CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>سن جهان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"9fcdf6ee-db27-438b-a458-16e12ae768d2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"سن_جهان","wgTitle":"سن جهان","wgCurRevisionId":40563275,"wgRevisionId":40563275,"wgArticleId":241174,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای خطا در ارجاع","صفحه‌های دارای ارجاع با پارامتر پشتیبانی‌نشده","صفحات دارای نام ارجاع تکراری","مقاله‌های دارای شرح مختصر","شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده","کیهان‌شناسی", "کیهان‌شناسی فیزیکی","کیهان‌زایی","گیتی","مه‌بانگ","مفهوم‌ها در اخترشناسی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"سن_جهان","wgRelevantArticleId":241174,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition": "interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q500699","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges" :"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/WMAP_2012.png/1200px-WMAP_2012.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/WMAP_2012.png/800px-WMAP_2012.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="400"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/WMAP_2012.png/640px-WMAP_2012.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="320"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="سن جهان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-سن_جهان rootpage-سن_جهان skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-توضیح" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#توضیح"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>توضیح</span> </div> </a> <ul id="toc-توضیح-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-محدودیتهای_مشاهداتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#محدودیتهای_مشاهداتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>محدودیتهای مشاهداتی</span> </div> </a> <ul id="toc-محدودیتهای_مشاهداتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پارامترهای_کیهانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پارامترهای_کیهانی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>پارامترهای کیهانی</span> </div> </a> <ul id="toc-پارامترهای_کیهانی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دبلیومپ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#دبلیومپ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>دبلیومپ</span> </div> </a> <ul id="toc-دبلیومپ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ماهواره_پلانک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ماهواره_پلانک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>ماهواره پلانک</span> </div> </a> <ul id="toc-ماهواره_پلانک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">سن جهان</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۴۸ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-48" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۴۸ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D9%86" title="عمر الكون–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="عمر الكون" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ed%C3%A1_del_universu" title="Edá del universu–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Edá del universu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Kainat%C4%B1n_ya%C5%9F%C4%B1" title="Kainatın yaşı–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Kainatın yaşı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B7%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82_%D0%A1%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%83" title="Узрост Сусвету–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Узрост Сусвету" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%8A%D0%B7%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Възраст на Вселената–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Възраст на Вселената" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AC%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B8" title="মহাবিশ্বের বয়স–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মহাবিশ্বের বয়স" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Edat_de_l%27Univers" title="Edat de l'Univers–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Edat de l'Univers" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Weltalter" title="Weltalter–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Weltalter" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CF%83%CF%8D%CE%BC%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%82" title="Ηλικία του σύμπαντος–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Ηλικία του σύμπαντος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Age_of_the_universe" title="Age of the universe–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Age of the universe" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Edad_del_universo" title="Edad del universo–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Edad del universo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Unibertsoaren_adina" title="Unibertsoaren adina–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Unibertsoaren adina" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Maailmankaikkeuden_ik%C3%A4" title="Maailmankaikkeuden ikä–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Maailmankaikkeuden ikä" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%82ge_de_l%27Univers" title="Âge de l'Univers–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Âge de l'Univers" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Aois_na_Cruinne" title="Aois na Cruinne–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Aois na Cruinne" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Idade_do_Universo" title="Idade do Universo–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Idade do Universo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%99%D7%9C_%D7%94%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%9D" title="גיל היקום–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="גיל היקום" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Starost_svemira" title="Starost svemira–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Starost svemira" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8F%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%84" title="Տիեզերքի տարիք–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Տիեզերքի տարիք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Umur_alam_semesta" title="Umur alam semesta–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Umur alam semesta" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Et%C3%A0_dell%27universo" title="Età dell'universo–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Età dell'universo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%87%E5%AE%99%E3%81%AE%E5%B9%B4%E9%BD%A2" title="宇宙の年齢–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="宇宙の年齢" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Sujarah_Jagad_Raya" title="Sujarah Jagad Raya–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Sujarah Jagad Raya" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%92%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%B6%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Ғаламның жасы–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ғаламның жасы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9A%B0%EC%A3%BC%EC%9D%98_%EB%82%98%EC%9D%B4" title="우주의 나이–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="우주의 나이" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Usia_alam_semesta" title="Usia alam semesta–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Usia alam semesta" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Leeftijd_van_het_heelal" title="Leeftijd van het heelal–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Leeftijd van het heelal" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Temps_de_l%27Univ%C3%A8rs" title="Temps de l'Univèrs–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Temps de l'Univèrs" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wiek_Wszech%C5%9Bwiata" title="Wiek Wszechświata–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Wiek Wszechświata" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D8%B1" title="کائنات دی عمر–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کائنات دی عمر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Idade_do_Universo" title="Idade do Universo–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Idade do Universo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/V%C3%A2rsta_universului" title="Vârsta universului–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Vârsta universului" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B7%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82_%D0%92%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9" title="Возраст Вселенной–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Возраст Вселенной" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Starost_svemira" title="Starost svemira–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Starost svemira" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Age_of_the_universe" title="Age of the universe–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Age of the universe" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Vek_vesm%C3%ADru" title="Vek vesmíru–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Vek vesmíru" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Starost_vesolja" title="Starost vesolja–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Starost vesolja" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Starost_univerzuma" title="Starost univerzuma–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Starost univerzuma" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Universums_%C3%A5lder" title="Universums ålder–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Universums ålder" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%95%E0%AE%BF%E0%AE%B2%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%B5%E0%AE%AF%E0%AE%A4%E0%AF%81" title="அகிலத்தின் வயது–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அகிலத்தின் வயது" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Evrenin_ya%C5%9F%C4%B1" title="Evrenin yaşı–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Evrenin yaşı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA_%D0%92%D1%81%D0%B5%D1%81%D0%B2%D1%96%D1%82%D1%83" title="Вік Всесвіту–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Вік Всесвіту" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="عمر کائنات–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="عمر کائنات" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tu%E1%BB%95i_c%E1%BB%A7a_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Tuổi của vũ trụ–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tuổi của vũ trụ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Edad_han_sangkalibutan" title="Edad han sangkalibutan–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Edad han sangkalibutan" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%87%E5%AE%99%E4%B8%AA%E5%B9%B4%E9%BE%84" title="宇宙个年龄–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="宇宙个年龄" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%87%E5%AE%99%E7%9A%84%E5%B9%B4%E9%BE%84" title="宇宙的年龄–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="宇宙的年龄" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%87%E5%AE%99%E5%B9%B4%E9%BD%A1" title="宇宙年齡–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="宇宙年齡" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q500699#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&oldid=40563275" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&id=40563275&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B3%25D9%2586_%25D8%25AC%25D9%2587%25D8%25A7%25D9%2586"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B3%25D9%2586_%25D8%25AC%25D9%2587%25D8%25A7%25D9%2586"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q500699" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><div class="shortdescription nomobile noexcerpt noprint searchaux" style="display:none">زمان سپری‌شده از مه‌بانگ</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks plainlist"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">نوشتاری از مجموعه</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="کیهان‌شناسی فیزیکی">کیهان‌شناسی فیزیکی</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:WMAP_2012.png" class="mw-file-description"><img alt="تصویر کل آسمان حاصل ۹ سال داده‌های دبلیومپ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/WMAP_2012.png/220px-WMAP_2012.png" decoding="async" width="220" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/WMAP_2012.png/330px-WMAP_2012.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/WMAP_2012.png/440px-WMAP_2012.png 2x" data-file-width="4096" data-file-height="2048" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-above" style="border:0;font-weight:normal; display:block;margin-bottom:0.4em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="مه‌بانگ">مه‌بانگ</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="گیتی">گیتی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">سن جهان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="گاه‌شمار جهان">گاه‌شمار جهان</a></li></ul></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddd8e7;text-align:center;">جهان اولیه</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar nomobile sidebar-wraplinks" style="border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none;paddding-bottom:0;margin-bottom:0;"><tbody><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%85_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تورم کیهانی">تورم</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="هسته‌زایی مه‌بانگ">هسته‌زایی</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="font-weight:normal;font-style:italic;"> زمینه‌ها</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%AC_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="زمینه موج گرانشی">زمینه موج گرانشی (GWB)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AC_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ریزموج زمینه کیهانی">ریزموج (CMB)</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="نوترینوی زمینه کیهانی">نوترینو (CNB)</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddd8e7;text-align:center;">انبساط <b>·</b> آینده</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="قانون هابل">قانون هابل</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%AE" title="انتقال به سرخ">انتقال به سرخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%B3%D8%A7%D8%B7_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="انبساط جهان">انبساط متریک فضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%84%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B1" title="متریک فریدمان-لومتر-رابرتسون-واکر">متریک FLRW</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86" title="معادلات فریدمان">معادلات فریدمان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%DA%AF%D9%86" title="کیهان‌شناسی ناهمگن">کیهان‌شناسی ناهمگن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87_%DB%8C%DA%A9_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B3%D8%B7%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87" title="آینده یک جهان منبسط‌شونده">آینده یک جهان منبسط‌شونده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86" title="سرانجام کیهان">سرانجام کیهان</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddd8e7;text-align:center;">اجزاء <b>·</b> ساختار</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar nomobile sidebar-wraplinks" style="border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none;paddding-bottom:0;margin-bottom:0;"><tbody><tr><th class="sidebar-heading" style="font-weight:normal;font-style:italic;"> اجزاء</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="مدل لامبدا-سی‌دی‌ام">مدل لامبدا-سی‌دی‌ام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="انرژی تاریک">انرژی تاریک</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="شاره تاریک">شاره تاریک</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="ماده تاریک">ماده تاریک</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="font-weight:normal;font-style:italic;"> ساختار</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D9%84_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="شکل جهان">شکل جهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="رشته‌کهکشان">رشته‌کهکشان</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84_%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="شکل‌گیری و تکامل کهکشان‌ها">شکل‌گیری کهکشان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B4" title="گروه بزرگ اختروش">گروه بزرگ اختروش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87#ساختار_بزرگ_مقیاس" title="جهان قابل مشاهده">ساختار بزرگ مقیاس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86" title="بازیونیده‌شدن">بازیونیده‌شدن</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="تشکیل ساختار">تشکیل ساختار</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddd8e7;text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="کیهان‌شناسی مشاهده‌ای">آزمون‌ها</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقدام سیاهچاله‌ای (صفحه وجود ندارد)">اقدام سیاهچاله‌ای (BHI)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D9%85%D8%B1%D9%86%DA%AF_(%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C)" class="mw-redirect" title="آزمایش بومرنگ (تابش زمینه کیهانی)">بومرنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86" title="کاوشگر زمینه کیهان">کاوشگر زمینه کیهان (COBE)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="پروژه ایلاستریس">پروژه ایلاستریس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9_(%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87)" title="پلانک (ماهواره)">رصدخانه فضایی پلانک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%86" title="نقشه‌برداری آسمانی دیجیتال اسلون">پژوهش نقشه‌برداری آسمانی دیجیتال اسلون (SDSS)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%AE_%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B2%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%81" title="نقشه انتقال به سرخ کهکشانی ۲دی‌اف">انتقال به سرخ کهکشانی ۲دی‌اف (2dF)</a></li> <li><div style="padding:0.2em 0.4em; line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%BE" class="mw-redirect" title="دبلیومپ">کاوش ناهمسانگردی ریزموج<br />ویلکینسون(WMAP)</a></div></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddd8e7;text-align:center;">دانشمندان</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist" style="padding:0 0.9em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A2%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="مارک آرونسون">آرونسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A2%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86" title="هانس آلوین">آلوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%81_%D8%A2%D8%B4%D8%B1_%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1" title="رالف آشر آلفر">آلفر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AC" title="سومنات بهاراداج">بهاراداج</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="نیکلاس کوپرنیک">نیکلاس کوپرنیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%85_%D8%AF%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="ویلم دو سیتر">دو سیتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DA%86_%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="رابرت اچ دیک">دیک</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3" title="یورگن الرس">الرس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آلبرت اینشتین">اینشتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="جرج الیس">الیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86" title="الکساندر فریدمان">فریدمان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A6%D9%88_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D9%87" title="گالیلئو گالیله">گالیله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%DA%AF%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%81" title="جرج گاموف">گاموف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AB" class="mw-redirect" title="الن گوث">گوث</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="استیون هاوکینگ">هاوکینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="ادوین هابل">هابل</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%DA%98_%D9%84%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1" title="ژرژ لومتر">لومتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1" title="جان ماتر">ماتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="آیزاک نیوتن">نیوتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B1_%D9%BE%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%B2" title="راجر پنروز">پنروز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D9%86%D9%88_%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%86%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="آرنو آلان پنزیاس">پنزیاس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%A7_%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="ورا روبین">روبین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="برایان اشمیت">اشمیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%AA" title="جرج اسموت">اسموت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B2%D9%81" title="نیکلاس سانتزف">سانتزف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%81" title="رشید سونیایف">سونیایف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ریچارد سی تولمان">تولمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%88%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86" title="رابرت وودرو ویلسون">ویلسون</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%81_%D8%B2%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%8C%DA%86" title="یاکوف زلدوویچ">زلدوویچ</a></li></ul> </div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیاهه کیهان‌شناسان (صفحه وجود ندارد)">سیاهه کیهان‌شناسان</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddd8e7;text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C#تاریخچه_موضوع" title="کیهان‌شناسی فیزیکی">تاریخچه موضوع</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><div style="padding:0.2em 0.4em; line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4_%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AC_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کشف تابش ریزموج زمینه کیهانی">کشف تابش ریزموج<br />زمینه کیهانی</a></div></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="تاریخچه نظریه مه‌بانگ">تاریخچه نظریه مه‌بانگ</a></li> <li><div style="padding:0.2em 0.4em; line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="تفاسیر دینی نظریه مه‌بانگ">تفاسیر دینی<br />نظریه مه‌بانگ</a></div></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="گاه‌شمار کیهان‌شناسی">گاه‌شمار کیهان‌شناسی</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="display:block;margin-top:0.4em; line-height:1.6em;padding-bottom:0.5em;"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:کیهان‌شناسی فیزیکی">رده</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Saturn_mark.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Saturn_mark.svg/16px-Saturn_mark.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Saturn_mark.svg/24px-Saturn_mark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Saturn_mark.svg/32px-Saturn_mark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="459" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="درگاه:اخترشناسی">درگاه اخترشناسی</a></li></ul></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="الگو:کیهان‌شناسی فیزیکی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="بحث الگو:کیهان‌شناسی فیزیکی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:کیهان‌شناسی فیزیکی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p>در <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کیهان‌شناسی">کیهان‌شناسی فیزیکی</a>، <b>سن جهان</b> میزان زمان سپری شده پس از <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="مهبانگ">مه‌بانگ</a> است. امروزه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اخترشناسان">اخترشناسان</a> دو اندازه‌گیری مختلف از سن <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="گیتی">جهان</a> انجام داده‌اند<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> یک اندازه‌گیری بر مبنای مشاهدات مستقیم <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="جهان اولیه">وضعیت اولیه جهان</a> است که آخرین اندازه‌گیری آن در سال ۲۰۱۸ سن جهان را بر پایه <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="مدل لامبدا-سی دی ام">مدل لامبدا-سی دی ام</a> <span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۳۷۷۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۳٫۷۷۲<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۴۰</span></span> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF" class="mw-redirect" title="میلیارد">میلیارد</a> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84" title="سال">سال</a> برآورد کرده است.<sup id="cite_ref-planck_overview_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-planck_overview-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-arxiv-20121220_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-arxiv-20121220-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> روش دیگر محاسبه ین بر اساس مشاهدات جهان محلی و کنونی است که به عدد کوچکتری می‌رسد.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>میزان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D9%85_%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="عدم قطعیت">عدم قطعیت</a> نوع اول اندازه‌گیری با تطبیق با نتایج چندین پروژهٔ تحقیقاتی علمی دیگر که به نتایج بسیار نزدیک به این عدد رسیده‌اند، به ۲۰ میلیون سال کاهش یافته است. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به اندازه‌گیری‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تابش زمینه کیهانی">تابش زمینه کیهانی</a> توسط <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9" class="mw-redirect" title="ماهواره پلانک">ماهواره پلانک</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AC%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کاوشگر ناهمسانگردی ریزموجی ویلکینسون">کاوشگر ناهمسانگردی ریزموجی ویلکینسون</a> و موارد دیگر اشاره نمود. با استفاده از اندازه‌گیری تابش زمینهٔ کیهانی می‌توان زمان سرد شدن این تابش از لحظهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="مه‌بانگ">مه‌بانگ</a> تا کنون، <sup id="cite_ref-arxiv-20121220_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-arxiv-20121220-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و با اندازه‌گیری نرخ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%B3%D8%A7%D8%B7_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="انبساط جهان">انبساط جهان</a> و برون‌یابی به عقب در زمان می‌توان سن جهان را محاسبه کرد. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="توضیح"><span id=".D8.AA.D9.88.D8.B6.DB.8C.D8.AD"></span>توضیح</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: توضیح"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مدل تطبیقی <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="مدل لامبدا-سی‌دی‌ام">لامبدا-سی‌دی‌ام</a> تکامل جهان از وضعیت بسیار داغ، متراکم و یکنواخت اولیه تا وضعیت کنونی آن در بازه‌ای به طول ۱۳٫۷۷ میلیارد سال را توصیف می‌کند.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این مدل از لحاظ نظری به خوبی فهمیده شده و <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="کیهان‌شناسی مشاهده‌ای">مشاهدات نجومی</a> دقیقی مانند <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%BE" class="mw-redirect" title="دبلیومپ">دبلیومپ</a> نیز آن را تأیید می‌کنند. اما نظریات مربوط به سرآغاز و پیدایش حالت اولیه در حد گمانه‌زنی باقی‌مانده‌اند. اگر با استفاده از مدل لامبدا-سی‌دی‌ام به سوی گذشته برون‌یابی کنیم در لحظهٔ اولیه جهان به یک نقطهٔ <a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="تکینگی گرانشی">تکینگی</a> می‌رسیم. این تکینگی را تکینگی نخستین یا تکینگی مه‌بانگ می‌نامند. </p><p>اگرچه از لحاظ نظری جهان ممکن است تاریخی طولانی‌تری داشته باشد، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی">اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از واژهٔ «سن جهان» برای به اشاره به مدت زمان انبساط لامبدا-سی‌دی‌ام یا به عبارت دیگر زمان سپری شده پس از مه‌بانگ در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87" title="جهان قابل مشاهده">جهان قابل مشاهده</a>، استفاده می‌کند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="محدودیتهای_مشاهداتی"><span id=".D9.85.D8.AD.D8.AF.D9.88.D8.AF.DB.8C.D8.AA.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.B4.D8.A7.D9.87.D8.AF.D8.A7.D8.AA.DB.8C"></span>محدودیتهای مشاهداتی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: محدودیتهای مشاهداتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>از آنجا که سن جهان باید حداقل به اندازه سن قدیمی‌ترین چیزهای درون آن باشد، برخی مشاهدات هستند که حد پایینی برای سن جهان تعیین می‌کنند؛<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از جمله این مشاهدات می‌توان به دمای سردترین <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%87_%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="کوتوله سفید">کوتوله‌های سفید</a> است که هر چه از عمرشان می‌گذرد، سردتر می‌شوند، و کم‌نورترین نقطه خاموشی ستارگان <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="رشته اصلی">رشته اصلی</a> در خوشه‌ها اشاره کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پارامترهای_کیهانی"><span id=".D9.BE.D8.A7.D8.B1.D8.A7.D9.85.D8.AA.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.DA.A9.DB.8C.D9.87.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>پارامترهای کیهانی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: پارامترهای کیهانی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mplwp_universe_scale_evolution.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Mplwp_universe_scale_evolution.svg/400px-Mplwp_universe_scale_evolution.svg.png" decoding="async" width="400" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Mplwp_universe_scale_evolution.svg/600px-Mplwp_universe_scale_evolution.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Mplwp_universe_scale_evolution.svg/800px-Mplwp_universe_scale_evolution.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="450" /></a><figcaption>سن کنونی جهان را می‌توان با اندازه‌گیری <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="قانون هابل">ثابت هابل</a> و برون‌یابی به عقب در زمان و با داشتن مقادیر مشاهده‌شده برای پارامترهای چگالی (Ω) محاسبه نمود. پیش از کشف <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="انرژی تاریک">انرژی تاریک</a> اینگونه پنداشته می‌شد که جهان تنها در تسلط ماده است و در نتیجه Ω روی نمودار همان Ω<sub><i>m</i></sub> در نظر گرفته می‌شد. توجه کنید که <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="جهان شتاب‌دار">جهان شتاب‌دار</a> بیشترین سن را دارد، در حالیکه جهان منتهی به <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%85%D8%A8" title="مه‌رمب">مه‌رمب</a> کمترین سن را داراست.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Age_Universe_Planck_2013.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Age_Universe_Planck_2013.png/400px-Age_Universe_Planck_2013.png" decoding="async" width="400" height="369" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Age_Universe_Planck_2013.png/600px-Age_Universe_Planck_2013.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Age_Universe_Planck_2013.png/800px-Age_Universe_Planck_2013.png 2x" data-file-width="930" data-file-height="858" /></a><figcaption>مقدار فاکتور اصلاح سن، <i>F</i>، به صورت تابعی از دو پارامتر <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="کیهان‌شناسی فیزیکی">کیهان‌شناسی</a> نمایش داده‌شده‌است: چگالی نسبی کنونی ماده Ω<sub><i>m</i></sub> و چگالی <a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D8%A8%D8%AA_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="ثابت کیهانی">ثابت کیهانی</a> Ω<sub><i>Λ</i></sub>. <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="مدل لامبدا-سی‌دی‌ام">دقیقترین مقادیر</a> برای این پارامترها با مربع کوچکی روی نمودار در قسمت چپ-بالای شکل، و مقادیرشان برای جهان در تسلط ماده توسط ستاره‌ای در قسمت پایین-راست شکل مشخص گردیده‌است .</figcaption></figure> <p>مسئلهٔ تعیین سن جهان ارتباط تنگاتنگی با مسئلهٔ تعیین اندازه‌های پارامترهای کیهانشناسی دارد. امروزه اغلب این کار از طریق <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="مدل لامبدا-سی‌دی‌ام">مدل لامبدا-سی‌دی‌ام</a> انجام می‌پذیرد که در آن چنین پنداشته می‌شود که جهان از ماده باریونی (ماده معمولی)، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="ماده تاریک">ماده تاریک</a>، تابش (شامل <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="فوتون">فوتون‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="نوترینو">نوترینو‌ها</a>) و یک <a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D8%A8%D8%AA_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ثابت کیهان‌شناسی">ثابت کیهان‌شناسی</a> تشکیل می‌شود. سهم جزئی هر یک از اینها در <a href="/wiki/%DA%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C" title="چگالی انرژی">چگالی انرژی</a> کل جهان با پارامترهای چگالی Ω<sub><i>m</i></sub>، Ω<sub><i>r</i></sub>، و Ω<sub>Λ</sub> نمایش داده می‌شود. برای توصیف مدل کامل لامبدا-سی‌دی‌ام به چند پارامتر دیگر نیز نیاز است اما برای محاسبهٔ سن جهان این پارامترها به همراه <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="قانون هابل">پارامتر هابل</a> <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle H_{0}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle H_{0}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/43910602a221b7a4c373791f94793e3008622070" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.985ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle H_{0}}"></span> اهمیت بیشتری دارند. </p><p>با دردست‌داشتن اندازه‌های دقیق این پارامترها می‌توان با استفاده از <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86" title="معادلات فریدمان">معادلات فریدمان</a> سن جهان را محاسبه نمود. این معادله نرخ تغییرات <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="فاکتور مقیاس">فاکتور مقیاس</a> a(t را با محتوای مادهٔ جهان مرتبط می‌سازد. با معکوس کردن این رابطه می‌توان نرخ تغییرات زمان بر حسب تغییرات فاکتور مقیاس را محاسبه نمود و با <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="انتگرال‌گیری">انتگرال‌گیری</a> از آن سن جهان را محاسبه نمود. از این راه سن <i>t</i><sub>0</sub> جهان از طریق عبارتی به شکل زیر به دست می‌آید، </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle t_{0}={\frac {1}{H_{0}}}F(\Omega _{r},\Omega _{m},\Omega _{\Lambda },\dots )}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>t</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mn>1</mn> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> </mfrac> </mrow> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>r</mi> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>m</mi> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">Λ</mi> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <mo>…</mo> <mo stretchy="false">)</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle t_{0}={\frac {1}{H_{0}}}F(\Omega _{r},\Omega _{m},\Omega _{\Lambda },\dots )}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/077da4a8efe56e521491fdf32e157028653b3b0a" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; width:27.245ex; height:5.676ex;" alt="{\displaystyle t_{0}={\frac {1}{H_{0}}}F(\Omega _{r},\Omega _{m},\Omega _{\Lambda },\dots )}"></span></dd></dl> <p>که در آن <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle H_{0}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle H_{0}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/43910602a221b7a4c373791f94793e3008622070" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.985ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle H_{0}}"></span> پارامتر هابل است و تابع F تنها به سهم جزئی اجزای تشکیل دهندهٔ محتوای انرژی جهان بستگی دارد. نخستین برداشتی که ممکن است از این رابطه به ذهن برسد این است که سن جهان تا حدود زیادی توسط <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="قانون هابل">پارامتر هابل</a> تعیین می‌شود و محتوای ماده و انرژی جهان اندکی مقدار آن را اصلاح می‌کند، بنابراین با استفاده از <a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D8%A8%D8%AA_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="ثابت هابل">پارامتر هابل</a> می‌توان با تقریب سن جهان را تخمین زد. سن جهان تقریباً با معکوس پارامتر هابل (که زمان هابل نیز نامیده می‌شود) برابر است. مقدار <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle H_{0}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle H_{0}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/43910602a221b7a4c373791f94793e3008622070" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.985ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle H_{0}}"></span> برابر با <span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۶۹۸۲۲۲۰۳۷۲۹۹۱۶۸۳۹۴۳♠</span>۶۸ km/s/Mpc</span></span> است و در نتیجه سن تقریبی جهان از این راه در حدود <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle 1/H_{0}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mn>1</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle 1/H_{0}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/56daf808dd77403ca92b0ba0a8e643343a8c3320" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:5.31ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle 1/H_{0}}"></span> = <span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۴۴۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۴٫۴</span></span> میلیارد سال تخمین زده می‌شود.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>برای به‌دست‌آوردن مقدار دقیقتر سن جهان باید فاکتوراصلاح <i>F</i> محاسبه شود. این کار به‌طور عمومی از طریق روش‌های عددی انجام می‌پذیرد و نتیجهٔ آن برای محدوده‌ای از اندازه‌های پاراکترهای کیهان‌شناسی در شکل نشان داده شده‌است. برای اندازه‌های پلانک (Ω<sub><i>m</i></sub>, Ω<sub><i>Λ</i></sub>) = (۰٫۳۰۸۶، ۰٫۶۹۱۴) که با مربع کوچکی در قسمت بالای سمت چپ مشخص گردیده، مقدار <i>F</i> برابر ۰٫۹۵۶ است. برای یک جهان تخت بدون ثابت کیهانی که روی نمودار با یک <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="ستاره">ستاره</a> کوچک در گوشهٔ پایین راست نشان داده شده، <i>F</i> = <span style="white-space:nowrap" class="template-frac"><sup>۲</sup><big>⁄</big><sub>۳</sub></span>. یعنی برای یک مقدار ثابت پارامتر هابل، جهان تخت بدون ثابت کیهانی سن کمتری دارد. برای محاسبهٔ این مقادیر Ω<sub><i>r</i></sub> ثابت در نظر گرفته شده‌است و این تقریباً معادل است با اینکه دمای <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تابش زمینه کیهانی">تابش زمینه کیهانی</a> را ثابت فرض کنیم. </p><p>علاوه بر <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9" class="mw-redirect" title="ماهواره پلانک">ماهواره پلانک</a>، از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AC%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کاوشگر ناهمسانگردی ریزموجی ویلکینسون">کاوشگر ناهمسانگردی ریزموجی ویلکینسون</a> (دبلیومپ) نیز در تعیین سن دقیق جهان مورد استفاده قرار گرفته‌است. اندازه‌گیری‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تابش زمینه کیهانی">تابش زمینه کیهانی</a> برای تعیین محدودهٔ مقدار محتوای مادی Ω<sub><i>m</i></sub><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و همچنین پارامتر خمش Ω<sub><i>k</i></sub><sup id="cite_ref-anim3_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-anim3-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بسیار سودمند است، هرچند که حساسیت چندانی به‌طور مستقیم به پارامتر ثابت کیهانی Ω<sub>Λ</sub> نشان نمی‌دهد.<sup id="cite_ref-anim3_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-anim3-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دلیل این امر تا حدودی این است که ثابت کیهانی تنها در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%AE" title="انتقال به سرخ">انتقال به سرخ‌های</a> پایین اهمیت می‌یابد. دقیقترین محاسبات پارامتر هابل <i>H</i><sub>0</sub> از رصدگری <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D9%86%D9%88%D8%B9_Ia" class="mw-redirect" title="ابرنواختر نوع Ia">ابرنواخترهای نوع Ia</a> به‌دست می‌آید. از ترکیب نتایج این اندازه‌گیری‌ها دقیقترین رقم پذیرفته‌شده برای سن جهان به‌دست می‌آید که پیشتر عنوان شد. </p><p>در صورت ثابت بودن دیگر پارامترها، ثابت کیهانی سن جهان را بیشتر می‌کند. این مسئله از این رو اهمیت دارد که تا پیش از اینکه ثابت کیهانی مورد پذیرش همگانی قرار گیرد، مدل <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="مه‌بانگ">مه‌بانگ</a> در توضیح اینکه چرا سن <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%87_%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="خوشه ستاره‌ای کروی">خوشه‌های کروی</a> در <a href="/wiki/%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="کهکشان راه شیری">کهکشان راه شیری</a> بیشتر از سن جهان به نظرمی‌رسد، ناتوان بود. سن جهان در آن زمان با استفاده از پارامتر هابل و بر پایه این پندار که جهان تنها از ماده تشکیل شده، محاسبه شده بود.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> معرفی ثابت کیهانی باعث می‌شود که سن محاسبه شده برای جهان بیشتر از سن خوشه‌های کروی گردد و همچنین ویژگی‌های دیگری را نیز توضیح می‌دهد که مدل‌های صرفاً مادی از توضیح آن ناتوانند.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دبلیومپ"><span id=".D8.AF.D8.A8.D9.84.DB.8C.D9.88.D9.85.D9.BE"></span>دبلیومپ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: دبلیومپ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بر پایهٔ انتشار داده‌های ۹ سالهٔ پروژه <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AC%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="کاوشگر ناهمسانگردی ریزموجی ویلکینسون">کاوشگر ناهمسانگردی ریزموجی ویلکینسون</a> (دبلیومپ) <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7" title="ناسا">ناسا</a> در سال ۲۰۱۲، سن جهان در حدود <span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۱۰۱۳۷۷۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>(۱۳٫۷۷۲<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۵۹)<span style="margin-left:۰٫۲۵em;margin-right:۰٫۱۵em;">×</span>۱۰<sup>۹</sup></span></span> سال تخمین زده شد (۱۳٫۷۷۲ میلیارد سال با خطای بعلاوه یا منهای ۵۹ میلیون سال).<sup id="cite_ref-arxiv-20121220_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-arxiv-20121220-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>هرچند که این رقم برای سن جهان بر پایهٔ این فرض محاسبه شده‌است که مدل‌های زیربنایی پروژه درست هستند. سایر روش‌ها برای تخمین سن جهان ممکن است نتایج متفاوتی تولید کنند.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>این اندازه‌گیری‌ها با استفاده از مکان نخستین پیک آکوستیک در طیف توان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تابش زمینه کیهانی">ریزموج زمینه</a> برای تعیین اندازه سطح جداسازی(اندازه جهان در زمان <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%DB%8C_(%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF)" title="دوره بازترکیبی (مه‌بانگ)">بازترکیبی</a>)، به دست‌آمده‌اند. زمان رسیدن نور به این سطح، به عددی قابل اطمینان برای سن جهان می‌رسد. با فرض اعتبار مدل‌های استفاده‌شده در تعیین این سن، به حاشیه خطایی نزدیک به یک درصد می‌رسیم.<sup id="cite_ref-wmap_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-wmap-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ماهواره_پلانک"><span id=".D9.85.D8.A7.D9.87.D9.88.D8.A7.D8.B1.D9.87_.D9.BE.D9.84.D8.A7.D9.86.DA.A9"></span>ماهواره پلانک</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: ماهواره پلانک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در سال ۲۰۱۵، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9" class="mw-redirect" title="ماهواره پلانک">ماهواره پلانک</a> <a href="/wiki/%D8%A2%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="آژانس فضایی اروپا">آژانس فضایی اروپا</a> سن جهان را <span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۳۸۱۳۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۳٫۸۱۳<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۳۸</span></span> میلیارد سال تخمین زد. این رقم کمی از رقم اندازه‌گیری شده <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%BE" class="mw-redirect" title="دبلیومپ">دبلیومپ</a> بیشتر است اما همچنان در محدوده عدم قطعیت سن محاسبه‌شده از داده‌های دبلیومپ قرار می‌گیرد. <sup id="cite_ref-Planck_2015_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Planck_2015-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در جدول زیر، اعداد در فاصله اطمینان ۶۸٪ برای مدل لامبداسی‌دی‌ام هستند. </p> <ul><li><b>TT</b>, <b>TE</b>, <b>EE</b>: <a href="/wiki/%DA%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%B7%DB%8C%D9%81%DB%8C" title="چگالی طیفی">طیف توان</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تابش زمینه کیهانی">تابش زمینه کیهانی</a> (CMB) پلانک</li> <li><b>lowP</b>: Planck داده‌های <a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%A8%D8%B4_(%D9%85%D9%88%D8%AC%E2%80%8C%D9%87%D8%A7)" title="قطبش (موج‌ها)">قطبیدگی</a> در احتمال پایین-ℓ پلانک</li> <li><b>lensing</b>: بازسازی <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C" title="همگرایی گرانشی">همگرایی گرانشی</a> CMB</li> <li><b>ext</b>: داده‌های خارجی (BAO+JLA+H0). BAO: <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%DA%A9%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نوسانات آکوستیک باریونی (صفحه وجود ندارد)">نوسانات آکوستیک باریونی</a>، JLA: تحلیل پیوسته <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%AD%D9%86%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1" title="منحنی نور">منحنی نوری</a>، H0: <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="قانون هابل">ثابت هابل</a></li></ul> <table class="wikitable"> <caption><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%85" title="لامبدا-سی دی ام">پارامترهای کیهان‌شناسی</a> از نتایج ۲۰۱۵ پلانک<sup id="cite_ref-Planck_2015_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-Planck_2015-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th>پارامتر</th> <th>نماد</th> <th>TT+lowP</th> <th>TT+lowP<br />+lensing</th> <th>TT+lowP<br />+lensing+ext</th> <th>TT,TE,EE+lowP</th> <th>TT,TE,EE+lowP<br />+lensing</th> <th>TT,TE,EE+lowP<br />+lensing+ext </th></tr> <tr> <td>سن جهان<br />(Ga)</td> <td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle t_{0}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>t</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle t_{0}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/02d3006c4190b1939b04d9b9bb21006fb4e6fa4a" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:1.894ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle t_{0}}"></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۳۸۱۳۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۳٫۸۱۳<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۳۸</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۳۷۹۹۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۳٫۷۹۹<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۳۸</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۳۷۹۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۳٫۷۹۶<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۲۹</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۳۸۱۳۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۳٫۸۱۳<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۲۶</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۳۸۰۷۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۳٫۸۰۷<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۲۶</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۳۷۹۹۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۳٫۷۹۹<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۲۱</span></span> </td></tr> <tr> <td>ثابت هابل<br />(<span style="white-space:nowrap" class="template-frac"><sup>km</sup><big>⁄</big><sub>Mpc⋅s</sub></span>)</td> <td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle H_{0}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle H_{0}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/43910602a221b7a4c373791f94793e3008622070" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.985ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle H_{0}}"></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۶۷۳۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۶۷٫۳۱<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۹۶</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۶۷۸۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۶۷٫۸۱<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۹۲</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۶۷۹۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۶۷٫۹۰<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۵۵</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۶۷۲۷۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۶۷٫۲۷<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۶۶</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۶۷۵۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۶۷٫۵۱<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۶۴</span></span></td> <td><span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۶۷۷۴۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۶۷٫۷۴<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۴۶</span></span> </td></tr></tbody></table> <p>در سال ۲۰۱۸، جدیدترین عدد تخمینی پلانک برای سن جهان به <span style="direction:ltr; unicode-bidi:embed;"><span class="nowrap"><span style="display:none" class="sortkey">۷۰۰۱۱۳۷۷۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠</span>۱۳٫۷۷۲<span style="margin-left:۰٫۳em;margin-right:۰٫۱۵em;">±</span>۰٫۰۴۰</span></span> میلیارد سال تغییر کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86" title="سن زمین">سن زمین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1" title="اصل انسان‌نگر">اصل انسان‌نگر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تقویم کیهانی">تقویم کیهانی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2 mw-content-ltr" dir="ltr"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFEuropean_Space_Agency2018" class="citation web cs1"><a href="/w/index.php?title=European_Space_Agency&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Space Agency (صفحه وجود ندارد)">European Space Agency</a> (17 July 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sci.esa.int/s/wRe24lA">"From an almost perfect Universe to the best of both worlds. Planck. (last paragraphs)"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=European_Space_Agency&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Space Agency (صفحه وجود ندارد)">European Space Agency</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200413085647/https://sci.esa.int/web/planck/-/60499-from-an-almost-perfect-universe-to-the-best-of-both-worlds">Archived</a> from the original on 13 April 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=European+Space+Agency&rft.atitle=From+an+almost+perfect+Universe+to+the+best+of+both+worlds.+Planck.+%28last+paragraphs%29&rft.date=2018-07-17&rft.au=European+Space+Agency&rft_id=https%3A%2F%2Fsci.esa.int%2Fs%2FwRe24lA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-planck_overview-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-planck_overview_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPlanck_Collaboration2013" class="citation arxiv cs1">Planck Collaboration (2013). "Planck 2013 results. I. Overview of products and scientific results". <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1303.5062">1303.5062</a></span> [<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/archive/astro-ph.CO">astro-ph.CO</a>].</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=preprint&rft.jtitle=arXiv&rft.atitle=Planck+2013+results.+I.+Overview+of+products+and+scientific+results&rft.date=2013&rft_id=info%3Aarxiv%2F1303.5062&rft.au=Planck+Collaboration&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-arxiv-20121220-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-arxiv-20121220_3-0">۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arxiv-20121220_3-1">۳٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-arxiv-20121220_3-2">۳٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBennett2013" class="citation arxiv cs1">Bennett, C.L. (2013). "Nine-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Final Maps and Results". <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1212.5225">1212.5225</a></span> [<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/archive/astro-ph.CO">astro-ph.CO</a>].</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=preprint&rft.jtitle=arXiv&rft.atitle=Nine-Year+Wilkinson+Microwave+Anisotropy+Probe+%28WMAP%29+Observations%3A+Final+Maps+and+Results&rft.date=2013&rft_id=info%3Aarxiv%2F1212.5225&rft.aulast=Bennett&rft.aufirst=C.L.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_arxiv" class="mw-redirect" title="الگو:Cite arxiv">cite arxiv</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|coauthors=</code> ignored (<code class="cs1-code">|author=</code> suggested) (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#parameter_ignored_suggest" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: برچسب <code><ref></code> نامعتبر؛ نام «arxiv-20121220» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:ارجاع‌دهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRiessCasertanoYuanMacri2018" class="citation journal cs1">Riess, Adam G.; Casertano, Stefano; Yuan, Wenlong; Macri, Lucas; Bucciarelli, Beatrice; Lattanzi, Mario G.; MacKenty, John W.; Bowers, J. Bradley; Zheng, Weikang; Filippenko, Alexei V.; Huang, Caroline (2018-07-12). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1804.10655">"Milky Way Cepheid Standards for Measuring Cosmic Distances and Application to Gaia DR2: Implications for the Hubble Constant"</a>. <i>The Astrophysical Journal</i>. <b>861</b> (2): 126. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1804.10655">1804.10655</a></span>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2018ApJ...861..126R">2018ApJ...861..126R</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3847%2F1538-4357%2Faac82e">10.3847/1538-4357/aac82e</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1538-4357">1538-4357</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سمانتیک اسکالر">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:55643027">55643027</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Milky+Way+Cepheid+Standards+for+Measuring+Cosmic+Distances+and+Application+to+Gaia+DR2%3A+Implications+for+the+Hubble+Constant&rft.volume=861&rft.issue=2&rft.pages=126&rft.date=2018-07-12&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A55643027%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Abibcode%2F2018ApJ...861..126R&rft_id=info%3Aarxiv%2F1804.10655&rft.issn=1538-4357&rft_id=info%3Adoi%2F10.3847%2F1538-4357%2Faac82e&rft.aulast=Riess&rft.aufirst=Adam+G.&rft.au=Casertano%2C+Stefano&rft.au=Yuan%2C+Wenlong&rft.au=Macri%2C+Lucas&rft.au=Bucciarelli%2C+Beatrice&rft.au=Lattanzi%2C+Mario+G.&rft.au=MacKenty%2C+John+W.&rft.au=Bowers%2C+J.+Bradley&rft.au=Zheng%2C+Weikang&rft.au=Filippenko%2C+Alexei+V.&rft.au=Huang%2C+Caroline&rft_id=http%3A%2F%2Farxiv.org%2Fabs%2F1804.10655&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFESA/Planck_Collaboration2018" class="citation web cs1">ESA/Planck Collaboration (17 July 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sci.esa.int/s/W3kNpXW">"Measurements of the Hubble constant"</a>. <i><a href="/wiki/%D8%A2%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="آژانس فضایی اروپا">European Space Agency</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201006231013/https://sci.esa.int/web/planck/-/60504-measurements-of-the-hubble-constant">Archived</a> from the original on 7 October 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=European+Space+Agency&rft.atitle=Measurements+of+the+Hubble+constant&rft.date=2018-07-17&rft.au=ESA%2FPlanck+Collaboration&rft_id=https%3A%2F%2Fsci.esa.int%2Fs%2FW3kNpXW&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFreedmanMadoreHattHoyt2019" class="citation journal cs1">Freedman, Wendy L.; Madore, Barry F.; Hatt, Dylan; Hoyt, Taylor J.; Jang, In-Sung; Beaton, Rachael L.; Burns, Christopher R.; Lee, Myung Gyoon; Monson, Andrew J.; Neeley, Jillian R.; Phillips, Mark M. (2019-08-29). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1907.05922">"The Carnegie-Chicago Hubble Program. VIII. An Independent Determination of the Hubble Constant Based on the Tip of the Red Giant Branch"</a>. <i>The Astrophysical Journal</i>. <b>882</b> (1): 34. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1907.05922">1907.05922</a></span>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2019ApJ...882...34F">2019ApJ...882...34F</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3847%2F1538-4357%2Fab2f73">10.3847/1538-4357/ab2f73</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1538-4357">1538-4357</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سمانتیک اسکالر">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:196623652">196623652</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=The+Carnegie-Chicago+Hubble+Program.+VIII.+An+Independent+Determination+of+the+Hubble+Constant+Based+on+the+Tip+of+the+Red+Giant+Branch&rft.volume=882&rft.issue=1&rft.pages=34&rft.date=2019-08-29&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A196623652%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Abibcode%2F2019ApJ...882...34F&rft_id=info%3Aarxiv%2F1907.05922&rft.issn=1538-4357&rft_id=info%3Adoi%2F10.3847%2F1538-4357%2Fab2f73&rft.aulast=Freedman&rft.aufirst=Wendy+L.&rft.au=Madore%2C+Barry+F.&rft.au=Hatt%2C+Dylan&rft.au=Hoyt%2C+Taylor+J.&rft.au=Jang%2C+In-Sung&rft.au=Beaton%2C+Rachael+L.&rft.au=Burns%2C+Christopher+R.&rft.au=Lee%2C+Myung+Gyoon&rft.au=Monson%2C+Andrew+J.&rft.au=Neeley%2C+Jillian+R.&rft.au=Phillips%2C+Mark+M.&rft_id=http%3A%2F%2Farxiv.org%2Fabs%2F1907.05922&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Cosmic_detectives">"Cosmic Detectives"</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" class="mw-redirect" title="سازمان فضایی اروپا">European Space Agency</a>. 2 April 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2013-04-15</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Cosmic+Detectives&rft.pub=European+Space+Agency&rft.date=2013-04-02&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esa.int%2FOur_Activities%2FSpace_Science%2FCosmic_detectives&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFChang2008" class="citation news cs1">Chang, K. (9 March 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/2008/03/09/science/space/09cosmos.html?_r=1&oref=slogin">"Gauging Age of Universe Becomes More Precise"</a>. <i><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B2" title="نیویورک تایمز">The New York Times</a></i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=Gauging+Age+of+Universe+Becomes+More+Precise&rft.date=2008-03-09&rft.aulast=Chang&rft.aufirst=K.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2008%2F03%2F09%2Fscience%2Fspace%2F09cosmos.html%3F_r%3D1%26oref%3Dslogin&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFChaboyer1998" class="citation journal cs1">Chaboyer, Brian (1 December 1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_physics-reports_1998-12_307_1-4/page/23">"The age of the universe"</a>. <i>Physics Reports</i>. <b>307</b> (1–4): 23–30. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0370-1573%2898%2900054-4">10.1016/S0370-1573(98)00054-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physics+Reports&rft.atitle=The+age+of+the+universe&rft.volume=307&rft.issue=1%E2%80%934&rft.pages=23-30&rft.date=1998-12-01&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0370-1573%2898%2900054-4&rft.aulast=Chaboyer&rft.aufirst=Brian&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_physics-reports_1998-12_307_1-4%2Fpage%2F23&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFChaboyer1996" class="citation journal cs1">Chaboyer, Brian (16 February 1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_science_1996-02-16_271_5251/page/957">"A Lower Limit on the Age of the Universe"</a>. <i>Science</i>. <b>271</b> (5251): 957–961. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/9509115">astro-ph/9509115</a></span>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.271.5251.957">10.1126/science.271.5251.957</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=A+Lower+Limit+on+the+Age+of+the+Universe&rft.volume=271&rft.issue=5251&rft.pages=957-961&rft.date=1996-02-16&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F9509115&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.271.5251.957&rft.aulast=Chaboyer&rft.aufirst=Brian&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_science_1996-02-16_271_5251%2Fpage%2F957&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLiddle2003" class="citation book cs1">Liddle, A. R. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductiontomo00lidd_717"><i>An Introduction to Modern Cosmology</i></a> (2nd ed.). <a href="/wiki/John_Wiley_%26_Sons" class="mw-redirect" title="John Wiley & Sons">Wiley</a>. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductiontomo00lidd_717/page/n73">57</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-470-84835-9" title="ویژه:منابع کتاب/0-470-84835-9"><bdi>0-470-84835-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Introduction+to+Modern+Cosmology&rft.pages=57&rft.edition=2nd&rft.pub=Wiley&rft.date=2003&rft.isbn=0-470-84835-9&rft.aulast=Liddle&rft.aufirst=A.+R.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fintroductiontomo00lidd_717&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHu" class="citation web cs1">Hu, W. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080223184613/http://background.uchicago.edu/~whu/physics/anim2.html">"Animation: Matter Content Sensitivity. The matter-radiation ratio is raised while keeping all other parameters fixed"</a>. <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%88" title="دانشگاه شیکاگو">دانشگاه شیکاگو</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://background.uchicago.edu/~whu/physics/anim2.html">the original</a> on 23 February 2008<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-02-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Animation%3A+Matter+Content+Sensitivity.+The+matter-radiation+ratio+is+raised+while+keeping+all+other+parameters+fixed.&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%88&rft.aulast=Hu&rft.aufirst=W.&rft_id=http%3A%2F%2Fbackground.uchicago.edu%2F~whu%2Fphysics%2Fanim2.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-anim3-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-anim3_13-0">۱۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-anim3_13-1">۱۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHu" class="citation web cs1">Hu, W. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080223184618/http://background.uchicago.edu/~whu/physics/anim3.html">"Animation: Angular diameter distance scaling with curvature and lambda"</a>. <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%88" title="دانشگاه شیکاگو">دانشگاه شیکاگو</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://background.uchicago.edu/~whu/physics/anim3.html">the original</a> on 23 February 2008<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-02-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Animation%3A+Angular+diameter+distance+scaling+with+curvature+and+lambda&rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%88&rft.aulast=Hu&rft.aufirst=W.&rft_id=http%3A%2F%2Fbackground.uchicago.edu%2F~whu%2Fphysics%2Fanim3.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080224064318/http://seds.org/messier/glob.html">"Globular Star Clusters"</a>. SEDS. 1 July 2011. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seds.org/messier/glob.html">the original</a> on 24 February 2008<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2013-07-19</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Globular+Star+Clusters&rft.pub=SEDS&rft.date=2011-07-01&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.seds.org%2Fmessier%2Fglob.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFIskander2006" class="citation web cs1">Iskander, E. (11 January 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080306024809/http://www.astro.ubc.ca/people/scott/bbage.html">"Independent age estimates"</a>. <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D9%84%D9%85%D8%A8%DB%8C%D8%A7" title="دانشگاه بریتیش کلمبیا">University of British Columbia</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astro.ubc.ca/people/scott/bbage.html">the original</a> on 6 March 2008<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-02-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Independent+age+estimates&rft.pub=University+of+British+Columbia&rft.date=2006-01-11&rft.aulast=Iskander&rft.aufirst=E.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astro.ubc.ca%2Fpeople%2Fscott%2Fbbage.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFOstrikerSteinhardt1995" class="citation arxiv cs1">Ostriker, J.P.; Steinhardt, P.J. (1995). "Cosmic concordance". <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/9505066">astro-ph/9505066</a></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=preprint&rft.jtitle=arXiv&rft.atitle=Cosmic+concordance&rft.date=1995&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F9505066&rft.aulast=Ostriker&rft.aufirst=J.P.&rft.au=Steinhardt%2C+P.J.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFde_BernardisMelchiorriVerdeJimenez2008" class="citation journal cs1">de Bernardis, F.; Melchiorri, A.; Verde, L.; Jimenez, R. (2008). "The Cosmic Neutrino Background and the Age of the Universe". <i><a href="/w/index.php?title=Journal_of_Cosmology_and_Astroparticle_Physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Journal of Cosmology and Astroparticle Physics (صفحه وجود ندارد)">Journal of Cosmology and Astroparticle Physics</a></i>. <b>2008</b> (3): 20. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/0707.4170">0707.4170</a></span>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008JCAP...03..020D">2008JCAP...03..020D</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1088%2F1475-7516%2F2008%2F03%2F020">10.1088/1475-7516/2008/03/020</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Cosmology+and+Astroparticle+Physics&rft.atitle=The+Cosmic+Neutrino+Background+and+the+Age+of+the+Universe&rft.volume=2008&rft.issue=3&rft.pages=20&rft.date=2008&rft_id=info%3Aarxiv%2F0707.4170&rft_id=info%3Adoi%2F10.1088%2F1475-7516%2F2008%2F03%2F020&rft_id=info%3Abibcode%2F2008JCAP...03..020D&rft.aulast=de+Bernardis&rft.aufirst=F.&rft.au=Melchiorri%2C+A.&rft.au=Verde%2C+L.&rft.au=Jimenez%2C+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-wmap-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wmap_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSpergel2003" class="citation journal cs1">Spergel, D. N.; et al. (2003). "First-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Determination of Cosmological Parameters". <i><a href="/w/index.php?title=The_Astrophysical_Journal_Supplement_Series&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Astrophysical Journal Supplement Series (صفحه وجود ندارد)">The Astrophysical Journal Supplement Series</a></i>. <b>148</b> (1): 175–194. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0302209">astro-ph/0302209</a></span>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003ApJS..148..175S">2003ApJS..148..175S</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F377226">10.1086/377226</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سمانتیک اسکالر">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:10794058">10794058</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal+Supplement+Series&rft.atitle=First-Year+Wilkinson+Microwave+Anisotropy+Probe+%28WMAP%29+Observations%3A+Determination+of+Cosmological+Parameters&rft.volume=148&rft.issue=1&rft.pages=175-194&rft.date=2003&rft_id=info%3Aarxiv%2Fastro-ph%2F0302209&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A10794058%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F377226&rft_id=info%3Abibcode%2F2003ApJS..148..175S&rft.aulast=Spergel&rft.aufirst=D.+N.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Planck_2015-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Planck_2015_19-0">۱۹٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Planck_2015_19-1">۱۹٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPlanck_Collaboration2016" class="citation journal cs1">Planck Collaboration (2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://man.ac.uk/sF4eq0">"Planck 2015 results. XIII. Cosmological parameters (See PDF, page 32, Table 4, Age/Gyr, last column)"</a>. <i>Astronomy & Astrophysics</i>. <b>594</b>: A13. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1502.01589">1502.01589</a></span>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2016A&A...594A..13P">2016A&A...594A..13P</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1051%2F0004-6361%2F201525830">10.1051/0004-6361/201525830</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سمانتیک اسکالر">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:119262962">119262962</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+%26+Astrophysics&rft.atitle=Planck+2015+results.+XIII.+Cosmological+parameters+%28See+PDF%2C+page+32%2C+Table+4%2C+Age%2FGyr%2C+last+column%29.&rft.volume=594&rft.pages=A13&rft.date=2016&rft_id=info%3Aarxiv%2F1502.01589&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A119262962%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1051%2F0004-6361%2F201525830&rft_id=info%3Abibcode%2F2016A%26A...594A..13P&rft.au=Planck+Collaboration&rft_id=http%3A%2F%2Fman.ac.uk%2FsF4eq0&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B3%D9%86+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="کیهان‌شناسی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="text-align:center;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="الگو:موضوعات کیهان‌شناسی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:موضوعات کیهان‌شناسی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:موضوعات کیهان‌شناسی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="کیهان‌شناسی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کیهان‌شناسی">کیهان‌شناسی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">پیش‌زمینه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">سن جهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="مه‌بانگ">مه‌بانگ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="گاه‌شمار جهان">گاه‌شمار جهان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="گیتی">گیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87" title="جهان قابل مشاهده">جهان قابل مشاهده</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="8" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/WMAP_2012.png/110px-WMAP_2012.png" decoding="async" width="110" height="55" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/WMAP_2012.png/165px-WMAP_2012.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/WMAP_2012.png/220px-WMAP_2012.png 2x" data-file-width="4096" data-file-height="2048" /></span></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">تاریخچه نظریات<br />کیهان‌شناسی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4_%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AC_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کشف تابش ریزموج زمینه کیهانی">کشف تابش ریزموج زمینه کیهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="تاریخچه نظریه مه‌بانگ">تاریخچه نظریه مه‌بانگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="تفاسیر دینی نظریه مه‌بانگ">تفاسیر دینی نظریه مه‌بانگ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="گاه‌شمار کیهان‌شناسی">گاه‌شمار کیهان‌شناسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">جهان گذشته</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AC_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ریزموج زمینه کیهانی">ریزموج زمینه کیهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="نوترینوی زمینه کیهانی">نوترینوی زمینه کیهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AC_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="امواج گرانشی تصادفی زمینه">امواج گرانشی تصادفی زمینه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%85_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تورم کیهانی">تورم کیهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="هسته‌زایی مه‌بانگ">هسته‌زایی مه‌بانگ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="گاه‌شمار جهان">گاه‌شمار جهان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">جهان کنونی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%84%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B1" title="متریک فریدمان-لومتر-رابرتسون-واکر">متریک فریدمان-لومتر-رابرتسون-واکر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86" title="معادلات فریدمان">معادلات فریدمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="قانون هابل">قانون هابل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%B3%D8%A7%D8%B7_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="انبساط جهان">انبساط جهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="جهان شتاب‌دار">جهان شتاب‌دار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%AE" title="انتقال به سرخ">انتقال به سرخ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">جهان آینده</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87_%DB%8C%DA%A9_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B3%D8%B7%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87" title="آینده یک جهان منبسط‌شونده">آینده یک جهان منبسط‌شونده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86" title="سرانجام کیهان">سرانجام کیهان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">مؤلفه‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="انرژی تاریک">انرژی تاریک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="شاره تاریک">شاره تاریک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="ماده تاریک">ماده تاریک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%AF%D8%A7-%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%85" title="لامبدا-سی دی ام">لامبدا-سی دی ام</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">تشکیل ساختار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="رشته‌کهکشان">رشته‌کهکشان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84_%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="شکل‌گیری و تکامل کهکشان‌ها">شکل‌گیری و تکامل کهکشان‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B4" title="گروه بزرگ اختروش">گروه بزرگ اختروش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87" title="جهان قابل مشاهده">جهان قابل مشاهده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86" title="بازیونیده‌شدن">بازیونیده‌شدن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D9%84_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="شکل جهان">شکل جهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="تشکیل ساختار">تشکیل ساختار</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align:center;;width:1%">آزمایش‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%AE_%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B2%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%81" title="نقشه انتقال به سرخ کهکشانی ۲دی‌اف">نقشه انتقال به سرخ کهکشانی ۲دی‌اف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=6dF_Galaxy_Survey&action=edit&redlink=1" class="new" title="6dF Galaxy Survey (صفحه وجود ندارد)">6dF</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D9%85%D8%B1%D9%86%DA%AF" title="آزمایش بومرنگ">آزمایش بومرنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86" title="کاوشگر زمینه کیهان">کاوشگر زمینه کیهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="پروژه ایلاستریس">پروژه ایلاستریس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="کیهان‌شناسی مشاهده‌ای">کیهان‌شناسی مشاهده‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9_(%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87)" title="پلانک (ماهواره)">پلانک (ماهواره)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%86" title="نقشه‌برداری آسمانی دیجیتال اسلون">نقشه‌برداری آسمانی دیجیتال اسلون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%AC%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="کاوشگر ناهمسان‌گرد ریزموجی ویلکینسون">کاوشگر ناهمسان‌گرد ریزموجی ویلکینسون</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="text-align:center;"><div><b><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Saturn_mark.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Saturn_mark.svg/16px-Saturn_mark.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Saturn_mark.svg/24px-Saturn_mark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Saturn_mark.svg/32px-Saturn_mark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="459" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="درگاه:اخترشناسی">درگاه اخترشناسی</a></b></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سن_جهان&oldid=40563275">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سن_جهان&oldid=40563275</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:کیهان‌شناسی">کیهان‌شناسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:کیهان‌شناسی فیزیکی">کیهان‌شناسی فیزیکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:کیهان‌زایی">کیهان‌زایی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%AF%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="رده:گیتی">گیتی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="رده:مه‌بانگ">مه‌بانگ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:مفهوم‌ها در اخترشناسی">مفهوم‌ها در اخترشناسی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B7%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9" title="رده:صفحه‌های دارای خطا در ارجاع">صفحه‌های دارای خطا در ارجاع</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="رده:صفحه‌های دارای ارجاع با پارامتر پشتیبانی‌نشده">صفحه‌های دارای ارجاع با پارامتر پشتیبانی‌نشده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رده:صفحات دارای نام ارجاع تکراری">صفحات دارای نام ارجاع تکراری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%D8%AD_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1" title="رده:مقاله‌های دارای شرح مختصر">مقاله‌های دارای شرح مختصر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D8%B1%D8%AD_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1_%D9%85%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA_%D8%A8%D8%A7_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="رده:شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده">شرح مختصر متفاوت با ویکی‌داده</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۵ نوامبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۳:۵۶ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6d67bf974d-svcz2","wgBackendResponseTime":185,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.631","walltime":"0.853","ppvisitednodes":{"value":2178,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":105605,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2504,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":90867,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 718.018 1 -total"," 53.89% 386.958 1 الگو:پانویس"," 20.66% 148.376 7 الگو:Cite_web"," 20.34% 146.047 1 الگو:کیهان‌شناسی"," 19.45% 139.620 1 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists"," 17.02% 122.239 7 الگو:Cite_journal"," 9.48% 68.086 18 الگو:Val"," 7.49% 53.748 1 الگو:Short_description"," 5.33% 38.268 2 الگو:Sidebar"," 5.07% 36.375 1 الگو:موضوعات_کیهان‌شناسی"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.410","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8954207,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-58df4496cf-zfpns","timestamp":"20241105140724","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0633\u0646 \u062c\u0647\u0627\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B3%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q500699","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q500699","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2008-08-05T21:45:47Z","dateModified":"2024-11-05T13:56:00Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/ed\/WMAP_2012.png","headline":"\u0645\u06cc\u0632\u0627\u0646 \u0641\u0627\u0635\u0644\u0647 \u0632\u0645\u0627\u0646\u06cc \u0627\u0632 \u0645\u0647\u0628\u0627\u0646\u06af"}</script> </body> </html>