CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ba" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Кеше хоҡуҡтары — Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ғинуар","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"ddecc9fc-3e9d-408f-85c0-cd9d1b8a3b29","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Кеше_хоҡуҡтары","wgTitle":"Кеше хоҡуҡтары","wgCurRevisionId":1275738,"wgRevisionId":1275738,"wgArticleId":96960,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN серле һылтанмаһын ҡулланған биттәр","Википедия:Һайланған мәҡәләләр","Википедия:Алфавит буйынса һайланған мәҡәләләр","Викикитапханаға һылтанмаһы булған мәҡәләләр","Кеше хоҡуҡтары", "Сәйәси философия төшөнсәләре"],"wgPageViewLanguage":"ba","wgPageContentLanguage":"ba","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Кеше_хоҡуҡтары","wgRelevantArticleId":96960,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ba","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ba"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false, "wgWikibaseItemId":"Q8458","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc", "skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.editZeroSection","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.sidebarRelated","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ba&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ba&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ba&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Mouchon-france.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="751"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Mouchon-france.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="500"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="400"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Кеше хоҡуҡтары — Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ba.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Үҙгәртергә" href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедия (ba)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ba.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ba"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедия — Atom каналы" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D2%BA%D1%83%D2%A3%D2%93%D1%8B_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Кеше_хоҡуҡтары rootpage-Кеше_хоҡуҡтары skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Эстәлеккә күсергә</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Төп меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Төп меню</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Төп меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">йәшерергә</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навигация </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" title="Баш биткә күсергә [z]" accesskey="z"><span>Баш бит</span></a></li><li id="n-index" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%BB%D1%8B_%D0%BA%D2%AF%D1%80%D2%BB%D3%99%D1%82%D0%BA%D0%B5%D1%81"><span>Алфавитлы күрһәткес</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D2%93%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Ағымдағы ваҡиғалар тураһында белешмә мәғлүмәт"><span>Ағымдағы ваҡиғалар</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-articles" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-articles" > <div class="vector-menu-heading"> Мәҡәләләр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-featured" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Һайланған</span></a></li><li id="n-good" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AF%D2%A1%D1%88%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Яҡшы</span></a></li><li id="n-quality" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Сифатлы</span></a></li><li id="n-1000" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:1000_%D3%99%D2%BB%D3%99%D0%BC%D0%B8%D3%99%D1%82%D0%BB%D0%B5_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99"><span>1 000 мотлаҡ</span></a></li><li id="n-10000" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%9C%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%B4%D0%B0"><span>10 000 әһәмиәтле</span></a></li><li id="n-Башҡортнамә" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D0%B1%D1%83%D0%BB%D1%8B%D1%80%D2%93%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%B5%D1%88_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Башҡортнамә</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AF%D2%A3%D1%8B_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80"><span>Яңы биттәр</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9E%D1%81%D1%80%D0%B0%D2%A1%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99" title="Осраҡлы һайланған битте ҡарарға [x]" accesskey="x"><span>Осраҡлы мәҡәлә</span></a></li><li id="n-URL-ҡыҫҡартыу" class="mw-list-item"><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener"><span>URL ҡыҫҡартыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Ҡатнашыу </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%BC%D3%99" title="Проект буйынса нимә эшләй алыуығыҙ һәм ҡайҙа нимә барлығы тураһында белешмә"><span>Берләшмә</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%A0%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9"><span>Ҡоролтай</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D2%BA%D1%83%D2%A3%D2%93%D1%8B_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80" title="Һуңғы үҙгәртеүҙәр исемлеге [r]" accesskey="r"><span>Һуңғы үҙгәртеүҙәр</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%88%D0%BC%D3%99" title="«Википедия» буйынса белешмә"><span>Белешмә</span></a></li><li id="n-sitesupportregional" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%90%D2%93%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B4%D0%B8_%D1%8F%D1%80%D2%99%D0%B0%D0%BC"><span>Матди ярҙам</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Википедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ru.svg" style="width: 7.5em; height: 1.25em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ирекле энциклопедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ba.svg" width="118" height="11" style="width: 7.375em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AD%D2%99%D0%BB%D3%99%D2%AF" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Википедия эсендә эҙләү [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Эҙләү</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Википедия эсендә эҙләү" aria-label="Википедия эсендә эҙләү" autocapitalize="sentences" title="Википедия эсендә эҙләү [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Махсус:Эҙләү"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Эҙләргә</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Шәхси ҡоралдар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Уҡыу көйләүҙәре"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Измените внешний вид страницы, размер, ширину и цвет шрифта." > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Уҡыу көйләүҙәре" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Уҡыу көйләүҙәре</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=ba" class=""><span>Иғәнә</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%98%D2%AB%D3%99%D0%BF_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B_%D1%8F%D2%BB%D0%B0%D1%83&returnto=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5+%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Мотлаҡ булмаһа ла, иҫәп яҙмаһы төҙөргә һәм системала танылырға тәҡдим итәбеҙ" class=""><span>Теркәлеү</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%83&returnto=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5+%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Бында теркәлеү үтергә була, әммә мотлаҡ түгел [o]" accesskey="o" class=""><span>Танылыу</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Күберәк мөмкинлектәр" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Шәхси ҡоралдар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Шәхси ҡоралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Ҡатнашыусы менюһы" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=ba"><span>Иғәнә</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%98%D2%AB%D3%99%D0%BF_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B_%D1%8F%D2%BB%D0%B0%D1%83&returnto=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5+%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Мотлаҡ булмаһа ла, иҫәп яҙмаһы төҙөргә һәм системала танылырға тәҡдим итәбеҙ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Теркәлеү</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%83&returnto=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5+%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Бында теркәлеү үтергә була, әммә мотлаҡ түгел [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Танылыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Танылмаған мөхәррирҙәр өсөн бит <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A0%D3%99%D1%85%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D2%99" aria-label="Мөхәррирләү тураһында ентеклерәк"><span>Күберәк белергә</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D3%A8%D0%BB%D3%A9%D1%88%D3%A9%D0%BC" title="Был IP-адрестан яһалған төҙәтеүҙәр [y]" accesskey="y"><span>Өлөш</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D3%98%D2%A3%D0%B3%D3%99%D0%BC%D3%99_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="IP-адресығыҙ өсөн фекер алышыу бите [n]" accesskey="n"><span>Фекер алышыу</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eйәшерергә\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"ba\" dir=\"ltr\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Йөкмәткеһе" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Йөкмәткеһе</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">йәшерергә</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Башы</div> </a> </li> <li id="toc-Хоҡуҡ_концепциялары_сиктәрендә_кеше_хоҡуҡтары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Хоҡуҡ_концепциялары_сиктәрендә_кеше_хоҡуҡтары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Хоҡуҡ концепциялары сиктәрендә кеше хоҡуҡтары</span> </div> </a> <ul id="toc-Хоҡуҡ_концепциялары_сиктәрендә_кеше_хоҡуҡтары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Тарих" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Тарих"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Тарих</span> </div> </a> <ul id="toc-Тарих-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Тиң_хоҡуҡлылыҡ_—_шәхестең_хоҡуҡи_статусының_универсаль_принцибы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Тиң_хоҡуҡлылыҡ_—_шәхестең_хоҡуҡи_статусының_универсаль_принцибы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Тиң хоҡуҡлылыҡ — шәхестең хоҡуҡи статусының универсаль принцибы</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Тиң_хоҡуҡлылыҡ_—_шәхестең_хоҡуҡи_статусының_универсаль_принцибы-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Тиң хоҡуҡлылыҡ — шәхестең хоҡуҡи статусының универсаль принцибы бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Тиң_хоҡуҡлылыҡ_—_шәхестең_хоҡуҡи_статусының_универсаль_принцибы-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ҡатын-ҡыҙ_һәм_ир-аттың_тиң_хоҡуҡлылығы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ҡатын-ҡыҙ_һәм_ир-аттың_тиң_хоҡуҡлылығы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Ҡатын-ҡыҙ һәм ир-аттың тиң хоҡуҡлылығы</span> </div> </a> <ul id="toc-Ҡатын-ҡыҙ_һәм_ир-аттың_тиң_хоҡуҡлылығы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Кеше_һәм_гражданиндың_хоҡуҡтарын_һәм_азатлығын_нығытыу_һәм_тәьмин_итеүҙең_демократик_принциптары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Кеше_һәм_гражданиндың_хоҡуҡтарын_һәм_азатлығын_нығытыу_һәм_тәьмин_итеүҙең_демократик_принциптары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Кеше һәм гражданиндың хоҡуҡтарын һәм азатлығын нығытыу һәм тәьмин итеүҙең демократик принциптары</span> </div> </a> <ul id="toc-Кеше_һәм_гражданиндың_хоҡуҡтарын_һәм_азатлығын_нығытыу_һәм_тәьмин_итеүҙең_демократик_принциптары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Кеше_һәм_гражданин_хоҡуҡтары_һәм_азатлығы_классификацияһы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Кеше_һәм_гражданин_хоҡуҡтары_һәм_азатлығы_классификацияһы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Кеше һәм гражданин хоҡуҡтары һәм азатлығы классификацияһы</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Кеше_һәм_гражданин_хоҡуҡтары_һәм_азатлығы_классификацияһы-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Кеше һәм гражданин хоҡуҡтары һәм азатлығы классификацияһы бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Кеше_һәм_гражданин_хоҡуҡтары_һәм_азатлығы_классификацияһы-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Шәхси" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Шәхси"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Шәхси</span> </div> </a> <ul id="toc-Шәхси-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Сәйәси" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Сәйәси"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Сәйәси</span> </div> </a> <ul id="toc-Сәйәси-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Социаль" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Социаль"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Социаль</span> </div> </a> <ul id="toc-Социаль-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Иҡтисади" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Иҡтисади"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Иҡтисади</span> </div> </a> <ul id="toc-Иҡтисади-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Мәҙәни" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Мәҙәни"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Мәҙәни</span> </div> </a> <ul id="toc-Мәҙәни-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Экологик" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Экологик"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.6</span> <span>Экологик</span> </div> </a> <ul id="toc-Экологик-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Шулай_уҡ_ҡарағыҙ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Шулай_уҡ_ҡарағыҙ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Шулай уҡ ҡарағыҙ</span> </div> </a> <ul id="toc-Шулай_уҡ_ҡарағыҙ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Иҫкәрмәләр" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Иҫкәрмәләр"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Иҫкәрмәләр</span> </div> </a> <ul id="toc-Иҫкәрмәләр-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Йөкмәткеһе" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Кеше хоҡуҡтары</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Икенсе телдәге мәҡәләгә күсегеҙ. 164 телдә уҡырға була" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-164" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">164 тел</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Menseregte" title="Menseregte — африкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Menseregte" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Menschenrechte" title="Menschenrechte — швейцарский немецкий" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Menschenrechte" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швейцарский немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Dreitos_humans" title="Dreitos humans — арагонский" lang="an" hreflang="an" data-title="Dreitos humans" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонский" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानवाधिकार — ангика" lang="anp" hreflang="anp" data-title="मानवाधिकार" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангика" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="حقوق الإنسان — арабский" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حقوق الإنسان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабский" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%99%DC%95%DC%A9%DC%90_%DC%95%DC%92%DC%AA%DC%A2%DC%AB%DC%90" title="ܙܕܩܐ ܕܒܪܢܫܐ — арамейский" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܙܕܩܐ ܕܒܪܢܫܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="арамейский" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%85" title="حقوق بنادم — Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="حقوق بنادم" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="حقوق انسان — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="حقوق انسان" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Derechos_humanos" title="Derechos humanos — астурийский" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Derechos humanos" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурийский" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsan_h%C3%BCquqlar%C4%B1" title="İnsan hüquqları — азербайджанский" lang="az" hreflang="az" data-title="İnsan hüquqları" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанский" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%A7%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="اینسان حاقلاری — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اینسان حاقلاری" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusia" title="Hak asasi manusia — балийский" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Hak asasi manusia" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="балийский" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/%C5%BDmuogaus_teis%C4%97s" title="Žmuogaus teisės — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Žmuogaus teisės" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Правы чалавека — белорусский" lang="be" hreflang="be" data-title="Правы чалавека" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="белорусский" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Правы чалавека — белорусский (тарашкевица)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Правы чалавека" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="белорусский (тарашкевица)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%87%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Права на човека — болгарский" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Права на човека" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгарский" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusia" title="Hak asasi manusia — Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Hak asasi manusia" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9C%E1%80%AD%E1%80%AF%EA%A9%BB%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BD%E1%80%84%E1%80%BA%EA%A9%BB%E1%80%9B%E1%80%B1%EA%A9%BB" title="လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻ — Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="လိုꩻအခွင်ꩻရေꩻ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="মানবাধিকার — бенгальский" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মানবাধিকার" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальский" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Gwirio%C3%B9_mab-den" title="Gwirioù mab-den — бретонский" lang="br" hreflang="br" data-title="Gwirioù mab-den" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретонский" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ljudska_prava" title="Ljudska prava — боснийский" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ljudska prava" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="боснийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Hak_Asasi_Jolma" title="Hak Asasi Jolma — Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Hak Asasi Jolma" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D2%AF%D0%BD%D1%8D%D0%B9_%D1%8D%D1%80%D1%85%D1%8D" title="Хүнэй эрхэ — бурятский" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хүнэй эрхэ" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="бурятский" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Drets_humans" title="Drets humans — каталанский" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Drets humans" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанский" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cng-gu%C3%B2ng" title="Ìng-guòng — Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Ìng-guòng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D0%BA%D1%8A%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%88" title="Адаман бакъонаш — чеченский" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Адаман бакъонаш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чеченский" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Tawhanong_katungod" title="Tawhanong katungod — себуано" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Tawhanong katungod" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%81%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DB%86%DA%A4" title="مافەکانی مرۆڤ — центральнокурдский" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مافەکانی مرۆڤ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="центральнокурдский" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Lidsk%C3%A1_pr%C3%A1va" title="Lidská práva — чешский" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Lidská práva" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешский" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Hawliau_dynol" title="Hawliau dynol — валлийский" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Hawliau dynol" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлийский" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Menneskerettighederne" title="Menneskerettighederne — датский" lang="da" hreflang="da" data-title="Menneskerettighederne" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="датский" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Human_rights" title="Human rights — Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Human rights" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Menschenrechte" title="Menschenrechte — немецкий" lang="de" hreflang="de" data-title="Menschenrechte" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Heq%C3%AA_merduman" title="Heqê merduman — Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Heqê merduman" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_koulunan" title="Hak asasi koulunan — Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Hak asasi koulunan" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5_%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानव अधिकार — Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="मानव अधिकार" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B9%CE%BD%CE%B1_%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1" title="Ανθρώπινα δικαιώματα — греческий" lang="el" hreflang="el" data-title="Ανθρώπινα δικαιώματα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="греческий" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Human_rights" title="Human rights — английский" lang="en" hreflang="en" data-title="Human rights" data-language-autonym="English" data-language-local-name="английский" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Homaj_rajtoj" title="Homaj rajtoj — эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Homaj rajtoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Derechos_humanos" title="Derechos humanos — испанский" lang="es" hreflang="es" data-title="Derechos humanos" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испанский" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Inim%C3%B5igused" title="Inimõigused — эстонский" lang="et" hreflang="et" data-title="Inimõigused" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонский" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Giza_eskubideak" title="Giza eskubideak — баскский" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Giza eskubideak" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскский" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Derechus_Umanus" title="Derechus Umanus — Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Derechus Umanus" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="حقوق بشر — персидский" lang="fa" hreflang="fa" data-title="حقوق بشر" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персидский" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ihmisoikeudet" title="Ihmisoikeudet — финский" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ihmisoikeudet" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="финский" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Inemise%C3%B5igus%C3%B5q" title="Inemiseõigusõq — выруский" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Inemiseõigusõq" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="выруский" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Mannar%C3%A6ttindi" title="Mannarættindi — фарерский" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Mannarættindi" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарерский" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Droits_de_l%27homme" title="Droits de l'homme — французский" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Droits de l'homme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французский" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Minskerjochten" title="Minskerjochten — западнофризский" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Minskerjochten" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="западнофризский" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cearta_daonna" title="Cearta daonna — ирландский" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cearta daonna" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирландский" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/C%C3%B2raichean_daonna" title="Còraichean daonna — гэльский" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Còraichean daonna" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="гэльский" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Dereitos_humanos" title="Dereitos humanos — галисийский" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Dereitos humanos" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисийский" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Yvyp%C3%B3ra_tekoiterape" title="Yvypóra tekoiterape — гуарани" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Yvypóra tekoiterape" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ha%C6%99%C6%99o%C6%99in_%C9%97an%27adam" title="Haƙƙoƙin ɗan'adam — хауса" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Haƙƙoƙin ɗan'adam" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Kanaka_pono" title="Kanaka pono — гавайский" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kanaka pono" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="гавайский" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%9B%D7%95%D7%99%D7%95%D7%AA_%D7%94%D7%90%D7%93%D7%9D" title="זכויות האדם — иврит" lang="he" hreflang="he" data-title="זכויות האדם" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानवाधिकार — хинди" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मानवाधिकार" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Insaan_ke_adhikaar" title="Insaan ke adhikaar — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Insaan ke adhikaar" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ljudska_prava" title="Ljudska prava — хорватский" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ljudska prava" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Dwa_moun" title="Dwa moun — гаитянский" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Dwa moun" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаитянский" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Emberi_jogok" title="Emberi jogok — венгерский" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Emberi jogok" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерский" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Մարդու իրավունքներ — армянский" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մարդու իրավունքներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянский" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Derectos_human" title="Derectos human — интерлингва" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Derectos human" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="һайланған мәҡәлә"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusia" title="Hak asasi manusia — индонезийский" lang="id" hreflang="id" data-title="Hak asasi manusia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Ikike_mmad%E1%BB%A5" title="Ikike mmadụ — игбо" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Ikike mmadụ" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="игбо" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/I%C3%B1uum_pi%E1%B8%B7%E1%B8%B7ani%C5%8Bat" title="Iñuum piḷḷaniŋat — инупиак" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Iñuum piḷḷaniŋat" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="инупиак" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Dagiti_karbengan_ti_tao" title="Dagiti karbengan ti tao — илоко" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Dagiti karbengan ti tao" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Homala_yuri" title="Homala yuri — идо" lang="io" hreflang="io" data-title="Homala yuri" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Mannr%C3%A9ttindi" title="Mannréttindi — исландский" lang="is" hreflang="is" data-title="Mannréttindi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исландский" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Diritti_umani" title="Diritti umani — итальянский" lang="it" hreflang="it" data-title="Diritti umani" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальянский" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%A8%A9" title="人権 — японский" lang="ja" hreflang="ja" data-title="人権" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японский" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/remna_selcru" title="remna selcru — ложбан" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="remna selcru" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ложбан" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Hak_manungsa" title="Hak manungsa — яванский" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Hak manungsa" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="яванский" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ადამიანის უფლებები — грузинский" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ადამიანის უფლებები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузинский" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Izerfan_n_wemdan" title="Izerfan n wemdan — кабильский" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Izerfan n wemdan" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабильский" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%90y%CA%8A_wa%C9%96%C9%9B" title="Ɛyʊ waɖɛ — Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɛyʊ waɖɛ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D2%9B%D2%B1%D2%9B%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Адам құқықтары — казахский" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Адам құқықтары" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахский" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%98%E1%9E%93%E1%9E%BB%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9F" title="សិទ្ធិមនុស្ស — кхмерский" lang="km" hreflang="km" data-title="សិទ្ធិមនុស្ស" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмерский" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B2%B5_%E0%B2%B9%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%81%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81" title="ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು — каннада" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%B8%EA%B6%8C" title="인권 — корейский" lang="ko" hreflang="ko" data-title="인권" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корейский" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D1%8B_%D1%8D%D1%80%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B8" title="Адамны эркинликлери — карачаево-балкарский" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Адамны эркинликлери" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="карачаево-балкарский" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%90%D9%86%D8%B3%D9%B2%D9%86%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%97%D9%82" title="اِنسٲنی حقوٗق — кашмири" lang="ks" hreflang="ks" data-title="اِنسٲنی حقوٗق" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="кашмири" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Maf%C3%AAn_mirovan" title="Mafên mirovan — курдский" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mafên mirovan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдский" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D1%83%D0%BA%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Адам укуктары — киргизский" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Адам укуктары" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="киргизский" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Iura_humana" title="Iura humana — латинский" lang="la" hreflang="la" data-title="Iura humana" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латинский" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Diretos_umana" title="Diretos umana — Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Diretos umana" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Dirit_uman" title="Dirit uman — Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Dirit uman" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%BDmogaus_teis%C4%97s" title="Žmogaus teisės — литовский" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Žmogaus teisės" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литовский" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Cilv%C4%93kties%C4%ABbas" title="Cilvēktiesības — латышский" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Cilvēktiesības" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышский" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानवाधिकार — майтхили" lang="mai" hreflang="mai" data-title="मानवाधिकार" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="майтхили" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Zon%27_olombelona" title="Zon' olombelona — малагасийский" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Zon' olombelona" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасийский" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Човекови права — македонский" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Човекови права" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонский" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B5%81%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%B5%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B6%E0%B4%82" title="മനുഷ്യാവകാശം — малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മനുഷ്യാവകാശം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D2%AF%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D1%8D%D1%80%D1%85" title="Хүний эрх — монгольский" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хүний эрх" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монгольский" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5%E0%A5%80_%E0%A4%B9%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95" title="मानवी हक्क — маратхи" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मानवी हक्क" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D3%B9%D0%BD_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D3%93%D0%B6%D3%B9" title="Эдемӹн прававлӓжӹ — горномарийский" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Эдемӹн прававлӓжӹ" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="горномарийский" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusia" title="Hak asasi manusia — малайский" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Hak asasi manusia" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9C%E1%80%B0%E1%80%B7%E1%80%A1%E1%80%81%E1%80%BD%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8" title="လူ့အခွင့်အရေး — бирманский" lang="my" hreflang="my" data-title="လူ့အခွင့်အရေး" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирманский" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%82" title="Ломанень прават — эрзянский" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Ломанень прават" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="эрзянский" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Minschenrechten" title="Minschenrechten — нижненемецкий" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Minschenrechten" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="нижненемецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Menskenrechten" title="Menskenrechten — нижнесаксонский" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Menskenrechten" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="нижнесаксонский" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%B5_%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मानव अधिकार — непальский" lang="ne" hreflang="ne" data-title="मानव अधिकार" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непальский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%81_%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="मनु अधिकार — неварский" lang="new" hreflang="new" data-title="मनु अधिकार" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="неварский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Rechten_van_de_mens" title="Rechten van de mens — нидерландский" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Rechten van de mens" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерландский" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Menneskerettar" title="Menneskerettar — нюнорск" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Menneskerettar" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нюнорск" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Menneskerettigheter" title="Menneskerettigheter — норвежский букмол" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Menneskerettigheter" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвежский букмол" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%A1%DF%90%DF%B0%DF%A6%DF%8A_%DF%96%DF%8F_%DF%9F%DF%8E%DF%AC" title="ߡߐ߰ߦߊ ߖߏ ߟߎ߬ — нко" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߡߐ߰ߦߊ ߖߏ ߟߎ߬" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="нко" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nr mw-list-item"><a href="https://nr.wikipedia.org/wiki/Amalungelo_Wobuntu" title="Amalungelo Wobuntu — южный ндебеле" lang="nr" hreflang="nr" data-title="Amalungelo Wobuntu" data-language-autonym="IsiNdebele seSewula" data-language-local-name="южный ндебеле" class="interlanguage-link-target"><span>IsiNdebele seSewula</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Dreches_de_l%27%C3%92me" title="Dreches de l'Òme — окситанский" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Dreches de l'Òme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситанский" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Mirgoota_Dhala_Namaa" title="Mirgoota Dhala Namaa — оромо" lang="om" hreflang="om" data-title="Mirgoota Dhala Namaa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AE%E0%AC%BE%E0%AC%A8%E0%AC%AC%E0%AC%BE%E0%AC%A7%E0%AC%BF%E0%AC%95%E0%AC%BE%E0%AC%B0%E0%AC%B8%E0%AC%AE%E0%AD%82%E0%AC%B9" title="ମାନବାଧିକାରସମୂହ — ория" lang="or" hreflang="or" data-title="ମାନବାଧିକାରସମୂହ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ория" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A8%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96%E0%A9%80_%E0%A8%B9%E0%A9%B1%E0%A8%95" title="ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕ — панджаби" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панджаби" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Katul%C3%ADrang_pant%C3%A1u" title="Katulírang pantáu — пампанга" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Katulírang pantáu" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="пампанга" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Derechonan_humano" title="Derechonan humano — папьяменто" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Derechonan humano" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="папьяменто" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Dro%C3%A9ts_d%27echl%27Onme" title="Droéts d'echl'Onme — Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Droéts d'echl'Onme" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawa_cz%C5%82owieka" title="Prawa człowieka — польский" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Prawa człowieka" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польский" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Drit_%C3%ABd_l%27%C3%92m" title="Drit ëd l'Òm — Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Drit ëd l'Òm" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AD%D9%82" title="انسانی حق — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="انسانی حق" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DA%AF%DA%93%D9%86%D9%8A%D8%B2_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="وگړنيز حقوق — пушту" lang="ps" hreflang="ps" data-title="وگړنيز حقوق" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Direitos_humanos" title="Direitos humanos — португальский" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Direitos humanos" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португальский" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Runa_hay%C3%B1i" title="Runa hayñi — кечуа" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Runa hayñi" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Dretgs_umans" title="Dretgs umans — романшский" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Dretgs umans" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="романшский" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Drepturile_omului" title="Drepturile omului — румынский" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Drepturile omului" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынский" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Права человека — русский" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Права человека" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="русский" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%8B_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Людьскы права — русинский" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Людьскы права" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="русинский" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D2%BB%D0%B8_%D0%B1%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%B0%D0%B1%D0%B0" title="Киһи бырааба — саха" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Киһи бырааба" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A2%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%B1%E1%B1%A2%E1%B1%A4%E1%B1%AD%E1%B1%9F%E1%B1%9C_%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%AD%E1%B1%AB%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%A8" title="ᱢᱟᱹᱱᱢᱤᱭᱟᱜ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨ — сантали" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱢᱟᱹᱱᱢᱤᱭᱟᱜ ᱟᱹᱭᱫᱟᱹᱨ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="сантали" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Deretos_umanos" title="Deretos umanos — сардинский" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Deretos umanos" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="сардинский" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Dritti_umani" title="Dritti umani — сицилийский" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Dritti umani" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилийский" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Human_richts" title="Human richts — шотландский" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Human richts" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотландский" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%8A_%D8%AD%D9%82" title="انساني حق — синдхи" lang="sd" hreflang="sd" data-title="انساني حق" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Olmmo%C5%A1vuoigatvuo%C4%91at" title="Olmmošvuoigatvuođat — северносаамский" lang="se" hreflang="se" data-title="Olmmošvuoigatvuođat" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="северносаамский" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ljudska_prava" title="Ljudska prava — сербскохорватский" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ljudska prava" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскохорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%80_%E0%B6%85%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B6%B8%E0%B7%8A" title="මානව අයිතිවාසිකම් — сингальский" lang="si" hreflang="si" data-title="මානව අයිතිවාසිකම්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингальский" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Human_rights" title="Human rights — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Human rights" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%BDudsk%C3%A9_pr%C3%A1va" title="Ľudské práva — словацкий" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ľudské práva" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словацкий" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/%C4%8Clovekove_pravice" title="Človekove pravice — словенский" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Človekove pravice" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенский" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Xuquuqda_dadka" title="Xuquuqda dadka — сомали" lang="so" hreflang="so" data-title="Xuquuqda dadka" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/T%C3%AB_drejtat_e_njeriut" title="Të drejtat e njeriut — албанский" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Të drejtat e njeriut" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанский" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%89%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Људска права — сербский" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Људска права" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербский" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Hak_asasi_manusa" title="Hak asasi manusa — сунданский" lang="su" hreflang="su" data-title="Hak asasi manusa" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунданский" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/M%C3%A4nskliga_r%C3%A4ttigheter" title="Mänskliga rättigheter — шведский" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Mänskliga rättigheter" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведский" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Haki_za_binadamu" title="Haki za binadamu — суахили" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Haki za binadamu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%A4_%E0%AE%89%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%AE%E0%AF%88" title="மனித உரிமை — тамильский" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மனித உரிமை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамильский" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%B5_%E0%B0%B9%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="మానవ హక్కులు — телугу" lang="te" hreflang="te" data-title="మానవ హక్కులు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D1%83%D2%9B%D1%83%D2%9B%D2%B3%D0%BE%D0%B8_%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BE%D0%BD" title="Ҳуқуқҳои инсон — таджикский" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҳуқуқҳои инсон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="таджикский" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%A9%E0%B8%A2%E0%B8%8A%E0%B8%99" title="สิทธิมนุษยชน — тайский" lang="th" hreflang="th" data-title="สิทธิมนุษยชน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайский" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Karapatang_pantao" title="Karapatang pantao — тагалог" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Karapatang pantao" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="тагалог" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsan_haklar%C4%B1" title="İnsan hakları — турецкий" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İnsan hakları" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Кеше хокуклары — татарский" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Кеше хокуклары" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BB%D1%8E%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8" title="Права людини — украинский" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Права людини" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украинский" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="انسانی حقوق — урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="انسانی حقوق" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Inson_huquqlari" title="Inson huquqlari — узбекский" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Inson huquqlari" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекский" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%C3%A2n_quy%E1%BB%81n" title="Nhân quyền — вьетнамский" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Nhân quyền" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнамский" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Abondroets_des_djins" title="Abondroets des djins — валлонский" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Abondroets des djins" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлонский" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Katungod_pantawo" title="Katungod pantawo — варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Katungod pantawo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%AC%8A" title="人權 — у" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="人權" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="у" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ადამიერიშ ნებეფი — мегрельский" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ადამიერიშ ნებეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="мегрельский" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A2%D7%A0%D7%98%D7%A9%D7%9F_%D7%A8%D7%A2%D7%9B%D7%98" title="מענטשן רעכט — идиш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מענטשן רעכט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%80w%E1%BB%8Dn_%E1%BA%B9%CC%80t%E1%BB%8D%CC%81_%E1%BB%8Dm%E1%BB%8Dn%C3%ACy%C3%A0n" title="Àwọn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn — йоруба" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Àwọn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="йоруба" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%9D%83" title="人权 — китайский" lang="zh" hreflang="zh" data-title="人权" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="китайский" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%AC%8A" title="人權 — Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="人權" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/J%C3%AEn-ko%C3%A2n" title="Jîn-koân — миньнань" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Jîn-koân" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="миньнань" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E6%AC%8A" title="人權 — кантонский" lang="yue" hreflang="yue" data-title="人權" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонский" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8458#sitelinks-wikipedia" title="Башҡа телдәргә һылтанмаларҙы төҙәтеү" class="wbc-editpage">Һылтанмаларҙы төҙәтергә</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Исем арауыҡтары"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Эстәлек битен ҡарау [c]" accesskey="c"><span>Бит</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%B5%D2%AF:%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" rel="discussion" title="Биттең эстәлеге тураһында фекерләшеү [t]" accesskey="t"><span>Фекер алышыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Телде үҙгәртергә" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">башҡортса</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ҡарауҙар"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"><span>Уҡыу</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit" title="Был битте үҙгәртеү [v]" accesskey="v"><span>Үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit" title="Биттең сығанаҡ кодын үҙгәртеү [e]" accesskey="e"><span>Кодты үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=history" title="Биттең төҙәтеүҙәр журналы [h]" accesskey="h"><span>Тарих</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ҡоралдар"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ҡоралдар" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ҡоралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ҡоралдар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">йәшерергә</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Күберәк мөмкинлектәр" > <div class="vector-menu-heading"> Ғәмәлдәр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"><span>Уҡыу</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit" title="Был битте үҙгәртеү [v]" accesskey="v"><span>Үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit" title="Биттең сығанаҡ кодын үҙгәртеү [e]" accesskey="e"><span>Кодты үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=history"><span>Тарих</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Дөйөм </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D2%BB%D1%8B%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Был биткә һылтанған барлыҡ биттәрҙең исемлеге [j]" accesskey="j"><span>Был биткә һылтанмалар</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D3%99%D0%B9%D0%BB%D0%B5_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" rel="nofollow" title="Был бит һылтанған биттәрҙәге һуңғы үҙгәртеүҙәр [k]" accesskey="k"><span>Бәйле үҙгәртеүҙәр</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80" title="Барлыҡ махсус биттәр исемлеге [q]" accesskey="q"><span>Махсус биттәр</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&oldid=1275738" title="Биттең был өлгөһөнә даими һылтанма"><span>Даими һылтанма</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=info" title="Был бит тураһында ентекләберәк"><span>Бит мәғлүмәттәре</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0&page=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&id=1275738&wpFormIdentifier=titleform" title="Был биттән нисек өҙөмтә яһау тураһында мәғлүмәт"><span>Биттән өҙөмтә яһарға</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fba.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259A%25D0%25B5%25D1%2588%25D0%25B5_%25D1%2585%25D0%25BE%25D2%25A1%25D1%2583%25D2%25A1%25D1%2582%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%258B"><span>Ҡыҫҡа URL алыу</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:QrCode&url=https%3A%2F%2Fba.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259A%25D0%25B5%25D1%2588%25D0%25B5_%25D1%2585%25D0%25BE%25D2%25A1%25D1%2583%25D2%25A1%25D1%2582%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%258B"><span>QR код алыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Баҫтырыу/сығарыу </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:Collection&bookcmd=book_creator&referer=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5+%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B"><span>Китап төҙөү</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:DownloadAsPdf&page=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=show-download-screen"><span>PDF форматында йөкләү</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&printable=yes" title="Биттең ҡағыҙға баҫтырыу өсөн өлгөһө [p]" accesskey="p"><span>Баҫтырыу өлгөһө</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Башҡа проекттарҙа </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Human_rights" hreflang="en"><span>Викимилек</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8458" title="Мәғлүмәт һаҡлағысына бәйле элементҡа һылтанма [g]" accesskey="g"><span>Викимәғлүмәт элементы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ҡоралдар"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Уҡыу көйләүҙәре"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Уҡыу көйләүҙәре</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">йәшерергә</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-fa" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Был мәҡәлә һайланған мәҡәләләр исемлегенә керә"><img alt="Был мәҡәлә һайланған мәҡәләләр исемлегенә керә" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Small_Skew_Star_SVG.svg/14px-Small_Skew_Star_SVG.svg.png" decoding="async" width="14" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Small_Skew_Star_SVG.svg/21px-Small_Skew_Star_SVG.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Small_Skew_Star_SVG.svg/28px-Small_Skew_Star_SVG.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="15" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ba" dir="ltr"><table id="fa-message" class="plainlinks metadata ambox ambox-good" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Википедия:Һайланған мәҡәләләр"><img alt="✯" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Green_star_boxed.svg/24px-Green_star_boxed.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Green_star_boxed.svg/36px-Green_star_boxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Green_star_boxed.svg/48px-Green_star_boxed.svg.png 2x" data-file-width="24" data-file-height="24" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-div">Был мәҡәлә башҡорт Википедияһының <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Википедия:Һайланған мәҡәләләр">һайланған мәҡәләләре</a> исемлегенә керә.</div><div class="mbox-textsmall-div hide-when-compact" style="font-size:85%"></div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mouchon-france.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Mouchon-france.jpg/230px-Mouchon-france.jpg" decoding="async" width="230" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Mouchon-france.jpg 1.5x" data-file-width="251" data-file-height="157" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Франция">Францияның</a> почта маркалары, «Кеше хоҡуҡтары» <a href="/wiki/1900_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1900 йыл">1900 йыл</a>) һәм «Ҡатын-ҡыҙ хоҡуҡтары» тигән марка-<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Пародия">пародия</a></figcaption></figure> <p><b>Кеше хоҡуҡтары</b> — шәхестең хоҡуҡи стаусы нигеҙҙәрен барлыҡҡа килтереүсе хоҡуҡтар. </p><p>Хоҡуҡи дәүләттәрҙең конституцион хоҡуҡтары нигеҙен тәшкил итә. Был хоҡуҡтарҙың аныҡ сағылышы һәм күләме төрлө дәүләттәрҙә, шлуай уҡ төрлө халыҡ-ара хоҡуҡи килешеүҙәрҙә айырылыуы мөмкин. Халыҡ-ара киңлектә уларҙы нығытып тороусы билдәле хоҡуҡи документ — <a href="/wiki/%D0%91%D0%9C%D0%9E" class="mw-redirect" title="БМО">БМО</a>-ның <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%B4%D3%A9%D0%B9%D3%A9%D0%BC_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы">Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы</a>. ОБСЕ-ның ағза илдәрендә кеше хоҡуҡтары, төп азатлыҡ, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Демократия">демократия</a> һәм ҡанундың өҫтөнлөгө тураһындағы мәсьәләләр халыҡ-ара әһәмиәткә эйә һәм ниндәйҙер дәүләттең эске эше генә булып тормай<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Хоҡуҡ_концепциялары_сиктәрендә_кеше_хоҡуҡтары"><span id=".D0.A5.D0.BE.D2.A1.D1.83.D2.A1_.D0.BA.D0.BE.D0.BD.D1.86.D0.B5.D0.BF.D1.86.D0.B8.D1.8F.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B_.D1.81.D0.B8.D0.BA.D1.82.D3.99.D1.80.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D3.99_.D0.BA.D0.B5.D1.88.D0.B5_.D1.85.D0.BE.D2.A1.D1.83.D2.A1.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Хоҡуҡ концепциялары сиктәрендә кеше хоҡуҡтары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=1" title="Хоҡуҡ концепциялары сиктәрендә кеше хоҡуҡтары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=1" title="Хоҡуҡ концепциялары сиктәрендә кеше хоҡуҡтары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Кеше хоҡуҡтары теорияһы фәне тураһында һүҙ йөрөткәндә, хәҙерге юридик фәндең хоҡуҡтың төп нигеҙен тәшкил иткән концепцияларын нисек аңлауын төшөнөү кәрәк. Юриспруденцияның барлыҡ үҫеш тарихы — хоҡуҡты аңлауҙың төрлө типтарының ҡапма-ҡаршылығы тарихы ул. Йәғни социаль тормоштоң специфик күренеше булараҡ, хоҡуҡ асылын аңлауға төрлөсә ҡараш. Тап хоҡуҡ аңлатмаһының нигеҙенә һалынған асыл дөйөм хоҡуҡ теорияһы ҡоролошон билдәләй (хоҡуҡ аңлатмаһына аныҡ киң билдәләмә бирә), уның аша хоҡуҡ доктринаһы (йәғни позитив хоҡуҡ тураһында белем) һәм хоҡуҡ догмаһы (позитив хоҡуҡ тураһында юриспруденцтияла дөйөм ҡабул ителгән положениелар) булдырыуға йоғонто яһай, ижади һәм хоҡуҡты ҡулланыу эшмәкәрлегенә хоҡуҡ биреүгә һиҙелерлек тәьҫир итә. Проблеманы ниндәйҙер теоретик ҡараш күҙлегенән анализлауҙың билдәле методологияһы сиктәрендә тормошҡа ашырылып, хоҡуҡты аңлау тибы хоҡуҡ образын формалаштырыуҙың теоретик-методологик ҡарашты күҙаллай. Теорияла барлығы тиҫтә самаһы хоҡуҡты аңлау тибы бар. Позитивизм тибы социаль-философик фекерҙең айырым ағымы булараҡ, классик позитивизм методологияһына нигеҙләнгән. Уның асылы — берҙән-бер сығанаҡ тип аныҡ, тәжрибә һәм күҙәтеү юлы аша табылған эмпирик мәғлүмәттәрҙе генә таныу, метафизик (философик) һорауҙарҙы, шул иҫәптән асылды, күренештәр һәм процестар сәбәбен анализлауҙан баш тартыу. XIX быуатта социаль ысынбарлыҡты өйрәнеү мөмкинлектәренә яңы ҡараш алып килгән позитивизм юриспруденция өсөн ниндәйҙер өҫтөнлөклө булмай. Позитив хоҡуҡ, тәбиғи хоҡуҡ менән сағыштырғанда, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%93%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Боронғо Греция">Боронғо Грецияла</a> сәйәси-хоҡуҡи фекер булараҡ барлыҡҡа килә (софистар, <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Аристотель">Аристотель</a> һ. б.). Әммә Боронғо грек философтарының ғилемендә лә, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Боронғо Рим">Боронғо Римдең</a> хоҡуҡи фекеренең иртә үҫеше стадияһында ла «позитив хоҡуҡ» термины ҡулланылмай. Ул Рим юриспруденцияһында Цицерон (беҙҙең эраға тиклем яҡынса 1-се быуат) осоронда барлыҡҡа килә һәм урта быуат юриспруденцияһында нығына. Шулай итеп, позитивистик философия өсөн төп урында торған «позитив» билдәләмәһе юриспруденцияның үҙендә барлыҡҡа килә, ә күптән түгел генә барлыҡҡа килгән позитив философиянан алынмай. </p><p>Оҙаҡ ваҡыт дауамында юриспруденция хоҡуҡи дуализм йүнәлешендә үҫешә. Унда теорияла ла, практикала ла хоҡуҡтың ике тибы таныла: кеше тәбиғәтенән, әйберҙәр тәбиғәтенән йәки ниндәйҙер йыһан тәртибенән сыҡҡан тәбиғи хоҡуҡ һәм дәүләт билдәләгән позитив хоҡуҡ. Көнбайыш Европала абсолют монархия урынлаштырылыу менән власҡа бары тик позитив хоҡуҡ, йәғни законға барып тоташҡан юридик фекер йүнәлеше өҫтөнлөклө була башлай. Хоҡуҡты власть тарафынан яҙылған, сәйәси-власть мәжбүрилеге менән тәьмин ителгән дөйөм мотлаҡ булған тәртип ҡағиҙәһе итеп аңлау легистик тигән атама ала (<i>lex</i> — «закон, ҡанун һүҙенән»). Ҡайһы берҙә бындай ҡарашты формаль-догматик тип атайҙар, сөнки нигеҙҙә барлыҡ хоҡуҡ теорияһын ул позитив хоҡуҡ догмаһы менән сикләй (йәғни ҡануниәтте яҙа, дөйөмләштерә, классификациялай, системалаштыра). Легизм тарихи яҡтан үҫешкәнерәк була, әммә позитив юриспруденцияла берҙән-бер йүнәлеш түгел. Ҡайһы бер ваҡытта тотош позитив юриспруденцияны «легизм» термины менән атап йөрөтәләр. </p><p>Позитивизмдан айырмалы, тәбиғи-хоҡуҡи тип позитив хоҡуҡтың хоҡуҡи тәбиғәтен баһалау мөмкинлеге биргән идеаль нигеҙ критерийы булыуын күҙаллай. Инҡилаптар, донъя һуғыштары, тоталитаризмдың күтәрелеүе һәм ҡолауы менән билдәләнгән XX быуатта шундай идеаль, абстракт-теоретик критерий бығаса булмағанса көн үҙәгендә тора. Был хоҡуҡты аңлау идеялары һәм тәбиғи-хоҡуҡи ҡиммәттәр тыуыуға булышлыҡ итә. Хоҡуҡты аңлауҙың философик тибы нигеҙҙең һәм күренештең айырмалығы һәм сағыштырыу проблемаһынан тора. Философик тип хоҡуҡҡа философик ҡараштан айырыла. Ул хоҡуҡ асылын аңлауҙың айырым социаль күренеше һәм позитив хоҡуҡҡа ошо нигеҙ критерийынан баһалау булараҡ, хоҡуҡтың асылын аңлауға йүнәлеш ала. </p><p>Кеше хоҡуҡтары предметын билдәләүҙең ауырлығы шунда, улар (кеше хоҡуҡтары) бер яҡтан, кешелектең донъяуи тарихы үҫеше юлында барлыҡҡа килгән һәм хоҡуҡи система һәм дәүләт ошо нигеҙҙә торған объектив принциптарҙы үҙ эсенә алһа, икенсе яҡтан, кеше хоҡуҡтары — улар хоҡуҡтың хоҡуҡи мәғәнәһендә субъектҡа хас булған сифаттар. Йәғни икенсе мәғәнәлә кеше хоҡуҡтары шәхестең тыуғандан уҡ бирелгән һәм ул улар менән үҙ аллы идара иткән, һәр даим үҫтергән сифаттар комплексы. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарих"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85"></span>Тарих</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=2" title="Тарих бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=2" title="Тарих бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:English_Bill_of_Rights_of_1689.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/English_Bill_of_Rights_of_1689.jpg/220px-English_Bill_of_Rights_of_1689.jpg" decoding="async" width="220" height="444" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e3/English_Bill_of_Rights_of_1689.jpg 1.5x" data-file-width="304" data-file-height="614" /></a><figcaption>Хоҡуҡ тураһында 1689 йылға инглиз документы</figcaption></figure> <p>Кеше хоҡуҡтары концепцияһы хәҙерге аңлатмаһында Европала <a href="/wiki/%D0%AF%D2%A3%D1%8B%D1%80%D1%8B%D1%83" title="Яңырыу">Яңырыу</a> һәм <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Реформация">Реформация</a> эпохаһына барып тоташа. Был осорҙа Европа ғалимдары дини этиканың<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> үҙенсәлекле донъяуи версияһын формалаштырырға тырыша. Шәхестең хоҡуҡ һәм азатлыҡ идеялары теге йәки был формала кешелек тарихының билдәле ваҡыты дауамында йәшәһә лә, улар кеше хоҡуҡтарының хәҙерге концепцияһы менән бигүк оҡшаш булмай. Тикшеренеүсе Дж. Доннели билдәләүенсә, боронғо донъяла «традицион йәмғиәттәр кеше хоҡуҡтарынан тулыһынса айырылған булһа ла, кешелек дәрәжәһен, именлеген һәм уңыш ҡаҙаныуын тәьмин итергә тырышҡан бурыстарҙың үҫешкән системаһына… ғәҙеллек концепцияларына, сәйәси легитимлыҡҡа һәм уның үҫешенә эйә була. Бындай институттар һәм тәжрибәләр был хоҡуҡтарҙың альтернативаһы булып тора»<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Кеше хоҡуҡтары тураһында концепция Көнбайышта барлыҡҡа килгән, тигән фекер башҡаларына ҡарағанда йышыраҡ осрай. Әммә башҡа, иртәрәк мәҙәниәттәр үҙҙәренең әхлаҡи-этик кодекстарына эйә булған, ләкин кеше хоҡуҡтары тигән билдәләмә булмаған. Ҡайһы бер тикшеренеүселәр «хоҡуҡ» атамаһы XV быуатҡа<sup id="cite_ref-Freeman_2002,_pp._15-17_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Freeman_2002,_pp._15-17-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> тиклем бер генә телдә лә осрамағанына инана. </p><p>Урта быуаттарҙың азатлыҡ тураһындағы хартиялары, мәҫәлән, инглиздәрҙеңБөйөк иркенлек хартияһы кеүек, асылда кеше хоҡуҡтары тураһындағы документ булып тормай, ә дәүләттә билдәле бер хәл-торошто көйләү өсөн тәғәйенләнгән<sup id="cite_ref-Freeman_2002,_pp._15-17_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-Freeman_2002,_pp._15-17-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> сикләнгән сәйәси һәм юридик килешеү формаһы һәм нигеҙе генә. Һуңынан был документтарҙың ҡайһы берҙәре, шул иҫәптән телгә алынған Хартия ла, кеше хоҡуҡтары тураһындағы хәҙерге заман бәхәстәренең иртә этаптарында иғтибарҙан ситтә ҡалмай. Бәғзе бер тикшеренеүселәр бындай хоҡуҡтар 1265 йылғы Калиш статутында<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> өлөшләтә яҙылған була, тип иҫәпләй. </p><p>Кеше хоҡуҡтары тураһында беренсе Европа документы 1525 йылғы «Ун ике статья» — крәҫтиәндәрҙең үҙ хоҡуҡтары өсөн талаптарының бер өлөшөнән торған Германиялағы Крәҫтиәндәр һуғышы һәм Реформа манифесты булған тип иҫәпләнә. Документтың беренсе статьяһы <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лютер">М. Лютерҙың</a> христиандар йәмғиәтенең доктринаны баһалау һәм үҙенә рухи етәксе<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> һайлау тураһындағы трактатында сағылыш тапҡан идеялары менән ауаздаш. Ниндәйҙер дәрәжәлә үҙенең барлыҡҡа килеүе менән документ Реформа хәрәкәтенә бурыслы, тиергә мөмкин. Социаль һәм сәйәси талаптарҙын тыш, авторҙар выждан иреклегенә хоҡуҡ тураһында ла белдерә; был хоҡуҡ <a href="/wiki/XVI_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XVI быуат">XVI быуатта</a>, «кеше хоҡуҡтары» термины булмаған саҡта уҡ ҡыҙыу бәхәстәр үҙәгендә була. </p><p><a href="/wiki/XVII_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XVII быуат">XVII быуат</a> башында, баптист теологтары, шул иҫәптән Дж. Смит, Т. Хелвис, Р. Уильямс выждан<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> азатлығын яҡлап трактаттар яҙа. Уларҙың идеяһы Дж. Мильтондың һәм <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6._%D0%9B%D0%BE%D0%BA%D0%BA" class="mw-redirect" title="Дж. Локк">Дж. Локктың</a> дини түҙемлелек тураһындағы ҡарашына йоғонто яһай<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Бынан тыш, ул ваҡыттағы Америка колонияларында — <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B4-%D0%90%D0%B9%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4" title="Род-Айленд">Род-Айлендта</a>, Коннектикутта, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Пенсильвания">Пенсильванияла</a> — дин тотоу азатлығын яҡлау өсөн шарттар булдырыла, уларҙа төрлө дини аҙсылыҡтар<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> һыйыныу таба. Бойондороҡоҙлоҡ тураһында декларация, <a href="/wiki/%D0%90%D2%A0%D0%A8_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="АҠШ Конституцияһы">АҠШ Конституцияһы</a>, Американың Хоҡуҡтар тураһында билле һуңынан бындай традицияларҙы юридик яҡтан<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> нығытып ҡуя. Атап үтелгән документтар шулай уҡ БМО-ның Кеше хоҡуҡтары тураһындағы дөйөм декларацияһына<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ла йоғонто яһай. </p><p>Тәү тапҡыр «кеше хоҡуҡтары» Францияла 1789 йылда ҡабул ителгән "Кеше һәм гражданин хоҡуҡтары декларацияһын"нда осрай. Шуға тиклем тыуғандан уҡ бирелгән хоҡуҡтар оҙайлы үҫеш юлы үтһә лә, ошо юлда инглиздәрҙең Иреклелектең бөйөк хартияһы (1215) һәм Хоҡуҡтар тураһында билле (1689), американдарҙың Хоҡуҡтар тураһында билле (1791) мөһим этап булып тора. <a href="/wiki/XIX_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XIX быуат">XIX быуатта</a> төрлө дәүләттәрҙә граждандар һәм сәйәси хоҡуҡтарҙың (азатлыҡ һәм тиңлек, шәхестең тейелгеһеҙлеге, милек хоҡуғы, һайлау хоҡуғы һ. б.) либераль тупланмаһы төрлөсә һәм, хәҙерге күҙлектән ҡарағанда, бик сикле була (милек һайлау цензы, сәйәси тыйыуҙар, ир-ат һәм ҡатын-ҡыҙҙарҙың тиң хоҡуҡлы булмауы, раса сикләүҙәре һ. б.). Кеше хоҡуҡтарына туранан-тура ҡағылған төп йәмғиәт-сәйәси проблема булып ҡоллоҡ мәсьәләһе тора; ҡайһы бер эшмәкәрҙр, мәҫәлән, британлы Уильям Уилберфорс уны бөтөрөргә тырышып ҡарай. 1807 йылда уҡ <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="Британия империяһы">Британия империяһында</a> <a href="/wiki/%D2%A0%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%BE%D2%A1" title="Ҡоллоҡ">ҡолдар</a> менән сауҙа итеүҙе тыйыусы акт барлыҡҡа килә, ә 1833 йылда — ҡоллоҡтан баш тартыу тураһында акт. <a href="/wiki/%D0%90%D2%A0%D0%A8" class="mw-redirect" title="АҠШ">АҠШ</a>-та төньяҡ штаттар 1777 йылдан 1804 йылға тиклем ҡоллоҡ институтын бөтөрә, әммә көньяҡ штаттар унан баш тартырға теләмәй. Ахырҙа был низағҡа һәм бәхәскә килтереп, ҡоллоҡто яңы территорияларға таратыуға сәбәп була, һөҙөмтәлә ил бүленеп, граждандар һуғышы башлана. Һуңынан <a href="/wiki/%D0%90%D2%A0%D0%A8_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="АҠШ Конституцияһы">АҠШ Конституцияһына</a> төҙәтеүҙәр индерелә, улар ҡоллоҡто тыя, тулы хоҡуҡлы гражданлыҡ һәм ошо дәүләт территорияһында тыуған һәр кемгә тулы хоҡуҡтар тупланмаһын гарантиялай, шулай уҡ ҡара тәнле американдар ҙа тауыш биреү хоҡуғына эйә була. </p><p><a href="/wiki/XX_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XX быуат">XX быуатта</a> социалистик хәрәкәттәрҙең көслө йоғонтоһо аҫтында гражданлыҡ һәм сәйәси хоҡуҡтарға социаль-иҡтисади хоҡуҡтар (профсоюздарға берләшеү, хеҙмәткә, ялға, социаль ярҙам алыуға хоҡуҡ һ. б.) өҫтәлә. </p><p>1922 йылда кеше хоҡуҡтары буйынса немец һәм француз лигалары инициативһы буйынса төрлө илдәрҙәге ике тиҫтә ойошма Кеше хоҡуҡтары өсөн халыҡ-ара федерация (FIDH) — донъяла кеше хоҡуҡтарын яҡлау буйынса беренсе халыҡ-ара ойошма төҙөй. <a href="/wiki/%D0%98%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%8A%D1%8F_%D2%BB%D1%83%D2%93%D1%8B%D1%88%D1%8B" title="Икенсе донъя һуғышы">Икенсе донъя һуғышы</a> һәм тоталитар режимдың фажиғәле тәжрибәһе кеше һәм гражданин хоҡуҡтары институтын үҫтереүгә этәргес бирә. Бында алдынғы ролде халыҡ-ара хоҡуҡ ала. </p><p>1948 йылдың 10 декабрендә <a href="/wiki/%D0%91%D0%9C%D0%9E" class="mw-redirect" title="БМО">БМО</a>-ның Генераль ассамблеяһы 217 А резолюцияһы менән "Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы"н ҡабул итә: </p> <dl><dd><blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>Һәр кеше һәм йәмғиәттең һәр органы ғәмәлдәге Декларацияны күҙ уңында тотоп, мәғрифәтселек һәм белем алыу аша ошо хоҡуҡтарҙы һәм азатлыҡтарҙы ихтирам итергә тырышырға, милли һәм халыҡ-ара прогрессив саралар аша Ойошманың ағза илдәре халыҡтары араһында ла, уларҙың юрисдикцияһында булған территориялар халыҡтары араһында ла уларҙы һөҙөмтәле таныу һәм тормошҡа ашырырға тырышыу аша барлыҡ халыҡтар һәм дәүләттәр үтәргә ынтылырға тейешле бурыс.</div><p style="margin:0 2em 0 0; text-align:right">— <a href="https://ba.wikisource.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%B4%D3%A9%D0%B9%D3%A9%D0%BC_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" class="extiw" title="s:Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы">Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы</a>, преамбула</p></blockquote></dd></dl> <p><br /> 1950 йылдан алып, йыл һайын 10 декабрҙә Халыҡ-ара Кеше хоҡуҡтары көнө билдәләнә. Шулай уҡ 1950 йылда Европала Кеше хоҡуҡтарын һәм төп азатлыҡтарын яҡлау тураһында Европа конвенцияһына ҡул ҡуйыла. Уның кеше хоҡуҡтары өлкәһендәге башҡа халыҡ-ара договорҙарҙан айырмаһы: иғлан ителгән хоҡуҡтарҙы аныҡ яҡлау механизмы — Кеше хоҡуҡтары буйынса Европа суды ойоштороу була. </p><p>1966 йылда БМО эгидаһы аҫтында «Гражданлыҡ һәм сәйәси хоҡуҡтар тураһында халыҡ-ара пакт» һәм «Иҡтисади, социаль һәм мәҙәни хоҡуҡтар тураһында халыҡ-ара пакт» ҡабул ителә. Ошо һәм артабанғы халыҡ-ара килешеүҙәр кеше һәм гражданин хоҡуҡтарының халыҡ-ара стандартын раҫлап, уларҙы тәьмин итеүҙе гарантиялай. Был хоҡуҡтар ҡатнашыусы дәүләттәрҙең конституцион ҡоролошонда ла сағылыш табырға тейеш була. Әммә бер хоҡуҡты индереү башҡа хоҡуҡтарҙы ҡыҫырға йәки кесерәтйтергә тейеш түгел. </p><p>Халыҡ-ара стандартта һанап үтелгән хоҡуҡтарҙан тыш, һәр дәүләттә улар урындағы үҙенсәлектән сығып, яңы положениелар менән тулыландырыла. Мәҫәлән, Рәсәйҙә кеше һәм граждандың имен мөхиткә<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> һәм мәғлүмәт алыуға<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> хоҡуғы бар һ.б. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тиң_хоҡуҡлылыҡ_—_шәхестең_хоҡуҡи_статусының_универсаль_принцибы"><span id=".D0.A2.D0.B8.D2.A3_.D1.85.D0.BE.D2.A1.D1.83.D2.A1.D0.BB.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D2.A1_.E2.80.94_.D1.88.D3.99.D1.85.D0.B5.D1.81.D1.82.D0.B5.D2.A3_.D1.85.D0.BE.D2.A1.D1.83.D2.A1.D0.B8_.D1.81.D1.82.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.81.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D1.83.D0.BD.D0.B8.D0.B2.D0.B5.D1.80.D1.81.D0.B0.D0.BB.D1.8C_.D0.BF.D1.80.D0.B8.D0.BD.D1.86.D0.B8.D0.B1.D1.8B"></span>Тиң хоҡуҡлылыҡ — шәхестең хоҡуҡи статусының универсаль принцибы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=3" title="Тиң хоҡуҡлылыҡ — шәхестең хоҡуҡи статусының универсаль принцибы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=3" title="Тиң хоҡуҡлылыҡ — шәхестең хоҡуҡи статусының универсаль принцибы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Кешеләрҙең тиңлек идеяһы тамырҙары менән быуаттар төпкөлөнә барып тоташа. Әммә теге йәки был билдә буйынса дискриминациялауҙы тыйыу өсөн йөҙәр йылдар кәрәк була. </p><p>1789 йылдағы Кеше һәм гражданин хоҡуҡтары декларацияһындағы кеүек үк, Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһында ла барлыҡ кешеләрҙең үҙ дәрәжәһе һәм хоҡуҡтарында азат һәм тиң булып тыуыуы иғлан ителә. </p><p>Шул уҡ ваҡытта өҫтәмә рәүештә, </p> <table> <tbody><tr> <td><blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>һәр кеше расаһына, тән төҫөнә, енесенә, теленә, диненә, сәйәси йәки башҡа инаныуҙарына, милли йәки социаль сығышына, милек, ҡатлам йәки башҡа хәленә ҡарамаҫтан, декаларацияла иғлан ителгән барлыҡ хоҡуҡтар һәм азатлыҡҡа эйә булырға тейеш, тип билдәләнә.<br /> Бынан тыш, кеше йәшәгән ил йәки территория бойондороҡһоҙ, үҙидаралыҡһыҙ йәки үҙ мөстәҡиллеге эсендә ниндәйҙер сикләүҙә булыуға ҡарамаҫтан, сәйәси, хоҡуҡи йәки халыҡ-ара статус нигеҙендә лә бер ниндәй айырып ҡарау булырға тейеш түгел.</div><p style="margin:0 2em 0 0; text-align:right">— <i>Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы</i></p></blockquote> <div class="NavFrame collapsed" style="border:0px solid #F5F5F5"> <div class="NavHead" style="text-align:left;color:#808080"><i>Оригинал текст</i>  <span class="ref-info" title="Рус телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(рус.)</span>  </div> <div class="NavContent" style="text-align: left"> <span lang="ru" style="font-style: italic"><blockquote style="float:none; padding:3px 15px 3px 15px; border:thin solid #e0e0e0"><div>каждый человек должен обладать всеми правами и всеми свободами (провозглашёнными Декларацией) без какого бы то ни было различия, как-то в отношении расы, цвета кожи, пола, языка, религии, политических или иных убеждений, национального или социального происхождения, имущественного, сословного или иного положения.<br /> Кроме того, не должно проводиться никакого различия на основе политического, правового или международного статуса страны или территории, к которой человек принадлежит, независимо от того, является ли эта территория независимой, подопечной, несамоуправляющейся или как-либо иначе ограниченной в своем суверенитете. </div><p style="margin:0 2em 0 0; text-align:right">— <a href="https://ba.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%B4%D3%A9%D0%B9%D3%A9%D0%BC_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" class="extiw" title="s:ru:Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы">Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы</a>, ст. 2</p></blockquote></span> </div></div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ҡатын-ҡыҙ_һәм_ир-аттың_тиң_хоҡуҡлылығы"><span id=".D2.A0.D0.B0.D1.82.D1.8B.D0.BD-.D2.A1.D1.8B.D2.99_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D0.B8.D1.80-.D0.B0.D1.82.D1.82.D1.8B.D2.A3_.D1.82.D0.B8.D2.A3_.D1.85.D0.BE.D2.A1.D1.83.D2.A1.D0.BB.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D2.93.D1.8B"></span>Ҡатын-ҡыҙ һәм ир-аттың тиң хоҡуҡлылығы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=4" title="Ҡатын-ҡыҙ һәм ир-аттың тиң хоҡуҡлылығы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=4" title="Ҡатын-ҡыҙ һәм ир-аттың тиң хоҡуҡлылығы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Бында ҡатын-ҡыҙ айырым иғтибар талап итә. Беренсе тапҡыр ир-ат һәм ҡатын-ҡыҙ хоҡуҡтарының тиңлеге тураһында мәсьәлә <a href="/wiki/%D0%91%D3%A9%D0%B9%D3%A9%D0%BA_%D1%84%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" class="mw-redirect" title="Бөйөк француз революцияһы">Бөйөк француз революцияһы</a> идеологтары тарафынан хәл ителә башлай. 1791 йылда Ҡатын-ҡыҙҙар мәғарифы тураһында закон ҡабул ителә һәм уларға ниндәйҙер гражданлыҡ хоҡуҡтары бирелә. Әммә Термидориан реакцияһы йылдарында улар ҡыҫырыҡланып сығарыла. XIX быуат һуңында — XX быуат башында Германияла «өс К» теорияһы — <i>Kinder</i>, <i>Küche</i>, <i>Kirche</i> (балалар, аш-һыу бүлмәһе, сиркәү) тарала, ләкин бер үк ваҡытта йәмғиәт фекеренең башҡа йүнәлештәре лә үҫешә. 1847 йылда <a href="/wiki/%D0%91%D3%A9%D0%B9%D3%A9%D0%BA_%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Бөйөк Британия">Бөйөк Британияла</a> ҡатын-ҡыҙҙар өсөн 10 сәғәтлек эш көнө тураһында ҡанун ҡабул ителә һәм уларға уҡытыусы һөнәренә юл асыла. 1848 йылда АҠШ-та кейәүҙәге ҡатын-ҡыҙ милеккә хоҡуҡ ала, ә 1880 йылдан башлап — профсоюз ағзаһы булыу мөмкинлегенә эйә була. 1893 йылда <a href="/wiki/%D0%AF%D2%A3%D1%8B_%D0%97%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Яңы Зеландия">Яңы Зеландия</a> ҡатын-ҡыҙҙары беренсе тапҡыр һайлау хоҡуғы менән файҙалана. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Кеше_һәм_гражданиндың_хоҡуҡтарын_һәм_азатлығын_нығытыу_һәм_тәьмин_итеүҙең_демократик_принциптары"><span id=".D0.9A.D0.B5.D1.88.D0.B5_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D0.B3.D1.80.D0.B0.D0.B6.D0.B4.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.BD.D0.B4.D1.8B.D2.A3_.D1.85.D0.BE.D2.A1.D1.83.D2.A1.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B.D0.BD_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D0.B0.D0.B7.D0.B0.D1.82.D0.BB.D1.8B.D2.93.D1.8B.D0.BD_.D0.BD.D1.8B.D2.93.D1.8B.D1.82.D1.8B.D1.83_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D1.82.D3.99.D1.8C.D0.BC.D0.B8.D0.BD_.D0.B8.D1.82.D0.B5.D2.AF.D2.99.D0.B5.D2.A3_.D0.B4.D0.B5.D0.BC.D0.BE.D0.BA.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B8.D0.BA_.D0.BF.D1.80.D0.B8.D0.BD.D1.86.D0.B8.D0.BF.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Кеше һәм гражданиндың хоҡуҡтарын һәм азатлығын нығытыу һәм тәьмин итеүҙең демократик принциптары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=5" title="Кеше һәм гражданиндың хоҡуҡтарын һәм азатлығын нығытыу һәм тәьмин итеүҙең демократик принциптары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=5" title="Кеше һәм гражданиндың хоҡуҡтарын һәм азатлығын нығытыу һәм тәьмин итеүҙең демократик принциптары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Демократия һәм хоҡуҡи дәүләт билдәләмәһе ниндәйҙер кимәлдә кеше хоҡуҡтары һәм азатлығы менән дәүләт власы нисбәте аңлатмаһы менән бәйле. </p><p>Һәр индивид билдәле дәрәжәлә азатлыҡҡа эйә. Әммә үҙ мәнфәғәттәрен тормошҡа ашырғанда ул башҡаларҙың да мәнфәғәтен иҫәпкә алырға тейеш. Индивидтың хоҡуҡ буйынса азатлығы ниндәйҙер кимәлдә сикләнеүе<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> шуға ҡайтып ҡала ла инде. </p><p><b>Азатлыҡ</b> — индивидтың үҙ ҡылығын аңлы рәүештә һайлау һәләте һәм мөмкинлеге. Ул кешенең тышҡы шарттар һәм хәл-тороштан ниндәйҙер кимәлдә бойондороҡһоҙлоғон күҙаллай. </p><p><b>Хоҡуҡ</b> — азат граждандарҙың бергә һыйышып йәшәүе хаҡына шәхестең азатлығының өлөшләтә сикләнеүе. Хоҡуҡ категорияһы өс төп төрҙә йәшәй: нигеҙ, тартып алып булмай торған хоҡуҡтар, ваҡытлыса тартып алып булмай торғандар һәм тулыһынса тартып алып булғандар. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Кеше_һәм_гражданин_хоҡуҡтары_һәм_азатлығы_классификацияһы"><span id=".D0.9A.D0.B5.D1.88.D0.B5_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D0.B3.D1.80.D0.B0.D0.B6.D0.B4.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.BD_.D1.85.D0.BE.D2.A1.D1.83.D2.A1.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D0.B0.D0.B7.D0.B0.D1.82.D0.BB.D1.8B.D2.93.D1.8B_.D0.BA.D0.BB.D0.B0.D1.81.D1.81.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.8F.D2.BB.D1.8B"></span>Кеше һәм гражданин хоҡуҡтары һәм азатлығы классификацияһы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=6" title="Кеше һәм гражданин хоҡуҡтары һәм азатлығы классификацияһы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=6" title="Кеше һәм гражданин хоҡуҡтары һәм азатлығы классификацияһы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:HumanRightsLogo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/HumanRightsLogo.svg/200px-HumanRightsLogo.svg.png" decoding="async" width="200" height="208" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/HumanRightsLogo.svg/300px-HumanRightsLogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/HumanRightsLogo.svg/400px-HumanRightsLogo.svg.png 2x" data-file-width="120" data-file-height="125" /></a><figcaption>Кеше хоҡуҡтары логотибы</figcaption></figure> <p>Хоҡуҡи доктринала йәмғиәт мөнәсәбәттәрендә төп сағылыш өлкәһе буйынса кеше хоҡуҡтары ғәҙәттә шәхси, сәйәси, социаль-иҡтисади һәм мәҙәни хоҡуҡтарға бүленә, әмәмә ниндәйҙер кимәлдә был бүленеш тә шартлы ғына. Уларҙың ҡайһы берҙәре өсөн бары тик кеше хоҡуҡтары һәм гражданин хоҡуҡтары араһында ғына айырма бар. Кеше хоҡуҡтарын шулай уҡ шәхси-сәйәси; социаль-иҡтисади; мәҙәни-коллективҡа бүлергә мөмкин. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Шәхси"><span id=".D0.A8.D3.99.D1.85.D1.81.D0.B8"></span>Шәхси</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=7" title="Шәхси бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=7" title="Шәхси бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Шәхси хоҡуҡтар һәр кемдең хоҡуғы булып тора. Бик йыш гражданин хоҡуҡтары тип аталыуға ҡармаҫтан, дәүләт гражданлығы менән турана-тура бәйле түгел, тыуғандан алып һәр кемгә, уның гражданлығына, енесенә, йәшенә, расаһына, этник йәки дини сығышына ҡарамаҫтан бирелгән хоҡуҡтар тип һанала. Кешенең ғүмерен, дәрәжәһен һәм азатлығын һаҡлау өсөн кәрәк. Шәхси хоҡуҡтарға: </p> <ul><li>Йәшәүгә хоҡуҡ;</li> <li>Судҡа тиклем яза биреүгә тыйыу;</li> <li>Шәхестең тейелгеһеҙлеге;</li> <li>Бер урындан икенсеһенә ирекле күсеп йөрөү, йәшәү урынын һайлау;</li> <li>Торлаҡтың тейелгеһеҙлеге;</li> <li>Хәбәрләшеү тейелгеһеҙлеге;</li> <li>Мәжбүри эшләтеүгә тыйыу;</li> <li>Милек тейелгеһеҙлеге (ҡайһы бер хоҡуҡ белгестәре уны иҡтисади хоҡуҡтарға индерә; Францияла Бөйөк француз революцияһы ваҡытынан уҡ төп шәхси хоҡуҡ тип таныла<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>);</li> <li>Шәхес дәрәжәһе;</li> <li>Выждан һәм дин тотоу азатлығы инә.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Сәйәси"><span id=".D0.A1.D3.99.D0.B9.D3.99.D1.81.D0.B8"></span>Сәйәси</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=8" title="Сәйәси бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=8" title="Сәйәси бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Сәйәси хоҡуҡтар һәм азатлыҡ шәхси, социаль, иҡтисади һәм башҡа хоҡуҡтарҙан ниндәйҙер дәүләттең гражданлығы менән бәйле булыуы менән айырыла. Граждандарҙың конституцион хоҡуҡтарының һәм азатлығының төп төркөмдәренең береһе булып тора, сөнки уларҙың илдең йәмғиәт һәм сәйәси тормошонда ҡатнашыуын билдәләй. Сәйәси хоҡуҡтарға: </p> <ul><li>Закон алдындағы тигеҙлек — ҡатламдар бүленеше юҡ;</li> <li>Выждан азатлығы — теләһә нинидәй инаныуға, шул иҫәптән үҙенә оҡшаған динде тотоу йәки бөтөнләй дин тотмау;</li> <li><a href="/wiki/%D2%BA%D2%AF%D2%99_%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Һүҙ азатлығы">Һүҙ</a> һәм матбуғат азатлығы — цензура тыйыла;</li> <li>Йыйылыштар азатлығы: йылышытарҙы ябыҡ бинала йәки асыҡ һауала үткәреү хоҡуғы;</li> <li>Союздар азатлығы — рөхсәт һорамайынса союздар ойоштороу хоҡуғы;</li> <li>Стачкалар азатлығы;</li> <li>Мөрәжәғәттәр хоҡуғы инә.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Социаль"><span id=".D0.A1.D0.BE.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB.D1.8C"></span>Социаль</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=9" title="Социаль бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=9" title="Социаль бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Улар шәхестең иҡтисади ҡәнәғәтләнеүен һәм шуның менән бәйле рухи ихтыяжын тәьмин иткән матди именлек етештереү һәм бүлеү өлкәһендәге мөмкинлектәре. Социаль-иҡтисади хоҡуҡтарға: </p> <ul><li>Хеҙмәт хоҡуҡтары (хеҙмәткә һәм хеҙмәт азатлығына хоҡуҡ);</li> <li>Ғаиләне, әсәлекте, атайлыҡты һәм балалыҡты һаҡлауға хоҡуҡ;</li> <li>Социаль тәьминәткә хоҡуҡ;</li> <li>Торлаҡҡа хоҡуҡ;</li> <li>Сәләмәтлекте һаҡлауға һәм медицина ярҙамына хоҡуҡ;</li> <li>Һигеҙ сәғәтлек эш көнөнә, ғхәел хеҙмәт шарттарына, эш хаҡын эш күләменә ҡарап түләүгә һ. б. хоҡуҡ инә.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Иҡтисади"><span id=".D0.98.D2.A1.D1.82.D0.B8.D1.81.D0.B0.D0.B4.D0.B8"></span>Иҡтисади</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=10" title="Иҡтисади бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=10" title="Иҡтисади бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Хеҙмәт азатлығы;</li> <li>Сәнәғәт һәм сауҙа азатлығы;</li> <li>Милек һатып алыу һәм уны үҙең теләгәнсә файҙаланыу азатлығы;</li> <li>Мираҫ хоҡуғы;</li> <li>Ергә хужа булыу, уны файҙаланыу һәм уның менән эш итеү хоҡуғы.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Мәҙәни"><span id=".D0.9C.D3.99.D2.99.D3.99.D0.BD.D0.B8"></span>Мәҙәни</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=11" title="Мәҙәни бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=11" title="Мәҙәни бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Мәҙәни хоҡуҡтар шәхестең рухи үҫешен тәьмин итә. Уларға: </p> <ul><li>Тел азатлығы — туған телеңдә белем алыу һәм йыйылыштарға туған телеңдә аңлашыу хоҡуғы;</li> <li>Белем алыуға хоҡуҡ;</li> <li>Фән һәм сәнғәт азатлығы (әҙәби, ғилми һәм башҡа ижад һәм белем биреү азатлығы);</li> <li>Белем биреү азатлығы инә.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Экологик"><span id=".D0.AD.D0.BA.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D0.BA"></span>Экологик</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=12" title="Экологик бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=12" title="Экологик бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Имен мөхиткә хоҡуҡ;</li> <li>Урап алған мөхиттең торошо тураһында дөрөҫ мәғлүмәткә хоҡуҡ;</li> <li>Экологик хоҡуҡ боҙоу һөҙөмтәһендә сәләмәтлеккә йәки милеккә килтерелгән зыянды ҡаплатыу хоҡуғы.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Шулай_уҡ_ҡарағыҙ"><span id=".D0.A8.D1.83.D0.BB.D0.B0.D0.B9_.D1.83.D2.A1_.D2.A1.D0.B0.D1.80.D0.B0.D2.93.D1.8B.D2.99"></span>Шулай уҡ ҡарағыҙ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=13" title="Шулай уҡ ҡарағыҙ бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=13" title="Шулай уҡ ҡарағыҙ бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="infobox sisterproject noprint wikisource-box" style="width: auto;" id="wikisource-box"><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Wikisource-logo.svg" class="mw-file-description" title="Викикитапхана логотибы"><img alt="Викикитапхана логотибы" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/20px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a><figcaption>Викикитапхана логотибы</figcaption></figure> Ошо темаға <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Викикитапхана">Викикитапханала</a> текстар бар<br /><b><span id="wikisource-ref" class="wikisource-box"><a href="https://wikisource.org/wiki/ru:%D0%92%D1%81%D0%B5%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2_%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" class="extiw" title="oldwikisource:ru:Всеобщая декларация прав человека">Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы  <span class="ref-info" title="Рус телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(рус.)</span></a></span></b> </div><div class="infobox sisterproject noprint wikisource-box" style="width: auto;" id="wikisource-box"><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Wikisource-logo.svg" class="mw-file-description" title="Викикитапхана логотибы"><img alt="Викикитапхана логотибы" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/20px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a><figcaption>Викикитапхана логотибы</figcaption></figure> Ошо темаға <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Викикитапхана">Викикитапханала</a> текстар бар<br /><b><span id="wikisource-ref" class="wikisource-box"><a href="https://wikisource.org/wiki/ru:%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8#Глава_2._Права_и_свободы_человека_и_гражданина" class="extiw" title="oldwikisource:ru:Конституция Российской Федерации">РФ Конституцияһы  <span class="ref-info" title="Рус телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(рус.)</span></a></span></b> </div> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%B4%D3%A9%D0%B9%D3%A9%D0%BC_%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы">Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Иҫкәрмәләр"><span id=".D0.98.D2.AB.D0.BA.D3.99.D1.80.D0.BC.D3.99.D0.BB.D3.99.D1.80"></span>Иҫкәрмәләр</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&veaction=edit&section=14" title="Иҫкәрмәләр бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&section=14" title="Иҫкәрмәләр бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small" style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.memo.ru/prawo/fund/911003.htm">Документы универсального характера</a> <span class="ref-info" title="Рус телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(рус.)</span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Ishay 2008, p. 64</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Donnelly 2003, p. 71</span> </li> <li id="cite_note-Freeman_2002,_pp._15-17-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Freeman_2002,_pp._15-17_4-0">4,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Freeman_2002,_pp._15-17_4-1">4,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Freeman 2002, pp. 15-17</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Isaac Lewin, The Jewish community in Poland, Philosophical Library, the University of Michigan, 1985 p.19</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Полное наименование на немецком языке: <i>Dass eine christliche Versammlung oder Gemeine Recht und Macht habe, alle Lehre zu beurteilen und Lehrer zu berufen, ein- und abzusetzen: Grund und Ursach aus der Schrift</i></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">H.Stahl, <i>Baptisten</i>, in <i>Die Religion in Geschichte und Gegenwart</i>, 3. Auflage, Band I (1957), col. 863</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Müller-Schwefe, <i>Milton, John</i>, in <i>Die Religion in Geschichte und Gegenwart</i>, 3. Auflage, Band IV (1961), col. 955</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Karl Heussi, <i>Kompendium der Kirchengeschichte</i>, 11. Auflage (1956), Tübinhgen (Germany), p. 398</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Clifton E. Olmstead (1960), <i>History of Religion in he United States</i>, pp. 99-106, 111—117, 124</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Edwin S. Gaustad (1999), <i>Liberty of Conscience: Roger Williams in North America</i>, Judson Press, Valley Forge, p. 28</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Hans Fantel (1974), <i>William Penn: Apostle of Dissent</i>, New York, N.Y., pp. 150—153</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Robert Middlekauff (2005), <i>The Glorious Cause: The American Revolution, 1763—1789</i>, Revised and Expanded Edition, Oxford University Press, New York N.Y., <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/9780516247" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-516247</a>-9, pp. 4-6, 49-52, 622—685</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Douglas K. Stevenson (11987), <i>American Life and Institutions</i>, Stuttgart (Germany), p. 34</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Ст. 42 Конституция России 1993 года</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Указ Президента Российской Федерации от 31 декабря 1993 года № 2334 «<a rel="nofollow" class="external text" href="http://pravo.levonevsky.org/bazaru09/ukazi/sbor01/text01362.htm">О дополнительных гарантиях прав граждан на информацию</a>»</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Диаконов В. В.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://diakonov.ru/Bibl/TPG/TPG411.htm">Право и свобода</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2012 йыл 11 ғинуар <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120111174114/http://diakonov.ru/Bibl/TPG/TPG411.htm">архивланған</a>.</span></small> // Учебное пособие по теории государства и права // diakonov.ru. — 2010.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Колесова Н. С.</i> Основные права и свободы гражданина во Франции. Дис. … канд. юрид. наук. — М., 1994. — С.25-40.</span> </li> </ol> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Кеше_хоҡуҡтары&oldid=1275738">https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Кеше_хоҡуҡтары&oldid=1275738</a>» битенән алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Махсус:Категориялар">Категориялар</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Категория:Кеше хоҡуҡтары">Кеше хоҡуҡтары</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D3%99%D0%B9%D3%99%D1%81%D0%B8_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D3%A9%D1%88%D3%A9%D0%BD%D1%81%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80%D0%B5" title="Категория:Сәйәси философия төшөнсәләре">Сәйәси философия төшөнсәләре</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Йәшерелгән категориялар: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:ISBN_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B5_%D2%BB%D1%8B%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D2%BB%D1%8B%D0%BD_%D2%A1%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80" title="Категория:ISBN серле һылтанмаһын ҡулланған биттәр">ISBN серле һылтанмаһын ҡулланған биттәр</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Категория:Википедия:Һайланған мәҡәләләр">Википедия:Һайланған мәҡәләләр</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82_%D0%B1%D1%83%D0%B9%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%B0_%D2%BB%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Категория:Википедия:Алфавит буйынса һайланған мәҡәләләр">Википедия:Алфавит буйынса һайланған мәҡәләләр</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%93%D0%B0_%D2%BB%D1%8B%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D0%B1%D1%83%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Категория:Викикитапханаға һылтанмаһы булған мәҡәләләр">Викикитапханаға һылтанмаһы булған мәҡәләләр</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Был бит һуңғы тапҡыр 21:37 3 июль 2024 үҙгәртелгән.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> буйынса рөхсәт ителгән; өҫтәмә шарттар ҡулланылыуы мөмкин. Тулыраҡ мәғлүмәт алыу өсөн, <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Ҡулланыу шарттарын</a> ҡарағыҙ.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Сер һаҡлау сәйәсәте</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D1%81%D1%83%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0">Википедия тураһында</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AF%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%88_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%83">Яуаплылыҡтан баш тартыу</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртип кодексы</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Эшләүселәр</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ba.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie ҡулланыу тураһында белдереү</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ba.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобиль версия</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-z2b79","wgBackendResponseTime":141,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.132","walltime":"0.441","ppvisitednodes":{"value":634,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":13405,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":6629,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":8526,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 150.221 1 -total"," 47.95% 72.036 1 Ҡалып:Һайланған_мәҡәлә"," 33.61% 50.483 1 Ҡалып:Ambox"," 14.51% 21.797 1 Ҡалып:Oq"," 11.43% 17.172 1 Ҡалып:Иҫкәрмәләр"," 11.25% 16.901 1 Ҡалып:Hider"," 6.29% 9.453 4 Ҡалып:Ref-ru"," 6.09% 9.144 2 Ҡалып:Wikisource"," 5.21% 7.829 3 Ҡалып:Конец_цитаты"," 4.79% 7.188 3 Ҡалып:Начало_цитаты"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.019","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":947830,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.canary-544b6cccb-4v5mm","timestamp":"20241119153104","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u041a\u0435\u0448\u0435 \u0445\u043e\u04a1\u0443\u04a1\u0442\u0430\u0440\u044b","url":"https:\/\/ba.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9A%D0%B5%D1%88%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D2%A1%D1%83%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8458","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8458","author":{"@type":"Organization","name":"\u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430 \u043f\u0440\u043e\u0435\u043a\u0442\u0442\u0430\u0440\u044b\u043d\u0434\u0430 \u04a1\u0430\u0442\u043d\u0430\u0448\u044b\u0443\u0441\u044b\u043b\u0430\u0440"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430 \u0424\u043e\u043d\u0434\u044b","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2015-12-03T10:04:03Z","dateModified":"2024-07-03T21:37:53Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/cc\/Mouchon-france.jpg"}</script> </body> </html>