CINXE.COM
Blues - Wikipedia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="it" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Blues - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )itwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","gennaio","febbraio","marzo","aprile","maggio","giugno","luglio","agosto","settembre","ottobre","novembre","dicembre"],"wgRequestId":"e3cc9be8-9af3-4207-a6c4-65fbf3f84e20","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Blues","wgTitle":"Blues","wgCurRevisionId":143905425,"wgRevisionId":143905425,"wgArticleId":106424,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pagine che utilizzano l'estensione Phonos","Contestualizzare fonti - musica","Contestualizzare fonti - giugno 2016","Voci con modulo citazione e parametro pagine","P3365 letta da Wikidata","P6706 letta da Wikidata","P1417 letta da Wikidata","P9185 letta da Wikidata","Template Webarchive - collegamenti all'Internet Archive","Voci con codice Thesaurus BNCF","Voci con codice LCCN","Voci con codice GND","Voci con codice BNE","Voci con codice BNF","Voci con codice J9U","Voci con codice NDL","Voci non biografiche con codici di controllo di autorità","Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN","Blues"],"wgPageViewLanguage":"it","wgPageContentLanguage":"it","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Blues","wgRelevantArticleId":106424,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"it","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"it"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9759","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.phonos.styles":"ready","ext.phonos.icons":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.phonos.init","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.MainPageWikiList","ext.gadget.stru-commonsupload","ext.gadget.HiddenCat","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.TitoloErrato","ext.gadget.NewSection","ext.gadget.RichiediRevisioneBozza","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=it&modules=ext.cite.styles%7Cext.phonos.icons%2Cstyles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=it&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=it&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.23"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg/1200px-Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="700"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg/960px-Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="467"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="373"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Blues - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//it.m.wikipedia.org/wiki/Blues"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifica" href="/w/index.php?title=Blues&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (it)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//it.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://it.wikipedia.org/wiki/Blues"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.it"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Feed Atom di Wikipedia" href="/w/index.php?title=Speciale:UltimeModifiche&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Blues rootpage-Blues skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Vai al contenuto</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sito"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principale" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principale" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principale</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principale</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">nascondi</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigazione </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pagina_principale" title="Visita la pagina principale [z]" accesskey="z"><span>Pagina principale</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:UltimeModifiche" title="Elenco delle ultime modifiche del sito [r]" accesskey="r"><span>Ultime modifiche</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PaginaCasuale" title="Mostra una pagina a caso [x]" accesskey="x"><span>Una voce a caso</span></a></li><li id="n-nearby-pages-title" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:NelleVicinanze"><span>Nelle vicinanze</span></a></li><li id="n-vetrina" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Vetrina"><span>Vetrina</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aiuto:Aiuto" title="Pagine di aiuto"><span>Aiuto</span></a></li><li id="n-Sportello-informazioni" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aiuto:Sportello_informazioni"><span>Sportello informazioni</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PagineSpeciali"><span>Pagine speciali</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Comunità" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Comunità" > <div class="vector-menu-heading"> Comunità </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portale:Comunit%C3%A0" title="Descrizione del progetto, cosa puoi fare, dove trovare le cose"><span>Portale Comunità</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Bar"><span>Bar</span></a></li><li id="n-wikipediano" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wikipediano"><span>Il Wikipediano</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Contatti"><span>Contatti</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Pagina_principale" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="L'enciclopedia libera" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-it.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciale:Ricerca" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Cerca in Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ricerca</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Cerca in Wikipedia" aria-label="Cerca in Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Cerca in Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciale:Ricerca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ricerca</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Strumenti personali"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspetto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifica la dimensione, la larghezza e il colore del testo" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspetto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspetto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=it.wikipedia.org&uselang=it" class=""><span>Fai una donazione</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:CreaUtenza&returnto=Blues" title="Si consiglia di registrarsi e di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio" class=""><span>registrati</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:Entra&returnto=Blues" title="Si consiglia di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>entra</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Altre opzioni" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Strumenti personali" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Strumenti personali</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utente" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=it.wikipedia.org&uselang=it"><span>Fai una donazione</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:CreaUtenza&returnto=Blues" title="Si consiglia di registrarsi e di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>registrati</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Entra&returnto=Blues" title="Si consiglia di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>entra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagine per utenti anonimi <a href="/wiki/Aiuto:Benvenuto" aria-label="Ulteriori informazioni sulla contribuzione"><span>ulteriori informazioni</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:MieiContributi" title="Un elenco delle modifiche fatte da questo indirizzo IP [y]" accesskey="y"><span>contributi</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:MieDiscussioni" title="Discussioni sulle modifiche fatte da questo indirizzo IP [n]" accesskey="n"><span>discussioni</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sito"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Indice" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Indice</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">nascondi</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inizio</div> </a> </li> <li id="toc-Il_significato_del_nome" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Il_significato_del_nome"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Il significato del nome</span> </div> </a> <ul id="toc-Il_significato_del_nome-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Storia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Storia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Storia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Storia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Storia</span> </button> <ul id="toc-Storia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Le_origini_del_blues" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Le_origini_del_blues"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Le origini del blues</span> </div> </a> <ul id="toc-Le_origini_del_blues-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Caratteristiche" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Caratteristiche"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Caratteristiche</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Caratteristiche-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Caratteristiche</span> </button> <ul id="toc-Caratteristiche-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Struttura_musicale_e_testi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Struttura_musicale_e_testi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Struttura musicale e testi</span> </div> </a> <ul id="toc-Struttura_musicale_e_testi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Scale_e_accordi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Scale_e_accordi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Scale e accordi</span> </div> </a> <ul id="toc-Scale_e_accordi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-III_grado_(intervallo_di_terza)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#III_grado_(intervallo_di_terza)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>III grado (intervallo di terza)</span> </div> </a> <ul id="toc-III_grado_(intervallo_di_terza)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-V_grado_(intervallo_di_quinta)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#V_grado_(intervallo_di_quinta)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.2</span> <span>V grado (intervallo di quinta)</span> </div> </a> <ul id="toc-V_grado_(intervallo_di_quinta)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sottogeneri_e_generi_derivati" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sottogeneri_e_generi_derivati"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Sottogeneri e generi derivati</span> </div> </a> <ul id="toc-Sottogeneri_e_generi_derivati-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Diffusione" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Diffusione"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Diffusione</span> </div> </a> <ul id="toc-Diffusione-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Note" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Note"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Note</span> </div> </a> <ul id="toc-Note-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bibliografia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Bibliografia</span> </button> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nel_testo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nel_testo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Nel testo</span> </div> </a> <ul id="toc-Nel_testo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-British_Blues" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#British_Blues"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>British Blues</span> </div> </a> <ul id="toc-British_Blues-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Altre_letture" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Altre_letture"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Altre letture</span> </div> </a> <ul id="toc-Altre_letture-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voci_correlate" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voci_correlate"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Voci correlate</span> </div> </a> <ul id="toc-Voci_correlate-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Altri_progetti" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Altri_progetti"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Altri progetti</span> </div> </a> <ul id="toc-Altri_progetti-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Collegamenti_esterni" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Collegamenti_esterni"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Collegamenti esterni</span> </div> </a> <ul id="toc-Collegamenti_esterni-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Indice" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Indice" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostra/Nascondi l'indice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostra/Nascondi l'indice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Blues</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Vai a una voce in un'altra lingua. Disponibile in 118 lingue" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-118" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">118 lingue</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Blues" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - tedesco svizzero" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Blues" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="tedesco svizzero" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - aragonese" lang="an" hreflang="an" data-title="Blues" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonese" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B2" title="بلوز - arabo" lang="ar" hreflang="ar" data-title="بلوز" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabo" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Blues" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Bl%C3%BCz" title="Blüz - azerbaigiano" lang="az" hreflang="az" data-title="Blüz" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaigiano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B2" title="بلوز - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="بلوز" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - baschiro" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Блюз" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baschiro" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - bavarese" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Blues" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarese" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Bliozos" title="Bliozos - samogitico" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Bliozos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitico" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - bielorusso" lang="be" hreflang="be" data-title="Блюз" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorusso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Блюз" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%83%D1%81" title="Блус - bulgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Блус" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%81%E0%A6%9C" title="ব্লুজ - bengalese" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ব্লুজ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalese" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - bretone" lang="br" hreflang="br" data-title="Blues" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretone" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Bluz" title="Bluz - bosniaco" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Bluz" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaco" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - catalano" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Blues" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalano" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - ceceno" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Блюз" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ceceno" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%88%D8%B2" title="بلووز - curdo centrale" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="بلووز" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="curdo centrale" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Bl%C3%BCz" title="Blüz - turco crimeo" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Blüz" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="turco crimeo" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - ceco" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Blues" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ceco" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_felan" title="Y felan - gallese" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y felan" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallese" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - danese" lang="da" hreflang="da" data-title="Blues" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danese" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - tedesco" lang="de" hreflang="de" data-title="Blues" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="tedesco" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%B6" title="Μπλουζ - greco" lang="el" hreflang="el" data-title="Μπλουζ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greco" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - inglese" lang="en" hreflang="en" data-title="Blues" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglese" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="voce di qualità"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Bluso" title="Bluso - esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Bluso" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="voce in vetrina"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - spagnolo" lang="es" hreflang="es" data-title="Blues" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="spagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Bluus" title="Bluus - estone" lang="et" hreflang="et" data-title="Bluus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estone" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - basco" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Blues" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basco" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B2" title="بلوز - persiano" lang="fa" hreflang="fa" data-title="بلوز" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persiano" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - finlandese" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Blues" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandese" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - figiano" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Blues" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="figiano" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - francese" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Blues" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francese" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - frisone occidentale" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Blues" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frisone occidentale" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Na_Gormacha" title="Na Gormacha - irlandese" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Na Gormacha" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandese" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - gaelico scozzese" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Blues" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaelico scozzese" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - galiziano" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Blues" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziano" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Blues" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guaraní" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AB%82%E0%AA%9D" title="બ્લૂઝ - gujarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="બ્લૂઝ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="gujarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%9C%D7%95%D7%96" title="בלוז - ebraico" lang="he" hreflang="he" data-title="בלוז" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ebraico" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%82%E0%A4%9C%E0%A4%BC" title="ब्लूज़ - hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ब्लूज़" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - hindi figiano" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Blues" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi figiano" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="voce in vetrina"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - croato" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Blues" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croato" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - ungherese" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Blues" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ungherese" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%AC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6" title="Բլյուզ - armeno" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Բլյուզ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeno" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Blues" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - indonesiano" lang="id" hreflang="id" data-title="Blues" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiano" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Blues" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Blues" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Bl%C3%BAs" title="Blús - islandese" lang="is" hreflang="is" data-title="Blús" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandese" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%96%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%82%B9" title="ブルース - giapponese" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ブルース" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="giapponese" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - giavanese" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Blues" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="giavanese" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%96%E1%83%98" title="ბლუზი - georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბლუზი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Bluz%C9%A9" title="Bluzɩ - Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Bluzɩ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - kazako" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Блюз" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazako" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B3%8D%E0%B2%B2%E0%B3%82%E0%B2%B8%E0%B3%8D" title="ಬ್ಲೂಸ್ - kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಬ್ಲೂಸ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="voce in vetrina"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B8%94%EB%A3%A8%EC%8A%A4" title="블루스 - coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="블루스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - curdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Blues" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="curdo" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - kirghiso" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Блюз" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirghiso" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - latino" lang="la" hreflang="la" data-title="Blues" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latino" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - lussemburghese" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Blues" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="lussemburghese" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - limburghese" lang="li" hreflang="li" data-title="Blues" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburghese" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - lombardo" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Blues" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardo" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Bliuzas" title="Bliuzas - lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Bliuzas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Bl%C5%ABzs" title="Blūzs - lettone" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Blūzs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="lettone" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%83%D0%B7" title="Блуз - macedone" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Блуз" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedone" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ബ്ലൂസ് - malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ബ്ലൂസ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - mongolo" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Блюз" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolo" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - mari occidentale" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Блюз" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="mari occidentale" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - malese" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Blues" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malese" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%98%E1%80%9C%E1%80%B0%E1%80%B8%E1%80%85%E1%80%BA_%E1%80%82%E1%80%AE%E1%80%90" title="ဘလူးစ် ဂီတ - birmano" lang="my" hreflang="my" data-title="ဘလူးစ် ဂီတ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmano" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Blues" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - basso tedesco" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Blues" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="basso tedesco" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - basso tedesco olandese" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Blues" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="basso tedesco olandese" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - olandese" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Blues" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="olandese" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - norvegese nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Blues" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvegese nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - norvegese bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Blues" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvegese bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Blues" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Blues" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AC%E0%A8%B2%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BC" title="ਬਲੂਜ਼ - punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਬਲੂਜ਼" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Blues" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - piccardo" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Blues" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="piccardo" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - polacco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Blues" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polacco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - piemontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Blues" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B2" title="بلوز - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="بلوز" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - portoghese" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Blues" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portoghese" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - romancio" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Blues" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="romancio" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - rumeno" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Blues" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumeno" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - russo" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Блюз" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russo" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%83%D0%B7" title="Блуз - ruteno" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Блуз" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruteno" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - sardo" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Blues" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardo" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - siciliano" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Blues" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliano" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - scozzese" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Blues" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scozzese" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - serbo-croato" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Blues" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croato" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B6%E0%B7%8A%E0%B6%BD%E0%B7%96%E0%B7%83%E0%B7%8A" title="බ්ලූස් - singalese" lang="si" hreflang="si" data-title="බ්ලූස්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="singalese" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Blues" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - slovacco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Blues" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovacco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - sloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Blues" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="sloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - albanese" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Blues" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanese" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Bluz" title="Bluz - serbo" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Bluz" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbo" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - svedese" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Blues" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="svedese" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Blues" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%81%E0%AE%B3%E0%AF%82%E0%AE%B8%E0%AF%8D" title="புளூஸ் - tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="புளூஸ்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9A%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B8%AA%E0%B9%8C" title="บลูส์ - thailandese" lang="th" hreflang="th" data-title="บลูส์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thailandese" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Blues" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8E%D0%B7" title="Блюз - ucraino" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Блюз" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraino" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B2_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="بلوز موسیقی - urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="بلوز موسیقی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Blyuz" title="Blyuz - uzbeco" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Blyuz" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeco" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Blues" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Blouze" title="Blouze - vallone" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Blouze" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="vallone" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Blues" title="Blues - waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Blues" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%93%9D%E8%B0%83" title="蓝调 - wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="蓝调" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%96%E1%83%98" title="ბლუზი - mengrelio" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბლუზი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mengrelio" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%9C%D7%95%D7%96" title="בלוז - yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="בלוז" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Orin_blues" title="Orin blues - yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Orin blues" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%97%8D%E8%AA%BF" title="藍調 - cinese" lang="zh" hreflang="zh" data-title="藍調" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="cinese" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%80%A8%E6%9B%B2" title="怨曲 - cantonese" lang="yue" hreflang="yue" data-title="怨曲" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonese" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9759#sitelinks-wikipedia" title="Modifica collegamenti interlinguistici" class="wbc-editpage">Modifica collegamenti</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Namespace"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Blues" title="Vedi la voce [c]" accesskey="c"><span>Voce</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussione:Blues" rel="discussion" title="Vedi le discussioni relative a questa pagina [t]" accesskey="t"><span>Discussione</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambia versione linguistica" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">italiano</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Visite"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Blues"><span>Leggi</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit" title="Modifica questa pagina [v]" accesskey="v"><span>Modifica</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit" title="Modifica il wikitesto di questa pagina [e]" accesskey="e"><span>Modifica wikitesto</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Blues&action=history" title="Versioni precedenti di questa pagina [h]" accesskey="h"><span>Cronologia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Strumenti pagine"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Strumenti" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Strumenti</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Strumenti</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">nascondi</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Altre opzioni" > <div class="vector-menu-heading"> Azioni </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Blues"><span>Leggi</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit" title="Modifica questa pagina [v]" accesskey="v"><span>Modifica</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit" title="Modifica il wikitesto di questa pagina [e]" accesskey="e"><span>Modifica wikitesto</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Blues&action=history"><span>Cronologia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Generale </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PuntanoQui/Blues" title="Elenco di tutte le pagine che sono collegate a questa [j]" accesskey="j"><span>Puntano qui</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:ModificheCorrelate/Blues" rel="nofollow" title="Elenco delle ultime modifiche alle pagine collegate a questa [k]" accesskey="k"><span>Modifiche correlate</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Blues&oldid=143905425" title="Collegamento permanente a questa versione di questa pagina"><span>Link permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Blues&action=info" title="Ulteriori informazioni su questa pagina"><span>Informazioni pagina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Cita&page=Blues&id=143905425&wpFormIdentifier=titleform" title="Informazioni su come citare questa pagina"><span>Cita questa voce</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fit.wikipedia.org%2Fwiki%2FBlues"><span>Ottieni URL breve</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:QrCode&url=https%3A%2F%2Fit.wikipedia.org%2Fwiki%2FBlues"><span>Scarica codice QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Stampa/esporta </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Blues"><span>Crea un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:DownloadAsPdf&page=Blues&action=show-download-screen"><span>Scarica come PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Blues&printable=yes" title="Versione stampabile di questa pagina [p]" accesskey="p"><span>Versione stampabile</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In altri progetti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Blues" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/Blues" hreflang="it"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9759" title="Collegamento all'elemento connesso dell'archivio dati [g]" accesskey="g"><span>Elemento Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Strumenti pagine"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspetto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspetto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">nascondi</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Da Wikipedia, l'enciclopedia libera.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="it" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r130658281">body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote.nota-disambigua{clear:both;margin-top:0;padding:.05em .5em}</style> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r139142988">.mw-parser-output .hatnote-content{align-items:center;display:flex}.mw-parser-output .hatnote-icon{flex-shrink:0}.mw-parser-output .hatnote-icon img{display:flex}.mw-parser-output .hatnote-text{font-style:italic}body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote{border:1px solid #CCC;display:flex;margin:.5em 0;padding:.2em .5em}body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote-text{padding-left:.5em}body.skin-minerva .mw-parser-output .hatnote-icon{padding-right:8px}body.skin-minerva .mw-parser-output .hatnote-icon img{height:auto;width:16px}body.skin--responsive .mw-parser-output .hatnote a.new{color:#d73333}body.skin--responsive .mw-parser-output .hatnote a.new:visited{color:#a55858}</style> <div class="hatnote noprint nota-disambigua"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/18px-Nota_disambigua.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/27px-Nota_disambigua.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/36px-Nota_disambigua.svg.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="200" /></span></span> <span class="hatnote-text"><a href="/wiki/Aiuto:Disambiguazione" title="Aiuto:Disambiguazione">Disambiguazione</a> – Se stai cercando altri significati, vedi <b><a href="/wiki/Blues_(disambigua)" class="mw-disambig" title="Blues (disambigua)">Blues (disambigua)</a></b>.</span></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r133964453">.mw-parser-output .avviso .mbox-text-div>div,.mw-parser-output .avviso .mbox-text-full-div>div{font-size:90%}.mw-parser-output .avviso .mbox-image{flex-basis:52px;flex-grow:0;flex-shrink:0}.mw-parser-output .avviso .mbox-text-full-div .hide-when-compact{display:block}</style><div style="" class="ambox metadata noprint plainlinks avviso avviso-contenuto"> <div class="avviso-immagine mbox-image noprint"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Question_book_magnify.svg" class="mw-file-description" title="Nessuna nota a piè di pagina"><img alt="Nessuna nota a piè di pagina" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Question_book_magnify.svg/60px-Question_book_magnify.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Question_book_magnify.svg/68px-Question_book_magnify.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Question_book_magnify.svg/90px-Question_book_magnify.svg.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a></span></div> <div class="avviso-testo mbox-text"> <div class="mbox-text-div"><b>Questa voce o sezione  sull'argomento musica è priva o carente di <a href="/wiki/Wikipedia:Uso_delle_fonti" title="Wikipedia:Uso delle fonti">note</a> e <a href="/wiki/Aiuto:Uso_delle_fonti#Citazioni_nel_testo_.28citazioni_interne.29_e_alla_fine" title="Aiuto:Uso delle fonti">riferimenti bibliografici puntuali</a></b>. <div class="hide-when-compact"> <div class="noprint"><hr />Sebbene vi siano una <a href="/wiki/Aiuto:Bibliografia" title="Aiuto:Bibliografia">bibliografia</a> e/o dei <a href="/wiki/Wikipedia:Collegamenti_esterni" title="Wikipedia:Collegamenti esterni">collegamenti esterni</a>, manca la contestualizzazione delle fonti con <a href="/wiki/Aiuto:Note" title="Aiuto:Note">note a piè di pagina</a> o altri riferimenti precisi che indichino puntualmente la provenienza delle informazioni. Puoi <a class="external text" href="https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Blues&action=edit">migliorare questa voce</a> <a href="/wiki/Wikipedia:Uso_delle_fonti" title="Wikipedia:Uso delle fonti">citando le fonti</a> più precisamente. Segui i suggerimenti del <a href="/wiki/Progetto:Musica" title="Progetto:Musica">progetto di riferimento</a>.</div> </div> </div> </div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r143074810">.mw-parser-output .sinottico{background-color:#f8f9fa;border:1px solid #c8ccd1;border-spacing:0;clear:right;float:right;font-size:95%;line-height:1.4em;margin:0 0 1em 1.5em;width:280px}.mw-parser-output .sinottico caption{font-weight:bold}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>th:not(:only-child),.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>th:not(:only-child){background-color:#f3f3f3;border-right:1px solid #e5e5e8;text-align:left;vertical-align:top}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr:not(:last-child)>td,.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr:not(:last-child)>th,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>th{border-bottom:1px solid #e0e0e0}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>th:not(:only-child),.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>th:not(:only-child){padding:.25em .4em}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>td{vertical-align:middle}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>td>hr:only-child{margin:0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sinottico ul{margin:0 0 0 1em;padding:0}.mw-parser-output .sinottico_annidata{border-spacing:0;margin:0 -.4em;width:calc(100% + calc(.4em*2))}.mw-parser-output .sinottico_annidata:last-child{margin-bottom:-.2em}.mw-parser-output .sinottico_annidata:last-child>tbody>tr:last-child>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata:last-child>tbody>tr:last-child>th{border-bottom:none}.mw-parser-output .sinottico_divisione+.sinottico_divisione>th,.mw-parser-output .sinottico_testata+.sinottico_divisione>th{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .sinottico_divisione th{background-color:#eeeeee;padding:.15em .4em;text-align:center}.mw-parser-output .sinottico_piede{text-align:center;font-size:90%;background:#EFEFEF}.mw-parser-output .sinottico_piede2{background-color:white;font-size:xx-small;padding-bottom:0;text-align:right}.mw-parser-output .sinottico_sottotitolo{font-size:80%}.mw-parser-output .sinottico_testata th{background-color:#dedede;font-size:116%;padding:.2em .4em;text-align:center}.mw-parser-output .sinottico_testo_centrale{text-align:center}</style><table class="infobox sinottico" summary="Tabella per generi musicali"><tbody><tr class="sinottico_testata"><th colspan="2" style="background: #dc143c; color: white;">Blues</th></tr><tr><th>Origini stilistiche</th><td><a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">jazz</a> <br /> <a href="/wiki/Musica_afroamericana" title="Musica afroamericana">musica afroamericana</a> </td></tr><tr><th>Origini culturali</th><td><a href="/wiki/Stati_Uniti_d%27America" title="Stati Uniti d'America">Stati Uniti</a>, fine del <a href="/wiki/XIX_secolo" title="XIX secolo">XIX secolo</a>-inizio del <a href="/wiki/XX_secolo" title="XX secolo">XX secolo</a> </td></tr><tr><th><a href="/wiki/Strumento_musicale" title="Strumento musicale">Strumenti</a> tipici</th><td><a href="/wiki/Canto" title="Canto">voce</a>, <a href="/wiki/Chitarra_elettrica" title="Chitarra elettrica">chitarra elettrica</a>, <a href="/wiki/Chitarra_acustica" title="Chitarra acustica">chitarra acustica</a>, <a href="/wiki/Pianoforte" title="Pianoforte">pianoforte</a>, <a href="/wiki/Armonica_a_bocca" title="Armonica a bocca">armonica a bocca</a>, <a href="/wiki/Basso_elettrico" title="Basso elettrico">basso</a>, <a href="/wiki/Contrabbasso" title="Contrabbasso">contrabbasso</a>, <a href="/wiki/Tromba" title="Tromba">tromba</a>, <a href="/wiki/Trombone" title="Trombone">trombone</a>, <a href="/wiki/Sassofono" title="Sassofono">sassofono</a>, <a href="/wiki/Batteria_(strumento_musicale)" title="Batteria (strumento musicale)">batteria</a>, <a href="/wiki/Kazoo" title="Kazoo">kazoo</a>, <a href="/wiki/Washboard" title="Washboard">washboard</a> </td></tr><tr><th>Popolarità</th><td>anni 1920 - 50, decaduto negli anni 60 per poi trovare la sua evoluzione definitiva nel <a href="/wiki/Rock" title="Rock">rock</a>, ma soprattutto nel <a href="/wiki/Rock_and_roll" title="Rock and roll">rock and roll</a>. </td></tr><tr class="sinottico_divisione"><th colspan="2" style="background: #dc143c; color: white;">Sottogeneri</th></tr><tr><td class="sinottico_testo_centrale" colspan="2"><a href="/w/index.php?title=Acid_Blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Acid Blues (la pagina non esiste)">Acid Blues</a> - <a href="/w/index.php?title=Blues_Drama&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blues Drama (la pagina non esiste)">Blues Drama</a> - <a href="/wiki/Blues_rock" title="Blues rock">Blues rock</a> - <a href="/w/index.php?title=Blues_shouter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blues shouter (la pagina non esiste)">Blues shouter</a> - <a href="/w/index.php?title=Classic_female_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Classic female blues (la pagina non esiste)">Classic female blues</a> - <a href="/wiki/Country_blues" title="Country blues">Country blues</a> - <a href="/w/index.php?title=Early_American_Blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Early American Blues (la pagina non esiste)">Early American Blues</a> - <a href="/wiki/Electric_blues" class="mw-redirect" title="Electric blues">Electric blues</a> - <a href="/wiki/Folk_blues" class="mw-redirect" title="Folk blues">Folk blues</a> - <a href="/w/index.php?title=Gospel_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gospel blues (la pagina non esiste)">Gospel blues</a> - <a href="/w/index.php?title=Harmonica_Blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harmonica Blues (la pagina non esiste)">Harmonica Blues</a> - <a href="/w/index.php?title=Jazz_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jazz blues (la pagina non esiste)">Jazz blues</a> - <a href="/wiki/Jump_blues" title="Jump blues">Jump blues</a> - <a href="/wiki/Piano_blues" title="Piano blues">Piano blues</a> - <a href="/wiki/Soul_blues" title="Soul blues">Soul blues</a> - <a href="/wiki/Bluegrass" title="Bluegrass">Bluegrass</a> - <a href="/w/index.php?title=Slide_Guitar_Blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slide Guitar Blues (la pagina non esiste)">Slide Guitar Blues</a> - <a href="/wiki/Blues_metal" title="Blues metal">Blues metal</a> - <a href="/wiki/Punk_blues" title="Punk blues">Punk blues</a> - <a href="/wiki/Swamp_blues" title="Swamp blues">Swamp blues</a> - <a href="/wiki/Talking_blues" title="Talking blues">Talking blues</a> - <a href="/wiki/Boogie-woogie" title="Boogie-woogie">Boogie-woogie</a> - <a href="/w/index.php?title=Blues_Revival&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blues Revival (la pagina non esiste)">Blues Revival</a> </td></tr><tr class="sinottico_divisione"><th colspan="2" style="background: #dc143c; color: white;">Generi derivati</th></tr><tr><td class="sinottico_testo_centrale" colspan="2"><a href="/wiki/Rhythm_and_blues" title="Rhythm and blues">Rhythm and blues</a> - <a href="/wiki/Rock_and_roll" title="Rock and roll">Rock and roll</a> - <a href="/wiki/Musica_country" title="Musica country">Country</a> - <a href="/wiki/Hard_rock" title="Hard rock">Hard rock</a> </td></tr><tr class="sinottico_divisione"><th colspan="2" style="background: #dc143c; color: white;">Generi regionali</th></tr><tr><td class="sinottico_testo_centrale" colspan="2"><a href="/w/index.php?title=African_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="African blues (la pagina non esiste)">African blues</a> - <a href="/wiki/British_blues" class="mw-redirect" title="British blues">British blues</a> - <a href="/w/index.php?title=Canadian_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Canadian blues (la pagina non esiste)">Canadian blues</a> - <a href="/wiki/Chicago_blues" title="Chicago blues">Chicago blues</a> - <a href="/wiki/Delta_blues" title="Delta blues">Delta blues</a> - <a href="/wiki/Detroit_blues" title="Detroit blues">Detroit blues</a> - <a href="/w/index.php?title=Kansas_City_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kansas City blues (la pagina non esiste)">Kansas City blues</a> - <a href="/w/index.php?title=Louisiana_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louisiana blues (la pagina non esiste)">Louisiana blues</a> - <a href="/wiki/Memphis_blues" title="Memphis blues">Memphis blues</a> - <a href="/w/index.php?title=New_Orleans_Blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Orleans Blues (la pagina non esiste)">New Orleans Blues</a> - <a href="/w/index.php?title=North_Mississippi_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="North Mississippi blues (la pagina non esiste)">North Mississippi blues</a> - <a href="/wiki/St._Louis_blues" title="St. Louis blues">St. Louis blues</a> - <a href="/wiki/Texas_blues" title="Texas blues">Texas blues</a> - <a href="/wiki/Piedmont_blues" title="Piedmont blues">Piedmont blues</a> </td></tr></tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg/500px-Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg" decoding="async" width="350" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg/960px-Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg 1.5x" data-file-width="1217" data-file-height="710" /></a><figcaption>Taj Mahal Blues Trio</figcaption></figure> <p><b>Blues</b> è un <a href="/wiki/Genere_musicale" title="Genere musicale">genere musicale</a> nonché un tipo di <a href="/wiki/Musica" title="Musica">musica</a> vocale e strumentale caratterizzata da una struttura di dodici <a href="/wiki/Misura_(musica)" title="Misura (musica)">battute</a>, che vengono poi ripetute, e nella melodia dall'uso delle cosiddette <i>blue notes</i>. Viene talvolta identificato come un genere musicale a sé stante.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sebbene <a href="/wiki/Ragtime" title="Ragtime">ragtime</a> e <a href="/wiki/Spiritual" title="Spiritual">spiritual</a> non abbiano la stessa origine né la stessa storia del blues, questi tre stili musicali afroamericani si sono fortemente influenzati tra loro. </p><p>Jazz e blues condividono l'origine geografica (Nord America) e si sono sviluppati in contemporanea.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Le radici del blues sono da ricercare tra i canti delle comunità di schiavi afroamericani nelle piantagioni degli stati meridionali degli <a href="/wiki/Stati_Uniti_d%27America" title="Stati Uniti d'America">Stati Uniti d'America</a> (la cosiddetta <i><a href="/wiki/Cintura_del_cotone" title="Cintura del cotone">Cotton Belt</a></i>, da qui la canzone <i><a href="/wiki/Pick_a_Bale_of_Cotton" title="Pick a Bale of Cotton">Pick a bale of cotton</a></i>). La struttura <a href="/wiki/Antifona" title="Antifona">antifonale</a> (di chiamata e risposta) e l'uso delle <i><a href="/wiki/Blue_note" title="Blue note">blue note</a></i> (un intervallo di <a href="/wiki/Quinta_diminuita" class="mw-redirect" title="Quinta diminuita">quinta diminuita</a> che l'armonia classica considera dissonante e che in Italia valse al blues il nomignolo di <i>musica stonata</i>) apparentano il blues alle forme musicali dell'<a href="/wiki/Africa_occidentale" title="Africa occidentale">Africa occidentale</a>. </p><p>A partire da queste umili origini, il blues crebbe fino a diventare la forma di <a href="/wiki/Musica_popolare" class="mw-redirect" title="Musica popolare">musica popolare</a> più registrata al mondo, finendo per influenzare fortemente, o addirittura a far nascere, molti degli stili della musica popolare moderna e diventando, a partire dagli anni 1960, uno dei fattori d'influenza dominanti nella <a href="/wiki/Musica_pop" title="Musica pop">musica pop</a>.<sup id="cite_ref-NG1_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-NG1-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tra i generi che furono più direttamente influenzati dal blues, ricordiamo il <a href="/wiki/Rock_and_roll" title="Rock and roll">rock and roll</a> e l'<a href="/wiki/Hip_hop_(genere_musicale)" title="Hip hop (genere musicale)">hip hop</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Il_significato_del_nome">Il significato del nome</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=1" title="Modifica la sezione Il significato del nome" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Il significato del nome"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Blues nasce dall'espressione "to have the blue devils" (letteralmente: avere i diavoli blu) col significato di "essere triste, agitato, depresso". L'espressione, attestata nella lingua inglese a partire dal XVII secolo, si riferiva in origine allo stato allucinatorio che segue alle crisi di astinenza da alcool.<sup id="cite_ref-huffington_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-huffington-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> All'epoca "blue" era un sinonimo gergale di "ubriaco" e per questo motivo le leggi che vietavano la vendita di alcolici la domenica erano indicate come "Blue laws. Verso la fine del 1700, un ballo di coppia lento diffuso nelle taverne veniva indicato come "blues" o "slow drag".<sup id="cite_ref-huffington_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-huffington-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dopo la <a href="/wiki/Guerra_di_secessione_americana" class="mw-redirect" title="Guerra di secessione americana">guerra di secessione americana</a>, le espressioni "to be blue"/"to have the blues" (essere blu/avere i blu) vennero ad indicare uno stato di sofferenza, di tristezza o di malinconia, distaccato dall'originaria associazione con l'ubriachezza. L'uso dell'espressione tra la popolazione afroamericana per designare la musica associata a tale stato potrebbe essere addirittura posteriore al 1900. A quel punto i due significati (extramusicale e musicale) si fusero, e divenne comune dire il musicista blues suonava o cantava per <i>"liberarsi dei blues"</i>. Questa associazione tra il sentimento blues ("blues feeling") e il genere musicale assunse grande importanza, e l'idea che l'espressione del sentimento blues - al di sopra del mezzo tecnico - costituisca l'essenza della musica è fortemente radicata nella comunità blues.<sup id="cite_ref-NG1_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-NG1-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Storia">Storia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=2" title="Modifica la sezione Storia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Storia"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Le_origini_del_blues">Le origini del blues</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=3" title="Modifica la sezione Le origini del blues" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Le origini del blues"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:W._C._Handy_-_The_%22St._Louis_Blues%22_-_First_page.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/W._C._Handy_-_The_%22St._Louis_Blues%22_-_First_page.jpg/220px-W._C._Handy_-_The_%22St._Louis_Blues%22_-_First_page.jpg" decoding="async" width="220" height="297" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/W._C._Handy_-_The_%22St._Louis_Blues%22_-_First_page.jpg/330px-W._C._Handy_-_The_%22St._Louis_Blues%22_-_First_page.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/W._C._Handy_-_The_%22St._Louis_Blues%22_-_First_page.jpg/440px-W._C._Handy_-_The_%22St._Louis_Blues%22_-_First_page.jpg 2x" data-file-width="637" data-file-height="860" /></a><figcaption>Spartito di "Saint Louis Blues"</figcaption></figure> <p>Come avviene per altre forme di musica popolare, le origini del blues, in quanto poco documentate e oscure, sono oggetto di tante discussioni. </p><p>In particolare non c'è una precisa data di nascita per questo genere musicale: la traccia più antica di una forma musicale simile al blues è il racconto che, nel <a href="/wiki/1901" title="1901">1901</a>, fece un archeologo del <a href="/wiki/Mississippi_(stato)" title="Mississippi (stato)">Mississippi</a>, descrivendo il canto di lavoratori neri che sembra avere affinità melodiche e liriche con il blues di oggi. Non è, dunque, possibile stabilire con esattezza una data che segni l'origine del genere, tuttavia un anno fondamentale fu il 1865, anno dell'abolizione della schiavitù negli Stati Uniti d'America: ottenuta la libertà, numerosi ex schiavi-musicisti iniziarono a portare la loro musica fuori dalle piantagioni e, nel giro di qualche decennio, questo genere fu noto ai più fino a giungere alle prime attestazioni che ci sono pervenute. </p><p>Uno dei più importanti antenati del blues è senz'altro lo <a href="/wiki/Spiritual" title="Spiritual">spiritual</a>, una forma di canto devozionale nato dalle riunioni di devoti durante il <i>Grande risveglio</i><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> dei primi anni del <a href="/wiki/XIX_secolo" title="XIX secolo">XIX secolo</a>. Di argomento malinconico e appassionato, rispetto al blues gli spiritual avevano accenti meno personali e rivolti alla persona del cantante, riferendosi spesso alla condizione dell'umanità in generale e al suo rapporto con Dio, e i testi erano corrispondentemente meno profani. </p><p>Altri antenati del blues vanno cercati fra le <i>work song</i> (canzone di lavoro) degli schiavi di colore (<i>field hollers</i>) e di altra provenienza (canti dei portuali o <i>stevedore</i>; canti dei manovali o <i>roustabout</i>), che risuonavano in America all'epoca della <a href="/wiki/Guerra_di_secessione" class="mw-redirect" title="Guerra di secessione">Guerra di secessione</a> (e anche negli anni successivi, in cui la condizione di soggezione e povertà degli afroamericani persistette nonostante l'abolizione della schiavitù). Da questi il blues ereditò probabilmente la sua struttura di <i>call and response</i> ("chiamata e risposta"), di origine africana, mutuando invece la sua struttura armonica e strumentale dalla tradizione europea.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Bo_Diddley_Prag_2005_04.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Bo_Diddley_Prag_2005_04.jpg/220px-Bo_Diddley_Prag_2005_04.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Bo_Diddley_Prag_2005_04.jpg/330px-Bo_Diddley_Prag_2005_04.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Bo_Diddley_Prag_2005_04.jpg/440px-Bo_Diddley_Prag_2005_04.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption><a href="/wiki/Bo_Diddley" title="Bo Diddley">Bo Diddley</a> in concerto a <a href="/wiki/Praga" title="Praga">Praga</a> nel 2005</figcaption></figure> <p>Molte delle caratteristiche del blues, a cominciare dalla struttura antifonale e dall'uso delle <i>blue notes</i>, possono essere fatte risalire alla <a href="/wiki/Musica_africana" title="Musica africana">musica africana</a>. Sylviane Diouf ha individuato molti tratti, tra cui l'uso di <a href="/wiki/Melisma" title="Melisma">melismi</a> e la pesante intonazione nasale, che fanno pensare a parentele con la musica dell'Africa centrale e occidentale.<sup id="cite_ref-ReferenceA_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> L'<a href="/wiki/Etnomusicologia" title="Etnomusicologia">etnomusicologo</a> <a href="/wiki/Gerhard_Kubik" title="Gerhard Kubik">Gerhard Kubik</a>, professore all'<a href="/wiki/Universit%C3%A0_Johannes_Gutenberg_di_Magonza" title="Università Johannes Gutenberg di Magonza">Università di Magonza</a>, in <a href="/wiki/Germania" title="Germania">Germania</a>, e autore di uno dei più completi trattati sulle origini africane del blues (<i>Africa and the Blues</i>), è stato forse il primo ad attribuire certi elementi del blues alla musica <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islamica</a> dell'Africa Centrale e Occidentale: </p> <dl><dd>"<i>Gli strumenti a corda (i preferiti dagli schiavi provenienti dalle regioni islamiche) erano generalmente tollerati dai padroni che li consideravano simili agli strumenti europei come il violino. Per questo motivo gli schiavi che riuscivano a procurarsi un <a href="/wiki/Banjo" title="Banjo">banjo</a> avevano più possibilità di suonare in pubblico. Questa musica solista degli schiavi aveva alcune caratteristiche dello stile di canzone arabo-islamica che era stata presente per secoli nell'Africa centro-occidentale</i>".<sup id="cite_ref-ReferenceA_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p>Kubik fa inoltre notare che la tecnica, tipica del Mississippi e ricordata dal <i>bluesman</i> <a href="/wiki/W._C._Handy" title="W. C. Handy">W. C. Handy</a> nella sua autobiografia, di suonare la chitarra usando la lama di un coltello, ha corrispettivi in Africa. Anche il <a href="/wiki/Diddley_bow" title="Diddley bow">diddley bow</a>, uno strumento casalingo fatto da una singola corda tesa su un'asse di legno, che viene pizzicata modulando il suono tramite uno <i>slide</i> fatto di vetro e che si incontrava spesso nell'America meridionale agli inizi del Novecento, era di derivazione africana. </p><p>Si ritiene che il bluesman più anziano per nascita di cui abbiamo una registrazione discografica sia <a href="/wiki/Daddy_Stovepipe" title="Daddy Stovepipe">Daddy Stovepipe</a>, nato nel 1867, "one man band" chitarrista, cantante, armonicista e suonatore di "<a href="/wiki/Kazoo" title="Kazoo">Kazoo</a>" e altri strumenti autocostruiti, di cui ci rimane la canzone "Sundown Blues" incisa nel 1924, ma le cui prime esibizioni con prodromi blues risalgono attorno al 1890<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Nel corso della sua evoluzione, il blues acquisì alcune delle sue caratteristiche dalle "arie etiopi", gli spettacoli <i><a href="/wiki/Minstrel_show" title="Minstrel show">minstrel</a></i> e dal <a href="/wiki/Ragtime" title="Ragtime">ragtime</a>. In questo periodo il blues, come testimoniato ad esempio dalle registrazioni di <a href="/wiki/Leadbelly" class="mw-redirect" title="Leadbelly">Leadbelly</a> e di <a href="/wiki/Henry_Thomas" title="Henry Thomas">Henry Thomas</a>, ha molte forme diverse, le più frequenti essendo le forme in dodici, otto o sedici battute basate sul giro <a href="/wiki/Tonica_(musica)" title="Tonica (musica)">tonica</a> - <a href="/wiki/Sottodominante" title="Sottodominante">sottodominante</a> - <a href="/wiki/Dominante_(musica)" title="Dominante (musica)">dominante</a> descritto nel seguito. La forma del blues <i>standard</i> in dodici battute fa la sua apparizione documentata nelle comunità afroamericane nel tratto meridionale del Mississippi, sulla <a href="/wiki/Beale_Street" title="Beale Street">Beale Street</a> di <a href="/wiki/Memphis" title="Memphis">Memphis</a>, e nelle orchestre bianche di <a href="/wiki/New_Orleans" title="New Orleans">New Orleans</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Caratteristiche">Caratteristiche</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=4" title="Modifica la sezione Caratteristiche" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Caratteristiche"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Struttura_musicale_e_testi">Struttura musicale e testi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=5" title="Modifica la sezione Struttura musicale e testi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Struttura musicale e testi"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r130657691">body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .vedi-anche{font-size:95%}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Blues_in_12_misure" title="Blues in 12 misure">Blues in 12 misure</a></b>.</span></div> </div> <p>Poiché i musicisti che crearono il blues solo di rado avevano ricevuto un'educazione formale o erano in grado di leggere e scrivere gli spartiti, l'improvvisazione, orale e scritta, giocava una parte importante in questa forma musicale. Questa venne agevolata dall'esistenza di un certo numero di forme (<i>pattern</i>) fisse, tra le quali la più universale e riconosciuta è certamente quella in 12 battute, suddivise in 3 frasi (musicali e testuali): 4 battute sull'accordo di <a href="/wiki/Tonica_(musica)" title="Tonica (musica)">tonica</a> (a volte con la settima minore aggiunta nella quarta battuta), due sull'accordo della <a href="/wiki/Sottodominante" title="Sottodominante">sottodominante</a> e ancora due sulla tonica, e infine due accordi di settima di <a href="/wiki/Dominante_(musica)" title="Dominante (musica)">dominante</a> seguiti da due di tonica. Questa forma si presta ad essere eseguita in ogni tonalità: particolarmente frequentate sono la tonalità di <a href="/wiki/Mi_(nota)" title="Mi (nota)">Mi</a> (quando lo strumento principale è la <a href="/wiki/Chitarra" title="Chitarra">chitarra</a>) e quelle di <a href="/wiki/Fa_(nota)" title="Fa (nota)">Fa</a> e <a href="/wiki/Si_(nota)" title="Si (nota)">Si</a> <a href="/wiki/Bemolle" title="Bemolle">bemolle</a> (particolarmente comode per <a href="/wiki/Strumenti_traspositori" class="mw-redirect" title="Strumenti traspositori">strumenti traspositori</a> quali il <a href="/wiki/Saxofono" class="mw-redirect" title="Saxofono">saxofono</a>). </p><p>Esistono anche schemi su 16 o 24 misure, ottenuti generalmente introducendo, nello schema base in 12, segmenti addizionali di 4 misure con varie funzioni e strutture tematiche. Con l'affermarsi dell'industria musicale all'inizio del 1900 vennero chiamati "blues" composizioni che ne utilizzavano la struttura pur essendo dotate di uno spartito che ne fissava l'esecuzione (ad esempio <i><a href="/wiki/Nigger_Blues" title="Nigger Blues">Nigger Blues</a></i> di Le Roy "Lasses" White, 1912 e <i><a href="/wiki/St._Louis_Blues_(brano_musicale)" title="St. Louis Blues (brano musicale)">St. Louis Blues</a></i> di <a href="/wiki/W.C._Handy" class="mw-redirect" title="W.C. Handy">W.C. Handy</a>, 1914). Il successo, anche discografico, di queste ultime fece poi sì che il termine blues venisse adoperato anche per dare il titolo a composizioni musicali di forma completamente autonoma, ad esempio <i><a href="/w/index.php?title=Limehouse_Blues_(brano_musicale)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Limehouse Blues (brano musicale) (la pagina non esiste)">Limehouse Blues</a></i> (Furber-Braham, 1924). </p><p>La melodia o il canto blues hanno un impianto antifonale di chiamata-risposta, che divenne quasi fissa a partire dagli anni 1920. La forma standard è divisa in tre parti: chiamata nelle prime 4 misure, risposta nelle successive 4 (spesso consistente nella ripetizione della prima frase) e conclusione nelle ultime, ad esempio: </p> <pre> I’m troubled in mind, baby, feelin’ blue and sad. I’m troubled in mind, baby, feelin’ blue and sad. The blues ain’t nothin’ but a good man feelin’ bad. </pre> <p>Il numero di ritornelli non è fisso, e l'argomento trattato è sempre intensamente personale, e normalmente malinconico. Vi erano anche molti testi di argomento velatamente o esplicitamente sessuale (<i>dirty blues</i>), che contribuirono a dare al blues, e ai suoi interpreti, una pessima fama. </p><p>Le scale utilizzate dal cantante (o dagli strumenti solisti, se il pezzo è strumentale) sono prevalentemente la scala <a href="/wiki/Scala_pentatonica" title="Scala pentatonica">pentatonica minore</a> (in Do: Do, Mib, Fa, Sol, Sib, Do) e la <a href="/wiki/Scala_blues" title="Scala blues">scala blues</a> (in Do: Do, Mib, Fa, Solb, Sol, Sib, Do). </p><p>L'uso di scale pentatoniche e del loro adattamento alle varie scale europee produce un senso di indefinitezza tonale, comunicato dal caratteristico abbassamento del terzo e settimo grado della scala diatonica (blue notes). Si noti che questo comporta una dissonanza caratteristica tra l'armonizzazione (che nel blues maggiore, usa terze maggiori) e la melodia (le cui scale tipiche usano terze minori): questo modo di <i>cantare in minore su maggiore</i> rappresenta una delle ambiguità tipiche del blues. </p><p>Quantunque il blues abbia struttura, schemi musicali e sonorità affini al <a href="/wiki/Gospel" title="Gospel">gospel</a> si oppone a quest'ultimo proprio per la caratteristica di empietà dissacratoria che spesso lo accompagna, e che mal si adatta ai temi sacri trattati dai gospel cantati dai predicatori nelle comunità cristiane. La semplicità stessa dei temi e della struttura permette a questo genere di essere eseguito con strumentazioni al limite dell'essenziale. </p><p>Lo strumento che fu più utilizzato dai primi musicisti neri liberati dalla schiavitù (a parte l'elastico inchiodato alla tavola) fu la cosiddetta cigar box, una specie di chitarra a due, tre o quattro corde che come corpo recava spesso una scatola di sigari, ma andavano bene anche altri contenitori in legno o metallo. Le corde abbastanza alte ne permettevano un uso agevole con lo slide (cilindro di vetro ricavato dal collo di una bottiglia), ma precludevano l'uso delle dita della mano sinistra sulla tastiera, anche per il fatto che la tastiera non recava tasti di riferimento e tutto era lasciato all'orecchio del musicista. L'uso della chitarra fu la naturale conseguenza; l'esigenza di esibirsi in locali sempre più importanti con altri musicisti ne impose l'uso. L'armonica è l'altro strumento più usato nel blues. In definitiva si può dire che quasi tutti gli strumenti esistenti sono stati usati per fare blues e che i neri d'America hanno inizialmente impiegato quelli più economici e di facile reperibilità. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Scale_e_accordi">Scale e accordi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=6" title="Modifica la sezione Scale e accordi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Scale e accordi"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Blue_note" title="Blue note">Blue note</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:A_minor_pentatonic_scale.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/A_minor_pentatonic_scale.svg/500px-A_minor_pentatonic_scale.svg.png" decoding="async" width="350" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/A_minor_pentatonic_scale.svg/525px-A_minor_pentatonic_scale.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/A_minor_pentatonic_scale.svg/700px-A_minor_pentatonic_scale.svg.png 2x" data-file-width="610" data-file-height="52" /></a><figcaption>Scala pentatonica minore <span class="noprint"><span class="ext-phonos"><span data-nosnippet="" id="ooui-php-1" class="noexcerpt ext-phonos-PhonosButton oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-frameless oo-ui-iconElement oo-ui-labelElement oo-ui-buttonWidget" data-ooui="{"_":"mw.Phonos.PhonosButton","href":"\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/transcoded\/d\/d5\/PentMinor.mid\/PentMinor.mid.mp3","rel":["nofollow"],"framed":false,"icon":"volumeUp","label":{"html":"play"},"data":{"ipa":"","text":"","lang":"it","wikibase":"","file":"PentMinor.mid"},"classes":["noexcerpt","ext-phonos-PhonosButton"]}"><a role="button" tabindex="0" href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/d/d5/PentMinor.mid/PentMinor.mid.mp3" rel="nofollow" aria-label="Riproduci audio" title="Riproduci audio" class="oo-ui-buttonElement-button"><span class="oo-ui-iconElement-icon oo-ui-icon-volumeUp"></span><span class="oo-ui-labelElement-label">play</span><span class="oo-ui-indicatorElement-indicator oo-ui-indicatorElement-noIndicator"></span></a></span><sup class="ext-phonos-attribution noexcerpt navigation-not-searchable"><a href="/wiki/File:PentMinor.mid" title="File:PentMinor.mid">ⓘ</a></sup></span></span></figcaption></figure> <p>Queste "stonature",o meglio deviazioni dalla <a href="/wiki/Scala_diatonica" title="Scala diatonica">scala diatonica</a> occidentale, ancora oggi sono il marchio indelebile del suono blues, e si possono classificare in diversi tipi a seconda dell'intervallo alle quali sono applicate. Di seguito verranno analizzate alcune di queste particolarità, per comprendere le quali sarà utile avere presente alcune nozioni di <a href="/wiki/Armonia" title="Armonia">armonia</a> di base. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="III_grado_(intervallo_di_terza)"><span id="III_grado_.28intervallo_di_terza.29"></span>III grado (intervallo di terza)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=7" title="Modifica la sezione III grado (intervallo di terza)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: III grado (intervallo di terza)"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nel sistema tonale occidentale questo grado di una scala serve come discriminatore per stabilirne il <i>carattere</i>: </p> <ul><li>se è <i>maggiore</i> (detto anche <a href="/wiki/Terza_maggiore" title="Terza maggiore">terza maggiore</a> comprendente 4 <a href="/wiki/Semitono" title="Semitono">semitoni</a>, per esempio Do/Mi), il pezzo in genere suona più allegro e spensierato;</li> <li>se è <i><a href="/wiki/Terza_minore" title="Terza minore">minore</a></i>,(detta anche terza minore comprende 3 semitoni, per esempio Do/Mib) contribuisce ad un'atmosfera struggente.</li></ul> <p>Nel blues invece la terza non è così ben definita: </p> <ul><li>a livello "fisico" la frequenza in <a href="/wiki/Hertz" title="Hertz">Hertz</a> della nota non corrisponde quasi mai né ad una terza maggiore né ad una terza minore;</li> <li>a livello "musicale" viene utilizzata per enfatizzare i passaggi importanti di un brano, facendola avvicinare alternativamente ad una terza maggiore o minore a seconda del risultato che si vuole ottenere.</li></ul> <p>L'indeterminatezza del terzo grado (maggiore-minore) può essere vista in modo diverso: la terza minore, ad esempio, può essere interpretata come una nona aumentata. È invece sottolineata la settima minore, tipica e caratteristica del Blues. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="V_grado_(intervallo_di_quinta)"><span id="V_grado_.28intervallo_di_quinta.29"></span>V grado (intervallo di quinta)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=8" title="Modifica la sezione V grado (intervallo di quinta)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: V grado (intervallo di quinta)"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Questo grado è presente nella quasi totalità delle culture musicali per la sua particolarità: corrisponde a 3/2 della frequenza presa come tonica. I due sistemi (tonale e... resto del mondo) si assomigliano molto su questo intervallo, che viene sfruttato come "forza trainante" per tornare alla tonica, pur se con scopi e modalità leggermente diversi: </p> <ul><li>nella musica classica il passaggio V-I viene utilizzato come sigillo conclusivo di un passaggio musicale anche molto complicato: la cosiddetta <i>cadenza perfetta</i>;</li> <li>nel blues <i>tradizionale</i> è raro avere un vero e proprio <i>finale</i>, costruzione musicale introdotta infatti dai bluesman bianchi e dai musicisti di città in genere per rendere più commerciale la loro musica. Il V grado viene utilizzato per lanciare un altro giro della canzone e ricominciare tutto da capo (<i>turnaround</i>).</li></ul> <p>Il blues è composto da diversi movimenti circolari presenti a tutte le scale di grandezza: </p> <ul><li>a livello ritmico si presenta come una figura chiamata <a href="/wiki/Swing_(musica)" title="Swing (musica)">shuffle</a>, movimento sincopato a metà strada tra le terzine e i sedicesimi, che produce una continua tensione verso il beat successivo;</li> <li>a livello di struttura si ha una ripetizione ossessiva della stessa serie di accordi e frasi musicali, con variazioni più o meno significative e/o regolari;</li> <li>alla fine di ogni strofa si assiste al cosiddetto <a href="/w/index.php?title=Turnaround_(musica)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Turnaround (musica) (la pagina non esiste)">turnaround</a>, tradotto spesso in italiano come <a href="/w/index.php?title=Giro_di_boa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giro di boa (la pagina non esiste)">giro di boa</a>, concluso quasi sempre con il V grado.</li></ul> <p>Di importanza particolare è poi il V grado diminuito (detto <a href="/wiki/Tritono" title="Tritono">tritono</a>, 6 semitoni), utilizzato come nota di passaggio e capace da solo di portare una scala verso sonorità decisamente <i>bluesy</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sottogeneri_e_generi_derivati">Sottogeneri e generi derivati</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=9" title="Modifica la sezione Sottogeneri e generi derivati" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Sottogeneri e generi derivati"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Il blues ha prodotto una gran varietà di scene regionali, sottogeneri, ognuno con le sue caratteristiche peculiari e generi derivati come il fenomeno sviluppatosi tra i musicisti bianchi inglesi a metà degli anni sessanta, noto come <a href="/wiki/British_Blues" class="mw-redirect" title="British Blues">British Blues</a>. </p><p>Ha avuto un impatto determinante alla formazione del <a href="/wiki/Rock_%26_roll" class="mw-redirect" title="Rock & roll">rock & roll</a>, del <a href="/wiki/Boogie_woogie" class="mw-redirect" title="Boogie woogie">boogie woogie</a>, del <a href="/wiki/Rhythm_and_blues" title="Rhythm and blues">rhythm and blues</a>, del <a href="/wiki/Rap" class="mw-redirect" title="Rap">rap</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Diffusione">Diffusione</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=10" title="Modifica la sezione Diffusione" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Diffusione"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In Finlandia è attivo dal 1968 il magazine <a href="/wiki/Blues_News" title="Blues News">Blues News</a>, interamente dedicato al blues. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Blues_in_Italia" title="Blues in Italia">Blues in Italia</a></b>.</span></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Note">Note</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=11" title="Modifica la sezione Note" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Note"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.allmusic.com/genres"><span style="font-style:italic;">AllMusic Genres</span></a>, su <span style="font-style:italic;">allmusic.com</span>. <small>URL consultato il 4 giugno 2016</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gregtivis.com/articles/Jazz-and-Blues.php"><span style="font-style:italic;">Jazz and Blues—Who Knew!</span></a>, su <span style="font-style:italic;">gregtivis.com</span>. <small>URL consultato il 19 agosto 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-NG1-3"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-NG1_3-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-NG1_3-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><i><a href="/wiki/Grove_Dictionary_of_Music_and_Musicians#The_New_Grove.2C_seconda_edizione" title="Grove Dictionary of Music and Musicians">The New Grove Dictionary of Music and Musicians</a>, 2nd edition</i>, alla voce <i>Blues</i></span> </li> <li id="cite_note-huffington-4"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-huffington_4-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-huffington_4-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.huffingtonpost.com/debra-devi/blues-music-history_b_2399330.html"><span style="font-style:italic;">Why Is the Blues Called the ‘Blues’?</span></a>, in <span style="font-style:italic;">The Huffington Post</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5"><b>^</b></a> <span class="reference-text">I <i><a href="/w/index.php?title=Great_awakening&action=edit&redlink=1" class="new" title="Great awakening (la pagina non esiste)">Great awakenings</a></i> sono detti alcuni periodi della storia angloamericana caratterizzati da grandi fermenti religiosi e spirituali. Si ebbero <i>grandi risvegli</i> negli anni 1730-1740, 1820-1830, 1880-1900, 1960-1970.</span> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6"><b>^</b></a> <span class="reference-text">Morales (p. 276) attribuisce questa dichiarazione a John Storm Roberts in <i>Black Music of Two Worlds</i>, che inizia con la seguente citazione di Roberts: "Non sembra che il blues abbia le stesse caratteristiche africane che si possono individuare nella musica caraibica".</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-7"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-ReferenceA_7-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-ReferenceA_7-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFCuriel_SFGate">Jonathan Curiel, SFGate</a></cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thebluestrail.com/artists/dstove.htm"><span style="font-style:italic;">Daddy Stovepipe</span></a>, su <span style="font-style:italic;">thebluestrail.com</span>. <small>URL consultato l'8 dicembre 2016</small>.</cite></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=12" title="Modifica la sezione Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Bibliografia"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nel_testo">Nel testo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=13" title="Modifica la sezione Nel testo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Nel testo"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation pubblicazione" style="font-style:normal"> Gerhard Kubik, <span style="font-style:italic;">Africa and The Blues</span>, University Press of Mississippi, 2008, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/1-57806-146-6" title="Speciale:RicercaISBN/1-57806-146-6">1-57806-146-6</a>.</cite></li> <li><cite class="citation pubblicazione" style="font-style:normal"> William Barlow, <span style="font-style:italic;">Cashing In</span>, in <span style="font-style:italic;">Split Image: African Americans in the Mass Media</span>, 1993.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Clarke, Donald, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/risefallofpopula00clar"><span style="font-style:italic;">The Rise and Fall of Popular Music</span></a>, St. Martin's Press, 1995, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-312-11573-3" title="Speciale:RicercaISBN/0-312-11573-3">0-312-11573-3</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Ewen, David, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/panoramaofameric00ewen"><span style="font-style:italic;">Panorama of American Popular Music</span></a>, Prentice Hall, 1957, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-13-648360-7" title="Speciale:RicercaISBN/0-13-648360-7">0-13-648360-7</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Ferris, Jean, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/americasmusicall0000ferr"><span style="font-style:italic;">America's Musical Landscape</span></a>, Brown & Benchmark, 1993, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-697-12516-5" title="Speciale:RicercaISBN/0-697-12516-5">0-697-12516-5</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Garofalo, Reebee, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/rockinoutpopular00garo_0"><span style="font-style:italic;">Rockin' Out: Popular Music in the USA</span></a>, Allyn & Bacon, 1997, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-205-13703-2" title="Speciale:RicercaISBN/0-205-13703-2">0-205-13703-2</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Morales, Ed, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/latinbeatrhythms00mora"><span style="font-style:italic;">The Latin Beat</span></a>, Da Capo Press, 2003, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-306-81018-2" title="Speciale:RicercaISBN/0-306-81018-2">0-306-81018-2</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Schuller, Gunther, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/earlyjazzitsroot0000schu"><span style="font-style:italic;">Early Jazz: Its Roots and Musical Development</span></a>, Oxford University Press, 1968, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-19-504043-0" title="Speciale:RicercaISBN/0-19-504043-0">0-19-504043-0</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Southern, Eileen, <span style="font-style:italic;">The Music of Black Americans</span>, W. W. Norton & Company, Inc., 1997, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-393-03843-2" title="Speciale:RicercaISBN/0-393-03843-2">0-393-03843-2</a>.</cite></li> <li><cite id="CITEREFCuriel_SFGate" class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Jonathan Curiel, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050905161734/http://sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=%2Fchronicle%2Farchive%2F2004%2F08%2F15%2FINGMC85SSK1.DTL"><span style="font-style:italic;">Muslim Roots of the Blues</span></a>, su <span style="font-style:italic;">sfgate.com</span>, SFGate, 15 agosto 2004. <small>URL consultato il 2 giugno 2010</small> <small>(archiviato dall'<abbr title="http://sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/chronicle/archive/2004/08/15/INGMC85SSK1.DTL">url originale</abbr> il 5 settembre 2005)</small>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> <a href="/wiki/Gildo_De_Stefano" title="Gildo De Stefano">Gildo De Stefano</a>, <span style="font-style:italic;">Trecento anni di <a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">jazz</a>: le origini della <a href="/wiki/Musica_afroamericana" title="Musica afroamericana">musica afroamericana</a> tra <a href="/wiki/Sociologia" title="Sociologia">Sociologia</a> e <a href="/wiki/Antropologia" title="Antropologia">Antropologia</a></span>, Milano, SugarCo, 1986, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-19-502908-9" title="Speciale:RicercaISBN/0-19-502908-9">0-19-502908-9</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> <a href="/wiki/Gildo_De_Stefano" title="Gildo De Stefano">Gildo De Stefano</a>, <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/Ragtime" title="Ragtime">Ragtime</a>, <a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">Jazz</a> & dintorni: le origini della musica sincopata da <a href="/wiki/Scott_Joplin" title="Scott Joplin">Scott Joplin</a> al Terzo Millennio</span>, prefazione di <a href="/wiki/Amiri_Baraka" title="Amiri Baraka">Amiri Baraka</a>, postfazione di <a href="/wiki/Renzo_Arbore" title="Renzo Arbore">Renzo Arbore</a>, Milano, SugarCo, 2007, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-88-7198-532-9" title="Speciale:RicercaISBN/978-88-7198-532-9">978-88-7198-532-9</a>.</cite></li> <li><a href="/wiki/Gildo_De_Stefano" title="Gildo De Stefano">Gildo De Stefano</a>, <i>Una storia sociale del <a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">jazz</a></i>, Prefazione di <a href="/wiki/Zygmunt_Bauman" title="Zygmunt Bauman">Zygmunt Bauman</a>, Mimesis, <a href="/wiki/Milano" title="Milano">Milano</a> 2014</li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> <a href="/wiki/Walter_Mauro" title="Walter Mauro">Walter Mauro</a>, <span style="font-style:italic;">La musica americana dal song al rock</span>, Tascabili Economici Newton, 1994, pp. 9-32, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/88-7983-512-2" title="Speciale:RicercaISBN/88-7983-512-2">88-7983-512-2</a>.</cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="British_Blues"><a href="/wiki/British_Blues" class="mw-redirect" title="British Blues">British Blues</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=14" title="Modifica la sezione British Blues" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: British Blues"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Bob_Brunning" title="Bob Brunning">Bob Brunning</a> (con prefazione di <a href="/wiki/B.B._King" title="B.B. King">B.B. King</a>), <i>The <a href="/wiki/Fleetwood_Mac" title="Fleetwood Mac">Fleetwood Mac</a> Story: Rumours and Lies</i> (Omnibus Press, 2004)</li> <li>Christopher Hjort (con prefazione di <a href="/wiki/John_Mayall" title="John Mayall">John Mayall</a>), <i>Strange brew: <a href="/wiki/Eric_Clapton" title="Eric Clapton">Eric Clapton</a> and the <a href="/wiki/British_Blues" class="mw-redirect" title="British Blues">British Blues</a> Boom 1965-1970</i>, Jawbone, 2007 <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/1906002002" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-906002-00-2</a></li> <li>Harry Shapiro, <i><a href="/wiki/Alexis_Korner" title="Alexis Korner">Alexis Korner</a>: The Biography</i>, Bloomsbury Publishing PLC, Londra 1997 con discografia di Mark Troster</li> <li><a href="/wiki/Bob_Brunning" title="Bob Brunning">Bob Brunning</a>, <i>Blues: The British Connection</i>, Londra 2002 - Helter Skelter <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/1900924412" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-900924-41-2</a></li> <li><a href="/wiki/Dick_Heckstall-Smith" title="Dick Heckstall-Smith">Dick Heckstall-Smith</a>, <i>The safest place in the world: A personal history of British Rhythm and blues</i>, Clear Books 2004 <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0704326965" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7043-2696-5</a></li> <li><a href="/wiki/Peter_Green" title="Peter Green">Peter Green</a> (con prefazione di <a href="/wiki/B.B._King" title="B.B. King">B.B. King</a>): <i><a href="/wiki/Peter_Green" title="Peter Green">Peter Green</a> - Founder of <a href="/wiki/Fleetwood_Mac" title="Fleetwood Mac">Fleetwood Mac</a></i> Martin Celmins - Londra 1995</li> <li><a href="/wiki/Eric_Burdon" title="Eric Burdon">Eric Burdon</a> con J.Marshall Craig: <i>Don't Let Me Be Misunderstood</i> New York 2001 - Thunder's Mouth Press</li> <li>Paul Myers: <i><a href="/wiki/Long_John_Baldry" title="Long John Baldry">Long John Baldry</a> and the birth of the <a href="/wiki/British_Blues" class="mw-redirect" title="British Blues">British Blues</a></i> Vancouver Canada 2007 - GreyStone Books</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Altre_letture">Altre letture</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=15" title="Modifica la sezione Altre letture" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Altre letture"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> <a href="/wiki/Massimo_Cotto" title="Massimo Cotto">Massimo Cotto</a> (a cura di), <span style="font-style:italic;">Enciclopedia del Blues e della musica nera</span>, Milano, Arcana Editrice, 1994, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/88-7966-038-1" title="Speciale:RicercaISBN/88-7966-038-1">88-7966-038-1</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Alan Lomax, <span style="font-style:italic;">La terra del blues. Delta del Mississippi, viaggio all'origine della musica nera.</span>, Con CD Audio, Il Saggiatore, 2005, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/88-428-1148-3" title="Speciale:RicercaISBN/88-428-1148-3">88-428-1148-3</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Giles Oakley, <span style="font-style:italic;">Blues. La musica del diavolo</span>, ShaKe Edizioni, 2009, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-88-88865-75-1" title="Speciale:RicercaISBN/978-88-88865-75-1">978-88-88865-75-1</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Paul Oliver, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9781555533540"><span style="font-style:italic;">The Story Of The Blues</span></a>, new edition, Northeastern University Press, 1998, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/1-55553-355-8" title="Speciale:RicercaISBN/1-55553-355-8">1-55553-355-8</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Robert Palmer, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/deepblues00palme"><span style="font-style:italic;">Deep Blues</span></a>, Viking, 1981, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-670-49511-5" title="Speciale:RicercaISBN/0-670-49511-5">0-670-49511-5</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Mike Rowe, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/chicagobreakdown0000rowe"><span style="font-style:italic;">Chicago Breakdown</span></a>, Eddison Press, 1973, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-85649-015-6" title="Speciale:RicercaISBN/0-85649-015-6">0-85649-015-6</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Jeff Todd Titon, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/earlydownhomeblu0000tito"><span style="font-style:italic;">Early Downhome Blues: a Musical and Cultural Analysis</span></a>, 2ª ed., University of North Carolina Press, 1994, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-8078-4482-9" title="Speciale:RicercaISBN/0-8078-4482-9">0-8078-4482-9</a>.</cite></li> <li>Luciano Federighi, <i>Blues On My Mind</i>, L'epos, 2001, <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/8883021622" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 88-8302-162-2</a></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> B.B. King, <span style="font-style:italic;">Il blues intorno a me</span>, 2ª ed., Feltrinelli Editore Milano, 2004, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/88-07-81767-5" title="Speciale:RicercaISBN/88-07-81767-5">88-07-81767-5</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> <a href="/wiki/LeRoi_Jones" class="mw-redirect" title="LeRoi Jones">LeRoi Jones</a>, <span style="font-style:italic;">Il popolo del blues. Sociologia degli afroamericani attraverso il jazz</span>, Shake, 2007, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-88-88865-27-0" title="Speciale:RicercaISBN/978-88-88865-27-0">978-88-88865-27-0</a>.</cite></li> <li><i><a href="/wiki/Il_Blues" title="Il Blues">Il Blues</a></i> unica rivista trimestrale di Blues edita dal 1982 - vedi <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilbluesmagazine.it/">sito ufficiale</a></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Vincenzo Martorella, <span style="font-style:italic;">Il Blues</span>, Einaudi, 2009, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/978-88-06-19981-4" title="Speciale:RicercaISBN/978-88-06-19981-4">978-88-06-19981-4</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> <a href="/wiki/Stanley_Sadie" title="Stanley Sadie">Stanley Sadie</a> (a cura di), <span style="font-style:italic;">New Grove Dictionary of Music and Musicians</span>, 2ª ed., Oxford University Press, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-333-60800-3" title="Speciale:RicercaISBN/0-333-60800-3">0-333-60800-3</a>.</cite></li> <li>Robert Santelli, <i>The Big Book of the Blues</i>, Penguin Books, 1993.</li> <li>AA.VV., <i>Il colore del Blues? Black and White</i>, Luna Nera, Ranfusina, Varzi, Pavia.</li> <li>Robert Lee Parker, <i>Storia fotografica del blues</i>, Pagano, 2001.</li> <li>Jeff Dunas, <a href="/wiki/John_Lee_Hooker" title="John Lee Hooker">John Lee Hooker</a>, William Ferris, <i>State of the Blues</i>, Könemann, 2008.</li> <li>Antonio Lodetti, <i>Guida alla musica del diavolo - Il blues, la storia, i protagonisti</i>, Kaos, Milano, 1988.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voci_correlate">Voci correlate</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=16" title="Modifica la sezione Voci correlate" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Voci correlate"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Musica_del_XX_secolo" title="Musica del XX secolo">Musica del XX secolo</a></li> <li><a href="/wiki/Anatole" title="Anatole">Anatole</a></li> <li><a href="/wiki/Canzone_(musica)" class="mw-redirect" title="Canzone (musica)">Canzone (musica)</a></li> <li><a href="/wiki/Cotone_(botanica)" class="mw-redirect" title="Cotone (botanica)">Cotone (botanica)</a></li> <li><a href="/wiki/Country_blues" title="Country blues">Country blues</a></li> <li><a href="/wiki/Delta_blues" title="Delta blues">Delta blues</a></li> <li><a href="/wiki/Folk_music" class="mw-redirect" title="Folk music">Folk music</a></li> <li><a href="/wiki/Musica_degli_Stati_Uniti_d%27America" title="Musica degli Stati Uniti d'America">Musica degli Stati Uniti d'America</a></li> <li><a href="/wiki/Piano_blues" title="Piano blues">Piano blues</a></li> <li><a href="/wiki/Blues_News" title="Blues News">Blues News</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Altri_progetti">Altri progetti</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=17" title="Modifica la sezione Altri progetti" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Altri progetti"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div id="interProject" class="toccolours" style="display: none; clear: both; margin-top: 2em"><p id="sisterProjects" style="background-color: #efefef; color: black; font-weight: bold; margin: 0"><span>Altri progetti</span></p><ul title="Collegamenti verso gli altri progetti Wikimedia"> <li class="" title=""><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/Blues" class="extiw" title="q:Blues">Wikiquote</a></li> <li class="" title=""><a href="https://it.wiktionary.org/wiki/blues" class="extiw" title="wikt:blues">Wikizionario</a></li> <li class="" title=""><span class="plainlinks" title="commons:Category:Blues"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Blues?uselang=it">Wikimedia Commons</a></span></li></ul></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/" title="Collabora a Wikiquote"><img alt="Collabora a Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/18px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/27px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/36px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> <a href="https://it.wikiquote.org/wiki/" class="extiw" title="q:">Wikiquote</a> contiene citazioni sul <b><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/Blues" class="extiw" title="q:Blues">blues</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="https://it.wiktionary.org/wiki/" title="Collabora a Wikizionario"><img alt="Collabora a Wikizionario" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/20px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/40px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></a></span> <a href="https://it.wiktionary.org/wiki/" class="extiw" title="wikt:">Wikizionario</a> contiene il lemma di dizionario «<b><a href="https://it.wiktionary.org/wiki/blues" class="extiw" title="wikt:blues">blues</a></b>»</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it" title="Collabora a Wikimedia Commons"><img alt="Collabora a Wikimedia Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it">Wikimedia Commons</a></span> contiene immagini o altri file sul <b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Blues?uselang=it">blues</a></span></b></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Collegamenti_esterni">Collegamenti esterni</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Blues&veaction=edit&section=18" title="Modifica la sezione Collegamenti esterni" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Blues&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Collegamenti esterni"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li><cite id="CITEREFTreccani.it" class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/blues"><span style="font-style:italic;">blues</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Treccani.it – Enciclopedie on line</span>, <a href="/wiki/Istituto_dell%27Enciclopedia_Italiana" title="Istituto dell'Enciclopedia Italiana">Istituto dell'Enciclopedia Italiana</a>.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9759#P3365" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li><cite id="CITEREFSapere.it" class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sapere.it/enciclopedia/blues.html"><span style="font-style:italic;">blues</span></a>, su <span style="font-style:italic;">sapere.it</span>, <a href="/wiki/De_Agostini" title="De Agostini">De Agostini</a>.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9759#P6706" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li><cite id="CITEREFBritannica.com" class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/art/blues-music"><span style="font-style:italic;">blues</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Britannica" title="Enciclopedia Britannica">Enciclopedia Britannica</a></span>, Encyclopædia Britannica, Inc.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9759#P1417" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000002467"><span style="font-style:italic;">Blues</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9759#P9185" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li>*<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bluesmadeinitaly.com/">Associazione culturale per la diffusione del Blues in Italia, da Bluesmadeinitaly.com</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150405050543/http://www.bluesmadeinitaly.com/">Archiviato</a> il 5 aprile 2015 in <a href="/wiki/Internet_Archive" title="Internet Archive">Internet Archive</a>.</li> <li><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180604152042/http://blackandblueandblog.blogspot.com/"><span style="font-style:italic;">"Black and Blue and Blog" - Il Blues e la Black Music tra concerti, recensioni e storia</span></a>, su <span style="font-style:italic;">blackandblueandblog.blogspot.com</span>. <small>URL consultato il 30 aprile 2019</small> <small>(archiviato dall'<abbr title="https://blackandblueandblog.blogspot.com/">url originale</abbr> il 4 giugno 2018)</small>.</cite></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r141815314">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid #aaa;clear:both;margin:auto;padding:2px;width:100%}.mw-parser-output .navbox th{padding-left:1em;padding-right:1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>tbody>tr:first-child>th{background:#ccf;font-size:90%;width:100%;color:var(--color-base,black)}.mw-parser-output .navbox_navbar{float:left;margin:0;padding:0 10px 0 0;text-align:left;width:6em}.mw-parser-output .navbox_title{font-size:110%}.mw-parser-output .navbox_abovebelow{background:#ddf;font-size:90%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbox_group{background:#ddf;font-size:90%;padding:0 10px;white-space:nowrap}.mw-parser-output .navbox_list{font-size:90%;width:100%}.mw-parser-output .navbox_list a{white-space:nowrap}html:not(.vector-feature-night-mode-enabled) .mw-parser-output .navbox_odd{background:#fdfdfd;color:var(--color-base,black)}html:not(.vector-feature-night-mode-enabled) .mw-parser-output .navbox_even{background:#f7f7f7;color:var(--color-base,black)}.mw-parser-output .navbox a.mw-selflink{color:var(--color-base,black)}.mw-parser-output .navbox_center{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .navbox_image{padding-left:7px;vertical-align:middle;width:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox .mw-collapsible-toggle{font-weight:normal;text-align:right;width:7em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox_image img{max-width:none!important}.mw-parser-output .subnavbox{margin:-3px;width:100%}.mw-parser-output .subnavbox_group{background:#e6e6ff;padding:0 10px}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr:first-child>th{background:var(--background-color-interactive)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox th{color:var(--color-base)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox_abovebelow,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox_group{background:var(--background-color-interactive-subtle)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .subnavbox_group{background:var(--background-color-neutral-subtle)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr:first-child>th{background:var(--background-color-interactive)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox th{color:var(--color-base)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox_abovebelow,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox_group{background:var(--background-color-interactive-subtle)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .subnavbox_group{background:var(--background-color-neutral-subtle)!important}}</style><table class="navbox mw-collapsible mw-collapsed noprint metadata" id="navbox-Blues"><tbody><tr><th colspan="2" style="background:#1560BD; color:white;"><div class="navbox_navbar"><div class="noprint plainlinks" style="background-color:transparent; padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-base, #000000); white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Template:Blues" title="Template:Blues"><span title="Vai alla pagina del template">V</span></a> · <a href="/w/index.php?title=Discussioni_template:Blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Discussioni template:Blues (la pagina non esiste)"><span title="Discuti del template">D</span></a> · <a class="external text" href="https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:Blues&action=edit"><span title="Modifica il template. Usa l'anteprima prima di salvare">M</span></a></div></div><span class="navbox_title"><a class="mw-selflink selflink"><span style="color:white">Blues</span></a></span></th></tr><tr><th colspan="1" class="navbox_group" style="background:#1560BD; color:white;">Sottogeneri</th><td colspan="1" class="navbox_list navbox_odd"><a href="/wiki/Boogie-woogie" title="Boogie-woogie">Boogie-woogie</a><b> ·</b> <a href="/w/index.php?title=Classic_female_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Classic female blues (la pagina non esiste)">Classic female blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Electric_blues" class="mw-redirect" title="Electric blues">Electric blues</a><b> ·</b> <a href="/w/index.php?title=Fife_and_drum_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fife and drum blues (la pagina non esiste)">Fife and drum blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Jump_blues" title="Jump blues">Jump blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Piano_blues" title="Piano blues">Piano blues</a></td></tr><tr><th colspan="1" class="navbox_group" style="background:#1560BD; color:white;">Generi fusion</th><td colspan="1" class="navbox_list navbox_even"><a href="/wiki/Blues_rock" title="Blues rock">Blues rock</a><b> ·</b> <a href="/w/index.php?title=Jazz_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jazz blues (la pagina non esiste)">Jazz blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Soul_blues" title="Soul blues">Soul blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Country_blues" title="Country blues">Country blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Punk_blues" title="Punk blues">Punk blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Blues_metal" title="Blues metal">Blues metal</a></td></tr><tr><th colspan="1" class="navbox_group" style="background:#1560BD; color:white;">Generi regionali</th><td colspan="1" class="navbox_list navbox_odd"><a href="/wiki/Blues_britannico" title="Blues britannico">Blues britannico</a><b> ·</b> <a href="/w/index.php?title=Canadian_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Canadian blues (la pagina non esiste)">Canadian blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Chicago_blues" title="Chicago blues">Chicago blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Detroit_blues" title="Detroit blues">Detroit blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Delta_blues" title="Delta blues">Delta blues</a><b> ·</b> <a href="/w/index.php?title=East_Coast_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="East Coast blues (la pagina non esiste)">East Coast blues</a><b> ·</b> <a href="/w/index.php?title=Kansas_City_blues_(music)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kansas City blues (music) (la pagina non esiste)">Kansas City blues</a><b> ·</b> <a href="/w/index.php?title=Louisiana_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louisiana blues (la pagina non esiste)">Louisiana blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Memphis_blues" title="Memphis blues">Memphis blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/New_Orleans_blues" title="New Orleans blues">New Orleans blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Piedmont_blues" title="Piedmont blues">Piedmont blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/St._Louis_blues" title="St. Louis blues">St. Louis blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Swamp_blues" title="Swamp blues">Swamp blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Texas_blues" title="Texas blues">Texas blues</a><b> ·</b> <a href="/w/index.php?title=West_Coast_blues&action=edit&redlink=1" class="new" title="West Coast blues (la pagina non esiste)">West Coast blues</a></td></tr><tr><th colspan="1" class="navbox_group" style="background:#1560BD; color:white;">Voci correlate</th><td colspan="1" class="navbox_list navbox_even"><a href="/wiki/Blues_in_12_misure" title="Blues in 12 misure">Blues in 12 misure</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Jug_band" title="Jug band">Jug band</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Scala_blues" title="Scala blues">Scala blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Blue_note" title="Blue note">Blue note</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="navbox_abovebelow" style="text-align: center; background: #1560BD; color:white;"><a href="/wiki/Portale:Musica" title="Portale:Musica"><span style="color:white">Portale:Musica</span></a></th></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141815314" /><table class="navbox mw-collapsible autocollapse noprint metadata" id="navbox-Musica_afroamericana"><tbody><tr><th colspan="2"><div class="navbox_navbar"><div class="noprint plainlinks" style="background-color:transparent; padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-base, #000000); white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Template:Musica_afroamericana" title="Template:Musica afroamericana"><span title="Vai alla pagina del template">V</span></a> · <a href="/w/index.php?title=Discussioni_template:Musica_afroamericana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Discussioni template:Musica afroamericana (la pagina non esiste)"><span title="Discuti del template">D</span></a> · <a class="external text" href="https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:Musica_afroamericana&action=edit"><span title="Modifica il template. Usa l'anteprima prima di salvare">M</span></a></div></div><span class="navbox_title"><a href="/wiki/Musica_afroamericana" title="Musica afroamericana">Musica afroamericana</a></span></th></tr><tr><th colspan="1" class="navbox_group">generi</th><td colspan="1" class="navbox_list navbox_odd"><a class="mw-selflink selflink">Blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Funk" title="Funk">Funk</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Gospel" title="Gospel">Gospel</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Hip_hop_(genere_musicale)" title="Hip hop (genere musicale)">Hip hop</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">Jazz</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Ragtime" title="Ragtime">Ragtime</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Reggae" title="Reggae">Reggae</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Rhythm_and_blues" title="Rhythm and blues">Rhythm and blues</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Rock_and_roll" title="Rock and roll">Rock and roll</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Rocksteady" title="Rocksteady">Rocksteady</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Ska" title="Ska">Ska</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Soul" title="Soul">Soul</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Spiritual" title="Spiritual">Spiritual</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Swing" title="Swing">Swing</a></td></tr><tr><th colspan="1" class="navbox_group">Case discografiche</th><td colspan="1" class="navbox_list navbox_even"><a href="/wiki/Chess_Records" title="Chess Records">Chess Records</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Stax_Records" title="Stax Records">Stax Records</a><b> ·</b> <a href="/wiki/Motown" title="Motown">Motown</a></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140554510">.mw-parser-output .CdA{border:1px solid #aaa;width:100%;margin:auto;font-size:90%;padding:2px}.mw-parser-output .CdA th{background-color:#f2f2f2;font-weight:bold;width:20%}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .CdA{border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .CdA th{background-color:#202122}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .CdA{border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .CdA th{background-color:#202122}}</style><table class="CdA"><tbody><tr><th><a href="/wiki/Aiuto:Controllo_di_autorit%C3%A0" title="Aiuto:Controllo di autorità">Controllo di autorità</a></th><td><a href="/wiki/Nuovo_soggettario" title="Nuovo soggettario">Thesaurus BNCF</a> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=2184">2184</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85015115">sh85015115</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="tedesco">DE</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4132568-0">4132568-0</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Biblioteca_nazionale_di_Spagna" title="Biblioteca nazionale di Spagna">BNE</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="spagnolo">ES</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX536851">XX536851</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://datos.bne.es/resource/XX536851">(data)</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Biblioteca_nazionale_di_Francia" title="Biblioteca nazionale di Francia">BNF</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="francese">FR</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11975253n">cb11975253n</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11975253n">(data)</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Biblioteca_nazionale_di_Israele" title="Biblioteca nazionale di Israele">J9U</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr>, <abbr title="ebraico">HE</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007282546405171">987007282546405171</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Biblioteca_della_Dieta_nazionale_del_Giappone" title="Biblioteca della Dieta nazionale del Giappone">NDL</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr>, <abbr title="giapponese">JA</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00970020">00970020</a></span></td></tr></tbody></table> <div class="noprint" style="width:100%; padding: 3px 0; display: flex; flex-wrap: wrap; row-gap: 4px; column-gap: 8px; box-sizing: border-box;"><div style="flex-basis: calc( 100% / 2 - 8px / 2 );"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140555418">.mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{width:100%;line-height:25px;border:1px solid #CCF;background-color:#F0EEFF;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#FAFAFA}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{background-color:#202122;border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#282929}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{background-color:#202122;border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#282929}}</style><div class="itwiki-template-occhiello"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Jazzstubartwork.svg" class="mw-file-description" title="Jazz"><img alt=" " src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Jazzstubartwork.svg/20px-Jazzstubartwork.svg.png" decoding="async" width="16" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Jazzstubartwork.svg/40px-Jazzstubartwork.svg.png 1.5x" data-file-width="57" data-file-height="89" /></a></span> <b><a href="/wiki/Portale:Jazz" title="Portale:Jazz">Portale Jazz</a></b></div></div><div style="flex-basis: calc( 100% / 2 - 8px / 2 );"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r140555418" /><div class="itwiki-template-occhiello"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:GClef.svg" class="mw-file-description" title="Musica"><img alt=" " src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/GClef.svg/9px-GClef.svg.png" decoding="async" width="9" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/GClef.svg/14px-GClef.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/GClef.svg/18px-GClef.svg.png 2x" data-file-width="15" data-file-height="41" /></a></span> <b><a href="/wiki/Portale:Musica" title="Portale:Musica">Portale Musica</a></b></div></div><div style="flex-basis: calc( 100% / 2 - 8px / 2 );"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r140555418" /><div class="itwiki-template-occhiello"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Crystal_Clear_app_kguitar.svg" class="mw-file-description" title="Rock"><img alt=" " src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Crystal_Clear_app_kguitar.svg/25px-Crystal_Clear_app_kguitar.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Crystal_Clear_app_kguitar.svg/38px-Crystal_Clear_app_kguitar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Crystal_Clear_app_kguitar.svg/50px-Crystal_Clear_app_kguitar.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> <b><a href="/wiki/Portale:Rock" title="Portale:Rock">Portale Rock</a></b></div></div><div style="flex-basis: calc( 100% / 2 - 8px / 2 );"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r140555418" /><div class="itwiki-template-occhiello"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:USA_Flag_Map.svg" class="mw-file-description" title="Stati Uniti d'America"><img alt=" " src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/USA_Flag_Map.svg/40px-USA_Flag_Map.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/USA_Flag_Map.svg/60px-USA_Flag_Map.svg.png 2x" data-file-width="1083" data-file-height="632" /></a></span> <b><a href="/wiki/Portale:Stati_Uniti_d%27America" title="Portale:Stati Uniti d'America">Portale Stati Uniti d'America</a></b></div></div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐6df8dbf59d‐qzt7k Cached time: 20250331005859 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.517 seconds Real time usage: 0.845 seconds Preprocessor visited node count: 9631/1000000 Post‐expand include size: 61536/2097152 bytes Template argument size: 4277/2097152 bytes Highest expansion depth: 15/100 Expensive parser function count: 8/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 22716/5000000 bytes Lua time usage: 0.272/10.000 seconds Lua memory usage: 6210378/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 636.208 1 -total 20.64% 131.316 1 Template:Collegamenti_esterni 14.87% 94.605 3 Template:Vedi_anche 9.04% 57.529 1 Template:Genere_musicale 8.70% 55.320 1 Template:Infobox 8.10% 51.534 1 Template:Portale 7.96% 50.669 1 Template:Blues 7.43% 47.255 2 Template:Navbox 6.78% 43.161 1 Template:NN 6.35% 40.412 1 Template:Avviso --> <!-- Saved in parser cache with key itwiki:pcache:106424:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250331005859 and revision id 143905425. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Estratto da "<a dir="ltr" href="https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Blues&oldid=143905425">https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Blues&oldid=143905425</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categoria:Categorie" title="Categoria:Categorie">Categoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Blues" title="Categoria:Blues">Blues</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorie nascoste: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Pagine_che_utilizzano_l%27estensione_Phonos" title="Categoria:Pagine che utilizzano l'estensione Phonos">Pagine che utilizzano l'estensione Phonos</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Contestualizzare_fonti_-_musica" title="Categoria:Contestualizzare fonti - musica">Contestualizzare fonti - musica</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Contestualizzare_fonti_-_giugno_2016" title="Categoria:Contestualizzare fonti - giugno 2016">Contestualizzare fonti - giugno 2016</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_modulo_citazione_e_parametro_pagine" title="Categoria:Voci con modulo citazione e parametro pagine">Voci con modulo citazione e parametro pagine</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P3365_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P3365 letta da Wikidata">P3365 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P6706_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P6706 letta da Wikidata">P6706 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P1417_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P1417 letta da Wikidata">P1417 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P9185_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P9185 letta da Wikidata">P9185 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Template_Webarchive_-_collegamenti_all%27Internet_Archive" title="Categoria:Template Webarchive - collegamenti all'Internet Archive">Template Webarchive - collegamenti all'Internet Archive</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_Thesaurus_BNCF" title="Categoria:Voci con codice Thesaurus BNCF">Voci con codice Thesaurus BNCF</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_LCCN" title="Categoria:Voci con codice LCCN">Voci con codice LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_GND" title="Categoria:Voci con codice GND">Voci con codice GND</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_BNE" title="Categoria:Voci con codice BNE">Voci con codice BNE</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_BNF" title="Categoria:Voci con codice BNF">Voci con codice BNF</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_J9U" title="Categoria:Voci con codice J9U">Voci con codice J9U</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_NDL" title="Categoria:Voci con codice NDL">Voci con codice NDL</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_non_biografiche_con_codici_di_controllo_di_autorit%C3%A0" title="Categoria:Voci non biografiche con codici di controllo di autorità">Voci non biografiche con codici di controllo di autorità</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Pagine_che_utilizzano_collegamenti_magici_ISBN" title="Categoria:Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN">Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Questa pagina è stata modificata per l'ultima volta l'8 mar 2025 alle 12:27.</li> <li id="footer-info-copyright">Il testo è disponibile secondo la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.it">licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo</a>; possono applicarsi condizioni ulteriori. Vedi le <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/it">condizioni d'uso</a> per i dettagli.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/it">Informativa sulla privacy</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Sala_stampa/Wikipedia">Informazioni su Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Avvertenze_generali">Avvertenze</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Codice di condotta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Sviluppatori</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/it.wikipedia.org">Statistiche</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Dichiarazione sui cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//it.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Blues&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versione mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ricerca</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Cerca in Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciale:Ricerca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ricerca</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Indice" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostra/Nascondi l'indice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostra/Nascondi l'indice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Blues</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>118 lingue</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Aggiungi argomento</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dbbdd594f-vdrcw","wgBackendResponseTime":163,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.517","walltime":"0.845","ppvisitednodes":{"value":9631,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":61536,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":4277,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":22716,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 636.208 1 -total"," 20.64% 131.316 1 Template:Collegamenti_esterni"," 14.87% 94.605 3 Template:Vedi_anche"," 9.04% 57.529 1 Template:Genere_musicale"," 8.70% 55.320 1 Template:Infobox"," 8.10% 51.534 1 Template:Portale"," 7.96% 50.669 1 Template:Blues"," 7.43% 47.255 2 Template:Navbox"," 6.78% 43.161 1 Template:NN"," 6.35% 40.412 1 Template:Avviso"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.272","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6210378,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6df8dbf59d-qzt7k","timestamp":"20250331005859","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Blues","url":"https:\/\/it.wikipedia.org\/wiki\/Blues","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9759","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9759","author":{"@type":"Organization","name":"Contributori ai progetti Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-05-29T17:39:54Z","dateModified":"2025-03-08T10:27:21Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/79\/Taj_Mahal_Trio_MQ2007-a.jpg","headline":"forma musicale vocale e strumentale"}</script> </body> </html>