CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Սև ծով - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"edc7f1c3-7834-4d53-a489-c0d9e799b41d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Սև_ծով","wgTitle":"Սև ծով","wgCurRevisionId":9995793,"wgRevisionId":9995793,"wgArticleId":10545,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Webarchive template wayback links","CS1 սխալներ: external links","Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ","CS1 ուկրաիներեն աղբյուրներով էջեր (uk)","Pages using ISBN magic links", "Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներ","Վիքիպեդիա:Հոդվածներ Վիքիտվյալներից աղբյուրներով","Քարտեզներով էջեր","Ծովեր այբբենական կարգով","Ատլանտյան օվկիանոսի ծովեր","Սև ծով"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Սև_ծով","wgRelevantArticleId":10545,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true}, "wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgCoordinates":{"lat":43.41,"lon":34.26},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q166","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.kartographer.style":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.kartographer.link","ext.kartographer.staticframe","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.kartographer.style%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg/1200px-Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg/800px-Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg/640px-Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Սև ծով - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Սև_ծով rootpage-Սև_ծով skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Հիմնական ընտրացանկ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB">Գլխավոր էջ</a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB">Կատեգորիաներ</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x">Պատահական հոդված</a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8">Նոր էջեր</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին">Ընթացիկ իրադարձություններ</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Էությունը</a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6">Խորհրդարան</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r">Վերջին փոփոխություններ</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց">Օգնություն</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"> Որոնել </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Արտաքին տեսք </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class="">Նվիրաբերել</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class="">Ստեղծել հաշիվ</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class="">Մտնել</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Անձնական գործիքներ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy">Նվիրաբերել</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"> Ստեղծել հաշիվ</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"> Մտնել</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing">իմանալ ավելին</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y">Ներդրումներ</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n">Քննարկում</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Անվանում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Անվանում"> <div class="vector-toc-text"> 1 Անվանում </div> </a> <ul id="toc-Անվանում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Աշխարհագրություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Աշխարհագրություն"> <div class="vector-toc-text"> 2 Աշխարհագրություն </div> </a> <ul id="toc-Աշխարհագրություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Երկրաբանություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Երկրաբանություն"> <div class="vector-toc-text"> 3 Երկրաբանություն </div> </a> <ul id="toc-Երկրաբանություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ջրաբանություն_և_ջրաքիմիա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ջրաբանություն_և_ջրաքիմիա"> <div class="vector-toc-text"> 4 Ջրաբանություն և ջրաքիմիա </div> </a> <button aria-controls="toc-Ջրաբանություն_և_ջրաքիմիա-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Ջրաբանություն և ջրաքիմիա subsection </button> <ul id="toc-Ջրաբանություն_և_ջրաքիմիա-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Սև_ծովի_հոսանքներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Սև_ծովի_հոսանքներ"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Սև ծովի հոսանքներ </div> </a> <ul id="toc-Սև_ծովի_հոսանքներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Կլիմա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Կլիմա"> <div class="vector-toc-text"> 5 Կլիմա </div> </a> <ul id="toc-Կլիմա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բուսական_և_կենդանական_աշխարհ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Բուսական_և_կենդանական_աշխարհ"> <div class="vector-toc-text"> 6 Բուսական և կենդանական աշխարհ </div> </a> <ul id="toc-Բուսական_և_կենդանական_աշխարհ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հետազոտման_պատմություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Հետազոտման_պատմություն"> <div class="vector-toc-text"> 7 Հետազոտման պատմություն </div> </a> <ul id="toc-Հետազոտման_պատմություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տնտեսություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Տնտեսություն"> <div class="vector-toc-text"> 8 Տնտեսություն </div> </a> <button aria-controls="toc-Տնտեսություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Toggle Տնտեսություն subsection </button> <ul id="toc-Տնտեսություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Տրանսպորտային_նշանակություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Տրանսպորտային_նշանակություն"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 Տրանսպորտային նշանակություն </div> </a> <ul id="toc-Տրանսպորտային_նշանակություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ձկնարդյունաբերություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ձկնարդյունաբերություն"> <div class="vector-toc-text"> 8.2 Ձկնարդյունաբերություն </div> </a> <ul id="toc-Ձկնարդյունաբերություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ռեկրեացիոն_նշանակություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ռեկրեացիոն_նշանակություն"> <div class="vector-toc-text"> 8.3 Ռեկրեացիոն նշանակություն </div> </a> <ul id="toc-Ռեկրեացիոն_նշանակություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Էկոլոգիա_և_բնության_պահպանություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Էկոլոգիա_և_բնության_պահպանություն"> <div class="vector-toc-text"> 9 Էկոլոգիա և բնության պահպանություն </div> </a> <ul id="toc-Էկոլոգիա_և_բնության_պահպանություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Սև_ծովը_արվեստում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Սև_ծովը_արվեստում"> <div class="vector-toc-text"> 10 Սև ծովը արվեստում </div> </a> <ul id="toc-Սև_ծովը_արվեստում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Պատկերասրահ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատկերասրահ"> <div class="vector-toc-text"> 11 Պատկերասրահ </div> </a> <ul id="toc-Պատկերասրահ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> 12 Ծանոթագրություններ </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Գրականություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Գրականություն"> <div class="vector-toc-text"> 13 Գրականություն </div> </a> <ul id="toc-Գրականություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Արտաքին_հղումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Արտաքին_հղումներ"> <div class="vector-toc-text"> 14 Արտաքին հղումներ </div> </a> <ul id="toc-Արտաքին_հղումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Toggle the table of contents </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Սև ծով</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 210 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-210" aria-hidden="true" > 210 լեզու </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%88%D1%8B%D0%BD_%D0%95%D0%B8%D2%9B%D3%99%D0%B0" title="Амшын Еиқәа – աբխազերեն" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Амшын Еиқәа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="աբխազերեն" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8B_%D0%A8%D3%80%D1%83%D1%86%D3%80%D1%8D" title="Хы ШӀуцӀэ – ադիղերեն" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Хы ШӀуцӀэ" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="ադիղերեն" class="interlanguage-link-target">Адыгабзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Swartsee" title="Swartsee – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Swartsee" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Schwarzes_Meer" title="Schwarzes Meer – շվեյցարական գերմաներեն" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Schwarzes Meer" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="շվեյցարական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A5%E1%89%81%E1%88%AD_%E1%89%A3%E1%88%95%E1%88%AD" title="ጥቁር ባሕር – ամհարերեն" lang="am" hreflang="am" data-title="ጥቁር ባሕር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ամհարերեն" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Mar_Negra" title="Mar Negra – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Mar Negra" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Euxinus" title="Euxinus – հին անգլերեն" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Euxinus" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="հին անգլերեն" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="काला सागर – անգիկա" lang="anp" hreflang="anp" data-title="काला सागर" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="անգիկա" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%AF" title="البحر الأسود – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="البحر الأسود" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%9D%DC%A1%DC%90_%DC%90%DC%98%DC%9F%DC%A1%DC%90" title="ܝܡܐ ܐܘܟܡܐ – արամեերեն" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܝܡܐ ܐܘܟܡܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="արամեերեն" class="interlanguage-link-target">ܐܪܡܝܐ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%B1_%D9%84%D9%83%D8%AD%D9%84" title="لبحر لكحل – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لبحر لكحل" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%AF" title="البحر الاسود – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="البحر الاسود" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%A3_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%97%E0%A7%B0" title="কৃষ্ণ সাগৰ – ասամերեն" lang="as" hreflang="as" data-title="কৃষ্ণ সাগৰ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ասամերեն" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Mar_Negru" title="Mar Negru – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Mar Negru" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="करीया सागर – ավադհի" lang="awa" hreflang="awa" data-title="करीया सागर" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="ավադհի" class="interlanguage-link-target">अवधी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Qara_d%C9%99niz" title="Qara dəniz – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Qara dəniz" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%B2" title="قارا دنیز – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="قارا دنیز" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D0%B4%D0%B8%D2%A3%D0%B3%D0%B5%D2%99" title="Ҡара диңгеҙ – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ҡара диңгеҙ" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Segara_Cemeng" title="Segara Cemeng – բալիերեն" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Segara Cemeng" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="բալիերեն" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Schwoazzes_Meea" title="Schwoazzes Meea – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Schwoazzes Meea" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Jouduoj%C4%97_j%C5%ABra" title="Jouduojė jūra – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Jouduojė jūra" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Dagat_Itom" title="Dagat Itom – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Dagat Itom" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Чорнае мора – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Чорнае мора" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Чорнае мора – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Чорнае мора" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Черно море – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Черно море" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="काला सागर – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="काला सागर" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%A3_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%97%E0%A6%B0" title="কৃষ্ণ সাগর – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কৃষ্ণ সাগর" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Mor_Du" title="Mor Du – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Mor Du" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Crno_more" title="Crno more – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Crno more" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%82%D1%8D%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%81" title="Хара тэнгис – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хара тэнгис" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Mar_Negra" title="Mar Negra – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Mar Negra" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/%C5%AC-h%C4%81i" title="Ŭ-hāi – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Ŭ-hāi" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D3%80%D0%B0%D1%8C%D1%80%D0%B6%D0%B0_%D1%85%D3%80%D0%BE%D1%80%D0%B4" title="Ӏаьржа хӀорд – չեչեներեն" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Ӏаьржа хӀорд" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="չեչեներեն" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%95%DB%95%D8%B4" title="دەریای ڕەش – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="دەریای ڕەش" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Mari_neru" title="Mari neru – կորսիկերեն" lang="co" hreflang="co" data-title="Mari neru" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="կորսիկերեն" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Qara_de%C3%B1iz" title="Qara deñiz – ղրիմյան թուրքերեն" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Qara deñiz" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ղրիմյան թուրքերեն" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cern%C3%A9_mo%C5%99e" title="Černé moře – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Černé moře" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Cz%C3%B4rn%C3%A9_M%C3%B2rze" title="Czôrné Mòrze – Kashubian" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Czôrné Mòrze" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kashubian" class="interlanguage-link-target">Kaszëbsczi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%80%D0%B0_%D1%82%D0%B8%D0%BD%C4%95%D1%81" title="Хура тинĕс – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хура тинĕс" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_M%C3%B4r_Du" title="Y Môr Du – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Môr Du" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Sortehavet" title="Sortehavet – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Sortehavet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Schwarzes_Meer" title="Schwarzes Meer – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Schwarzes Meer" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Deryao_Siya" title="Deryao Siya – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Deryao Siya" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Carne_m%C3%B3rjo" title="Carne mórjo – ստորին սորբերեն" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Carne mórjo" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="ստորին սորբերեն" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="काला सागर – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="काला सागर" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target">डोटेली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%B7_%CE%98%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1" title="Μαύρη Θάλασσα – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Μαύρη Θάλασσα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Black_Sea" title="Black Sea – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Black Sea" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Nigra_maro" title="Nigra maro – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Nigra maro" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Mar_Negro" title="Mar Negro – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Mar Negro" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Must_meri" title="Must meri – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Must meri" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Itsaso_Beltza" title="Itsaso Beltza – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Itsaso Beltza" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Mari_Negru" title="Mari Negru – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Mari Negru" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="دریای سیاه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Mustameri" title="Mustameri – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Mustameri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Must_meri" title="Must meri – վորո" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Must meri" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="վորո" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Svartahavi%C3%B0" title="Svartahavið – ֆարյորերեն" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Svartahavið" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ֆարյորերեն" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Mer_Noire" title="Mer Noire – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Mer Noire" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Mar_N%C3%AAre" title="Mar Nêre – Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Mar Nêre" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Suart_Sia" title="Suart Sia – հյուսիսային ֆրիզերեն" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Suart Sia" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="հյուսիսային ֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Swarte_See" title="Swarte See – արևմտաֆրիզերեն" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Swarte See" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="արևմտաֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_Mhuir_Dhubh" title="An Mhuir Dhubh – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Mhuir Dhubh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Kara_deniz" title="Kara deniz – գագաուզերեն" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Kara deniz" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="գագաուզերեն" class="interlanguage-link-target">Gagauz</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%91%E6%B5%B7" title="黑海 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="黑海" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/A%27_Mhuir_Dhubh" title="A' Mhuir Dhubh – շոտլանդական գաելերեն" lang="gd" hreflang="gd" data-title="A' Mhuir Dhubh" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="շոտլանդական գաելերեն" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Mar_Negro" title="Mar Negro – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Mar Negro" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%A3_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="سيأ دریا – Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="سيأ دریا" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target">گیلکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Para_H%C5%A9" title="Para Hũ – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Para Hũ" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B3%E0%AB%8B_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="કાળો સમુદ્ર – գուջարաթի" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કાળો સમુદ્ર" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="գուջարաթի" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_Vooir_Ghoo" title="Yn Vooir Ghoo – մեներեն" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Yn Vooir Ghoo" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="մեներեն" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Black_Sea" title="Black Sea – հաուսա" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Black Sea" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="հաուսա" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/V%C3%BB-h%C3%B3i" title="Vû-hói – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Vû-hói" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%99%D7%9D_%D7%94%D7%A9%D7%97%D7%95%D7%A8" title="הים השחור – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="הים השחור" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="काला सागर – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="काला सागर" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Black_Sea" title="Black Sea – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Black Sea" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Crno_more" title="Crno more – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Crno more" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/%C4%8Corne_morjo" title="Čorne morjo – վերին սորբերեն" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Čorne morjo" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="վերին սորբերեն" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Fekete-tenger" title="Fekete-tenger – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Fekete-tenger" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%82_%D4%BE%D5%B8%D5%BE" title="Սեւ Ծով – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Սեւ Ծով" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Mar_Nigre" title="Mar Nigre – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Mar Nigre" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Laut_Hitam" title="Laut Hitam – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Laut Hitam" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Nigri_Mare" title="Nigri Mare – ինտերլինգուե" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Nigri Mare" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ինտերլինգուե" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Baybay_Nangisit" title="Baybay Nangisit – իլոկերեն" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Baybay Nangisit" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="իլոկերեն" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D3%80%D0%B0%D1%8C%D1%80%D0%B6%D0%B0_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%B4" title="Ӏаьржа форд – ինգուշերեն" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Ӏаьржа форд" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ինգուշերեն" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Nigra_maro" title="Nigra maro – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Nigra maro" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Svartahaf" title="Svartahaf – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Svartahaf" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Mar_Nero" title="Mar Nero – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Mar Nero" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%92%E6%B5%B7" title="黒海 – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="黒海" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Blak_Sii" title="Blak Sii – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Blak Sii" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/xekri_xamsi" title="xekri xamsi – լոժբան" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="xekri xamsi" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="լոժբան" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Sagara_Ireng" title="Sagara Ireng – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Sagara Ireng" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%90" title="შავი ზღვა – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="შავი ზღვა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Qara_te%C5%84iz" title="Qara teńiz – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Qara teńiz" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Ilel_Aberkan" title="Ilel Aberkan – կաբիլերեն" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Ilel Aberkan" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="կաբիլերեն" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8B_%D0%A4%D3%80%D1%8B%D1%86%D3%80%D1%8D" title="Хы ФӀыцӀэ – կաբարդերեն" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Хы ФӀыцӀэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="կաբարդերեն" class="interlanguage-link-target">Адыгэбзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Te%C5%8Bg%CA%8A_K%C9%A9kp%C9%9Bd%CA%8A%CA%8A" title="Teŋgʊ Kɩkpɛdʊʊ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Teŋgʊ Kɩkpɛdʊʊ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1dyundyung_Kyai_A%CC%B1sa%CC%B1khwot" title="A̱dyundyung Kyai A̱sa̱khwot – տիապ" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="A̱dyundyung Kyai A̱sa̱khwot" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="տիապ" class="interlanguage-link-target">Tyap</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Lawok_Halom" title="Lawok Halom – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Lawok Halom" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target">Kumoring</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D2%A3%D1%96%D0%B7" title="Қара теңіз – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Қара теңіз" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%98%E1%9E%BB%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%81%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%85" title="សមុទ្រខ្មៅ – քմերերեն" lang="km" hreflang="km" data-title="សមុទ្រខ្មៅ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="քմերերեն" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%AA%E0%B3%81_%E0%B2%B8%E0%B2%AE%E0%B3%81%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%B0" title="ಕಪ್ಪು ಸಮುದ್ರ – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕಪ್ಪು ಸಮುದ್ರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%9D%91%ED%95%B4" title="흑해 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="흑해" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B7" title="Къара тенгиз – կարաչայ-բալկարերեն" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Къара тенгиз" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="կարաչայ-բալկարերեն" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Deryaya_Re%C5%9F" title="Deryaya Reş – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Deryaya Reş" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8C%D3%A7%D0%B4_%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B7" title="Сьӧд саридз – կոմիերեն" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Сьӧд саридз" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="կոմիերեն" class="interlanguage-link-target">Коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Mor_Du" title="Mor Du – կոռներեն" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Mor Du" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="կոռներեն" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Pontus_Euxinus" title="Pontus Euxinus – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Pontus Euxinus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Mar_Preta" title="Mar Preta – լադինո" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Mar Preta" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="լադինո" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Schwaarzt_Mier" title="Schwaarzt Mier – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Schwaarzt Mier" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%85%D3%80%D0%B8_%D1%85%D1%8C%D1%85%D1%8C%D0%B8%D1%80%D0%B8" title="ЛухӀи хьхьири – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="ЛухӀи хьхьири" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target">Лакку</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D3%80%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B2_%D0%B3%D1%8C%D1%83%D1%8C%D0%BB" title="ЧӀулав гьуьл – լեզգիերեն" lang="lez" hreflang="lez" data-title="ЧӀулав гьуьл" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="լեզգիերեն" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Mar_Negra" title="Mar Negra – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Mar Negra" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Black_Sea" title="Black Sea – գանդա" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Black Sea" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="գանդա" class="interlanguage-link-target">Luganda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Zwarte_Zie" title="Zwarte Zie – լիմբուրգերեն" lang="li" hreflang="li" data-title="Zwarte Zie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="լիմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/M%C3%A2_Neigro" title="Mâ Neigro – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Mâ Neigro" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Mer_Fosch" title="Mer Fosch – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Mer Fosch" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Mar_Negher" title="Mar Negher – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Mar Negher" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%97%E0%BA%B0%E0%BB%80%E0%BA%A5%E0%BA%94%E0%BA%B3" title="ທະເລດຳ – լաոսերեն" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ທະເລດຳ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="լաոսերեն" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Juodoji_j%C5%ABra" title="Juodoji jūra – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Juodoji jūra" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Meln%C4%81_j%C5%ABra" title="Melnā jūra – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Melnā jūra" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="काला सागर – մայթիլի" lang="mai" hreflang="mai" data-title="काला सागर" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="մայթիլի" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B2%D0%B6%D0%B0_%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D1%8C" title="Равжа иневедь – մոկշայերեն" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Равжа иневедь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="մոկշայերեն" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ranomasina_Mainty" title="Ranomasina Mainty – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Ranomasina Mainty" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BC_%D1%82%D0%B5%D2%A5%D1%8B%D0%B7" title="Шем теҥыз – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Шем теҥыз" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%80%D0%BD%D0%BE_%D0%9C%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Црно Море – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Црно Море" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%9F%E0%B5%BD" title="കരിങ്കടൽ – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കരിങ്കടൽ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80_%D1%82%D1%8D%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%81" title="Хар тэнгис – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хар тэнгис" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="काळा समुद्र – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="काळा समुद्र" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%BC_%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B%D0%B6" title="Шим тангыж – արևմտամարիերեն" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Шим тангыж" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="արևմտամարիերեն" class="interlanguage-link-target">Кырык мары</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Laut_Hitam" title="Laut Hitam – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Laut Hitam" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Ba%C4%A7ar_l-Iswed" title="Baħar l-Iswed – մալթայերեն" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Baħar l-Iswed" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="մալթայերեն" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Mar_Negro" title="Mar Negro – միրանդերեն" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Mar Negro" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="միրանդերեն" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%80%E1%80%BA" title="ပင်လယ်နက် – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="ပင်လယ်နက်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%88_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="سیو دریا – մազանդարաներեն" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="سیو دریا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="մազանդարաներեն" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Mar_Niro" title="Mar Niro – նեապոլերեն" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Mar Niro" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="նեապոլերեն" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Swarte_See" title="Swarte See – ստորին գերմաներեն" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Swarte See" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ստորին գերմաներեն" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Zwatte_Zee" title="Zwatte Zee – ստորին սաքսոներեն" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Zwatte Zee" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ստորին սաքսոներեն" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A3_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="कृष्ण सागर – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कृष्ण सागर" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A3_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="कृष्ण सागर – նեվարերեն" lang="new" hreflang="new" data-title="कृष्ण सागर" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="նեվարերեն" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwarte_Zee" title="Zwarte Zee – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Zwarte Zee" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Svartehavet" title="Svartehavet – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Svartehavet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Svartehavet" title="Svartehavet – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Svartehavet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/N%C3%A9the_M%C3%A9" title="Néthe Mé – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Néthe Mé" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Mar_Negra" title="Mar Negra – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Mar Negra" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Mustumeri" title="Mustumeri – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Mustumeri" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83_%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D1%8B%D0%B7" title="Сау денджыз – օսերեն" lang="os" hreflang="os" data-title="Сау денджыз" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="օսերեն" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%BC%E0%A8%BE_%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0" title="ਕਾਲ਼ਾ ਸਮੁੰਦਰ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕਾਲ਼ਾ ਸਮੁੰਦਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Laman_Pretu" title="Laman Pretu – պապյամենտո" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Laman Pretu" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="պապյամենտո" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Morze_Czarne" title="Morze Czarne – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Morze Czarne" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Mar_N%C3%A8ir" title="Mar Nèir – պիեմոնտերեն" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Mar Nèir" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="պիեմոնտերեն" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%DD%AA%D8%A7_%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%B1" title="کاݪا سمندر – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کاݪا سمندر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnt mw-list-item"><a href="https://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%BF%CE%BD_%CE%98%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1" title="Μαύρον Θάλασσα – պոնտերեն" lang="pnt" hreflang="pnt" data-title="Μαύρον Θάλασσα" data-language-autonym="Ποντιακά" data-language-local-name="պոնտերեն" class="interlanguage-link-target">Ποντιακά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%B1" title="تور سمندر – փուշթու" lang="ps" hreflang="ps" data-title="تور سمندر" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="փուշթու" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Mar_Negro" title="Mar Negro – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Mar Negro" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Yana_hatun_qucha" title="Yana hatun qucha – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Yana hatun qucha" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Mar_Naira" title="Mar Naira – ռոմանշերեն" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Mar Naira" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="ռոմանշերեն" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Kali_Deryav" title="Kali Deryav – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Kali Deryav" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target">Romani čhib</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Marea_Neagr%C4%83" title="Marea Neagră – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Marea Neagră" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Amarea_Lae" title="Amarea Lae – արոմաներեն" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Amarea Lae" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="արոմաներեն" class="interlanguage-link-target">Armãneashti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Mar_Gnure" title="Mar Gnure – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Mar Gnure" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target">Tarandíne</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Чёрное море – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Чёрное море" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Чорне море – ռուսիներեն" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Чорне море" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ռուսիներեն" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D2%95%D0%B0%D0%BB" title="Хара байҕал – յակուտերեն" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Хара байҕал" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="յակուտերեն" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A6%E1%B1%AE%E1%B1%B8%E1%B1%AB%E1%B1%AE_%E1%B1%AB%E1%B1%9A%E1%B1%A8%E1%B1%AE%E1%B1%AD%E1%B1%9F" title="ᱦᱮᱸᱫᱮ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ – սանտալի" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱦᱮᱸᱫᱮ ᱫᱚᱨᱮᱭᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="սանտալի" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Mare_Nieddu" title="Mare Nieddu – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Mare Nieddu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Mari_N%C3%ACuru" title="Mari Nìuru – սիցիլիերեն" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Mari Nìuru" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="սիցիլիերեն" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Black_Sea" title="Black Sea – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Black Sea" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D8%A7%D8%B1%D9%88_%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%8A" title="ڪارو سمنڊ – սինդհի" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪارو سمنڊ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="սինդհի" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Crno_more" title="Crno more – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Crno more" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Black_Sea" title="Black Sea – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Black Sea" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cierne_more" title="Čierne more – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Čierne more" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/%C4%8Crno_morje" title="Črno morje – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Črno morje" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Bhahari_Tema" title="Bhahari Tema – շոնա" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Bhahari Tema" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="շոնա" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Badda_Madow" title="Badda Madow – սոմալիերեն" lang="so" hreflang="so" data-title="Badda Madow" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="սոմալիերեն" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Deti_i_Zi" title="Deti i Zi – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Deti i Zi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%80%D0%BD%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Црно море – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Црно море" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Swotte_See" title="Swotte See – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Swotte See" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Svarta_havet" title="Svarta havet – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Svarta havet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Bahari_Nyeusi" title="Bahari Nyeusi – սուահիլի" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Bahari Nyeusi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="սուահիլի" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%9F%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="கருங்கடல் – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கருங்கடல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2_%E0%B0%B8%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="నల్ల సముద్రం – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="నల్ల సముద్రం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D2%B3%D1%80%D0%B8_%D1%81%D0%B8%D1%91%D2%B3" title="Баҳри сиёҳ – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Баҳри сиёҳ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%94%E0%B8%B3" title="ทะเลดำ – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="ทะเลดำ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Gara_de%C5%88iz" title="Gara deňiz – թուրքմեներեն" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Gara deňiz" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="թուրքմեներեն" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Dagat_Itim" title="Dagat Itim – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Dagat Itim" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Sijo_dyjo" title="Sijo dyjo – թալիշերեն" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Sijo dyjo" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="թալիշերեն" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Karadeniz" title="Karadeniz – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Karadeniz" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Lwandle_ra_Ntima" title="Lwandle ra Ntima – ցոնգա" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Lwandle ra Ntima" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="ցոնգա" class="interlanguage-link-target">Xitsonga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D0%B4%D0%B8%D2%A3%D0%B3%D0%B5%D0%B7" title="Кара диңгез – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Кара диңгез" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8C%D3%A7%D0%B4_%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B7%D1%8C" title="Сьӧд зарезь – ուդմուրտերեն" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Сьӧд зарезь" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="ուդմուրտերեն" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%AF%DB%90%DA%AD%D9%89%D8%B2" title="قارا دېڭىز – ույղուրերեն" lang="ug" hreflang="ug" data-title="قارا دېڭىز" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ույղուրերեն" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Чорне море – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Чорне море" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%DB%8C%D8%B1%DB%81_%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%AF" title="بحیرہ اسود – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="بحیرہ اسود" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qora_dengiz" title="Qora dengiz – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qora dengiz" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Mar_Negro" title="Mar Negro – վենետերեն" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Mar Negro" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="վենետերեն" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Mustmeri" title="Mustmeri – վեպսերեն" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Mustmeri" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="վեպսերեն" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Bi%E1%BB%83n_%C4%90en" title="Biển Đen – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Biển Đen" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Zwarte_Z%C3%AAe" title="Zwarte Zêe – արևմտաֆլամանդերեն" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Zwarte Zêe" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="արևմտաֆլամանդերեն" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Bl%C3%A4gamel" title="Blägamel – վոլապյուկ" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Blägamel" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="վոլապյուկ" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Noere_Mer" title="Noere Mer – վալոներեն" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Noere Mer" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="վալոներեն" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Itom_nga_Dagat" title="Itom nga Dagat – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Itom nga Dagat" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%91%E6%B5%B7" title="黑海 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="黑海" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Ulwandle_olumnyama" title="Ulwandle olumnyama – քոսա" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Ulwandle olumnyama" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="քոսա" class="interlanguage-link-target">IsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A3%E1%83%A9%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%A3%E1%83%A6%E1%83%90" title="უჩა ზუღა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="უჩა ზუღა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%95%D7%95%D7%90%D7%A8%D7%A6%D7%A2%D7%A8_%D7%99%D7%9D" title="שווארצער ים – իդիշ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="שווארצער ים" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="իդիշ" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%92kun_D%C3%BAd%C3%BA" title="Òkun Dúdú – յորուբա" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Òkun Dúdú" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="յորուբա" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Haijhaek" title="Haijhaek – ժուանգ" lang="za" hreflang="za" data-title="Haijhaek" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ժուանգ" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%91%E6%B5%B7" title="黑海 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="黑海" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%91%E6%B5%B7" title="黑海 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="黑海" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/O%CD%98-h%C3%A1i" title="O͘-hái – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="O͘-hái" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%91%E6%B5%B7" title="黑海 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="黑海" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q166#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c">Հոդված</a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին (դեռ գրված չէ) [t]" accesskey="t">քննարկում</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >հայերեն </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE">Կարդալ</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v">Խմբագրել</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e">Խմբագրել կոդը</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h">Դիտել պատմությունը</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Գործիքներ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE">Կարդալ</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v">Խմբագրել</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e">Խմբագրել կոդը</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=history">Դիտել պատմությունը</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j">Այստեղ հղվող էջերը</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k">Կապված փոփոխություններ</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q">Սպասարկող էջեր</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&oldid=9995793" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում">Մշտական հղում</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին">Էջի վիճակագրություն</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&id=9995793&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը">Մեջբերել այս էջը</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%258D%25D6%2587_%25D5%25AE%25D5%25B8%25D5%25BE">Ստանալ կարճ URL հասցե</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%258D%25D6%2587_%25D5%25AE%25D5%25B8%25D5%25BE">Download QR code</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE">Ստեղծել գիրք</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=show-download-screen">Ներբեռնել որպես PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p">Տպելու տարբերակ</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5_-_%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5_-_Karadeniz_-_Marea_Neagr%C4%83" hreflang="en">Վիքիպահեստ</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q166" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g">Վիքիտվյալների տարր</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-0-coord" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Map/14/43.41/34.26/hy" data-zoom="14" data-lat="43.41" data-lon="34.26" data-lang="hy" data-overlays="["_4cab21fc146b74437d62006448ab67f767ad04b5"]">43°25′ հս․. լ. 34°16′ ավ. ե.</a><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=ru&pagename=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&params=43.41_N_34.26_E_globe:earth">H</a><a rel="nofollow" class="external text" href="//maps.google.com/maps?ll=43.41,34.26&q=43.41,34.26&spn=0.03,0.03&t=h&hl=hy">G</a><a rel="nofollow" class="external text" href="//yandex.ru/maps/?ll=34.26,43.41&pt=34.26,43.41&spn=0.03,0.03&l=sat,skl">Я</a><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.openstreetmap.org/?mlat=43.41&mlon=34.26&zoom=14">O</a><a rel="nofollow" class="external text" href="http://loadmap.net/ru?q=43.41%2034.26&z=14&s=0">L</a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><table class="infobox" style="width:22em"><tbody><tr><th colspan="2" style="text-align:center;font-size:125%;font-weight:bold;font-size:larger; font-weight:bold; background-color:#b0c4de;">Սև ծով</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg/300px-Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg/450px-Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg/600px-Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg 2x" data-file-width="4800" data-file-height="3600" /></a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Տեսակ</th><td><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1973404" class="extiw" title="d:Q1973404">հարակից ծով</a> և <a href="/wiki/%D5%8B%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84_%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%B6" title="Ջրահավաք ավազան">գետի ավազան</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Երկիր</th><td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Bulgaria.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/20px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/30px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/40px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Բուլղարիա">Բուլղարիա</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Russia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստան</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Ukraine.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/20px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/30px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/40px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինա</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Romania.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/20px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/30px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/40px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ռումինիա">Ռումինիա</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Turkey.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/20px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/30px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/40px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիա</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Georgia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/20px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/30px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/40px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստան</a> և <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg/20px-Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg/30px-Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg/40px-Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աբխազիայի Հանրապետություն">Աբխազիայի Հանրապետություն</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Երկարություն</th><td>1175 կմ</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Լայնություն</th><td>600 կմ</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Խորություն</th><td>2206 մետր</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Շրջանագծի երկարություն</th><td>3400 կմ</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Մակերես</th><td>436 402 ± 1 կմ²</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Ծավալ</th><td>547 000 կմ³</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Կազմված է</th><td><a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" title="Դարդանելի նեղուց">Դարդանելի նեղուց</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%B8%D6%80" title="Բոսֆոր">Բոսֆոր</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D6%80%D5%B9%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" title="Կերչի նեղուց">Կերչի նեղուց</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2618618" class="extiw" title="d:Q2618618">Dnieper-Bug Estuary</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">? և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ազովի ծով">Ազովի ծով</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Մասն է</th><td><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q350134" class="extiw" title="d:Q350134">Հյուսիսային Ատլանտիկա</a> և <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q111384107" class="extiw" title="d:Q111384107">Միջերկրական ծովի տարածաշրջան</a><a href="#cite_note-_769ed089253dc777-1">[1]</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Ավազանի երկիր</th><td><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Bulgaria.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/20px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/30px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/40px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Բուլղարիա">Բուլղարիա</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Georgia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/20px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/30px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/40px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստան</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Russia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստան</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Romania.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/20px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/30px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/40px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ռումինիա">Ռումինիա</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Turkey.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/20px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/30px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/40px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիա</a> և <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Ukraine.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/20px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/30px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/40px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինա</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Լիճ հոսող գետ</th><td><a href="/wiki/%D5%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%AD" title="Ճորոխ">Ճորոխ</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A2" title="Դանուբ">Դանուբ</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3572165" class="extiw" title="d:Q3572165">Filyos River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Էնգուրի (գետ)">Էնգուրի</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%AB%D5%BD_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Ալիս (գետ)">Ալիս</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1461510" class="extiw" title="d:Q1461510">Kamchiya</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%A4%D5%B8%D6%80_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Կոդոր (գետ)">Կոդոր</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%AB%D5%B8%D5%B6" title="Ռիոն">Ռիոն</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Սաքարյա (գետ)">Սակարիա</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A3" title="Հարավային Բուգ">Հարավային Բուգ</a>, <a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%AB%D5%BD_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Իրիս (գետ)">Իրիս</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2886191" class="extiw" title="d:Q2886191">Bartın River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A6%D5%AB%D5%A2_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Բզիբ (գետ)">Բզիբ</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1344617" class="extiw" title="d:Q1344617">Chilia branch</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q19278152" class="extiw" title="d:Q19278152">Değirmen Deresi</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D5%8D%D6%87_%D5%A3%D5%A5%D5%BF_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF,_%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE)" title="Սև գետ (գետ, Սև ծով)">Սև գետ</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2657626" class="extiw" title="d:Q2657626">Khobi</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6067556" class="extiw" title="d:Q6067556">Melen River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A6%D5%AB%D5%B4%D5%A9%D5%A1" title="Մզիմթա">Մզիմթա</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%A1" title="Ռեզովսկա">Ռեզովսկա</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3273319" class="extiw" title="d:Q3273319">Shakhe</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1369180" class="extiw" title="d:Q1369180">Sulina branch</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2862423" class="extiw" title="d:Q2862423">Supsa River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2455311" class="extiw" title="d:Q2455311">Veleka</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q980504" class="extiw" title="d:Q980504">Aderbiyevka</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6938974" class="extiw" title="d:Q6938974">Agoy</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3272863" class="extiw" title="d:Q3272863">Agura</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3623138" class="extiw" title="d:Q3623138">Aheloy</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4701849" class="extiw" title="d:Q4701849">Aksu Deresi</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4710322" class="extiw" title="d:Q4710322">Albești River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q17157251" class="extiw" title="d:Q17157251">Andus</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4073430" class="extiw" title="d:Q4073430">Ashe</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4056476" class="extiw" title="d:Q4056476">Avunda</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q13470018" class="extiw" title="d:Q13470018">Ayan-Uzen</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4077678" class="extiw" title="d:Q4077678">Baraboy River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2079182" class="extiw" title="d:Q2079182">Batova</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4713281" class="extiw" title="d:Q4713281">Biruința River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4095342" class="extiw" title="d:Q4095342">Bocharov Ruchey</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3084171" class="extiw" title="d:Q3084171">Bzugu</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5048796" class="extiw" title="d:Q5048796">Casimcea River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q47528234" class="extiw" title="d:Q47528234">Chelbaka</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12170157" class="extiw" title="d:Q12170157">Chetteke-Uzen</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q42329423" class="extiw" title="d:Q42329423">Choban-Kule-Uzen</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2915146" class="extiw" title="d:Q2915146">Choloki River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2044660" class="extiw" title="d:Q2044660">Chorna River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4518367" class="extiw" title="d:Q4518367">Chukhukt</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5169793" class="extiw" title="d:Q5169793">Corbu River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4153960" class="extiw" title="d:Q4153960">Dagomys River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q592260" class="extiw" title="d:Q592260">Danube – Black Sea Canal</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4156687" class="extiw" title="d:Q4156687">Dederkay</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Դեմերջի (գետ)">Դեմերջի (գետ)</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5261731" class="extiw" title="d:Q5261731">Dereaua River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%AB_%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%B6" title="Դնեստրի լիման">Դնեստրի լիման</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3083661" class="extiw" title="d:Q3083661">Dyurso</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1" title="Ալակա">Ալակա</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q47478298" class="extiw" title="d:Q47478298">Edyfler</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3124588" class="extiw" title="d:Q3124588">Gülüç Çayı</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5530425" class="extiw" title="d:Q5530425">Gelevara Deresi</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3651645" class="extiw" title="d:Q3651645">Ghalidzga</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5580939" class="extiw" title="d:Q5580939">Golovița River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2474516" class="extiw" title="d:Q2474516">Gumista River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5644057" class="extiw" title="d:Q5644057">Hamangia River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BF" title="Խարշատ">Խարշատ</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q16713645" class="extiw" title="d:Q16713645">Hasta-Bash</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6089036" class="extiw" title="d:Q6089036">Istria River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12865587" class="extiw" title="d:Q12865587">Kaparcha</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2087154" class="extiw" title="d:Q2087154">Karaagach</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3651561" class="extiw" title="d:Q3651561">Kelasuri</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4497307" class="extiw" title="d:Q4497307">Kherota</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3332921" class="extiw" title="d:Q3332921">Khosta</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q14916634" class="extiw" title="d:Q14916634">Kintrishi River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2671391" class="extiw" title="d:Q2671391">Korolistskali</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q47486437" class="extiw" title="d:Q47486437">Koz</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12116050" class="extiw" title="d:Q12116050">Ksir-Pata</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4244419" class="extiw" title="d:Q4244419">Kudepsta</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12116763" class="extiw" title="d:Q12116763">La-Ilya</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q47527998" class="extiw" title="d:Q47527998">Limenka</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q14943292" class="extiw" title="d:Q14943292">Magri</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q18401568" class="extiw" title="d:Q18401568">Makopse</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3331294" class="extiw" title="d:Q3331294">Matsesta</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6077754" class="extiw" title="d:Q6077754">Mert River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q14920275" class="extiw" title="d:Q14920275">Mokvi</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2606919" class="extiw" title="d:Q2606919">Nebug</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4318309" class="extiw" title="d:Q4318309">Nechepsukho</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7069917" class="extiw" title="d:Q7069917">Nuntași River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q42446074" class="extiw" title="d:Q42446074">Orta-Uzen</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4340190" class="extiw" title="d:Q4340190">Otuzka</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3720501" class="extiw" title="d:Q3720501">Pauk</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3388604" class="extiw" title="d:Q3388604">Pinarus River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7235449" class="extiw" title="d:Q7235449">Potârnichea River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4382863" class="extiw" title="d:Q4382863">Psezuapse</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4385077" class="extiw" title="d:Q4385077">Pshada</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q501454" class="extiw" title="d:Q501454">Psou</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q21043427" class="extiw" title="d:Q21043427">Putamish</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12133504" class="extiw" title="d:Q12133504">Nerushai</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1753125" class="extiw" title="d:Q1753125">Q1753125</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Բոյուքդարա (գետ)">Սաբունչուլար</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%A5_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Արխավե (գետ)">Արխավե</a>, <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%A5" title="Գալանիմադերե">Գալանիմադերե</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Դագիրման (գետ)">Դագիրման</a>, <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D5%B6_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Թաշան (գետ)">Թաշան</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A5%D5%B6" title="Դեսերմեն">Դեսերմեն</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%BC%D5%A1%D6%84%D5%BD" title="Կուռաքս">Կուառաքսի</a>, <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%A5" title="Օգենե">Ամաշտուբի</a>, <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1_%D4%B4%D5%A1%D6%80%D5%A1" title="Գելիվերա Դարա">Գելիվերա Դարա</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q24683527" class="extiw" title="d:Q24683527">Okumi river</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q24687771" class="extiw" title="d:Q24687771">Q24687771</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2930184" class="extiw" title="d:Q2930184">Q2930184</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3548106" class="extiw" title="d:Q3548106">Q3548106</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q810839" class="extiw" title="d:Q810839">Batlama River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q42566841" class="extiw" title="d:Q42566841">Qutlaq</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7299574" class="extiw" title="d:Q7299574">Razim River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2385642" class="extiw" title="d:Q2385642">Reprua River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%B8" title="Ռոպոտամո">Ռոպոտամո</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7666806" class="extiw" title="d:Q7666806">Săcele River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7666885" class="extiw" title="d:Q7666885">Sărata River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4520359" class="extiw" title="d:Q4520359">Shapsukho</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q42318713" class="extiw" title="d:Q42318713">Shelen</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2641465" class="extiw" title="d:Q2641465">Shepsi</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7539109" class="extiw" title="d:Q7539109">Slava River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1988475" class="extiw" title="d:Q1988475">Sochi</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4445328" class="extiw" title="d:Q4445328">Sudak</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1088251" class="extiw" title="d:Q1088251">Sukko River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7690554" class="extiw" title="d:Q7690554">Tașaul River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7688179" class="extiw" title="d:Q7688179">Tatlageacul Mare River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7688181" class="extiw" title="d:Q7688181">Tatlageacul Mic River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4710480" class="extiw" title="d:Q4710480">Telița River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q18689526" class="extiw" title="d:Q18689526">Terme River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q684421" class="extiw" title="d:Q684421">Thermodon</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2031904" class="extiw" title="d:Q2031904">Tuapse</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q47500870" class="extiw" title="d:Q47500870">Tukluzka</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AC%D5%B8%D6%82_%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A5%D5%B6_%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Ուլու Ուզեն Արևելյան">Ուլու Ուզեն Արևելյան</a>, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AC%D5%B8%D6%82_%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%A5%D5%B6" title="Ուլու Ուզեն">Ուլու Ուզեն</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q16710508" class="extiw" title="d:Q16710508">Ուսկուտ</a>, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7910461" class="extiw" title="d:Q7910461">Valea Vadului River</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4125342" class="extiw" title="d:Q4125342">Voron</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5153735" class="extiw" title="d:Q5153735">Yağlıdere stream</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4539892" class="extiw" title="d:Q4539892">Yashamba</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q23954746" class="extiw" title="d:Q23954746">Zagmata</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q32643988" class="extiw" title="d:Q32643988">Chemitokvadzhe</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6942318" class="extiw" title="d:Q6942318">Buu</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?, <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6937578" class="extiw" title="d:Q6937578">Dzhankhot</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">? և <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6939418" class="extiw" title="d:Q6939418">Khotetsay</a><span class="wikidata-missing-label" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap" title="Վիքիդատայում այս տարրը չունի հայերեն նկարագրություն: Դուք կարող եք օգնել՝ նշելով տարրի հայերեն թարգմանությունը:">?</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Լճից հոսող գետ</th><td><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%B8%D6%80" title="Բոսֆոր">Բոսֆոր</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left; background-color:#eee;">Անվանված է</th><td><a href="/wiki/%D5%8D%D6%87" title="Սև">սև</a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a class="mw-kartographer-map notheme mw-kartographer-container center" style="width: 300px; height: 300px;" data-mw-kartographer="mapframe" data-style="osm-intl" data-width="300" data-height="300" data-zoom="5" data-lat="43.41" data-lon="34.26" data-overlays="["_436186ee3987232ee41ad8800d19b7416e5eb216"]" href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Map/5/43.41/34.26/hy"><img src="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,5,43.41,34.26,300x300.png?lang=hy&domain=hy.wikipedia.org&title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&revid=9995793&groups=_436186ee3987232ee41ad8800d19b7416e5eb216" width="300" height="300" decoding="async" srcset="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,5,43.41,34.26,300x300@2x.png?lang=hy&domain=hy.wikipedia.org&title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&revid=9995793&groups=_436186ee3987232ee41ad8800d19b7416e5eb216 2x" alt="Քարտեզ" /></a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a class="mw-kartographer-map notheme mw-kartographer-container center" style="width: 300px; height: 300px;" data-mw-kartographer="mapframe" data-style="osm-intl" data-width="300" data-height="300" data-zoom="12" data-lat="43.41" data-lon="34.26" data-overlays="["_436186ee3987232ee41ad8800d19b7416e5eb216"]" href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Map/12/43.41/34.26/hy"><img src="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,12,43.41,34.26,300x300.png?lang=hy&domain=hy.wikipedia.org&title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&revid=9995793&groups=_436186ee3987232ee41ad8800d19b7416e5eb216" width="300" height="300" decoding="async" srcset="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,12,43.41,34.26,300x300@2x.png?lang=hy&domain=hy.wikipedia.org&title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&revid=9995793&groups=_436186ee3987232ee41ad8800d19b7416e5eb216 2x" alt="Քարտեզ" /></a></td></tr></tbody></table> Սև ծով<a href="#cite_note-2">[2]</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Ատլանտյան օվկիանոս">Ատլանտյան օվկիանոսի</a> ներքին ծով <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիայի</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Բուլղարիա">Բուլղարիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ռումինիա">Ռումինիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինայի</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստանի</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստանի</a> և մասամբ ճանաչված <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Աբխազիա">Աբխազիայի</a> ափերի մոտ։ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D6%80%D5%B9%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" title="Կերչի նեղուց">Կերչի նեղուցով</a> միանում է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ազովի ծով">Ազովի ծովին</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" class="mw-redirect" title="Բոսֆորի նեղուց">Բոսֆորի նեղուցով</a>՝ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A1_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Մարմարա ծով">Մարմարա ծովին</a> և այնուհետև <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" title="Դարդանելի նեղուց">Դարդանելի նեղուցով</a>՝ <a href="/wiki/%D4%B5%D5%A3%D5%A5%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Եգեյան ծով">Եգեյան</a> և <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Միջերկրական ծով">Միջերկրական ծովին</a>։ Մակերեսը՝ 422 հազար կմ²։ Առավելագույն խորությունը՝ 2210 մետր, ջրի ծավալը ծովում՝ 555 000 մ³։ Առավել խոշոր ծոցերն են՝ Կարկինտսկի, Կալամիտսկի, Դնեստրի, և Դնեպրի-Բուգի լիմաները՝ հյուսիսարևմտյան ափերի մոտ, Սինուպի և Սամսունի ծոցերը՝ հարավային ափերի մոտ։ Ծովն են թափվում <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A2" title="Դանուբ">Դանուբ</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D6%80" title="Դնեստր">Դնեստր</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A3" title="Հարավային Բուգ">Հարավային Բուգ</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B6%D5%A5%D5%BA%D6%80" title="Դնեպր">Դնեպր</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%AB%D5%B8%D5%B6" title="Ռիոն">Ռիոն</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A6%D5%A8%D5%AC_%D4%BB%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%AF" class="mw-redirect" title="Կզըլ Իրմակ">Կզըլ Իրմակ</a> խոշոր գետերը, ինչպես նաև <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0" title="Հայկական լեռնաշխարհ">Հայկական լեռնաշխարհից</a> սկիզբ առնեղ <a href="/wiki/%D5%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%AD" title="Ճորոխ">Ճորոխ</a> գետը։ Առավել խոշոր նավահանգիստներն են՝ <a href="/wiki/%D5%95%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%A1" title="Օդեսա">Օդեսան</a>, <a href="/wiki/%D5%89%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D5%BC%D5%BD%D5%AF" title="Չոռնոմոռսկ">Չոռնոմոռսկը</a> (նախկինում` Իլյիչևսկ), <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%BA%D5%B8%D5%AC" title="Մարիուպոլ">Մարիուպոլը</a>, <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%BC%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%B5%D5%BD%D5%AF" title="Նովոռոսիյսկ">Նովոռոսիյսկը</a>, <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%A5" title="Տուապսե">Տուապսեն</a>, <a href="/wiki/%D5%93%D5%B8%D5%A9%D5%AB" title="Փոթի">Փոթին</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բաթում">Բաթումը</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1" title="Կոստանցա">Կոստանցան</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A3%D5%A1%D5%BD" title="Բուրգաս">Բուրգասը</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A1" title="Վառնա">Վառնան</a>, <a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A6%D5%B8%D5%B6" class="mw-redirect" title="Տրաբիզոն">Տրաբիզոնը</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84)" class="mw-redirect" title="Սամսուն (քաղաք)">Սամսունը</a>, <a href="/wiki/%D4%B6%D5%B8%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A4%D5%A1%D6%84_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84)" title="Զոնգուլդաք (քաղաք)">Զոնգուլդակը</a><a href="#cite_note-Գրգեարյան-3">[3]</a>։ Սև ծովի բնութագրական յուրահատկությունն այն է, որ 150-200 մետրից ավելի խորություններում կյանք գոյություն չունի (բացառություն են կազմում անաէրոբ բակտերիաները). պատճառը <a href="/wiki/%D4%BE%D5%AE%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%BB%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Ծծմբաջրածին">ծծմբաջրածնով</a> հարուստ ջրային շերտն է։ Ծովը ողողում է <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստանի</a>, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինայի</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ռումինիա">Ռումինիայի</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Բուլղարիա">Բուլղարիայի</a>, <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիայի</a>, մասամբ ճանաչված <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Աբխազիա">Աբխազիայի</a> և <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստանի</a> ափերը (ծովի շուրջ տեղակայված տարածքները ավանդաբար անվանում են «Սևծովյան»)։ Սև ծովը տրանսպորտային փոխադրումների համար կարևոր շրջան է։ Դրա հետ մեկտեղ Սև ծովը պահպանում է իր ստրատեգիական և ռազմական մեծ նշանակությունը։ <a href="/wiki/%D5%8D%D6%87%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%AC" title="Սևաստոպոլ">Սևաստոպոլ</a> և <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%BC%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%B5%D5%BD%D5%AF" title="Նովոռոսիյսկ">Նովոռոսիյսկ</a> քաղաքներում են գտնվում Ռուսաստանի Սևծովյան նավատորմի հիմնական ռազմական բազաները, իսկ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BA" title="Սինոպ">Սինոպում</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սամսուն">Սամսունում</a> կենտրոնացած են Թուրքիայի ռազմածովային նավատորմի սևծովյան ստորաբաժանումները։ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A1" title="Վառնա">Վառնայում</a> տեղակայված են Բուլղարիայի, <a href="/wiki/%D5%93%D5%B8%D5%A9%D5%AB" title="Փոթի">Փոթիում</a> և <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բաթում">Բաթումում</a>՝ Վրաստանի ռազմածովային ուժերը (այժմ՝ Վրաստանի սահմանապահ ոստիկանության ծովափնյա պահպանության դեպարտամենտի նավային անձնակազմը<a href="#cite_note-4">[4]</a>), <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1" title="Կոնստանցա">Կոնստանցայում</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մանգալիա (դեռ գրված չէ)">Մանգալիայում</a>՝ Ռումինիայի ռազմածովային ուժերը։ Բացի այդ մինչև 2014 թվականի մարտը <a href="/wiki/%D5%8D%D6%87%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%AC" title="Սևաստոպոլ">Սևաստոպոլում</a> և Նովոոզյորնոեում տեղակայված էր Ուկրաինայի ռազմածովային ուժերի մի մասը։ <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Անվանում">Անվանում</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Անվանում" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Անվանում">խմբագրել կոդը</a>]</div> <a href="/wiki/%D5%84._%D5%A9._%D5%A1._6-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" class="mw-redirect" title="Մ. թ. ա. 6-րդ դար">Մ. թ. ա. 6</a>-<a href="/wiki/%D5%84._%D5%A9._%D5%A1._5-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" class="mw-redirect" title="Մ. թ. ա. 5-րդ դար">5-րդ դարերի</a> առաջին հույն ծովագնացները ծովն անվանել են Աքսենյոս (Աքսինյան Պոնտոս «Անհյուրընկալ ծով») կամ Պոնտոս Մելաս («Սև ծով»)՝ նկատի ունենալով նրա փոթորկոտ ալիքների պատճառած վնասները և դժվարությունները։ Մեր թվարկության սկզբներին հույները, արդեն ծովը յուրացնելով, նրա ափերին գաղութներ հիմնելուց հետո, այն վերանվանեցին Եվքսենյոս (Եվքսինյան Պոնտոս «Հյուրընկալ ծով»)։ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1_%D5%87%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%81%D5%AB" title="Անանիա Շիրակացի">Անանիա Շիրակացին</a> (<a href="/wiki/7-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="7-րդ դար">7-րդ դար</a>) այս ծովը հիշատակում է «Պոնտոս» և «Պոնտական ծով» անուններով։ <a href="/wiki/9-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="9-րդ դար">9-րդ դարում</a> երևան է եկել «Ռուսական ծով» անվանումը (այս անվանումը հիշատակվել է ռուսական տարեգրություններում և նշվել քարտեզների վրա մինչև <a href="/wiki/8-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="8-րդ դար">8</a>-<a href="/wiki/15-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="15-րդ դար">15-րդ դարերը</a>)։ <a href="/wiki/15-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="15-րդ դար">15</a>-<a href="/wiki/16-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="16-րդ դար">16-րդ դարերում</a> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80" title="Թուրքեր">թուրքերը</a>, զավթելով Մերձսևծովյան շրջանը, ծովն անվանել են Կարա Դենիզ («Չար (սև) ծով»՝ ոչ միայն այն պատճառով, որ եղել է մրրկածուփ ու վտանգավոր, այլև, հնարավոր է, նաև թուրք նվաճողներին Մերձսևծովյան շրջանի ժողովուրդների ցույց տված դիմադրության պատճառով)։ Ծովի անվանման առաջացման մեկ այլ վարկած կապված է աշխարհի կողմերը գույներով նշելու հետ։ Ասիայի ժողովուրդների շատ լեզուներով սև գույնը նշանակում է հյուսիս։ Այսպիսով, Սև ծովը «Հյուսիսային ծով» է<a href="#cite_note-Գրգեարյան-3">[3]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Աշխարհագրություն">Աշխարհագրություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Աշխարհագրություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Աշխարհագրություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B_%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B_%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F.JPG/220px-%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B_%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F.JPG" decoding="async" width="220" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B_%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F.JPG/330px-%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B_%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B_%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F.JPG/440px-%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B_%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F.JPG 2x" data-file-width="588" data-file-height="364" /></a><figcaption>Սև ծովի հյուսիսային ծոցերը</figcaption></figure> Սև ծովի ափերը քիչ են կտրտված. մասնավորապես կտրտված են հյուսիսային հատվածում։ Միակ մեծ թերակղզին <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4" title="Ղրիմ">Ղրիմն</a> է։ Մեծ ծոցերն են՝ Յագորլիկի, Թենդրայի, Ջարիլգաչիի ծոցերը <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինայում</a>, Կարկինիտայի (Ուկրաինա, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստան</a>), Կալամիտայի և Ֆեոդոսիայի ծոցերը Ռուսաստանում, Վառնայի և Բուրգասի ծոցերը <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Բուլղարիա">Բուլղարիայում</a>, Սինոպի և Սամսունի ծոցերը՝ ծովի հարավային ափերին՝ Թուրքիայում։ Հյուսիսում և հյուսիսարևմտյան մասում գետերի թափման վայրում առաջանում է գետաբերան, կան ջրատարածքներ և աղահամ տարածքներ։ Ափի գծի ընդհանուր երկարությունը 3400 կմ է։ Ծովի առափնյա հատվածները ունեն իրենց սեփական անվանումները՝ Ղրիմի հարավային ափ, Կովկասի Սևծովյան ափեր Ռուսաստանում, Անատոլիական ափ և Ռումելի ափ Թուրքիայում։ Արևմուտքում և հյուսիսարևմտյան ափին կան կտրուկ կտրվածքներ, Ղրիմի ցածրադիր շրջանում հիմնականում անփոփոխ է, բացառություն են կազմում հարավային լեռնոտ ափերը և <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D6%80%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%AB_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Թարխանկուտի թերակղզի">Թարխանկուտ թերակղզին</a> արևմուտքում։ Ծովի արևմտյան և արևելյան ափերին ընդհուպ ծովին են մոտենում <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B7%D5%B2%D5%A9%D5%A1" class="mw-redirect" title="Կովկասի լեռնաշղթա">Կովկասի</a> և <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Պոնտական լեռներ">Պոնտոսի լեռները</a>։ Սև ծովում կղզիներ քիչ կան։ Ամենամեծ կղզին <a href="/wiki/%D5%8B%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%AC%D5%A3%D5%A1%D5%B9_(%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB)" title="Ջարիլգաչ (կղզի)">Ջարիլգաչ</a> կղզին է, որի տարածքը կազմում է 62 կմ²։ Մնացած կղզիները ավելի փոքր են, դրանցից առավել խոշորներն են <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%A6%D5%A1%D5%B6_(%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB)" title="Բերեզան (կղզի)">Բերեզան</a> և <a href="/wiki/%D4%B6%D5%B4%D5%A5%D5%AB%D5%B6%D5%AB_(%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB)" class="mw-redirect" title="Զմեինի (կղզի)">Զմեինի</a> կղզիները, որոնց երկուսի տարածքն էլ փոքր է 1 կմ²-ուց։ Սև ծով են թափվում խոշոր գետերից <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A2" title="Դանուբ">Դանուբը</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B6%D5%A5%D5%BA%D6%80" title="Դնեպր">Դնեպրը</a> և <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D6%80" title="Դնեստր">Դնեստրը</a>, ինչպես նաև բազմաթիվ ավելի փոքր գետեր՝ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A6%D5%AB%D5%B4%D5%A9%D5%A1" title="Մզիմթա">Մզիմթան</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%BD%D5%B8%D5%B8%D6%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պսոու (դեռ գրված չէ)">Պսոուն</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A6%D5%AB%D5%A2_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Բզիբ (գետ)">Բզիբը</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%AB%D5%B8%D5%B6" title="Ռիոն">Ռիոնը</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%A4%D5%B8%D6%80_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Կոդոր (գետ)">Կոդորը</a>, <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB" class="mw-redirect" title="Ինգուրի">Ինգուրին</a> (ծովի արևելքում), <a href="/wiki/%D5%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%AD" title="Ճորոխ">Ճորոխը</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A6%D5%A8%D5%AC_%D4%BB%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%AF" class="mw-redirect" title="Կզըլ Իրմակ">Կզըլ Իրմակը</a>, <a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%AB%D5%BD_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Իրիս (գետ)">Եշիլիրմակը</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Սաքարյա (գետ)">Սակարյան</a> (հարավում), <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A3" title="Հարավային Բուգ">Հարավային Բուգը</a> (հյուսիսում), <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%B9%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կամչիա (դեռ գրված չէ)">Կամչիան</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վելեկա (դեռ գրված չէ)">Վելեկան</a> (արևմուտքում)։ Տարեկան Սև ծով թափվում է մոտավորապես 310 կմ³ ջուր, որի մոտ 80 %-ը թափվում է հյուսիսարևմտյան մաս՝ հիմնականում Դանուբից և Դնեպրից։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Երկրաբանություն">Երկրաբանություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Երկրաբանություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Երկրաբանություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Black-sea-hist.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Black-sea-hist.png/220px-Black-sea-hist.png" decoding="async" width="220" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/31/Black-sea-hist.png 1.5x" data-file-width="313" data-file-height="199" /></a><figcaption>Սև ծովի տեղում գոյություն ունեցած լճի ենթադրվող ուրվագիծը</figcaption></figure> Սև ծովը տեղակայված է Հարավարևելյան Եվրոպայի և <a href="/wiki/%D5%93%D5%B8%D6%84%D6%80_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Փոքր Ասիա">Փոքր Ասիայի</a> միջև գտնվող մեկուսացված իջվածքում։ Այդ իջվածքը ձևավորվել է միոցենի դարաշրջանում՝ ակտիվ լեռնագոյացման գործընթացում, երբ հին Թետիս օվկիանոսը բաժանվել է մի քանի առանձին ջրամբարների (որոնցից հետագայում, բացի Սև ծովից, առաջացել են <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ազովի ծով">Ազովի</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="mw-redirect" title="Արալյան ծով">Արալյան</a> և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D6%81_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կասպից ծով">Կասպից ծովերը</a>)<a href="#cite_note-БСЭ-5">[5]</a>։ Սև ծովի ձևավորման վերաբերյալ գոյություն ունեցող վարկածներից մեկի համաձայն՝ 7500 տարի առաջ այն Երկրի վրա գոյություն ունեցող ամենախոր քաղցրահամ լիճն էր. այդ ժամանակ նրա մակարդակը ներկայիս մակարդակից ցածր էր 100 և ավելի մետրով։ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D6%81%D5%A5_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6" title="Սառցե դարաշրջան">Սառցե դարաշրջանի</a> ավարտին <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Համաշխարհային օվկիանոս">Համաշխարհային օվկիանոսի</a> մակարդակը բարձրացել է, և առաջացել է <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" class="mw-redirect" title="Բոսֆորի նեղուց">Բոսֆորի նեղուցը</a>։ Այդ ժամանակ հեղեղվել են ընդհանուր առմամբ 100 հազ․ քառ․ կմ տարածք (բարեբեր հողեր, որ արդեն մշակվում էին ժողովրդի կողմից)։ Այս լայնատարած հողերի հեղեղումն էլ հավանաբար հիմք է հանդիսացել <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BB%D6%80%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համաշխարհային ջրհեղեղ (դեռ գրված չէ)">համաշխարհային ջրհեղեղի</a> մասին առասպելի համար<a href="#cite_note-6">[6]</a>։ Հետաքրքիր է, որ ծովի ձևավորման մասին նմանատիպ տեսակետ է արտահայտել <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D4%B1%D5%BE%D5%A1%D5%A3" title="Պլինիոս Ավագ">Պլինիոս Ավագ</a><a href="#cite_note-Виноградов—1958——10-7">[7]</a>։ Սև ծովի առաջացումը, ըստ այդ վարկածի, հավանաբար դարձել է քաղցրահամ ջրերի կենդանական աշխարհի ոչնչացան պատճառ, ինչի արդյունքում տեղի է ունեցել ծովի ընդերքի ծծմբաջրածնային թունավորում<a href="#cite_note-old.computerra.ru-8">[8]</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Sudak_vlasenko.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Sudak_vlasenko.jpg/220px-Sudak_vlasenko.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Sudak_vlasenko.jpg/330px-Sudak_vlasenko.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Sudak_vlasenko.jpg/440px-Sudak_vlasenko.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a><figcaption>Սուդակի ծովածոց (Ղրիմ)</figcaption></figure> Սևծովյան իջվածքը բաղկացած է երկու մասերից՝ արևմտյան և արևելյան՝ առանձնացված բարձրացումով, որ <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" class="mw-redirect" title="Ղրիմի թերակղզի">Ղրիմի թերակղզում</a> բնական շարունակությունն է։ Ծովի հյուսիսարևմտյան մասը բնութագրվում է խութերի համեմատաբար լայն շերտով (մինչև 190 կմ)։ Հարավային (պատկանում է Թուրքիային) և արևելյան (Վրաստան) ափերը զառիվեր են, խութերի շերտի լայնությունը չի գերազանցում 20 կմ-ը և կտրտված է ձորերով ու կանյոններով։ Սև ծովի մայրցամաքային թեքությունը կտրտված է ստորջրյա հովիտներով։ Ծովի հարավում՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%BA" title="Սինոպ">Սինոպի</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սամսուն">Սամսունի</a> միջև, ափին զուգահեռ տարածված են ստորջրյա խութեր։ Սևծովյան ավազանի կենտրոնական մասը համեմատաբար հարթ է։ Ղրիմի ափին և Կովկասի սևծովյան ափին ծովի խորությունը ափից մի քանի կմ հեռավորության վրա արդեն գերազանցում է 500 մետրը<a href="#cite_note-water-9">[9]</a>։ Ծովի առավելագույն խորությունը (2210 մ) նրա կենտրոնական մասում է՝ <a href="/wiki/%D5%85%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%A1" title="Յալթա">Յալթայից</a> հարավ։ Ծովի հատակը ձևավորող ապարներից ափերի մոտ գերակշռում են բեկորային հանքատեսակներ՝ կոշպ ապարները՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%AB%D5%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քարախիճ (դեռ գրված չէ)">քարախիճ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%AB%D5%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մանրախիճ (դեռ գրված չէ)">մանրախիճ</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BE%D5%A1%D5%A6" title="Ավազ">ավազ</a>։ Ափին հեռանալուն զուգահեռ դրանց փոխարինում են մանրահատիկ ավազն ու <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D6%87%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ալևրիտներ">ալևրիտները</a>։ Սև ծովի հյուսիսարևմտյան մասում տարածված են <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A5%D6%81%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%80" title="Խեցաքար">խեցաքարերը</a>։ Ծովի հատակում առկա օգտակար հանածոներից են նավթն ու <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D5%A6" title="Բնական գազ">բնական գազը</a> հյուսիսարևմտյան խութերում, մերձափնյա տարածքներում՝ տիտանամագնիական ավազները (<a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Թամանի թերակղզի">Թամանի թերակղզի</a>, Կովկասի սևծովյան ափ)<a href="#cite_note-10">[10]</a>։ Մեթանի պաշարները, որ գազային հիդրատների տեսքով հանդիպում են Սև ծովի խորջրյա պաշարներում, առաջին անգամ հայտնաբերվել են Газпром ВНИИГАЗ-ի աշխատակիցներ Ա․ Եֆրեմովայի և Բ․ Ժիժչենկոյի կողմից 1972 թվականին (գիտահետազոտական նավարկություն <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" class="mw-redirect" title="Մոսկվայի համալսարան">«Մոսկվայի համալսարան»</a><a href="#cite_note-11">[11]</a>), որոնց ծավալները ժամանակակից տվյալներով կարող են հասնել 25-49 տրիլիոն խորանարդ մետրի<a href="#cite_note-12">[12]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ջրաբանություն_և_ջրաքիմիա">Ջրաբանություն և ջրաքիմիա</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Ջրաբանություն և ջրաքիմիա" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Ջրաբանություն և ջրաքիմիա">խմբագրել կոդը</a>]</div> Սև ծովի ջրայի հաշվեկշիռը կազմում մտնում են հետևյալ բաղադրիչները<a href="#cite_note-БСЭ-5">[5]</a>՝ <ul><li>Մթնոլորտային տեղումներ (տարին +230 կմ³)</li> <li>Մայրցամաքային հոսանք (տարին +310 կմ³)</li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ազովի ծով">Ազովի ծովից</a> մուտք գործող ջրերը (տարին +30 կմ³)</li> <li>Ջրի մակերևույթից գոլոշիացող ջրերը (տարին −360 կմ³)</li> <li>Ջրի դուրս մղումը <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" class="mw-redirect" title="Բոսֆորի նեղուց">Բոսֆորի նեղուցով</a> (տարին −210 կմ³)</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Blacksea-bg-beach-dinev.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Blacksea-bg-beach-dinev.jpg/220px-Blacksea-bg-beach-dinev.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Blacksea-bg-beach-dinev.jpg/330px-Blacksea-bg-beach-dinev.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Blacksea-bg-beach-dinev.jpg/440px-Blacksea-bg-beach-dinev.jpg 2x" data-file-width="780" data-file-height="624" /></a><figcaption>Ալեբախություն Սև ծովի Բուլղարական ափերին</figcaption></figure> Տեղումների մեծ քանակը, Ազովի ծովից և գետային հոսքերից մուտք գործող ջրերի քանակը՝ գերազանցում է մակերևույթից գոլոշիացող ջրի քանակին, որի հետևանքով Սև ծովի մակարդակը 20-ից 30 սմ-ով բարձր է <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A1_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Մարմարա ծով">Մարմարա ծովի</a> մակարդակից։ Դրա հետևանքով ձևավորվում է վերին հոսանք, որը ուղղված է Սև ծովից Բոսֆորի նեղուցով։ Ներքին հոսանքը, որը դիտվում է ջրի ստորին շերտերում ավելի քիչ և ուղղված է Բոսֆորի նեղուցով հակառակ ուղղությամբ («ստորջրյա գետ» Սև ծովի հատակում)։ Այս հոսանքների համագործակցությունը լրացուցիչ պահպանում է ծովի ուղղահայաց շերտավորությունը, ինչպես նաև օգտագործվում է ձկների կողմից ծովերի միջև տեղափոխությունների համար։ Պետք է նշել այն փաստը, որ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Ատլանտյան օվկիանոս">Ատլանտյան օվկիանոսի</a> հետ դժվարեցված ջրափոխանակության և հենց Սև ծովի համեմատաբար փոքր չափսերի հետևանքով ծովում մակընթացությունների մեծությունը փոքր է և դիտվում է միայն սարքերի օգնությամբ<a href="#cite_note-water-9">[9]</a>։ Դրա հետ մեկտեղ ուժեղ ձմեռային քամիների հետևանքով շատ լավ արտահայտված են առափնյա ալեկոծությունները, որոնք ավազանի հյուսիսարևմտյան հատվածում հասնում են մինչև 2 մետր բարձրության<a href="#cite_note-гои_2012-13">[13]</a>։ Ձմեռային փոթորիկների ազդեցության տակ կարող են առաջանալ 6-ից 8 մետր բարձրության ալիքներ։ Ծովախորշերում պարբերաբար տեղ են գտնում կանգնած ալիքները՝ ջրի մակարդակի տեղում տատանումները, 40-ից 50 սմ ամպլիտուդայով և մի քանի րոպեից մինչև մի քանի ժամ տատանման տևողությամբ<a href="#cite_note-14">[14]</a>։ Սև ծովում գրեթե բացակայում է ջրի տարբեր շերտերի միջև շրջապույտը, և այդ գործոնով նա համարվում է աշխարհի խոշորագույն ջրային ավազանը։ Սև ծովի երկու ջրային շերտերը՝ մակերևույթային քաղցրահամ, որը հարուստ է թթվածնով և ջեմաստիճանով ավելի մոտ օդին ու խորքային ավելի աղի և խիտ, մշտական ջերմաստիճանով, անթթվածին (անաերոբ գոտի), բաժանված ջրի սահմանամերձ գոտիով, որը տեղակայված է 30-ից 100 մետր խորության վրա (այսպես կոչված սառը միջին շերտ, կամ ՍՄՇ)։ Ջերաստիճանը միշտ ցածր է խորքային ջրերից, քանի որ ձմռանը սառչելով նա չի հասցնում տաքանալ ամռանը։ Ջրի շերտը որտեղ կտրուկ փոխվում է ջերմաստիճանը կոչվում է թերմոկլին, աղության արագ փոփոխության շերտը գալոկլին, ջրի խտության (կախված է աղիությունից և ջերմաստիճանից) պիկնոկլին։ Սև ծովի ջրի հատկությունների այդ բոլոր կտրուկ ուղղահայաց փոփոխությունները կենտրոնացված են ՍՄՇ շրջանում։ Ջրի աղիության, ջերմաստիճանի և խտության այդպիսի շերտավոր ուղղահայաց կառուցվածքը խոչնդոտում է ծովի ուղղահայաց տեղափոխությանը և ծովի ավազանի ծծմբաջրածնային շերտերին թթվածննով հարստացմանը<a href="#cite_note-15">[15]</a><a href="#cite_note-16">[16]</a>։ Սև ծովում 150-ից 200 մետր խորությունների վրա գտնվում է քիմոկլինը, այսինքն հիդրոքիմիական պարամետրների կտրու փոփոխության շերտը (առաջին հերթին, դա թթվածնային և ծծմբաջրածնային գոտիներում է)։ Սև ծովում գտնվող <a href="/wiki/%D4%BE%D5%AE%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%BB%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Ծծմբաջրածին">ծծմբաջրածնի</a> առաջացման ընդունված կարծիք չկա։ Կա վարկած, որ այդ միացությունը Սև ծովում առաջանում է գլխավորապես <a href="/wiki/%D4%BE%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2" title="Ծծումբ">ծծումբ</a> առաջացնող <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Բակտերիա">բակտերիաների</a> շնորհիվ, որը կտրուկ արտահայտված է ջրի շերտավորության և ջրի թույլ ուղղահայաց փոխանակության հետևանքով։ Ծծմբաջրածնի կենտրոնացումը աճում է 150 մետրն խորությունից կազմելով 0,19 մլգ 1 լ ծովի ջրում, մինչև 2000 մետր խորություններում, որտեղ հասնում է առավելագույն կենտրոնացմանը այն կազմում է 9,6 մլգ/լ ջրումводы.<a href="#cite_note-photo-sochi-17">[17]</a>։ Այդ իսկ պատճառով միջին կոնցետրացիան կազմում է 5,73 մլգ/լ 1240 մետր խորությունում։ Սև ծովում ծծմբաջրածնի մոտավոր քանակը կազմում է 3,1 միլիարդ տոննա<a href="#cite_note-photo-sochi-17">[17]</a><a href="#cite_note-18">[18]</a>։ Սև ծովի վերջին տարիներում կատարած որոշ հետազոտություններ թույլ են տալիս ասել, որ այն հսկայական պահեստ է ոչ միայ ծծմբաջրածնի համար այլ նաև <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%A9%D5%A1%D5%B6" title="Մեթան">մեթանի</a>, որը ամենայն հավանականությամբ նույնպես առաջացել է <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%85%D6%80%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="mw-redirect" title="Միկրոօրգանիզմ">միկրոօրգանիզմների</a> ներգործության ներքո, ինչպես նաև երկրի ընդերքից<a href="#cite_note-vivovoco-19">[19]</a>։ Ջրի շրջապտույտը հիմնականում կատարվում է ջրի վերին շերտում։ Ջրի այդ շերտի աղիությունը կազմում է մոտավոր 18 պրոմիլ (<a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Միջերկրական ծով">Միջերկրականում</a> 37 պրոմիլ) և հարուստ է թթվածնով և այլ տարերով, որոնք անհրաժեշտ են կենդանի օրգանիզմների կենսագործունեության համար։ Այդ շերտը Սև ծովում ենթարկված է ցիկլոնային ուղղությամբ շրջանաձև շրջանառության՝ ավազանի ամբողջ մակերեսով։ Միաժամանակ ծովի առափնյա հատվածներում միշտ դիտվում է ջրի տեղական շրջանառություն անտիցիկլոնային ուղղության։ Ջրի վերին շերտերի ջերմաստիճանը, տարվա ժամանակից կախված, բաց ծովում տատանվում է միջինը 6-ից 25 °C -ի սահմաններում<a href="#cite_note-20">[20]</a><a href="#cite_note-ShirshovBlack2000-21">[21]</a>, երբեմն ամռանը ծանծաղուտներում ծովի ափին հասնելով 30 °C-ի և ձմռանը սառճելով առափում։ Ստորին շերտը, ծծմբաջրածնի խտության հետևանքով չի պարունակում կենդանի օրգանիզմներ, բացառությամբ մի շարք անաերոբաբային ծծմբային բակտերիաների (նրանց կենսագործունեության աղբյուրը հենց ծծմբաջրածինն է)։ Աղիությունը այստեղ աճում է 22-ից 22,5 պրոմիլի, միջին ջերմաստիճանը կազմում է ~8,5 °C, ջերմաստիճանը առավելագույն խորություններում կազմում է 9,0-ից 9,1 °C<a href="#cite_note-ShirshovBlack2000-21">[21]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Սև_ծովի_հոսանքներ">Սև ծովի հոսանքներ</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Սև ծովի հոսանքներ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Սև ծովի հոսանքներ">խմբագրել կոդը</a>]</div> Սև ծովի հոսանքների սխեմայի մեջ առանձնանում են երկու խոշոր փակ շրջապտույտներ, որի ալիքի երկարությունը հասնում է 350-ից 400 կմ։ Օվկիանոսագետ Նիկոլայ Կնիպովիչի պատվին, որը առաջինն է նկարագրել այդ սխեմաները, այն անվանել են «Կնիպովիչի ակնոցներ»<a href="#cite_note-Knipovich-22">[22]</a>։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Կլիմա">Կլիմա</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Կլիմա" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Կլիմա">խմբագրել կոդը</a>]</div> Սև ծովի կլիման նրա միջմայրցամաքային դիրքի հետևանքով, հիմնականում մայրցամաքային է<a href="#cite_note-гои_2012-13">[13]</a>։ Կովկասի սևծովյան ափը և Ղրիմի հարավային ափերը պաշտպանված են լեռներով սառը հյուսիսային քամիներից և դրա հետևանքով ունեն մեղմ <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A1" title="Միջերկրածովյան կլիմա">միջերկրածովյան կլիմա</a>, իսկ <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%A5" title="Տուապսե">Տուապսեից</a> հարավարևելք խոնավ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%B1%D5%A1%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A1" title="Մերձարևադարձային կլիմա">մերձարևադարձային կլիմա</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Sunny_Beach_first_meter.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sunny_Beach_first_meter.jpg/220px-Sunny_Beach_first_meter.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sunny_Beach_first_meter.jpg/330px-Sunny_Beach_first_meter.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sunny_Beach_first_meter.jpg/440px-Sunny_Beach_first_meter.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>Ծովափ Բուլղարիայում</figcaption></figure> Սև ծովի <a href="/wiki/%D4%B5%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF" title="Եղանակ">եղանակի</a> վրա զգալիորեն մեծ ազդեցություն է թողնում <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Ատլանտյան օվկիանոս">Ատլանտյան օվկիանոսը</a>, որի վրա առաջանում է ցիկլոնների մեծ մասը, որոնք բերում են ծով վատ եղանակ և փոթորիկներ։ Ծովի հյուսիսարևելյան ափերում, հատկապես Նովոռոսիյսկի շրջանում, ոչ բարձր լեռները խոչընդոտ չեն հանդիսանում հյուսիսային սառը օդային զանգվածների համար, որոնք անցնում են նրանց միջով, կազմում են ուժեղ սառը քամի (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%80" class="mw-redirect mw-disambig" title="Բոր">բոր</a>), տեղի բնակիչները այն անվանում են «նորդ ոստ»<a href="#cite_note-23">[23]</a>։ Հարավարևմտյան քամիների միջոցով սովորաբար սևծեվյան շրջան է բերվում տաք և բավականին խոնավ միջերկրաջովյան օդային զանգվածները։ Ամառվա ընթացքում ծովի վրա գտնվում է Ազովյան անտիցիկլոնի լեռնաճյուղը։ Արդյունքում ծովի մեծ հատվածի համար բնորոշ է տաք խոնավ ձմեռներ և չոր ամառ<a href="#cite_note-БСЭ-5">[5]</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Black_Sea_Vityazevo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Black_Sea_Vityazevo.jpg/220px-Black_Sea_Vityazevo.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Black_Sea_Vityazevo.jpg/330px-Black_Sea_Vityazevo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Black_Sea_Vityazevo.jpg/440px-Black_Sea_Vityazevo.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="1566" /></a><figcaption>Ծովափ Վիտյազեվում՝ Անապա, Ռուսաստան</figcaption></figure> Սև ծովի հյուսիսային մասի հունվարյան միջին ջերմաստիճանը մոտավորապես կազմում է −1ից -3 °C (Օդեսայի հատվածում), բայց առանձին տարիներում կարող է իջնել մինչև -10 °C և ավելի ցածր։ Այն հատվածները որոնք ընկած են <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4" title="Ղրիմ">Ղրիմի</a> հարավային ափում և Կովկասի առափնյա հատվածնեում, ձմեռը զգալիորեն մեղմ է՝ ջերմաստիճանը հազվադեպ է իջնում +5 °C-ից։ Ձյունը այնուամենայնիվ պարբերաբար տեղում է ծովի հյուսիսային ափերին։ Ծովի հյուսիսում հուլիսյան միջին ջերմաստիճանը կազմում է +23-ից +25 °C։ Առավելագույն ջերմաստիճանը այդքանել մեծ չէ, ի շնորհիվ ջրամբարի մեղմող ներգործունեության և սովորաբար չի գերազանցում 37 °C-ը։ Սև ծովի ափի ամենատաք տեղը դա <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD" title="Կովկաս">Կովկասի</a> ափամերձ հատվածն է, հատկապես <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1" title="Գագրա">Գագրա</a> քաղաքը՝ ժամանակակաից <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Աբխազիա">Աբխազիայի</a> տարածքում (միջին ջերմաստիճանը +17 °C)։ Սև ծովի հարավային մասի կլիմայի վրա ազդեցություն են ունենում <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Պոնտական լեռներ">Պոնտական լեռները</a>, որոնք արգելք են հանդիսանում հարավից տաք օդային զանգվածների ներթափանցման համար և միևնույն ժամանակ հյուսիսց եկող սառը օդային զանգվածները հասցնում են տաքանան և խոնավանան։ Այդ իսկ պատճառով Սև ծովի հարավային ափում կլիման մոտ է մերձարևադարձային <a href="/wiki/%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A1" title="Ծովային կլիմա">ծովային</a> կլիմային։ Նա ավելի մեղմ է քան նրա հյուսիսային մասինը, միևնույն ժամանակ քիչ խոնավ, քան Կովկասի սևծովյան ափը։ Փետրվարի միջին ջերմաստիճանը մոտավորապես կազմում է +7 °C, օգոստոսինը +23 °C (ամենացուրտ և ամենատաք ամիսները)։ Դրա հետ մեկտեղ ամռանը ջերաստիճանը հազվադեպ է գերազանցում +30 °C-ը, իսկ ձմռանը միայն մեկ երկու անգամ հնարավոր է թույլ ցրտահարություն։ Ձյունը նույնպես հնարավոր։ Դրա հետ մեկտեղ հյուսիսային հատվածներին միջերկրածովյան կլիմյին բնորոշ Սև ծովի հարավային հատվածի կլիման նման ջերմաստիճանային ռեժիմում տարբերվում է տեղումների համաչափությամբ՝ ամռանը նրանք նույնպես հնարավոր են։ Սևծովյան շրջանում ամենից շատ տեղումներ դիտվում են Կովկասի ափին (մինչև 1500 մմ տարին), ամենաքիչը ծովի հյուսիս արևմտյան հատվածում (մոտավորապես 300 մմ տարին)։ Ամպամածությունը տարվա ընթացքում միջին հաշվարկով կազմում է 60% առավելագույնը ձմռաը և նվազագույնը ամռանը։ Սև ծովի ջրերը, որպես կանոն չեն սառչում։ Սակայն շատ ցուրտ և երկարատև ձմեռ լինելու դեպքում ծովի հյուսիսային մասում կարող է առաջանալ ծովային ափամերձ անշարժ սառցաշերտ, բայց դա լինում է ոչ հաճախ՝ մի քանի տասնյակ տարին մեկ։ Ծովի ջրի միջին ջերմաստիճանը չի իջնում +7-ից +8 °C-ից<a href="#cite_note-БСЭ-5">[5]</a>։ 2011-2012 թվականի ձմռանը մակերևույթի ջերմաստիճանը իջել է 6 °C-ից։ <table class="wikitable" width="80%" align="center"> <caption>Հորիզոնի ուղղությամբ միջին ջերմաստիճանը °C (дՆշված կորդինատներով կետերի համար 43,5° Հյս․ լյն․ 32,5° Արլ․ երկ՝ տվյալները 1890-ից 2005 թվականներին)<a href="#cite_note-24">[24]</a>։ </caption> <tbody><tr> <td width="10%">Հորիզոն м</td> <td width="7.5%">Հունվար</td> <td width="7.5%">Փետրվար</td> <td width="7.5%">Մարտ</td> <td width="7.5%">Ապրիլ</td> <td width="7.5%">Մայիս</td> <td width="7.5%">Հունիս</td> <td width="7.5%">Հուլիս</td> <td width="7.5%">Օգոստոս</td> <td width="7.5%">Սեպտեմբեր</td> <td width="7.5%">Հոկտեմբեր</td> <td width="7.5%">Նոյեմբեր</td> <td width="7.5%">Դեկտեմբեր </td></tr> <tr> <td>0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,2 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">6,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,2 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #80FFFF; color:#000000; font-size:85%;">14,1 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #80FF80; color:#000000; font-size:85%;">19,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #C0FF80; color:#000000; font-size:85%;">22,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #E0FF80; color:#000000; font-size:85%;">23,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #A0FF80; color:#000000; font-size:85%;">20,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #80FF80; color:#000000; font-size:85%;">18,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #60F0FF; color:#000000; font-size:85%;">11,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #40E0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,5 </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,1 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">6,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #80FFFF; color:#000000; font-size:85%;">12,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #80FFA0; color:#000000; font-size:85%;">18,5 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #C0FF80; color:#000000; font-size:85%;">21,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #E0FF80; color:#000000; font-size:85%;">23,6 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #A0FF80; color:#000000; font-size:85%;">20,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #80FF80; color:#000000; font-size:85%;">18,6 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #60F0FF; color:#000000; font-size:85%;">11,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #40E0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,6 </td></tr> <tr> <td>20 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">6,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,4 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #40E0FF; color:#000000; font-size:85%;">10,2 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #60F0FF; color:#000000; font-size:85%;">11,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #60F0FF; color:#000000; font-size:85%;">12,2 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #80FFFF; color:#000000; font-size:85%;">13,6 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #80FF80; color:#000000; font-size:85%;">19,2 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #80FFA0; color:#000000; font-size:85%;">17,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #60F0FF; color:#000000; font-size:85%;">11,6 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #40E0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,6 </td></tr> <tr> <td>30 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">6,6 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,8 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,5 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,1 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #60F0FF; color:#000000; font-size:85%;">12,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #40E0FF; color:#000000; font-size:85%;">10,4 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,2 </td></tr> <tr> <td>50 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,6 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,4 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,3 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,6 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,4 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,3 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,4 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,6 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,2 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,6 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">7,8 </td></tr> <tr> <td>100 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,3 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,4 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,4 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,4 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,3 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,3 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,4 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,3 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,3 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,2 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,3 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #00C0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,3 </td></tr> <tr> <td>200 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,7 </td></tr> <tr> <td>500 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td></tr> <tr> <td>1000 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">8,9 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td></tr> <tr> <td>1500 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,1 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td> <td style="text-align:center;text-align:center; background: #20D0FF; color:#000000; font-size:85%;">9,0 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Բուսական_և_կենդանական_աշխարհ">Բուսական և կենդանական աշխարհ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Բուսական և կենդանական աշխարհ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Բուսական և կենդանական աշխարհ">խմբագրել կոդը</a>]</div> Ծովի բուսական աշխարհը ներառում է 270 տեսակի բազմաբջջավոր կանաչ, մուգ դարչնագույն, կարմիր հատակին նստող ջրիմուռներ (<a href="/w/index.php?title=%D5%91%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%A6%D5%AB%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ցիստոզիրա (դեռ գրված չէ)">ցիստոզիրա</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%B8%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆիլոֆորա (դեռ գրված չէ)">ֆիլոֆորա</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Զոստերա (դեռ գրված չէ)">զոստերա</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%B8%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%A1" title="Կլադոֆորա">կլադոֆորա</a>, <a href="/wiki/%D4%B7%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%80%D6%86%D5%A1" title="Էնտերոմորֆա">էնտերոմորֆա</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%AC%D5%BE%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուլվա (դեռ գրված չէ)">ուլվա</a> և այլն)։ Սև ծովի ֆիտոպլանկտոնի կազմի մեջ ավելի քան 6000 տեսակ է։ Նրանց մեջ են մտրակավորները, այդ թվում դինոֆլագետլատները, տարբեր դիատոնային ջրիմուռներ, կոկոլիտոֆորիդներ և այլն։ <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Black_Sea_Aqua_MODIS_6000.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Black_Sea_Aqua_MODIS_6000.jpg/220px-Black_Sea_Aqua_MODIS_6000.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Black_Sea_Aqua_MODIS_6000.jpg/330px-Black_Sea_Aqua_MODIS_6000.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Black_Sea_Aqua_MODIS_6000.jpg/440px-Black_Sea_Aqua_MODIS_6000.jpg 2x" data-file-width="6000" data-file-height="4800" /></a><figcaption>Գունավոր ֆիտոպլանկտտոն, հուլիս 2012 թվական</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Pleuronectes_platessa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Pleuronectes_platessa.jpg/220px-Pleuronectes_platessa.jpg" decoding="async" width="220" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Pleuronectes_platessa.jpg/330px-Pleuronectes_platessa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Pleuronectes_platessa.jpg/440px-Pleuronectes_platessa.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="771" /></a><figcaption>Գետային կամբալա</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Tursiops_truncatus_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Tursiops_truncatus_01.jpg/220px-Tursiops_truncatus_01.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Tursiops_truncatus_01.jpg/330px-Tursiops_truncatus_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Tursiops_truncatus_01.jpg/440px-Tursiops_truncatus_01.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="1995" /></a><figcaption>Դելֆին</figcaption></figure> Սև ծովի կենդանական աշխարհը համեմատաբար ավելի աղքատիկ է, քան Միջերկրական ծովինը։ Այստեղ բացակայում է <a href="/wiki/%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%B2" title="Ծովային աստղ">ծովային աստղ</a>, <a href="/wiki/%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%A6%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ծովոզնիներ">ծովոզնի</a>, ծովային լիլյա, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A9%D5%B8%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ութոտանիներ">ութոտանի</a>, սիպել, կաղամարմին, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AC" title="Կորալ">կորալ</a>։ Սև ծովում ապրում են 2500 տեսակ կենդանիներ (նրանցից 500 տեսակը միաբջիջ, 160 տեսակ ողնաշարավորներ, 200 տեսակ կակղամորթներ, մնացածը տարբեր տեսակի անողնաշարավորներ), համեմատության համար, միջերկրական ծովում այն մոտավորապես 9000 տեսակ։ Ծովի կենդանական աշխարհի սակավության հիմնական պատճառներից են համարվում՝ <pre>* Ծովի քիչ աղիության * 150 մետր խորություններում ծծմբաջրածնի մշտական ներկայությունը </pre> <div style="background: ; border: 1px solid #aaaaaa; float: right; clear: right; margin: .5em 0em .8em 1.4em; font-size: ; padding: .5em 1em; width: 350px; height: ;"> <ul><li>Պլանկտոնային ջրիմուռների մեջ, որոնք բնակվում են Սև ծովում, կա այսպիսի հետաքրքիր տիպ, ինչպիսին է ծովային մոմերը՝ գիշատիչ ջրիմուռներ, որոնք սնվում են պատրաստի օրգանական նյութերով և դրանից բացի ունենալով ֆոսֆորափայլման հնարավորություն (հենց այդ ջրիմուռների շնորհիվ օգոստոսին երբեմն դիտվում է ծովի լուսավորում)<a href="#cite_note-25">[25]</a>։</li> <li>Գիշատիչ կակղամորթեր երակային ռապանան եկել են Սև ծով (առաջին անգամ հայտնաբերվել են 1947 թվականին) հեռու արևմտյան բալաստային ծովերից և ներկ ժամանակում կերել է գրեթե բոլոր ոստրեներին, միդիաներին և ծովային սանրիկներին։ Այդպես արագ բազմանալ ռապանան կարողացավ նրա հետևանքով, որ ջրի մեծ աղիության պատճառով այստեղ բացակայում են նրա հիմնական թշնամիները՝ ծովային աստղերը<a href="#cite_note-26">[26]</a>։ Այդպիսի իրավիճակ ստեղծվել է զոպլանկտոնի հետ սանրակիր մնեոպսիս գիշատիչների պատճառով, որոնք Սև ծովում առաջին անգամ հայտվել են 1982 թվականին։ Նրա ակտիվ բազմացումը էկոլոգիական շղթայով հանգեց մի շարք տեսակների՝ պլանկտոնից մինչև ձկներ և դելֆիններ։ Իրավիճակը կարգավորվեց ծովում ուրիշ սանրակիրի հայտվելուն պես, «Beroe ovata», որը որսում էր մնեոպսիսին<a href="#cite_note-27">[27]</a><a href="#cite_note-28">[28]</a>.</li> <li>Միակ շնաձուկը, որը համատարած բնակվում է Սև ծովում, դա <a href="/wiki/%D5%93%D5%B7%D5%B8%D5%BF_%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%AF" title="Փշոտ շնաձուկ">փշոտ շնաձուկն</a> է, այն ոչ հաճախ աճում է մինչև 1,5 մետր երկարության, վախենում է մարդկանցից և գրեթե չի մոտենում ծովափին, գտնվելով սառը ջրային շերտերում՝ խորքում։ Դրա հետ մեկտեղ փշոտ շնաձուկը համարվում է շատ թանկարժեք ձկնորսական պարգև (համարվում է որ նրա երիկամի յուղը պարունակում է բուժիչ հատկություններ) և կարող է վտանգ ներկայացնել ձկնորսի համար՝ շնաձկան մեջքի լողաթևը բաղկացած է խոշոր փշերից<a href="#cite_note-opasn-29">[29]</a>։.</li></ul> </div> Դրա պատճառով Սև ծովը հարմար է բնակության համար գլխավորապես փոքր ջրային և առափնյա կենտանիների տեսակներին։ Սև ծովի հատակում բնակվում են միդիաները, ոստրեները, Flexopecten glaber ponticus սանրիկները, ինչպես նաև գիշատիչ մալյուսկա երակային ռապանաները, որոնք բերվել են նավերի միջոցով հեռու արևելքից՝ հիմնական թշնամինրի բացակայության պայմաններում (ծովային աստղերի և այլ գիշատիչների, որոնք սնվում են ռաանաներով), բազմացավ միայնակ ոչնչացնելով ու վերացման վտանգի տակ դնելով միյուսներին (ոստրեներին և սևծովյան սանրիկներին) մալյուսկիներին<a href="#cite_note-blacksea-education_mollusks-30">[30]</a>։ Առափնկա նեղ կիրճերի ժայռերի և քարերի մոտ ապրում են բազմաթիվ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B9%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Խաչափառներ">Խաչափառներ</a>, կան մանր ծովախեցգետիններ, հանդիպում են <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1" title="Մեդուզա">մեդուզաների</a> տարբեր տեսակներ (առավել տարածված է արմատաբերաններ և աուրելիա) <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ակտինիաներ">ակտինիաներ</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Սպունգներ">սպունգներ</a>։ Ձկների մեջ, որոնք բնակվում են Սև ծովում՝ տարբեր տեսակի <a href="/wiki/%D5%91%D5%AC%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B1%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ցլիկաձկներ">ցլիկաձկներ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազովյան խամսա (դեռ գրված չէ)">ազովյան խամսա</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սևծովյան խամսա (դեռ գրված չէ)">սևծովյան խամսա</a>, <a href="/wiki/%D5%93%D5%B7%D5%B8%D5%BF_%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%AF" title="Փշոտ շնաձուկ">փշոտ շնաձուկ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գետային տափակաձուկ (դեռ գրված չէ)">գետային տափակաձուկ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B1%D6%87_%D5%BF%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վահանաձև տափակաձուկ (դեռ գրված չէ)">վահանաձև տափակաձուկ</a>, հինգ տեսակի <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկայնաձուկ (դեռ գրված չէ)">երկայնաձուկ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BF%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կապտաձուկ (դեռ գրված չէ)">կապտաձուկ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%A5%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եվրոպական խեկ (դեռ գրված չէ)">եվրոպական խեկ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A5%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծովային պերկես (դեռ գրված չէ)">ծովային պերկես</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մորավաձուկ (դեռ գրված չէ)">մորավաձուկ</a> (սովորական <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A9%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%AF" title="Սուլթանաձուկ">սուլթանաձուկ</a>), <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AB%D5%AF%D5%B7%D5%A1" title="Պիկշա">պիկշա</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Սկումբրիա">սկումբրիա</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D6%80%D5%AB%D5%A4%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ստավրիդա (դեռ գրված չէ)">ստավրիդա</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BC%D5%A5%D5%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սևծովազովյան ծովատառեխ (դեռ գրված չէ)">սևծովազովյան ծովատառեխ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սևծովազովյան կլիկ (դեռ գրված չէ)">սևծովազովյան կլիկ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D5%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծովասեղ (դեռ գրված չէ)">ծովասեղ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B1%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծովաձի (դեռ գրված չէ)">ծովաձի</a> և այլ տեսակներ։ Հանդիպում են <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%83" title="Թառափ">թառափներ</a><a href="#cite_note-БСЭ-5">[5]</a> (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%A1" title="Բելուգա">բելուգա</a>, <a href="/wiki/%D4%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AD%D5%AB" title="Զութխի">զութխի</a>, սևծովազովյան և անտարկտիկական թառափներ) և սևծովյան <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B2%D5%B4%D5%B8%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սաղմոն (դեռ գրված չէ)">սաղմոն</a>։ Սև ծովի վտանգավոր ձկների շարքում են ծովային վիշապիկը (առավել վտանգավոր է մեջքի լողաթևի և խռիկաների կափարչների ծակող փշերը), սևծովյան և նկատվող <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B3" class="mw-redirect" title="Կարիճ">կարիճշները</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%B1%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատվաձկներ">կատվաձկների</a> մի տեսակ՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծովակատու (դեռ գրված չէ)">ծովակատուն</a> պոչին թունավոր փշերով<a href="#cite_note-opasn-29">[29]</a>։ Միյուս կատվածուկը՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B2%D5%BE%D5%A5%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծովաղվես (դեռ գրված չէ)">ծովաղվեսը</a> թունավոր չէ, բայց ծածկված է փշերով իսկ պոչին ծակող փշերով, պաշտպանվելուց նա կարող է հասցնել մեծ թվով քեռծվածքներ և ծակծկել։ Թռչյուններից տարածված են <a href="/wiki/%D5%88%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Որորներ">որորներ</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D6%80%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D6%80" title="Մրրկահավեր">մրրկահավեր</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D6%80" title="Սուզաբադեր">սուզաբադեր</a>, <a href="/wiki/%D5%81%D5%AF%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ձկնկուլներ">ձկնկուլներ</a> և մի շարք այլ տեսակներ։ Կաթնասուներից Սև ծովում ներկայացված են երկու տեսակ <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AC%D6%86%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դելֆիններ">դելֆիններով</a> (<a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%A4%D5%A5%D5%AC%D6%86%D5%AB%D5%B6" title="Սպիտակակող դելֆին">սպիտակակող դելֆին</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Աֆալինա">աֆալինա</a>), ազովասեվծովյան սովորական <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծովախոզուկներ (դեռ գրված չէ)">ծովախոզուկներ</a> (երբեմն անվանում են ազովյան դելֆին), ինչպես նաև սպիտակափոր <a href="/wiki/%D5%93%D5%B8%D5%AF%D5%A5%D6%80" title="Փոկեր">փոկ</a><a href="#cite_note-БСЭ-5">[5]</a>։ Կենդանիների որոշ տեսակներ, որոնք մշտական չեն բնակվում Սև ծովում, հիմնականում բերվում են այնտեղ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" class="mw-redirect" title="Բոսֆորի նեղուց">Բոսֆորի</a> և <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" title="Դարդանելի նեղուց">Դարդանելի</a> նեղուցով հոսանքի շնորհիվ, կամ լողում են ինքնուրույն։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Հետազոտման_պատմություն">Հետազոտման պատմություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Հետազոտման պատմություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Հետազոտման պատմություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> Սև ծովի հետազոտությունները սկսվել են անտիկ ժամանակաշրջանից, հույների նավարկությունների հետ մեկտեղ, որոնք ծովի ափերին ստեղծել էին իրենց բնակավայրերը։ Արդեն մ․թ․ա․ 4-րդ դարում հին հունական գրականությունմ կային աշխատանքները ծովերի և ծովագնացությունների մասին՝ հին նավավարության ձեռնարկները։ Հունական և հռոմեական հեղինակաները, հատկապես Պլինեի Ավագը, շատ հավաստի ներկայացրել է ծովի երկրաչափական չափսերը, նրա խորությունը, շեշտել խիստ կլիման<a href="#cite_note-Виноградов—1958——6,7-31">[31]</a>։ Ներկայացնելով գետերը, որոնք թափվում են ծով, անտիկ հեղինակաները նշում էին նրանց անալիացման գործոնը, որը ձևավորելով ջրավազանի աղության նվազեցմումը<a href="#cite_note-Виноградов—1958——8-32">[32]</a>։ Հունական և հռոմեական աշխարհագետները տեղեկացնում էին ձկների սեզոնային միգրացիաների մասին ՝ դեպի Մարմարա և Էգեյան ծովեր և հակառակը, ինչպես նաև ծովի մեջ ներքին միգրացիան<a href="#cite_note-Виноградов—1958——9-33">[33]</a>։ Սև ծովում հարավային <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Սլավոններ">սլավոնների</a> առաջին նավարկությունների մասին տեղեկություներ կային դեռևս <a href="/wiki/6-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="6-րդ դար">6</a>-ից <a href="/wiki/7-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="7-րդ դար">7</a> դարերում։ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D6%87%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կիևյան Ռուսիա">Կիևյան Ռուսիայի</a> առաջացման հետ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Սլավոններ">սլավոնների</a> ծովային հետազոտությունները ակտիվացան. ռուսական նավերը մեկ անգամ չէ որ պաշարել են Կոստանդնուպոլիսը։ Օլեգի (907 թվական) դեպի Կոստանդնուպոլիս արշավի ժամանակ, Սվյատոսլավ Իգորովեչի (968-ից 971 թվականներ) բուլղարական արշավը, համաձային տարեգրությունների, մասնակցել են հարյուրավոր, եթե ոչ հազար նավեր<a href="#cite_note-Виноградов—1958——11-34">[34]</a>։ Սևծովյան հատված մոնղոլների գալով և այնտեղ թուրքերի հաստատումով ռուսների ակտվությունը Սև ծովում զգալիորեն նվազեց, բայց չդադարեց։ Աղբյուրները նշում են ծովով տեղափոխությունը Տրապեզոնդից (<a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%A6%D5%B8%D5%B6" title="Տրապիզոն">Տրապիզոն</a>) դեպի Կաֆֆա (<a href="/wiki/%D4%B9%D5%A5%D5%B8%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Թեոդոսիա">Թեոդոսիա</a>), որը տեղի է ունեցել <a href="/wiki/1472" title="1472">1472</a> թվականին Աֆանասի Նիկիտինի կողմից, ով վերադառնում էր «Քայլել երեք ծովերով» արշավից։ <a href="/wiki/16-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="16-րդ դար">16</a>-ից <a href="/wiki/17-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="17-րդ դար">17-րդ</a> դարերում ծովի ջրերը ակտիվորեն ուսումնասիրում են Դոնյան և Զապորոժյան կազակները, որոնք բազմիցս հայտնվել են Տրապեզոնդի, Սինոպա, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%BA%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%BD" title="Կոստանդնուպոլիս">Կոստանդնուպոլիս</a><a href="#cite_note-Виноградов—1958——12-35">[35]</a>։ Ռուսական ջրագրական աշխատանքները Սև ծովում սկսվել են միայն <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BD_%D5%84%D5%A5%D5%AE" class="mw-redirect" title="Պետրոս Մեծ">Պետրոս Մեծի</a> իշխանության օրոք։ Սև ծովի ուսումնասիրման գործում կարևոր գործոն դարձավ <a href="/wiki/1696" title="1696">1696</a> թվականին «Ամրոց» նավի նավարկությունը <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ազովի ծով">Ազովի ծովից</a> դեպի Կոստանդնուպոլիս<a href="#cite_note-36">[36]</a>։ Պետրոսը նավարկության ժամանակ նավերը հանդերձավորում էր, հանձրարարել ճանապարհի ընթացքում կատարել քարտեզագրական աշխատանքներ։ Դրա հետևանքով կազմվեց «Սև ծովի ուղիղ քարտեզ Կերչից դեպի Արքա Գրադ», անցկացնելով խորության չափումներ։ <a href="/wiki/XVIII_%D5%A4%D5%A1%D6%80" class="mw-redirect" title="XVIII դար">XVIII</a> դարի երկրորդ կեսը նշանավորվեց <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ռուսական կայսրություն">Ռուսական կայսրության</a> համար <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80" title="Թուրքեր">Թուրքերի</a> հետ պատերազմներով դեպի Սև ծով ելքի համար, որի հետ զուգահեռ իրականացվում էին նրա ջրաբանական հետազոտությունները<a href="#cite_note-Виноградов—1958——13,14-37">[37]</a>։ <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Nicolaas_Witsen._Pontus_Euxinus_of_niewe_en_naaukeurige_paskaart_van_de_zwarte_zee_uyt_verscheydene_stucken_van_die_gewelten_toegesonden,_ontworpen_door_(18th_century).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Nicolaas_Witsen._Pontus_Euxinus_of_niewe_en_naaukeurige_paskaart_van_de_zwarte_zee_uyt_verscheydene_stucken_van_die_gewelten_toegesonden%2C_ontworpen_door_%2818th_century%29.jpg/220px-thumbnail.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Nicolaas_Witsen._Pontus_Euxinus_of_niewe_en_naaukeurige_paskaart_van_de_zwarte_zee_uyt_verscheydene_stucken_van_die_gewelten_toegesonden%2C_ontworpen_door_%2818th_century%29.jpg/330px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Nicolaas_Witsen._Pontus_Euxinus_of_niewe_en_naaukeurige_paskaart_van_de_zwarte_zee_uyt_verscheydene_stucken_van_die_gewelten_toegesonden%2C_ontworpen_door_%2818th_century%29.jpg/440px-thumbnail.jpg 2x" data-file-width="7528" data-file-height="5464" /></a><figcaption>Սև ծովի քարտեզը («Cara Denghiz») կազմված Նիկոլաս Վիտսենի կողմից</figcaption></figure> Ծովի առավել լուրջ հետազոտությունները վերաբերվում են <a href="/wiki/XIX_%D5%A4%D5%A1%D6%80" class="mw-redirect" title="XIX դար">XVIII—XIX</a> դարերի վերջերում։ Մասնավորապես այդ դարերի ընթացքում ռուս գիտնականներ ակադեմիկոսներ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80_%D5%8A%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պետեր Պալաս (դեռ գրված չէ)">Պետեր Պալասը</a> և Միդենդորֆը հետազոտել են Սև ծովի ջրի հատկությունները և բուսականությունը։ Այդ տարիների կարևոր գիտական արշավներից է ռուս-ֆրանսիական համատեղ արշավը նավապետ Գոտեի, կապիտան լետյենանտ Մ․Բ․ Վերխանի և ղեկապետ Գրիգոեվի ղեկավարությամբ (<a href="/wiki/1820" title="1820">1820</a> թվական), «Նիկոլայ» երկկայմ առագաստանավով և «Գոլուբոկ» զբոսանավով <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%A3%D5%B8%D6%80_%D5%84%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եգոր Մանգանարի (դեռ գրված չէ)">Եգոր Մանգանարիի</a> ջրաբանական արշավը (<a href="/wiki/1826" title="1826">1826</a>-ից <a href="/wiki/1836" title="1836">1836</a> թվականներ), Լեյտենանտ <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Գրիգորի Բուտակով">Գրիգորի Բուտակովի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D5%87%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իվան Շեստակով (դեռ գրված չէ)">Իվան Շեստակովի</a> արշավը «Պոսպեշնի» և «Սկորի» միակայմ առագաստանավերով (<a href="/wiki/1847" title="1847">1847</a>֊ից <a href="/wiki/1850" title="1850">1850</a> թվականներին)։ <a href="/wiki/1816" title="1816">1816</a> թվականին հայտնվեց Սևծովյան ափի նկարագրությունը, որը կատարել էր <a href="/wiki/%D5%96%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%B8%D5%A9%D5%AC%D5%AB%D5%A2_%D6%86%D5%B8%D5%B6_%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%BD%D5%B0%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A5%D5%B6" title="Ֆաբիան Գոթլիբ ֆոն Բելլինգսհաուզեն">Ֆաբիան Գոթլիբ ֆոն Բելինգսհաուզենի</a> կողմից, <a href="/wiki/1817" title="1817">1817</a> թվականին թողարկվեց Սև ծովի առաջին քարտեզը, <a href="/wiki/1842" title="1842">1842</a> թվականին առաջին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D5%A6" class="mw-redirect" title="Աշխարհագրական քարտեզ">ատլասը</a>, <a href="/wiki/1851" title="1851">1851</a> թվականին առաջին նավավարության ձեռնարկը<a href="#cite_note-Виноградов—1958——14-38">[38]</a>։ Ծովի կենդանական և բուսական աշխարհի հետազոտության մեջ մեծ ներդրում ունենալու առումով կարելի է առանձնացնել մի քանի գիտնականների, որոնցից են <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%B6%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D5%8C%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հենրիխ Ռատկեն (դեռ գրված չէ)">Հենրիխ Ռատկենը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AC_%D4%BF%D5%A5%D5%BD%D5%BD%D5%AC%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարլ Կեսսլեր (դեռ գրված չէ)">Կարլ Կեսսլերը</a>, Վ․ Ի․ Չերնյավսկին<a href="#cite_note-39">[39]</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%AC%D5%AB_%D5%88%D6%82%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վասիլի Ուլյանին (դեռ գրված չէ)">Վասիլի Ուլյանինը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D4%B2%D5%B8%D5%A2%D6%80%D5%A5%D6%81%D5%AF%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նիկոլայ Բոբրեցկի (դեռ գրված չէ)">Նիկոլայ Բոբրեցկին</a> և Ն․ Ա․ Գրեբնիցկին։ <a href="/wiki/1801" title="1801">1801</a> թվականին <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%BE" title="Միկոլայիվ">Նիկոլաևում</a> հիմնադրվեց Սև ծովին կից առաջին ջրաօդերևութաբանական կայանը, հետագա տարիներում այդպիսի կետեր կառուցվել են <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A5%D6%80%D5%BD%D5%B8%D5%B6" title="Խերսոն">Խերսոնում</a>, <a href="/wiki/%D5%95%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%A1" title="Օդեսա">Օդեսայում</a> և այլ վայրերում<a href="#cite_note-atlas-40">[40]</a>։ Սև ծովում մշտական գործող կենսաբանական կայանների կառուցման նախաձեռնությունը պատկանում է ռուս անվանի գիտնական և ճանապարհորդ <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D5%84%D5%AB%D5%AF%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%AD%D5%B8-%D5%84%D5%A1%D5%AF%D5%AC%D5%A1%D5%B5" title="Նիկոլայ Միկլուխո-Մակլայ">Միկլուխո-Մակլային</a><a href="#cite_note-Виноградов—1958——19-41">[41]</a>։ <a href="/wiki/1871" title="1871">1871</a> թվականից Սևաստոպլում սկսեց գործել առաջին կենսաբանական կայանը (ներկայումս Հարավային ծովերի կենսաբանության ինստիտուտ), որը զբաղվում էր Սև ծովի կենդանի աշխարհի պարբերական հետազոտություններով<a href="#cite_note-42">[42]</a>։ Սև ծովի գիտական հետազոտության պարբերական բնույթի սկիզբը տրվեց <a href="/wiki/XIX_%D5%A4%D5%A1%D6%80" class="mw-redirect" title="XIX դար">XIX</a> դարի վերջերում տեղի ունեցած երկու իրադարձությունները՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%B8%D6%80" title="Բոսֆոր">բոսֆորյան</a> հոսանքների հետազոտությունը (<a href="/wiki/1881" title="1881">1881</a>-ից <a href="/wiki/1882" title="1882">1882</a> թվականներին) և իրականացված երկու օվկիանոսագիտական խորաչափական արշավները (<a href="/wiki/1890" title="1890">1890</a>-ից <a href="/wiki/1891" title="1891">1891</a> թվականներին)<a href="#cite_note-Виноградов—1958——24-43">[43]</a>։ XIX դարի վերջում <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%87%D5%BA%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%AC%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իոսիֆ Շպինդլեր (դեռ գրված չէ)">Իոսիֆ Շպինդլերի</a> ղեկավարությամբ իրականացված արշավը բացահայտեց ջրի խորքային շերտերում ծծմբաջրածին առկայությունը, հետագայում արշավի մասնակից հայտնի ռուս քիմիկոս <a href="/wiki/%D4%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%AF%D5%AB_%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5" class="mw-redirect" title="Զելինսկի Նիկոլայ">Զելինսկին</a> տվեց այդ երևույթի բացատրությունը<a href="#cite_note-44">[44]</a>։ <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:MHI_research_platform.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/MHI_research_platform.jpg/220px-MHI_research_platform.jpg" decoding="async" width="220" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/MHI_research_platform.jpg/330px-MHI_research_platform.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/MHI_research_platform.jpg/440px-MHI_research_platform.jpg 2x" data-file-width="1196" data-file-height="1008" /></a><figcaption>Կանցիվելում օվկիանոսագիտական կառամատույց</figcaption></figure> Սև ծովի հետազոտությունները շարունակվեցին նույնիսկ <a href="/wiki/1917" title="1917">1917</a> թվականի <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոկտեմբերյան հեղափոխություն">Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից</a> հետո։ Ավազանի էկոլոգիայի և ջրաբանության հետազոտության մեծ զգալի արդյունքների հասավ Ազովասևծովյան գիտաարհեստագործնական արշավը <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%B5_%D4%BF%D5%B6%D5%AB%D5%BA%D5%B8%D5%BE%D5%AB%D5%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նիկոլայ Կնիպովիչ (դեռ գրված չէ)">Նիկոլայ Կնիպովիչի</a> ղեկավարությամբ (<a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a>-ից <a href="/wiki/1928" title="1928">1928</a> թվականներ), Սևծովյան օվկիանոսագիտական արշավը (<a href="/wiki/1923" title="1923">1923</a>-ից <a href="/wiki/1935" title="1935">1935</a> թվականներ)<a href="#cite_note-Виноградов—1958——38-45-45">[45]</a>։ <a href="/wiki/1919" title="1919">1919</a> թվականին <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D6%80%D5%B9" title="Կերչ">Կերչում</a> ստեղծվեց <a href="/wiki/%D5%81%D5%AF%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ձկնաբանություն">ձկնաբանական</a> կայան (հետագայում վեածվելով Ծովային ձկնատնտեսության և օվկիանոսագիտություն Ազովասևծովյան ինստիտուտ, այժմ Հարավային ծովային ձկնատնտեսության և օվկիանոսագիտական գիտահետազոտական ինստիտուտ<a href="#cite_note-46">[46]</a> կամ ՀրվՁՕԳՀ)։ <a href="/wiki/1929" title="1929">1929</a> թվականին <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4" title="Ղրիմ">Ղրիմում</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%BE%D5%A5%D5%AC%D5%AB" title="Կացիվելի">Կացիվելիում</a> բացվեց ծովային ջրաֆիզիկական կայան (այժմ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%A1" title="Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա">Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիաի</a> ծովային ջրաֆիզիկայի ինստիտուտի փորձարարական բաժնի)։ Սև ծովի շրջանի ջրի հետազոտությանը ուղղված գիտական գործունեությունը կանգնացվեց <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Հայրենական մեծ պատերազմ">Հայրենական մեծ պատերազմի</a> պատճառով, ջրաօդերևութաբանական ծառայությունները ուղղորդվեցին բանակի և նավատորմի կարիքները հոգալու համար։ Պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո գիտական աշխատանքները վերսկսվեցին ամբողջ ուժով։ Միջազգային ջրաֆիզիկական տարին (1957-ից <a href="/wiki/1959" title="1959">1959</a> թվականներ) նշանավորվել են ծավալուն ընդգրկումով միջգերատեսչական արշավներով պրոֆեսոր Ն․ Բելինսկու<a href="#cite_note-atlas-40">[40]</a> գլխավորությամբ։ Սև ծովի հետազոտության վերջին տարիներում ավելի շատ սկսեցին հիմք ընդունել նոր տեխնիկական հայտնագործությունները (ռադիոնավագնացության կորդինատային համակարգ, այնպիսի չափողական գործիքներ ինչպիսին է ալիքագրաֆ, էխոգրաֆ, ավտոմատ ինքնագրերը)։ Հոսանքների հետազոտության համար սկսեցին օգտագործել հատուկ հետազոտական նավեր, ինչպես նաև օդանկարահանումների տվյալները<a href="#cite_note-atlas-40">[40]</a>։ <a href="/wiki/1957" title="1957">1957</a> թվականից իրականացվում է Սև ծովի հատակի պարբերաբար սեյսմիկ հետազոտություններ, <a href="/wiki/1975" title="1975">1975</a> թվականին հոտազոտական նավից առաջին անգամ իրականացվեց խորջրային հորատում (1 կմ խորության վրա)<a href="#cite_note-БСЭ-5">[5]</a>։ <a href="/wiki/1970" title="1970">1970</a>-ից 1980 ական թվականների հետազոտությունների արդյունքները նոր հիմք դարձան Սև ծովի ջրի շրջապտույտի և ջավալի, ու ջրի աղտոտվածության մասին։ Հատակի ռելիեֆի և գետնի մասին մանրամասն հետազոտությունները և տվյալների հավաքագրումը հնարավորություն են տվել <a href="/wiki/1990" title="1990">1990</a> -ական թվականներին թողարկել նավագնացության քարտեզների մանրամասն հավաքածու, որը Սև ծովի տարածքը ամբողծությամբ ներառում է իր մեջ<a href="#cite_note-atlas-40">[40]</a>։ <a href="/wiki/1980" title="1980">1980</a> թվականին Կանցիվելում ծովային ջրաֆիզիկայի կայանում կառուցվել է Եվրոպայում առաջին օվկիանոսագիտության կառամատույցը<a href="#cite_note-47">[47]</a>։ 1980-ական թվականների կեսերին ծովի գիտական հետազոտությամբ զբաղվում էին արդեն տասնյակ կազմակերպություններ, որոնք ունեին տպավորիչ օվկիանոսագիտական նավատորմ։ XX դարի վերջում ավելացավ միջպետական գիտական ծրագրերի և արշավների դերը, այսպես 1990-ից 1995 թվականներին <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Բուլղարիա">Բուլղարիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստանի</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ռումինիա">Ռումինիայի</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%84%D5%86" class="mw-redirect" title="ԱՄՆ">ԱՄՆ</a>-ի, <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինայի</a> գիտնականները համատեղ աշխատել են HydroBlack, CoMSBlack, NATO TU Black Sea ծրագրերով<a href="#cite_note-atlas-40">[40]</a>։ Տարբեր երկրների հետազոտողների ջանքերը ուղղված են համաքված մեծ ծավալի տեղեկությունների հավաքագրմանը և մշակամանը ի շնորհիվ հաշվարկված կարգի։ Միջազգային արշավները լուծում են միջկարգապահական խնդիրները, առաջին հերթին ուղղված է էկոլոգիական մոնիթորինգի անցկացման վրա (օրինակ՝ 1998-ից 2004 թվականներին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%8F%D4%B7%D5%84%D4%BB%D4%B3" class="mw-redirect" title="ԱՏԷՄԻԳ">ԱՏԷՄԻԳ</a>-ի հովանու ներքո անցկացված հետազոտությունները)<a href="#cite_note-atlas-40">[40]</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Od%C4%9Bsa,_p%C5%99%C3%ADstav.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Od%C4%9Bsa%2C_p%C5%99%C3%ADstav.jpg/220px-Od%C4%9Bsa%2C_p%C5%99%C3%ADstav.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Od%C4%9Bsa%2C_p%C5%99%C3%ADstav.jpg/330px-Od%C4%9Bsa%2C_p%C5%99%C3%ADstav.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Od%C4%9Bsa%2C_p%C5%99%C3%ADstav.jpg/440px-Od%C4%9Bsa%2C_p%C5%99%C3%ADstav.jpg 2x" data-file-width="4770" data-file-height="3178" /></a><figcaption>Տեսարան դեպի Օդեսայի նավահանգիստ</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տնտեսություն">Տնտեսություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Տնտեսություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Տնտեսություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Տրանսպորտային_նշանակություն">Տրանսպորտային նշանակություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=10" title="Խմբագրել բաժինը. Տրանսպորտային նշանակություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Տրանսպորտային նշանակություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> Սև ծովի մեծ տրանսպորտային նշանակությունը մեծ է նրա ափերին գտվող պետությունների համար։ Ծովային փոխադրումների զգալի մասը կազմում է <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BE" title="Հեղուկանավ">հեղուկանավ</a> հեղուկանավների երթը, որը ապահովում է Ռուսաստանի նավահանգիստներից (առաջին հերթին <a href="/wiki/%D5%86%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%BC%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%B5%D5%BD%D5%AF" title="Նովոռոսիյսկ">Նովոռոսիյսկից</a> և <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%A5" title="Տուապսե">Տուապսեից</a>) և <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստանից</a> (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բաթում">Բաթումի</a>) նավթի և նավթամթերքի արտահանումը։ Նովոռոսիյսկի նավթատերմինալները կարող են ընդունել սուպերհեղուկանավներ։ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AE%D5%AD%D5%A1%D5%BB%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ածխաջրածիններ">Ածխաջրածնի</a> արտահանման ծավալները զգալիորեն պակասում են <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%B8%D6%80" title="Բոսֆոր">Բոսֆորի</a> և <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81" title="Դարդանելի նեղուց">Դարդանելի</a> նեղուցների սահմանափակ անցողիկության շնորհիվ։ <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%B6%D5%AB%D5%B5_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84,_%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1)" class="mw-redirect" title="Յուժնիյ (քաղաք, Ուկրաինա)">Յուժնիյ</a> քաղաքում կառուցված է նավթատերմինալ, որը ընդունում է նավթ Օդեսաից դեպի Բրոդի նավթամուղից<a href="#cite_note-48">[48]</a>։ Ինչպես նաև գործում նավթամուղի կառուցման ծրագրեր Բուրգասից Ալեքսանդրապել (<a href="/wiki/2011" title="2011">2011</a> թվականի վերջում նրա շինարարությունը կասեցվել է անհայտ ժամանակով Բուլղարիայի հրաժարվելու պատճառով) և Սամսունից Ջեյխան՝ շրջանցելով Սևծովյան նեղուցները<a href="#cite_note-49">[49]</a>։ Սև ծովի հատակով անցնում է գազամուղ «Գալուբոյ պատոկ», որը միացնում է Ռուսաստանը և Թուրքիան։ Գազամուղի խորջրյա հատվածի երկարությունը, որը ընկած է Կովկասի Սևծովյան ափին գտնվող <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%BA%D5%B8-%D5%95%D5%BD%D5%AB%D5%BA%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1" title="Արխիպո-Օսիպովկա">Արխիպո-Օսիպովկա</a> գյուղի և Թուրքիայի ափի՝ Սամսուն քաղաքից 60 կմ հեռավորության վրա, կազմում է 396 կմ<a href="#cite_note-50">[50]</a>։ Կա նախագիծ գազամուղի հզորացման համար լրացուցիչ խողովակների անցկացման եղանակով, ինչպես նաև նոր ստորջրյա «Յուժնի պոտոկ» գազամուղի կառուցում<a href="#cite_note-51">[51]</a>։ Սև ծովով է անցնում միջազգային տրանսպորտային <a href="/wiki/%D5%8F%D5%90%D4%B1%D5%8D%D4%B5%D4%BF%D4%B1" title="ՏՐԱՍԵԿԱ">ՏՐԱՍԵԿԱ</a> (TRACECA` Transport Corridor Europe — Caucasus — Asia, Եվրոպա — Կովկաս— Ասիա)<a href="#cite_note-52">[52]</a> ուղղին։ Սևծովյան նավահանգիստները համարվում են մի քանի պանեվրոպական տրանսպորտային միջանցքը։ <a href="/wiki/XX_%D5%A4%D5%A1%D6%80" class="mw-redirect" title="XX դար">XX</a> և <a href="/wiki/XXI_%D5%A4%D5%A1%D6%80" class="mw-redirect" title="XXI դար">XXI</a> դարերի սահմանագծին Ազովի և Սև ծովի ավազանների փոխադրումների ավելի քան կեսը ընկնում էին արտաքին առևտրին։ Բացի հիմնական տեղ զբաղեցնող նավթից և նավթամթերքից արտահանվում էին հանքաքարեր, մետաղ, ցեմենտ (վերջին տարիներին հիմնական արտահանվող ապրանքներից են դարձել սերմը, որը ավել վաղ ժամանակներում հակառակը ամենաշատն էր ներկրվում)։ Ներկրման առավել մեծ ծավալը ընկնում է գունավոր մետղների, մետաղի, շաքարի և այլ սննդամթերքի, ավտոմեքենաների և սարքավորումների վրա<a href="#cite_note-эк_гео-53">[53]</a>։ Սև ծովի ավազանում լավ զարգացած է բեռնարկղային փոխադրումները, գործում է խոշոր բեռնարկղային տերմինալներ։ Զարգանում է լիխտերների օգնությամբ տեղափոխությունը, աշխատում է երկաթգծային լաստանավային գետանցը <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D6%80%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%A5" title="Չերնոմորսկոե">Չերնոմորսկոեից</a> (Ուկրաինա) դեպի <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A1" class="mw-redirect" title="Վարնա">Վարնա</a> (<a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Բուլղարիա">Բուլղարիա</a>) և Չերնոմորսկոեից (Ուկրաինա) դեպի <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բաթում">Բաթումի</a> (<a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստան</a>)։ Սև ծովում զարգացած է նաև ուղևորափոխադրումները (<a href="/wiki/%D4%BD%D5%8D%D5%80%D5%84" class="mw-redirect" title="ԽՍՀՄ">ԽՍՀՄ</a>-ի փլուզումից հետո նրանց ծավալը զգալիորեն նվազել է)։ Բեռնափոխադրումների ծավալով (2010 թվակին տվյալներ)<a href="#cite_note-54">[54]</a> Սև ծովի առավել խոշոր նավահանգիստներն են՝ Նովոռոսիյսկի ծովային առևտրային նավահանգիստը (Ռուսաստան, 76,2 մլն տոննա), Կասպիան խողողովակաշարային կոնսորցիումի նավթային նավահանգիստ (Ռուսաստան, 36,4 մլն տոննա), <a href="/wiki/%D5%95%D5%A4%D5%A5%D5%BD%D5%A1" title="Օդեսա">Օդեսայի</a> ծովային առևտրային նավահանգիստ (Ուկրաինա, 24,7 մլն տոննա), <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%BA%D5%BD%D5%A5" title="Տուապսե">Տուապսեինյան</a> ծովային առևտրային նավահանգիստ (Ռուսաստան, 18,5 մլն տոննա), Յուժնիյ ծովային առևտրային նավահանգիստ (Ուկրաինա, 18,2 մլն տոննա), <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%BA%D5%B8%D5%AC" title="Մարիուպոլ">Մարիուպոլյան</a> ծովային առևտրային նավահանգիստ (Ուկրաինա, 15,9 մլն տոննա), <a href="/wiki/%D5%89%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D5%B4%D5%B8%D5%BC%D5%BD%D5%AF" title="Չոռնոմոռսկ">Իլիչևյան</a> ծովային առևտրային նավահանգիստ (Ուկրաինա, 15,0 մլն տոննա), <a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D6%80%D5%A4%D5%B4%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էրդմիր (դեռ գրված չէ)">Էրդմիր</a> (Թուրքիա, 13,0 մլն տոննա)։ <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B8%D5%B6_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Դոն (գետ)">Դոն</a> գետով, որը թափվում է Ազովի ծով, անցնում է գետային ջրային ճանապարհ, որը միացնում է Սև ծովը <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D6%81_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կասպից ծով">Կասպից ծովին</a> (<a href="/wiki/%D5%8E%D5%B8%D5%AC%D5%A3%D5%A1-%D4%B4%D5%B8%D5%B6_%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%81%D6%84" title="Վոլգա-Դոն նավարկելի ջրանցք">Վոլգա-Դոն նավարկելի ջրանցքով</a> և <a href="/wiki/%D5%8E%D5%B8%D5%AC%D5%A3%D5%A1_(%D5%A3%D5%A5%D5%BF)" title="Վոլգա (գետ)">Վոլգայով</a>), <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%AB%D5%AF_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Բալթիկ ծով">Բալթիկ ծովին</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Սպիտակ ծով">Սպիտակ ծովին</a> (Վոլգա-Բալթյան ջրային ճանապարհով և Բելամորա-Բալթյան ջրանցքով)։ <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A2" title="Դանուբ">Դանուբ</a> գետը ջրանցքների համակարգի շնորհիվ միացնում է <a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Հյուսիսային ծով">Հյուսիսային ծովին</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Odesa_bazaar_(5)_sprats.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Odesa_bazaar_%285%29_sprats.JPG/220px-Odesa_bazaar_%285%29_sprats.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Odesa_bazaar_%285%29_sprats.JPG/330px-Odesa_bazaar_%285%29_sprats.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Odesa_bazaar_%285%29_sprats.JPG/440px-Odesa_bazaar_%285%29_sprats.JPG 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption>Օդեսայի շուկայում ձուկ (կիլկա, կամ շպրոտ)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ձկնարդյունաբերություն">Ձկնարդյունաբերություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=11" title="Խմբագրել բաժինը. Ձկնարդյունաբերություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Ձկնարդյունաբերություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> Արդյունաբերական նշանակություն Սև ծովում ունեն ձկների հետևյալ տեսակները՝ Կիլկա (շպրոտ), երկայնաձուկ, անձրուկ (խասի), թյունիկ, շիղաձուկ, բրամ, ծովատառեխ<a href="#cite_note-БСЭ-5">[5]</a>։ Հիմնական ձկնային նավահանգիստներն են՝ Օդեսան, <a href="/wiki/%D5%8D%D6%87%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%AC" title="Սևաստոպոլ">Սևաստոպոլը</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D6%80%D5%B9" title="Կերչ">Կերչը</a>, Նովոռոսիյսկը և այլն։ XX դարի վերջին տարիներին և XXI դարի սկզբին ձկնային պաշարները զգալիորեն նվազեցին ձկնաորսության և ծովի էկոլոգիական վիճակի վատացման պատճառով։ Զգալի խնդիր է ներկայացնում արգելված հատակային ուռկանաորսումը և որսագողությունը, հատկապես թառափավորներինկատմամբ։ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ռեկրեացիոն_նշանակություն">Ռեկրեացիոն նշանակություն</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=12" title="Խմբագրել բաժինը. Ռեկրեացիոն նշանակություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Ռեկրեացիոն նշանակություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Parus_rock,_common_view.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Parus_rock%2C_common_view.jpg/220px-Parus_rock%2C_common_view.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Parus_rock%2C_common_view.jpg/330px-Parus_rock%2C_common_view.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Parus_rock%2C_common_view.jpg/440px-Parus_rock%2C_common_view.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>Գելենջիկ (հետին պլանում Առագաստ ժայռը)</figcaption></figure> Բարենպաստ կլիմայական պայմանները Մերձսևծովյան շրջաններում պայմանավորում է նրա զարգացումը որպես կարևոր կուրորտային շրջան։ Խոշոր կուրորտային շրջաններին է առնչվում՝ <a href="/wiki/%D5%82%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D6%83" title="Ղրիմի հարավային ափ">Ղրիմի հարավային ափը</a> (<a href="/wiki/%D5%85%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%A1" title="Յալթա">Յալթա</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%BF%D5%A1_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84,_%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1)" class="mw-redirect" title="Ալուշտա (քաղաք, Ուկրաինա)">Ալուշտա</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1%D5%AF_(%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84)" title="Սուդակ (քաղաք)">Սուդակ</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D5%A2%D5%A5%D5%AC" title="Կոկտեբել">Կոկտեբել</a>, <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A5%D5%B8%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Թեոդոսիա">Թեոդոսիա</a>), Կովկասի սևծովյան հատվածը (<a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1" title="Անապա">Անապա</a>, <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%BB%D5%AB%D5%AF" title="Գելենջիկ">Գելենջիկ</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%B9%D5%AB" title="Սոչի">Սոչի</a>), <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AB%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%A1" title="Պիցունդա">Պիցունդա</a>, <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1" title="Գագրա">Գագրա</a>, Բաթումի, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BD%D6%87%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%83" title="Բուլղարիայի սևծովյան ափ">Բուլղարիայի սևծովյան ափը</a> (<a href="/wiki/%D5%88%D5%BD%D5%AF%D5%A5_%D4%B1%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ոսկե Ավազներ">Ոսկե Ավազներ</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D6%83" title="Արևային ափ">Արևային ափ</a>), Ռումինիայի սևծովյա ափը (Մամայա, Էֆորիե)։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Anapa._Beach.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Anapa._Beach.JPG/220px-Anapa._Beach.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Anapa._Beach.JPG/330px-Anapa._Beach.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Anapa._Beach.JPG/440px-Anapa._Beach.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>Անապայի քաղաքային լողափը</figcaption></figure> Կովկասի սևծովյան հատվածը համարվում է Ռուսաստանի դաշնության հիմնական կուրորտային շրջանը։ 2005 թվականին այստեղ այցելել են մոտավորապես 9 միլիոն զբոսաշրջիկ, 2006 թվականին ըստ <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%B8%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD" title="Կրասնոդարի երկրամաս">Կրասնոդարի երկրամասի</a> ղեկավարների կանխատեսումների այդ թիվը պետք է հասներ ոչ պակաս քան 11-ից 11,5 միլիոն հանգստացող<a href="#cite_note-rian.ru-55">[55]</a>։ Սև ծովի ռուսական ափում հաշվում է ավելի քան 1000 հանգստյան տներ, առողջարաններ և հյուրանոցներ, նրանց քանակը մշտապես աճում է<a href="#cite_note-rian.ru-55">[55]</a>։ Սև ծովի ռուսական ափի տրամաբանական շարունակություննը է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Աբխազիա">Աբխազիայի</a> առափը, որի կարևոր կուրորտներն են Գագրան և Պիցունդանդեռ սովետական ժամանակներում եղել են հանրաճանաչ։ Կովկասի սևծովյան ափի կուրորտային ինդուստրիայի զարգացումը կանգ է առնում համեմատաբար կարճ եղանակային սեզոնով (համեմատելով օրինակ՝ Միջերկրական ծովի), էկոլոգիական, տրանսպորտային խնդիրներով<a href="#cite_note-56">[56]</a>, իսկ Աբխազիայում նրա կարգավիճակաի բաց մնալը և Վրաստանի հետ նոր զինված բախման վտանգը։ <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Էկոլոգիա_և_բնության_պահպանություն">Էկոլոգիա և բնության պահպանություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=13" title="Խմբագրել բաժինը. Էկոլոգիա և բնության պահպանություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Էկոլոգիա և բնության պահպանություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> Սև ծովի ափամերձ հատվածը և գետային ավազանը, որոնք թափվում են նրա մեջ համարվում է մեծ անթրոպոգեն ազդեցության գոտի, որը մարդկանցով խիտ բնակեցված է եղել դեռ վաղ ժամանակներից։ Սև ծովի էկոլոգիական վիճակը ընդհանուր առմամբ անբարենպաստ է։ Ծովի էկոլոգիական հավասարակշռությունը խախտող հիմնական գործոններից կարելի է առանձնացնել հետևյալները՝ <ul><li>Ծով թափվող գետերի մեծ աղտոտվածությունը, հատկապես արտերից եկող աղբյուրներով, որոնք պարունակում են հանքային պարարտանյութեր, հատկապես նիտրատներ և ֆոսֆատ<a href="#cite_note-гои_2012-13">[13]</a>։ Դա իր հետ բերում է ծովի ջրի գերպարարտարացում (<a href="/wiki/%D4%B7%D5%BE%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%86%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Էվտրոֆիկացիա">Էվտրոֆիկացիա</a>), ինչպես հետևանք ֆիտոպլանկտոնի մեծ աճը («գունավոր» ծովեր՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9_%D5%BB%D6%80%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Կապտականաչ ջրիմուռներ">կապտականաչ ջրիմուռների</a> ինտենսիվ աճը), թափանցիկ ջրերի պակասում, բազմաբջիջ ջրիմուռներ վերացում։</li> <li>Ծովի աղտոտեումը վավթով և նավթամթերքով (ամենաաղտոտված մասերն են համարվում ծովի արևմտյան մասերը, որտեղ և տեղի է ունենում ամենամեծ ծավալի բեռնանավերի փողադրումները, ինչպես նաև նավահանգիստների ջրատարածությամբ<a href="#cite_note-гои_2012-13">[13]</a>)։ Ինչպես հետևանք, դա բերում է ծովային կենդանիների վախճանմանը, որոնք ընկել են նավթային հետքերի վրա, ինչպես նաև մթնոլորտի աղտոտվածությանը ջրի մակրևույթից նավթի և նավթամթերքի գլորշիացման հետևանքով։</li> <li>Ծովի ջրի աղտոտումը մարդականց կենսագործունեության հետևանքով առաջացած աղբից։ Այսպես, Եվրոպայի 20 երկիրնրը իրականացնում են չմաքրված կամ ոչ բավական մաքրված կեղտաջրեր թափում դեպի Սև ծով, այդ թվում Դանուբի, Պրուտի և Դնեպրի միջոցով, հատկանշական է, որ հիմնական ծանրաբեռնվածությունը ընկնում է հյուսիսարևմտյան, նրա առավել ծանծաղ հատվածում, որտեղ ծնունդ են առնում ամբողջ կենդանի օրգանիզմների 65 %-ը և տեղակայված է հիմնական ձվադրատեղը<a href="#cite_note-57">[57]</a>։ Աղտոտվածության ևս մեկ փաստ՝ Սև ծովի առափնյա մասայական կառուցապատումները, որի հետևանքով այն հատվածներում որտեղ իրականացվում է կառուցապատումները ծովի հատակը աղտոտված է բետոնի մնացորդներով, ցեմենտային փոշով և տարբեր քիմիական նյութերով, որոնք օգտագործվում են շինարարության ժամանակ<a href="#cite_note-crimea.comments.-58">[58]</a>։</li> <li>Ձկան համատարած որսը, որը խորացված է Սև ծովի երկրների միջև որևէ պայնավորվածության բացակայությունը, որը կկարգավորեր ձկնային պաշարների տարածքային շահագործումը<a href="#cite_note-new-sebastopol-59">[59]</a>։ Դրա հետևանքով, ինչպես նշում են բրիտանացի գիտնականները, սևծովյան գիշատիչների հարմարում ծովին և ձկնային պաշարների օգտագործմանը վերջին 50 տարվա ընթացքում բերել է ծովի էկոհամակարգի կտրուկ փոփոխությունների։ <a href="/wiki/1970-%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="1970-ականներ">1970-ական թվականներին</a> կրճատվել են խոշոր գիշատիչների ցեղատեսակները՝ դելֆինները, Սկումբրիան և Թյուննոսների<a href="#cite_note-news.bbc.-60">[60]</a>։ Դրա հետևանքով, բազմացան ավելի փոքր ձկները, ինչպեսին են կիլկին և խամսին։ Ձկնորսները կենտրոնացել են փոքր ձկների վրա և 1990-ական թվականներին նրանցից նույնպես չմնաց։ Դրա հետևանքով մեդուզաները լրացրին ազատված էկոլոգիական որմնախորշերը, կազմելով՝ համաձայն Շրջակա միջավայրի մասին Եվրոպական գործակալության տվյալներով կազմելով Սև ծովի ամբողջ կենդանական աշխարհի 90 %-ը<a href="#cite_note-news.bbc.-60">[60]</a>։</li> <li>Արգելված, բայց ամենուրեք օգտագործվող խորքային ուռկաորսումը, որը ոչնչացնում է խորքային բիոցենոզը<a href="#cite_note-61">[61]</a>։</li> <li>Կազմի փոփոխությունը, էգերի քանակի նվազեցումը և ջրային աշխարհի մուտացիան անթրոպոգեն ազդեցության շնորհիվ (այդ թվում բական աշխարհի հիմնական տեսակների փոփոխությունը էկզոտիկական տեսակներով, որը հայտնվել է մարդու ներգործունեության հետևանքով)։ Այսպես օրինակ՝ ՀրվՁՕԳՀ Օդեսայի մասնաճուղի մասնագետների գնահատականով, միայն մեկ տասնամյակում (1976-ից 1987 թվականներին) <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Աֆալինա">աֆալինա</a> դելֆինների գլխաքանակը կրճատվել է 56 հազարից մինչև 7 հազարի<a href="#cite_note-62">[62]</a>։ Միևնույն ժամանակ, Սև ծովում նավարկող նավերի կողմից այսպես կոչված ծանրաբեռային ջրերի համատարած բաց թողնումը ավազան, ջրում հայտնվում էին ծովային օրգանիզմներ, որոնք բնական պայմաններում չպետքէ այդտեղ լինեին։ Այդպիսի եղանակող Սև ծովում հայտնվել են այնպիսի տեսակներ, ինչպիսին են ծովային ռապանան<a href="#cite_note-crimea.comments.-58">[58]</a> և Mnemiopsis leidyi<a href="#cite_note-news.bbc.-60">[60]</a> սանրակիրները, որոնք պատճառել է զգալի վնաս տեղական էկոհամակարգին։</li></ul> Սև ծովի ջրին և հյուսիսարևմտյան առափնյա հատվածներին, հատկապես Կերչյան նեղուցին զգալի վնաս են հասցրել 2007 թվականի նոյեմբերի 11-ին տեղի ունեցաց փոթորիկը, որի հետևանքով խորտակվեց բեռնանավ և մի քանի չորանավեր, որոնք տեղափոխում էին տեխնիկական ծծումբով։ Ջրում են հայտնվել ավելի քան 1600 տոննա մազութ և 6800 տոննա ծծումբ՝ Սև և Ազովի ծովերի ընդհանուր աղտոտվածության մակերեսը գերազանցում էր 660 կմ², իսկ ափի ընդհանուր աղտոտվածության ձգվում էր 183 կմ<a href="#cite_note-гои_2012-13">[13]</a>։ Մի շարք մասնագետների կարծիքով Սև ծովի էկոլոգիական վիճակը վերջին տասնամյակներում վատացել է, չնայած նրան որ մերձսևծովյա երկրներից որոշի կողմից տնտեսական ակտիվության նվազման։ Ղրիմյան գիտության ակադեմիայի նախագահ Վիկտոր Տարասենկոն հայտնել է կարծիք, որ Սև ծովը աշխարհի ամենաաղտոտված ծովն է<a href="#cite_note-cry.ru.-63">[63]</a>։ Շրջակա միջավայրի պահպանման համար Սև ծովի շրջանում 1996 թվականին կայացվել է ACCOBAMS («Agreement on the Conservation of Cetaceans of the Black Sea, Mediterranean Sea and Contiguous Atlantik Area») որոշումը, որտեղ գլխավոր հարցերից մեկն էր դելֆինների և կետերի պահպանումը<a href="#cite_note-64">[64]</a>։ Հիմնական միջազգային փաստաթուղթը, որը կարգավորում է Սև ծովի պահպանման հարցերը, համարվում է Սև ծովի աղտոտումից պահպանության կոնվեցիան<a href="#cite_note-65">[65]</a>, ստորագրված է վեց սևծովյան պետությունների կողմից՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Բուլղարիա">Բուլղարիա</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստան</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստան</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ռումինիա">Ռումինիա</a>, <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիա</a> և <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինա</a>, 1992 թվականին <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Բուխարեստ">Բուխարեստում</a> (Բուխարեստի կոնվեցիա)։ 1994 թվականի հունիսին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BE%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Ավստրիա">Ավստրիայի</a>, Բուլղարիայի, <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%A9%D5%AB%D5%A1" title="Խորվաթիա">Խորվաթիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1" title="Չեխիա">Չեխիայի</a>, <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Գերմանիա">Գերմանիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Հունգարիա">Հունգարիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A4%D5%B8%D5%BE%D5%A1" title="Մոլդովա">Մոլդովայի</a>, Ռումինիայի, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%A1" title="Սլովակիա">Սլովակիայի</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AC%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Սլովենիա">Սլովենիայի</a> և <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4" title="Եվրոպական խորհուրդ">Եվրոպական խորհրդի</a> ներկայացուցիչները <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%86%D5%AB%D5%A1" title="Սոֆիա">Սոֆիայում</a> համագործակցության կոնվեցիա են ստորագրել Դանուբ գետի պապանության և կայուն զարգացման համար<a href="#cite_note-66">[66]</a>։ Ինչպես հետևանք նշված համաձայնություններին ստեղծվել է Սևծովյան հանձնաժողով (Ստամբուլ)<a href="#cite_note-67">[67]</a> և Դանուբ գետի պահպանության միջազգային հանձնաժողով (Վիենա, 1998 թվական)<a href="#cite_note-68">[68]</a>։ Նշված կառույցները իրականացնում են համակարգող գործողություն բնապահպանական ծրագրերին, իրականացվող կոնվեցիայի շրջանակներում։ 1996 թվականի հոկտեմբերի 31-ին Բուլղարիան, Վրաստանը, Ռուսաստանը, Ռումինիան, Թուրքիան և Ուկրաինան ընդունվել է մարտավարական նախագիծ Սև ծովի պահպանության և վերականգման համար։ Այդ իրադրության հիշատակի համար հոկտեմբերի 31-ին Սևծովյան երկրների շրջանում նշվում է Սև ծովի միջազգային օրը, կատարվում է ափերի մաքրում, այլ էկոլոգիական միջոցառումներ<a href="#cite_note-69">[69]</a>։ <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aivazovsky_-_Black_Sea_Fleet_in_the_Bay_of_Theodosia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Aivazovsky_-_Black_Sea_Fleet_in_the_Bay_of_Theodosia.jpg/220px-Aivazovsky_-_Black_Sea_Fleet_in_the_Bay_of_Theodosia.jpg" decoding="async" width="220" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Aivazovsky_-_Black_Sea_Fleet_in_the_Bay_of_Theodosia.jpg/330px-Aivazovsky_-_Black_Sea_Fleet_in_the_Bay_of_Theodosia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Aivazovsky_-_Black_Sea_Fleet_in_the_Bay_of_Theodosia.jpg/440px-Aivazovsky_-_Black_Sea_Fleet_in_the_Bay_of_Theodosia.jpg 2x" data-file-width="2299" data-file-height="1100" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D5%BD_%D4%B1%D5%B5%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Հովհաննես Այվազովսկի">Հովհաննես Այվազովսկի</a> «Սևծովյան ափ Թեոդոսիայում» (1839)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Սև_ծովը_արվեստում">Սև ծովը արվեստում</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=14" title="Խմբագրել բաժինը. Սև ծովը արվեստում" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Սև ծովը արվեստում">խմբագրել կոդը</a>]</div> Սև ծովը և ղրիմյան բնությունը դարձել են հայազգի հայտնի ծովանկարիչ <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D5%BD_%D4%B1%D5%B5%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Հովհաննես Այվազովսկի">Հովհաննես Այվազովսկու</a> ներշնչանքի աղբյուրը։ Փոթորիկը և հանգիստ հարթությունը, ծովափերը, ժայռերը, աննկատ ծովախորշերը Սև ծովի ափին դարձել են նկարչի բազմաթիվ աշխատանքների պատկերման օբյեկտ<a href="#cite_note-70">[70]</a>։ Թոդոսիայում գործում է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B5%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D6%82_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BD%D6%80%D5%A1%D5%B0" title="Այվազովսկու պատկերասրահ">Հովհաննես Այվազովսկու անվան ազգային պատկերասրահը</a>։ <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aivazovsky_Ivan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Aivazovsky_Ivan.jpg/220px-Aivazovsky_Ivan.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Aivazovsky_Ivan.jpg/330px-Aivazovsky_Ivan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Aivazovsky_Ivan.jpg/440px-Aivazovsky_Ivan.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Այվազովսկու պատկերասրահ</figcaption></figure> Բարենպաստ կլիման և արևոտ օրերի զգալի քանակությունը գրավել է Սև ծովի ափին նախկին ԽՍՀՄ-ի բազմաթիվ կինոնկարահանողներին։ Բազմաթիվ ֆիլմեր, որոնք մտել են սովետական (ներկայումս ռուսական և ուկրաինական) կինեմատոգրաֆիայի պատմության մեջ, նկարահանվել է Օդեսյան կինոստուդիայում, Յալթայան կինոստուդիա (սովետական ժամանակ 1963 թվականից Գորկու անվան մանկական և պատանեկան ֆիլմերի նկարահանման կենտրոնական կինոստուդիա, ակտիվորեն օգտագործվում էր ԽՍՀՄ-ի կողմից բնապայման նկարահանությունների համար), ինչպես նաև ուրիշ կինոընկերությունների կողմից<a href="#cite_note-71">[71]</a><a href="#cite_note-odes_kin-72">[72]</a><a href="#cite_note-73">[73]</a><a href="#cite_note-РГ-74">[74]</a>։ Սև ծովն իրենց ֆիլմերում նկարահանել են նաև այլ ռեժիսորներ. այդ ֆիլմերից հայտնի են՝ «Վառ կարմիր առագաստները», <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B2_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A8" title="Երկկենցաղ մարդը">«Երկկենցաղ մարդը»</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A5_%D5%B1%D5%A5%D5%BC%D6%84%D5%A8" title="Ադամանդե ձեռքը">«Ադամանդե ձեռքը»</a>, <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D5%8E%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%AC%D6%87%D5%AB%D5%B9%D5%A8_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A7_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8" title="Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը">«Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը»</a>, «Ասսա» և այլն։ Մեծ ճանաչում է ունեցել Սև ծովում <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A5%D5%B5_%D4%B7%D5%B5%D5%A6%D5%A5%D5%B6%D5%B7%D5%BF%D5%A5%D5%B5%D5%B6" title="Սերգեյ Էյզենշտեյն">Սերգեյ Էյզենշտեյնի</a> նկարված «Պոտյոմկին զրահանավը» կինոնկարը<a href="#cite_note-odes_kin-72">[72]</a><a href="#cite_note-75">[75]</a>։ Սևծովյան թեմատիկան իր արտացոլումն է գտել մի շարք գրողների և բանաստեղծների աշխատանքներում։ Այդպիսի ստեղծագործություններ են՝ <ul><li>«Սև ծովի ալիքները»՝ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%87" title="Վալենտին Կատաև">Վալենտին Կատաևի</a> վեպերի շարքը</li> <li>«Սև ծով»՝ <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A3%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Բուլգակով">Միխայիլ Բուլգակովի</a> ստեղծագործություն</li> <li>«Սև ծով»՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D5%8A%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Կոնստանտին Պաուստովսկի">Կոնստանտին Պաուստովսկիի</a> պատմվածքը</li> <li>«Սև ծովի գաղտնիքը»՝ Յուրի Կուզնեցովի բանաստեղծությունները</li> <li>«Սև ծովի մոտ»՝ Լեոնիդ Ուտյոսովի երգը (երաժշտություն Մոդեստ Տաբանիկով, բառեր Սեմյոն Կիրսանով)</li> <li>«Սև ծով»՝ Յլիյա Կիմի երգը</li> <li>«Սև ծով»՝ <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%A3_%D5%95%D5%A9%D5%BD" title="Գեորգ Օթս">Գեորգ Օթսի</a> կատարմամբ երգը</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պատկերասրահ">Պատկերասրահ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=15" title="Խմբագրել բաժինը. Պատկերասրահ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Պատկերասրահ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 242px"> <div class="thumb" style="width: 240px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A8.jpg" class="mw-file-description" title="Սև ծովի մայրամուտը"><img alt="Սև ծովի մայրամուտը" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A8.jpg/360px-%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A8.jpg" decoding="async" width="240" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A8.jpg/540px-%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A8.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A8.jpg/720px-%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A8.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></div> <div class="gallerytext">Սև ծովի մայրամուտը</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 224px"> <div class="thumb" style="width: 222px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF_%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B4.jpg" class="mw-file-description" title="Մայրամուտ Սև ծովում"><img alt="Մայրամուտ Սև ծովում" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF_%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B4.jpg/333px-%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF_%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B4.jpg" decoding="async" width="222" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF_%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B4.jpg/500px-%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF_%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF_%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B4.jpg/667px-%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF_%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B4.jpg 2x" data-file-width="2878" data-file-height="2331" /></a></div> <div class="gallerytext">Մայրամուտ Սև ծովում</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 242px"> <div class="thumb" style="width: 240px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE.jpg" class="mw-file-description" title="Սև ծով"><img alt="Սև ծով" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE.jpg/360px-%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE.jpg" decoding="async" width="240" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE.jpg/540px-%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE.jpg/720px-%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></div> <div class="gallerytext">Սև ծով</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 242px"> <div class="thumb" style="width: 240px;"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Kobuleti_georgia.jpg" class="mw-file-description" title="Մայրամուտ, Քոբուլեթ, Սև ծով"><img alt="Մայրամուտ, Քոբուլեթ, Սև ծով" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Kobuleti_georgia.jpg/360px-Kobuleti_georgia.jpg" decoding="async" width="240" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Kobuleti_georgia.jpg/540px-Kobuleti_georgia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Kobuleti_georgia.jpg/720px-Kobuleti_georgia.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a></div> <div class="gallerytext">Մայրամուտ, Քոբուլեթ, Սև ծով</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ">Ծանոթագրություններ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=16" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <div class="references" style="height: 300px; overflow: auto; padding: 3px"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-_769ed089253dc777-1"><a href="#cite_ref-_769ed089253dc777_1-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marineregions.org/gazetteer.php?p=details&id=3319">https://www.marineregions.org/gazetteer.php?p=details&id=3319</a> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFՀովհաննես_Բարսեղյան2006" class="citation book cs1"><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D5%BD_%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%A5%D5%B2%D5%B5%D5%A1%D5%B6" title="Հովհաննես Բարսեղյան">Հովհաննես Բարսեղյան</a> (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». <a rel="nofollow" class="external text" href="http://issuu.com/5420/docs/texekatu?e=3902245/2725897">Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու</a>. Երևան: <a href="/wiki/9-%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%84" title="9-րդ հրաշալիք">9-րդ հրաշալիք</a>. էջ 55. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/99941-56-03-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/99941-56-03-9"><bdi>99941-56-03-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6+%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6+%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4&rft.btitle=%D5%8F%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D6%87+%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%B2%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82&rft.place=%D4%B5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6&rft.pages=55&rft.pub=9-%D6%80%D5%A4+%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%84&rft.date=2006&rft.isbn=99941-56-03-9&rft.au=%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D5%BD+%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%A5%D5%B2%D5%B5%D5%A1%D5%B6&rft_id=http%3A%2F%2Fissuu.com%2F5420%2Fdocs%2Ftexekatu%3Fe%3D3902245%2F2725897&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Գրգեարյան-3">↑ <a href="#cite_ref-Գրգեարյան_3-0">3,0</a> <a href="#cite_ref-Գրգեարյան_3-1">3,1</a> Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան, Աշխարհագրական անունների բառարան (Հ-Ֆ), Երևան, «Լույս», էջ 290։ </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130511235520/http://www.modernarmy.ru/article/171">«Вооруженные силы Грузии»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.modernarmy.ru/article/171">օրիգինալից</a> 2013 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 27-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%92%D0%BE%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8B+%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B8&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.modernarmy.ru%2Farticle%2F171&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-БСЭ-5">↑ <a href="#cite_ref-БСЭ_5-0">5,0</a> <a href="#cite_ref-БСЭ_5-1">5,1</a> <a href="#cite_ref-БСЭ_5-2">5,2</a> <a href="#cite_ref-БСЭ_5-3">5,3</a> <a href="#cite_ref-БСЭ_5-4">5,4</a> <a href="#cite_ref-БСЭ_5-5">5,5</a> <a href="#cite_ref-БСЭ_5-6">5,6</a> <a href="#cite_ref-БСЭ_5-7">5,7</a> Чёрное море // <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%AE_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Սովետական մեծ հանրագիտարան">Большая советская энциклопедия</a> : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFВ._Михайлов." class="citation web cs1">В. Михайлов. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rusk.ru/st.php?idar=308229">«Где же ты, Ковчег?»</a>. // Парламентская газета, 18 июля 2003. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f2qNxgo?url=http://rusk.ru/st.php?idar=308229">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%93%D0%B4%D0%B5+%D0%B6%D0%B5+%D1%82%D1%8B%2C+%D0%9A%D0%BE%D0%B2%D1%87%D0%B5%D0%B3%3F&rft.pub=%2F%2F+%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B3%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%82%D0%B0%2C+18+%D0%B8%D1%8E%D0%BB%D1%8F+2003&rft.au=%D0%92.+%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2.&rft_id=http%3A%2F%2Frusk.ru%2Fst.php%3Fidar%3D308229&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——10-7"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——10_7-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 10 </li> <li id="cite_note-old.computerra.ru-8"><a href="#cite_ref-old.computerra.ru_8-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f2ro7gk?url=http://old.computerra.ru/online/firstpage/xterra/news/2000/9/26/1295/for_print.html">«Найдено доказательство потопа - не Всемирного, но «регионального»»</a>. // old.computerra.ru. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://old.computerra.ru/online/firstpage/xterra/news/2000/9/26/1295/for_print.html">օրիգինալից</a> 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9D%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%BE+%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%B0+-+%D0%BD%D0%B5+%D0%92%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%2C+%D0%BD%D0%BE+%C2%AB%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%C2%BB&rft.pub=%2F%2F+old.computerra.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fold.computerra.ru%2Fonline%2Ffirstpage%2Fxterra%2Fnews%2F2000%2F9%2F26%2F1295%2Ffor_print.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-water-9">↑ <a href="#cite_ref-water_9-0">9,0</a> <a href="#cite_ref-water_9-1">9,1</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://blacksea-education.ru/2-2.shtml">Свойства вод Чёрного моря</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160126052533/http://blacksea-education.ru/2-2.shtml">Արխիվացված</a> 2016-01-26 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // blacksea-education.ru </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.trubagaz.ru/issue-of-the-day/rumynija-i-chernomorskijj-gaz/">«Румыния и черноморский газ»</a>. // trubagaz.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/662bLzo0S?url=http://www.trubagaz.ru/issue-of-the-day/rumynija-i-chernomorskijj-gaz/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 6-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A0%D1%83%D0%BC%D1%8B%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B8+%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%B3%D0%B0%D0%B7&rft.pub=%2F%2F+trubagaz.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.trubagaz.ru%2Fissue-of-the-day%2Frumynija-i-chernomorskijj-gaz%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.soviet-trawler.narod.ru/pages_r/ussr/moskovskiy-univer_r.html">Научно-исследовательское судно «Московский Университет»</a> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> Перлова Е. В. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://neftegas.info/territoriya-neftegaz/3294-kommercheski-znachimye-netradicionnye-istochniki-gaza-mirovoy-opyt-osvoeniya-i-perspektivy-dlya-rossii.html">Коммерчески значимые нетрадиционные источники газа — мировой опыт освоения и перспективы для России</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121116035218/http://neftegas.info/territoriya-neftegaz/3294-kommercheski-znachimye-netradicionnye-istochniki-gaza-mirovoy-opyt-osvoeniya-i-perspektivy-dlya-rossii.html">Արխիվացված</a> 2012-11-16 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-гои_2012-13">↑ <a href="#cite_ref-гои_2012_13-0">13,0</a> <a href="#cite_ref-гои_2012_13-1">13,1</a> <a href="#cite_ref-гои_2012_13-2">13,2</a> <a href="#cite_ref-гои_2012_13-3">13,3</a> <a href="#cite_ref-гои_2012_13-4">13,4</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/65pfY4eVn?url=http://oceanography.ru/index.php/ru/component/jdownloads/finish/23/176">«Ежегодник состояния морей России по гидрохимическим показателям. 2008 год. Чёрное море»</a>. // oceanography.ru. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://oceanography.ru/index.php/ru/component/jdownloads/finish/23/176">օրիգինալից</a> 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%95%D0%B6%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%BA+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B9+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8+%D0%BF%D0%BE+%D0%B3%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%BC.+2008+%D0%B3%D0%BE%D0%B4.+%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5&rft.pub=%2F%2F+oceanography.ru&rft_id=http%3A%2F%2Foceanography.ru%2Findex.php%2Fru%2Fcomponent%2Fjdownloads%2Ffinish%2F23%2F176&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/65pfY4eVn?url=http://oceanography.ru/index.php/ru/component/jdownloads/finish/23/176">«Ежегодник состояния морей России по гидрохимическим показателям. 2008 год. Чёрное море. (Со ссылкой на: Суховей В.Ф. Моря Мирового океана. - Л., Гидрометеоиздат, 1986, 288 с., Mee L., Jeftic L. AoA Region: Black Sea. - UNEP, 2009, 9 p.»</a>. // oceanography.ru. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://oceanography.ru/index.php/ru/component/jdownloads/finish/23/176">օրիգինալից</a> 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%95%D0%B6%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%BA+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B9+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8+%D0%BF%D0%BE+%D0%B3%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%BC.+2008+%D0%B3%D0%BE%D0%B4.+%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5.+%28%D0%A1%D0%BE+%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BD%D0%B0%3A+%D0%A1%D1%83%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B9+%D0%92.%D0%A4.+%D0%9C%D0%BE%D1%80%D1%8F+%D0%9C%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BE%D0%BA%D0%B5%D0%B0%D0%BD%D0%B0.+-+%D0%9B.%2C+%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%2C+1986%2C+288+%D1%81.%2C+Mee+L.%2C+Jeftic+L.+AoA+Region%3A+Black+Sea.+-+UNEP%2C+2009%2C+9+p.&rft.pub=%2F%2F+oceanography.ru&rft_id=http%3A%2F%2Foceanography.ru%2Findex.php%2Fru%2Fcomponent%2Fjdownloads%2Ffinish%2F23%2F176&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120710224321/http://www.lacuevalimon.com/2011/01/gidro-fiz/">«Гидрофизические характеристики»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lacuevalimon.com/2011/01/gidro-fiz/">օրիգինալից</a> 2012 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%93%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B8&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lacuevalimon.com%2F2011%2F01%2Fgidro-fiz%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tapemark.narod.ru/more/07.html">Моря СССР</a> </li> <li id="cite_note-photo-sochi-17">↑ <a href="#cite_ref-photo-sochi_17-0">17,0</a> <a href="#cite_ref-photo-sochi_17-1">17,1</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://photo-sochi.com/article/artps.php?id=53">Сероводород</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110910180525/http://photo-sochi.com/article/artps.php?id=53">Արխիվացված</a> 2011-09-10 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Статьи о Сочи </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ntpo.com/secrets_ocean/secrets%20ocean/1.shtml">ВЗРЫВ ЧЁРНОГО МОРЯ. РЕАЛЬНО ЛИ ЭТО?</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191102044026/http://www.ntpo.com/secrets_ocean/secrets%20ocean/1.shtml">Արխիվացված</a> 2019-11-02 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, НЕЗАВИСИМЫЙ НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ПОРТАЛ </li> <li id="cite_note-vivovoco-19"><a href="#cite_ref-vivovoco_19-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vivovoco.astronet.ru/VV/JOURNAL/NATURE/02_05/02051926.PDF">А. Ю. Леин, М. В. Иванов. Крупнейший на земле метановый водоем. «Природа», № 2, 2005</a> </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.randewy.ru/gml/shev10.html">http://www.randewy.ru/gml/shev10.html</a> </li> <li id="cite_note-ShirshovBlack2000-21">↑ <a href="#cite_ref-ShirshovBlack2000_21-0">21,0</a> <a href="#cite_ref-ShirshovBlack2000_21-1">21,1</a> Институт океанологии Российской Академии Наук. Атлас «Чёрное море 2000» </li> <li id="cite_note-Knipovich-22"><a href="#cite_ref-Knipovich_22-0">↑</a> См. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://esimo.oceanography.ru/esp2/index/index/esp_id/10/section_id/6/menu_id/1194">esimo.oceanography.ru — Чёрное море / Гидрология / Гидрологический режим / Соленость воды </a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nkj.ru/archive/articles/4019/">Сюрпризы Природы // Наука и Жизнь, № 2, 2006 год</a> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://meteoweb.ru/phen060.php">«Новороссийская бора и байкальская сарма»</a>. // meteoweb.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/65pfYixmm?url=http://meteoweb.ru/phen060.php">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B0+%D0%B8+%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0&rft.pub=%2F%2F+meteoweb.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fmeteoweb.ru%2Fphen060.php&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/617M4Mqyf?url=http://data.oceaninfo.info/atlas/Black/3_watertemp_stats_table_9817732TWMR.html">«ЕСИМО»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.oceaninfo.info/atlas/Black/3_watertemp_stats_table_9817732TWMR.html">օրիգինալից</a> 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%95%D0%A1%D0%98%D0%9C%D0%9E&rft_id=http%3A%2F%2Fdata.oceaninfo.info%2Fatlas%2FBlack%2F3_watertemp_stats_table_9817732TWMR.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> В. Е. Заика <a rel="nofollow" class="external text" href="http://repository.ibss.org.ua/dspace/bitstream/99011/244/2/Zaika.pdf">Экология ноктилюки Noctiluca scintillans (Macartney) в Чёрном море</a> // Морський екологічний журнал. — 2005. — В. № 4. — Т. IV. </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> Ю.И. Кантор <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vivovoco.astronet.ru/VV/JOURNAL/NATURE/05_03/RAPANA.HTM">Биологические и исторические тайны рапаны</a> // Природа. — 2003. — В. № 3. </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131017211958/http://www.rgo.ru/2010/11/den-chyornogo-morya-problemy-ekosistemy/">«День Чёрного моря: проблемы экосистемы»</a>. // rgo.ru. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rgo.ru/2010/11/den-chyornogo-morya-problemy-ekosistemy/">օրիգինալից</a> 2013 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 15-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C+%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F%3A+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%8B+%D1%8D%D0%BA%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D1%8B&rft.pub=%2F%2F+rgo.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rgo.ru%2F2010%2F11%2Fden-chyornogo-morya-problemy-ekosistemy%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plankt.oxfordjournals.org/content/25/5/539.full">Population dynamics, ingestion, growth and reproduction rates of the invader Beroe ovata and its impact on plankton community in Sevastopol Bay, the Black Sea</a> // J. Plankton Res. (2003) 25 (5): 539-549. <a href="//doi.org/10.1093/plankt/25.5.539" class="extiw" title="doi:10.1093/plankt/25.5.539">doi:10.1093/plankt/25.5.539</a> </li> <li id="cite_note-opasn-29">↑ <a href="#cite_ref-opasn_29-0">29,0</a> <a href="#cite_ref-opasn_29-1">29,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://blacksea-education.ru/3.shtml">«Опасные животные Черного моря»</a>. // blacksea-education.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/68bgx82L4?url=http://blacksea-education.ru/3.shtml">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 15-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9E%D0%BF%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F&rft.pub=%2F%2F+blacksea-education.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fblacksea-education.ru%2F3.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-blacksea-education_mollusks-30"><a href="#cite_ref-blacksea-education_mollusks_30-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFАлександр_Вершинин" class="citation web cs1">Александр Вершинин. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://blacksea-education.ru/molluski.shtml">«Моллюски Черного моря и их ракушки»</a>. Живое Черное Море. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://blacksea-education.ru">blacksea-education.ru</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Bto4au1J?url=http://blacksea-education.ru/molluski.shtml">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D0%96%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D0%B5+%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D0%9C%D0%BE%D1%80%D0%B5&rft.atitle=%D0%9C%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D1%8E%D1%81%D0%BA%D0%B8+%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F+%D0%B8+%D0%B8%D1%85+%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B8&rft.au=%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80+%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD&rft_id=http%3A%2F%2Fblacksea-education.ru%2Fmolluski.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: External link in <code class="cs1-code"><code class="cs1-code">|publisher=</code></code> (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#param_has_ext_link" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>) </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——6,7-31"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——6,7_31-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 6,7 </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——8-32"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——8_32-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 8 </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——9-33"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——9_33-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 9 </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——11-34"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——11_34-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 11 </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——12-35"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——12_35-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 12 </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFБалязин_В._Н." class="citation web cs1">Балязин В. Н. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.litmir.net/br/?b=115218&p=35">«Начало Петровской эпохи»</a>. // litmir.net. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/65pfaYQ0T?url=http://www.litmir.net/br/?b=115218">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9D%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%BE+%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D1%8D%D0%BF%D0%BE%D1%85%D0%B8&rft.pub=%2F%2F+litmir.net&rft.au=%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B7%D0%B8%D0%BD+%D0%92.+%D0%9D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.litmir.net%2Fbr%2F%3Fb%3D115218%26p%3D35&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——13,14-37"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——13,14_37-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 13,14 </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——14-38"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——14_38-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 14 </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130417062552/http://apsnyteka.narod2.ru/sh/zabitii_pioner_morskoi_biologii_i_arheologii_chernogo_morya/index.html">«Н. В. Шадрин. Забытый пионер морской биологии и археологии Чёрного моря»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://apsnyteka.narod2.ru/sh/zabitii_pioner_morskoi_biologii_i_arheologii_chernogo_morya/index.html">օրիգինալից</a> 2013 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9D.+%D0%92.+%D0%A8%D0%B0%D0%B4%D1%80%D0%B8%D0%BD.+%D0%97%D0%B0%D0%B1%D1%8B%D1%82%D1%8B%D0%B9+%D0%BF%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B8+%D0%B8+%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B8+%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F&rft_id=http%3A%2F%2Fapsnyteka.narod2.ru%2Fsh%2Fzabitii_pioner_morskoi_biologii_i_arheologii_chernogo_morya%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-atlas-40">↑ <a href="#cite_ref-atlas_40-0">40,0</a> <a href="#cite_ref-atlas_40-1">40,1</a> <a href="#cite_ref-atlas_40-2">40,2</a> <a href="#cite_ref-atlas_40-3">40,3</a> <a href="#cite_ref-atlas_40-4">40,4</a> <a href="#cite_ref-atlas_40-5">40,5</a> Нарис з історії вивчення Чорного та Азовського морів // <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.charts.gov.ua/6B7C7176-88FA-482F-ADF9-CBB313CCDF0C/FinalDownload/DownloadId-981FC9D55488A614F88CB227B36F20EB/6B7C7176-88FA-482F-ADF9-CBB313CCDF0C/oabs_img/oabs_25.pdf">Океанографічний атлас Чорного та Азовського морів</a>. </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——19-41"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——19_41-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 19 </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ibss.nas.gov.ua/?page_id=13&lang=ru">«Институту биологии южных морей им. А.О. Ковалевского НАН Украины – 140 лет»</a>. // ibss.nas.gov.ua. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/65pfb8izX?url=http://ibss.nas.gov.ua/?page_id=13">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%82%D1%83+%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B8+%D1%8E%D0%B6%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B9+%D0%B8%D0%BC.+%D0%90.%D0%9E.+%D0%9A%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%9D%D0%90%D0%9D+%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D1%8B+%E2%80%93+140+%D0%BB%D0%B5%D1%82.&rft.pub=%2F%2F+ibss.nas.gov.ua&rft_id=http%3A%2F%2Fibss.nas.gov.ua%2F%3Fpage_id%3D13%26lang%3Dru&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——24-43"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——24_43-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 24 </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://flot.com/publications/books/shelf/explorations/20.htm">«ИССЛЕДОВАНИЯ МОРЕЙ С 60-х ГОДОВ XIX в. ДО 1917 г. Часть 2»</a>. // flot.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/65pfcMsMb?url=http://flot.com/publications/books/shelf/explorations/20.htm">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%98%D0%A1%D0%A1%D0%9B%D0%95%D0%94%D0%9E%D0%92%D0%90%D0%9D%D0%98%D0%AF+%D0%9C%D0%9E%D0%A0%D0%95%D0%99+%D0%A1+60-%D1%85+%D0%93%D0%9E%D0%94%D0%9E%D0%92+XIX+%D0%B2.+%D0%94%D0%9E+1917+%D0%B3.+%D0%A7%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C+2&rft.pub=%2F%2F+flot.com&rft_id=http%3A%2F%2Fflot.com%2Fpublications%2Fbooks%2Fshelf%2Fexplorations%2F20.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Виноградов—1958——38-45-45"><a href="#cite_ref-Виноградов—1958——38-45_45-0">↑</a> <a href="#CITEREFВиноградов1958">Виноградов, 1958</a>, էջ 38-45 </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121031021812/http://yugniro.in.ua/?page_id=23">«ЮгНИРО»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://yugniro.in.ua/?page_id=23">օրիգինալից</a> 2012 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%AE%D0%B3%D0%9D%D0%98%D0%A0%D0%9E&rft_id=http%3A%2F%2Fyugniro.in.ua%2F%3Fpage_id%3D23&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.msusevastopol.net/index.php?ac=departments&dep=geoocean&part=practice&sub=geoocean">«Филиал МГУ в г. Севастополе»</a>. // msusevastopol.net. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/65qdU78id?url=http://www.msusevastopol.net/index.php?ac=departments">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 2-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BB+%D0%9C%D0%93%D0%A3+%D0%B2+%D0%B3.+%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5&rft.pub=%2F%2F+msusevastopol.net&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.msusevastopol.net%2Findex.php%3Fac%3Ddepartments%26dep%3Dgeoocean%26part%3Dpractice%26sub%3Dgeoocean&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> Нефтепровод планировалось продлить до польского города <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%86%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Плоцк (դեռ գրված չէ)">Плоцк</a> для транспортировки нефти далее до порта Гданьск, таким образом создав трансъевропейский маршрут Одесса — <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8C%D1%81%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гданьск (դեռ գրված չէ)">Гданьск</a> </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFАлексей_Топалов." class="citation web cs1">Алексей Топалов. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gazeta.ru/business/2012/02/15/4001885.shtml">«Труба в обход Болгарии»</a>. // gazeta.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/65pfefIKk?url=http://www.gazeta.ru/business/2012/02/15/4001885.shtml">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A2%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B0+%D0%B2+%D0%BE%D0%B1%D1%85%D0%BE%D0%B4+%D0%91%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B8&rft.pub=%2F%2F+gazeta.ru&rft.au=%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B9+%D0%A2%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gazeta.ru%2Fbusiness%2F2012%2F02%2F15%2F4001885.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vesti.ru/doc.html?id=301749&cid=380">«Вести.Ru: Газопровод "Голубой поток"»</a>. // vesti.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/65qdVLyzd?url=http://www.vesti.ru/doc.html?id=301749">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 2-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8.Ru%3A+%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B4+%22%D0%93%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B9+%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BA%22&rft.pub=%2F%2F+vesti.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vesti.ru%2Fdoc.html%3Fid%3D301749%26cid%3D380&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gazprom.ru/press/news/2012/january/article128062/">«Строительство «Южного потока» начнется уже в декабре 2012 года»</a>. // gazprom.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f2tTfZi?url=http://www.gazprom.ru/press/news/2012/january/article128062/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%C2%AB%D0%AE%D0%B6%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%B0%C2%BB+%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%8F+%D1%83%D0%B6%D0%B5+%D0%B2+%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B5+2012+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.pub=%2F%2F+gazprom.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gazprom.ru%2Fpress%2Fnews%2F2012%2Fjanuary%2Farticle128062%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.traceca-org.org/ru/strany">«Страны. TRACECA ORG»</a>. // traceca-org.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/68j5qG4Jy?url=http://www.traceca-org.org/ru/strany">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B.+TRACECA+ORG&rft.pub=%2F%2F+traceca-org.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.traceca-org.org%2Fru%2Fstrany&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-эк_гео-53"><a href="#cite_ref-эк_гео_53-0">↑</a> Коллектив авторов. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bibliotekar.ru/economicheskaya-geografia/82.htm">Экономическая география России. Учебник для вузов</a>. — М.: ИНФРА-М, 1999. </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFЮлия_Кузнецова." class="citation web cs1">Юлия Кузнецова. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.blackseanews.net/read/31401">«Грузооборот портов Чёрного и Азовского морей за 2011 год: некоторые тенденции. Обзор BSNews»</a>. // blackseanews.net. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f2uhWDo?url=http://www.blackseanews.net/read/31401">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82+%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B2+%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B8+%D0%90%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B9+%D0%B7%D0%B0+2011+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%3A+%D0%BD%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D0%B5+%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8.+%D0%9E%D0%B1%D0%B7%D0%BE%D1%80+BSNews&rft.pub=%2F%2F+blackseanews.net&rft.au=%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D1%8F+%D0%9A%D1%83%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%BE%D0%B2%D0%B0.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.blackseanews.net%2Fread%2F31401&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-rian.ru-55">↑ <a href="#cite_ref-rian.ru_55-0">55,0</a> <a href="#cite_ref-rian.ru_55-1">55,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071117180850/http://www.rian.ru/economy/tourism/20060516/48209483.html">«Курорты Краснодарского края готовятся принять 11,5 млн отдыхающих»</a>. // web.archive.org. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rian.ru/economy/tourism/20060516/48209483.html">օրիգինալից</a> 2007 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%8B+%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%8F+%D0%B3%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%81%D1%8F+%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D1%82%D1%8C+11%2C5+%D0%BC%D0%BB%D0%BD+%D0%BE%D1%82%D0%B4%D1%8B%D1%85%D0%B0%D1%8E%D1%89%D0%B8%D1%85&rft.pub=%2F%2F+web.archive.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rian.ru%2Feconomy%2Ftourism%2F20060516%2F48209483.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ntv.ru/novosti/137524/video/">«С таким экстримом туристы еще не сталкивались. НТВ.Ru»</a>. // ntv.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f2wUI3v?url=http://www.ntv.ru/novosti/137524/video/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A1+%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D1%8D%D0%BA%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BC+%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%8B+%D0%B5%D1%89%D0%B5+%D0%BD%D0%B5+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C.+%D0%9D%D0%A2%D0%92.Ru&rft.pub=%2F%2F+ntv.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ntv.ru%2Fnovosti%2F137524%2Fvideo%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.artificialreefs.ru/articles/black_sea_spravka.html">«Экологические проблемы Черного моря. Справка РИА Новости»</a>. // artificialreefs.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f31pd0d?url=http://www.artificialreefs.ru/articles/black_sea_spravka.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 25-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%8B+%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F.+%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0+%D0%A0%D0%98%D0%90+%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8&rft.pub=%2F%2F+artificialreefs.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.artificialreefs.ru%2Farticles%2Fblack_sea_spravka.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-crimea.comments.-58">↑ <a href="#cite_ref-crimea.comments._58-0">58,0</a> <a href="#cite_ref-crimea.comments._58-1">58,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFДмитрий_Смирнов." class="citation web cs1">Дмитрий Смирнов. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f32fvqD?url=http://crimea.comments.ua/article/2010/12/29/080052.html">«Черноморский апокалипсис»</a>. // crimea.comments.ua. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://crimea.comments.ua/article/2010/12/29/080052.html">օրիգինալից</a> 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 2-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BF%D1%81%D0%B8%D1%81&rft.pub=%2F%2F+crimea.comments.ua&rft.au=%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9+%D0%A1%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B2.&rft_id=http%3A%2F%2Fcrimea.comments.ua%2Farticle%2F2010%2F12%2F29%2F080052.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-new-sebastopol-59"><a href="#cite_ref-new-sebastopol_59-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFАлександр_Пархоменко." class="citation web cs1">Александр Пархоменко. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://new-sebastopol.com/news/novosti_sevastopolya/Chrezmernyy_vylov_ryby_v_Chernom_more__mezhdunarodnaya_igra_bez_pravil">«Чрезмерный вылов рыбы в Черном море: международная игра без правил»</a>. // new-sebastopol.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f34oZZh?url=http://new-sebastopol.com/news/novosti_sevastopolya/Chrezmernyy_vylov_ryby_v_Chernom_more__mezhdunarodnaya_igra_bez_pravil">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 2-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A7%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D0%B2%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B2+%D1%80%D1%8B%D0%B1%D1%8B+%D0%B2+%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5%3A+%D0%BC%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0+%D0%B1%D0%B5%D0%B7+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB&rft.pub=%2F%2F+new-sebastopol.com&rft.au=%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80+%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE.&rft_id=http%3A%2F%2Fnew-sebastopol.com%2Fnews%2Fnovosti_sevastopolya%2FChrezmernyy_vylov_ryby_v_Chernom_more__mezhdunarodnaya_igra_bez_pravil&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-news.bbc.-60">↑ <a href="#cite_ref-news.bbc._60-0">60,0</a> <a href="#cite_ref-news.bbc._60-1">60,1</a> <a href="#cite_ref-news.bbc._60-2">60,2</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/hi/russian/sci/tech/newsid_6726000/6726063.stm">«Рыбаки "распустили в Черном море медуз"»</a>. // news.bbc.co.uk. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f35kIFk?url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/sci/tech/newsid_6726000/6726063.stm">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 2-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A0%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D0%BA%D0%B8+%22%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BF%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B8+%D0%B2+%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5+%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B7%22&rft.pub=%2F%2F+news.bbc.co.uk&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2Fhi%2Frussian%2Fsci%2Ftech%2Fnewsid_6726000%2F6726063.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> Болтачёв А. Р. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://repository.ibss.org.ua/dspace/bitstream/99011/293/1/boltachev.pdf">Траловый промысел и его влияние на донные биоценозы Чёрного моря</a> // Морський екологічний журнал. — 2006. — В. № 3. — Т. V.(չաշխատող հղում) </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> Звери Чёрного Моря. Симферополь: Таврия, 1996. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/5778007736" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-7780-0773-6</a> </li> <li id="cite_note-cry.ru.-63"><a href="#cite_ref-cry.ru._63-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFЛиана_Кашкет." class="citation web cs1">Лиана Кашкет. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cry.ru/social-news/385.html">«Самое грязное море в мире соответствует своему названию»</a>. // cry.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f36kTcB?url=http://www.cry.ru/social-news/385.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 2-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B5+%D0%B3%D1%80%D1%8F%D0%B7%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5+%D0%B2+%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B5+%D1%81%D0%BE%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B2%D1%83%D0%B5%D1%82+%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B5%D0%BC%D1%83+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E&rft.pub=%2F%2F+cry.ru&rft.au=%D0%9B%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D1%82.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cry.ru%2Fsocial-news%2F385.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://zakon3.rada.gov.ua/laws/show/995_422/ed20030709">«Угода про збереження китоподібних Чорного моря, Середземного моря та прилеглої акваторії Атлантичного океану»</a> (ուկրաիներեն). Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 27-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A3%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%BF%D1%80%D0%BE+%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F+%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D1%96%D0%B1%D0%BD%D0%B8%D1%85+%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F%2C+%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F+%D1%82%D0%B0+%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%BB%D0%BE%D1%97+%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%96%D1%97+%D0%90%D1%82%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BE%D0%BA%D0%B5%D0%B0%D0%BD%D1%83&rft_id=http%3A%2F%2Fzakon3.rada.gov.ua%2Flaws%2Fshow%2F995_422%2Fed20030709&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f39HvNw?url=http://www.businesseco.ru/BPravo/DocumShow_DocumID_55315.html">«Конвенция о защите Чёрного моря от загрязнения»</a>. // businesseco.ru. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.businesseco.ru/BPravo/DocumShow_DocumID_55315.html">օրիգինալից</a> 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 2-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F+%D0%BE+%D0%B7%D0%B0%D1%89%D0%B8%D1%82%D0%B5+%D0%A7%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F+%D0%BE%D1%82+%D0%B7%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%8F%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F&rft.pub=%2F%2F+businesseco.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.businesseco.ru%2FBPravo%2FDocumShow_DocumID_55315.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f3AyxpB?url=http://www.acva.md/uploads/Rainer-ctc-cover.pdf">«Национальный диалог по водной политике в Молдове в сфере комплексного управления водными ресурсами»</a> (PDF). // acva.md. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.acva.md/uploads/Rainer-ctc-cover.pdf">օրիգինալից</a> (PDF) 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3+%D0%BF%D0%BE+%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B9+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B5+%D0%B2+%D0%9C%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B5+%D0%B2+%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B5+%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%BC%D0%B8+%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%83%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&rft.pub=%2F%2F+acva.md&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.acva.md%2Fuploads%2FRainer-ctc-cover.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.blacksea-commission.org/_commission.asp">«The Commission on the Protection of the Black Sea Against Pollution»</a>. // blacksea-commission.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f3BXUpa?url=http://www.blacksea-commission.org/_commission.asp">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Commission+on+the+Protection+of+the+Black+Sea+Against+Pollution&rft.pub=%2F%2F+blacksea-commission.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.blacksea-commission.org%2F_commission.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f3CJhuR?url=http://www.icpdr.org/main/icpdr/about-us">«ICPDR - International Commission for the Protection of the Danube River»</a>. // icpdr.org. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.icpdr.org/main/icpdr/about-us">օրիգինալից</a> 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=ICPDR+-+International+Commission+for+the+Protection+of+the+Danube+River&rft.pub=%2F%2F+icpdr.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.icpdr.org%2Fmain%2Ficpdr%2Fabout-us&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFЭмма_Гилева." class="citation web cs1">Эмма Гилева. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/68bgyKS56?url=http://www.blacksea-commission.org/_publ-Newsletter08-RU-17.asp">«Международный День Черного моря: событие для всех»</a>. // blacksea-commission.org. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.blacksea-commission.org/_publ-Newsletter08-RU-17.asp">օրիգինալից</a> 2012 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9C%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C+%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F%3A+%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%BB%D1%8F+%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%85&rft.pub=%2F%2F+blacksea-commission.org&rft.au=%D0%AD%D0%BC%D0%BC%D0%B0+%D0%93%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.blacksea-commission.org%2F_publ-Newsletter08-RU-17.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/68bgyv2zk?url=http://aivazovsky.euro.ru/az_biog.htm">«Картинная галерея Айвазовского. Биография художника»</a>. // aivazovsky.euro.ru. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aivazovsky.euro.ru/az_biog.htm">օրիգինալից</a> 2012 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%8F+%D0%90%D0%B9%D0%B2%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE.+%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F+%D1%85%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B6%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0.&rft.pub=%2F%2F+aivazovsky.euro.ru&rft_id=http%3A%2F%2Faivazovsky.euro.ru%2Faz_biog.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://w-o-s.ru/article/Tochka_vxoda_Nezalezhnoe_kino">«Незалежное кино W → O → S»</a>. // w-o-s.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f3DF0Ng?url=http://w-o-s.ru/article/Tochka_vxoda_Nezalezhnoe_kino">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9D%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE+W+%E2%86%92+O+%E2%86%92+S&rft.pub=%2F%2F+w-o-s.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fw-o-s.ru%2Farticle%2FTochka_vxoda_Nezalezhnoe_kino&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-odes_kin-72">↑ <a href="#cite_ref-odes_kin_72-0">72,0</a> <a href="#cite_ref-odes_kin_72-1">72,1</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://kruk.odessa.ua/wp-content/uploads/book_oz/odess_ru/razdel7.pdf">««Голливуд» на берегу Черного моря (киноискусство Одессы)»</a> (PDF). // kruk.odessa.ua. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f3FDzsf?url=http://kruk.odessa.ua/wp-content/uploads/book_oz/odess_ru/razdel7.pdf">Արխիվացված</a> (PDF) օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%C2%AB%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%83%D0%B4%C2%BB+%D0%BD%D0%B0+%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B3%D1%83+%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F+%28%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B8%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%81%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D0%9E%D0%B4%D0%B5%D1%81%D1%81%D1%8B%29&rft.pub=%2F%2F+kruk.odessa.ua&rft_id=http%3A%2F%2Fkruk.odessa.ua%2Fwp-content%2Fuploads%2Fbook_oz%2Fodess_ru%2Frazdel7.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f3FwtWD?url=http://odessafilm.com.ua/history.php">«Историческая справка об Одесской киностудии»</a>. // odessafilm.com.ua. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://odessafilm.com.ua/history.php">օրիգինալից</a> 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0+%D0%BE%D0%B1+%D0%9E%D0%B4%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%B8&rft.pub=%2F%2F+odessafilm.com.ua&rft_id=http%3A%2F%2Fodessafilm.com.ua%2Fhistory.php&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-РГ-74"><a href="#cite_ref-РГ_74-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rg.kiev.ua/page14/article21880/">«Легенда Крыма»</a>. // Рабочая газета, № 127 от 20 июля 2011 г. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f3Hd9rM?url=http://rg.kiev.ua/page14/article21880/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%9B%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0+%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%BC%D0%B0&rft.pub=%2F%2F+%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B0%D1%8F+%D0%B3%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%82%D0%B0%2C+%E2%84%96+127+%D0%BE%D1%82+20+%D0%B8%D1%8E%D0%BB%D1%8F+2011+%D0%B3.&rft_id=http%3A%2F%2Frg.kiev.ua%2Fpage14%2Farticle21880%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.poluostrov-krym.com/dostoprimechatelnosti/kinostudii/yaltinskaya-kinostudiya.html">«Ялтинская киностудия»</a>. // poluostrov-krym.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f3IE0dM?url=http://www.poluostrov-krym.com/dostoprimechatelnosti/kinostudii/yaltinskaya-kinostudiya.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%AF%D0%BB%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.pub=%2F%2F+poluostrov-krym.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.poluostrov-krym.com%2Fdostoprimechatelnosti%2Fkinostudii%2Fyaltinskaya-kinostudiya.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%8D%D6%87+%D5%AE%D5%B8%D5%BE" class="Z3988"> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Գրականություն">Գրականություն</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=17" title="Խմբագրել բաժինը. Գրականություն" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Գրականություն">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li>Виноградов К. А. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hydrobio.onu.edu.ua/PDF%20kollegi/Ocherki%20po%20istorii%20gidrobiologicheskih%20issledov%20v%20Chernom%20more.pdf">Очерки по истории отечественных гидробиологических исследований на Чёрном море</a>. — Киев: Изд-во АН УССР, 1958.</li> <li>Виноградов К. А. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ashipunov.info/shipunov/school/books/vinogradov1960_ichtiofauna_s-z_chasti_chern_morja.pdf">Ихтиофауна северо-западной части Чёрного моря</a>. — К., 1960.</li> <li>Васильева Е. Д. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ashipunov.info/shipunov/school/books/vasiljeva2007_ryby_chernogo_morja.djvu">Рыбы Чёрного моря. Определитель морских, солоноватоводных, эвригалинных и проходных видов с цветными иллюстрациями, собранными С.В. Богородским</a>. — М., 2007.</li> <li>Заика В. Е. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ashipunov.info/shipunov/school/books/zaika2008_chernomorskie_ryby.pdf">Черноморские рыбы и летопись их промысла</a>. — Севастополь, 2008.</li> <li>Агбунов М. В. Античная лоция Чёрного моря. — М.:Наука, 1987. — 156 с.</li> <li>Сорокин Ю. И. Чёрное море: Природа, ресурсы. — М.:Наука, 1982. — 217 с.</li> <li>Филиппов Д. М. Циркуляция и структура вод Чёрного моря. — М.: Наука, 1968. — 136 с.</li> <li>Кузьминская Г. Г. Чёрное море. — Краснодар: Кн. изд-во, 1972. — 92 с.</li> <li>Степанов В., Андреев В. Чёрное море. — Л.: Гидрометеоиздат, 1981. — 160 с.</li> <li>Зайцев Ю. П., Поликарпов Г. Г. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://repository.ibss.org.ua/dspace/bitstream/99011/142/1/Zaitsev.pdf">Экологические процессы в критических зонах Чёрного моря (синтез результатов двух направлений исследований с середины XX до начала XXI веков) // Мор. екол. журн. — 2002. — 1, N 1. — С. 33-55.</a>(չաշխատող հղում)</li> <li>Иванов М. В., Вайнштейн М. В., Гальченко М. Ф. и др. Распределение и геохимическая активность бактерий в осадках // Изучение генезиса нефти и газа в Болгарском секторе Чёрного моря. София, 1984. С. 150—181.</li> <li>Биркун А. А. мл., Кривохижин С. В. Звери Чёрного Моря. — Симферополь: Таврия, 1996. — 96 с. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/5778007736" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-7780-0773-6</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://vivovoco.astronet.ru/VV/JOURNAL/NATURE/07_01/ZERNOV.HTM">Как «Александр Ковалевский» Бориса Савинкова спасал. «Природа», № 7, 2001</a>.(ռուս.)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Արտաքին_հղումներ">Արտաքին հղումներ</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&veaction=edit&section=18" title="Խմբագրել բաժինը. Արտաքին հղումներ" class="mw-editsection-visualeditor">խմբագրել</a> | <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Արտաքին հղումներ">խմբագրել կոդը</a>]</div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ocean.ru/content/view/170/105/">Южное отделение Института океанологии РАН</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090113220459/http://www.ocean.ru/content/view/170/105/">Արխիվացված</a> 2009-01-13 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>(ռուս.)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ocean.ru/eng/content/view/34/">The Southern Branch of the P.P. Shirshov Institute of Oceanology</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090113172023/http://www.ocean.ru/eng/content/view/34/">Արխիվացված</a> 2009-01-13 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>(անգլ.)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ibss.nas.gov.ua/?page_id=13&lang=ru/">Институт биологии южных морей им. А. О. Ковалевского</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161220151045/http://ibss.nas.gov.ua/?page_id=13&lang=ru/">Արխիվացված</a> 2016-12-20 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>(ռուս.)(անգլ.)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.blacksea-commission.org">Сайт Комиссии по защите Чёрного моря от загрязнения</a>(անգլ.)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.BlackSea-online.com">Космический мониторинг побережья и акватории Чёрного моря</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190516084739/http://blacksea-online.com/">Արխիվացված</a> 2019-05-16 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>(ռուս.)(անգլ.)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hmhsbritannic.ucoz.ru/publ/podvodnoe_delo/chernoe_more_struktura_vodnykh_sloev/10-1-0-52">Структура водных слоев Чёрного моря</a> статья Р. Тузикова, кандидата геолого-минералогических наук.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/publication/290946378_Cernoe_more_Potop_i_drevnie_mify">Петко Димитров, Димитър Димитров. Чёрное море, Потоп и древние мифы. Варна, 2008</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://anapacity.com/chernoe-more/">Особенности Чёрного моря</a></li></ul> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background: #eaecf0;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8D%D6%87%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կաղապար:Սևծովյան երկրներ">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%8D%D6%87%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Սևծովյան երկրներ (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%8D%D6%87%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a class="mw-selflink selflink">Սև ծովի</a> ավազանի երկրներ</div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Bulgaria.svg" class="mw-file-description" title="Բուլղարիա"><img alt="Բուլղարիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/22px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/33px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/44px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Բուլղարիա">Բուլղարիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Georgia_official.svg" class="mw-file-description" title="Վրաստան"><img alt="Վրաստան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Flag_of_Georgia_official.svg/22px-Flag_of_Georgia_official.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Flag_of_Georgia_official.svg/33px-Flag_of_Georgia_official.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Flag_of_Georgia_official.svg/44px-Flag_of_Georgia_official.svg.png 2x" data-file-width="1063" data-file-height="709" /></a> <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստան</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Russia.svg" class="mw-file-description" title="Ռուսաստան"><img alt="Ռուսաստան" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստան</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Romania.svg" class="mw-file-description" title="Ռումինիա"><img alt="Ռումինիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/22px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/33px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/44px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ռումինիա">Ռումինիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Turkey.svg" class="mw-file-description" title="Թուրքիա"><img alt="Թուրքիա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/22px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/33px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/44px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիա</a> • <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Flag_of_Ukraine.svg" class="mw-file-description" title="Ուկրաինա"><img alt="Ուկրաինա" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/22px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/33px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/44px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A1" title="Ուկրաինա">Ուկրաինա</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D6%80" title="Կաղապար:Ատլանտյան օվկիանոսի ծովեր">դ</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%B1%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապարի քննարկում:Ատլանտյան օվկիանոսի ծովեր (դեռ գրված չէ)">ք</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D6%80&action=edit">խ</a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Ատլանտյան օվկիանոս">Ատլանտյան օվկիանոսի</a> <a href="/wiki/%D4%BE%D5%B8%D5%BE" title="Ծով">ծովեր</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Եվրասիա">Եվրասիայի</a> ներքին ծովեր</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ազովի ծով">Ազովի</a> • <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A1_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Մարմարա ծով">Մարմարա</a> • <a class="mw-selflink selflink">Սև</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Միջերկրական ծով">Միջերկրական ծով</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ադրիատիկ ծով">Ադրիատիկ</a> • <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ալբորան ծով">Ալբորան</a> • <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Բալեարյան ծով">Բալեարյան</a> • <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Հոնիական ծով">Հոնիական</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%AB%D5%BA%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կիպրոսյան ծով (դեռ գրված չէ)">Կիպրոսյան</a> • <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կրետեի ծով (դեռ գրված չէ)">Կրետեի</a> • <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Լիգուրյան ծով">Լիգուրյան</a> • <a href="/wiki/%D5%8F%D5%AB%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Տիրենյան ծով">Տիրենյան</a> • <a href="/wiki/%D4%B5%D5%A3%D5%A5%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Եգեյան ծով">Եգեյան</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Հյուսիսային Եվրոպա">Հյուսիսային Եվրոպայի</a> ծովեր</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%AB%D5%AF_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Բալթիկ ծով">Բալթիկ</a> • <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BC%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Իռլանդական ծով">Իռլանդական</a> • <a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Իրմինգերի ծով">Իրմինգերի</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%A2%D6%80%D5%AB%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեբրիդյան ծով (դեռ գրված չէ)">Հեբրիդյան</a> • <a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Հյուսիսային ծով">Հյուսիսային</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%A5%D5%AC%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քելթյան ծով (դեռ գրված չէ)">Քելթյան</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վաթյան ծով (դեռ գրված չէ)">Վաթյան</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ամերիկայի ծովեր</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%A2%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%B8%D6%80_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Լաբրադոր ծով">Լաբրադոր</a> • <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կարիբյան ծով">Կարիբյան</a> • <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A1%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Սարգասյան ծով">Սարգասյան</a> • <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%84%D5%B8%D5%B7%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սքոշի ծով (դեռ գրված չէ)">Սքոշի</a> • <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%B8%D6%81" title="Մեքսիկական ծոց">Մեքսիկական ծոց</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="toccolours" style="width:100%"><tbody><tr><td style="width:auto"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></td><td style="width:100%"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Վիքիպահեստ">Վիքիպահեստն</a> ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Black_Sea" class="extiw" title="commons:Category:Black Sea">«Սև ծով»</a> հոդվածին։</td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դիտել այս կաղապարը"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a> </div>  Թեմատիկ կայքեր</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.geonames.org/630673">GeoNames</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Բառարաններ և հանրագիտարաններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://armeniapedia.org/index.php?curid=8051">Արմենիապեդիա</a> · <a href="https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Black_Sea" class="extiw" title="wikisource:1911 Encyclopædia Britannica/Black Sea">Բրիտանիկա (11-րդ)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Black-Sea">Բրիտանիկա</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/schwarzes-meer">Բրոքհաուս</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" class="extiw" title="s:ru:ЭСБЕ/Черное море">Բրոքհաուսի և Եփրոնի</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%95%D0%B2%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D1%82" class="extiw" title="s:ru:ЭСБЕ/Евксинский Понт">Բրոքհաուսի և Եփրոնի</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0-%D0%94%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B7" class="extiw" title="s:ru:ЭСБЕ/Кара-Денгиз">Բրոքհաուսի և Եփրոնի</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" class="extiw" title="s:ru:МЭСБЕ/Черное море">Բրոքհաուսի և Եփրոնի փոքր</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0-%D0%94%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B7" class="extiw" title="s:ru:МЭСБЕ/Кара-Денгиз">Բրոքհաուսի և Եփրոնի փոքր</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D1%82_%D0%95%D0%B2%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9" class="extiw" title="s:ru:МЭСБЕ/Понт Евксинский">Բրոքհաուսի և Եփրոնի փոքր</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%95%D0%B2%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D1%82" class="extiw" title="s:ru:МЭСБЕ/Евксинский Понт">Բրոքհաուսի և Եփրոնի փոքր</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%A0%D0%A1%D0%9A%D0%94/Pontus_Euxinus" class="extiw" title="s:ru:РСКД/Pontus Euxinus">Դասական հնությունների իրական բառարան</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/black-sea">Իրանիկա</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/wd/135449">Լարուսի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0045693.xml">Մեծ կատալոնական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/Svartehavet">Մեծ նորվեգական</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%91%D0%A1%D0%AD1/%D0%AD%D0%B2%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%82" class="extiw" title="s:ru:БСЭ1/Эвксинский понт">Մեծ սովետական (1 հրտ.)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D059038">MESH ID</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/mer-noire/">Universalis</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6688061">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"> <div class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չափորոշչային վերահսկողություն">Չափորոշչային վերահսկողություն</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Վատիկանի գրադարան">BAV</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/processed/BAV%7CADV11459172">ADV11459172</a> · <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իսպանիայի ազգային գրադարան">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX5418016">XX5418016</a> · <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11956313h">11956313h</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4053794-8">4053794-8</a> · LCCN: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85014616">sh85014616</a> · <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Չեխիայի ազգային գրադարան">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ge131676">ge131676</a> · <a href="/wiki/%D4%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A5%D5%A2%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%87_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Զագրեբի ազգային և համալսարանական գրադարան">NSK</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/processed/NSK%7C000348178">000348178</a> · SUDOC: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/027545652">027545652</a> · <a href="/wiki/VIAF" title="VIAF">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/1145541703796601641">1145541703796601641</a> · WorldCat VIAF: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/1145541703796601641">1145541703796601641</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սև_ծով&oldid=9995793">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սև_ծով&oldid=9995793</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D6%80_%D5%A1%D5%B5%D5%A2%D5%A2%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B8%D5%BE" title="Կատեգորիա:Ծովեր այբբենական կարգով">Ծովեր այբբենական կարգով</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%BF%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Ատլանտյան օվկիանոսի ծովեր">Ատլանտյան օվկիանոսի ծովեր</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Կատեգորիա:Սև ծով">Սև ծով</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Webarchive_template_wayback_links" title="Կատեգորիա:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80:_external_links" title="Կատեգորիա:CS1 սխալներ: external links">CS1 սխալներ: external links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B2_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ">Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%B8%D6%82%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(uk)" title="Կատեգորիա:CS1 ուկրաիներեն աղբյուրներով էջեր (uk)">CS1 ուկրաիներեն աղբյուրներով էջեր (uk)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Pages_using_ISBN_magic_links" title="Կատեգորիա:Pages using ISBN magic links">Pages using ISBN magic links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%B9%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներ">Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BF%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%81_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE" title="Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Հոդվածներ Վիքիտվյալներից աղբյուրներով">Վիքիպեդիա:Հոդվածներ Վիքիտվյալներից աղբյուրներով</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D5%A6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Քարտեզներով էջեր">Քարտեզներով էջեր</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 13 Հունիսի 2024-ի ժամը 19:23-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-s5876","wgBackendResponseTime":163,"wgKartographerLiveData":{"_436186ee3987232ee41ad8800d19b7416e5eb216":[{"type":"ExternalData","service":"geoshape","url":"https://maps.wikimedia.org/geoshape?getgeojson=1\u0026ids=Q166","properties":{"stroke-width":3,"stroke":"#FF0000","title":"Սև ծով"}},{"type":"ExternalData","service":"geoline","url":"https://maps.wikimedia.org/geoline?getgeojson=1\u0026ids=Q166","properties":{"stroke-width":5,"stroke":"#FF0000","title":"Սև ծով"}},{"type":"Feature","geometry":{"coordinates":[34.26,43.41],"type":"Point"},"properties":{"marker-color":"#5E74F3","title":"Սև ծով","marker-symbol":"marker"}}]},"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"3.074","walltime":"5.528","ppvisitednodes":{"value":12539,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":651040,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":11444,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":49,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":172626,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":207,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 4959.867 1 -total"," 83.78% 4155.462 1 Կաղապար:Տեղեկաքարտ_Աշխքարտ"," 83.70% 4151.385 1 Կաղապար:Տեղեկաքարտ"," 80.78% 4006.542 53 Կաղապար:Wikidata"," 9.16% 454.178 1 Կաղապար:Ծանտուփ"," 9.12% 452.311 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 3.92% 194.223 42 Կաղապար:Cite_web"," 3.24% 160.549 1 Կաղապար:Արտաքին_հղումներ"," 2.19% 108.576 1 Կաղապար:ՏՈՒՏ"," 2.15% 106.695 1 Կաղապար:Cite_book"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"2.198","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":12104246,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype quantity of P1148 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P30 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P2049 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P2386 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P610 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P2660 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P1589 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P4511 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P2547 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P2234 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P1419 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P2120 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P186 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P527 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype globe-coordinate of P1332 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype globe-coordinate of P1333 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype globe-coordinate of P1334 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype globe-coordinate of P1335 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P706 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P4552 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P206 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P2659 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P2505 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P559 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P3020 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P5141 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P403 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P885 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P974 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P4614 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P2053 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P2225 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P4350 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P469 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P200 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P201 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype time of P575 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P61 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P138 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P1903 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P3815 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype commonsMedia of P1621 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n","limitreport-profile":[["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntityStatements","680","30.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntity","440","19.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","240","10.6"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","200","8.8"],["?","160","7.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getLabel","120","5.3"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","80","3.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","60","2.7"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::plain","40","1.8"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::fetchLanguageNames","40","1.8"],["[others]","200","8.8"]]},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-76b7c58d6d-fsllg","timestamp":"20241125104510","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u054d\u0587 \u056e\u0578\u057e","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D5%8D%D6%87_%D5%AE%D5%B8%D5%BE","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q166","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q166","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-09-15T04:10:59Z","dateModified":"2024-06-13T19:23:19Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/fb\/Black_Sea_Nasa_May_25_2004.jpg"}</script> </body> </html>