tội của những người Mamelukes</i>, bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Francisco_de_Goya?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Francisco de Goya">Francisco de Goya</a> (1814) cho thấy sự kháng cự của Tây Ban Nha đối với quân đội Pháp ở Madrid </figcaption> </figure> <p>Năm 1808, lực lượng Napoléon đã xâm chiếm <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_Iberia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bán đảo Iberia">bán đảo Iberia</a>, dẫn đến sự di tản của hoàng gia Bồ Đào Nha đến Brasil và vua Tây Ban Nha <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tho%C3%A1i_v%E1%BB%8B?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thoái vị">thoái vị</a>. Napoléon đã đặt anh trai mình, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Joseph_Bonaparte?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Joseph Bonaparte">Joseph Bonaparte</a>, lên ngai vàng Tây Ban Nha, kích động một cuộc nổi dậy từ người dân Tây Ban Nha, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_b%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chiến tranh bán đảo (trang không tồn tại)">Chiến tranh bán đảo</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chiến tranh du kích">Chiến tranh du kích</a> mà Napoléon gọi là "vết loét của mình".<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikipedia:Chú thích nguồn gốc"><span title="Tuyên bố này cần tham khảo đến các nguồn đáng tin cậy. (tháng 3 năm 2018)">cần dẫn nguồn</span></a></i>]</sup> Trong suốt cuộc chiến, ước tính 180.000 quân Hoàng gia đã bị quân du kích Tây Ban Nha giết chết.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Chiến tranh được họa sĩ nổi tiếng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Goya&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Goya (trang không tồn tại)">Goya</a> mô tả. Cuộc xâm lược của Pháp cũng gây ra nhiều nơi ở Tây Ban Nha Mỹ một cuộc khủng hoảng về tính hợp pháp của sự cai trị và các phong trào vương quyền dẫn đến độc lập chính trị. Ở Tây Ban Nha, sự bất ổn chính trị kéo dài hơn một thập kỷ và hỗn loạn trong nhiều thập kỷ, các cuộc nội chiến về tranh chấp kế vị, một nước cộng hòa, và cuối cùng là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%B1_do?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dân chủ tự do">dân chủ tự do</a>. Kháng chiến kết hợp xung quanh <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Junta_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_b%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Junta (Chiến tranh bán đảo) (trang không tồn tại)">juntas</a>, các chính phủ đặc biệt khẩn cấp. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Trung_%C6%B0%C6%A1ng_T%E1%BB%91i_cao_v%C3%A0_Junta_v%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trung ương Tối cao và Junta vương quốc (trang không tồn tại)">Trung ương Tối cao và Junta vương quốc</a>, cầm quyền nhân danh <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fernando_VII_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Fernando VII của Tây Ban Nha">Fernando VII</a>, được tạo ra vào ngày 25 tháng 9 năm 1808 để phối hợp các nỗ lực giữa các chính quyền khác nhau.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(7)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Di_sản"><span id="Di_s.E1.BA.A3n"></span>Di sản</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=26&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Di sản”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-7 collapsible-block" id="mf-section-7"> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Cathedral,_City_of_Mexico._(15719792402).jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Cathedral%2C_City_of_Mexico._%2815719792402%29.jpg/220px-Cathedral%2C_City_of_Mexico._%2815719792402%29.jpg" decoding="async" width="220" height="167" class="mw-file-element" data-file-width="3000" data-file-height="2284"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 167px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Cathedral%2C_City_of_Mexico._%2815719792402%29.jpg/220px-Cathedral%2C_City_of_Mexico._%2815719792402%29.jpg" data-width="220" data-height="167" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Cathedral%2C_City_of_Mexico._%2815719792402%29.jpg/330px-Cathedral%2C_City_of_Mexico._%2815719792402%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Cathedral%2C_City_of_Mexico._%2815719792402%29.jpg/440px-Cathedral%2C_City_of_Mexico._%2815719792402%29.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_l%E1%BB%9Bn_%C4%90%C3%B4_th%E1%BB%8B_th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_M%C3%A9xico&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Nhà thờ lớn Đô thị thành phố México (trang không tồn tại)">Nhà thờ lớn thành phố México</a> (1897) là nhà thờ lớn nhất ở châu Mỹ Tây Ban Nha, được xây dựng trên tàn tích của quảng trường trung tâm Aztec. </figcaption> </figure> <p>Mặc dù Đế quốc Tây Ban Nha đã từ chối từ vị trí cao này vào giữa thế kỷ XVII, nhưng nó vẫn là một kỳ quan đối với những người châu Âu khác vì khoảng cách địa lý tuyệt đối của nó. Viết thơ năm 1738, nhà thơ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Anh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Người Anh">người Anh</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Samuel_Johnson?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Samuel Johnson">Samuel Johnson</a> đã đặt câu hỏi: "Có thiên đường dành riêng cho người nghèo, vô biên chính,/Không có sa mạc yên bình chưa được Tây Ban Nha tuyên bố?"<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <p>Đế quốc Tây Ban Nha đã để lại một di sản kiến trúc ngôn ngữ, tôn giáo, chính trị, văn hóa và đô thị khổng lồ ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2y_B%C3%A1n_c%E1%BA%A7u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tây Bán cầu">Tây Bán cầu</a>. Với hơn 470 triệu người bản ngữ hiện nay, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Tây Ban Nha">tiếng Tây Ban Nha</a> là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Danh_s%C3%A1ch_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_theo_t%E1%BB%95ng_s%E1%BB%91_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Danh sách ngôn ngữ theo tổng số người sử dụng">ngôn ngữ bản địa được nói nhiều nhất</a> trên thế giới, do sự ra đời của tiếng Catalla, "<i>Castellano</i>" —từ Iberia đến châu Mỹ Tây Ban Nha, sau đó được mở rộng bởi chính phủ của các nước cộng hòa độc lập kế nhiệm. Tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_T%C3%A2y_Ban_Nha%E2%80%93M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Tây Ban Nha–Mỹ">Chiến tranh Tây Ban Nha–Mỹ</a> năm 1898 đã đưa các hòn đảo thuộc quyền tài phán của Hoa Kỳ, với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a> được áp đặt trong các trường học và tiếng Tây Ban Nha trở thành ngôn ngữ chính thức thứ cấp.</p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:De_espa%C3%B1ol_e_india,_mestiza.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/De_espa%C3%B1ol_e_india%2C_mestiza.jpg/150px-De_espa%C3%B1ol_e_india%2C_mestiza.jpg" decoding="async" width="150" height="192" class="mw-file-element" data-file-width="777" data-file-height="995"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 150px;height: 192px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/De_espa%C3%B1ol_e_india%2C_mestiza.jpg/150px-De_espa%C3%B1ol_e_india%2C_mestiza.jpg" data-width="150" data-height="192" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/De_espa%C3%B1ol_e_india%2C_mestiza.jpg/225px-De_espa%C3%B1ol_e_india%2C_mestiza.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/De_espa%C3%B1ol_e_india%2C_mestiza.jpg/300px-De_espa%C3%B1ol_e_india%2C_mestiza.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Một bức tranh cho thấy một người đàn ông Tây Ban Nha có vợ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%95_d%C3%A2n_t%E1%BA%A1i_Nam_M%E1%BB%B9&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thổ dân tại Nam Mỹ (trang không tồn tại)">thổ dân Nam Mỹ</a> và con của họ. Người Anh điêng châu Âu chủng tộc hỗn hợp được gọi là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mestizo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mestizo">Mestizo</a> </figcaption> </figure> <p>Một di sản văn hóa quan trọng của đế chế Tây Ban Nha ở nước ngoài là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Giáo hội Công giáo">Công giáo Roma</a>, vẫn là đức tin tôn giáo chính ở châu Mỹ Tây Ban Nha và Philippines. Truyền giáo Kitô giáo của các dân tộc bản địa là trách nhiệm chính của vương miện và là sự biện minh cho sự bành trướng đế quốc của nó. Mặc dù người bản địa được coi là tân sinh viên và không đủ chín chắn trong đức tin của mình để người đàn ông bản địa được phong chức linh mục, nhưng người bản địa là một phần của cộng đồng tín ngưỡng Công giáo. Chính thống giáo Công giáo được thực thi bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=V%C4%83n_ph%C3%B2ng_%C4%91i%E1%BB%81u_tra&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Văn phòng điều tra (trang không tồn tại)">điều tra</a>, đặc biệt nhắm mục tiêu <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Crypto-Do_Th%C3%A1i_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Crypto-Do Thái giáo (trang không tồn tại)">Crypto-Do Thái giáo</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tin_l%C3%A0nh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Tin lành">Tin lành</a>. Mãi cho đến sau khi giành được độc lập vào thế kỷ XIX, các nước cộng hòa Mỹ gốc Tây Ban Nha mới cho phép <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Khoan_dung_t%C3%B4n_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Khoan dung tôn giáo (trang không tồn tại)">khoan dung tôn giáo</a> đối với các tín ngưỡng khác. Quan sát các ngày lễ Công giáo thường có những biểu hiện mạnh mẽ trong khu vực và vẫn còn quan trọng ở nhiều vùng của Tây Ban Nha Mỹ. Các quan sát bao gồm <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ng%C3%A0y_c%E1%BB%A7a_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_ch%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Ngày của người chết (trang không tồn tại)">Ngày của người chết</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Carnaval_de_Oruro&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Carnaval de Oruro (trang không tồn tại)">Carnival</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Tu%E1%BA%A7n_Th%C3%A1nh_trong_Popay%C3%A1n&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Tuần Thánh trong Popayán (trang không tồn tại)">Tuần Thánh</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ma_qu%E1%BB%B7_nh%E1%BA%A3y_m%C3%BAa_c%E1%BB%A7a_Corpus_Christi&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Ma quỷ nhảy múa của Corpus Christi (trang không tồn tại)">Corpus Christi</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Epiphany_(ng%C3%A0y_l%E1%BB%85)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Epiphany (ngày lễ) (trang không tồn tại)">Epiphany</a>, và những ngày của các vị thánh quốc gia, chẳng hạn như <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_M%E1%BA%B9_Guadalupe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đức Mẹ Guadalupe">Đức Mẹ Guadalupe</a> ở México.</p> <p>Về mặt chính trị, thời kỳ thuộc địa đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến nước Mỹ Tây Ban Nha hiện đại. Sự phân chia lãnh thổ của đế chế ở Tây Ban Nha Mỹ đã trở thành cơ sở cho ranh giới giữa các nước cộng hòa mới sau khi giành độc lập và cho sự phân chia nhà nước trong các quốc gia. Người ta thường lập luận rằng sự nổi lên của <i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Caudillo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Caudillo">caudillismo</a></i> trong và sau <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Phong_tr%C3%A0o_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_M%E1%BB%B9_Latinh&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Phong trào độc lập Mỹ Latinh (trang không tồn tại)">phong trào độc lập Mỹ Latinh</a> đã tạo ra di sản của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_%C4%91%E1%BB%99c_%C4%91o%C3%A1n&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Chủ nghĩa độc đoán (trang không tồn tại)">chủ nghĩa độc đoán</a> trong khu vực.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Không có sự phát triển đáng kể của các thể chế đại diện trong thời kỳ thuộc địa, và kết quả là quyền lực hành pháp thường mạnh hơn quyền lập pháp trong thời kỳ quốc gia. Thật không may, điều này đã dẫn đến một quan niệm sai lầm phổ biến rằng di sản thuộc địa đã khiến khu vực này có một giai cấp vô sản bị áp bức vô cùng. Các cuộc nổi dậy và bạo loạn thường được xem là bằng chứng của sự áp bức được cho là cực đoan này. Tuy nhiên, văn hóa nổi loạn chống lại một chính phủ không được lòng dân không chỉ đơn giản là sự khẳng định chủ nghĩa độc đoán rộng rãi. Di sản thuộc địa đã để lại một nền văn hóa chính trị nổi dậy, nhưng không phải lúc nào cũng là một hành động tuyệt vọng cuối cùng. Tình trạng bất ổn dân sự của khu vực được một số người coi là một hình thức tham gia chính trị. Trong khi bối cảnh chính trị của các cuộc cách mạng chính trị ở châu Mỹ Tây Ban Nha được hiểu là một trong đó giới tinh hoa tự do cạnh tranh để hình thành các cấu trúc chính trị quốc gia mới, thì những giới tinh hoa đó cũng phản ứng với sự huy động và tham gia chính trị của tầng lớp thấp hơn.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Murales_Rivera_-_Treppenhaus_3_Kaiser_Maximilian.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Murales_Rivera_-_Treppenhaus_3_Kaiser_Maximilian.jpg/220px-Murales_Rivera_-_Treppenhaus_3_Kaiser_Maximilian.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" data-file-width="2560" data-file-height="1920"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 165px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Murales_Rivera_-_Treppenhaus_3_Kaiser_Maximilian.jpg/220px-Murales_Rivera_-_Treppenhaus_3_Kaiser_Maximilian.jpg" data-width="220" data-height="165" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Murales_Rivera_-_Treppenhaus_3_Kaiser_Maximilian.jpg/330px-Murales_Rivera_-_Treppenhaus_3_Kaiser_Maximilian.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Murales_Rivera_-_Treppenhaus_3_Kaiser_Maximilian.jpg/440px-Murales_Rivera_-_Treppenhaus_3_Kaiser_Maximilian.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Chi tiết một bức tranh tường của <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Diego_Rivera&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Diego Rivera (trang không tồn tại)">Diego Rivera</a> tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_qu%E1%BB%91c_gia_(Mexico)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Quảng trường quốc gia (Mexico) (trang không tồn tại)">Quảng trường quốc gia Mexico</a> cho thấy sự khác biệt về sắc tộc giữa <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Agust%C3%ADn_de_Iturbide&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Agustín de Iturbide (trang không tồn tại)">Agustín de Iturbide</a>, một <i><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Criollo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Người Criollo">người Criollo</a></i> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90a_ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Đa chủng tộc (trang không tồn tại)">đa chủng tộc</a> tòa án Mexico </figcaption> </figure> <p>Hàng trăm thị trấn và thành phố ở châu Mỹ được thành lập dưới thời cai trị của Tây Ban Nha, với các trung tâm và tòa nhà thuộc địa của nhiều người trong số họ hiện được chỉ định là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Di_s%E1%BA%A3n_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Di sản Thế giới">Di sản Thế giới</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/UNESCO?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="UNESCO">UNESCO</a> thu hút khách du lịch. Các di sản hữu hình bao gồm các trường đại học, pháo đài, thành phố, thánh đường, trường học, bệnh viện, nhiệm vụ, tòa nhà chính phủ và nhà ở thuộc địa, nhiều trong số đó vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Một số con đường, kênh rạch, cảng hoặc cầu ngày nay nằm ở nơi các kỹ sư Tây Ban Nha đã xây dựng chúng từ nhiều thế kỷ trước. Các trường đại học lâu đời nhất ở châu Mỹ được thành lập bởi các học giả và nhà truyền giáo Công giáo Tây Ban Nha. Đế quốc Tây Ban Nha cũng để lại một <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_g%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Người gốc Tây Ban Nha (trang không tồn tại)">di sản văn hóa và ngôn ngữ</a>. Di sản văn hóa cũng có mặt trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C3%82m_nh%E1%BA%A1c_M%E1%BB%B9_Latinh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Âm nhạc Mỹ Latinh">âm nhạc</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E1%BA%A8m_th%E1%BB%B1c?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ẩm thực">ẩm thực</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%9Di_trang?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thời trang">thời trang</a>, một số trong đó đã được trao danh hiệu <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Danh_s%C3%A1ch_di_s%E1%BA%A3n_v%C4%83n_h%C3%B3a_phi_v%E1%BA%ADt_th%E1%BB%83_theo_UNESCO?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Danh sách di sản văn hóa phi vật thể theo UNESCO">Di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO</a>.</p> <p>Thời kỳ thuộc địa dài ở <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Mỹ Tây Ban Nha">Châu Mỹ Tây Ban Nha</a> dẫn đến sự pha trộn của người bản địa, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_ch%C3%A2u_%C3%82u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Người châu Âu">người châu Âu</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_ch%C3%A2u_Phi&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Người châu Phi (trang không tồn tại)">người châu Phi</a> được <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Casta&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Casta (trang không tồn tại)">phân loại theo chủng tộc và xếp hạng theo thứ bậc</a>, do đó có một xã hội chủng tộc hỗn hợp trong Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha châu Mỹ so với các thuộc địa định cư tách biệt hoàn toàn của Anh và Pháp ở Bắc Mỹ.</p> <p>Cùng với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đế quốc Bồ Đào Nha">Đế quốc Bồ Đào Nha</a>, Đế quốc Tây Ban Nha đã đặt nền móng cho một thương mại toàn cầu thực sự bằng cách mở ra các tuyến giao thương xuyên đại dương và khám phá các vùng lãnh thổ và đại dương chưa biết về kiến thức phương Tây. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%C3%B4_la_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đô la Tây Ban Nha">Đô la Tây Ban Nha</a> đã trở thành tiền tệ toàn cầu đầu tiên trên thế giới.</p> <p>Một trong những đặc điểm của thương mại này là trao đổi một loạt lớn thực vật và động vật được thuần hóa giữa Thế giới cũ và Mới trong <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Trao_%C4%91%E1%BB%95i_Columbia&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Trao đổi Columbia (trang không tồn tại)">Trao đổi Columbia</a>. Một số giống cây được giới thiệu đến Mỹ bao gồm <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nho?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nho">nho</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/L%C3%BAa_m%C3%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lúa mì">lúa mì</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/L%C3%BAa_m%E1%BA%A1ch?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="Lúa mạch">lúa mạch</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A1o?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="Táo">táo</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tr%C3%A1i_c%C3%A2y?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Trái cây">trái cây</a> có múi; động vật được đưa vào <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/T%C3%A2n_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tân Thế giới">Tân Thế giới</a> là <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%E1%BB%B1a?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ngựa">ngựa</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/L%E1%BB%ABa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lừa">lừa</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gia_s%C3%BAc?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gia súc">gia súc</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%E1%BB%ABu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cừu">cừu</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/D%C3%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dê">dê</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/L%E1%BB%A3n?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Lợn">lợn</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/G%C3%A0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gà">gà</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%E1%BB%B1u_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cựu Thế giới">Cựu Thế giới</a> nhận được từ châu Mỹ những thứ như <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ng%C3%B4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ngô">ngô</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Khoai_t%C3%A2y?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Khoai tây">khoai tây</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E1%BB%9At?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ớt">ớt</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/C%C3%A0_chua?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cà chua">cà chua</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Thu%E1%BB%91c_l%C3%A1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thuốc lá">thuốc lá</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%ADu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="Đậu">đậu</a>, bí, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cacao?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cacao">cacao</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%C3%B4-c%C3%B4-la?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sô-cô-la">sô-cô-la</a>), <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Vani?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Vani">vani</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%C6%A1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bơ">bơ</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/D%E1%BB%A9a?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dứa">dứa</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/K%E1%BA%B9o_cao_su?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kẹo cao su">kẹo cao su</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cao_su?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cao su">cao su</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%ADu_ph%E1%BB%99ng?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Đậu phộng">đậu phộng</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/H%E1%BA%A1t_%C4%91i%E1%BB%81u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Hạt điều">hạt điều</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%81u_Brasil?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Đều Brasil">đều Brasil</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3_h%E1%BB%93_%C4%91%C3%A0o&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Quả hồ đào (trang không tồn tại)">quả hồ đào</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3_vi%E1%BB%87t_qu%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Quả việt quất (trang không tồn tại)">quả việt quất</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/D%C3%A2u_t%C3%A2y?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dâu tây">dâu tây</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Di%C3%AAm_m%E1%BA%A1ch?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Diêm mạch">diêm mạch</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rau_d%E1%BB%81n?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Rau dền">rau dền</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chia_(th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chia (thực vật)">chia</a>, agave và những người khác. Kết quả của những trao đổi này là cải thiện đáng kể tiềm năng nông nghiệp không chỉ ở châu Mỹ, mà cả châu Âu và châu Á. Các bệnh do người châu Âu và châu Phi mang đến, như <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%E1%BB%87nh_%C4%91%E1%BA%ADu_m%C3%B9a?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Bệnh đậu mùa">bệnh đậu mùa</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%E1%BB%9Fi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sởi">sởi</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%E1%BB%91t_ph%C3%A1t_ban?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sốt phát ban">sốt phát ban</a> và những bệnh khác, đã tàn phá hầu hết tất cả các dân tộc bản địa không có <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mi%E1%BB%85n_d%E1%BB%8Bch?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Miễn dịch">miễn dịch</a>, với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Giang_mai?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Giang mai">giang mai</a> việc trao đổi từ Tân Thế giới sang Cựu Thế giới.</p> <p>Ngoài ra còn có những ảnh hưởng văn hóa, có thể thấy trong mọi thứ, từ kiến trúc đến ẩm thực, âm nhạc, nghệ thuật và luật pháp, từ phía Nam <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Argentina?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Argentina">Argentina</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chile?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chile">Chile</a> đến <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> với <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a>. Nguồn gốc và liên hệ phức tạp của các dân tộc khác nhau dẫn đến ảnh hưởng văn hóa đến với nhau dưới các hình thức khác nhau rất rõ ràng ngày nay ở các khu vực thuộc địa cũ.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(8)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Ảnh_hưởng"><span id=".E1.BA.A2nh_h.C6.B0.E1.BB.9Fng"></span>Ảnh hưởng</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=27&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Ảnh hưởng”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-8 collapsible-block" id="mf-section-8"> <p>Kể từ thế kỷ 15, Tây Ban Nha thành lập <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9_thu%E1%BB%99c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Châu Mỹ thuộc Tây Ban Nha">thuộc địa châu Mỹ</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tiếng Tây Ban Nha">tiếng Tây Ban Nha</a> và giáo lan sang <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Châu Mỹ">châu Mỹ</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%E1%BA%A4n_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đông Ấn Tây Ban Nha">Đông Ấn Tây Ban Nha</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Li%C3%AAn_bang_Micronesia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Liên bang Micronesia">Liên bang Micronesia</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guam?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guam">Guam</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Qu%E1%BA%A7n_%C4%91%E1%BA%A3o_Mariana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quần đảo Mariana">Quần đảo Mariana</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Palau?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Palau">Palau</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Philippines?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Philippines">Philippines</a>). Nguồn gốc của từ "<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%E1%BB%B9_Latinh?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mỹ Latinh">Mỹ Latinh</a>" ngày nay có liên quan nhiều đến sự cai trị thuộc địa của Tây Ban Nha ở Châu Mỹ. Hiện tại, tất cả các khu vực ở châu Mỹ (ngoại trừ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Canada?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Canada">Canada</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Brasil?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Brasil">Brasil</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guyana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guyana">Guyana</a>, <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Suriname?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Suriname">Suriname</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Guyane_thu%E1%BB%99c_Ph%C3%A1p?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Guyane thuộc Pháp">Guyane thuộc Pháp</a>) đều sử dụng tiếng Tây Ban Nha làm ngôn ngữ chính thức. Đây cũng là ngôn ngữ lớn thứ hai được sử dụng tại Hoa Kỳ. Bị ảnh hưởng bởi Đế quốc Tây Ban Nha, hiện có khoảng 300 triệu người trên thế giới nói tiếng Tây Ban Nha như ngôn ngữ đầu tiên của họ.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(9)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=28&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-9 collapsible-block" id="mf-section-9"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style> <div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"> <span typeof="mw:File"><span> <noscript> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1376"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 30px;height: 40px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" data-alt="" data-width="30" data-height="40" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></span></span> </div> <div class="side-box-text plainlist"> Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:%25C4%2590%25E1%25BA%25BF_qu%25E1%25BB%2591c_T%25C3%25A2y_Ban_Nha?uselang%3Dvi">Đế quốc Tây Ban Nha</a></b></i>. </div> </div> </div> <ul> <li><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lịch sử Tây Ban Nha">Lịch sử Tây Ban Nha</a></li> <li><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%B1c_d%C3%A2n_T%C3%A2y_Ban_Nha_t%E1%BA%A1i_ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thực dân Tây Ban Nha tại châu Mỹ">Thực dân Tây Ban Nha tại châu Mỹ</a></li> </ul> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(10)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Ghi_chú"><span id="Ghi_ch.C3.BA"></span>Ghi chú</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=29&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Ghi chú”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-10 collapsible-block" id="mf-section-10"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style> <div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-38"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-38">^</a></b> <span class="reference-text">Đây là cuộc tấn công đổ bộ lớn nhất cho đến khi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Normandy&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Cuộc xâm lược Normandy (trang không tồn tại)">Cuộc xâm lược Normandy</a> vào năm 1944.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEVictoria2005_37-0" class="reference"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-FOOTNOTEVictoria2005-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></li> <li id="cite_note-44"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-44">^</a></b> <span class="reference-text">Một nhóm người vào đầu năm 1628, (cầm đầu bởi <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ant%C3%B4nio_Raposo_Tavares&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Antônio Raposo Tavares (trang không tồn tại)">Antônio Raposo Tavares</a>), gồm 2.000 người da đỏ đồng minh, 900 <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Mamluk&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Người Mamluk (trang không tồn tại)">người Mamluk</a> (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mestizo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mestizo">Mestizo</a>) và 69 người da trắng <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%C3%A3o_Paulo_(bang)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="São Paulo (bang)">Paulistanos</a>, để tìm <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kim_lo%E1%BA%A1i_qu%C3%BD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kim loại quý">kim loại quý</a> và <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%C3%A1_qu%C3%BD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Đá quý">đá quý</a> và/hoặc bắt người da đỏ làm <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/N%C3%B4_l%E1%BB%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nô lệ">nô lệ</a>. Cuộc thám hiểm này một mình chịu trách nhiệm cho việc phá hủy hầu hết các nhiệm vụ Dòng Tên của Tây Ban Nha <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=S%E1%BB%9F_Guair%C3%A1&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Sở Guairá (trang không tồn tại)">Guairá</a> và nô lệ của 60.000 người bản địa. Đáp lại, các nhiệm vụ tiếp theo được củng cố mạnh mẽ.</span></li> </ol> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(11)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=30&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-11 collapsible-block" id="mf-section-11"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118"> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text">Quoted in <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFBraudel1984">Braudel 1984</a>, vol 2., p. 171<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi harv: không có mục tiêu: CITEREFBraudel1984 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span>.</span></li> <li id="cite_note-2"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-2">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFBaten,_Jörg2016" class="citation book cs1">Baten, Jörg (2016). <i>A History of the Global Economy. From 1500 to the Present</i>. Cambridge University Press. tr. 159. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-107-50718-0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-107-50718-0"><bdi>978-1-107-50718-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+the+Global+Economy.+From+1500+to+the+Present.&rft.pages=159&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2016&rft.isbn=978-1-107-50718-0&rft.au=Baten%2C+J%C3%B6rg&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-lang|fr|Braudel_1984-3"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-lang%7Cfr%7CBraudel_1984_3-0">^</a></b> <span class="reference-text"><i><span lang="fr" title="Văn bản tiếng Pháp">Braudel 1984.</span></i></span></li> <li id="cite_note-4"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text">Julia Ortiz Griffin, William D. Griffin, <i>Spain and Portugal: a reference guide from the Renaissance to the present</i>, trang 393</span></li> <li id="cite_note-Clarence-Smith-5"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Clarence-Smith_5-0">^</a></b> <span class="reference-text">William Gervase Clarence-Smith, 1986 "Spanish Equatorial Guinea, 1898-1940", in <i>The Cambridge History of Africa: From 1905 to 1940</i> Ed. J. D. Fage, A. D. Roberts, & Roland Anthony Oliver. Cambridge: Cambridge University Press> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20140220142411/http://es.scribd.com/doc/63545279/The-Cambridge-History-of-Africa-Volume-7-From-1905-to-1940-0521225051-1986">“Archived copy”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://es.scribd.com/doc/63545279/The-Cambridge-History-of-Africa-Volume-7-From-1905-to-1940-0521225051-1986">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 20 tháng 2 năm 2014<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Archived+copy&rft_id=http%3A%2F%2Fes.scribd.com%2Fdoc%2F63545279%2FThe-Cambridge-History-of-Africa-Volume-7-From-1905-to-1940-0521225051-1986&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: bản lưu trữ là tiêu đề (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_b%E1%BA%A3n_l%C6%B0u_tr%E1%BB%AF_l%C3%A0_ti%C3%AAu_%C4%91%E1%BB%81?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thể loại:Quản lý CS1: bản lưu trữ là tiêu đề">liên kết</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-6"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.abc.es/20110715/archivo/abci-desastre-annual-201107150904.html">La derrota más amarga del Ejército español – ABC.es <span class="languageicon">(tiếng Tây Ban Nha)</span></a></span></li> <li id="cite_note-7"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.abc.es/historia-militar/20140112/abci-desembarco-alhucemas-tropas-espanolas-201401111236.html">“Desembarco en Alhucemas, el "Día D" de las tropas españolas en el norte de África”</a>. <i>abc</i> (bằng tiếng Tây Ban Nha). ngày 12 tháng 1 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=abc&rft.atitle=Desembarco+en+Alhucemas%2C+el+%22D%C3%ADa+D%22+de+las+tropas+espa%C3%B1olas+en+el+norte+de+%C3%81frica&rft.date=2014-01-12&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.abc.es%2Fhistoria-militar%2F20140112%2Fabci-desembarco-alhucemas-tropas-espanolas-201401111236.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-8"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJohnsonMigden_Socolow2002" class="citation encyclopaedia cs1">Johnson, Lyman L.; Migden Socolow, Susan (2002). “Colonial Centers, Colonial Peripheries, and the Economic Agency of the Spanish State”. Trong Daniels, Christine; Kennedy, Michael V (biên tập). <i>Negotiated Empires: Centers and Peripheries in the Americas, 1500-1820</i>. New York: Routledge. tr. 59–78.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Colonial+Centers%2C+Colonial+Peripheries%2C+and+the+Economic+Agency+of+the+Spanish+State&rft.btitle=Negotiated+Empires%3A+Centers+and+Peripheries+in+the+Americas%2C+1500-1820&rft.place=New+York&rft.pages=59-78&rft.pub=Routledge&rft.date=2002&rft.aulast=Johnson&rft.aufirst=Lyman+L.&rft.au=Migden+Socolow%2C+Susan&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGibson196669-9"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTEGibson196669_9-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFGibson1966">Gibson 1966</a>, tr. 69.</span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMecham196636-10"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTEMecham196636_10-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFMecham1966">Mecham 1966</a>, tr. 36.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFMecham1966 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-Patch-11">^ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Patch_11-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Patch_11-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPatch1994" class="citation journal cs1">Patch, Robert W. (tháng 5 năm 1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/sim_past-present_1994-05_143/page/78">“Imperial Politics and Local Economy in Colonial Central America, 1670-1770”</a>. <i>Past & Present</i>. <b>143</b> (143): 78. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1093%252Fpast%252F143.1.77">10.1093/past/143.1.77</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Past+%26+Present&rft.atitle=Imperial+Politics+and+Local+Economy+in+Colonial+Central+America%2C+1670-1770&rft.volume=143&rft.issue=143&rft.pages=78&rft.date=1994-05&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fpast%2F143.1.77&rft.aulast=Patch&rft.aufirst=Robert+W.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_past-present_1994-05_143%2Fpage%2F78&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-Sokoloff-12"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Sokoloff_12-0">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation journal cs1">Kenneth L. Sokoloff, Stanley L. Engerman (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20200921232304/https://www.econ.nyu.edu/user/debraj/Courses/Readings/SokoloffEngerman.pdf">“History Lessons: Institutions, Factor Endowments, and Paths of Development in the New World”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>The Journal of Economic Perspectives</i>. <b>14</b> (3): 217–232. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1257%252Fjep.14.3.217">10.1257/jep.14.3.217</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.econ.nyu.edu/user/debraj/Courses/Readings/SokoloffEngerman.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 21 tháng 9 năm 2020<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Journal+of+Economic+Perspectives&rft.atitle=History+Lessons%3A+Institutions%2C+Factor+Endowments%2C+and+Paths+of+Development+in+the+New+World&rft.volume=14&rft.issue=3&rft.pages=217-232&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1257%2Fjep.14.3.217&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.econ.nyu.edu%2Fuser%2Fdebraj%2FCourses%2FReadings%2FSokoloffEngerman.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-13"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStein,_Stanley_J.2003" class="citation book cs1">Stein, Stanley J. (2003). <i>Silver, trade, and war: spain and america in the making of early modern europe</i>. Johns Hopkins Univ Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8018-7755-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8018-7755-5"><bdi>0-8018-7755-5</bdi></a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.worldcat.org/oclc/173164546">173164546</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Silver%2C+trade%2C+and+war%3A+spain+and+america+in+the+making+of+early+modern+europe.&rft.pub=Johns+Hopkins+Univ+Press&rft.date=2003&rft_id=info%3Aoclcnum%2F173164546&rft.isbn=0-8018-7755-5&rft.au=Stein%2C+Stanley+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-14"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMoutoukias1988" class="citation journal cs1">Moutoukias, Zacarias (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/sim_hispanic-american-historical-review_1988-11_68_4/page/771">“Power, Corruption, and Commerce: The Making of the Local Administrative Structure in Seventeenth-Century Buenos Aires”</a>. <i>The Hispanic American Historical Review</i>. <b>68</b> (4): 771–801. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.2307%252F2515681">10.2307/2515681</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.worldcat.org/issn/0018-2168">0018-2168</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.jstor.org/stable/2515681">2515681</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Hispanic+American+Historical+Review&rft.atitle=Power%2C+Corruption%2C+and+Commerce%3A+The+Making+of+the+Local+Administrative+Structure+in+Seventeenth-Century+Buenos+Aires&rft.volume=68&rft.issue=4&rft.pages=771-801&rft.date=1988&rft.issn=0018-2168&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2515681%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F2515681&rft.aulast=Moutoukias&rft.aufirst=Zacarias&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_hispanic-american-historical-review_1988-11_68_4%2Fpage%2F771&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTESteinStein200040-57-15"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTESteinStein200040-57_15-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFSteinStein2000">Stein & Stein 2000</a>, tr. 40-57.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFSteinStein2000 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-16"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text">Andrien, Kenneth A. "Arbitristas" in <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFEncyclopedia_of_Latin_American_History_and_Culture1996">Encyclopedia of Latin American History and Culture 1996</a>, vol. 1 p. 122<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi harv: không có mục tiêu: CITEREFEncyclopedia_of_Latin_American_History_and_Culture1996 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTESteinStein200094-102-17"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTESteinStein200094-102_17-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFSteinStein2000">Stein & Stein 2000</a>, tr. 94-102.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFSteinStein2000 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTEElliott1989231-18"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTEElliott1989231_18-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFElliott1989">Elliott 1989</a>, tr. 231.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFElliott1989 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTELynch198910–11-19"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTELynch198910%E2%80%9311_19-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFLynch1989">Lynch 1989</a>, tr. 10–11.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFLynch1989 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-Miningcolonies-20">^ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Miningcolonies_20-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Miningcolonies_20-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Bakewell, Peter and Kendall W. Brown, "Mining: Colonial Spanish America" in <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFEncyclopedia_of_Latin_American_History_and_Culture1996">Encyclopedia of Latin American History and Culture 1996</a>, vol. 4, p. 59-63<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi harv: không có mục tiêu: CITEREFEncyclopedia_of_Latin_American_History_and_Culture1996 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-21"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text">Fisher, John R. "Fleet System (Flota)" in <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFEncyclopedia_of_Latin_American_History_and_Culture1996">Encyclopedia of Latin American History and Culture 1996</a>, vol. 2, p. 575<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi harv: không có mục tiêu: CITEREFEncyclopedia_of_Latin_American_History_and_Culture1996 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-22"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTutino2018" class="citation book cs1">Tutino, John (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/mexicanheartland0000tuti"><i>In The Mexican Heartland: How Communities Shaped Capitalism, a Nation, and World History, 1500-2000</i></a>. Princeton University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/mexicanheartland0000tuti/page/57">57</a>–90.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=In+The+Mexican+Heartland%3A+How+Communities+Shaped+Capitalism%2C+a+Nation%2C+and+World+History%2C+1500-2000&rft.pages=57-90&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2018&rft.aulast=Tutino&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmexicanheartland0000tuti&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-23"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-23">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKuetheAndrien2014" class="citation book cs1">Kuethe, Allan J.; Andrien, Kenneth J. (tháng 5 năm 2014). “War and Reform, 1736–1749”. <i>The Spanish Atlantic World in the Eighteenth Century</i>. <i>The Spanish Atlantic World in the Eighteenth Century: War and the Bourbon Reforms, 1713–1796</i> (bằng tiếng Anh). tr. 133–166. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1017%252Fcbo9781107338661.007">10.1017/cbo9781107338661.007</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781107338661?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781107338661"><bdi>9781107338661</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=War+and+Reform%2C+1736%E2%80%931749&rft.btitle=The+Spanish+Atlantic+World+in+the+Eighteenth+Century&rft.pages=133-166&rft.date=2014-05&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2Fcbo9781107338661.007&rft.isbn=9781107338661&rft.aulast=Kuethe&rft.aufirst=Allan+J.&rft.au=Andrien%2C+Kenneth+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-24"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTutino,_John,_1947-2016" class="citation book cs1">Tutino, John, 1947- (2016). <i>New countries capitalism, revolutions, and nations in the Americas, 1750-1870</i>. Duke University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8223-6114-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8223-6114-5"><bdi>978-0-8223-6114-5</bdi></a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.worldcat.org/oclc/1107326871">1107326871</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=New+countries+capitalism%2C+revolutions%2C+and+nations+in+the+Americas%2C+1750-1870&rft.pub=Duke+University+Press&rft.date=2016&rft_id=info%3Aoclcnum%2F1107326871&rft.isbn=978-0-8223-6114-5&rft.au=Tutino%2C+John%2C+1947-&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBraudel1984vol._2,_p._418-25"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTEBraudel1984vol._2,_p._418_25-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFBraudel1984">Braudel 1984</a>, vol. 2, p. 418.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFBraudel1984 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTELynch19891-26"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTELynch19891_26-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFLynch1989">Lynch 1989</a>, tr. 1.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFLynch1989 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-Bourbon_Reforms-27"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Bourbon_Reforms_27-0">^</a></b> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="vi" dir="ltr">Lỗi chú thích: Thẻ <code><ref></code> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên <code>Bourbon Reforms</code></span></li> <li id="cite_note-28"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text">Fisher, John R. "The Spanish American empire, 1580–1808" in <i>The Cambridge Encyclopedia of Latin America and the Caribbean</i>, 2nd edition. New York: Cambridge University Press 1992, pp. 204-05.</span></li> <li id="cite_note-non-spanish_caribbean-29"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-non-spanish_caribbean_29-0">^</a></b> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="vi" dir="ltr">Lỗi chú thích: Thẻ <code><ref></code> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên <code>non-spanish caribbean</code></span></li> <li id="cite_note-30"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-30">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAlbareda_Salvadó2010" class="citation book cs1">Albareda Salvadó, Joaquim (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3D3optq8WlRIMC%26pg%3DPA24"><i>La Guerra de Sucesión de España (1700–1714)</i></a>. Editorial Critica. tr. 239–241. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9788498920604?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9788498920604"><bdi>9788498920604</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+Guerra+de+Sucesi%C3%B3n+de+Espa%C3%B1a+%281700%E2%80%931714%29&rft.pages=239-241&rft.pub=Editorial+Critica&rft.date=2010&rft.isbn=9788498920604&rft.aulast=Albareda+Salvad%C3%B3&rft.aufirst=Joaquim&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D3optq8WlRIMC%26pg%3DPA24&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTELynch198911-31"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTELynch198911_31-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFLynch1989">Lynch 1989</a>, tr. 11.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFLynch1989 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-32"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-32">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTutino,_John,_1947-2016" class="citation book cs1">Tutino, John, 1947- (2016). <i>New countries capitalism, revolutions, and nations in the Americas, 1750-1870</i>. Duke University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8223-6114-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8223-6114-5"><bdi>978-0-8223-6114-5</bdi></a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.worldcat.org/oclc/1107326871">1107326871</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=New+countries+capitalism%2C+revolutions%2C+and+nations+in+the+Americas%2C+1750-1870&rft.pub=Duke+University+Press&rft.date=2016&rft_id=info%3Aoclcnum%2F1107326871&rft.isbn=978-0-8223-6114-5&rft.au=Tutino%2C+John%2C+1947-&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-33"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-33">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFVictoria2005" class="citation book cs1">Victoria, Pablo (2005). <i>El día que España derrotó a Inglaterra: de cómo Blas de Lezo, tuerto, manco y cojo, venció en Cartagena de Indias a la otra "Armada Invencible"</i> (bằng tiếng Tây Ban Nha) (ấn bản thứ 1). Barcelona: Áltera. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9788489779686?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9788489779686"><bdi>9788489779686</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=El+d%C3%ADa+que+Espa%C3%B1a+derrot%C3%B3+a+Inglaterra%3A+de+c%C3%B3mo+Blas+de+Lezo%2C+tuerto%2C+manco+y+cojo%2C+venci%C3%B3+en+Cartagena+de+Indias+a+la+otra+%22Armada+Invencible%22&rft.place=Barcelona&rft.edition=1&rft.pub=%C3%81ltera&rft.date=2005&rft.isbn=9788489779686&rft.aulast=Victoria&rft.aufirst=Pablo&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-34"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWalpole2015" class="citation book cs1">Walpole, Horace (ngày 9 tháng 10 năm 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3D86GwCgAAQBAJ%26pg%3DPT2902%26lpg%3D%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse"><i>Delphi Complete Works of Horace Walpole (Illustrated)</i></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Delphi+Complete+Works+of+Horace+Walpole+%28Illustrated%29&rft.date=2015-10-09&rft.aulast=Walpole&rft.aufirst=Horace&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D86GwCgAAQBAJ%26pg%3DPT2902%26lpg%3D%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTEvon_Humboldt1811-35">^ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTEvon_Humboldt1811_35-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTEvon_Humboldt1811_35-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFvon_Humboldt1811">von Humboldt 1811</a>.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFvon_Humboldt1811 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-36"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-36">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJanota2015" class="citation book cs1">Janota, Tom (ngày 9 tháng 2 năm 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.co.uk/books?id%3DjmuVBgAAQBAJ"><i>Alexander von Humboldt, un explorador científico en América</i></a> (bằng tiếng Anh). CIDCLI. tr. 64. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9786078351121?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9786078351121"><bdi>9786078351121</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Alexander+von+Humboldt%2C+un+explorador+cient%C3%ADfico+en+Am%C3%A9rica&rft.pages=64&rft.pub=CIDCLI&rft.date=2015-02-09&rft.isbn=9786078351121&rft.aulast=Janota&rft.aufirst=Tom&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.co.uk%2Fbooks%3Fid%3DjmuVBgAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTEVictoria2005-37">^ <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTEVictoria2005_37-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTEVictoria2005_37-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFVictoria2005">Victoria 2005</a>.</span></li> <li id="cite_note-39"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-39">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFProwse2007" class="citation book cs1">Prowse, D. W. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DtyphCoyd1S8C%26pg%3DPA311"><i>A History of Newfoundland: from the English, Colonial and Foreign Records</i></a>. Heritage Books. tr. 311. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780788423109?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780788423109"><bdi>9780788423109</bdi></a>. <q>In one short year the unfortunate Spaniards saw their armies beaten in Portugal, Cuba and Manila torn from their grasp, their commerce destroyed, and their fleets annihilated.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Newfoundland%3A+from+the+English%2C+Colonial+and+Foreign+Records&rft.pages=311&rft.pub=Heritage+Books&rft.date=2007&rft.isbn=9780788423109&rft.aulast=Prowse&rft.aufirst=D.+W.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DtyphCoyd1S8C%26pg%3DPA311&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-40"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-40">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMartínez_LáinezCanales_Torres2008" class="citation book cs1">Martínez Láinez, Fernando; Canales Torres, Carlos (2008). <i>Banderas lejanas: la exploración, conquista y defensa por España del territorio de los actuales Estados Unidos</i> (bằng tiếng Tây Ban Nha) (ấn bản thứ 1). Madrid: Edaf. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9788441421196?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9788441421196"><bdi>9788441421196</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Banderas+lejanas%3A+la+exploraci%C3%B3n%2C+conquista+y+defensa+por+Espa%C3%B1a+del+territorio+de+los+actuales+Estados+Unidos&rft.place=Madrid&rft.edition=1&rft.pub=Edaf&rft.date=2008&rft.isbn=9788441421196&rft.aulast=Mart%C3%ADnez+L%C3%A1inez&rft.aufirst=Fernando&rft.au=Canales+Torres%2C+Carlos&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-41"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-41">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20170630213626/https://home.nps.gov/applications/tuma/Detail.cfm?Personal_ID%3D18848">“Diego de Gardoqui: Personal Information”</a>. <i>National Park Service</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://home.nps.gov/applications/tuma/Detail.cfm?Personal_ID%3D18848">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 30 tháng 6 năm 2017<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=National+Park+Service&rft.atitle=Diego+de+Gardoqui%3A+Personal+Information&rft_id=http%3A%2F%2Fhome.nps.gov%2Fapplications%2Ftuma%2FDetail.cfm%3FPersonal_ID%3D18848&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span> <ul> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBoltonMarshall" class="citation book cs1">Bolton, Herbert E.; Marshall, Thomas Maitland. <i>The Colonization of North America 1492 to 1783</i>. tr. 507.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Colonization+of+North+America+1492+to+1783&rft.pages=507&rft.aulast=Bolton&rft.aufirst=Herbert+E.&rft.au=Marshall%2C+Thomas+Maitland&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> </ul></span></li> <li id="cite_note-42"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-42">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20170619063436/http://www.silentworldfoundation.org.au/products/collection/spanish-silver-dollar-1774/">“Spanish Silver Dollar, 1774: Specifications”</a>. <i>www.silentworldfoundation.org.au</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.silentworldfoundation.org.au/products/collection/spanish-silver-dollar-1774/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 19 tháng 6 năm 2017<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.silentworldfoundation.org.au&rft.atitle=Spanish+Silver+Dollar%2C+1774%3A+Specifications&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.silentworldfoundation.org.au%2Fproducts%2Fcollection%2Fspanish-silver-dollar-1774%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-43"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-43">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCardelús2007" class="citation book cs1">Cardelús, Borja (2007). <i>La huella de España y de la cultura hispana en los Estados Unidos</i> (ấn bản thứ 2). Madrid: Centro de Cultura Iberoamericana (CCI). <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9788461150366?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9788461150366"><bdi>9788461150366</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+huella+de+Espa%C3%B1a+y+de+la+cultura+hispana+en+los+Estados+Unidos&rft.place=Madrid&rft.edition=2&rft.pub=Centro+de+Cultura+Iberoamericana+%28CCI%29&rft.date=2007&rft.isbn=9788461150366&rft.aulast=Cardel%C3%BAs&rft.aufirst=Borja&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-FOOTNOTEKamen2003237,_485-45"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-FOOTNOTEKamen2003237,_485_45-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFKamen2003">Kamen 2003</a>, tr. 237, 485.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFKamen2003 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-46"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-46">^</a></b> <span class="reference-text">Salvucci, Linda K. "Adams-Onis Treaty (1819)" in <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFEncyclopedia_of_Latin_American_History_and_Culture1996">Encyclopedia of Latin American History and Culture 1996</a>, vol. 1, pp. 11-12<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi harv: không có mục tiêu: CITEREFEncyclopedia_of_Latin_American_History_and_Culture1996 (<a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span></li> <li id="cite_note-47"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-47">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJoes1996" class="citation book cs1">Joes, Anthony James (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DGrtjBDO7P60C%26pg%3DPA115%26lpg%3D%23v%3Donepage%26q%26f%3Dtrue"><i>Guerrilla Conflict Before the Cold War</i></a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780275954826?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780275954826"><bdi>9780275954826</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Guerrilla+Conflict+Before+the+Cold+War&rft.date=1996&rft.isbn=9780275954826&rft.aulast=Joes&rft.aufirst=Anthony+James&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DGrtjBDO7P60C%26pg%3DPA115%26lpg%3D%23v%3Donepage%26q%26f%3Dtrue&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-48"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-48">^</a></b> <span class="reference-text">quoted in Simon Collier, "The Spanish Conquests, 1492–1580" in <i>The Cambridge Encyclopedia of Latin America and the Caribbean</i>. New York: Cambridge University Press 1992, p. 194.</span></li> <li id="cite_note-49"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFChiaramonte2010" class="citation journal cs1">Chiaramonte, José Carlos (ngày 1 tháng 8 năm 2010). “The "Ancient Constitution" after Independence (1808–1852)”. <i>Hispanic American Historical Review</i> (bằng tiếng Anh). <b>90</b> (3): 455–488. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1215%252F00182168-2010-003">10.1215/00182168-2010-003</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.worldcat.org/issn/0018-2168">0018-2168</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Hispanic+American+Historical+Review&rft.atitle=The+%22Ancient+Constitution%22+after+Independence+%281808%E2%80%931852%29&rft.volume=90&rft.issue=3&rft.pages=455-488&rft.date=2010-08-01&rft_id=info%3Adoi%2F10.1215%2F00182168-2010-003&rft.issn=0018-2168&rft.aulast=Chiaramonte&rft.aufirst=Jos%C3%A9+Carlos&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> <li id="cite_note-50"><b><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-50">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHamnett1997" class="citation journal cs1">Hamnett, Brian R. (1997). “Process and Pattern: A Re-Examination of the Ibero-American Independence Movements, 1808-1826”. <i>Journal of Latin American Studies</i>. <b>29</b> (2): 279–328. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1017%252FS0022216X97004719">10.1017/S0022216X97004719</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.worldcat.org/issn/0022-216X">0022-216X</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.jstor.org/stable/158396">158396</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Latin+American+Studies&rft.atitle=Process+and+Pattern%3A+A+Re-Examination+of+the+Ibero-American+Independence+Movements%2C+1808-1826&rft.volume=29&rft.issue=2&rft.pages=279-328&rft.date=1997&rft.issn=0022-216X&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F158396%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0022216X97004719&rft.aulast=Hamnett&rft.aufirst=Brian+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></span></li> </ol> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(12)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=31&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-12 collapsible-block" id="mf-section-12"> <ul> <li>Archer, Christon et al., World History of Warfare. Lincoln: University of Nebraska Press, 2002.</li> <li>Armstrong, Edward (1902). <i>The emperor Charles V</i>. New York: The Macmillan Company</li> <li>Black, Jeremy (1996). <i>The Cambridge illustrated atlas of warfare: Renaissance to revolution</i>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0521470331?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-47033-1</a></li> <li>Braudel, Fernand (1972). <i>The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II</i>, trans. Siân Reynolds. New York: Harper & Row. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0060905662?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-06-090566-2</a></li> <li>Fernand Braudel, <i>The Perspective of the World</i> (part iii of <i>Civilization and Capitalism</i>) 1979, translated 1985.</li> <li>Brown, J. and Elliott, J. H. (1980). <i>A palace for a king. The Buen Retiro and the Court of Philip IV</i>. New Haven: Yale University Press</li> <li>Brown, Jonathan (1998). <i>Painting in Spain: 1500–1700</i>. New Haven: Yale University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0300064721?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-300-06472-1</a></li> <li>Dominguez Ortiz, Antonio (1971). <i>The golden age of Spain, 1516-1659.</i> Oxford: Oxford University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0297004050?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-297-00405-0</a></li> <li>Edwards, John (2000). <i>The Spain of the Catholic Monarchs, 1474-1520</i>. New York: Blackwell. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0631161651?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-631-16165-1</a></li> <li>Harman, Alec (1969). <i>Late Renaissance and Baroque music</i>. New York: Schocken Books.</li> <li>Kamen, Henry (1998). <i>Philip of Spain</i>. New Haven and London: Yale University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0300078005?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-300-07800-5</a></li> <li>Kamen, Henry (2003). <i>Empire: How Spain Became a World Power, 1492-1763</i>. New York: HarperCollins. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0060932643?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-06-093264-3</a></li> <li>Kamen, Henry (2005). <i>Spain 1469-1714. A Society of Conflict</i> (3rd ed.) London and New York: Pearson Longman. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0582784646?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-582-78464-6</a></li> <li>Parker, Geoffrey (1997). <i>The Thirty Years' War</i> (2nd ed.). New York: Routledge. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0415128838?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-12883-8</a></li> <li>Parker, Geoffrey (1972). <i>The Army of flanders and the Spanish road, 1567-1659; the logistics of Spanish victory and defeat in the Low Countries' Wars.</i>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0521084628?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-08462-8</a></li> <li>Parker, Geoffrey (1977). <i>The Dutch revolt</i>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/080141136X?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8014-1136-X</a></li> <li>Parker, Geoffrey (1978). <i>Philip II</i>. Boston: Little, Brown. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0316690805?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-316-69080-5</a></li> <li>Parker, Geoffrey (1997). <i>The general crisis of the seventeenth century</i>. New York: Routledge. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0415165180?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-16518-0</a></li> <li>Stradling, R. A. (1988). <i>Philip IV and the government of Spain</i>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0521323339?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-32333-9</a></li> <li>Thomas, Hugh (1997). <i>The Slave Trade; The History of the Atlantic Slave Trade 1440-1870</i>. London: Papermac. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0333731476?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-333-73147-6</a></li> <li>Various (1983). <i>Historia de la literatura espanola</i>. Barcelona: Editorial Ariel</li> <li>Wright, Esmond, ed. (1984). <i>History of the World, Part II: The last five hundred years</i> (3rd ed.). New York: Hamlyn Publishing. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0517436442?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-517-43644-2</a>.</li> </ul> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(13)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Đọc_thêm"><span id=".C4.90.E1.BB.8Dc_th.C3.AAm"></span>Đọc thêm</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=32&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Đọc thêm”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-13 collapsible-block" id="mf-section-13"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144143">.mw-parser-output .div-col{margin-top:0.3em;column-width:30em}.mw-parser-output .div-col-small{font-size:90%}.mw-parser-output .div-col-rules{column-rule:1px solid #aaa}.mw-parser-output .div-col dl,.mw-parser-output .div-col ol,.mw-parser-output .div-col ul{margin-top:0}.mw-parser-output .div-col li,.mw-parser-output .div-col dd{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style> <div class="div-col"> <ul> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAnderson2000" class="citation book cs1">Anderson, James Maxwell (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/historyofportuga0000ande"><i>The History of Portugal</i></a>. Westport, Connecticut: Greenwood. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-313-31106-2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-313-31106-2"><bdi>978-0-313-31106-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+History+of+Portugal&rft.place=Westport%2C+Connecticut&rft.pub=Greenwood&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-313-31106-2&rft.aulast=Anderson&rft.aufirst=James+Maxwell&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofportuga0000ande&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBlack1996" class="citation book cs1">Black, Jeremy (1996). <i>The Cambridge illustrated atlas of warfare: Renaissance to revolution</i>. Cambridge: Cambridge University. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-521-47033-9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-521-47033-9"><bdi>978-0-521-47033-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+illustrated+atlas+of+warfare%3A+Renaissance+to+revolution&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University&rft.date=1996&rft.isbn=978-0-521-47033-9&rft.aulast=Black&rft.aufirst=Jeremy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBoyajian2007" class="citation book cs1">Boyajian, James C. (2007). <i>Portuguese Trade in Asia Under the Habsburgs, 1580–1640</i>. Johns Hopkins University. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8018-8754-3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8018-8754-3"><bdi>978-0-8018-8754-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Portuguese+Trade+in+Asia+Under+the+Habsburgs%2C+1580%E2%80%931640&rft.pub=Johns+Hopkins+University&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-8018-8754-3&rft.aulast=Boyajian&rft.aufirst=James+C.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBraudel1972" class="citation book cs1">Braudel, Fernand (1972). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/mediterraneanthe01brau"><i>The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II</i></a>. Berkeley, Calif.: University of California Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Mediterranean+and+the+Mediterranean+World+in+the+Age+of+Philip+II&rft.pub=Berkeley%2C+Calif.%3A+University+of+California+Press&rft.date=1972&rft.aulast=Braudel&rft.aufirst=Fernand&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmediterraneanthe01brau&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBrown1998" class="citation book cs1">Brown, Jonathan (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/paintinginspain10000brow"><i>Painting in Spain: 1500–1700</i></a>. New Haven: Yale University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-300-06472-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-300-06472-8"><bdi>978-0-300-06472-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Painting+in+Spain%3A+1500%E2%80%931700&rft.place=New+Haven&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-300-06472-8&rft.aulast=Brown&rft.aufirst=Jonathan&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpaintinginspain10000brow&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDominguez_Ortiz1971" class="citation book cs1">Dominguez Ortiz, Antonio (1971). <i>The Golden Age of Spain, 1516–1659</i>. Oxford: Oxford University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-297-00405-9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-297-00405-9"><bdi>978-0-297-00405-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Golden+Age+of+Spain%2C+1516%E2%80%931659&rft.place=Oxford&rft.pub=Oxford+University+Press.&rft.date=1971&rft.isbn=978-0-297-00405-9&rft.aulast=Dominguez+Ortiz&rft.aufirst=Antonio&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFElliott1970" class="citation book cs1">Elliott, J.H. (1970). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/oldworldnew1492100elli"><i>The Old World and The New</i></a></span>. Cambridge: Cambridge [Eng.] University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Old+World+and+The+New&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+%5BEng.%5D+University+Press&rft.date=1970&rft.aulast=Elliott&rft.aufirst=J.H.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foldworldnew1492100elli&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFarriss1968" class="citation book cs1"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Nancy_Farriss&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Nancy Farriss (trang không tồn tại)">Farriss, N.M.</a> (1968). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/crownclergyincol0000unse"><i>Crown and Clergy in Colonial Mexico, 1759-1821</i></a>. London: Athlone Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Crown+and+Clergy+in+Colonial+Mexico%2C+1759-1821&rft.place=London&rft.pub=Athlone+Press&rft.date=1968&rft.aulast=Farriss&rft.aufirst=N.M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcrownclergyincol0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFisher1985" class="citation book cs1">Fisher, John (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/commercialrelati0000fish"><i>Commercial Relations Between Spain and Spanish America in the Era of Free Trade, 1778-1796</i></a>. Liverpool.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Commercial+Relations+Between+Spain+and+Spanish+America+in+the+Era+of+Free+Trade%2C+1778-1796&rft.place=Liverpool&rft.date=1985&rft.aulast=Fisher&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcommercialrelati0000fish&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGibson1966" class="citation book cs1"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Charles_Gibson_(historian)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Charles Gibson (historian) (trang không tồn tại)">Gibson, Charles</a> (1966). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/spaininamerica0000gibs"><i>Spain in America</i></a></span>. New York: Harper and Row.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Spain+in+America&rft.place=New+York&rft.pub=Harper+and+Row&rft.date=1966&rft.aulast=Gibson&rft.aufirst=Charles&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fspaininamerica0000gibs&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGibson1964" class="citation book cs1">Gibson, Charles (1964). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/aztecsunderspani00gibs"><i>The Aztecs Under Spanish Rule</i></a></span>. Stanford: Stanford University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Aztecs+Under+Spanish+Rule&rft.place=Stanford&rft.pub=Stanford+University+Press&rft.date=1964&rft.aulast=Gibson&rft.aufirst=Charles&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Faztecsunderspani00gibs&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHerr1958" class="citation book cs1">Herr, Richard (1958). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/eighteenthcentur00rich"><i>The Eighteenth-Century Revolution in Spain</i></a></span>. Princeton, N.J.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Eighteenth-Century+Revolution+in+Spain&rft.place=Princeton%2C+N.J.&rft.date=1958&rft.aulast=Herr&rft.aufirst=Richard&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Feighteenthcentur00rich&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFIsrael1981" class="citation journal cs1"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Jonathan_I._Israel&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Jonathan I. Israel (trang không tồn tại)">Israel, Jonathan</a> (tháng 5 năm 1981). “Debate--The Decline of Spain: A Historical Myth”. <i>Past and Present</i> (91): 170–85. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1093%252Fpast%252F91.1.170">10.1093/past/91.1.170</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Past+and+Present&rft.atitle=Debate--The+Decline+of+Spain%3A+A+Historical+Myth&rft.issue=91&rft.pages=170-85&rft.date=1981-05&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fpast%2F91.1.170&rft.aulast=Israel&rft.aufirst=Jonathan&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKaganParker1995" class="citation book cs1">Kagan, Richard L.; Parker, Geoffrey (1995). <i>Spain, Europe and the Atlantic: Essays in Honour of John H. Elliott</i>. Cambridge University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-521-52511-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-521-52511-4"><bdi>978-0-521-52511-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Spain%2C+Europe+and+the+Atlantic%3A+Essays+in+Honour+of+John+H.+Elliott&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1995&rft.isbn=978-0-521-52511-4&rft.aulast=Kagan&rft.aufirst=Richard+L.&rft.au=Parker%2C+Geoffrey&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKamen1998" class="citation book cs1">Kamen, Henry (1998). <i>Philip of Spain</i>. New Haven: Yale University. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-300-07800-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-300-07800-8"><bdi>978-0-300-07800-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Philip+of+Spain&rft.place=New+Haven&rft.pub=Yale+University&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-300-07800-8&rft.aulast=Kamen&rft.aufirst=Henry&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLachVan_Kley1994" class="citation book cs1">Lach, Donald F.; Van Kley, Edwin J. (1994). <i>Asia in the Making of Europe</i>. Chicago: University of Chicago. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-226-46734-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-226-46734-4"><bdi>978-0-226-46734-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Asia+in+the+Making+of+Europe&rft.place=Chicago&rft.pub=University+of+Chicago&rft.date=1994&rft.isbn=978-0-226-46734-4&rft.aulast=Lach&rft.aufirst=Donald+F.&rft.au=Van+Kley%2C+Edwin+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLynch1964" class="citation book cs1">Lynch, John (1964). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/spainunderhabsbu0000unse"><i>Spain Under the Hapsburgs</i></a>. New York.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Spain+Under+the+Hapsburgs&rft.place=New+York&rft.date=1964&rft.aulast=Lynch&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fspainunderhabsbu0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLynch1983" class="citation book cs1">Lynch, John (1983). <i>The Spanish American Revolutions, 1808-1826</i>. New York.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Spanish+American+Revolutions%2C+1808-1826&rft.place=New+York&rft.date=1983&rft.aulast=Lynch&rft.aufirst=John&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMacLachlan1988" class="citation book cs1">MacLachlan, Colin M. (1988). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/spainsempireinne008"><i>Spain's Empire in the New World: The Role of Ideas in Institutional and Social Change</i></a></span>. Berkeley: University of California Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Spain%27s+Empire+in+the+New+World%3A+The+Role+of+Ideas+in+Institutional+and+Social+Change&rft.place=Berkeley&rft.pub=University+of+California+Press&rft.date=1988&rft.aulast=MacLachlan&rft.aufirst=Colin+M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fspainsempireinne008&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMarichalMantecón1994" class="citation journal cs1">Marichal, Carlos; Mantecón, Matilde Souto (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/sim_hispanic-american-historical-review_1994-11_74_4/page/587">“Silver and Situados: New Spain and the Financing of the Spanish Empire in the Caribbean in the Eighteenth Century”</a>. <i>Hispanic American Historical Review</i>. <b>74</b> (4): 587–613. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.2307%252F2517493">10.2307/2517493</a>. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.jstor.org/stable/2517493">2517493</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Hispanic+American+Historical+Review&rft.atitle=Silver+and+Situados%3A+New+Spain+and+the+Financing+of+the+Spanish+Empire+in+the+Caribbean+in+the+Eighteenth+Century&rft.volume=74&rft.issue=4&rft.pages=587-613&rft.date=1994&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F2517493&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2517493%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Marichal&rft.aufirst=Carlos&rft.au=Mantec%C3%B3n%2C+Matilde+Souto&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_hispanic-american-historical-review_1994-11_74_4%2Fpage%2F587&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMerriman1918" class="citation book cs1"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Roger_Bigelow_Merriman&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Roger Bigelow Merriman (trang không tồn tại)">Merriman, Roger Bigelow</a> (1918). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/search.php?query%3DSpanish%2520%2520Merriman"><i>The Rise of the Spanish Empire in the Old World and the New</i></a>. New York.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Rise+of+the+Spanish+Empire+in+the+Old+World+and+the+New&rft.place=New+York&rft.date=1918&rft.aulast=Merriman&rft.aufirst=Roger+Bigelow&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fsearch.php%3Fquery%3DSpanish%2520%2520Merriman&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFOlson1992" class="citation book cs1">Olson, James S. (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.questia.com/library/3767770/historical-dictionary-of-the-spanish-empire-1402-1975"><i>Historical Dictionary of the Spanish Empire, 1402–1975</i></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historical+Dictionary+of+the+Spanish+Empire%2C+1402%E2%80%931975&rft.date=1992&rft.aulast=Olson&rft.aufirst=James+S.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.questia.com%2Flibrary%2F3767770%2Fhistorical-dictionary-of-the-spanish-empire-1402-1975&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPaquette2008" class="citation book cs1">Paquette, Gabriel B (ngày 17 tháng 1 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/enlightenmentgov0000paqu"><i>Enlightenment, governance, and reform in Spain and its empire, 1759–1808</i></a>. New York: Palgrave Macmillan 2008. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0230300521?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0230300521"><bdi>978-0230300521</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Enlightenment%2C+governance%2C+and+reform+in+Spain+and+its+empire%2C+1759%E2%80%931808&rft.place=New+York&rft.pub=Palgrave+Macmillan+2008&rft.date=2008-01-17&rft.isbn=978-0230300521&rft.aulast=Paquette&rft.aufirst=Gabriel+B&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fenlightenmentgov0000paqu&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFParker1997" class="citation book cs1">Parker, Geoffrey (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/thirtyyearswar0000unse_x8w7"><i>The Thirty Years' War</i></a> (ấn bản thứ 2). New York: Routledge. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-415-12883-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-415-12883-4"><bdi>978-0-415-12883-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Thirty+Years%27+War&rft.place=New+York&rft.edition=2&rft.pub=Routledge&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-415-12883-4&rft.aulast=Parker&rft.aufirst=Geoffrey&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fthirtyyearswar0000unse_x8w7&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFParker1972" class="citation book cs1">Parker, Geoffrey (1972). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/armyofflanderssp0000park"><i>The Army of Flanders and the Spanish Road, 1567–1659; the logistics of Spanish victory and defeat in the Low Countries' Wars</i></a>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-521-08462-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-521-08462-8"><bdi>978-0-521-08462-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Army+of+Flanders+and+the+Spanish+Road%2C+1567%E2%80%931659%3B+the+logistics+of+Spanish+victory+and+defeat+in+the+Low+Countries%27+Wars&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1972&rft.isbn=978-0-521-08462-8&rft.aulast=Parker&rft.aufirst=Geoffrey&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Farmyofflanderssp0000park&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFParker1977" class="citation book cs1">Parker, Geoffrey (1977). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/dutchrevolt0000park"><i>The Dutch revolt</i></a>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8014-1136-6?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8014-1136-6"><bdi>978-0-8014-1136-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Dutch+revolt&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1977&rft.isbn=978-0-8014-1136-6&rft.aulast=Parker&rft.aufirst=Geoffrey&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdutchrevolt0000park&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFParker1997" class="citation book cs1">Parker, Geoffrey (1997). <i>The General Crisis of the Seventeenth Century</i>. New York: Routledge. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-415-16518-1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-415-16518-1"><bdi>978-0-415-16518-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+General+Crisis+of+the+Seventeenth+Century&rft.place=New+York&rft.pub=Routledge&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-415-16518-1&rft.aulast=Parker&rft.aufirst=Geoffrey&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFParry1966" class="citation book cs1"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=J.H._Parry&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="J.H. Parry (trang không tồn tại)">Parry, J.H.</a> (1966). <i>The Spanish Seaborne Empire</i>. Berkeley: University of California Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-520-07140-7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-520-07140-7"><bdi>978-0-520-07140-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Spanish+Seaborne+Empire&rft.place=Berkeley&rft.pub=University+of+California+Press&rft.date=1966&rft.isbn=978-0-520-07140-7&rft.aulast=Parry&rft.aufirst=J.H.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRamsey1973" class="citation book cs1">Ramsey, John Fraser (1973). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/spainriseoffirst0000rams"><i>Spain: The Rise of the First World Power</i></a></span>. University of Alabama Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8173-5704-7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8173-5704-7"><bdi>978-0-8173-5704-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Spain%3A+The+Rise+of+the+First+World+Power&rft.pub=University+of+Alabama+Press&rft.date=1973&rft.isbn=978-0-8173-5704-7&rft.aulast=Ramsey&rft.aufirst=John+Fraser&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fspainriseoffirst0000rams&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRestall2007" class="citation journal cs1">Restall, Matthew (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/sim_william-and-mary-quarterly_2007-01_64_1/page/183">“The Decline and Fall of the Spanish Empire?”</a>. <i>The William and Mary Quarterly</i>. <b>64</b> (1): 183–194. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.jstor.org/stable/4491607">4491607</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+William+and+Mary+Quarterly&rft.atitle=The+Decline+and+Fall+of+the+Spanish+Empire%3F&rft.volume=64&rft.issue=1&rft.pages=183-194&rft.date=2007&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F4491607%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Restall&rft.aufirst=Matthew&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_william-and-mary-quarterly_2007-01_64_1%2Fpage%2F183&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSchmidt-NowaraNieto_Phillips2005" class="citation book cs1">Schmidt-Nowara, Christopher; Nieto Phillips, John M. biên tập (2005). <i>Interpreting Spanish Colonialism: Empires, Nations, and Legends</i>. Albuquerque, NM: University of New Mexico Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Interpreting+Spanish+Colonialism%3A+Empires%2C+Nations%2C+and+Legends&rft.place=Albuquerque%2C+NM&rft.pub=University+of+New+Mexico+Press&rft.date=2005&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSteinStein2003" class="citation book cs1">Stein, Stanley J.; Stein, Barbara H. (2003). <i>Apogee of Empire: Spain and New Spain in the Age of Charles III, 1759-1789</i>. Baltimore: Johns Hopkins University.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Apogee+of+Empire%3A+Spain+and+New+Spain+in+the+Age+of+Charles+III%2C+1759-1789&rft.place=Baltimore&rft.pub=Johns+Hopkins+University&rft.date=2003&rft.aulast=Stein&rft.aufirst=Stanley+J.&rft.au=Stein%2C+Barbara+H.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStradling1988" class="citation book cs1">Stradling, R. A. (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/philipivgovernme0000stra"><i>Philip IV and the Government of Spain</i></a>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-521-32333-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-521-32333-8"><bdi>978-0-521-32333-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Philip+IV+and+the+Government+of+Spain&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1988&rft.isbn=978-0-521-32333-8&rft.aulast=Stradling&rft.aufirst=R.+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fphilipivgovernme0000stra&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStudnicki-Gizbert2007" class="citation book cs1">Studnicki-Gizbert, Daviken (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/nationuponoceans0000stud"><i>A Nation upon the Ocean Sea: Portugal's Atlantic Diaspora and the Crisis of the Spanish Empire, 1492–1640</i></a>. Oxford University Press. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-803911-2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-803911-2"><bdi>978-0-19-803911-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Nation+upon+the+Ocean+Sea%3A+Portugal%27s+Atlantic+Diaspora+and+the+Crisis+of+the+Spanish+Empire%2C+1492%E2%80%931640&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-19-803911-2&rft.aulast=Studnicki-Gizbert&rft.aufirst=Daviken&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnationuponoceans0000stud&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThomas2004" class="citation book cs1">Thomas, Hugh (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/riversofgoldrise0000thom"><i>Rivers of Gold: The Rise of the Spanish Empire 1490–1522</i></a>. Weidenfeld & Nicolson. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-297-64563-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-297-64563-4"><bdi>978-0-297-64563-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rivers+of+Gold%3A+The+Rise+of+the+Spanish+Empire+1490%E2%80%931522&rft.pub=Weidenfeld+%26+Nicolson&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-297-64563-4&rft.aulast=Thomas&rft.aufirst=Hugh&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Friversofgoldrise0000thom&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThomas1997" class="citation book cs1">Thomas, Hugh (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/slavetradethehis0000unse"><i>The Slave Trade; The History of the Atlantic Slave Trade 1440–1870</i></a>. London: Papermac. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-333-73147-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-333-73147-5"><bdi>978-0-333-73147-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Slave+Trade%3B+The+History+of+the+Atlantic+Slave+Trade+1440%E2%80%931870&rft.place=London&rft.pub=Papermac&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-333-73147-5&rft.aulast=Thomas&rft.aufirst=Hugh&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fslavetradethehis0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFVicens_Vives1969" class="citation book cs1">Vicens Vives, Jaime (1969). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/bettycrockersnew00bett_2"><i>An Economic History of Spain</i></a></span> (ấn bản thứ 3). Princeton: Princeton, N.J., Princeton University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Economic+History+of+Spain&rft.place=Princeton&rft.edition=3&rft.pub=Princeton%2C+N.J.%2C+Princeton+University+Press&rft.date=1969&rft.aulast=Vicens+Vives&rft.aufirst=Jaime&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbettycrockersnew00bett_2&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWright1984" class="citation book cs1">Wright, Esmond biên tập (1984). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/historyofworldla0000unse_u8n5"><i>History of the World, Part II: The last five hundred years</i></a> . New York: Hamlyn Publishing. <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ISBN?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ISBN">ISBN</a> <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-517-43644-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-517-43644-8"><bdi>978-0-517-43644-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+of+the+World%2C+Part+II%3A+The+last+five+hundred+years&rft.place=New+York&rft.edition=third&rft.pub=Hamlyn+Publishing&rft.date=1984&rft.isbn=978-0-517-43644-8&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofworldla0000unse_u8n5&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%E1%BA%BF+qu%E1%BB%91c+T%C3%A2y+Ban+Nha" class="Z3988"></span></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(14)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&section=33&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>sửa</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-14 collapsible-block" id="mf-section-14"> <ul> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://libro.uca.edu/payne1/spainport1.htm">Thư viện tài nguyên của người Bỉ trực tuyến, Stanley G Payne <i>Lịch sử của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha</i> vol 1 Ch 13 "Đế quốc Tây Ban Nha"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.sonic.net/~doretk/ArchiveARCHIVE/NATIVE%2520AMERICAN/TheMestizo-Mexicano-Indi.html">Lịch sử Mestizo-Mexicano-Da đỏ tại Hoa Kỳ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.today/19961226232657/http://www.sonic.net/~doretk/ArchiveARCHIVE/NATIVE%2520AMERICAN/TheMestizo-Mexicano-Indi.html">Lưu trữ</a> 1996-12-26 tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Archive.today&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Archive.today (trang không tồn tại)">Archive.today</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.hostkingdom.net/earthrul.html">Diện tích của các đế quốc lớn nhất trong lịch sử: "Để cai trị trái đất"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20121011090918/http://www.hostkingdom.net/earthrul.html">Lưu trữ</a> 2012-10-11 tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wayback_Machine?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.knmetv.org/programming/villadeabq.php3/">Phim tài liệu, <i>Villa de Albuquerque</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20071223105511/http://www.knmetv.org/programming/villadeabq.php3/">Lưu trữ</a> 2007-12-23 tại <a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wayback_Machine?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20070811182347/http://es.geocities.com/coloniasesp">Các thuộc địa cuối cùng của Tây Ban Nha</a> <b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Tây Ban Nha)</b></li> </ul> <div class="navbox-styles"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style> </div> <div class="navbox-styles"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"> </div> <div class="navbox-styles"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"> </div>   </section> </div> <noscript> <img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&mobile=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"> </noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet=""> Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha%26oldid%3D71843537">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Đế_quốc_Tây_Ban_Nha&oldid=71843537</a>” </div> </div> </div> <div class="post-content" id="page-secondary-actions"> </div> </main> <footer class="mw-footer minerva-footer" role="contentinfo"><a class="last-modified-bar" href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=history&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <div class="post-content last-modified-bar__content"><span class="minerva-icon minerva-icon-size-medium minerva-icon--modified-history"></span> <span class="last-modified-bar__text modified-enhancement" data-user-name="InternetArchiveBot" data-user-gender="unknown" data-timestamp="1728227360"> <span>Sửa đổi lần cuối lúc 15:09 vào ngày 6 tháng 10 năm 2024</span> </span> <span class="minerva-icon minerva-icon-size-small minerva-icon--expand"></span> </div></a> <div class="post-content footer-content"> <div id="mw-data-after-content"> <div class="read-more-container"></div> </div> <div id="p-lang"> <h4>Ngôn ngữ</h4> <section> <ul id="p-variants" class="minerva-languages"></ul> <ul class="minerva-languages"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://af.wikipedia.org/wiki/Spaanse_Ryk" title="Spaanse Ryk – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Spaanse Ryk" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ar.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A5%25D9%2585%25D8%25A8%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2588%25D8%25B1%25D9%258A%25D8%25A9_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A5%25D8%25B3%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%258A%25D8%25A9" title="الإمبراطورية الإسبانية – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الإمبراطورية الإسبانية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ast.wikipedia.org/wiki/Imperiu_Espa%25C3%25B1ol" title="Imperiu Español – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Imperiu Español" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gn.wikipedia.org/wiki/Ep%25C3%25A1%25C3%25B1a_Mburuvi" title="Epáña Mburuvi – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Epáña Mburuvi" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://az.wikipedia.org/wiki/%25C4%25B0spaniya_imperiyas%25C4%25B1" title="İspaniya imperiyası – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="İspaniya imperiyası" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://azb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B3%25D9%25BE%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25A7_%25D8%25A7%25DB%258C%25D9%2585%25D9%25BE%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25B1%25D9%2584%25D9%2588%25D8%25BA%25D9%2588" title="ایسپانیا ایمپیراتورلوغو – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ایسپانیا ایمپیراتورلوغو" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://id.wikipedia.org/wiki/Imperium_Spanyol" title="Imperium Spanyol – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Imperium Spanyol" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ms.wikipedia.org/wiki/Empayar_Sepanyol" title="Empayar Sepanyol – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Empayar Sepanyol" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Se-pan-g%25C3%25A2_T%25C3%25A8-kok" title="Se-pan-gâ Tè-kok – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Se-pan-gâ Tè-kok" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be.wikipedia.org/wiki/%25D0%2586%25D1%2581%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B0%25D1%258F_%25D1%2596%25D0%25BC%25D0%25BF%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%258B%25D1%258F" title="Іспанская імперыя – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Іспанская імперыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bcl.wikipedia.org/wiki/Imperyong_Espanyol" title="Imperyong Espanyol – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Imperyong Espanyol" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://br.wikipedia.org/wiki/Impalaeriezh_trevadennel_Spagn" title="Impalaeriezh trevadennel Spagn – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Impalaeriezh trevadennel Spagn" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bg.wikipedia.org/wiki/%25D0%2598%25D1%2581%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B0_%25D0%25B8%25D0%25BC%25D0%25BF%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%258F" title="Испанска империя – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Испанска империя" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ca.wikipedia.org/wiki/Imperi_Espanyol" title="Imperi Espanyol – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Imperi Espanyol" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ceb.wikipedia.org/wiki/Imperyong_Espanyol" title="Imperyong Espanyol – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Imperyong Espanyol" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cs.wikipedia.org/wiki/%25C5%25A0pan%25C4%259Blsk%25C3%25A9_imp%25C3%25A9rium" title="Španělské impérium – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Španělské impérium" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Colo%25C3%25B1a_Espa%25C3%25B1a" title="Coloña España – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Coloña España" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cy.wikipedia.org/wiki/Ymerodraeth_Sbaen" title="Ymerodraeth Sbaen – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Ymerodraeth Sbaen" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://da.wikipedia.org/wiki/Spanske_Imperium" title="Spanske Imperium – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Spanske Imperium" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://de.wikipedia.org/wiki/Spanisches_Kolonialreich" title="Spanisches Kolonialreich – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Spanisches Kolonialreich" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://et.wikipedia.org/wiki/Hispaania_koloniaalimpeerium" title="Hispaania koloniaalimpeerium – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Hispaania koloniaalimpeerium" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%2599%25CF%2583%25CF%2580%25CE%25B1%25CE%25BD%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25AE_%25CE%25B1%25CF%2585%25CF%2584%25CE%25BF%25CE%25BA%25CF%2581%25CE%25B1%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2581%25CE%25AF%25CE%25B1" title="Ισπανική αυτοκρατορία – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Ισπανική αυτοκρατορία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Spanish_Empire" title="Spanish Empire – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Spanish Empire" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://es.wikipedia.org/wiki/Imperio_espa%25C3%25B1ol" title="Imperio español – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Imperio español" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eo.wikipedia.org/wiki/Hispana_Imperio" title="Hispana Imperio – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Hispana Imperio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eu.wikipedia.org/wiki/Espainiar_Inperioa" title="Espainiar Inperioa – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Espainiar Inperioa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%25BE%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C_%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%25BE%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25A7" title="امپراتوری اسپانیا – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="امپراتوری اسپانیا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fr.wikipedia.org/wiki/Empire_espagnol" title="Empire espagnol – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Empire espagnol" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sm.wikipedia.org/wiki/Emepaea_o_Sipaniolo" title="Emepaea o Sipaniolo – Tiếng Samoa" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Emepaea o Sipaniolo" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="Tiếng Samoa" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gl.wikipedia.org/wiki/Imperio_Espa%25C3%25B1ol" title="Imperio Español – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Imperio Español" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hak.wikipedia.org/wiki/S%25C3%25AE-p%25C3%25A2n-ng%25C3%25A0_Ti-koet" title="Sî-pân-ngà Ti-koet – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sî-pân-ngà Ti-koet" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ko.wikipedia.org/wiki/%25EC%258A%25A4%25ED%258E%2598%25EC%259D%25B8_%25EC%25A0%259C%25EA%25B5%25AD" title="스페인 제국 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="스페인 제국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ha.wikipedia.org/wiki/Daular_Sipaniya" title="Daular Sipaniya – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Daular Sipaniya" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hy.wikipedia.org/wiki/%25D4%25BB%25D5%25BD%25D5%25BA%25D5%25A1%25D5%25B6%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B5%25D5%25BD%25D6%2580%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6" title="Իսպանական կայսրություն – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Իսպանական կայսրություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hi.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AA%25E0%25A5%2587%25E0%25A4%25A8%25E0%25A5%2580_%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AE%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25B0%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%259C%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF" title="स्पेनी साम्राज्य – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="स्पेनी साम्राज्य" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hr.wikipedia.org/wiki/%25C5%25A0panjolsko_kolonijalno_carstvo" title="Španjolsko kolonijalno carstvo – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Španjolsko kolonijalno carstvo" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://io.wikipedia.org/wiki/Hispana_imperio" title="Hispana imperio – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Hispana imperio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ilo.wikipedia.org/wiki/Imperio_nga_Espaniol" title="Imperio nga Espaniol – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Imperio nga Espaniol" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ia.wikipedia.org/wiki/Imperio_Hispanic" title="Imperio Hispanic – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Imperio Hispanic" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://is.wikipedia.org/wiki/Sp%25C3%25A6nska_heimsveldi%25C3%25B0" title="Spænska heimsveldið – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Spænska heimsveldið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://it.wikipedia.org/wiki/Impero_spagnolo" title="Impero spagnolo – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Impero spagnolo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://he.wikipedia.org/wiki/%25D7%2594%25D7%2590%25D7%2599%25D7%259E%25D7%25A4%25D7%25A8%25D7%2599%25D7%2594_%25D7%2594%25D7%25A1%25D7%25A4%25D7%25A8%25D7%2593%25D7%2599%25D7%25AA" title="האימפריה הספרדית – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="האימפריה הספרדית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ka.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A1%25E1%2583%259E%25E1%2583%2590%25E1%2583%259C%25E1%2583%2594%25E1%2583%2597%25E1%2583%2598%25E1%2583%25A1_%25E1%2583%2598%25E1%2583%259B%25E1%2583%259E%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2598%25E1%2583%2590" title="ესპანეთის იმპერია – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ესპანეთის იმპერია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kk.wikipedia.org/wiki/%25D0%2598%25D1%2581%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD_%25D0%25B8%25D0%25BC%25D0%25BF%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%258F%25D1%2581%25D1%258B" title="Испан империясы – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Испан империясы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ky.wikipedia.org/wiki/%25D0%2598%25D1%2581%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD_%25D0%25B8%25D0%25BC%25D0%25BF%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%258F%25D1%2581%25D1%258B" title="Испан империясы – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Испан империясы" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lo.wikipedia.org/wiki/%25E0%25BA%2588%25E0%25BA%25B1%25E0%25BA%2581%25E0%25BA%2581%25E0%25BA%25B0%25E0%25BA%25A7%25E0%25BA%25B1%25E0%25BA%2594%25E0%25BB%2581%25E0%25BA%25AD%25E0%25BA%25B1%25E0%25BA%2594%25E0%25BA%25AA%25E0%25BA%25B0%25E0%25BA%259B%25E0%25BA%25B2%25E0%25BA%258D" title="ຈັກກະວັດແອັດສະປາຍ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຈັກກະວັດແອັດສະປາຍ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://la.wikipedia.org/wiki/Imperium_Hispanicum" title="Imperium Hispanicum – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Imperium Hispanicum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lv.wikipedia.org/wiki/Sp%25C4%2581nijas_Imp%25C4%2593rija" title="Spānijas Impērija – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Spānijas Impērija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lt.wikipedia.org/wiki/Ispanijos_imperija" title="Ispanijos imperija – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ispanijos imperija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hu.wikipedia.org/wiki/Spanyol_Birodalom" title="Spanyol Birodalom – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Spanyol Birodalom" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mk.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A8%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25BE_%25D0%25A6%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25BE" title="Шпанско Царство – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Шпанско Царство" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mg.wikipedia.org/wiki/Empira_Espani%25C3%25B4la" title="Empira Espaniôla – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Empira Espaniôla" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mr.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AA%25E0%25A5%2585%25E0%25A4%25A8%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B6_%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AE%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25B0%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%259C%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF" title="स्पॅनिश साम्राज्य – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="स्पॅनिश साम्राज्य" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://xmf.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A1%25E1%2583%259E%25E1%2583%2590%25E1%2583%259C%25E1%2583%2594%25E1%2583%2597%25E1%2583%2598%25E1%2583%25A8_%25E1%2583%2598%25E1%2583%259B%25E1%2583%259E%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A0%25E1%2583%2598%25E1%2583%2590" title="ესპანეთიშ იმპერია – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ესპანეთიშ იმპერია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arz.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2585%25D8%25A8%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25B7%25D9%2588%25D8%25B1%25D9%258A%25D9%2587_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%25BE%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%258A%25D9%2587" title="الامبراطوريه الاسپانيه – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الامبراطوريه الاسپانيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mn.wikipedia.org/wiki/%25D0%2598%25D1%2581%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B9%25D0%25BD_%25D0%25AD%25D0%25B7%25D1%258D%25D0%25BD%25D1%2582_%25D0%25A3%25D0%25BB%25D1%2581" title="Испанийн Эзэнт Улс – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Испанийн Эзэнт Улс" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://my.wikipedia.org/wiki/%25E1%2580%2585%25E1%2580%2595%25E1%2580%25AD%25E1%2580%2594%25E1%2580%25BA%25E1%2580%25A1%25E1%2580%2584%25E1%2580%25BA%25E1%2580%2595%25E1%2580%25AB%25E1%2580%259A%25E1%2580%25AC" title="စပိန်အင်ပါယာ – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="စပိန်အင်ပါယာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nl.wikipedia.org/wiki/Spaanse_Rijk" title="Spaanse Rijk – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Spaanse Rijk" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ja.wikipedia.org/wiki/%25E3%2582%25B9%25E3%2583%259A%25E3%2582%25A4%25E3%2583%25B3%25E5%25B8%259D%25E5%259B%25BD" title="スペイン帝国 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="スペイン帝国" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://no.wikipedia.org/wiki/Det_spanske_imperiet" title="Det spanske imperiet – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Det spanske imperiet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nn.wikipedia.org/wiki/Det_spanske_imperiet" title="Det spanske imperiet – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Det spanske imperiet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://oc.wikipedia.org/wiki/Emp%25C3%25A8ri_Espanh%25C3%25B2l" title="Empèri Espanhòl – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Empèri Espanhòl" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uz badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uz.wikipedia.org/wiki/Ispaniya_imperiyasi" title="Ispaniya imperiyasi – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ispaniya imperiyasi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pa.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A8%25B8%25E0%25A8%25AA%25E0%25A9%2587%25E0%25A8%25A8%25E0%25A9%2580_%25E0%25A8%25B8%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%25AE%25E0%25A8%25B0%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%259C" title="ਸਪੇਨੀ ਸਾਮਰਾਜ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸਪੇਨੀ ਸਾਮਰਾਜ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pnb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B3%25D9%2584%25D8%25B7%25D9%2586%25D8%25AA_%25DB%2581%25D8%25B3%25D9%25BE%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C%25DB%2581" title="سلطنت ہسپانیہ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سلطنت ہسپانیہ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/wiki/Imperium_hiszpa%25C5%2584skie" title="Imperium hiszpańskie – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Imperium hiszpańskie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pt.wikipedia.org/wiki/Imp%25C3%25A9rio_Espanhol" title="Império Espanhol – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Império Espanhol" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ro.wikipedia.org/wiki/Imperiul_Spaniol" title="Imperiul Spaniol – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Imperiul Spaniol" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ru.wikipedia.org/wiki/%25D0%2598%25D1%2581%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B0%25D1%258F_%25D0%25B8%25D0%25BC%25D0%25BF%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%258F" title="Испанская империя – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Испанская империя" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sc.wikipedia.org/wiki/Imp%25C3%25A8riu_ispagnolu" title="Impèriu ispagnolu – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Impèriu ispagnolu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sq.wikipedia.org/wiki/Perandoria_Spanjolle" title="Perandoria Spanjolle – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Perandoria Spanjolle" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://simple.wikipedia.org/wiki/Spanish_Empire" title="Spanish Empire – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Spanish Empire" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sk.wikipedia.org/wiki/%25C5%25A0panielske_imp%25C3%25A9rium" title="Španielske impérium – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Španielske impérium" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sl.wikipedia.org/wiki/%25C5%25A0panski_imperij" title="Španski imperij – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Španski imperij" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A6%25DB%258C%25D9%2585%25D9%25BE%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25AA%25DB%2586%25D8%25B1%25DB%258C%25DB%2595%25D8%25AA%25DB%258C%25DB%258C_%25D8%25A6%25DB%258C%25D8%25B3%25D9%25BE%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C" title="ئیمپراتۆریەتیی ئیسپانی – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئیمپراتۆریەتیی ئیسپانی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sr.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A8%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B0_%25D0%25B8%25D0%25BC%25D0%25BF%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2598%25D0%25B0" title="Шпанска империја – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Шпанска империја" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sh.wikipedia.org/wiki/%25C5%25A0pansko_Carstvo" title="Špansko Carstvo – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Špansko Carstvo" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fi.wikipedia.org/wiki/Espanjan_siirtomaaimperiumi" title="Espanjan siirtomaaimperiumi – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Espanjan siirtomaaimperiumi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sv.wikipedia.org/wiki/Spanska_imperiet" title="Spanska imperiet – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Spanska imperiet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tl.wikipedia.org/wiki/Imperyong_Kastila" title="Imperyong Kastila – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Imperyong Kastila" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ta.wikipedia.org/wiki/%25E0%25AE%258E%25E0%25AE%259A%25E0%25AF%2581%25E0%25AE%25AA%25E0%25AF%258D%25E0%25AE%25AA%25E0%25AE%25BE%25E0%25AE%25A9%25E0%25AE%25BF%25E0%25AE%25AF%25E0%25AE%25AA%25E0%25AF%258D_%25E0%25AE%25AA%25E0%25AF%2587%25E0%25AE%25B0%25E0%25AE%25B0%25E0%25AE%259A%25E0%25AF%2581" title="எசுப்பானியப் பேரரசு – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="எசுப்பானியப் பேரரசு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://th.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B8%2588%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25B4%25E0%25B8%25AA%25E0%25B9%2580%25E0%25B8%259B%25E0%25B8%2599" title="จักรวรรดิสเปน – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="จักรวรรดิสเปน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tg.wikipedia.org/wiki/%25D0%2598%25D0%25BC%25D0%25BF%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%258F%25D0%25B8_%25D0%2598%25D1%2581%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%258F" title="Империяи Испания – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Империяи Испания" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tr.wikipedia.org/wiki/%25C4%25B0spanyol_%25C4%25B0mparatorlu%25C4%259Fu" title="İspanyol İmparatorluğu – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İspanyol İmparatorluğu" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uk.wikipedia.org/wiki/%25D0%2586%25D1%2581%25D0%25BF%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%258C%25D0%25BA%25D0%25B0_%25D1%2596%25D0%25BC%25D0%25BF%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2596%25D1%258F" title="Іспанська імперія – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Іспанська імперія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ur.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B3%25D9%2584%25D8%25B7%25D9%2586%25D8%25AA_%25DB%2581%25D8%25B3%25D9%25BE%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C%25DB%2581" title="سلطنت ہسپانیہ – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سلطنت ہسپانیہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ug.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A6%25D9%2589%25D8%25B3%25D9%25BE%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2589%25D9%258A%25DB%2595_%25D8%25A6%25D9%2589%25D9%2585%25D9%25BE%25DB%2590%25D8%25B1%25D9%2589%25D9%258A%25D9%2589%25D8%25B3%25D9%2589" title="ئىسپانىيە ئىمپېرىيىسى – Tiếng Uyghur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئىسپانىيە ئىمپېرىيىسى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Tiếng Uyghur" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vec.wikipedia.org/wiki/Inpero_spagno%25C5%2582o" title="Inpero spagnoło – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Inpero spagnoło" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://war.wikipedia.org/wiki/Imperyo_Espanyol" title="Imperyo Espanyol – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Imperyo Espanyol" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wuu.wikipedia.org/wiki/%25E8%25A5%25BF%25E7%258F%25AD%25E7%2589%2599%25E5%25B8%259D%25E5%259B%25BD" title="西班牙帝国 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="西班牙帝国" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%25E8%25A5%25BF%25E7%258F%25AD%25E7%2589%2599%25E5%25B8%259D%25E5%259C%258B" title="西班牙帝國 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="西班牙帝國" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh.wikipedia.org/wiki/%25E8%25A5%25BF%25E7%258F%25AD%25E7%2589%2599%25E5%25B8%259D%25E5%259C%258B" title="西班牙帝國 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="西班牙帝國" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> </section> </div> <div class="minerva-footer-logo"> <img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" alt="Wikipedia" width="120" height="18" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> </div> <ul id="footer-info" class="footer-info hlist hlist-separated"> <li id="footer-info-lastmod">Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 6 tháng 10 năm 2024, 15:09.</li> <li id="footer-info-copyright">Nội dung được phát hành theo <a class="external" rel="nofollow" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi">CC BY-SA 4.0</a>, ngoại trừ khi có ghi chú khác.</li> </ul> <ul id="footer-places" class="footer-places hlist hlist-separated"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="https://vi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stats.wikimedia.org/%23/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-terms-use"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.m.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi?uselang%3Dvi">Điều khoản sử dụng</a></li> <li id="footer-places-desktop-toggle"><a id="mw-mf-display-toggle" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%25C4%2590%25E1%25BA%25BF_qu%25E1%25BB%2591c_T%25C3%25A2y_Ban_Nha%26mobileaction%3Dtoggle_view_desktop" data-event-name="switch_to_desktop">Phiên bản máy tính</a></li> </ul> </div> </footer> </div> </div> <div class="mw-notification-area" data-mw="interface"></div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-vzwm5","wgBackendResponseTime":256,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.408","walltime":"2.019","ppvisitednodes":{"value":11688,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":350383,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":35708,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":194891,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1616.754 1 -total"," 37.14% 600.486 1 Bản_mẫu:Infobox_former_country"," 36.99% 598.104 4 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 20.59% 332.900 2 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 18.20% 294.236 1 Bản_mẫu:ISO_3166_code"," 18.06% 291.941 50 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 11.36% 183.587 1 Bản_mẫu:Chủ_nghĩa_đế_quốc"," 11.17% 180.606 1 Bản_mẫu:Navbox_with_columns"," 11.16% 180.384 2 Bản_mẫu:Navbox"," 9.36% 151.319 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin/Định_dạng_đầu"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.764","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":26221612,"limit":52428800},"limitreport-logs":"table#1 {\n}\nanchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFAlbareda_Salvadó2010\"] = 1,\n [\"CITEREFAnderson2000\"] = 1,\n [\"CITEREFBaten,_Jörg2016\"] = 1,\n [\"CITEREFBlack1996\"] = 1,\n [\"CITEREFBoltonMarshall\"] = 1,\n [\"CITEREFBoyajian2007\"] = 1,\n [\"CITEREFBraudel1972\"] = 1,\n [\"CITEREFBrown1998\"] = 1,\n [\"CITEREFCardelús2007\"] = 1,\n [\"CITEREFChiaramonte2010\"] = 1,\n [\"CITEREFDominguez_Ortiz1971\"] = 1,\n [\"CITEREFElliott1970\"] = 1,\n [\"CITEREFFarriss1968\"] = 1,\n [\"CITEREFFisher1985\"] = 1,\n [\"CITEREFGibson1964\"] = 1,\n [\"CITEREFGibson1966\"] = 1,\n [\"CITEREFHamnett1997\"] = 1,\n [\"CITEREFHerr1958\"] = 1,\n [\"CITEREFIsrael1981\"] = 1,\n [\"CITEREFJanota2015\"] = 1,\n [\"CITEREFJoes1996\"] = 1,\n [\"CITEREFJohnsonMigden_Socolow2002\"] = 1,\n [\"CITEREFKaganParker1995\"] = 1,\n [\"CITEREFKamen1998\"] = 1,\n [\"CITEREFKuetheAndrien2014\"] = 1,\n [\"CITEREFLachVan_Kley1994\"] = 1,\n [\"CITEREFLynch1964\"] = 1,\n [\"CITEREFLynch1983\"] = 1,\n [\"CITEREFMacLachlan1988\"] = 1,\n [\"CITEREFMarichalMantecón1994\"] = 1,\n [\"CITEREFMartínez_LáinezCanales_Torres2008\"] = 1,\n [\"CITEREFMerriman1918\"] = 1,\n [\"CITEREFMoutoukias1988\"] = 1,\n [\"CITEREFOlson1992\"] = 1,\n [\"CITEREFPaquette2008\"] = 1,\n [\"CITEREFParker1972\"] = 1,\n [\"CITEREFParker1977\"] = 1,\n [\"CITEREFParker1997\"] = 2,\n [\"CITEREFParry1966\"] = 1,\n [\"CITEREFPatch1994\"] = 1,\n [\"CITEREFProwse2007\"] = 1,\n [\"CITEREFRamsey1973\"] = 1,\n [\"CITEREFRestall2007\"] = 1,\n [\"CITEREFSchmidt-NowaraNieto_Phillips2005\"] = 1,\n [\"CITEREFStein,_Stanley_J.2003\"] = 1,\n [\"CITEREFSteinStein2003\"] = 1,\n [\"CITEREFStradling1988\"] = 1,\n [\"CITEREFStudnicki-Gizbert2007\"] = 1,\n [\"CITEREFThomas1997\"] = 1,\n [\"CITEREFThomas2004\"] = 1,\n [\"CITEREFTutino,_John,_1947-2016\"] = 2,\n [\"CITEREFTutino2018\"] = 1,\n [\"CITEREFVicens_Vives1969\"] = 1,\n [\"CITEREFVictoria2005\"] = 1,\n [\"CITEREFWalpole2015\"] = 1,\n [\"CITEREFWright1984\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"Biên tập\"] = 1,\n [\"Bài chi tiết\"] = 1,\n [\"Chính\"] = 3,\n [\"Chú thích sách\"] = 50,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 8,\n [\"Chú thích web\"] = 4,\n [\"Chủ nghĩa đế quốc\"] = 1,\n [\"Citation needed\"] = 2,\n [\"Cite encyclopedia\"] = 1,\n [\"DEFAULTSORT:Tây Ban Nha\"] = 1,\n [\"Div col\"] = 1,\n [\"Div col end\"] = 1,\n [\"Efn\"] = 2,\n [\"Es icon\"] = 1,\n [\"Ghi chú\"] = 1,\n [\"Harvnb\"] = 5,\n [\"In lang\"] = 1,\n [\"Infobox former country\"] = 1,\n [\"Lang\"] = 3,\n [\"Lang-es\"] = 1,\n [\"Legend\"] = 6,\n [\"Library resources box\"] = 1,\n [\"Lịch sử Tây Ban Nha\"] = 1,\n [\"Lịch sử châu Âu\"] = 1,\n [\"Main\"] = 6,\n [\"Native name\"] = 2,\n [\"Native phrase\"] = 1,\n [\"Sfn\"] = 14,\n [\"Small\"] = 1,\n [\"Tham khảo\"] = 1,\n [\"Thể loại Commons\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 3,\n [\"Đế quốc\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-vgkwn","timestamp":"20241124045006","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0110\u1ebf qu\u1ed1c T\u00e2y Ban Nha","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_Ban_Nha","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q80702","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q80702","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-09-28T13:13:05Z","dateModified":"2024-10-06T15:09:20Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f5\/Flag_of_Cross_of_Burgundy.svg"}</script> <script>(window.NORLQ=window.NORLQ||[]).push(function(){var ns,i,p,img;ns=document.getElementsByTagName('noscript');for(i=0;i<ns.length;i++){p=ns[i].nextSibling;if(p&&p.className&&p.className.indexOf('lazy-image-placeholder')>-1){img=document.createElement('img');img.setAttribute('src',p.getAttribute('data-src'));img.setAttribute('width',p.getAttribute('data-width'));img.setAttribute('height',p.getAttribute('data-height'));img.setAttribute('alt',p.getAttribute('data-alt'));p.parentNode.replaceChild(img,p);}}});</script> <script>function gtElInit() {var lib = new google.translate.TranslateService();lib.translatePage('vi', 'en', function () {});}</script> <script src="https://translate.google.com/translate_a/element.js?cb=gtElInit&hl=en-GB&client=wt" type="text/javascript"></script> </body> </html>