CINXE.COM

Zurich — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Zurich — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"947c6f22-197a-4e97-aeb8-9c46223efcc1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Zurich","wgTitle":"Zurich","wgCurRevisionId":223175714,"wgRevisionId":223175714,"wgArticleId":24229,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article contenant un appel à traduction en allemand","Page utilisant une frise chronologique","Article contenant un lien mort","Article utilisant le modèle du DHS","Identifiant DHS différent sur Wikidata","Page avec coordonnées similaires sur Wikidata","Article géolocalisé en Suisse","Article utilisant une Infobox","Population de 2022 en infobox","Population de 2021 en infobox","Article géolocalisé sur Terre","Article à référence nécessaire", "Article manquant de références depuis novembre 2021","Article manquant de références/Liste complète","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Page utilisant P1417","Page utilisant P5019","Page utilisant P8313","Page utilisant P902","Page utilisant P6404","Page utilisant P1296","Page utilisant P7305","Page utilisant P3222","Page utilisant P4342","Page utilisant P3219","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Page utilisant le modèle Bases géographie inactif","Portail:Suisse/Articles liés","Portail:Zurich/Articles liés","Portail:Europe/Articles liés","Bon article en alsacien","Bon article en allemand","Article de qualité en afrikaans","Page avec des cartes","Ville en Suisse","Commune du canton de Zurich","Ville universitaire en Suisse","Site construit à protéger dans le canton de Zurich","Zurich","Chef-lieu de canton en Suisse", "Ville-étape du Tour de France en Suisse","Éponyme d'un objet céleste"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Zurich","wgRelevantArticleId":24229,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgCoordinates":{"lat":47.377895,"lon":8.541183},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q72", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.kartographer.style":"ready","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.timeline.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=[ "ext.kartographer.link","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","ext.kartographer.staticframe","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.kartographer.style%7Cext.timeline.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg/1200px-1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="482"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg/800px-1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="321"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg/640px-1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="257"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Zurich — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Zurich"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Zurich"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Zurich rootpage-Zurich skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Zurich" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Zurich" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Zurich" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Zurich" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Étymologie,_saints_patrons_et_armoiries" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Étymologie,_saints_patrons_et_armoiries"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Étymologie, saints patrons et armoiries</span> </div> </a> <ul id="toc-Étymologie,_saints_patrons_et_armoiries-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Géographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Géographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Géographie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Géographie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Géographie</span> </button> <ul id="toc-Géographie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Topographie_et_biodiversité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Topographie_et_biodiversité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Topographie et biodiversité</span> </div> </a> <ul id="toc-Topographie_et_biodiversité-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Climat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Climat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Climat</span> </div> </a> <ul id="toc-Climat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Subdivisions_administratives" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Subdivisions_administratives"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Subdivisions administratives</span> </div> </a> <ul id="toc-Subdivisions_administratives-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Histoire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Histoire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Histoire</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Histoire-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Histoire</span> </button> <ul id="toc-Histoire-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Des_origines_à_la_période_romaine_(Néolithique_-_Ve_siècle)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Des_origines_à_la_période_romaine_(Néolithique_-_Ve_siècle)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Des origines à la période romaine (Néolithique - <span>V</span><sup>e</sup> siècle)</span> </div> </a> <ul id="toc-Des_origines_à_la_période_romaine_(Néolithique_-_Ve_siècle)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Période_germanique_(Ve_siècle_-_1351)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Période_germanique_(Ve_siècle_-_1351)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Période germanique (<span>V</span><sup>e</sup> siècle - 1351)</span> </div> </a> <ul id="toc-Période_germanique_(Ve_siècle_-_1351)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zurich_dans_l&#039;ancienne_Confédération_suisse_(1351-1798)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zurich_dans_l&#039;ancienne_Confédération_suisse_(1351-1798)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Zurich dans l'ancienne Confédération suisse (1351-1798)</span> </div> </a> <ul id="toc-Zurich_dans_l&#039;ancienne_Confédération_suisse_(1351-1798)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Réforme_(1519-1531)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Réforme_(1519-1531)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.1</span> <span>Réforme (1519-1531)</span> </div> </a> <ul id="toc-Réforme_(1519-1531)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Époque_moderne_:_la_république_de_Zurich_(1531_-_1798)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Époque_moderne_:_la_république_de_Zurich_(1531_-_1798)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.2</span> <span>Époque moderne : la république de Zurich (1531 - 1798)</span> </div> </a> <ul id="toc-Époque_moderne_:_la_république_de_Zurich_(1531_-_1798)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Époque_contemporaine_(depuis_1798)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Époque_contemporaine_(depuis_1798)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Époque contemporaine (depuis 1798)</span> </div> </a> <ul id="toc-Époque_contemporaine_(depuis_1798)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Politique_et_administration" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Politique_et_administration"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Politique et administration</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Politique_et_administration-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Politique et administration</span> </button> <ul id="toc-Politique_et_administration-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Exécutif" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Exécutif"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Exécutif</span> </div> </a> <ul id="toc-Exécutif-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Législatif" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Législatif"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Législatif</span> </div> </a> <ul id="toc-Législatif-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Administration_cantonale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Administration_cantonale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Administration cantonale</span> </div> </a> <ul id="toc-Administration_cantonale-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Représentation_de_la_ville_dans_les_institutions_fédérales" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Représentation_de_la_ville_dans_les_institutions_fédérales"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Représentation de la ville dans les institutions fédérales</span> </div> </a> <ul id="toc-Représentation_de_la_ville_dans_les_institutions_fédérales-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jumelages" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jumelages"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Jumelages</span> </div> </a> <ul id="toc-Jumelages-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Démographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Démographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Démographie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Démographie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Démographie</span> </button> <ul id="toc-Démographie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Population" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Population"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Population</span> </div> </a> <ul id="toc-Population-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pyramide_des_âges" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pyramide_des_âges"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Pyramide des âges</span> </div> </a> <ul id="toc-Pyramide_des_âges-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Langues" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Langues"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Langues</span> </div> </a> <ul id="toc-Langues-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religions" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Religions"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Religions</span> </div> </a> <ul id="toc-Religions-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Agglomération" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Agglomération"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Agglomération</span> </div> </a> <ul id="toc-Agglomération-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Économie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Économie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Économie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Économie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Économie</span> </button> <ul id="toc-Économie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Structure_de_l&#039;économie_de_la_ville" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Structure_de_l&#039;économie_de_la_ville"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Structure de l'économie de la ville</span> </div> </a> <ul id="toc-Structure_de_l&#039;économie_de_la_ville-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Structure_de_l&#039;économie_de_l&#039;agglomération" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Structure_de_l&#039;économie_de_l&#039;agglomération"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Structure de l'économie de l'agglomération</span> </div> </a> <ul id="toc-Structure_de_l&#039;économie_de_l&#039;agglomération-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Médias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Médias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Médias</span> </div> </a> <ul id="toc-Médias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arts_et_culture" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Arts_et_culture"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Arts et culture</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Arts_et_culture-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Arts et culture</span> </button> <ul id="toc-Arts_et_culture-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Richesse_artistique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Richesse_artistique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Richesse artistique</span> </div> </a> <ul id="toc-Richesse_artistique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Patrimoine_bâti" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Patrimoine_bâti"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Patrimoine bâti</span> </div> </a> <ul id="toc-Patrimoine_bâti-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Musées" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Musées"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Musées</span> </div> </a> <ul id="toc-Musées-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Théâtre_et_salles_de_concerts" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Théâtre_et_salles_de_concerts"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.4</span> <span>Théâtre et salles de concerts</span> </div> </a> <ul id="toc-Théâtre_et_salles_de_concerts-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Festivals_et_événements" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Festivals_et_événements"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.5</span> <span>Festivals et événements</span> </div> </a> <ul id="toc-Festivals_et_événements-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Filmographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Filmographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.6</span> <span>Filmographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Filmographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gastronomie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gastronomie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.7</span> <span>Gastronomie</span> </div> </a> <ul id="toc-Gastronomie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voies_de_communication_et_transports" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voies_de_communication_et_transports"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Voies de communication et transports</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voies_de_communication_et_transports-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voies de communication et transports</span> </button> <ul id="toc-Voies_de_communication_et_transports-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Transport_individuel_motorisé" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transport_individuel_motorisé"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Transport individuel motorisé</span> </div> </a> <ul id="toc-Transport_individuel_motorisé-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transports_publics_suburbains" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transports_publics_suburbains"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Transports publics suburbains</span> </div> </a> <ul id="toc-Transports_publics_suburbains-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transports_publics_urbains" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transports_publics_urbains"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.3</span> <span>Transports publics urbains</span> </div> </a> <ul id="toc-Transports_publics_urbains-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transport_aérien" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transport_aérien"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.4</span> <span>Transport aérien</span> </div> </a> <ul id="toc-Transport_aérien-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Éducation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Éducation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Éducation</span> </div> </a> <ul id="toc-Éducation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Sport</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Sport-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Sport</span> </button> <ul id="toc-Sport-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Clubs_sportifs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Clubs_sportifs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.1</span> <span>Clubs sportifs</span> </div> </a> <ul id="toc-Clubs_sportifs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Infrastructures" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Infrastructures"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.2</span> <span>Infrastructures</span> </div> </a> <ul id="toc-Infrastructures-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Compétitions" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Compétitions"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.3</span> <span>Compétitions</span> </div> </a> <ul id="toc-Compétitions-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Littérature" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Littérature"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Littérature</span> </div> </a> <ul id="toc-Littérature-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Autres" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Autres"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Autres</span> </div> </a> <ul id="toc-Autres-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.2</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.3</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Zurich</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 161 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-161" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">161 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="article de qualité"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Zürich" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – alémanique" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Zürich" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alémanique" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%99%E1%88%AA%E1%8A%AD" title="ዙሪክ – amharique" lang="am" hreflang="am" data-title="ዙሪክ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharique" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BArich" title="Zúrich – aragonais" lang="an" hreflang="an" data-title="Zúrich" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonais" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Turic" title="Turic – ancien anglais" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Turic" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="ancien anglais" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%8A%D9%88%D8%B1%D8%AE" title="زيورخ – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="زيورخ" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%AC%DC%A3%DC%9D%DC%AA%DC%9D%DC%9F" title="ܬܣܝܪܝܟ – araméen" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܬܣܝܪܝܟ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="araméen" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%AE" title="زوريخ – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="زوريخ" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BArich" title="Zúrich – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Zúrich" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Zürich" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCrix" title="Sürix – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Sürix" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="زوریخ – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="زوریخ" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – balinais" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Zürich" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balinais" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Zirich" title="Zirich – bavarois" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Zirich" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarois" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Zurich" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D1%8B%D1%85" title="Цюрых – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Цюрых" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D1%8B%D1%85" title="Цюрых – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Цюрых" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цюрих – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Цюрих" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%96" title="জুরিখ – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জুরিখ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Zürich" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Zürich" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BAric" title="Zúric – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Zúric" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Zurich" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Zürich" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%83%D1%8C%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цуьрих – tchétchène" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Цуьрих" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="tchétchène" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich_(kapital_sa_kanton)" title="Zürich (kapital sa kanton) – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Zürich (kapital sa kanton)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="زوریخ – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زوریخ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Curych" title="Curych – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Curych" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цюрих – tchouvache" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Цюрих" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="tchouvache" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Zürich" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Zürich" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bon article"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Zürich" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Zurix" title="Zurix – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Zurix" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – bas-sorabe" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Zürich" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="bas-sorabe" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – dusun central" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Zurich" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="dusun central" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95" title="ज्युरिक – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="ज्युरिक" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%96%CF%85%CF%81%CE%AF%CF%87%CE%B7" title="Ζυρίχη – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Ζυρίχη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Zurich" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Zuriko" title="Zuriko – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Zuriko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BArich" title="Zúrich – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Zúrich" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Zürich" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zürich" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – estrémègne" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Zurich" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estrémègne" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="زوریخ – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زوریخ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Zürich" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – féroïen" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Zürich" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="féroïen" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Tsurique" title="Tsurique – francoprovençal" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Tsurique" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="francoprovençal" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – frison septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Zürich" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frison septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich_(st%C3%AAd)" title="Zürich (stêd) – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Zürich (stêd)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Zürich" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – gaélique écossais" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Zürich" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélique écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Zürich" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Zürich" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%99%D7%A8%D7%99%D7%9A" title="ציריך – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="ציריך" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%BC%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A4%BC" title="ज़्यूरिख़ – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ज़्यूरिख़" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Zürich" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – haut-sorabe" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Zürich" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="haut-sorabe" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Zirik" title="Zirik – créole haïtien" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Zirik" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="créole haïtien" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Zürich" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%91%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%AD" title="Ցյուրիխ – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ցյուրիխ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D5%AB%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%AD" title="Զիւրիխ – arménien occidental" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Զիւրիխ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="arménien occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Zurich" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Zürich" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BArich" title="Zúrich – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Zúrich" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Zürich" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Zürich" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="Zürich" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Zurigo" title="Zurigo – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Zurigo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%81%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%83%83%E3%83%92" title="チューリッヒ – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="チューリッヒ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – javanais" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Zürich" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanais" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%98" title="ციურიხი – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ციურიხი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Cyurix" title="Cyurix – karakalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Cyurix" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Zurix" title="Zurix – kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Zurix" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цюрих – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Цюрих" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B7%A8%EB%A6%AC%ED%9E%88" title="취리히 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="취리히" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Zur%C3%AEx" title="Zurîx – kurde" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Zurîx" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurde" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Turicum" title="Turicum – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Turicum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Zurich" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – luxembourgeois" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Zürich" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxembourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Zeurich" title="Zeurich – limbourgeois" lang="li" hreflang="li" data-title="Zeurich" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limbourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Zur%C3%AFgo" title="Zurïgo – ligure" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Zurïgo" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="ligure" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Zurich" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrigh" title="Zürigh – lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Zürigh" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Ts%C3%BAri_(engumba)" title="Tsúri (engumba) – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Tsúri (engumba)" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ciurichas" title="Ciurichas – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ciurichas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/C%C4%ABrihe" title="Cīrihe – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Cīrihe" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – malgache" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Zürich" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgache" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D3%B1%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цӱрих – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Цӱрих" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цирих – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Цирих" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%82%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%8D" title="സൂറിച്ച് – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സൂറിച്ച്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цюрих – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Цюрих" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9D%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95" title="झ्युरिक – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="झ्युरिक" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Zürich" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – maltais" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Zurich" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltais" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%87%E1%80%B0%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7" title="ဇူးရစ်ချ်မြို့ – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="ဇူးရစ်ချ်မြို့" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="زوریخ – mazandérani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="زوریخ" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandérani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Zurigo" title="Zurigo – napolitain" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Zurigo" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napolitain" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – bas-allemand" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Zürich" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bas-allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich_(stad)" title="Zürich (stad) – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Zürich (stad)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Zürich" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Zürich" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Zürich" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – sotho du Nord" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Zürich" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="sotho du Nord" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Be%CA%BCek%CA%BCid_H%C3%B3neez%C3%ADb%C4%85%C4%85h" title="Beʼekʼid Hóneezíbąąh – navajo" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Beʼekʼid Hóneezíbąąh" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="navajo" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – chewa" lang="ny" hreflang="ny" data-title="Zürich" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="chewa" class="interlanguage-link-target"><span>Chi-Chewa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Zuric" title="Zuric – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Zuric" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цюрих – ossète" lang="os" hreflang="os" data-title="Цюрих" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ossète" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%96" title="ਜ਼ਿਊਰਿਖ – pendjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜ਼ਿਊਰਿਖ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Zurich" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – pennsilfaanisch" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Zurich" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="pennsilfaanisch" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – allemand palatin" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Zürich" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="allemand palatin" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Zurych" title="Zurych – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Zurych" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Zurigh" title="Zurigh – piémontais" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Zurigh" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piémontais" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%86" title="زیورچ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="زیورچ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="څوریخ – pachto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="څوریخ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pachto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Zurique" title="Zurique – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Zurique" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Zürich" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Turitg" title="Turitg – romanche" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Turitg" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="romanche" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rn mw-list-item"><a href="https://rn.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – roundi" lang="rn" hreflang="rn" data-title="Zurich" data-language-autonym="Ikirundi" data-language-local-name="roundi" class="interlanguage-link-target"><span>Ikirundi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Zürich" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цюрих – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Цюрих" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цюрих – ruthène" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Цюрих" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruthène" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D2%AF%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цүрих – iakoute" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Цүрих" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iakoute" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Zur%C3%ACcu_(citati)" title="Zurìcu (citati) – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Zurìcu (citati)" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – écossais" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Zürich" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Zürich" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Zürich" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Zürich" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Zürich" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – same d’Inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Zürich" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="same d’Inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Zyrihu" title="Zyrihu – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Zyrihu" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цирих – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Цирих" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – soundanais" lang="su" hreflang="su" data-title="Zürich" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="soundanais" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Zürich" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Zürich" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – silésien" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Zürich" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="silésien" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%82%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%81" title="சூரிக்கு – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சூரிக்கு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B3%82%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B3%8D" title="ಜ್ಯೂರಿಕ್ – toulou" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಜ್ಯೂರಿಕ್" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="toulou" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%81%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Тсюрих – tadjik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Тсюрих" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadjik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8B%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%8A" title="ซือริช – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="ซือริช" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Zürich" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrih" title="Zürih – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Zürih" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/Ts%C3%BCrix" title="Tsürix – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Tsürix" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цюрих – oudmourte" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Цюрих" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="oudmourte" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%DB%87%D8%B1%D9%89%D8%AE" title="سيۇرىخ – ouïghour" lang="ug" hreflang="ug" data-title="سيۇرىخ" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ouïghour" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8E%D1%80%D0%B8%D1%85" title="Цюрих – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Цюрих" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%AE" title="زیورخ – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="زیورخ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Syurix" title="Syurix – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Syurix" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Zurigo" title="Zurigo – vénitien" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Zurigo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="vénitien" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/C%C3%BCrih" title="Cürih – vepse" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Cürih" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="vepse" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Zürich" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Zürich" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Zurich" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Zurich" title="Zurich – wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Zurich" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="wolof" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%8F%E9%BB%8E%E4%B8%96" title="苏黎世 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="苏黎世" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%98" title="ციურიხი – mingrélien" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ციურიხი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrélien" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%99%D7%A8%D7%99%D7%9A" title="ציריך – yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ציריך" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Zürich" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%8F%E9%BB%8E%E4%B8%96" title="苏黎世 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="苏黎世" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" title="Zürich – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Zürich" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%98%87%E9%BB%8E%E4%B8%96" title="蘇黎世 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="蘇黎世" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q72#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Zurich" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Zurich" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Zurich"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Zurich"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Zurich" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Zurich" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;oldid=223175714" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Zurich&amp;id=223175714&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FZurich"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FZurich"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Zurich"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Zurich&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Z%C3%BCrich" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://fr.wikinews.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Zurich" hreflang="fr"><span>Wikinews</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://fr.wikivoyage.org/wiki/Zurich" hreflang="fr"><span>Wikivoyage</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q72" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="noprint"><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Map/9/47.377895/8.541183/fr" data-zoom="9" data-lat="47.377895" data-lon="8.541183" data-overlays="[&quot;_1af8765bc68cda098c235d8c8e60e58f4e25ab8d&quot;]">47°&#160;22′&#160;40″&#160;nord, 8°&#160;32′&#160;28″&#160;est</a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Zurich_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Zurich (homonymie)">Zurich (homonymie)</a>. </p> </div></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <table class="infobox_v2 infobox infobox--frwiki noarchive"> <tbody><tr> <td colspan="2" class="entete entete map" style="background-color:#DDFFDD;color:black;">Zurich <br /><small><small><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <span class="lang-de" lang="de">Zürich</span></small><br /></small><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r151886662">.mw-parser-output .entete.map{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Picto_infobox_map.png")}</style> </td></tr> <tr><td colspan="2" style="text-align:center; line-height: 1.5em;"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Zurich" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg/280px-1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg" decoding="async" width="280" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg/420px-1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg/560px-1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg 2x" data-file-width="10072" data-file-height="4042" /></a></span> <br />Zurich vu depuis le <a href="/wiki/Grossm%C3%BCnster" title="Grossmünster">Grossmünster</a>. </td></tr> <tr> <td colspan="1" align="center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg" class="mw-file-description" title="Blason de Zurich"><img alt="Blason de Zurich" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/70px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png" decoding="async" width="70" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/105px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/140px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png 2x" data-file-width="406" data-file-height="492" /></a></span><br /><small><a href="#Étymologie,_saints_patrons_et_armoiries">Blason</a> </small></td> <td colspan="1" align="center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg" class="mw-file-description" title="Zurich"><img alt="Zurich" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg/130px-Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg.png" decoding="async" width="130" height="43" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg/195px-Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg/260px-Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg.png 2x" data-file-width="250" data-file-height="82" /></a></span><br /><small><a href="#Étymologie,_saints_patrons_et_armoiries">Logo</a> </small></td> </tr><tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#DDFFDD; color:#000000">Administration</th></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Liste_des_pays_du_monde" title="Liste des pays du monde">Pays</a> </th> <td><span class="datasortkey" data-sort-value="Suisse"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Switzerland.svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de la Suisse"><img alt="Drapeau de la Suisse" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/15px-Flag_of_Switzerland.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/23px-Flag_of_Switzerland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/30px-Flag_of_Switzerland.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span> </span><a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">Suisse</a></span> </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Canton_(Suisse)" title="Canton (Suisse)">Canton</a> </th> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg" class="mw-file-description" title="Drapeau du canton de Zurich"><img alt="Drapeau du canton de Zurich" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg/15px-Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg/23px-Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg/30px-Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg.png 2x" data-file-width="474" data-file-height="474" /></a></span> <a href="/wiki/Canton_de_Zurich" title="Canton de Zurich">Zurich</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/District_(Suisse)" title="District (Suisse)">District</a> </th> <td><a href="/wiki/District_de_Zurich" title="District de Zurich">Zurich</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/%C3%89tablissement_humain" title="Établissement humain">Localité(s)</a> </th> <td><a href="/wiki/Subdivisions_de_Zurich" title="Subdivisions de Zurich">Arrondissements et quartiers de Zurich</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Commune_(Suisse)" title="Commune (Suisse)">Communes limitrophes</a> </th> <td><small><a href="/wiki/Regensdorf" title="Regensdorf">Regensdorf</a>, <a href="/wiki/R%C3%BCmlang" title="Rümlang">Rümlang</a>, <a href="/wiki/Opfikon" title="Opfikon">Opfikon</a>, <a href="/wiki/Wallisellen" title="Wallisellen">Wallisellen</a>, <a href="/wiki/F%C3%A4llanden" title="Fällanden">Fällanden</a>, <a href="/wiki/D%C3%BCbendorf" title="Dübendorf">Dübendorf</a>, <a href="/wiki/Zollikon" title="Zollikon">Zollikon</a>, <a href="/wiki/Kilchberg_(Zurich)" title="Kilchberg (Zurich)">Kilchberg</a>, <a href="/wiki/Adliswil" title="Adliswil">Adliswil</a>, <a href="/wiki/Stallikon" title="Stallikon">Stallikon</a>, <a href="/wiki/Wettswil_am_Albis" title="Wettswil am Albis">Wettswil am Albis</a>, <a href="/wiki/Oberengstringen" title="Oberengstringen">Oberengstringen</a>, <a href="/wiki/Schlieren" title="Schlieren">Schlieren</a>, <a href="/wiki/Uitikon" title="Uitikon">Uitikon</a></small> </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Maire" title="Maire">Maire</a> <br /><a href="/wiki/Mandat_politique" title="Mandat politique">Mandat</a> </th> <td><a href="/wiki/Corine_Mauch" title="Corine Mauch">Corine Mauch</a> (<a href="/wiki/Parti_socialiste_suisse" title="Parti socialiste suisse">PS</a>) <br />depuis 2009 </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Num%C3%A9ro_postal_d%27acheminement" title="Numéro postal d&#39;acheminement">NPA</a> </th> <td>8000-8099 </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Num%C3%A9rotation_officielle_des_communes_suisses" title="Numérotation officielle des communes suisses"><abbr class="abbr" title="Numéro">N<sup>o</sup></abbr>&#160;OFS</a> </th> <td>0261 </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#DDFFDD; color:#000000">Démographie</th></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Gentil%C3%A9" title="Gentilé">Gentilé</a> </th> <td>Zurichois </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Recensement_de_la_population_en_Suisse" title="Recensement de la population en Suisse">Population<br />permanente</a> </th> <td>427&#160;721&#160;<abbr class="abbr" title="habitant">hab.</abbr> <small>(<span class="nowrap">31 décembre 2022</span>)</small> </td> </tr> <tr> <th scope="row" style="vertical-align: bottom"><a href="/wiki/Densit%C3%A9_de_population" title="Densité de population">Densité</a></th> <td>4&#160;867&#160;<abbr class="abbr" title="habitant par kilomètre carré">hab./km<sup>2</sup></abbr></td></tr> <tr> <th scope="row">Population <br /><a href="/wiki/Liste_des_agglom%C3%A9rations_de_Suisse" title="Liste des agglomérations de Suisse">agglomération</a> </th> <td>1&#160;424&#160;246&#160;<abbr class="abbr" title="habitant">hab.</abbr> <small>(<span class="nowrap"><time class="nowrap" datetime="2021-12-31" data-sort-value="2021-12-31">31 décembre 2021</time></span>)</small> </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Langues_en_Suisse" title="Langues en Suisse">Langue</a> </th> <td><a href="/wiki/Allemand" title="Allemand">Allemand</a> </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#DDFFDD; color:#000000">Géographie</th></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Coordonn%C3%A9es_g%C3%A9ographiques" title="Coordonnées géographiques">Coordonnées</a> </th><td><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Map/9/47.377895/8.541183/fr" data-zoom="9" data-lat="47.377895" data-lon="8.541183" data-overlays="[&quot;_1af8765bc68cda098c235d8c8e60e58f4e25ab8d&quot;]">47°&#160;22′&#160;40″&#160;nord, 8°&#160;32′&#160;28″&#160;est</a> </td></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Altitude" title="Altitude">Altitude</a> </th> <td>408&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr><br /> </td> </tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Aire_(g%C3%A9om%C3%A9trie)#Superficie" title="Aire (géométrie)">Superficie</a> </th> <td>87,88&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre carré">km<sup>2</sup></abbr> </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#DDFFDD; color:#000000">Localisation</th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r222902168">.mw-parser-output div.NavFrame{background-color:var(--background-color-base,#fff);border:1px var(--border-color-base,#a2a9b1);border-style:solid;margin-bottom:1em;clear:both}.mw-parser-output div.NavFrame div.NavHead{min-height:1.6em;font-weight:bold;background-color:#efefef;color:var(--color-emphasized,#000);text-align:center}.mw-parser-output div.NavContent{display:block;margin:0;text-align:left}body:not(.mw-mf) .mw-parser-output div.NavFrame{padding:2px;text-align:center;border-collapse:collapse;font-size:95%}body:not(.mw-mf) .mw-parser-output div.NavPic{padding:2px;float:left}body:not(.mw-mf) .mw-parser-output div.NavEnd{height:0;clear:both}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.NavFrame div.NavHead{background-color:#27292d}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output table div.NavFrame a{color:#88a3e8}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output table div.NavFrame a.new{color:#fd7865}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.NavFrame div.NavHead{background-color:#27292d}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output table div.NavFrame a{color:#88a3e8}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output table div.NavFrame a.new{color:#fd7865}}</style><div class="NavFrame" style="border-color:#F9F9F9; background-color:#F9F9F9;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="background-color:#F9F9F9;"><span class="nowrap">Carte de la commune</span></div> <div class="NavContent" style="text-align:center;"> <span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich_2007.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich_2007.png/290px-Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich_2007.png" decoding="async" width="290" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich_2007.png/435px-Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich_2007.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich_2007.png/580px-Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich_2007.png 2x" data-file-width="1476" data-file-height="1307" /></a></span></div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div></td> </tr><tr> <td colspan="2"> <div class="img_toggle" style="text-align:center;"> <div class="geobox"> <div><small>Géolocalisation sur la carte&#160;: <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">Suisse</a></small></div> <table class="DebutCarte" style="width:auto; margin:0; border:none; border-spacing:0; padding:0; text-align:center;"> <tbody><tr><td style="border:none; padding:0"><div style="position:relative;;"><span class="noviewer notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Switzerland_relief_location_map.jpg" class="mw-file-description" title="Voir sur la carte topographique de Suisse"><img alt="Voir sur la carte topographique de Suisse" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Switzerland_relief_location_map.jpg/280px-Switzerland_relief_location_map.jpg" decoding="async" width="280" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Switzerland_relief_location_map.jpg/420px-Switzerland_relief_location_map.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Switzerland_relief_location_map.jpg/560px-Switzerland_relief_location_map.jpg 2x" data-file-width="1349" data-file-height="865" /></a></span> <div style="position:absolute;top:calc(24.283953488372% - 8px);left:calc(55.942510204081% - 8px);line-height:0;"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:City_locator_14.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/City_locator_14.svg/16px-City_locator_14.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/City_locator_14.svg/24px-City_locator_14.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/City_locator_14.svg/32px-City_locator_14.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span></div><div style="position:absolute;font-size:90%;bottom:calc(100% - 24.283953488372% + 0.5em);left:calc(55.942510204081% + 0.5em);text-align:left;"><span class="toponyme">Zurich</span></div> </div></td></tr></tbody></table> </div><div class="geobox"> <div><small>Géolocalisation sur la carte&#160;: <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">Suisse</a></small></div> <table class="DebutCarte" style="width:auto; margin:0; border:none; border-spacing:0; padding:0; text-align:center;"> <tbody><tr><td style="border:none; padding:0"><div style="position:relative;;"><span class="noviewer notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Switzerland_location_map.svg" class="mw-file-description" title="Voir sur la carte administrative de Suisse"><img alt="Voir sur la carte administrative de Suisse" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Switzerland_location_map.svg/280px-Switzerland_location_map.svg.png" decoding="async" width="280" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Switzerland_location_map.svg/420px-Switzerland_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Switzerland_location_map.svg/560px-Switzerland_location_map.svg.png 2x" data-file-width="1349" data-file-height="865" /></a></span> <div style="position:absolute;top:calc(24.283953488372% - 8px);left:calc(55.942510204081% - 8px);line-height:0;"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:City_locator_14.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/City_locator_14.svg/16px-City_locator_14.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/City_locator_14.svg/24px-City_locator_14.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/City_locator_14.svg/32px-City_locator_14.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span></div><div style="position:absolute;font-size:90%;bottom:calc(100% - 24.283953488372% + 0.5em);left:calc(55.942510204081% + 0.5em);text-align:left;"><span class="toponyme">Zurich</span></div> </div></td></tr></tbody></table> </div><div class="geobox"> <div><small>Géolocalisation sur la carte&#160;: <a href="/wiki/Canton_de_Zurich" title="Canton de Zurich">canton de Zurich</a></small></div> <table class="DebutCarte" style="width:auto; margin:0; border:none; border-spacing:0; padding:0; text-align:center;"> <tbody><tr><td style="border:none; padding:0"><div style="position:relative;;"><span class="noviewer notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Locator_Map_Kanton_Z%C3%BCrich.png" class="mw-file-description" title="Voir sur la carte administrative du canton de Zurich"><img alt="Voir sur la carte administrative du canton de Zurich" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Locator_Map_Kanton_Z%C3%BCrich.png/280px-Locator_Map_Kanton_Z%C3%BCrich.png" decoding="async" width="280" height="287" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Locator_Map_Kanton_Z%C3%BCrich.png/420px-Locator_Map_Kanton_Z%C3%BCrich.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Locator_Map_Kanton_Z%C3%BCrich.png/560px-Locator_Map_Kanton_Z%C3%BCrich.png 2x" data-file-width="1358" data-file-height="1390" /></a></span> <div style="position:absolute;top:calc(59.098414255354% - 8px);left:calc(36.202787615675% - 8px);line-height:0;"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:City_locator_14.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/City_locator_14.svg/16px-City_locator_14.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/City_locator_14.svg/24px-City_locator_14.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/City_locator_14.svg/32px-City_locator_14.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></span></div><div style="position:absolute;font-size:90%;bottom:calc(100% - 59.098414255354% + 0.5em);left:calc(36.202787615675% + 0.5em);text-align:left;"><span class="toponyme">Zurich</span></div> </div></td></tr></tbody></table> </div> </div> </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#DDFFDD; color:#000000">Liens</th></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Site_web" title="Site web">Site web</a> </th> <td><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.stadt-zuerich.ch/">www.stadt-zuerich.ch</a> </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#DDFFDD; color:#000000">Sources</th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:left;">Référence population suisse<sup id="cite_ref-ofs2020_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-ofs2020-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></td> </tr><tr> <td colspan="2" style="text-align:left;">Référence superficie suisse<sup id="cite_ref-PR21_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-PR21-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></td> </tr><tr> <td colspan="2" style="text-align:center;background-color:left;"><div class="references-small decimal" style=""> </div></td> </tr><tr> <td class="navigation-only" colspan="2" style="border-top: 2px #DDFFDD solid; font-size: 80%; background:inherit; color: inherit; text-align: right;"><span class="plainlinks" style="float:left;"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=0"><span class="infodoc">modifier</span></a></span>&#160;<span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_Commune_de_Suisse" title="Consultez la documentation du modèle"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></td> </tr> </tbody></table> <p><b>Zurich</b> (<span class="API nowrap" title="Alphabet phonétique international" style="font-family:&#39;Segoe UI&#39;,&#39;DejaVu Sans&#39;,&#39;Lucida Grande&#39;,&#39;Lucida Sans Unicode&#39;,&#39;Arial Unicode MS&#39;,&#39;Hiragino Kaku Gothic Pro&#39;,sans-serif;">/<a href="/wiki/API_z" class="mw-redirect" title="API z"><span title="&#91;z&#93; « z » dans « zéro ».">z</span></a><a href="/wiki/API_y" class="mw-redirect" title="API y"><span title="&#91;y&#93; « u » dans « tu ».">y</span></a><a href="/wiki/API_." class="mw-redirect" title="API ."><span title="&#91;.&#93; indique la séparation entre deux syllabes.">.</span></a><a href="/wiki/API_%CA%81" class="mw-redirect" title="API ʁ"><span title="&#91;ʁ&#93; « r » dans « roue ».">ʁ</span></a><a href="/wiki/API_i" class="mw-redirect" title="API i"><span title="&#91;i&#93; « i » dans « si ».">i</span></a><a href="/wiki/API_k" class="mw-redirect" title="API k"><span title="&#91;k&#93; « c » dans « cabas ».">k</span></a>/</span> ou <span class="API nowrap" title="Alphabet phonétique international" style="font-family:&#39;Segoe UI&#39;,&#39;DejaVu Sans&#39;,&#39;Lucida Grande&#39;,&#39;Lucida Sans Unicode&#39;,&#39;Arial Unicode MS&#39;,&#39;Hiragino Kaku Gothic Pro&#39;,sans-serif;">/<a href="/wiki/API_d" class="mw-redirect" title="API d"><span title="&#91;d&#93; en français « d » dans « doux » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">d</span></a><a href="/wiki/API_z" class="mw-redirect" title="API z"><span title="&#91;z&#93; « z » dans « zéro ».">z</span></a><a href="/wiki/API_y" class="mw-redirect" title="API y"><span title="&#91;y&#93; « u » dans « tu ».">y</span></a><a href="/wiki/API_." class="mw-redirect" title="API ."><span title="&#91;.&#93; indique la séparation entre deux syllabes.">.</span></a><a href="/wiki/API_%CA%81" class="mw-redirect" title="API ʁ"><span title="&#91;ʁ&#93; « r » dans « roue ».">ʁ</span></a><a href="/wiki/API_i" class="mw-redirect" title="API i"><span title="&#91;i&#93; « i » dans « si ».">i</span></a><a href="/wiki/API_k" class="mw-redirect" title="API k"><span title="&#91;k&#93; « c » dans « cabas ».">k</span></a>/</span>) (<a href="/wiki/Allemand" title="Allemand">allemand</a>&#160;: <i>Zürich</i> <span class="API nowrap" title="Alphabet phonétique international" style="font-family:&#39;Segoe UI&#39;,&#39;DejaVu Sans&#39;,&#39;Lucida Grande&#39;,&#39;Lucida Sans Unicode&#39;,&#39;Arial Unicode MS&#39;,&#39;Hiragino Kaku Gothic Pro&#39;,sans-serif;">/<a href="/wiki/API_%CB%88" class="mw-redirect" title="API ˈ"><span title="&#91;ˈ&#93; indique que la syllabe ou voyelle suivante porte l&#39;accent tonique.">ˈ</span></a><a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="&#91;t&#93; en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_s" class="mw-redirect" title="API s"><span title="&#91;s&#93; en français « s » dans « sa » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière (tel le basque : « s » dans « euskara »).">s</span></a><a href="/wiki/API_y" class="mw-redirect" title="API y"><span title="&#91;y&#93; « u » dans « tu ».">y</span></a><a href="/wiki/API_%CB%90" class="mw-redirect" title="API ː"><span title="&#91;ː&#93; indique que le son précédent est allongé/géminé.">ː</span></a><a href="/wiki/API_%CA%81" class="mw-redirect" title="API ʁ"><span title="&#91;ʁ&#93; « r » dans « roue ».">ʁ</span></a><a href="/wiki/API_%C9%AA" class="mw-redirect" title="API ɪ">ɪ</a><a href="/wiki/API_%C3%A7" class="mw-redirect" title="API ç">ç</a>/</span>, <a href="/wiki/Suisse_allemand" title="Suisse allemand">suisse allemand</a>&#160;: <i>Züri</i> <span class="API nowrap" title="Alphabet phonétique international" style="font-family:&#39;Segoe UI&#39;,&#39;DejaVu Sans&#39;,&#39;Lucida Grande&#39;,&#39;Lucida Sans Unicode&#39;,&#39;Arial Unicode MS&#39;,&#39;Hiragino Kaku Gothic Pro&#39;,sans-serif;">/<a href="/wiki/API_%CB%88" class="mw-redirect" title="API ˈ"><span title="&#91;ˈ&#93; indique que la syllabe ou voyelle suivante porte l&#39;accent tonique.">ˈ</span></a><a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="&#91;t&#93; en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_s" class="mw-redirect" title="API s"><span title="&#91;s&#93; en français « s » dans « sa » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière (tel le basque : « s » dans « euskara »).">s</span></a><a href="/wiki/API_y" class="mw-redirect" title="API y"><span title="&#91;y&#93; « u » dans « tu ».">y</span></a><a href="/wiki/API_%C9%BE" class="mw-redirect" title="API ɾ"><span title="&#91;ɾ&#93; « r » du français languedocien. En catalan, « r » dans « pare ».">ɾ</span></a><a href="/wiki/API_i" class="mw-redirect" title="API i"><span title="&#91;i&#93; « i » dans « si ».">i</span></a>/</span>, en Suisse <span class="API nowrap" title="Alphabet phonétique international" style="font-family:&#39;Segoe UI&#39;,&#39;DejaVu Sans&#39;,&#39;Lucida Grande&#39;,&#39;Lucida Sans Unicode&#39;,&#39;Arial Unicode MS&#39;,&#39;Hiragino Kaku Gothic Pro&#39;,sans-serif;">/<a href="/wiki/API_%CB%88" class="mw-redirect" title="API ˈ"><span title="&#91;ˈ&#93; indique que la syllabe ou voyelle suivante porte l&#39;accent tonique.">ˈ</span></a><a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="&#91;t&#93; en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_s" class="mw-redirect" title="API s"><span title="&#91;s&#93; en français « s » dans « sa » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière (tel le basque : « s » dans « euskara »).">s</span></a><a href="/wiki/API_y" class="mw-redirect" title="API y"><span title="&#91;y&#93; « u » dans « tu ».">y</span></a><a href="/wiki/API_%CB%90" class="mw-redirect" title="API ː"><span title="&#91;ː&#93; indique que le son précédent est allongé/géminé.">ː</span></a><a href="/wiki/API_r" class="mw-redirect" title="API r"><span title="&#91;r&#93; « r » roulé.">r</span></a><a href="/wiki/API_%C9%AA" class="mw-redirect" title="API ɪ">ɪ</a><a href="/wiki/API_x" class="mw-redirect" title="API x"><span title="&#91;x&#93; proche du « r » français. En espagnol, « j » dans « Juan ».">x</span></a>/</span> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r216827669">.mw-parser-output .prononciation>a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8a/Loudspeaker.svg")center left no-repeat;background-size:11px 11px;padding-left:15px;font-size:smaller}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .prononciation>a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Antu_audio-volume-medium.svg/11px-Antu_audio-volume-medium.svg.png")center left no-repeat}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .prononciation>a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Antu_audio-volume-medium.svg/11px-Antu_audio-volume-medium.svg.png")center left no-repeat}}</style><sup class="prononciation noprint"><a href="/wiki/Fichier:De-Z%C3%BCrich.ogg" title="Fichier:De-Zürich.ogg">Zürich</a></sup>, <a href="/wiki/Italien" title="Italien">italien</a>&#160;: <i>Zurigo</i> <span class="API nowrap" title="Alphabet phonétique international" style="font-family:&#39;Segoe UI&#39;,&#39;DejaVu Sans&#39;,&#39;Lucida Grande&#39;,&#39;Lucida Sans Unicode&#39;,&#39;Arial Unicode MS&#39;,&#39;Hiragino Kaku Gothic Pro&#39;,sans-serif;">/<a href="/wiki/API_d" class="mw-redirect" title="API d"><span title="&#91;d&#93; en français « d » dans « doux » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">d</span></a><a href="/wiki/API_z" class="mw-redirect" title="API z"><span title="&#91;z&#93; « z » dans « zéro ».">z</span></a><a href="/wiki/API_u" class="mw-redirect" title="API u"><span title="&#91;u&#93; « ou » dans « coup ».">u</span></a><a href="/wiki/API_%CB%88" class="mw-redirect" title="API ˈ"><span title="&#91;ˈ&#93; indique que la syllabe ou voyelle suivante porte l&#39;accent tonique.">ˈ</span></a><a href="/wiki/API_r" class="mw-redirect" title="API r"><span title="&#91;r&#93; « r » roulé.">r</span></a><a href="/wiki/API_i" class="mw-redirect" title="API i"><span title="&#91;i&#93; « i » dans « si ».">i</span></a><a href="/wiki/API_%CB%90" class="mw-redirect" title="API ː"><span title="&#91;ː&#93; indique que le son précédent est allongé/géminé.">ː</span></a><a href="/wiki/API_%C9%A1" class="mw-redirect" title="API ɡ"><span title="&#91;ɡ&#93; « g » dans « gain ».">ɡ</span></a><a href="/wiki/API_o" class="mw-redirect" title="API o"><span title="&#91;o&#93; « o » dans « sot ».">o</span></a>/</span>, <a href="/wiki/Romanche" title="Romanche">romanche</a>&#160;: <i>Turitg</i> <span class="API nowrap" title="Alphabet phonétique international" style="font-family:&#39;Segoe UI&#39;,&#39;DejaVu Sans&#39;,&#39;Lucida Grande&#39;,&#39;Lucida Sans Unicode&#39;,&#39;Arial Unicode MS&#39;,&#39;Hiragino Kaku Gothic Pro&#39;,sans-serif;">/<a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="&#91;t&#93; en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_u" class="mw-redirect" title="API u"><span title="&#91;u&#93; « ou » dans « coup ».">u</span></a><a href="/wiki/API_%CB%88" class="mw-redirect" title="API ˈ"><span title="&#91;ˈ&#93; indique que la syllabe ou voyelle suivante porte l&#39;accent tonique.">ˈ</span></a><a href="/wiki/API_r" class="mw-redirect" title="API r"><span title="&#91;r&#93; « r » roulé.">r</span></a><a href="/wiki/API_i" class="mw-redirect" title="API i"><span title="&#91;i&#93; « i » dans « si ».">i</span></a><a href="/wiki/API_t" class="mw-redirect" title="API t"><span title="&#91;t&#93; en français « t » dans « tous » ; ailleurs avec la langue un peu plus en arrière.">t</span></a><a href="/wiki/API_%C9%95" class="mw-redirect" title="API ɕ">ɕ</a>/</span>) est une ville de <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">Suisse</a>, capitale du <a href="/wiki/Canton_de_Zurich" title="Canton de Zurich">canton de Zurich</a>. </p><p>Même si l'<a href="/wiki/Allemand" title="Allemand">allemand</a> y est la <a href="/wiki/Langue_officielle" title="Langue officielle">langue officielle</a>, les habitants de Zurich parlent le <a href="/wiki/Zurichois" title="Zurichois">zurichois</a> (<span class="lang-gsw" lang="gsw"><i>Züritüütsch</i></span>), un dialecte de l'<a href="/wiki/Al%C3%A9manique" title="Alémanique">alémanique</a> qui emprunte d'ailleurs certains termes à d'autres langues en plus de l'allemand dont le <a href="/wiki/Fran%C3%A7ais" title="Français">français</a>, l'<a href="/wiki/Italien" title="Italien">italien</a> ou encore l'<a href="/wiki/Anglais" title="Anglais">anglais</a><sup id="cite_ref-Blocher_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Blocher-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. C'est une cité très <a href="/wiki/Cosmopolitisme" title="Cosmopolitisme">cosmopolite</a>, comptant plus de 30&#160;% d'étrangers. </p><p>Dans son article intitulé «&#160;World's most expensive place to live is...&#160;» du 15 février 2012, <i><a href="/wiki/The_Economist" title="The Economist">The Economist</a></i> classe Zurich comme étant la ville la plus chère au monde. Depuis, la ville occupe régulièrement la deuxième place dans le classement du journal britannique, juste derrière <a href="/wiki/Hong_Kong" title="Hong Kong">Hong Kong</a>. Le cabinet Mercer la classe parmi les dix premières de 231 villes dans le monde en 2019 pour sa qualité de vie, ensemble avec <a href="/wiki/Gen%C3%A8ve" title="Genève">Genève</a> et <a href="/wiki/B%C3%A2le" title="Bâle">Bâle</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Alors que <a href="/wiki/Berne" title="Berne">Berne</a> est la ville fédérale de la <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_suisse" class="mw-redirect" title="Confédération suisse">Confédération suisse</a> et un centre politique, Zurich est le centre économique et financier international majeur du pays. Elle est la ville concentrant le plus d'établissements bancaires et financiers du pays, <span class="need_ref" title="Ce passage nécessite une référence (demandé le 2023-02-19)." style="cursor:help;">et fait d'ailleurs partie des «&#160;<a href="/wiki/Ville_mondiale" title="Ville mondiale">villes mondiales</a>&#160;» de catégorie Alpha selon la <a href="/wiki/GaWC" title="GaWC">GaWC</a></span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire">&#91;réf.&#160;nécessaire&#93;</a></sup>, au même titre que <a href="/wiki/Ville_de_Bruxelles" title="Ville de Bruxelles">Bruxelles</a>, <a href="/wiki/Milan" title="Milan">Milan</a>, <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a>, <a href="/wiki/Chicago" title="Chicago">Chicago</a>, <a href="/wiki/Moscou" title="Moscou">Moscou</a>, <a href="/wiki/Mexico" title="Mexico">Mexico</a> ou encore <a href="/wiki/S%C3%A3o_Paulo" title="São Paulo">São Paulo</a>. Zurich est ainsi le sixième centre bancaire et financier mondial, derrière <a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a>, <a href="/wiki/New_York" title="New York">New York</a>, <a href="/wiki/Hong_Kong" title="Hong Kong">Hong Kong</a>, <a href="/wiki/Singapour" title="Singapour">Singapour</a> et <a href="/wiki/Tokyo" title="Tokyo">Tokyo</a>. </p><p>Zurich est la <a href="/wiki/Villes_de_Suisse" class="mw-redirect" title="Villes de Suisse">ville la plus peuplée de Suisse</a> avec une population de 433&#160;989&#160;habitants en <time class="nowrap" datetime="2023-12" data-sort-value="2023-12">décembre 2023</time><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Son agglomération compte entre 1,16 et 1,46 million d'habitants selon les définitions tandis que son aire urbaine est estimée à 2,1 millions d'habitants en 2022. </p><p>Située au bord du <a href="/wiki/Lac_de_Zurich" title="Lac de Zurich">lac de Zurich</a> (<i>Zürichsee</i>), le quatrième lac de <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">Suisse</a> en superficie, Zurich est un lieu de villégiature apprécié par la bourgeoisie suisse, allemande et autrichienne, notamment en raison de la beauté de sa vue et de son centre historique. La rivière la traversant, la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a>, a été classée rivière urbaine la plus propre d'<a href="/wiki/Europe" title="Europe">Europe</a> selon le <a href="/wiki/D%C3%A9partement_de_l%27Agriculture_des_%C3%89tats-Unis" title="Département de l&#39;Agriculture des États-Unis">Département de l'Agriculture des États-Unis</a> en 2015. Les Zurichois ont l'habitude de s'y baigner, en plein cœur de la ville, en été. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Étymologie,_saints_patrons_et_armoiries"><span id=".C3.89tymologie.2C_saints_patrons_et_armoiries"></span>Étymologie, saints patrons et armoiries</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Étymologie, saints patrons et armoiries" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Étymologie, saints patrons et armoiries"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Sceau-canton-de-Zurich-Archives-nationales-J-724-2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Sceau-canton-de-Zurich-Archives-nationales-J-724-2.jpg/220px-Sceau-canton-de-Zurich-Archives-nationales-J-724-2.jpg" decoding="async" width="220" height="235" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Sceau-canton-de-Zurich-Archives-nationales-J-724-2.jpg/330px-Sceau-canton-de-Zurich-Archives-nationales-J-724-2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Sceau-canton-de-Zurich-Archives-nationales-J-724-2.jpg/440px-Sceau-canton-de-Zurich-Archives-nationales-J-724-2.jpg 2x" data-file-width="1054" data-file-height="1124" /></a><figcaption>Sceau de Zurich. Sceau extrait du <a href="/wiki/Trait%C3%A9_de_Fribourg_(1516)" title="Traité de Fribourg (1516)">traité de Fribourg</a> signé en 1516 J//724/2</figcaption></figure> <p>La plus ancienne mention écrite du nom Zurich, dans sa forme latine, provient d'une pierre tombale datant du <span class="nowrap"><a href="/wiki/IIe_si%C3%A8cle" title="IIe siècle"><abbr class="abbr" title="2ᵉ siècle"><span class="romain">II</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle <abbr class="abbr nowrap" title="après Jésus-Christ">apr. J.-C.</abbr></a></span> et retrouvée dans le quartier du Lindenhof de la vieille ville. Sur cette stèle il est fait mention d'une «&#160;STA(TIONIS) TURICEN(SIS)&#160;» c'est-à-dire d'une station romaine douanière du nom de «&#160;Turicum&#160;». L'origine du nom n'est pas définitivement réglée, «&#160;Turicum&#160;» étant selon toute vraisemblance pré-latin, l'explication la plus probable est une dérivation «&#160;Turīcon&#160;» du nom personnel <a href="/wiki/Celtes" title="Celtes">celtique</a> «&#160;Tūros&#160;»<sup id="cite_ref-ks_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-ks-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les formes latines du nom connues au <a href="/wiki/Haut_Moyen_%C3%82ge" title="Haut Moyen Âge">Haut Moyen Âge</a> sont «&#160;Turigum&#160;» (807), «&#160;T(h)uregum&#160;» et «&#160;Thuricum&#160;» (898). La première preuve d'un nom allemand «&#160;Ziurichi&#160;» apparaît courant du <a href="/wiki/VIIe_si%C3%A8cle" title="VIIe siècle"><abbr class="abbr" title="7ᵉ siècle"><span class="romain">VII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a> chez le <a href="/wiki/Anonyme_de_Ravenne" title="Anonyme de Ravenne">géographe de Ravenne</a>. Finalement cette orthographe se formalise plus tard en «&#160;Zurih&#160;» (857) puis «&#160;Zurich&#160;» (924). </p><p>Les premiers <a href="/wiki/Sceau" title="Sceau">sceaux</a> du Conseil de la ville de Zurich sont attachés à deux actes de 1225 et 1230&#160;: ils portent la transcription <i>sigillum consilii thuricensium</i> et représentent deux <a href="/wiki/Liste_de_saints_patrons" title="Liste de saints patrons">saints patrons</a> de la ville <a href="/wiki/Felix,_Regula_et_Exuperantius" title="Felix, Regula et Exuperantius">Felix et Regula</a>. À partir de <a href="/wiki/1348" title="1348">1348</a> est ajouté comme sur le cachet de la ville le troisième saint patron <i>Exuperantius</i>, serviteur de Felix et Regula. La mention définitive du label du sceau est <i>sigillum civium thuricensium</i>. La municipalité de Zurich porte depuis 1798 dans son sceau les armoiries de la ville. </p><p>Les <a href="/wiki/Armoiries" title="Armoiries">armoiries</a> de la ville sont à l'origine un écu <i>tranché d'argent et d'azur</i>, c'est-à-dire biseauté en diagonale, sur lequel chacune des deux parties représente une couleur de la ville&#160;: l'azur (bleu) dans sa partie inférieure et l'argent (blanc) dans sa partie supérieure. Ce blason apparaît pour la première fois en 1389 sur un sceau de la cour de justice de Zurich, et reste jusqu'à aujourd'hui celui du <a href="/wiki/Canton_de_Zurich" title="Canton de Zurich">canton de Zurich</a>. Le <a href="/wiki/Drapeau" title="Drapeau">drapeau</a> de la ville est constitué depuis <a href="/wiki/1434" title="1434">1434</a> du même schéma avec dans un cadre rectangulaire les couleurs bleu et blanc séparées par une diagonale. Le blason de la cité lui a évolué au cours de l'histoire&#160;: durant sa période impériale jusqu'au <a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle"><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>, les armoiries et pièces de monnaie représentaient l'aigle <a href="/wiki/Saint-Empire_romain_germanique" title="Saint-Empire romain germanique">impérial</a> posé sur deux boucliers de la ville et tenu par deux lions. Mais l'aigle disparaît au <a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle"><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a> sous la <i>république de Zurich</i>, le lion restant le seul animal héraldique de la ville. Le blason actuel affiche l'écusson bicolore coiffé d'une couronne murale, le tout entouré par deux lions dans un cadre à fond bleu. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Grabstein_Lindenhof.png" class="mw-file-description" title="Dessin de la pierre tombale contenant la plus vieille mention écrite de Zurich sous l&#39;appellation, « STA(TIONIS) TURICEN(SIS) », IIe&#160;siècle ap. J.-C., l&#39;original conservé au Musée national suisse."><img alt="Dessin de la pierre tombale contenant la plus vieille mention écrite de Zurich sous l&#39;appellation, « STA(TIONIS) TURICEN(SIS) », IIe&#160;siècle ap. J.-C., l&#39;original conservé au Musée national suisse." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Grabstein_Lindenhof.png/64px-Grabstein_Lindenhof.png" decoding="async" width="64" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Grabstein_Lindenhof.png/96px-Grabstein_Lindenhof.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Grabstein_Lindenhof.png/128px-Grabstein_Lindenhof.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="374" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Dessin de la pierre tombale contenant la plus vieille mention écrite de Zurich sous l'appellation, «&#160;STA(TIONIS) TURICEN(SIS)&#160;», <a href="/wiki/IIe_si%C3%A8cle" title="IIe siècle"><abbr class="abbr" title="2ᵉ siècle"><span class="romain">II</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a> ap. J.-C., l'original conservé au <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_national_suisse" title="Musée national suisse">Musée national suisse</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Felix_und_Regula.png" class="mw-file-description" title="Martyre de Felix et Regula (au centre) ainsi que de leur serviteur Exuperantius derrière eux, en fond la place du Lindenhof (peinture par Hans Leu l&#39;Ancien, fin du XVe&#160;siècle)."><img alt="Martyre de Felix et Regula (au centre) ainsi que de leur serviteur Exuperantius derrière eux, en fond la place du Lindenhof (peinture par Hans Leu l&#39;Ancien, fin du XVe&#160;siècle)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Felix_und_Regula.png/120px-Felix_und_Regula.png" decoding="async" width="120" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Felix_und_Regula.png/180px-Felix_und_Regula.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Felix_und_Regula.png/240px-Felix_und_Regula.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="587" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Martyre de Felix et Regula (au centre) ainsi que de leur serviteur Exuperantius derrière eux, en fond la place du Lindenhof (peinture par <a href="/wiki/Hans_Leu_l%27Ancien" title="Hans Leu l&#39;Ancien">Hans Leu l'Ancien</a>, fin du <abbr class="abbr" title="15ᵉ siècle"><span class="romain">XV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg" class="mw-file-description" title="Écusson de la ville et du canton de Zurich."><img alt="Écusson de la ville et du canton de Zurich." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/99px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png" decoding="async" width="99" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/148px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/198px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png 2x" data-file-width="406" data-file-height="492" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Écusson de la ville et du canton de Zurich.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de la ville."><img alt="Drapeau de la ville." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg/120px-Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg.png" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg/180px-Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg/240px-Flag_of_Canton_of_Z%C3%BCrich.svg.png 2x" data-file-width="474" data-file-height="474" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Drapeau de la ville.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Wappen_Zuerich_farbig.jpg" class="mw-file-description" title="Armoiries durant la période du Saint-Empire romain germanique (1576)."><img alt="Armoiries durant la période du Saint-Empire romain germanique (1576)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Wappen_Zuerich_farbig.jpg/110px-Wappen_Zuerich_farbig.jpg" decoding="async" width="110" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Wappen_Zuerich_farbig.jpg/165px-Wappen_Zuerich_farbig.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Wappen_Zuerich_farbig.jpg/219px-Wappen_Zuerich_farbig.jpg 2x" data-file-width="587" data-file-height="642" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Armoiries durant la période du <a href="/wiki/Saint-Empire_romain_germanique" title="Saint-Empire romain germanique">Saint-Empire romain germanique</a> (1576).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Z%C3%BCrich_thaler_1727_681737.jpg" class="mw-file-description" title="Armoiries sur pièces de monnaie (1779) après entrée dans la Confédération suisse."><img alt="Armoiries sur pièces de monnaie (1779) après entrée dans la Confédération suisse." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Z%C3%BCrich_thaler_1727_681737.jpg/120px-Z%C3%BCrich_thaler_1727_681737.jpg" decoding="async" width="120" height="56" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Z%C3%BCrich_thaler_1727_681737.jpg/180px-Z%C3%BCrich_thaler_1727_681737.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Z%C3%BCrich_thaler_1727_681737.jpg/240px-Z%C3%BCrich_thaler_1727_681737.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="234" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Armoiries sur pièces de monnaie (1779) après entrée dans la Confédération suisse.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Wappen_Stadt_Z%C3%BCrich.svg" class="mw-file-description" title="Armoiries actuelle de la ville."><img alt="Armoiries actuelle de la ville." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Stadt_Z%C3%BCrich.svg/120px-Wappen_Stadt_Z%C3%BCrich.svg.png" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Stadt_Z%C3%BCrich.svg/180px-Wappen_Stadt_Z%C3%BCrich.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Stadt_Z%C3%BCrich.svg/240px-Wappen_Stadt_Z%C3%BCrich.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="382" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Armoiries actuelle de la ville.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg" class="mw-file-description" title="Logo de la ville."><img alt="Logo de la ville." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg/120px-Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg.png" decoding="async" width="120" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg/180px-Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg/240px-Logo_Stadt_Z%C3%BCrich.svg.png 2x" data-file-width="250" data-file-height="82" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Logo de la ville.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Géographie"><span id="G.C3.A9ographie"></span>Géographie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Géographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Géographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Zuerich-landsat-3d-schraeg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Zuerich-landsat-3d-schraeg.jpg/220px-Zuerich-landsat-3d-schraeg.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Zuerich-landsat-3d-schraeg.jpg/330px-Zuerich-landsat-3d-schraeg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Zuerich-landsat-3d-schraeg.jpg/440px-Zuerich-landsat-3d-schraeg.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="836" /></a><figcaption>Illustration de Zurich en direction du sud avec les <a href="/wiki/Alpes" title="Alpes">Alpes</a> en arrière-plan.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Zurich_Innenstadt_satellite_view.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Zurich_Innenstadt_satellite_view.jpg/220px-Zurich_Innenstadt_satellite_view.jpg" decoding="async" width="220" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Zurich_Innenstadt_satellite_view.jpg/330px-Zurich_Innenstadt_satellite_view.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Zurich_Innenstadt_satellite_view.jpg/440px-Zurich_Innenstadt_satellite_view.jpg 2x" data-file-width="540" data-file-height="655" /></a><figcaption>Vue satellite (<a href="/wiki/NASA" class="mw-redirect" title="NASA">NASA</a>) du centre-ville.</figcaption></figure> <p>Zurich se situe au nord-est de la Suisse, dans la partie est du <a href="/wiki/Plateau_suisse" title="Plateau suisse">plateau suisse</a>, à l'extrémité nord du <a href="/wiki/Lac_de_Zurich" title="Lac de Zurich">lac de Zurich</a> et à environ 30&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> des <a href="/wiki/Alpes_suisses" title="Alpes suisses">Alpes</a>. La ville se trouve dans une ancienne <a href="/wiki/Vall%C3%A9e_glaciaire" title="Vallée glaciaire">vallée glaciaire</a>, à 408&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr> d'altitude, là où la rivière <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a> naît du lac de Zurich avant d'être rejointe par la <a href="/wiki/Sihl_(rivi%C3%A8re)" title="Sihl (rivière)">Sihl</a> (voir carte de localisation). La <a href="/wiki/Werdinsel" title="Werdinsel">Werdinsel</a> et le <a href="/wiki/Bausch%C3%A4nzli" title="Bauschänzli">Bauschänzli</a> sont des Îles de la Limmat d'intérêt touristique. Il existe un troisième cours d'eau artificiel en forme de zigzag, le <i>Schanzengraben</i><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, qui fut aménagé pour protéger l'extension ouest de la ville aux <a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle"><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>&#32;et&#32;<a href="/wiki/XVIIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIIe siècle"><abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>&#160;siècles. </p> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">La Limmat à Zurich</li> <li class="gallerybox" style="width: 162px"> <div class="thumb" style="width: 160px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Limmat-Quaibr%C3%BCcke.jpg" class="mw-file-description" title="La Limmat avec, de gauche à droite, les églises Fraumünster, Saint-Pierre, Wasserkirche et Grossmünster."><img alt="La Limmat avec, de gauche à droite, les églises Fraumünster, Saint-Pierre, Wasserkirche et Grossmünster." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Limmat-Quaibr%C3%BCcke.jpg/240px-Limmat-Quaibr%C3%BCcke.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Limmat-Quaibr%C3%BCcke.jpg/360px-Limmat-Quaibr%C3%BCcke.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Limmat-Quaibr%C3%BCcke.jpg/480px-Limmat-Quaibr%C3%BCcke.jpg 2x" data-file-width="1820" data-file-height="1365" /></a></span></div> <div class="gallerytext">La <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a> avec, de gauche à droite, les églises <a href="/wiki/Fraum%C3%BCnster" title="Fraumünster">Fraumünster</a>, Saint-Pierre, Wasserkirche et <a href="/wiki/Grossm%C3%BCnster" title="Grossmünster">Grossmünster</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 172px"> <div class="thumb" style="width: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Z%C3%BCrich.jpg" class="mw-file-description" title="La vieille ville, la Limmat et le lac de Zurich."><img alt="La vieille ville, la Limmat et le lac de Zurich." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Z%C3%BCrich.jpg/255px-Z%C3%BCrich.jpg" decoding="async" width="170" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Z%C3%BCrich.jpg/382px-Z%C3%BCrich.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Z%C3%BCrich.jpg/509px-Z%C3%BCrich.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="849" /></a></span></div> <div class="gallerytext">La vieille ville, la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a> et le <a href="/wiki/Lac_de_Zurich" title="Lac de Zurich">lac de Zurich</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 233.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 231.33333333333px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Z%C3%BCrich_view_Quaibr%C3%BCcke_20200702.jpg" class="mw-file-description" title="La Limmat depuis le Quaibrücke&#160;(de), vers le sens du flot descendant. On voit l&#39;église Fraumünster, le Zunfthaus zur Meisen, la Wasserkirche, et la Grossmünster. Juillet 2020."><img alt="La Limmat depuis le Quaibrücke&#160;(de), vers le sens du flot descendant. On voit l&#39;église Fraumünster, le Zunfthaus zur Meisen, la Wasserkirche, et la Grossmünster. Juillet 2020." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Z%C3%BCrich_view_Quaibr%C3%BCcke_20200702.jpg/347px-Z%C3%BCrich_view_Quaibr%C3%BCcke_20200702.jpg" decoding="async" width="232" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Z%C3%BCrich_view_Quaibr%C3%BCcke_20200702.jpg/520px-Z%C3%BCrich_view_Quaibr%C3%BCcke_20200702.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Z%C3%BCrich_view_Quaibr%C3%BCcke_20200702.jpg/693px-Z%C3%BCrich_view_Quaibr%C3%BCcke_20200702.jpg 2x" data-file-width="12732" data-file-height="6619" /></a></span></div> <div class="gallerytext">La Limmat depuis le <a href="/w/index.php?title=Quaibr%C3%BCcke&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Quaibrücke (page inexistante)">Quaibrücke</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Quaibr%C3%BCcke" class="extiw" title="de:Quaibrücke"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Quaibrücke&#160;»">(de)</span></a>, vers le sens du flot descendant. On voit l'église <a href="/wiki/Fraum%C3%BCnster" title="Fraumünster">Fraumünster</a>, le <a href="/wiki/Zunfthaus_zur_Meisen" title="Zunfthaus zur Meisen">Zunfthaus zur Meisen</a>, la <a href="/wiki/Wasserkirche" title="Wasserkirche">Wasserkirche</a>, et la <a href="/wiki/Grossm%C3%BCnster" title="Grossmünster">Grossmünster</a>. Juillet 2020.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Topographie_et_biodiversité"><span id="Topographie_et_biodiversit.C3.A9"></span>Topographie et biodiversité</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Topographie et biodiversité" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Topographie et biodiversité"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville est «&#160;encerclée&#160;» à l'ouest-sud-ouest par l'<a href="/wiki/Uetliberg" title="Uetliberg">Uetliberg</a>, et au nord-est par le <a href="/wiki/Z%C3%BCrichberg" title="Zürichberg">Zürichberg</a>, ces <i>petites montagnes</i> ou <i>grandes collines</i> continuent ensuite au sud parallèlement au lac de Zurich et au nord-ouest à côté de la vallée de la Limmat. L'Uetliberg culmine au plus à 869&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr>, et le Zürichberg à 676&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr>. </p><p>Outre son <a href="/wiki/Lac" title="Lac">lac</a>, la ville tire profit des <a href="/wiki/Am%C3%A9nit%C3%A9" class="mw-redirect" title="Aménité">aménités</a> qu'offrent deux grandes <a href="/wiki/For%C3%AAt" title="Forêt">forêts</a> conservées sur les versants à l'ouest et à l'est. Ces forêts appartiennent à la ville depuis l'an <a href="/wiki/853" title="853">853</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et ont servi à l'approvisionnement en bois de la ville durant plus de mille ans. Elles sont constituées en de très larges bandes boisées qui leur confèrent un rôle important de <a href="/wiki/Corridor_biologique" title="Corridor biologique">corridors biologiques</a>. <a href="/wiki/Andr%C3%A9as_Speich" title="Andréas Speich">Andréas Speich</a>, ancien directeur de la forêt de Zurich, en a progressivement et pour partie fait cesser l'exploitation pour leur redonner une forte <a href="/wiki/Naturalit%C3%A9_(environnement)" title="Naturalité (environnement)">naturalité</a>, plus conforme à leur <a href="/wiki/%C3%89copotentialit%C3%A9" title="Écopotentialité">écopotentialité</a><sup id="cite_ref-Speich_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Speich-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. La forêt est cependant encore très <a href="/wiki/Fragmentation_%C3%A9copaysag%C3%A8re" class="mw-redirect" title="Fragmentation écopaysagère">fragmentée</a> par les routes et n'est plus en contact avec le pourtour du lac qui est <a href="/wiki/Urbanis%C3%A9" class="mw-redirect" title="Urbanisé">urbanisé</a>. Ces deux grandes forêts sont devenues un lieu de détente et de sortie très prisé des Zurichois. </p><p>L'agglomération s'étend le long de trois axes principaux&#160;: </p> <ul><li>au sud, le long des deux rives du lac&#160;;</li> <li>au nord-ouest le long de la vallée de la Limmat en direction de <a href="/wiki/Baden_(Argovie)" title="Baden (Argovie)">Baden</a>-<a href="/wiki/Brugg" title="Brugg">Brugg</a>&#160;;</li> <li>et au nord-est en direction de l'<a href="/wiki/A%C3%A9roport_de_Zurich" class="mw-redirect" title="Aéroport de Zurich">aéroport de Zurich</a> contournant par la suite le Zürichberg.</li></ul> <p>À l'ouest, l'Uetliberg reste une barrière naturelle peu franchissable, mais encerclée. </p><p>La municipalité de Zurich occupe une surface de 87,88&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre carré">km<sup>2</sup></abbr><sup id="cite_ref-PR21_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-PR21-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, dont 4,1&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre carré">km<sup>2</sup></abbr> sont occupés par le <a href="/wiki/Lac_de_Zurich" title="Lac de Zurich">lac de Zurich</a>. Les habitations se concentrent dans la <a href="/wiki/Vall%C3%A9e" title="Vallée">vallée</a> de la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a>, suivant une orientation nord-ouest vers sud-est, sur une largeur d'environ 3 ou 4&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr>. </p><p>La Limmat est canalisée et par endroits détournée. Pour cette raison, elle ne s'écoule pas exactement au milieu de la vallée, mais se trouve le long du flanc nord de la vallée. Avec une altitude de 392&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr> à <a href="/wiki/Oberengstringen" title="Oberengstringen">Oberengstringen</a>, la Limmat est le point le plus bas de la commune. </p><p>Sur le flanc ouest, la vallée de la Limmat est bordée par les montagnes boisées de l'Albis, dont l'<a href="/wiki/Uetliberg" title="Uetliberg">Uetliberg</a> et le Buechhoger sont les représentants les plus connus. La chaîne de montagnes de l'Albis forme la frontière naturelle ouest de la commune. </p><p>L'<a href="/wiki/Uetliberg" title="Uetliberg">Uetliberg</a>, avec une altitude de 869&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr>, est le point culminant de Zurich et de ses environs. Il est aisé de s'y rendre avec le <i><a href="/wiki/Ligne_de_l%27Uetliberg" title="Ligne de l&#39;Uetliberg">Uetlibergbahn</a></i>, un train que l'on peut prendre à la gare centrale. À son sommet, une plateforme artificielle permet de bénéficier d'un panorama unique sur la ville, et si la vue est dégagée, jusqu'aux <a href="/wiki/Alpes" title="Alpes">Alpes</a>. À son pied, et en direction du sud, on peut voir la vallée de la <a href="/wiki/Sihl_(rivi%C3%A8re)" title="Sihl (rivière)">Sihl</a>. </p><p>Au nord, en bordure de la vallée de la Limmat, une chaîne de collines marque la <a href="/wiki/Ligne_de_partage_des_eaux" title="Ligne de partage des eaux">ligne de partage des eaux</a> entre la Limmat et la <a href="/wiki/Glatt" title="Glatt">Glatt</a>. Du nord-ouest au sud-est, l'altitude des monts tend à augmenter, plus les Alpes se font proches. L'on passe ainsi de Hönggerberg avec 541&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr> d'altitude, au Käferberg avec Waidberg à 571&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr> puis Zürichberg à 676&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr> et enfin <a href="/wiki/Adlisberg" title="Adlisberg">Adlisberg</a> à 701&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr>. </p><p>Entre le Käferberg et le Zürichberg se trouve un point important de passage entre la vallée de la Limmat et celle de la Glatt. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Zurich_area_topographic_map-fr.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Zurich_area_topographic_map-fr.jpg/440px-Zurich_area_topographic_map-fr.jpg" decoding="async" width="440" height="372" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Zurich_area_topographic_map-fr.jpg/660px-Zurich_area_topographic_map-fr.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Zurich_area_topographic_map-fr.jpg/880px-Zurich_area_topographic_map-fr.jpg 2x" data-file-width="1610" data-file-height="1360" /></a><figcaption>Image topographique de la région zurichoise.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Climat">Climat</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Climat" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Climat"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Regenbogen_Z%C3%BCrichsee.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Regenbogen_Z%C3%BCrichsee.jpg/220px-Regenbogen_Z%C3%BCrichsee.jpg" decoding="async" width="220" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Regenbogen_Z%C3%BCrichsee.jpg/330px-Regenbogen_Z%C3%BCrichsee.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Regenbogen_Z%C3%BCrichsee.jpg/440px-Regenbogen_Z%C3%BCrichsee.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="597" /></a><figcaption><a href="/wiki/Arc-en-ciel" title="Arc-en-ciel">Arc-en-ciel</a> sur le <a href="/wiki/Lac_de_Zurich" title="Lac de Zurich">lac de Zurich</a>.</figcaption></figure> <p>Zurich bénéficie d'un <a href="/wiki/Climat_temp%C3%A9r%C3%A9" title="Climat tempéré">climat tempéré</a>, plus précisément d'un <a href="/wiki/Climat_continental_humide" title="Climat continental humide">climat continental humide</a> (<i>Dfb</i> selon la <a href="/wiki/Classification_de_K%C3%B6ppen" title="Classification de Köppen">classification de Köppen-Geiger</a>)<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Les vents soufflent en général soit depuis l'ouest, apportant souvent avec eux des <a href="/wiki/Pr%C3%A9cipitations" title="Précipitations">précipitations</a>, soit depuis l'est ou nord-est&#160;; il s'agit alors de la <a href="/wiki/Bise_(vent)" title="Bise (vent)">bise</a>. Cette dernière est à l'origine de zones de haute pression, mais est également la cause, durant toute l'année, de phases de refroidissement. L'<a href="/wiki/Effet_de_f%C5%93hn" class="mw-redirect" title="Effet de fœhn">effet de fœhn</a>, qui, dans les montagnes, joue un rôle important, n'influence pas particulièrement le climat de la ville. </p><p>Les températures enregistrées par la station zurichoise de l'<a href="/wiki/Institut_suisse_de_m%C3%A9t%C3%A9orologie" class="mw-redirect" title="Institut suisse de météorologie">Institut suisse de météorologie</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ont une moyenne annuelle de <span title="49,6 °F ou 283 K" style="cursor:help">9,8</span>&#160;<abbr class="abbr" title="degré Celsius">°C</abbr>, avec en janvier une moyenne minimum mensuelle de <span title="33,6 °F ou 274,1 K" style="cursor:help">0,9</span>&#160;<abbr class="abbr" title="degré Celsius">°C</abbr> et en juillet une moyenne maximum mensuelle de <span title="66,2 °F ou 292,2 K" style="cursor:help">19,0</span>&#160;<abbr class="abbr" title="degré Celsius">°C</abbr>. Il gèle en moyenne 72 jours par an, dont 20 jours sans dépassement du seuil de <span title="32 °F ou 273,2 K" style="cursor:help">0</span>&#160;<abbr class="abbr" title="degré Celsius">°C</abbr>. En moyenne, elle compte 45 jours où la température dépasse les <span title="77 °F ou 298,2 K" style="cursor:help">25</span>&#160;<abbr class="abbr" title="degré Celsius">°C</abbr> et huit à neuf jours de <a href="/wiki/Canicule" title="Canicule">canicule</a>. En comparaison avec d'autres mesures effectuées à la même latitude, ces valeurs sont plutôt faibles, ce qui peut s'expliquer par l'altitude. Au nord de la ville, dans la vallée de la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a>, les jours sont en moyenne plus ensoleillés et plus chauds. La station de Zurich mesure en moyenne 1&#160;694&#160;heures d'ensoleillement par an. Les 1&#160;108&#160;<abbr class="abbr" title="millimètre">mm</abbr> de précipitations moyennes par an sont distribués sur toute l'année&#160;; toutefois, en raison de mouvements de <a href="/wiki/Convection" title="Convection">convection</a>, les précipitations connaissent un pic durant l'été alors que l'hiver est plus sec. </p> <table class="wikitable sortable centre" style="text-align:center; background: var(--background-color-base, #fff); color:var(--color-emphasized, #000);"> <caption>Statistiques 1991-2020 de la station Zurich-Fluntern (altitude&#160;: 556&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr>&#160;; <a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Map/13/47.37806/8.56583/fr" data-zoom="13" data-lat="47.37806" data-lon="8.56583" data-overlays="[&quot;_3a177d7fd49c1576125464521981d0c87dfda4b2&quot;]">47°&#160;22′&#160;41″&#160;N, 8°&#160;33′&#160;57″&#160;E</a>)</caption> <tbody><tr><th scope="col" class="unsortable">Mois</th> <th scope="col" class="unsortable"><abbr title="janvier">jan.</abbr></th> <th scope="col" class="unsortable"><abbr title="février">fév.</abbr></th> <th scope="col" class="unsortable">mars</th> <th scope="col" class="unsortable">avril</th> <th scope="col" class="unsortable">mai</th> <th scope="col" class="unsortable">juin</th> <th scope="col" class="unsortable"><abbr title="juillet">jui.</abbr></th> <th scope="col" class="unsortable">août</th> <th scope="col" class="unsortable"><abbr title="septembre">sep.</abbr></th> <th scope="col" class="unsortable"><abbr title="octobre">oct.</abbr></th> <th scope="col" class="unsortable"><abbr title="novembre">nov.</abbr></th> <th scope="col" class="unsortable"><abbr title="décembre">déc.</abbr></th> <th scope="col" class="unsortable">année</th> </tr><tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Température minimale moyenne (<a href="/wiki/Degr%C3%A9_Celsius" title="Degré Celsius">°C</a>)</th> <td style="background-color:#FFFFFF">−1,4</td> <td style="background-color:#FFFFFF">−1,2</td> <td style="background-color:#FFFFFF">1,9</td> <td style="background-color:#FFFFC0">5,1</td> <td style="background-color:#FFFFC0">9</td> <td style="background-color:#FFFF80">12,6</td> <td style="background-color:#FFFF80">14,4</td> <td style="background-color:#FFFF80">13,3</td> <td style="background-color:#FFFFC0">10,7</td> <td style="background-color:#FFFFC0">7,1</td> <td style="background-color:#FFFFFF">2,5</td> <td style="background-color:#FFFFFF">0,3</td> <td><b>6,2</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Température moyenne (°C)</th> <td style="background-color:#FFFFFF">0,9</td> <td style="background-color:#FFFFFF">1,8</td> <td style="background-color:#FFFFC0">5,8</td> <td style="background-color:#FFFFC0">9,6</td> <td style="background-color:#FFFF80">13,6</td> <td style="background-color:#FFFF80">17,1</td> <td style="background-color:#FFFF80">19</td> <td style="background-color:#FFFF80">18,6</td> <td style="background-color:#FFFF80">14,4</td> <td style="background-color:#FFFFC0">10</td> <td style="background-color:#FFFFFF">4,9</td> <td style="background-color:#FFFFFF">1,7</td> <td><b>9,8</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Température maximale moyenne (°C)</th> <td style="background-color:#FFFFFF">3,5</td> <td style="background-color:#FFFFC0">5,2</td> <td style="background-color:#FFFFC0">10,2</td> <td style="background-color:#FFFF80">14,8</td> <td style="background-color:#FFFF80">18,8</td> <td style="background-color:#FFC040">22,4</td> <td style="background-color:#FFC040">24,3</td> <td style="background-color:#FFC040">23,9</td> <td style="background-color:#FFFF80">19,1</td> <td style="background-color:#FFFF80">13,8</td> <td style="background-color:#FFFFC0">7,6</td> <td style="background-color:#FFFFFF">4</td> <td><b>14</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Nombre de jours avec gel</th> <td>18,9</td> <td>16,4</td> <td>8,9</td> <td>2,2</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>1</td> <td>7</td> <td>17,5</td> <td><b>71,9</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Nombre de jours avec température maximale ≤ 0 °C</th> <td>8</td> <td>4,6</td> <td>0,7</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0,9</td> <td>0,9</td> <td>5,6</td> <td><b>19,9</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Nombre de jours avec température maximale ≥ 25 °C</th> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0,4</td> <td>3,3</td> <td>10,1</td> <td>14,7</td> <td>12,9</td> <td>3,4</td> <td>0,2</td> <td>0</td> <td>0</td> <td><b>44,8</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Nombre de jours avec température maximale ≥ 30 °C</th> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0,1</td> <td>1,9</td> <td>3,4</td> <td>3,1</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td><b>8,5</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Ensoleillement (<a href="/wiki/Heure" title="Heure">h</a>)</th> <td style="background-color:#FFFFC0">60</td> <td style="background-color:#FFFFC0">89</td> <td style="background-color:#FFFF80">144</td> <td style="background-color:#FFC040">177</td> <td style="background-color:#FFC040">192</td> <td style="background-color:#FFC040">207</td> <td style="background-color:#FF8000">229</td> <td style="background-color:#FFC040">216</td> <td style="background-color:#FFC040">164</td> <td style="background-color:#FFFF80">109</td> <td style="background-color:#FFFFC0">61</td> <td style="background-color:#FFFFC0">47</td> <td><b>1&#160;694</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Précipitations (<a href="/wiki/Millim%C3%A8tre" title="Millimètre">mm</a>)</th> <td style="background-color:#DCF0FF">63</td> <td style="background-color:#DCF0FF">60</td> <td style="background-color:#DCF0FF">71</td> <td style="background-color:#DCF0FF">80</td> <td style="background-color:#B4C8FF">128</td> <td style="background-color:#B4C8FF">128</td> <td style="background-color:#B4C8FF">126</td> <td style="background-color:#B4C8FF">119</td> <td style="background-color:#DCF0FF">87</td> <td style="background-color:#DCF0FF">85</td> <td style="background-color:#DCF0FF">76</td> <td style="background-color:#DCF0FF">83</td> <td><b>1&#160;108</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;adding-left:10px;"><small>dont neige (<a href="/wiki/Centim%C3%A8tre" title="Centimètre">cm</a>)</small></th> <td style="background-color:#FFFFFF">14</td> <td style="background-color:#FFFFFF">18</td> <td style="background-color:#FFFFFF">10</td> <td style="background-color:#FFFFFF">2</td> <td style="background-color:#FFFFFF">0</td> <td style="background-color:#FFFFFF">0</td> <td style="background-color:#FFFFFF">0</td> <td style="background-color:#FFFFFF">0</td> <td style="background-color:#FFFFFF">0</td> <td style="background-color:#FFFFFF">2</td> <td style="background-color:#FFFFFF">7</td> <td style="background-color:#FFFFFF">19</td> <td><b>72</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Nombre de jours avec précipitations</th> <td>10,1</td> <td>9</td> <td>10,5</td> <td>10,8</td> <td>12,4</td> <td>12,1</td> <td>12,2</td> <td>11,8</td> <td>9,9</td> <td>10,1</td> <td>10</td> <td>11,5</td> <td><b>130,4</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Humidité relative (%)</th> <td style="background-color:#6478FF">83</td> <td style="background-color:#8CA0FF">77</td> <td style="background-color:#8CA0FF">71</td> <td style="background-color:#B4C8FF">67</td> <td style="background-color:#8CA0FF">71</td> <td style="background-color:#8CA0FF">71</td> <td style="background-color:#8CA0FF">71</td> <td style="background-color:#8CA0FF">74</td> <td style="background-color:#8CA0FF">79</td> <td style="background-color:#6478FF">84</td> <td style="background-color:#6478FF">85</td> <td style="background-color:#6478FF">85</td> <td><b>76</b></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="text-align:left;">Nombre de jours avec neige</th> <td>4,1</td> <td>4,8</td> <td>2,3</td> <td>0,5</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0</td> <td>0,1</td> <td>1,4</td> <td>4,4</td> <td><b>17,6</b></td> </tr> </tbody></table><div style="margin-top: -1em; text-align:center; font-size:85%">Source&#160;: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.meteosuisse.admin.ch/services-et-publications/applications/ext/climate-climsheet.html">MétéoSuisse</a></div> <table style="text-align:center; margin: 1em auto; border:solid 1px silver; border-collapse: collapse;"> <tbody><tr><td colspan="12"><a href="/wiki/Diagramme_climatique" title="Diagramme climatique">Diagramme climatique</a> </td></tr> <tr><td><abbr title="janvier">J</abbr></td><td><abbr title="février">F</abbr></td><td><abbr title="mars">M</abbr></td><td><abbr title="avril">A</abbr></td><td><abbr title="mai">M</abbr></td><td><abbr title="juin">J</abbr></td><td><abbr title="juillet">J</abbr></td><td><abbr title="août">A</abbr></td><td><abbr title="septembre">S</abbr></td><td><abbr title="octobre">O</abbr></td><td><abbr title="novembre">N</abbr></td><td><abbr title="décembre">D</abbr></td></tr><tr><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:1.26em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:7.72em;left:.4em;height:0.98em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:8.45em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>3,5</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:6.22em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>−1,4</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>63</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:1.2em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:7.76em;left:.4em;height:1.28em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:8.79em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>5,2</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:6.26em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>−1,2</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>60</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:1.42em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:8.38em;left:.4em;height:1.66em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:9.79em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>10,2</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:6.88em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>1,9</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>71</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:1.6em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:9.02em;left:.4em;height:1.94em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:10.71em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>14,8</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:7.52em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>5,1</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>80</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:2.56em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:9.8em;left:.4em;height:1.96em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:11.51em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>18,8</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:8.3em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>9</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>128</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:2.56em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:10.52em;left:.4em;height:1.96em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:12.23em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>22,4</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:9.02em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>12,6</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>128</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:2.52em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:10.88em;left:.4em;height:1.98em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:12.61em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>24,3</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:9.38em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>14,4</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>126</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:2.38em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:10.66em;left:.4em;height:2.12em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:12.53em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>23,9</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:9.16em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>13,3</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>119</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:1.74em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:10.14em;left:.4em;height:1.68em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:11.57em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>19,1</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:8.64em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>10,7</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>87</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:1.7em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:9.42em;left:.4em;height:1.34em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:10.51em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>13,8</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:7.92em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>7,1</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>85</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:1.52em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:8.5em;left:.4em;height:1.02em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:9.27em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>7,6</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:7em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>2,5</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>76</small></div></div></td><td><div style="position:relative;margin:0;height:16.5em;width:1.6em;background:white;padding:0;color:black;line-height:1.5;vertical-align:bottom;text-align:center"><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:0;height:6em;width:1.6em;overflow:hidden;border-top:1px dotted #AAA;border-bottom:1px dotted #AAA;background:none;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:2em;left:.4em;height:1.66em;width:.8em;overflow:hidden;background:#6478FF;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:8.06em;left:.4em;height:0.74em;width:.8em;overflow:hidden;background:black;padding:0;color:transparent">&#160;</div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:8.55em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:red"><small>4</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:6.56em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:blue"><small>0,3</small></div><div style="position:absolute;margin:0;bottom:.5em;left:0;height:1.5em;width:1.6em;background:none;padding:0;color:#6478FF"><small>83</small></div></div></td></tr> <tr><td colspan="12" style="text-align:left;">Moyennes&#160;: <abbr title="Températures">• Temp.</abbr> <span style="color:red">maxi</span> et <span style="color:blue">mini</span> <abbr title="Degrés Celsius">°C</abbr> <span style="color:#6478FF">• Précipitation</span> <abbr title="Millimètres">mm</abbr></td></tr> </tbody></table> <table class="wikitable centre" style="text-align:right"> <caption class="hidden">Comparaison des données météorologiques de Zurich avec les données nationales </caption> <tbody><tr> <th scope="col" style="background:#DFD">Ville </th> <th scope="col" width="100" style="background-color:#DFD">Ensoleillement<br /><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Weather-clear.svg/20px-Weather-clear.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Weather-clear.svg/30px-Weather-clear.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Weather-clear.svg/40px-Weather-clear.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> (h/an) </th> <th scope="col" width="100" style="background:#DFD">Pluie<br /><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Weather-overcast-rare-showers.svg/20px-Weather-overcast-rare-showers.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Weather-overcast-rare-showers.svg/30px-Weather-overcast-rare-showers.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Weather-overcast-rare-showers.svg/40px-Weather-overcast-rare-showers.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> (mm/an)</th> <th scope="col" width="100" style="background:#DFD">Neige<br /><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Weather-snow.svg/20px-Weather-snow.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Weather-snow.svg/30px-Weather-snow.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Weather-snow.svg/40px-Weather-snow.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> (j/an)</th> <th scope="col" width="100" style="background:#DFD">Température moyenne<br /> <p><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Thermometer_0.svg/19px-Thermometer_0.svg.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Thermometer_0.svg/29px-Thermometer_0.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Thermometer_0.svg/38px-Thermometer_0.svg.png 2x" data-file-width="320" data-file-height="320" /></span></span> (°C) </p> </th></tr> <tr style="background: #D1E8FF"> <th scope="row" style="background:#D1E8FF"><b>Zurich</b> </th> <td><b>1 694</b></td> <td><b>1 108</b></td> <td><b>20</b></td> <td><b>9.8</b> </td></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Lausanne" title="Lausanne">Lausanne</a> </th> <td>1 872</td> <td>1 153</td> <td>10</td> <td>11 </td></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Lugano" title="Lugano">Lugano</a> </th> <td>2 069</td> <td>1 559</td> <td>4</td> <td>12 </td></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/La_Chaux-de-Fonds" title="La Chaux-de-Fonds">La Chaux-de-Fonds</a> </th> <td>1 710</td> <td>1 441</td> <td>45</td> <td>6 </td></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Evol%C3%A8ne" title="Evolène">Evolène</a> </th> <td>1 795</td> <td>736</td> <td>50</td> <td>4 </td></tr></tbody></table> <div style="font-style:italic; margin-top: -1em; text-align:center; font-size:85%">Source&#160;: <span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.meteosuisse.admin.ch/web/fr/climat/climat_en_suisse/tableaux_des_normes.html"><cite style="font-style:normal;">Tableaux des normes 1981-2010</cite></a>&#160;», <a href="/wiki/Office_f%C3%A9d%C3%A9ral_de_m%C3%A9t%C3%A9orologie_et_de_climatologie" class="mw-redirect" title="Office fédéral de météorologie et de climatologie">MétéoSuisse</a></span></div> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Subdivisions_administratives">Subdivisions administratives</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Subdivisions administratives" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Subdivisions administratives"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Subdivisions_de_Zurich" title="Subdivisions de Zurich">Subdivisions de Zurich</a>.</div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Karte_Stadtkreise_Z%C3%BCrich.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Karte_Stadtkreise_Z%C3%BCrich.png/220px-Karte_Stadtkreise_Z%C3%BCrich.png" decoding="async" width="220" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Karte_Stadtkreise_Z%C3%BCrich.png/330px-Karte_Stadtkreise_Z%C3%BCrich.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Karte_Stadtkreise_Z%C3%BCrich.png/440px-Karte_Stadtkreise_Z%C3%BCrich.png 2x" data-file-width="1181" data-file-height="1093" /></a><figcaption>Les arrondissements (<i>kreis</i>).</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich.png/220px-Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich.png" decoding="async" width="220" height="206" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich.png/330px-Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich.png/440px-Karte_Gemeinde_Z%C3%BCrich.png 2x" data-file-width="1476" data-file-height="1384" /></a><figcaption>Les quartiers.</figcaption></figure> <p>La ville de Zurich est l'unique commune du <a href="/wiki/District_de_Zurich" title="District de Zurich">district de Zurich</a>. Elle est administrativement subdivisée en douze arrondissements (<i>kreis</i>) et 34 quartiers<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>La commune historique, dont le territoire avant 1893 correspondait alors au <span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 1 actuel, avait une surface de 1,69&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre carré">km<sup>2</sup></abbr>. Au <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, le développement urbain subit un fort accroissement. La ville opère alors deux agrandissements successifs en 1893 et 1934 avec la fusion de 19 communes limitrophes pour former la commune de Zurich actuelle qui a une surface cinquante fois plus grande. </p><p>Lors de la première fusion, en 1893, onze communes intègrent Zurich et le territoire est alors divisé en cinq arrondissements notés en <a href="/wiki/Num%C3%A9ration_romaine" title="Numération romaine">chiffres romains</a> (<span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> <abbr class="abbr" title="1"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span></abbr> à <abbr class="abbr" title="5"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">V</span></abbr>). </p><p>À partir de 1913, avec la révision des arrondissements, le nombre d'arrondissements passe à huit avec le partage en trois de l'arrondissement <abbr class="abbr" title="3"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">III</span></abbr> et en deux de l'arrondissement <abbr class="abbr" title="5"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">V</span></abbr>. Par ailleurs, la numérotation en <a href="/wiki/Chiffres_arabes" title="Chiffres arabes">chiffres arabes</a> est adoptée (<span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 1 à 8). </p><p>En 1934 lors du deuxième agrandissement au nord et dans la vallée de la Limmat, huit autres communes intègrent Zurich. Le découpage de certains arrondissements est revu et leur nombre passe à douze (<span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 1 à 12). </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Z%C3%BCrich_-_M%C3%BChlebach_-_Eglise_reformee_francaise_IMG_2788.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Z%C3%BCrich_-_M%C3%BChlebach_-_Eglise_reformee_francaise_IMG_2788.JPG/220px-Z%C3%BCrich_-_M%C3%BChlebach_-_Eglise_reformee_francaise_IMG_2788.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Z%C3%BCrich_-_M%C3%BChlebach_-_Eglise_reformee_francaise_IMG_2788.JPG/330px-Z%C3%BCrich_-_M%C3%BChlebach_-_Eglise_reformee_francaise_IMG_2788.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Z%C3%BCrich_-_M%C3%BChlebach_-_Eglise_reformee_francaise_IMG_2788.JPG/440px-Z%C3%BCrich_-_M%C3%BChlebach_-_Eglise_reformee_francaise_IMG_2788.JPG 2x" data-file-width="2540" data-file-height="3387" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C3%89glise_r%C3%A9form%C3%A9e_fran%C3%A7aise_de_Zurich" title="Église réformée française de Zurich">Église réformée française de Zurich</a>, achevée en 1902, dans le Kreis 1.</figcaption></figure> <p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 1</b> ou <i>Altstadt</i> (ancien <span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="1"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span></abbr>) correspond au territoire de la commune de Zurich jusqu'en 1893. C'est l'actuelle vieille-ville.<br /> Les parties historiques sont <i><span class="lang-de" lang="de">die Kleine oder Mindere Stadt</span></i> sur la rive gauche et <i><span class="lang-de" lang="de">die Grosse oder Mehrere Stadt</span></i> sur la rive droite de la Limmat. Cette partie de la rive droite est <span class="need_ref" title="Ce passage nécessite plus de précisions." style="cursor:help;">actuellement</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:Pr%C3%A9ciser_un_fait" title="Aide:Préciser un fait">[C'est-à-dire&#160;?]</a></sup> nommée <i>Dörfli</i> ou <i><a href="/wiki/Niederdorf_(Zurich)" class="mw-redirect" title="Niederdorf (Zurich)">Niederdorf</a></i>.<br /> Les quartiers administratifs actuels <i><span class="lang-de" lang="de">Rathaus</span></i> et <i><span class="lang-de" lang="de">Hochschulen</span></i> sont situés sur la rive droite et ceux de <i>Lindenhof</i> et de <i>City</i> sur la rive gauche. C'est un des deux quartiers les plus vivants la journée, où se concentrent des centaines de boutiques et où de nombreux festivals ont lieu. </p><p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 2</b> est situé sur la rive ouest du lac de Zurich, et est parcouru par la rivière <a href="/wiki/Sihl_(rivi%C3%A8re)" title="Sihl (rivière)">Sihl</a>. Il est composé des anciennes communes de Enge et de <a href="/wiki/Wollishofen" title="Wollishofen">Wollishofen</a> qui ont intégré le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr></i> de la ville en 1893. Le quartier de Leimbach appartenait à la commune de Enge. C'est un quartier plutôt aisé où plusieurs palaces ont leur place. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Rotes_schloss02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Rotes_schloss02.jpg/220px-Rotes_schloss02.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Rotes_schloss02.jpg/330px-Rotes_schloss02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Rotes_schloss02.jpg/440px-Rotes_schloss02.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="750" /></a><figcaption>Château rouge dans le <span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 2.</figcaption></figure> <p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 3</b> ou <i>Wiedikon</i> est situé sur la rive ouest du lac de Zurich, entre la Sihl et l'<a href="/wiki/Uetliberg" title="Uetliberg">Uetliberg</a>. C'est l'ancienne commune de Wiedikon qui a intégré le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="3"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">III</span></abbr></i> en 1893. </p><p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 4</b> ou <i>Aussersihl</i>, né du partage en 1913 du <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="3"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">III</span></abbr></i>, est la plaine entre la Sihl, les voies de chemin de fer et Wiedikon. Il est composé d'une partie de l'ancienne commune de Aussersihl (l'autre partie formant le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> 5</i>) qui a intégré le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="3"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">III</span></abbr></i> en 1893. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Prime_Tower_2011.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Prime_Tower_2011.jpg/170px-Prime_Tower_2011.jpg" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Prime_Tower_2011.jpg/255px-Prime_Tower_2011.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Prime_Tower_2011.jpg/340px-Prime_Tower_2011.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="4000" /></a><figcaption>La <a href="/wiki/Prime_Tower" title="Prime Tower">Prime Tower</a> dans le <span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 5.</figcaption></figure> <p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 5</b> ou <i>Industriequartier</i>, né du partage en 1913 du <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="3"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">III</span></abbr></i>, est la plaine entre la Limmat, la Sihl et les voies de chemin de fer. Il est composé d'une partie de l'ancienne commune de Aussersihl (l'autre partie formant le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> 4</i>) qui a intégré le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="3"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">III</span></abbr></i> en 1893. C'est un ancien quartier industriel qui est devenu le quartier branché de la ville, où sont présentes de nombreuses boîtes de nuit. Une partie devient un quartier d'affaires, avec notamment la <a href="/wiki/Prime_Tower" title="Prime Tower">Prime Tower</a>. </p><p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 6</b>, sur le flanc du <a href="/wiki/Z%C3%BCrichberg" title="Zürichberg">Zürichberg</a>, est composé des anciennes communes de Oberstrass et Unterstrass qui ont intégré le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="4"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">IV</span></abbr></i> en 1893. </p><p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 7</b>, sur le flanc des Zürichberg et <a href="/wiki/Adlisberg" title="Adlisberg">Adlisberg</a>, est composé des anciennes communes de Fluntern, Hottingen et <a href="/wiki/Hirslanden_(Zurich)" title="Hirslanden (Zurich)">Hirslanden</a> qui ont intégré le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="5"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">V</span></abbr></i> en 1893, ainsi que celle de <a href="/wiki/Witikon" title="Witikon">Witikon</a> qui a intégré le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> 7</i> en 1934. </p><p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 8</b> ou <i>Riesbach</i>, né du partage en 1913 du <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="5"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">V</span></abbr></i>, est situé sur la rive est du lac de Zurich. C'est l'ancienne commune de Riesbach qui a intégré le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="5"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">V</span></abbr></i> en 1893. </p><p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 9</b> entre la rive gauche de la Limmat et l'Uetliberg, est composé des anciennes communes de <a href="/wiki/Altstetten" title="Altstetten">Altstetten</a> et de Albisrieden qui ont intégré la ville en 1934. </p><p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 10</b> entre la rive droite de la Limmat et le flanc sud des Hönggerberg et Käferberg est composé de l'ancienne commune de Wipkingen qui a intégré le <span class="lang-de" lang="de">kreis</span> <abbr class="abbr" title="4"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">IV</span></abbr> en 1893 ainsi que celle de Höngg qui a formé le <i><span class="lang-de" lang="de">kreis</span> 10</i> en 1934. </p><p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 11</b> sur la plaine au nord des Hönggerberg et Käferberg entre la vallée de Glatt et le Katzensee, est composé des anciennes communes d'<a href="/wiki/Affoltern_(Zurich)" class="mw-redirect" title="Affoltern (Zurich)">Affoltern</a>, d'<a href="/wiki/Oerlikon_(Zurich)" class="mw-redirect" title="Oerlikon (Zurich)">Oerlikon</a> et de <a href="/wiki/Seebach_(Zurich)" class="mw-redirect" title="Seebach (Zurich)">Seebach</a> qui ont intégré la ville en 1934. </p><p>Le <b><span class="lang-de" lang="de">Kreis</span> 12</b> ou <i>Schwamendingen</i>, dans la vallée de Glatt au nord du Zürichberg, est composé de l'ancienne commune de Schwamendingen qui a intégré la ville en 1934. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Histoire">Histoire</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Histoire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Histoire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">Évolution de Zurich au cours du temps</li> <li class="gallerybox" style="width: 123.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 121.33333333333px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Zuerich_Stumpf.jpg" class="mw-file-description" title="Zurich en 1548 d&#39;après les chroniques de Stumpf."><img alt="Zurich en 1548 d&#39;après les chroniques de Stumpf." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Zuerich_Stumpf.jpg/182px-Zuerich_Stumpf.jpg" decoding="async" width="122" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Zuerich_Stumpf.jpg/274px-Zuerich_Stumpf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Zuerich_Stumpf.jpg/365px-Zuerich_Stumpf.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1579" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Zurich en 1548 d'après les <i>chroniques de Stumpf</i>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 160px"> <div class="thumb" style="width: 158px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Zurych_Turicum.jpg" class="mw-file-description" title="Zurich en 1581."><img alt="Zurich en 1581." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Zurych_Turicum.jpg/237px-Zurych_Turicum.jpg" decoding="async" width="158" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Zurych_Turicum.jpg/356px-Zurych_Turicum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Zurych_Turicum.jpg/474px-Zurych_Turicum.jpg 2x" data-file-width="3150" data-file-height="2391" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Zurich en 1581.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 136.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 134.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Zuerich1705.jpg" class="mw-file-description" title="Plan de la ville en 1705."><img alt="Plan de la ville en 1705." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Zuerich1705.jpg/202px-Zuerich1705.jpg" decoding="async" width="135" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Zuerich1705.jpg/302px-Zuerich1705.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Zuerich1705.jpg/403px-Zuerich1705.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1608" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Plan de la ville en 1705.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 162.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 160.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Karte_Zurich_1800.jpg" class="mw-file-description" title="Plan en 1800."><img alt="Plan en 1800." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Karte_Zurich_1800.jpg/241px-Karte_Zurich_1800.jpg" decoding="async" width="161" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Karte_Zurich_1800.jpg/362px-Karte_Zurich_1800.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Karte_Zurich_1800.jpg/483px-Karte_Zurich_1800.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1119" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Plan en 1800.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 162px"> <div class="thumb" style="width: 160px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Zuerich_Siegfriedkarte_1881.jpg" class="mw-file-description" title="Plan en 1881."><img alt="Plan en 1881." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Zuerich_Siegfriedkarte_1881.jpg/240px-Zuerich_Siegfriedkarte_1881.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Zuerich_Siegfriedkarte_1881.jpg/360px-Zuerich_Siegfriedkarte_1881.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Zuerich_Siegfriedkarte_1881.jpg/480px-Zuerich_Siegfriedkarte_1881.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1125" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Plan en 1881.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 186px"> <div class="thumb" style="width: 184px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale_de_Zurich_prise_de_la_Weid_-_000009549.jpg" class="mw-file-description" title="Vue générale de Zurich prise de la Waid autour de 1884."><img alt="Vue générale de Zurich prise de la Waid autour de 1884." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale_de_Zurich_prise_de_la_Weid_-_000009549.jpg/276px-Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale_de_Zurich_prise_de_la_Weid_-_000009549.jpg" decoding="async" width="184" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale_de_Zurich_prise_de_la_Weid_-_000009549.jpg/414px-Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale_de_Zurich_prise_de_la_Weid_-_000009549.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale_de_Zurich_prise_de_la_Weid_-_000009549.jpg/551px-Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale_de_Zurich_prise_de_la_Weid_-_000009549.jpg 2x" data-file-width="7557" data-file-height="4936" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Vue générale de Zurich prise de la Waid autour de 1884.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 164px"> <div class="thumb" style="width: 162px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Spelterini_Z%C3%BCrich.jpg" class="mw-file-description" title="Photo aérienne de 1904."><img alt="Photo aérienne de 1904." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Spelterini_Z%C3%BCrich.jpg/243px-Spelterini_Z%C3%BCrich.jpg" decoding="async" width="162" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Spelterini_Z%C3%BCrich.jpg/364px-Spelterini_Z%C3%BCrich.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Spelterini_Z%C3%BCrich.jpg/486px-Spelterini_Z%C3%BCrich.jpg 2x" data-file-width="2173" data-file-height="1611" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Photo aérienne de 1904.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 130px"> <div class="thumb" style="width: 128px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Eingemeindung_Zuerich.png" class="mw-file-description" title="Agrandissement de la ville en 1893 et 1934."><img alt="Agrandissement de la ville en 1893 et 1934." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Eingemeindung_Zuerich.png/192px-Eingemeindung_Zuerich.png" decoding="async" width="128" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Eingemeindung_Zuerich.png/288px-Eingemeindung_Zuerich.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Eingemeindung_Zuerich.png/384px-Eingemeindung_Zuerich.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1407" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Agrandissement de la ville en 1893 et 1934.</div> </li> </ul> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Histoire_de_Zurich" title="Histoire de Zurich">Histoire de Zurich</a>.</div></div> <p>Zurich fut longtemps considérée comme une fondation de l'<a href="/wiki/Empire_romain" title="Empire romain">Empire romain</a>, mais des fouilles archéologiques ont démontré que les <a href="/wiki/Celtes" title="Celtes">Celtes</a> y avaient des peuplements dès la première moitié du <abbr class="abbr" title="1ᵉʳ siècle"><span class="romain">I</span><sup style="font-size:72%">er</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr>, et en <a href="/wiki/2017" title="2017">2017</a> y fut découvert la tombe d'une femme noble décédée vers 200 av. J.-C., dont le cercueil fut sculpté dans un tronc d'arbre<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Une garnison <a href="/wiki/L%C3%A9gion_romaine" title="Légion romaine">romaine</a> s'est ensuite établie sur un promontoire, nommé "Taricum", pôle de défense pour l'empire, mais surtout poste de douane qui contrôlait les échanges transitant par la rivière Limmat et le <a href="/wiki/Lac_de_Zurich" title="Lac de Zurich">lac de Zurich</a> entre les vallées alpines et le sud de l'Allemagne. </p><p>Taricum fut détruite au <a href="/wiki/Ve_si%C3%A8cle" title="Ve siècle"><abbr class="abbr" title="5ᵉ siècle"><span class="romain">V</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a> par les <a href="/wiki/Alamans" title="Alamans">Alamans</a>, puis reconstruite. </p><p>Zurich devint ville libre impériale en <a href="/wiki/1218" title="1218">1218</a>, entra dans la <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_suisse" class="mw-redirect" title="Confédération suisse">Confédération suisse</a> en <a href="/wiki/1351" title="1351">1351</a> et y prit une grande importance, grâce à l’acquisition de nombreuses seigneuries voisines et à la prospérité de son artisanat textile. <a href="/wiki/Ulrich_Zwingli" title="Ulrich Zwingli">Ulrich Zwingli</a> introduisit la <a href="/wiki/R%C3%A9forme_protestante" title="Réforme protestante">réforme</a> à Zurich à partir de <a href="/wiki/1519" title="1519">1519</a>. La ville et le canton furent gouvernés jusqu’à la révolution libérale de <a href="/wiki/1830" title="1830">1830</a> par une riche bourgeoisie protestante&#160;; ils se démocratisèrent progressivement dans le courant du <a href="/wiki/XIXe_si%C3%A8cle" title="XIXe siècle"><abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>. À partir du milieu du <a href="/wiki/XIXe_si%C3%A8cle" title="XIXe siècle"><abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>, <a href="/wiki/Alfred_Escher" title="Alfred Escher">Alfred Escher</a>, homme politique suisse surnommé le <i>tsar de Zurich</i>, impulse une modernisation de la ville (chemin de fer) et cofonde de nombreuses institutions ou compagnies de premier plan comme le <a href="/wiki/Cr%C3%A9dit_suisse" title="Crédit suisse">Crédit suisse</a> ou l'<a href="/wiki/%C3%89cole_polytechnique_f%C3%A9d%C3%A9rale_de_Zurich" title="École polytechnique fédérale de Zurich">École polytechnique fédérale de Zurich</a>. La ville s'industrialise alors, suivant un mouvement général en Europe. Ville accueillant de nombreux artistes, philosophes, réfugiés politiques, elle est le lieu, par exemple, où au <a href="/wiki/XXe_si%C3%A8cle" title="XXe siècle"><abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a> <a href="/wiki/L%C3%A9nine" class="mw-redirect" title="Lénine">Lénine</a> et <a href="/wiki/Trotsky" class="mw-redirect" title="Trotsky">Trotsky</a> élaborent leur doctrine du communisme (à l'Odéon), et où <a href="/wiki/Hugo_Ball" title="Hugo Ball">Hugo Ball</a> fonde le <a href="/wiki/Dada%C3%AFsme" class="mw-redirect" title="Dadaïsme">dadaïsme</a> (en 1916 au <a href="/wiki/Cabaret_Voltaire" title="Cabaret Voltaire">cabaret Voltaire</a>)<sup id="cite_ref-Dada_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dada-14"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Des_origines_à_la_période_romaine_(Néolithique_-_Ve_siècle)"><span id="Des_origines_.C3.A0_la_p.C3.A9riode_romaine_.28N.C3.A9olithique_-_Ve_si.C3.A8cle.29"></span>Des origines à la période romaine (Néolithique - <abbr class="abbr" title="5ᵉ siècle"><span class="romain">V</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Des origines à la période romaine (Néolithique - Ve siècle)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Des origines à la période romaine (Néolithique - Ve siècle)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Z%C3%BCrich_Bullinger.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Z%C3%BCrich_Bullinger.jpg/220px-Z%C3%BCrich_Bullinger.jpg" decoding="async" width="220" height="235" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Z%C3%BCrich_Bullinger.jpg/330px-Z%C3%BCrich_Bullinger.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Z%C3%BCrich_Bullinger.jpg/440px-Z%C3%BCrich_Bullinger.jpg 2x" data-file-width="1793" data-file-height="1912" /></a><figcaption>Vue de Zurich pendant la colonisation romaine.</figcaption></figure> <p>Les recherches archéologiques montrent que, comme pour toute la <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">Suisse</a>, la région zurichoise fut habitée dès le <a href="/wiki/N%C3%A9olithique" title="Néolithique">Néolithique</a>. Les <a href="/wiki/Helv%C3%A8tes" title="Helvètes">Helvètes</a> <a href="/wiki/Celte" class="mw-redirect" title="Celte">celtes</a> occupant la région s'installèrent en grande partie aux alentours du <a href="/wiki/Lac_de_Zurich" title="Lac de Zurich">lac de Zurich</a>. Après la conquête de l'<a href="/wiki/Helv%C3%A8tes" title="Helvètes">Helvétie</a> orientale par l'<a href="/wiki/Empire_romain" title="Empire romain">empire romain</a> en l'an 15 <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr>, la bourgade de Zurich (à l'époque <i>Turicum</i>) passa de la Germanie supérieure à la <i>Gallia Belgica</i><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Bien que n'étant qu'un <a href="/wiki/Vicus" title="Vicus">Vicus</a>, Zurich fut, surtout en raison de sa situation sur les routes de transit, un poste de <a href="/wiki/Douane" title="Douane">douane</a> important. La ville romaine se trouvait sur l'île entre la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a> et la <a href="/wiki/Sihl_(rivi%C3%A8re)" title="Sihl (rivière)">Sihl</a>, près du lac. Aujourd'hui encore des restes de <a href="/wiki/Thermes" title="Thermes">thermes</a> peuvent être vus à la Thermengasse. </p><p>L'invasion de la <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">Suisse</a> actuelle par les <a href="/wiki/Alamans" title="Alamans">Alamans</a> commença à partir de <a href="/wiki/260" title="260">260</a>. Avec la réforme impériale de l'an <a href="/wiki/289" title="289">289</a> de l'empereur <a href="/wiki/Diocl%C3%A9tien" title="Dioclétien">Dioclétien</a>, Zurich fit partie de la province <i>Maximum Sequanorum</i>. Au <abbr class="abbr" title="4ᵉ siècle"><span class="romain">IV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle par la décision de l'empereur <a href="/wiki/Valentinien_Ier" title="Valentinien Ier">Valentinien <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr></a> de protéger les frontières vers le <a href="/wiki/Rhin" title="Rhin">Rhin</a>, des fortifications de la ville furent entreprises. </p><p> À partir du retrait romain de <a href="/wiki/401" title="401">401</a>, les fortifications de la ville furent détruites. Ce qui arriva à la population gallo-romaine est encore inconnu de nos jours.</p><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:%C3%9Cetliburg_Herrliberger.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/%C3%9Cetliburg_Herrliberger.jpg/220px-%C3%9Cetliburg_Herrliberger.jpg" decoding="async" width="220" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/%C3%9Cetliburg_Herrliberger.jpg/330px-%C3%9Cetliburg_Herrliberger.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/%C3%9Cetliburg_Herrliberger.jpg/440px-%C3%9Cetliburg_Herrliberger.jpg 2x" data-file-width="2298" data-file-height="1794" /></a><figcaption>Château de l'Uetliberg sur une gravure de 1768.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Période_germanique_(Ve_siècle_-_1351)"><span id="P.C3.A9riode_germanique_.28Ve_si.C3.A8cle_-_1351.29"></span>Période germanique (<abbr class="abbr" title="5ᵉ siècle"><span class="romain">V</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle - 1351)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Période germanique (Ve siècle - 1351)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Période germanique (Ve siècle - 1351)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div><p> Après l'invasion des <a href="/wiki/Alamans" title="Alamans">Alamans</a>, quelques fortifications subsistèrent dans l'actuel quartier de <i>Lindenhof</i>. Le plus ancien <a href="/wiki/Manuscrit" title="Manuscrit">manuscrit</a> sur Zurich date des années <a href="/wiki/610" title="610">610</a> environ, il fut écrit par le <a href="/wiki/Moine" title="Moine">moine</a> <a href="/wiki/Missionnaire_chr%C3%A9tien" title="Missionnaire chrétien">missionnaire</a> <a href="/wiki/Colomban_de_Luxeuil" title="Colomban de Luxeuil">Colomban de Luxeuil</a>, en mission pour évangéliser les Alamans de la région. L'<a href="/wiki/Anonyme_de_Ravenne" title="Anonyme de Ravenne">anonyme de Ravenne</a> (ou <i>géographe de Ravenne</i>) y fit des cartes géographiques entre <a href="/wiki/700" title="700">700</a> et <a href="/wiki/800" title="800">800</a>. En <a href="/wiki/730" title="730">730</a> Zurich fut intégrée à l'<a href="/wiki/Empire_franc" class="mw-redirect" title="Empire franc">empire franc</a>, et plus précisément à la <a href="/wiki/Francie_orientale" title="Francie orientale">francie orientale</a>, dirigée plus tard par <a href="/wiki/Louis_II_de_Germanie" class="mw-redirect" title="Louis II de Germanie">Louis II de Germanie</a>. Il n'y a que peu de <i>signes</i> de cette époque, et la plupart sont des légendes. Certaines de ces légendes peuvent faire penser que le duc Uotila s'installa sur l'<a href="/wiki/Uetliberg" title="Uetliberg">Uetliberg</a>, ou que <a href="/wiki/Charlemagne" title="Charlemagne">Charlemagne</a> fit un <a href="/wiki/Palatinat_du_Rhin" title="Palatinat du Rhin">palatinat</a> à Zurich&#160;; mais d'autres ne s'intègrent pas correctement dans l'histoire&#160;: par exemple, Charlemagne se serait installé à Zurich. </p><figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Prozessionsachse_murerplan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Prozessionsachse_murerplan.jpg/220px-Prozessionsachse_murerplan.jpg" decoding="async" width="220" height="440" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Prozessionsachse_murerplan.jpg/330px-Prozessionsachse_murerplan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Prozessionsachse_murerplan.jpg/440px-Prozessionsachse_murerplan.jpg 2x" data-file-width="549" data-file-height="1098" /></a><figcaption>L'axe de procession entre la Grossmünster, en haut, la Wasserkirche, au milieu, et la <a href="/wiki/Fraum%C3%BCnster" title="Fraumünster">Fraumünster</a> en bas, en 1576.</figcaption></figure> <p>En <a href="/wiki/853" title="853">853</a>, <a href="/wiki/Louis_II_de_Germanie" class="mw-redirect" title="Louis II de Germanie">Louis le Germanique</a> fit installer un couvent de femmes à Zurich, lui octroyant de nombreux droits, et y plaçant sa fille <a href="/wiki/Hildegarde_(abbesse)" title="Hildegarde (abbesse)">Hildegarde</a>. Sur le site de l'actuelle <a href="/wiki/Fraum%C3%BCnster" title="Fraumünster">Fraumünster</a>, le couvent, le château de Lindenhof, servirent à montrer aux Alamans que Louis II comptait garder ce territoire contre les invasions. </p><p>Les plus vieilles traces archéologiques de Zurich, sont une église à <a href="/w/index.php?title=H%C3%B6ngg&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Höngg (page inexistante)">Höngg</a> datant du <abbr class="abbr" title="8ᵉ siècle"><span class="romain">VIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, et la première partie du couvent de Fraumünster, datant de <a href="/wiki/874" title="874">874</a>. Le couvent fut consacré aux saints patrons de la ville, <a href="/wiki/Grossm%C3%BCnster#De_la_légende_à_la_première_construction" title="Grossmünster">Saint Felix et Regula</a>. Un axe de procession fut créé entre la <a href="/wiki/Grossm%C3%BCnster" title="Grossmünster">Grossmünster</a>, la <a href="/wiki/Wasserkirche" title="Wasserkirche">Wasserkirche</a> et la Fraumünster. Cet axe joua un grand rôle dans la vie religieuse et politique de la ville jusqu'à la <a href="/wiki/R%C3%A9forme_protestante" title="Réforme protestante">réforme</a>. Avec la création d'un <a href="/wiki/Prieur%C3%A9" title="Prieuré">prieuré</a>, une grande partie du commerce passant par le Limmattal et le Glattal en dépendait. Le prieur possédait des terrains tout autour du <a href="/wiki/Lac_de_Zurich" title="Lac de Zurich">lac de Zurich</a>, plus de nombreux hangars et entrepôts dans la région. Les <a href="/wiki/Chanoine" title="Chanoine">chanoines</a> exerçaient la juridiction des autres monastères et églises de la région. </p><p>Au <a href="/wiki/Moyen_%C3%82ge" title="Moyen Âge">Moyen Âge</a>, la ville était décrite comme comportant plusieurs centres, dont les principaux étaient la <a href="/wiki/Fraum%C3%BCnster" title="Fraumünster">Fraumünster</a> avec l'église Saint-Pierre et la Grossmünster de l'autre côté de la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a>. À partir des <abbr class="abbr" title="9ᵉ siècle"><span class="romain">IX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#32;et&#32;<abbr class="abbr" title="10ᵉ siècle"><span class="romain">X</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles, la ville commença à s'étendre plus rapidement et fut reconnue comme une <i><a href="/wiki/Civitas#Ville" title="Civitas">civitas</a></i>. L'importance du <a href="/wiki/Palatinat_du_Rhin" title="Palatinat du Rhin">palatinat</a> étant en constante augmentation, son influence augmenta de même. Ainsi en <a href="/wiki/940" title="940">940</a>, des reliques et des livres hongrois furent entreposés à Zurich depuis le couvent de <a href="/wiki/Disentis" class="mw-redirect" title="Disentis">Disentis</a>. Aux <abbr class="abbr" title="11ᵉ siècle"><span class="romain">XI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#32;et&#32;<abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles, Zurich prit encore de l'importance par l'augmentation rapide de la population et par son influence, sous la direction des <a href="/wiki/Ottoniens" title="Ottoniens">Ottoniens</a> et des <a href="/wiki/Francs_Saliens" class="mw-redirect" title="Francs Saliens">Francs Saliens</a>. Au milieu du <abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, l'évêque <a href="/w/index.php?title=Otto_von_Freisig&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Otto von Freisig (page inexistante)">Otto von Freisig</a> décrit la ville de Zurich comme la plus noble de <a href="/wiki/Souabe" title="Souabe">Souabe</a>. </p><p>À ses portes, la ville portait cette inscription&#160;: «&#160;Zurich, noble par la richesse de beaucoup de choses&#160;». </p><p>Vers la fin du <abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, la ville était dirigée par le <a href="/wiki/Saint_Empire_Germanique" class="mw-redirect" title="Saint Empire Germanique">Saint Empire Germanique</a> et un bailli sujet du roi y gouvernait. Ce poste fut principalement détenu par les familles de <a href="/wiki/Z%C3%A4hringen_(Fribourg)" title="Zähringen (Fribourg)">Zähringen</a> et de <a href="/w/index.php?title=Lenzburgen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lenzburgen (page inexistante)">Lenzburgen</a>. À partir de 1258, l'influence du roi <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_II_du_Saint-Empire" class="mw-redirect" title="Frédéric II du Saint-Empire">Frédéric II du Saint-Empire</a> augmenta et celle du bailli baissa. Pendant ce siècle, la ville s'organisa politiquement et fut dotée d'un conseil municipal et de différents organes de juridiction. En raison de la lutte entre l'empereur Frédéric II et la papauté, les églises perdirent petit à petit de l'importance et de l'influence dans le commerce de la ville, tout en gardant une place centrale. Cependant la confortable position politique de la ville se raffermit en 1262, lorsque <a href="/wiki/Richard_de_Cornouailles" title="Richard de Cornouailles">Richard de Cornouailles</a> prit la tête de l'empire&#160;; de nombreux privilèges durent être abandonnés. Des contestations éclatèrent dans la ville contre les barons de <a href="/wiki/Regensberg" title="Regensberg">Regensberg</a> et, avec le soutien de la population, le comte <a href="/wiki/Rodolphe_Ier_du_Saint-Empire" class="mw-redirect" title="Rodolphe Ier du Saint-Empire">Rodolphe <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr> du Saint-Empire</a> affirma son influence et les Regensberg furent écartés. À côté de ces différents événements, le monastère de l'Uetliburg fut détruit ainsi que différents châteaux de la région. Au milieu du <abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, une guerre contre Winterthour éclata et les Zurichois subirent de lourdes pertes, mais hérissèrent le Lindenhof de piques et résistèrent. À la fin de la guerre, l'influence de l'armée sur le conseil municipal baissa en faveur des commerçants. Après la mort de Rodolphe I et avec, en 1291, le pacte entre les trois cantons fondateurs de la Suisse, la ville de Zurich se distança des Habsbourg. </p><p>Vers 1300, la ville de Zurich devait compter environ 8&#160;000-9&#160;000&#160;habitants. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zurich_dans_l'ancienne_Confédération_suisse_(1351-1798)"><span id="Zurich_dans_l.27ancienne_Conf.C3.A9d.C3.A9ration_suisse_.281351-1798.29"></span>Zurich dans l'ancienne Confédération suisse (1351-1798)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Zurich dans l&#039;ancienne Confédération suisse (1351-1798)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Zurich dans l&#039;ancienne Confédération suisse (1351-1798)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zurich rejoint la <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_des_VIII_cantons" title="Confédération des VIII cantons">Confédération suisse</a> le 1<sup>er</sup> mai 1351 en tant que cinquième membre. Le nouveau canton est expulsé de la Confédération en <a href="/wiki/1440" title="1440">1440</a> en raison d'une guerre avec les autres États membres sur le territoire de Toggenburg, puis reprend sa place en <a href="/wiki/1450" title="1450">1450</a>. </p><p>Au cours de la deuxième moitié du <abbr class="abbr" title="15ᵉ siècle"><span class="romain">XV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, Zürich réussit à accroître sensiblement le territoire sous son contrôle, à gagner la <a href="/wiki/Thurgovie" class="mw-redirect" title="Thurgovie">Thurgovie</a> (1460), <a href="/wiki/Winterthour" title="Winterthour">Winterthour</a> (1467), <a href="/wiki/Stein_am_Rhein" title="Stein am Rhein">Stein am Rhein</a> (1459 / 84) et <a href="/wiki/Eglisau" title="Eglisau">Eglisau</a> (1496). De 1468 à 1519, Zurich fut le siège de la <a href="/wiki/Di%C3%A8te_f%C3%A9d%C3%A9rale" title="Diète fédérale">diète fédérale</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Réforme_(1519-1531)"><span id="R.C3.A9forme_.281519-1531.29"></span>Réforme (1519-1531)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Réforme (1519-1531)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Réforme (1519-1531)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/R%C3%A9forme_protestante_%C3%A0_Zurich" title="Réforme protestante à Zurich">Réforme protestante à Zurich</a>.</div></div> <p><a href="/wiki/Ulrich_Zwingli" title="Ulrich Zwingli">Zwingli</a> lança la <a href="/wiki/R%C3%A9forme_protestante" title="Réforme protestante">Réforme</a> en Suisse alors qu'il était le principal prédicateur de la ville à la <a href="/wiki/Grossm%C3%BCnster" title="Grossmünster">Grossmünster</a>. Il commençait sa prédication systématiquement par Matthieu à la différence de presque tous les autres prêtres qui prêchaient à travers le cycle liturgique des textes émis par l'Église de Rome. Il vécut et prêcha à Zurich de 1484 jusqu'à sa mort en 1531, date de la défaite de Zurich dans la <a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_guerre_de_Kappel" class="mw-redirect" title="Deuxième guerre de Kappel">deuxième guerre de Kappel</a>. </p><p>Il traduisit la <a href="/wiki/Bible" title="Bible">Bible</a> dans la langue allemande, de manière indépendante de <a href="/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther">Martin Luther</a>, pour que sa lecture soit accessible au peuple, cette traduction continue d'être étudiée encore de nos jours. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Époque_moderne_:_la_république_de_Zurich_(1531_-_1798)"><span id=".C3.89poque_moderne_:_la_r.C3.A9publique_de_Zurich_.281531_-_1798.29"></span>Époque moderne&#160;: la république de Zurich (1531 - 1798)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Époque moderne : la république de Zurich (1531 - 1798)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Époque moderne : la république de Zurich (1531 - 1798)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Au cours des <abbr class="abbr" title="16ᵉ siècle"><span class="romain">XVI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#32;et&#32;<abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles, le patriciat et le conseil de Zurich adoptèrent une attitude de plus en plus aristocratique et isolationniste. Les familles qui dominaient la vie politique, économique et culturelle de Zurich se nommaient Bonstetten, Brun, Bürkli, Escher vom Glas, Escher vom Luchs, Hirzel, Jori, Kilchsperger, Landenberg, Manesse, Meiss, Meyer von Knonau, Mülner et von Orelli. Un signe de cette tendance a été l'élévation d'un deuxième cercle d'impressionnants remparts que la ville a construit en 1624 sous l'impulsion de la <a href="/wiki/Guerre_de_Trente_Ans" title="Guerre de Trente Ans">guerre de Trente Ans</a>. Les fonds nécessaires à cet ambitieux projet ont été imposés sur la question des territoires sans consultation, résultant en des révoltes qui ont été écrasées par la force. En 1648, la ville a changé son statut officiel de <i><a href="/w/index.php?title=Reichsstadt&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Reichsstadt (page inexistante)">Reichsstadt</a></i> à <i>République</i>, comme <a href="/wiki/Venise" title="Venise">Venise</a> et <a href="/wiki/G%C3%AAnes" title="Gênes">Gênes</a>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Z%C3%BCrich_um_1540_-_000002567.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Z%C3%BCrich_um_1540_-_000002567.jpg/570px-Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Z%C3%BCrich_um_1540_-_000002567.jpg" decoding="async" width="570" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Z%C3%BCrich_um_1540_-_000002567.jpg/855px-Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Z%C3%BCrich_um_1540_-_000002567.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Z%C3%BCrich_um_1540_-_000002567.jpg/1140px-Zentralbibliothek_Z%C3%BCrich_-_Z%C3%BCrich_um_1540_-_000002567.jpg 2x" data-file-width="6662" data-file-height="2312" /></a><figcaption>Zürich en 1540.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Époque_contemporaine_(depuis_1798)"><span id=".C3.89poque_contemporaine_.28depuis_1798.29"></span>Époque contemporaine (depuis 1798)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Époque contemporaine (depuis 1798)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Époque contemporaine (depuis 1798)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:ETH-BIB-Z%C3%BCrich,_Stadt-LBS_H1-022511.tif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/ETH-BIB-Z%C3%BCrich%2C_Stadt-LBS_H1-022511.tif/lossy-page1-220px-ETH-BIB-Z%C3%BCrich%2C_Stadt-LBS_H1-022511.tif.jpg" decoding="async" width="220" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/ETH-BIB-Z%C3%BCrich%2C_Stadt-LBS_H1-022511.tif/lossy-page1-330px-ETH-BIB-Z%C3%BCrich%2C_Stadt-LBS_H1-022511.tif.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/ETH-BIB-Z%C3%BCrich%2C_Stadt-LBS_H1-022511.tif/lossy-page1-440px-ETH-BIB-Z%C3%BCrich%2C_Stadt-LBS_H1-022511.tif.jpg 2x" data-file-width="7553" data-file-height="5280" /></a><figcaption>Photo aérienne (1961).</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Stadt_Z%C3%BCrich_1875.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Stadt_Z%C3%BCrich_1875.jpg/220px-Stadt_Z%C3%BCrich_1875.jpg" decoding="async" width="220" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Stadt_Z%C3%BCrich_1875.jpg/330px-Stadt_Z%C3%BCrich_1875.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Stadt_Z%C3%BCrich_1875.jpg/440px-Stadt_Z%C3%BCrich_1875.jpg 2x" data-file-width="2006" data-file-height="3039" /></a><figcaption>Obligation de la ville de Zurich en date du 21 décembre 1875.</figcaption></figure> <p>En 1798, l'ancienne confédération suisse est envahie par les troupes révolutionnaires françaises. Zurich est atteinte en 1799 et ses environs sont restés célèbres dans l'histoire militaire en raison des deux batailles de 1799 des guerres de la Révolution française. Lors de la <a href="/wiki/Premi%C3%A8re_bataille_de_Zurich" title="Première bataille de Zurich">première bataille de Zurich</a> (du 2 au 5 juin), les Français sous le commandement du général <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Mass%C3%A9na" title="André Masséna">Masséna</a>, sur la défensive, sont attaqués par les Autrichiens sous le commandement de l'<a href="/wiki/Charles-Louis_d%27Autriche-Teschen" title="Charles-Louis d&#39;Autriche-Teschen">archiduc Charles</a>, Masséna bat alors en retraite derrière la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a> avant que l'engagement n'ait atteint une étape décisive. La <a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_bataille_de_Zurich" title="Deuxième bataille de Zurich">deuxième bataille de Zurich</a>, beaucoup plus importante, a eu lieu le 25 et le 26 septembre&#160;: Masséna, après avoir forcé le passage de la Limmat, attaque et défait les Russes et leurs alliés autrichiens placés sous le commandement de <a href="/wiki/Alexander_Korsakov" class="mw-redirect" title="Alexander Korsakov">Korsakov</a>. </p><p>En <a href="/wiki/1873" title="1873">1873</a>, la ville ouvre en même temps que <a href="/wiki/Lausanne" title="Lausanne">Lausanne</a> la <a href="/wiki/Histoire_des_bourses_de_valeurs#Révolution_française_et_Empire_:_premières_réglementations" title="Histoire des bourses de valeurs">troisième bourse des valeurs de Suisse</a><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, 23 ans après la première à <a href="/wiki/Gen%C3%A8ve" title="Genève">Genève</a> et 20 ans après la deuxième à <a href="/wiki/B%C3%A2le" title="Bâle">Bâle</a>. </p><p>Lors de la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>, une flotte aérienne britannique bombarde le quartier industriel de <a href="/w/index.php?title=Wipkingen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Wipkingen (page inexistante)">Wipkingen</a>. </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Bombardement_de_la_Suisse_pendant_la_Seconde_Guerre_mondiale" title="Bombardement de la Suisse pendant la Seconde Guerre mondiale">Bombardement de la Suisse pendant la Seconde Guerre mondiale</a>.</div></div> <p>En 1968, <a href="/wiki/%C3%89meute_du_Globus" title="Émeute du Globus">l’émeute du Globus</a> marque le début des mouvements contestataires de la jeunesse. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Politique_et_administration">Politique et administration</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Politique et administration" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Politique et administration"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container metadata bandeau-section bandeau-niveau-modere"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><figure class="mw-halign-center noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:2017-fr.wp-orange-source.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/25px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/38px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/50px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption></figcaption></figure></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <div class="mw-collapsible mw-collapsed"><b>Cette section <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citez_vos_sources" title="Wikipédia:Citez vos sources">ne cite pas suffisamment ses sources</a></b><small>&#160;(novembre 2021)</small>.&#160;<div class="mw-collapsible-content">Pour l'améliorer, ajoutez <a href="/wiki/Aide:Identifier_des_sources_fiables" title="Aide:Identifier des sources fiables">des références de qualité et vérifiables</a> (<a href="/wiki/Aide:Ins%C3%A9rer_une_r%C3%A9f%C3%A9rence_(%C3%89diteur_visuel)" title="Aide:Insérer une référence (Éditeur visuel)">comment faire&#160;?</a>) ou le modèle <a href="/wiki/Mod%C3%A8le:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Modèle:Référence nécessaire">{{Référence nécessaire}}</a> sur les passages nécessitant une source.</div></div> </div></div><div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article connexe&#160;: <a href="/wiki/Politique_de_la_Suisse" class="mw-redirect" title="Politique de la Suisse">Politique de la Suisse</a>.</div></div> <p>La ville est plutôt étiquetée centre gauche sur l'échiquier politique suisse. Toutefois, les dirigeants du principal parti de droite (<a href="/wiki/Union_d%C3%A9mocratique_du_centre" title="Union démocratique du centre">Union démocratique du centre</a>), <a href="/wiki/Christoph_Blocher" title="Christoph Blocher">Christoph Blocher</a> et <a href="/wiki/Ueli_Maurer" title="Ueli Maurer">Ueli Maurer</a>, sont zurichois. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Exécutif"><span id="Ex.C3.A9cutif"></span>Exécutif</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifier la section : Exécutif" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=14" title="Modifier le code source de la section : Exécutif"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable sortable droite"> <tbody><tr> <td colspan="3" bgcolor="#ECECEC" align="center"><b>Le conseil de ville</b><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </td></tr> <tr> <th bgcolor="#ECECEC">Nom </th> <th bgcolor="#ECECEC">Département </th> <th bgcolor="#ECECEC">Parti </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Corine_Mauch" title="Corine Mauch">Corine Mauch</a> </td> <td>Département présidentiel </td> <td>PSS </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Daniel_Leupi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Daniel Leupi (page inexistante)">Daniel Leupi</a> </td> <td>Finance </td> <td>Les Verts </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Richard_Wolff&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Richard Wolff (page inexistante)">Richard Wolff</a> </td> <td>Police </td> <td><a href="/wiki/Liste_alternative" title="Liste alternative">Liste alternative</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Claudia_Nielsen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Claudia Nielsen (page inexistante)">Claudia Nielsen</a> </td> <td>Santé et environnement </td> <td>PSS </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Filippo_Leutenegger" title="Filippo Leutenegger">Filippo Leutenegger</a> </td> <td>Génie civil et gestion des déchets </td> <td>PLR </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Andr%C3%A9_Odermatt&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="André Odermatt (page inexistante)">André Odermatt</a> </td> <td>Bâtiment </td> <td>PSS </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Andres_T%C3%BCrler&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Andres Türler (page inexistante)">Andres Türler</a> </td> <td>Services industriels </td> <td>PLR </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Gerold_Lauber&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gerold Lauber (page inexistante)">Gerold Lauber</a> </td> <td>Écoles et sport </td> <td>PDC </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Raphael_Golta&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Raphael Golta (page inexistante)">Raphael Golta</a> </td> <td>Social </td> <td>PSS </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Stadthaus_Fraumuensterpost.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Stadthaus_Fraumuensterpost.jpg/220px-Stadthaus_Fraumuensterpost.jpg" decoding="async" width="220" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Stadthaus_Fraumuensterpost.jpg/330px-Stadthaus_Fraumuensterpost.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Stadthaus_Fraumuensterpost.jpg/440px-Stadthaus_Fraumuensterpost.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></a><figcaption>Le Stadthaus.</figcaption></figure> <p>Le <a href="/wiki/Ex%C3%A9cutif_communal_en_Suisse#Zurich" title="Exécutif communal en Suisse">conseil de ville</a> (<i><span class="lang-de" lang="de">Stadtrat</span></i>), formé d'un collège de neuf membres, est l'organe exécutif de la ville de Zurich. Il gère l'administration municipale. Les conseillers sont élus tous les quatre ans par le peuple selon le système majoritaire. L'un d'entre eux assume la fonction de président de commune et est responsable du département présidentiel. Chacun des conseillers est responsable d'un département. </p><p>L'actuel <a href="/wiki/Maire" title="Maire">maire</a> de la ville (<i><span class="lang-de" lang="de">Stadtpräsidentin</span></i>) de Zurich est <a href="/wiki/Corine_Mauch" title="Corine Mauch">Corine Mauch</a>, en fonction depuis l'élection spéciale de mars <a href="/wiki/2009_en_Suisse" title="2009 en Suisse">2009</a>, organisée à la suite du départ en avance d'<a href="/wiki/Elmar_Ledergerber" title="Elmar Ledergerber">Elmar Ledergerber</a> de ce poste. </p><p>Les neuf départements ou organes du conseil sont&#160;: </p> <ul><li>Le <i>département présidentiel</i> (<i><span class="lang-de" lang="de">Präsidialdepartement</span></i>) gère la coordination du conseil de ville et commande les bases des décisions administratives et politiques. Il emploie environ 500 personnes. Ce département dirige les domaines de la culture, des musées, de la population, l'urbanisation, l'égalité des sexes, les archives et les statistiques. Son siège est l'<a href="/wiki/H%C3%B4tel_de_ville" title="Hôtel de ville">hôtel de ville</a>.</li> <li>Le <i>département de la police</i> (<i><span class="lang-de" lang="de">Polizeidepartement</span></i>) s'occupe de la police de la ville, de la police juridique et des équipes de protections et de sauvetages (<a href="/wiki/Sapeur_pompier" class="mw-redirect" title="Sapeur pompier">sapeur pompier</a>...). Les locaux du département se situent au 1 Bahnhofquai.</li> <li>Le <i>département du génie civil et de la gestion des déchets</i> (<i><span class="lang-de" lang="de">Tiefbau- und Entsorgungsdepartement</span></i>) s'occupe de l'élimination des déchets, le <a href="/wiki/G%C3%A9nie_civil" title="Génie civil">génie civil</a> et la gestion des parcs. Il emploie environ 1&#160;600&#160;personnes.</li> <li>Le <i>département de la santé publique et de l'environnement</i> (<i><span class="lang-de" lang="de">Gesundheits und umweltdepartement</span></i>) s'occupe de toutes les fonctions urbaines, de la protection de l'environnement, des soins de santé et des cuisines de la ville.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Amtshaeuser_Bahnhofquai.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Amtshaeuser_Bahnhofquai.jpg/220px-Amtshaeuser_Bahnhofquai.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Amtshaeuser_Bahnhofquai.jpg/330px-Amtshaeuser_Bahnhofquai.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Amtshaeuser_Bahnhofquai.jpg/440px-Amtshaeuser_Bahnhofquai.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1125" /></a><figcaption>Bâtiment de <i>Bahnhofquai</i>.</figcaption></figure> <ul><li>Le <i>département des constructions</i> (<i><span class="lang-de" lang="de">Hochbaudepartement</span></i>) s'occupe de la gestion des bureaux de l'administration communale, de l'entretien des <a href="/wiki/Monument_historique_(Suisse)" title="Monument historique (Suisse)">monuments historiques</a>, des permis de constructions, du bureau d'archéologie de la ville et des architectes de la ville.</li> <li>Le <i>département de la <a href="/wiki/Finance" title="Finance">finance</a></i> (<i><span class="lang-de" lang="de">Finanzdepartement</span></i>) s'occupe de l'administration financière de la commune, de la <a href="/wiki/Fiscalit%C3%A9" class="mw-redirect" title="Fiscalité">fiscalité</a>, de la gestion du personnel, de l'organisation informatique et de la gestion des actifs immobiliers.</li> <li>Le <i>département des entreprises industrielles</i> (<i><span class="lang-de" lang="de">Industriellen Betriebe Département</span></i>) s'occupe de l'approvisionnement en eau, gaz et électricité ainsi que des transports publics urbains. Il emploie environ 3400 personnes.</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Zuerich_Werdhochhaus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Zuerich_Werdhochhaus.jpg/170px-Zuerich_Werdhochhaus.jpg" decoding="async" width="170" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Zuerich_Werdhochhaus.jpg/255px-Zuerich_Werdhochhaus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Zuerich_Werdhochhaus.jpg/340px-Zuerich_Werdhochhaus.jpg 2x" data-file-width="1666" data-file-height="2500" /></a><figcaption>Le <i>Werdhochhaus</i> concentre une partie des activités municipales.</figcaption></figure> <ul><li>Le <i>département des <a href="/wiki/Scolarit%C3%A9" class="mw-redirect" title="Scolarité">écoles</a> et des <a href="/wiki/Sport" title="Sport">sports</a></i> (<i><span class="lang-de" lang="de">Schule und Sportdepartement</span></i>) s'occupe de l'enseignement primaire et des complexes sportifs communaux.</li> <li>Le <i>département du service social</i> (<i><span class="lang-de" lang="de">Sozialdepartement</span></i>) s'occupe du <a href="/wiki/Service_social" class="mw-redirect" title="Service social">service social</a> communal et du service de tutelle. Le service social comprend entre autres&#160;: la protection d'existence&#160;; l'aide aux <a href="/wiki/Immigration" title="Immigration">immigrés</a>, <a href="/wiki/Alcool%C3%A9mie" title="Alcoolémie">alcooliques</a>, <a href="/wiki/Drogue" title="Drogue">drogués</a> et <a href="/wiki/Sans-abri" title="Sans-abri">sans-abri</a>&#160;; les garderies&#160;; les ensembles socio-culturels.</li></ul> <p>Les différents départements sont un peu dispersés dans toute la ville. Cependant, peu avant la <a href="/wiki/Premi%C3%A8re_Guerre_mondiale" title="Première Guerre mondiale">Première Guerre mondiale</a>, <a href="/wiki/Gustav_Gull" title="Gustav Gull">Gustav Gull</a> proposa de construire un grand hôtel de ville rassemblant la totalité des activités municipales à l'Uraniastrasse, sur la rive gauche de la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a>. Le projet ne fut qu'en partie réalisé, en partie à cause d'un manque croissant de place dès la construction des nouvelles structures. </p><p><span class="need_ref" title="Ce passage nécessite plus de précisions." style="cursor:help;">Actuellement</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:Pr%C3%A9ciser_un_fait" title="Aide:Préciser un fait">[C'est-à-dire&#160;?]</a></sup>, la municipalité tente à nouveau de centraliser ses lieux de travail. C'est pour cette raison qu'elle a installé une partie de ses activités dans le Werdhochhaus, une tour construite entre 2001 et 2005. </p> <div class="clear" style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Législatif"><span id="L.C3.A9gislatif"></span>Législatif</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Modifier la section : Législatif" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=15" title="Modifier le code source de la section : Législatif"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable droite"> <tbody><tr> <td colspan="9" align="center" bgcolor="#ECECEC"><b>Nombre de sièges par parti<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</b> </td></tr> <tr> <th bgcolor="#ECECEC">Parti </th> <th>2022 </th> <th>2018 </th> <th bgcolor="#ECECEC">2014 </th> <th bgcolor="#ECECEC">2010 </th> <th bgcolor="#ECECEC">2006 </th> <th bgcolor="#ECECEC">2002 </th> <th bgcolor="#ECECEC">1998 </th> <th bgcolor="#ECECEC">1994 </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Parti_socialiste_suisse" title="Parti socialiste suisse">Parti socialiste suisse</a> (PSS) </td> <td>37 </td> <td>43 </td> <td>39 </td> <td>39 </td> <td>44 </td> <td>49 </td> <td>49 </td> <td>43 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Parti_lib%C3%A9ral-radical" title="Parti libéral-radical">Parti libéral-radical</a> (PLR) </td> <td>22 </td> <td>21 </td> <td>21 </td> <td>17 </td> <td>19 </td> <td>20 </td> <td>26 </td> <td>28 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Les_Verts_(Suisse)" title="Les Verts (Suisse)">Les Verts</a> </td> <td>18 </td> <td>16 </td> <td>14 </td> <td>15 </td> <td>14 </td> <td>10 </td> <td>7 </td> <td>5 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Vert%27lib%C3%A9raux" title="Vert&#39;libéraux">Vert’libéraux</a> </td> <td>17 </td> <td>14 </td> <td>13 </td> <td>12 </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>0 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Union_d%C3%A9mocratique_du_centre" title="Union démocratique du centre">Union démocratique du centre</a> (UDC) </td> <td>14 </td> <td>17 </td> <td>23 </td> <td>24 </td> <td>24 </td> <td>31 </td> <td>26 </td> <td>19 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Liste_alternative" title="Liste alternative">Liste alternative</a>/<a href="/wiki/Parti_suisse_du_Travail" class="mw-redirect" title="Parti suisse du Travail">Parti suisse du Travail</a> (PdT) </td> <td>8 </td> <td>10 </td> <td>9 </td> <td>5 </td> <td>5 </td> <td>3 </td> <td>2 </td> <td>2 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Le_Centre_(Suisse)" title="Le Centre (Suisse)">Le Centre</a> </td> <td>6 </td> <td>0 </td> <td>6 </td> <td>7 </td> <td>10 </td> <td>9 </td> <td>8 </td> <td>10 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Parti_%C3%A9vang%C3%A9lique_suisse" title="Parti évangélique suisse">Parti évangélique suisse</a> </td> <td>3 </td> <td>4 </td> <td>0 </td> <td>4 </td> <td>6 </td> <td>2 </td> <td>1 </td> <td>2 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/D%C3%A9mocrates_suisses" title="Démocrates suisses">Démocrates suisses</a> (DS) </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>2 </td> <td>3 </td> <td>0 </td> <td>1 </td> <td>4 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Alliance_des_Ind%C3%A9pendants" class="mw-redirect" title="Alliance des Indépendants">Alliance des Indépendants</a> (AdI) </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>4 </td> <td>7 </td></tr> <tr> <td>Autres </td> <td> </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>0 </td> <td>1 </td> <td>1 </td> <td>0 </td></tr> </tbody></table> <p>Le conseil municipal <i>(en allemand&#160;: Gemeinderat)</i> est composé de 125 membres, c'est l'organe législatif de la ville de Zurich. Les conseillers municipaux sont élus tous les quatre ans par le peuple à la proportionnelle selon la méthode «&#160;double Pukelsheim&#160;» c'est-à-dire un système qui tient compte du découpage de la ville en neuf circonscriptions électorales. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Picswiss_ZH-14-08.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Picswiss_ZH-14-08.jpg/220px-Picswiss_ZH-14-08.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Picswiss_ZH-14-08.jpg/330px-Picswiss_ZH-14-08.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Picswiss_ZH-14-08.jpg/440px-Picswiss_ZH-14-08.jpg 2x" data-file-width="499" data-file-height="333" /></a><figcaption>L’Hôtel de ville de Zurich.</figcaption></figure> <p>Ce processus permet de représenter équitablement chaque district de la ville. Cependant, pour empêcher un trop gros morcellement du paysage politique qui empêcherait d'avancer rapidement dans les décisions, un quota de 5&#160;% des voix par parti et par district a été fixé pour pouvoir être représenté au conseil municipal. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Administration_cantonale">Administration cantonale</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Modifier la section : Administration cantonale" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=16" title="Modifier le code source de la section : Administration cantonale"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville de Zurich est également le siège de l'administration<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> du <a href="/wiki/Canton_de_Zurich" title="Canton de Zurich">canton de Zurich</a>, avec les départements suivants&#160;: Chancellerie, Justice et intérieur, Sécurité, Finance, Économie, Santé, Éducation et Construction. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Walche.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Walche.jpg/220px-Walche.jpg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Walche.jpg/330px-Walche.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Walche.jpg/440px-Walche.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="943" /></a><figcaption>Le bâtiment de l'administration cantonale.</figcaption></figure> <p>À Zurich se trouvent principalement&#160;: </p> <ul><li>Le pouvoir exécutif&#160;: le <a href="/wiki/Conseil_d%27%C3%89tat_(Suisse)" class="mw-redirect" title="Conseil d&#39;État (Suisse)">Conseil d'État</a> <i>(en allemand&#160;: Regierungsrat)</i> compte 7 membres élus à la majorité par le peuple.</li> <li>Le pouvoir législatif&#160;: le <a href="/wiki/Grand_Conseil_(Suisse)" class="mw-redirect" title="Grand Conseil (Suisse)">Grand Conseil</a> <i>(en allemand&#160;: Kantonsrat)</i> compte 180 membres élus à la proportionnelle par le peuple.</li> <li>Le pouvoir judiciaire avec les tribunaux cantonaux&#160;: le Tribunal administratif, le Tribunal des assurances sociales, le Tribunal du commerce et la Cour de cassation ainsi que le Tribunal de district de Zurich, qui emploie environ 400 personnes.</li></ul> <p>En ville de Zurich, l'effectif de l'administration publique cantonale est de 12&#160;000&#160;emplois <span class="citation">«&#160;équivalent plein-temps&#160;»</span> en 2005, soit 4,25&#160;% de la population active<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Représentation_de_la_ville_dans_les_institutions_fédérales"><span id="Repr.C3.A9sentation_de_la_ville_dans_les_institutions_f.C3.A9d.C3.A9rales"></span>Représentation de la ville dans les institutions fédérales</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Modifier la section : Représentation de la ville dans les institutions fédérales" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=17" title="Modifier le code source de la section : Représentation de la ville dans les institutions fédérales"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Alfred_Escher.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Alfred_Escher.jpg/170px-Alfred_Escher.jpg" decoding="async" width="170" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Alfred_Escher.jpg/255px-Alfred_Escher.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7b/Alfred_Escher.jpg 2x" data-file-width="296" data-file-height="448" /></a><figcaption>Monument <a href="/wiki/Alfred_Escher" title="Alfred Escher">Alfred Escher</a> sur la Place de la Gare.</figcaption></figure> <p>Dans l'ordre chronologique quelques personnalités politiques de la ville de Zurich ayant notamment été <a href="/wiki/Conseil_f%C3%A9d%C3%A9ral_(Suisse)" title="Conseil fédéral (Suisse)">conseiller fédéral</a> ou membre de l'<a href="/wiki/Assembl%C3%A9e_f%C3%A9d%C3%A9rale_(Suisse)" title="Assemblée fédérale (Suisse)">Assemblée fédérale</a>&#160;: </p> <ul><li><a href="/wiki/Alfred_Escher" title="Alfred Escher">Alfred Escher</a>&#160;: Membre de la <a href="/wiki/Di%C3%A8te_f%C3%A9d%C3%A9rale" title="Diète fédérale">Diète fédérale</a> (1846)&#160;; conseiller national (1848 – 1882)&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Albert_Meyer" title="Albert Meyer">Albert Meyer</a>&#160;: conseiller fédéral (1930 – 1938)&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Ernst_Nobs" title="Ernst Nobs">Ernst Nobs</a>&#160;: conseiller fédéral (1944 – 1951)&#160;; conseiller aux États (1935-1942)&#160;; conseiller national (1919-1943)&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Willy_Sp%C3%BChler" title="Willy Spühler">Willy Spühler</a>&#160;: conseiller fédéral (1959 – 1969)&#160;; conseiller aux États (1955-1959)&#160;; conseiller national (1938-1955)&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Elisabeth_Kopp" title="Elisabeth Kopp">Elisabeth Kopp</a>&#160;: conseillère fédérale (1984 – 1989)&#160;; conseillère nationale (1979-1984).</li></ul> <p>Le canton de Zurich a droit à 34 sièges sur 200 au <a href="/wiki/Conseil_national_(Suisse)" title="Conseil national (Suisse)">Conseil national</a>. </p><p>Autres personnalités marquantes du canton de Zurich&#160;: </p> <ul><li><a href="/wiki/Ueli_Maurer" title="Ueli Maurer">Ueli Maurer</a>&#160;: conseiller national (1991 - 2008)<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;; président de l'<a href="/wiki/Union_d%C3%A9mocratique_du_centre" title="Union démocratique du centre">UDC</a> (1996 - 2008)<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite_crochet">[</span>22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;; conseiller fédéral (2008 – 2022)&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Christoph_Blocher" title="Christoph Blocher">Christoph Blocher</a>&#160;: conseiller fédéral (2004 – 2007)&#160;; conseiller national (1979 - 2003)&#160;;</li> <li><a href="/wiki/Moritz_Leuenberger" title="Moritz Leuenberger">Moritz Leuenberger</a>&#160;: conseiller fédéral (1995 - 2010)&#160;; conseiller national (1979 - 1995).</li></ul> <div class="clear" style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jumelages">Jumelages</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Modifier la section : Jumelages" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=18" title="Modifier le code source de la section : Jumelages"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-kartographer-container thumb tright"><div class="thumbinner" style="width: 420px;"><a class="mw-kartographer-map notheme" style="width: 420px; height: 200px;" data-mw-kartographer="mapframe" data-style="osm-intl" data-width="420" data-height="200" data-zoom="1" data-lat="37.140277777777" data-lon="-9.8566666666672" data-overlays="[&quot;_1b432359ddad3210a90bda0bc3338a18e70d9151&quot;]" href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Map/1/37.140277777777/-9.8566666666672/fr"><img src="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,1,37.140277777777,-9.8566666666672,420x200.png?lang=fr&amp;domain=fr.wikipedia.org&amp;title=Zurich&amp;groups=_1b432359ddad3210a90bda0bc3338a18e70d9151" width="420" height="200" decoding="async" srcset="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,1,37.140277777777,-9.8566666666672,420x200@2x.png?lang=fr&amp;domain=fr.wikipedia.org&amp;title=Zurich&amp;groups=_1b432359ddad3210a90bda0bc3338a18e70d9151 2x" alt="Carte" /></a><div class="thumbcaption"><span class="wd_p190">Jumelages et partenariats de Zurich.<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q72?uselang=fr#P190" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></div></div><table class="wikitable centre sortable alternance"><caption><span class="wd_p190">Jumelages et partenariats de Zurich.<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q72?uselang=fr#P190" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></caption><tbody><tr><th scope="col" colspan="2">Ville</th><th scope="col" colspan="2">Pays</th><th scope="col">Période</th></tr><tr><td style="border-right:0"><span data-sort-value="Kunming"></span></td><td style="border-left:0"><a href="/wiki/Kunming" title="Kunming">Kunming</a><sup id="cite_ref-wikidata-2229cd03ace43629730a478d6be03bf5319fdd7c_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-wikidata-2229cd03ace43629730a478d6be03bf5319fdd7c-23"><span class="cite_crochet">[</span>23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-wikidata-7974773083376143fbdaaf401c954b5e7d953c30_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-wikidata-7974773083376143fbdaaf401c954b5e7d953c30-24"><span class="cite_crochet">[</span>24<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-wikidata-d25013f856ac03ffee5ef6307aff86dd961ca7b8_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-wikidata-d25013f856ac03ffee5ef6307aff86dd961ca7b8-25"><span class="cite_crochet">[</span>25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-wikidata-c62a37aeae8505878fa1f62f6e616914fd877dd0_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-wikidata-c62a37aeae8505878fa1f62f6e616914fd877dd0-26"><span class="cite_crochet">[</span>26<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></td><td style="border-right:0"><span data-sort-value="Chine"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/20px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/30px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/40px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span></td><td style="border-left:0"><a href="/wiki/Chine" title="Chine">Chine</a></td><td>depuis le <time class="nowrap date-lien" datetime="1982-02-17" data-sort-value="1982-02-17"><a href="/wiki/17_f%C3%A9vrier" title="17 février">17</a> <a href="/wiki/F%C3%A9vrier_1982" title="Février 1982">février</a> <a href="/wiki/1982" title="1982">1982</a></time></td></tr><tr><td style="border-right:0"><span data-sort-value="San Francisco"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_San_Francisco,_California.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Flag_of_San_Francisco%2C_California.svg/20px-Flag_of_San_Francisco%2C_California.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Flag_of_San_Francisco%2C_California.svg/30px-Flag_of_San_Francisco%2C_California.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Flag_of_San_Francisco%2C_California.svg/40px-Flag_of_San_Francisco%2C_California.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="683" /></a></span></span></td><td style="border-left:0"><a href="/wiki/San_Francisco" title="San Francisco">San Francisco</a><sup id="cite_ref-wikidata-bb49d3971c4d0be7d5a9be0e8aae90acf8cc752d_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-wikidata-bb49d3971c4d0be7d5a9be0e8aae90acf8cc752d-27"><span class="cite_crochet">[</span>27<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-wikidata-698cefa302b155884a4ddf1bb591db78c5f32d6e_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-wikidata-698cefa302b155884a4ddf1bb591db78c5f32d6e-28"><span class="cite_crochet">[</span>28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></td><td style="border-right:0"><span data-sort-value="États-Unis"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/20px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span></span></td><td style="border-left:0"><a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">États-Unis</a></td><td>depuis <time datetime="2003" data-sort-value="2003" class="date-lien"><a href="/wiki/2003" title="2003">2003</a></time></td></tr><tr><td style="border-right:0"><span data-sort-value="Vinnytsia"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Vinnycia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Flag_of_Vinnycia.svg/15px-Flag_of_Vinnycia.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Flag_of_Vinnycia.svg/23px-Flag_of_Vinnycia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Flag_of_Vinnycia.svg/30px-Flag_of_Vinnycia.svg.png 2x" data-file-width="506" data-file-height="506" /></a></span></span></td><td style="border-left:0"><a href="/wiki/Vinnytsia" title="Vinnytsia">Vinnytsia</a><sup id="cite_ref-wikidata-08854e51fa80ad785922d67ef34934dd8f640dc1_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-wikidata-08854e51fa80ad785922d67ef34934dd8f640dc1-29"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></td><td style="border-right:0"><span data-sort-value="Ukraine"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Ukraine.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/20px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/30px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/40px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span></span></td><td style="border-left:0"><a href="/wiki/Ukraine" title="Ukraine">Ukraine</a></td><td>depuis <time datetime="2010" data-sort-value="2010" class="date-lien"><a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a></time></td></tr></tbody></table> <p>Après le partenariat avec Kunming en 1982, l’administration zurichoise a développé, dès 1987, un programme de développement pour la ville chinoise en contribuant à la mise en place du plan directeur de Kunming pour l’adduction en eau potable et l’évacuation des eaux usées. </p><p>En guise de remerciement, Kunming a offert à Zurich un <a href="/w/index.php?title=Jardin_chinois_de_Z%C3%BBrich&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Jardin chinois de Zûrich (page inexistante)">jardin chinois</a> qui a ouvert en 1994. Il est situé au bord du lac de Zurich<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite_crochet">[</span>30<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Par la suite les responsables chinois ont sollicité de l'aide à la ville de Zurich pour développer un système de tramway en mesure de faire face au boom économique et démographique. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Démographie"><span id="D.C3.A9mographie"></span>Démographie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Modifier la section : Démographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=19" title="Modifier le code source de la section : Démographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les statistiques pour 2022<sup id="cite_ref-ofs2020_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-ofs2020-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> recensent 427&#160;721&#160;habitants sur le territoire communal de Zurich et 1&#160;091&#160;732 pour l'<a href="/wiki/Agglom%C3%A9ration" title="Agglomération">agglomération</a> en 2005. </p><p>Deux événements liés à la <a href="/wiki/R%C3%A9volution_industrielle" title="Révolution industrielle">révolution industrielle</a> vont transformer la ville et permettre un fort développement de la population&#160;: la destruction, entre 1833 et 1903, des fortifications qui encerclent la ville et le développement du chemin de fer avec le <i><a href="/w/index.php?title=Spanisch-Br%C3%B6tli-Bahn&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Spanisch-Brötli-Bahn (page inexistante)">Spanisch-Brötli-Bahn</a></i>, dès 1847, puis cinq ans plus tard les liaisons nationales et internationales<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite_crochet">[</span>31<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>En 1850, au début des recensements fédéraux, on comptait 41&#160;585&#160;habitants, trente ans plus tard le double&#160;: 86&#160;890&#160;habitants et la population double encore vingt ans plus tard&#160;: 168&#160;021 en 1900<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite_crochet">[</span>32<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>La croissance reste soutenue jusqu'à son apogée vers 1960, puis la population baisse fortement jusqu'en 1980 pour ensuite se stabiliser jusqu'en 2000, date du dernier recensement fédéral<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite_crochet">[</span>33<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p><span class="need_ref" title="Ce passage nécessite plus de précisions." style="cursor:help;">Actuellement</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:Pr%C3%A9ciser_un_fait" title="Aide:Préciser un fait">[C'est-à-dire&#160;?]</a></sup>, la tendance est de nouveau à la hausse de la population. </p><p>En 2006, le bilan de population, 2&#160;608&#160;personnes, est positif&#160;: il est dû pour une grande part au solde migratoire positif de 2&#160;315&#160;personnes, l'excédent de naissance étant de 379<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite_crochet">[</span>34<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <table width="75%"> <tbody><tr> <td width="50%" valign="top"> <ul><li>1850&#160;: 41&#160;585&#160;habitants</li> <li>1860&#160;: 51&#160;616</li> <li>1870&#160;: 65&#160;668</li> <li>1880&#160;: 86&#160;890</li> <li>1888&#160;: 103&#160;862</li> <li>1900&#160;: 168&#160;021</li></ul> <dl><dd><small>(Y compris 66&#160;581&#160;habitants des communes fusionnées en 1893)</small></dd></dl> <ul><li>1910&#160;: 215&#160;488</li> <li>1920&#160;: 234&#160;808</li> <li>1930&#160;: 290&#160;837</li></ul> </td> <td valign="top"> <ul><li>1941&#160;: 336&#160;395&#160;habitants</li></ul> <dl><dd><small>(Y compris 41&#160;118&#160;habitants des communes fusionnées en 1934)</small></dd></dl> <ul><li>1950&#160;: 390&#160;020</li> <li>1960&#160;: 440&#160;170</li> <li>1970&#160;: 422&#160;640</li> <li>1980&#160;: 369&#160;522</li> <li>1990&#160;: 365&#160;043</li> <li>2000&#160;: 363&#160;273</li> <li>2007&#160;: 376&#160;453</li></ul> </td></tr></tbody></table> <div class="timeline-wrapper"><map name="timeline_4ytg604k8d82uzo6pyodwsbhlqkva9l"></map><img usemap="#timeline_4ytg604k8d82uzo6pyodwsbhlqkva9l" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fr/timeline/4ytg604k8d82uzo6pyodwsbhlqkva9l.png" /></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Population">Population</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Modifier la section : Population" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=20" title="Modifier le code source de la section : Population"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville compte environ 370&#160;000&#160;habitants intra-muros. De la population totale de la ville, en 2007, 261&#160;592 (69,25&#160;%) sont de nationalité suisse et 114&#160;861 (30,75&#160;%) de nationalité étrangère. </p><p>Parmi les différentes nationalités, on trouve dans l'ordre décroissant (avec les pourcentages par rapport au total des étrangers / par rapport au total de la ville) des pays ou régions de provenance&#160;: </p> <table width="90%"> <tbody><tr> <td width="50%" valign="top"> <ul><li>24&#160;876&#160;Allemands (21,7&#160;% / 6,5&#160;%),</li> <li>13&#160;787&#160;Italiens (12,0&#160;% / 3,7&#160;%),</li> <li>12&#160;939&#160;d'autres pays de l'Union Européenne (11,3&#160;% / 3,5&#160;%),</li> <li>11&#160;503&#160;Asiatiques (10,0&#160;% / 3,1&#160;%),</li> <li>10&#160;888&#160;Serbes et Monténégrins (9,5&#160;% / 2,9&#160;%),</li> <li>7&#160;981&#160;Portugais (6,9&#160;% / 2,1&#160;%),</li> <li>4&#160;667&#160;Espagnols (4,1&#160;% / 1,25&#160;%),</li></ul> </td> <td> <ul><li>4&#160;578&#160;Turcs (4,0&#160;% / 1,23&#160;%),</li> <li>4&#160;367&#160;Africains (3,8&#160;% / 1,17&#160;%),</li> <li>3&#160;683&#160;Autrichiens (3,2&#160;% / 0,99&#160;%),</li> <li>2&#160;615&#160;Macédoniens (2,3&#160;% / 0,7&#160;%),</li> <li>2&#160;472&#160;Croates (2,2&#160;% / 0,66&#160;%),</li> <li>2&#160;078&#160;Bosniaques (1,8&#160;% / 0,56&#160;%). Le solde provenant des autres pays.</li></ul> </td></tr></tbody></table> <p>En octobre 2007, on recense 5&#160;462&#160;chômeurs, soit un taux relativement faible de 2,6&#160;%. Par contre, les 14&#160;000&#160;personnes au bénéfice d'aide sociale représentent 4&#160;% de la population totale de la ville<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite_crochet">[</span>35<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pyramide_des_âges"><span id="Pyramide_des_.C3.A2ges"></span>Pyramide des âges</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Modifier la section : Pyramide des âges" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=21" title="Modifier le code source de la section : Pyramide des âges"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En 2020, le taux de personnes de moins de <span class="nowrap">30 ans</span> s'élève à 31,5&#160;%, au-dessous de la valeur cantonale (31,8&#160;%). Le taux de personnes de plus de <span class="nowrap">60 ans</span> est quant à lui de 19,2&#160;%, alors qu'il est de 22,6&#160;% au niveau cantonal<sup id="cite_ref-ofs-PyrAge_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-ofs-PyrAge-36"><span class="cite_crochet">[</span>36<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>La même année, la commune compte 211&#160;220&#160;hommes pour 210&#160;658&#160;femmes, soit un taux de 50,1&#160;% d'hommes, supérieur à celui du canton (49,8&#160;%)<sup id="cite_ref-ofs-PyrAge_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-ofs-PyrAge-36"><span class="cite_crochet">[</span>36<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="notheme" style="width: 50%; float: left; overflow: hidden; margin-left: auto; margin-right: auto; margin-top: 1ex; margin-bottom: 0; background:rgb(100%,100%,100%); font-size: 90%; padding: 5px 0;"><table style="width: 100%; background:rgb(100%,100%,100%);"><caption>Pyramide des âges de Zurich en 2020 (%)<sup id="cite_ref-ofs-PyrAge_36-2" class="reference"><a href="#cite_note-ofs-PyrAge-36"><span class="cite_crochet">[</span>36<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></caption><tbody><tr style="text-align: center;"><th scope="col">Hommes</th><th scope="col">Classe d’âge</th><th scope="col">Femmes</th></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:1.5%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">0,6&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 90&#160;ans&#160;ou&#160;+</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:4%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">1,6&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:13%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">5,2&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 75&#160;à&#160;89&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:20%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">8,0&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:27%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">10,8&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 60&#160;à&#160;74&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:30.5%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">12,2&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:50.75%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">20,3&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 45&#160;à&#160;59&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:46%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">18,4&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:77.25%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">30,9&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 30&#160;à&#160;44&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:73%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">29,2&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:44.25%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">17,7&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 15&#160;à&#160;29&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:42%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">16,8&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:36.5%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">14,6&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> -&#160;de&#160;14&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:34.5%; height:1.5em; background: #B2E5B2;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">13,8&#160;</div></td></tr></tbody></table></div> <div class="notheme" style="width: 49%; float: right; overflow: hidden; margin-left: auto; margin-right: auto; margin-top: 1ex; margin-bottom: 0; background:rgb(100%,100%,100%); font-size: 90%; padding: 5px 0;"><table style="width: 100%; background:rgb(100%,100%,100%);"><caption>Pyramide des âges dans le <a href="/wiki/Canton_de_Zurich" title="Canton de Zurich">canton de Zurich</a> en 2020 (%)<sup id="cite_ref-ofs-PyrAge_36-3" class="reference"><a href="#cite_note-ofs-PyrAge-36"><span class="cite_crochet">[</span>36<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></caption><tbody><tr style="text-align: center;"><th scope="col">Hommes</th><th scope="col">Classe d’âge</th><th scope="col">Femmes</th></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:1.6666666666667%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">0,5&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 90&#160;ans&#160;ou&#160;+</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:4%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">1,2&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:22%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">6,6&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 75&#160;à&#160;89&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:29%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">8,7&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:45%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">13,5&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 60&#160;à&#160;74&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:48.666666666667%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">14,6&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:73.666666666667%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">22,1&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 45&#160;à&#160;59&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:69.666666666667%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">20,9&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:82%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">24,6&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 30&#160;à&#160;44&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:79.333333333333%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">23,8&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:56.333333333333%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">16,9&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> 15&#160;à&#160;29&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:53%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">15,9&#160;</div></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:right; margin-left:auto; width:52.666666666667%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:right; text-align: right; margin:0 0.5em 0 auto">15,8&#160;</div></td><th scope="row" style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden"> -&#160;de&#160;14&#160;ans</span></th><td style="width: 42.5%;"><div class="barre-age" style="float:left; margin-right:auto; width:49.666666666667%; height:1.5em; background: #BBDEFD;"></div><div style="float:left; text-align: left; margin:0 auto 0 0.5em">14,9&#160;</div></td></tr></tbody></table></div> <div class="clear" style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Langues">Langues</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=22" title="Modifier la section : Langues" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=22" title="Modifier le code source de la section : Langues"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'<a href="/wiki/Allemand" title="Allemand">allemand</a> est la <a href="/wiki/Langue_officielle" title="Langue officielle">langue officielle</a> en usage à Zurich, la langue usuelle parlée est cependant le <i><a href="/w/index.php?title=Z%C3%BCrid%C3%BCtsch&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Züridütsch (page inexistante)">Züridütsch</a></i>, un dialecte <a href="/wiki/Suisse_allemand" title="Suisse allemand">suisse allemand</a>. Certaines communautés pratiquent d'autres langues telles que le <a href="/wiki/Fran%C3%A7ais" title="Français">français</a> et l'<a href="/wiki/Italien" title="Italien">italien</a>, deux autres langues nationales suisses, mais aussi l'<a href="/wiki/Anglais" title="Anglais">anglais</a>, pour le travail. Les minorités étrangères pratiquent leurs langues, principalement le <a href="/wiki/Serbe" title="Serbe">serbe</a>, le <a href="/wiki/Croate" title="Croate">croate</a>, l'<a href="/wiki/Albanais" title="Albanais">albanais</a> ou le <a href="/wiki/Turc" title="Turc">turc</a>. </p> <table width="90%"> <tbody><tr> <td width="50%" valign="top"> <p>Classement par langue principale en l'an 2000<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite_crochet">[</span>37<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;: </p> <ul><li>allemand et suisse allemand (77,7&#160;%),</li> <li>italien (4,7&#160;%),</li> <li>langues de l'ex-Yougoslavie (2,4&#160;%),</li> <li>espagnol (2,2&#160;%),</li> <li>français (2,1&#160;%),</li> <li>anglais (1,8&#160;%).</li></ul> </td> <td valign="top"> <p>Les langues parlées au travail dans le canton de Zurich en l'an 2000<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite_crochet">[</span>38<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;: </p> <ul><li>suisse-allemand (97,9&#160;%),</li> <li>allemand (54,7&#160;%),</li> <li>anglais (34,2&#160;%),</li> <li>français (21,1&#160;%),</li> <li>italien (14&#160;%).</li></ul> </td></tr></tbody></table> <p>L’<a href="/wiki/Allemand_standard" title="Allemand standard">allemand standard</a> est fortement utilisé en comparaison d'autres régions suisses allemandes. L'anglais et le français progressent alors que l'italien régresse. </p><p>La ville de Zurich abrite la plus grande communauté, 990 personnes, parlant <a href="/wiki/Romanche" title="Romanche">romanche</a> en dehors du <a href="/wiki/Canton_des_Grisons" title="Canton des Grisons">canton des Grisons</a><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite_crochet">[</span>39<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Religions">Religions</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=23" title="Modifier la section : Religions" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=23" title="Modifier le code source de la section : Religions"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Berceau du <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">protestantisme</a>, Zurich est longtemps restée une ville majoritairement protestante. En <a href="/wiki/1850" title="1850">1850</a>, plus de 90&#160;% des Zurichois se déclarent protestants. Cependant, la part des Zurichois de <a href="/wiki/Confession" title="Confession">confession</a> protestante n'a pas cessé de baisser au fil du temps. En effet, la population de confession <a href="/wiki/%C3%89glise_catholique_romaine" class="mw-redirect" title="Église catholique romaine">catholique-romaine</a> s'est en particulier accrue au point de rattraper en nombre la population protestante dans les <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1980" title="Années 1980">années 1980</a><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite_crochet">[</span>40<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Répartition de la population selon la religion en 2000<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite_crochet">[</span>41<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;: </p> <table width="90%"> <tbody><tr> <td width="50%" valign="top"> <ul><li><a href="/wiki/%C3%89glise_catholique_romaine" class="mw-redirect" title="Église catholique romaine">Catholiques-romains</a>&#160;: 120&#160;853 (33,3&#160;%)</li> <li><a href="/wiki/%C3%89glises_r%C3%A9form%C3%A9es" title="Églises réformées">Protestants</a>&#160;: 116&#160;630 (32,1&#160;%)</li> <li>Sans confession ou sans indication&#160;: 80&#160;088 (22&#160;%)</li> <li>Communautés <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islamiques</a>&#160;: 20&#160;888 (5,7&#160;%)</li></ul> </td> <td> <ul><li><a href="/wiki/Christianisme_orthodoxe" title="Christianisme orthodoxe">Chrétiens orthodoxes</a>&#160;: 12&#160;490 (3,4&#160;%)</li> <li>Autres églises et communautés religieuses&#160;: 6&#160;097 (1,7&#160;%)</li> <li>Communauté de <a href="/wiki/Courants_du_juda%C3%AFsme" title="Courants du judaïsme">confession juive</a>&#160;: 4&#160;903 (1,35&#160;%)</li> <li>Autres communautés chrétiennes&#160;: 1&#160;324 (0,4&#160;%)</li></ul> </td></tr></tbody></table> <p>En 2006, la part des ressortissants étrangers était de 8&#160;% des protestants et 36&#160;% des catholiques-romains. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Agglomération"><span id="Agglom.C3.A9ration"></span>Agglomération</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=24" title="Modifier la section : Agglomération" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=24" title="Modifier le code source de la section : Agglomération"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'agglomération centrée sur la ville de Zurich s'étend sur 132&#160;communes réparties sur les cantons de Zurich, d'<a href="/wiki/Canton_d%27Argovie" title="Canton d&#39;Argovie">Argovie</a> et de <a href="/wiki/Canton_de_Schwytz" title="Canton de Schwytz">Schwytz</a>. Sa surface est de 1&#160;086&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre carré">km<sup>2</sup></abbr> et elle comprenait 1&#160;091&#160;732&#160;habitants en 2005. 80&#160;% de la population du canton de Zurich vit dans l'agglomération. </p><p>Alors que la population de la ville de Zurich a fortement évolué durant la période 1850 – 1960, la population de l'agglomération a, elle, fortement augmenté durant la période 1940 – 1970 et, à l'inverse de la ville centre, n'a cessé d'augmenter jusqu'à ce jour. </p><p>À titre d'exemple, l'évolution de la population du <a href="/wiki/District_de_Dietikon" title="District de Dietikon">district de Dietikon</a>&#160;: </p> <table width="90%"> <tbody><tr> <td width="250"> <ul><li>1920&#160;: 13&#160;026&#160;habitants</li> <li>1930&#160;: 16&#160;614</li> <li>1941&#160;: 17&#160;386</li> <li>1950&#160;: 21&#160;800</li> <li>1960&#160;: 40&#160;826</li> <li>1970&#160;: 62&#160;476</li> <li>1980&#160;: 67&#160;715</li> <li>1990&#160;: 70&#160;710</li></ul> </td> <td> <div class="timeline-wrapper"><map name="timeline_kmcuz3vbgqent1ti7ovvaudhcbdji4o"></map><img usemap="#timeline_kmcuz3vbgqent1ti7ovvaudhcbdji4o" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fr/timeline/kmcuz3vbgqent1ti7ovvaudhcbdji4o.png" /></div> </td></tr></tbody></table> <p>Zurich est également au centre de l'<a href="/wiki/Aire_urbaine" title="Aire urbaine">aire urbaine</a> zurichoise telle qu'elle est définie en Suisse<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite_crochet">[</span>42<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;: avec les agglomérations de <a href="/wiki/Winterthour" title="Winterthour">Winterthour</a> (123&#160;416&#160;habitants), <a href="/wiki/Baden_(Argovie)" title="Baden (Argovie)">Baden</a>-<a href="/wiki/Brugg" title="Brugg">Brugg</a> (106&#160;736&#160;habitants), <a href="/wiki/Zoug_(ville)" class="mw-redirect" title="Zoug (ville)">Zoug</a> (95&#160;557&#160;habitants), <a href="/wiki/Schaffhouse" title="Schaffhouse">Schaffhouse</a> (61&#160;399&#160;habitants), <a href="/wiki/Rapperswil-Jona" title="Rapperswil-Jona">Rapperswil-Jona</a>-<a href="/wiki/R%C3%BCti_(Zurich)" title="Rüti (Zurich)">Rüti</a> (46&#160;337&#160;habitants), <a href="/wiki/Wetzikon" title="Wetzikon">Wetzikon</a>-<a href="/wiki/Pf%C3%A4ffikon_(Zurich)" title="Pfäffikon (Zurich)">Pfäffikon</a> (44&#160;015&#160;habitants), <a href="/wiki/Lachen_(Schwytz)" title="Lachen (Schwytz)">Lachen</a> (31&#160;840&#160;habitants), <a href="/wiki/Frauenfeld" title="Frauenfeld">Frauenfeld</a> (27&#160;005&#160;habitants), <a href="/wiki/Lenzburg" class="mw-redirect" title="Lenzburg">Lenzburg</a> (25&#160;903&#160;habitants), <a href="/wiki/Wohlen_(Argovie)" title="Wohlen (Argovie)">Wohlen</a> (20&#160;437&#160;habitants) et la commune d'<a href="/wiki/Einsiedeln" title="Einsiedeln">Einsiedeln</a> (12&#160;622&#160;habitants) Zurich forme une aire urbaine de 2&#160;103&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre carré">km<sup>2</sup></abbr> avec 1&#160;680&#160;000&#160;habitants<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite_crochet">[</span>43<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> répartie sur six cantons&#160;: Argovie, <a href="/wiki/Canton_de_Thurgovie" title="Canton de Thurgovie">Thurgovie</a>, <a href="/wiki/Canton_de_Saint-Gall" title="Canton de Saint-Gall">Saint-Gall</a>, Schwyz, <a href="/wiki/Canton_de_Zoug" title="Canton de Zoug">Zoug</a> et Zurich. </p><p>Cette aire urbaine, la plus grande de Suisse en superficie et en nombre d'habitants, est le principal centre économique de la Suisse avec une croissance plus forte que la moyenne nationale. Les régions «&#160;Zurich-ouest&#160;» (vallée de la Limmat) et «&#160;Zurich-nord&#160;» (vallée de la Glatt) sont celles avec la plus grande demande en développement<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite_crochet">[</span>44<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>À côté de cette notion statistique et officielle de l’aire urbaine, on parle de «&#160;Grand Zurich&#160;» (<i>Greater Zurich Area</i>) qui est une notion propre aux milieux des affaires et de l’économie<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite_crochet">[</span>45<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Une des définitions de «&#160;Grand Zurich&#160;» est la possibilité de rejoindre l’aéroport de Zurich en maximum 90&#160;minutes. Cette région comprend environ 3&#160;200&#160;000&#160;habitants. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Économie"><span id=".C3.89conomie"></span>Économie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=25" title="Modifier la section : Économie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=25" title="Modifier le code source de la section : Économie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Bahnhofstrasse_Grieder.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Bahnhofstrasse_Grieder.jpg/220px-Bahnhofstrasse_Grieder.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Bahnhofstrasse_Grieder.jpg/330px-Bahnhofstrasse_Grieder.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Bahnhofstrasse_Grieder.jpg/440px-Bahnhofstrasse_Grieder.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1125" /></a><figcaption>La <a href="/wiki/Bahnhofstrasse" title="Bahnhofstrasse">Bahnhofstrasse</a>, une des rues les plus chères du monde</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Zuerich_Sunrise_Tower_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Zuerich_Sunrise_Tower_1.jpg/220px-Zuerich_Sunrise_Tower_1.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Zuerich_Sunrise_Tower_1.jpg/330px-Zuerich_Sunrise_Tower_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Zuerich_Sunrise_Tower_1.jpg/440px-Zuerich_Sunrise_Tower_1.jpg 2x" data-file-width="2827" data-file-height="2120" /></a><figcaption>Sunrise Tower</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:DSC_0141_Migros.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/DSC_0141_Migros.JPG/170px-DSC_0141_Migros.JPG" decoding="async" width="170" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/DSC_0141_Migros.JPG/255px-DSC_0141_Migros.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/DSC_0141_Migros.JPG/340px-DSC_0141_Migros.JPG 2x" data-file-width="2000" data-file-height="3008" /></a><figcaption>La tour <i>Migros</i> à la Limmatplatz</figcaption></figure> <p>L’agglomération zurichoise concentre les sièges sociaux de quarante des cent plus importantes entreprises du pays<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite_crochet">[</span>46<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. C’est la plus importante place économique, financière et commerciale de Suisse. Zurich est considérée comme la capitale économique, laissant à <a href="/wiki/Berne" title="Berne">Berne</a> la fonction de capitale politique. Son essor économique s’est produit essentiellement à partir de la réussite industrielle et commerciale de la région dès 1850 environ et s'est traduit par une arrivée massive de population à partir du début du <a href="/wiki/XXe_si%C3%A8cle" title="XXe siècle"><abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Structure_de_l'économie_de_la_ville"><span id="Structure_de_l.27.C3.A9conomie_de_la_ville"></span>Structure de l'économie de la ville</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=26" title="Modifier la section : Structure de l&#039;économie de la ville" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=26" title="Modifier le code source de la section : Structure de l&#039;économie de la ville"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zurich est une place financière d'importance mondiale, et le siège social de nombreuses entreprises de premier rang. S'y trouvent notamment la bourse nationale, le <a href="/wiki/SIX_Swiss_Exchange" class="mw-redirect" title="SIX Swiss Exchange">SIX Swiss Exchange</a>, le <a href="/wiki/Si%C3%A8ge_social" title="Siège social">siège social</a> de banques mondiales comme celui d'<a href="/wiki/UBS" title="UBS">UBS</a> et de <a href="/wiki/Credit_Suisse_Group" class="mw-redirect" title="Credit Suisse Group">Credit Suisse Group</a>, de groupes d'assurance ou de ré-assurance comme <a href="/wiki/Swiss_Re" title="Swiss Re">Swiss Re</a> ou <a href="/wiki/Swiss_Life" title="Swiss Life">Swiss Life</a> ou Zurich Financial Services, ou d'entreprises leader dans leur secteur respectif comme <a href="/wiki/Asea_Brown_Boveri" class="mw-redirect" title="Asea Brown Boveri">ABB</a> (industrie mécanique), <a href="/wiki/Migros" title="Migros">Migros</a> et <a href="/wiki/Denner_(entreprise)" title="Denner (entreprise)">Denner</a> (grande distribution). Une nouvelle place financière est en cours de construction dans l'ancien quartier industriel de Zurich West. Un quartier de gratte-ciels est sorti de terre dont une des premières tours est la <a href="/wiki/Prime_Tower" title="Prime Tower">Prime Tower</a>, <abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr>&#160;plus haut gratte-ciel de Suisse, dépassé en 2015 par la Roche-Tower de Bâle. </p><p>Zürich est également le siège de grandes organisations internationales, comme la <a href="/wiki/F%C3%A9d%C3%A9ration_internationale_de_football_association" title="Fédération internationale de football association">Fédération internationale de football association</a> ou <i>FIFA</i>. Elle accueille aussi l'une des principales implantations de <a href="/wiki/Google" title="Google">Google</a> sur le continent européen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Structure_de_l'économie_de_l'agglomération"><span id="Structure_de_l.27.C3.A9conomie_de_l.27agglom.C3.A9ration"></span>Structure de l'économie de l'agglomération</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=27" title="Modifier la section : Structure de l&#039;économie de l&#039;agglomération" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=27" title="Modifier le code source de la section : Structure de l&#039;économie de l&#039;agglomération"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'économie de la région zurichoise bénéficie d'un des trois aéroports intercontinentaux de Suisse&#160;: l'<a href="/wiki/A%C3%A9roport_de_Zurich" class="mw-redirect" title="Aéroport de Zurich">aéroport de Zurich-Kloten</a>. Les grandes entreprises implantent leurs usines dans l'agglomération, faute de place et de quartiers appropriés en ville centre. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Médias"><span id="M.C3.A9dias"></span>Médias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=28" title="Modifier la section : Médias" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=28" title="Modifier le code source de la section : Médias"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zurich est le siège d'importants groupes de presse suisses de langue allemande tels que <a href="/wiki/Tamedia" class="mw-redirect" title="Tamedia">Tamedia</a>, <a href="/wiki/Ringier" title="Ringier">Ringier</a> et éditions NZZ. </p><p>Le quotidien phare de Tamedia est le <i><a href="/wiki/Tages-Anzeiger" title="Tages-Anzeiger">Tages-Anzeiger</a></i> dont le bassin de diffusion est l'agglomération zurichoise. Il est politiquement et économiquement indépendant. Son tirage est d'environ 216&#160;000&#160;exemplaires. Le quotidien existe depuis le <time class="nowrap" datetime="1893-03-02" data-sort-value="1893-03-02">2 mars 1893</time>. </p><p>Les autres publications de Tamedia sont une édition du dimanche <i>(SonntagsZeitung)</i>, le quotidien gratuit <i><a href="/wiki/20_minutes_(Suisse)" class="mw-redirect" title="20 minutes (Suisse)">20 Minuten</a></i><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite_crochet">[</span>47<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> le plus fort tirage de Suisse avec 420&#160;000&#160;exemplaires, le magazine féminin <i><a href="/w/index.php?title=Annabelle_(magazine)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Annabelle (magazine) (page inexistante)">Annabelle</a></i><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite_crochet">[</span>48<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Tamedia est également présent avec les radio et télévision locales zurichoise&#160;: <i><a href="/wiki/Radio_24" title="Radio 24">Radio 24</a></i> et <i>TeleZüri</i>, tous deux créés par le pionnier de la radio privée <a href="/w/index.php?title=Roger_Schawinski&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Roger Schawinski (page inexistante)">Roger Schawinski</a><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite_crochet">[</span>49<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Ringier est le plus important groupe de presse suisse, présent également à l'étranger. Toutes ses publications ont vocation nationale, il édite notamment le <i><a href="/wiki/Blick" title="Blick">Blick</a></i> et le <i>Sonntags-Blick</i> (journal de boulevard édition de semaine et du dimanche). Deuxième quotidien de Suisse avec 262&#160;000&#160;exemplaires. Les autres publications sont <i>Heute</i> (quotidien gratuit en allemand), <a href="/wiki/L%27Hebdo" title="L&#39;Hebdo">L'Hebdo</a> (hebdomadaire en français édité à Lausanne) et le magazine <i>Schweizer Illustrierte</i>, qui existe depuis 1911. Ringier possède 50&#160;% de la chaîne privée de télévision suisse <a href="/wiki/Sat.1_Schweiz" title="Sat.1 Schweiz">Sat.1 Schweiz</a> qui produit des programmes spécifiques à la Suisse. Par exemple certains matchs de football de la <a href="/wiki/Championnat_de_Suisse_de_football" title="Championnat de Suisse de football">Super League</a>. </p><p>Le <i><a href="/wiki/Neue_Z%C3%BCrcher_Zeitung" title="Neue Zürcher Zeitung">Neue Zürcher Zeitung</a></i> (<i>NZZ</i>) est un journal qui paraît pour la première fois le 12 janvier 1780. Proche du <a href="/wiki/Parti_radical-d%C3%A9mocratique" title="Parti radical-démocratique">parti radical-démocratique</a> son tirage actuel est de 160&#160;000&#160;exemplaires. Ses quatre cahiers traitent l'international, le national, l'économie et la bourse. Avec une édition internationale il est diffusé dans le monde entier. <i>NZZ am Sonntag</i> est l'édition du dimanche. Le groupe <i>NZZ</i> publie d'autres quotidiens et magazines et possède différentes radios et télévisions locales en Suisse. </p><p>Il y a également le magazine économique <i><a href="/wiki/Bilanz" title="Bilanz">Bilanz</a></i> (<a href="/wiki/Axel_Springer_Verlag" class="mw-redirect" title="Axel Springer Verlag">Axel Springer Verlag</a>) et le journal <i><a href="/wiki/Die_Weltwoche" title="Die Weltwoche">Die Weltwoche</a></i> qui, lui, est proche de l'<a href="/wiki/Union_d%C3%A9mocratique_du_centre" title="Union démocratique du centre">UDC</a> zurichoise<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite_crochet">[</span>50<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p><i><a href="/wiki/Schweizer_Fernsehen" title="Schweizer Fernsehen">Schweizer Fernsehen</a></i> et <i><a href="/wiki/Schweizer_Radio_DRS" title="Schweizer Radio DRS">Schweizer Radio DRS</a></i> sont respectivement la télévision et radio en langue allemande du groupe <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_suisse_de_radiodiffusion_et_t%C3%A9l%C3%A9vision" title="Société suisse de radiodiffusion et télévision">Société suisse de radiodiffusion et télévision</a>, groupe audiovisuel public de la Suisse. Les programmes de radio <a href="/wiki/Radio_SRF_1" title="Radio SRF 1">SRF 1</a> et <a href="/wiki/Radio_SRF_3" title="Radio SRF 3">SRF 3</a> et le journal régional sont produits à Zurich<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite_crochet">[</span>51<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, de même que les programmes de télévision. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Arts_et_culture">Arts et culture</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=29" title="Modifier la section : Arts et culture" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=29" title="Modifier le code source de la section : Arts et culture"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Richesse_artistique">Richesse artistique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=30" title="Modifier la section : Richesse artistique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=30" title="Modifier le code source de la section : Richesse artistique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zurich est un haut lieu de la <a href="/wiki/Culture_de_la_Suisse" title="Culture de la Suisse">culture suisse</a>. La ville joue un rôle prédominant en tant que ville avant-gardiste au niveau artistique, une partie de sa célébrité et de son essor culturel venant des nombreux peintres, compositeurs et écrivains suisses ou étrangers qui y ont séjourné et laissé leur empreinte&#160;: <a href="/wiki/Felix_Salten" title="Felix Salten">Felix Salten</a>, <a href="/wiki/Hermann_Hesse" title="Hermann Hesse">Hermann Hesse</a>, <a href="/wiki/James_Joyce" title="James Joyce">James Joyce</a>, <a href="/wiki/Thomas_Mann" title="Thomas Mann">Thomas Mann</a>, <a href="/wiki/Thornton_Wilder" title="Thornton Wilder">Thornton Wilder</a> entre autres. <a href="/wiki/Max_Frisch" title="Max Frisch">Max Frisch</a>, <a href="/wiki/Johann_Heinrich_F%C3%BCssli" title="Johann Heinrich Füssli">Johann Heinrich Füssli</a>, <a href="/wiki/Gottfried_Keller" title="Gottfried Keller">Gottfried Keller</a> entre autres y sont nés. </p><p>Le mouvement <a href="/wiki/Dada%C3%AFsme" class="mw-redirect" title="Dadaïsme">Dada</a>, né au <a href="/wiki/Cabaret_Voltaire" title="Cabaret Voltaire">cabaret Voltaire</a> en <a href="/wiki/1916" title="1916">1916</a>, en est originaire de même qu'un mouvement d'<a href="/wiki/Art_concret" title="Art concret">Art concret</a> s'est développé à l'école des arts décoratif <i>Kunstgewerbeschuhle</i> de Zurich nommée maintenant <i>Zürcher Hochschule der Künste</i>. L'école zurichoise du concret eut un rayonnement mondial avec par exemple <a href="/wiki/Max_Bill" title="Max Bill">Max Bill</a> et <a href="/wiki/Richard_Paul_Lohse" title="Richard Paul Lohse">Richard Paul Lohse</a>. La fondation et musée <a href="/wiki/Haus_Konstruktiv" title="Haus Konstruktiv">Haus Konstruktiv</a> poursuit de nombreuses activités dans ce domaine. </p><p>Cette richesse culturelle et artistique fait de Zurich un important centre <a href="/wiki/Tourisme" title="Tourisme">touristique</a>. La ville abrite notamment le <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_national_suisse" title="Musée national suisse">Musée national suisse</a> (<i>Schweizerisches Landesmuseum</i>), qui retrace l’<a href="/wiki/Histoire_de_la_Suisse" title="Histoire de la Suisse">histoire du pays</a> depuis la <a href="/wiki/Pr%C3%A9histoire" title="Préhistoire">Préhistoire</a> (objets domestiques, art religieux, fresques, armes, costumes, gravures, orfèvrerie, etc.) et le <i>Musée des Beaux-Arts</i> (<i><a href="/wiki/Kunsthaus_de_Zurich" title="Kunsthaus de Zurich">Kunsthaus de Zurich</a></i>) qui rassemble une importante collection d’œuvres d'<a href="/wiki/Edvard_Munch" title="Edvard Munch">Edvard Munch</a>, d'<a href="/wiki/Alberto_Giacometti" title="Alberto Giacometti">Alberto Giacometti</a> et de nombreux autres artistes modernes et contemporains. Après celui de Bâle (<i><a href="/wiki/Kunstmuseum_(B%C3%A2le)" title="Kunstmuseum (Bâle)">Kunstmuseum Basel</a></i>), ce musée est sans doute le plus important du pays au niveau de sa richesse et de sa diversité. Il est le cadre également d’expositions temporaires de grande qualité<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite_crochet">[</span>52<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Z%C3%BCrich_-_Grossm%C3%BCnster_IMG_0237.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Z%C3%BCrich_-_Grossm%C3%BCnster_IMG_0237.jpg/220px-Z%C3%BCrich_-_Grossm%C3%BCnster_IMG_0237.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Z%C3%BCrich_-_Grossm%C3%BCnster_IMG_0237.jpg/330px-Z%C3%BCrich_-_Grossm%C3%BCnster_IMG_0237.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Z%C3%BCrich_-_Grossm%C3%BCnster_IMG_0237.jpg/440px-Z%C3%BCrich_-_Grossm%C3%BCnster_IMG_0237.jpg 2x" data-file-width="2142" data-file-height="3213" /></a><figcaption>L'église <a href="/wiki/Grossm%C3%BCnster" title="Grossmünster">Grossmünster</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Patrimoine_bâti"><span id="Patrimoine_b.C3.A2ti"></span>Patrimoine bâti</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=31" title="Modifier la section : Patrimoine bâti" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=31" title="Modifier le code source de la section : Patrimoine bâti"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>L’église <a href="/wiki/Fraum%C3%BCnster" title="Fraumünster">Fraumünster</a>, au cœur de la ville, est à visiter pour ses vitraux de <a href="/wiki/Marc_Chagall" title="Marc Chagall">Marc Chagall</a> et d’<a href="/wiki/Augusto_Giacometti" title="Augusto Giacometti">Augusto Giacometti</a>. Elle fut construite en <a href="/wiki/853" title="853">853</a> par le roi Louis le Germain, mais une partie fut détruite au <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle. Abbaye à sa construction, elle fut dissoute avec la <a href="/wiki/R%C3%A9forme_protestante" title="Réforme protestante">réforme</a>.</li> <li>L'église <a href="/wiki/Grossm%C3%BCnster" title="Grossmünster">Grossmünster</a>. Sa construction commença environ en <a href="/wiki/1100" title="1100">1100</a> sous l'ordre de l'empereur <a href="/wiki/Charles_III_le_Gros" title="Charles III le Gros">Charles III le Gros</a>. Elle est de style <a href="/wiki/Architecture_romane" title="Architecture romane">roman</a>. Ce chantier s'achève vers <a href="/wiki/1220" title="1220">1220</a>. L'église a été le centre de la réforme en Suisse alémanique sous <a href="/wiki/Ulrich_Zwingli" title="Ulrich Zwingli">Ulrich Zwingli</a>.</li> <li>L'hôpital ophtalmique (Rämistrasse), en forme de palazzo italien, édifié en 1892-1896 d'après les plans de l'architecte cantonal zurichois Otto Weber<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite_crochet">[</span>53<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li>Le <a href="/wiki/Cimeti%C3%A8re_de_Fluntern" title="Cimetière de Fluntern">cimetière de Fluntern</a>, sur le Züriberg, colline de l'est de la ville. Deux grands écrivains y ont leur sépulture&#160;: <a href="/wiki/James_Joyce" title="James Joyce">James Joyce</a> et <a href="/wiki/Elias_Canetti" title="Elias Canetti">Elias Canetti</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Musées"><span id="Mus.C3.A9es"></span>Musées</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=32" title="Modifier la section : Musées" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=32" title="Modifier le code source de la section : Musées"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Schweizerisches_Landesmuseum_in_Z%C3%BCrich.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Schweizerisches_Landesmuseum_in_Z%C3%BCrich.jpg/220px-Schweizerisches_Landesmuseum_in_Z%C3%BCrich.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Schweizerisches_Landesmuseum_in_Z%C3%BCrich.jpg/330px-Schweizerisches_Landesmuseum_in_Z%C3%BCrich.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Schweizerisches_Landesmuseum_in_Z%C3%BCrich.jpg/440px-Schweizerisches_Landesmuseum_in_Z%C3%BCrich.jpg 2x" data-file-width="502" data-file-height="333" /></a><figcaption>Le bâtiment du musée national suisse</figcaption></figure> <p>La ville abrite de nombreux musées d'histoire et de culture&#160;: </p> <ul><li><a href="/wiki/Mus%C3%A9e_national_suisse" title="Musée national suisse">Musée national suisse</a> (Landesmuseum)&#160;: Avec huit musées répartis en divers lieux de Suisse, le bâtiment du musée national suisse à Zurich est le siège et principal musée du groupe. Il dépend directement de la Confédération, pour être plus précis de l'<a href="/wiki/Office_f%C3%A9d%C3%A9ral_de_la_culture" title="Office fédéral de la culture">Office fédéral de la culture</a> (OFC). Il a ouvert en 1898 et présente la culture et l'histoire de la Suisse. Une bibliothèque et une photothèque complètent l’offre<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite_crochet">[</span>54<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/Museum_Rietberg" title="Museum Rietberg">Musée</a> Rietberg (collection d'art oriental)</li> <li>Musée du jeu</li></ul> <p>Les musées d'art&#160;: </p> <ul><li>Musée des Beaux-Arts (<i><a href="/wiki/Kunsthaus_de_Zurich" title="Kunsthaus de Zurich">Kunsthaus de Zurich</a></i>)&#160;: Il contient une importante collection d'œuvres européennes allant de la fin du Moyen Âge jusqu'à la période contemporaine. C'est l'une des collections d’art les plus importantes de Suisse.</li> <li>Kunsthalle (musée d'art contemporain)</li> <li>La fondation et musée Haus Konstruktiv (art concret)</li> <li>Museum für Gestaltung (design, artisanat et architecture)</li> <li>Centre Le Corbusier - Heidi Weber Museum</li> <li>La <a href="/wiki/Fondation_et_Collection_Emil_G._B%C3%BChrle" title="Fondation et Collection Emil G. Bührle">fondation et Collection Emil G. Bührle</a></li> <li>La <a href="/wiki/Fondation_Egon_von_Vietinghoff" title="Fondation Egon von Vietinghoff">Fondation Egon von Vietinghoff</a><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Centre-LeCorbusier.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Centre-LeCorbusier.JPG/220px-Centre-LeCorbusier.JPG" decoding="async" width="220" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Centre-LeCorbusier.JPG/330px-Centre-LeCorbusier.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Centre-LeCorbusier.JPG/440px-Centre-LeCorbusier.JPG 2x" data-file-width="2265" data-file-height="1660" /></a><figcaption>Centre Le Corbusier</figcaption></figure></li> <li>Helmhaus (expositions d'art contemporain)</li> <li>Migros Museum (musée d'art contemporain)</li></ul> <p>Autres musées&#160;: </p> <ul><li><a href="/wiki/Mus%C3%A9e_d%27histoire_de_la_m%C3%A9decine_de_Zurich" title="Musée d&#39;histoire de la médecine de Zurich">Musée d'histoire de la médecine de Zurich</a>&#160;: Il dépend de l'université de la ville. Ce musée retrace le développement de l'art de la guérison à travers les âges depuis la Préhistoire au travers de la plus grande collection du monde<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite_crochet">[</span>55<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li>Musée du tram</li> <li>Jardin botanique</li> <li><a href="/wiki/Zoo_de_Zurich" title="Zoo de Zurich">Zoo de Zurich</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Théâtre_et_salles_de_concerts"><span id="Th.C3.A9.C3.A2tre_et_salles_de_concerts"></span>Théâtre et salles de concerts</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=33" title="Modifier la section : Théâtre et salles de concerts" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=33" title="Modifier le code source de la section : Théâtre et salles de concerts"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville abrite le <a href="/wiki/Schauspielhaus_(Zurich)" title="Schauspielhaus (Zurich)">Schauspielhaus Zürich</a>, théâtre de 750 places, fameux pour avoir été le seul théâtre en langue allemande d'expression totalement libre durant la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>. Également, l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ra_de_Zurich" class="mw-redirect" title="Opéra de Zurich">Opernhaus</a> y est présent ainsi qu'une salle de concert pour la musique classique, la <a href="/wiki/Tonhalle" title="Tonhalle">Tonhalle</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Festivals_et_événements"><span id="Festivals_et_.C3.A9v.C3.A9nements"></span>Festivals et événements</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=34" title="Modifier la section : Festivals et événements" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=34" title="Modifier le code source de la section : Festivals et événements"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:2006-Saechsiluete_boegg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/2006-Saechsiluete_boegg.jpg/220px-2006-Saechsiluete_boegg.jpg" decoding="async" width="220" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/2006-Saechsiluete_boegg.jpg/330px-2006-Saechsiluete_boegg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/2006-Saechsiluete_boegg.jpg/440px-2006-Saechsiluete_boegg.jpg 2x" data-file-width="1044" data-file-height="974" /></a><figcaption>Crémation du <i>Böögg</i> en 2006</figcaption></figure> <p>De nombreuses manifestations ont lieu tout au long de l'année parmi lesquelles&#160;: </p> <ul><li>Le <a href="/wiki/Sechsel%C3%A4uten" title="Sechseläuten">Sechseläuten</a> (fin avril) célèbre le départ de l'hiver, symbolisé par le <i>Böögg</i> (bonhomme de neige) qui se voit incinérer sur un grand bûcher au Sechseläutenplatz. Le nom de cette fête vient de l'heure à laquelle on allume le bûcher (18h). Le <i>Böögg</i> est rempli d'explosifs et la charge principale est logée dans la tête. La tradition veut que l'on chronomètre le temps écoulé entre l'allumage du bûcher et l'explosion de la tête. Si ce temps est court, l'été sera chaud, si ce temps est long, la longue résistance du <i>Böögg</i> présage d'un été froid.</li> <li>La <a href="/wiki/Street_Parade" title="Street Parade">Street Parade</a> est un défilé de musique techno (une street-party) organisé chaque année depuis 1992 dans les rues de la ville, le long du lac. Elle rivalise avec la <a href="/wiki/Love_Parade" title="Love Parade">Love Parade</a>, autre évènement musical techno organisé chaque année à Berlin. La street parade est <span class="need_ref" title="Ce passage nécessite plus de précisions." style="cursor:help;">actuellement</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:Pr%C3%A9ciser_un_fait" title="Aide:Préciser un fait">[C'est-à-dire&#160;?]</a></sup> la plus grande techno-party du monde et l'événement annuel le plus important à Zurich. Elle a lieu normalement le <abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr>&#160;samedi du mois d'août<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite_crochet">[</span>56<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li>Freestyle.ch, le plus grand événement de freestyle d'<a href="/wiki/Europe" title="Europe">Europe</a>.</li> <li>Le Knabenschiessen (septembre) est un grand concours de tir pour les jeunes.</li> <li>Tous les trois ans, se déroule la <a href="/w/index.php?title=Z%C3%BCri_F%C3%A4scht&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Züri Fäscht (page inexistante)">Züri Fäscht</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCri_F%C3%A4scht" class="extiw" title="de:Züri Fäscht"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Züri Fäscht&#160;»">(de)</span></a>, l'une des plus grosses fêtes populaires en Suisse. L'évènement dure 3 jours, et compte jusqu'à 3 millions de visiteurs (sur les 3 jours).</li> <li>Tous les ans au mois de juillet, durant 15 jours environ, se déroule le festival de musique <i><a href="/wiki/Live_at_Sunset" title="Live at Sunset">Live at Sunset</a></i>.</li></ul> <div class="clear" style="clear:left;"></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Filmographie">Filmographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=35" title="Modifier la section : Filmographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=35" title="Modifier le code source de la section : Filmographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt>Cinéma</dt></dl> <ul><li>Le film <a href="/wiki/Cin%C3%A9ma_fran%C3%A7ais" title="Cinéma français">franco</a>-<a href="/wiki/Cin%C3%A9ma_suisse" title="Cinéma suisse">suisse</a> <i><a href="/wiki/Espion,_l%C3%A8ve-toi" title="Espion, lève-toi">Espion, lève-toi</a></i>, réalisé par Yves Boisset, sorti en <a href="/wiki/1982_au_cin%C3%A9ma" title="1982 au cinéma">1982</a>, se déroule à Zurich.</li> <li>Une scène du film <i><a href="/wiki/La_Sanction" title="La Sanction">La Sanction</a></i> se déroule également dans la ville.</li> <li>La série <a href="/wiki/Crash_Landing_on_You" title="Crash Landing on You">Crash landing on you</a> (2019) se déroule en partie à Zurich et ses environs.</li></ul> <dl><dt>Jeux vidéo</dt></dl> <ul><li>Dans <i><a href="/wiki/Call_of_Duty:_Black_Ops_III" title="Call of Duty: Black Ops III">Call of Duty: Black Ops III</a></i>, plusieurs missions se déroulent dans un Zurich futuriste.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gastronomie">Gastronomie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=36" title="Modifier la section : Gastronomie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=36" title="Modifier le code source de la section : Gastronomie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Créé en 1924 par Hulda Zumsteg et repris par son fils <a href="/w/index.php?title=Gustav_Zumsteg&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gustav Zumsteg (page inexistante)">Gustav Zumsteg</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Gustav_Zumsteg" class="extiw" title="de:Gustav Zumsteg"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Gustav Zumsteg&#160;»">(de)</span></a>, le <a href="/w/index.php?title=Kronenhalle&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kronenhalle (page inexistante)">Kronenhalle</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kronenhalle" class="extiw" title="de:Kronenhalle"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Kronenhalle&#160;»">(de)</span></a> compte parmi les plus célèbres restaurants de Zurich<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite_crochet">[</span>57<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voies_de_communication_et_transports">Voies de communication et transports</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=37" title="Modifier la section : Voies de communication et transports" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=37" title="Modifier le code source de la section : Voies de communication et transports"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable droite" width="400"> <caption><b>Dates importantes</b> </caption> <tbody><tr> <td width="100%"> <ul><li>1847 Arrivée du chemin de fer&#160;: mise en service de la gare</li> <li>1882 Premiers <a href="/wiki/Tramway" title="Tramway">tramway</a> <a href="/wiki/Traction_hippomobile" title="Traction hippomobile">hippomobile</a></li> <li>1894 Première ligne électrifiée de tramway</li> <li>1910 Aérodrome de Dübendorf<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite_crochet">[</span>58<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li>1953 Mise en service de l'aéroport de Kloten</li> <li>1972 Zurich est reliée au réseau autoroutier direction Berne<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite_crochet">[</span>59<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li>1980 L'aéroport est desservi par le train</li> <li>1985 Mise en service du contournement autoroutier par le nord</li> <li>1990 Mise en service du réseau de S-Bahn</li> <li>2006 Bouclement à l'ouest du contournement autoroutier</li> <li>2015 Mise en service de la ligne diamétrale souterraine traversant la ville</li></ul> </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Zurich_area_transportation_map-fr.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Zurich_area_transportation_map-fr.svg/220px-Zurich_area_transportation_map-fr.svg.png" decoding="async" width="220" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Zurich_area_transportation_map-fr.svg/330px-Zurich_area_transportation_map-fr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Zurich_area_transportation_map-fr.svg/440px-Zurich_area_transportation_map-fr.svg.png 2x" data-file-width="1610" data-file-height="1360" /></a><figcaption>Principales voies routières et ferrées de l'agglomération</figcaption></figure> <p>Pour le transport individuel la ville de Zurich est très bien raccordée au <a href="/wiki/R%C3%A9seau_autoroutier_de_Suisse" class="mw-redirect" title="Réseau autoroutier de Suisse">réseau autoroutier de Suisse</a>&#160;: l'<a href="/wiki/Autoroute_suisse_A1" class="mw-redirect" title="Autoroute suisse A1">A1</a>, en direction du sud-ouest vers <a href="/wiki/Berne" title="Berne">Berne</a> et <a href="/wiki/Gen%C3%A8ve" title="Genève">Genève</a> et en direction de l'est vers <a href="/wiki/Saint-Gall" title="Saint-Gall">Saint-Gall</a>, l'A3 en direction du nord-ouest vers <a href="/wiki/B%C3%A2le" title="Bâle">Bâle</a> et en direction du sud-est vers <a href="/wiki/Coire" title="Coire">Coire</a> et l'A4 en direction de nord-est vers <a href="/wiki/Winterthour" title="Winterthour">Winterthour</a> - <a href="/wiki/Schaffhouse" title="Schaffhouse">Schaffhouse</a> ou <a href="/wiki/Lucerne" title="Lucerne">Lucerne</a> au sud. La ville est partiellement encerclée par une ceinture autoroutière qui est utilisée comme périphérique&#160;; la ville et l'agglomération ont un réseau autoroutier assez complet<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite_crochet">[</span>60<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>En intra-muros, la ville a développé une stratégie d'urbanisation durable visant la ville sans voiture. Selon le <a href="/wiki/Bureau_europ%C3%A9en_de_l%27environnement" title="Bureau européen de l&#39;environnement">Bureau européen de l'environnement</a>, elle se place au premier rang des capitales européennes pour la lutte antipollution<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite_crochet">[</span>61<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>La ville possède le plus grand et le plus important nœud ferroviaire suisse. 870 connexions nationales et internationales avec des trains tels que <a href="/wiki/EuroCity" title="EuroCity">EuroCity</a>, <a href="/wiki/Cisalpino" title="Cisalpino">Cisalpino</a>, <a href="/wiki/TGV" title="TGV">TGV</a>, <a href="/wiki/Intercity-Express" title="Intercity-Express">ICE</a> et CityNightLine. Zurich exploite aussi le plus grand <a href="/wiki/R%C3%A9seau_express_r%C3%A9gional" title="Réseau express régional">réseau express régional</a> de Suisse appelé <a href="/wiki/S-Bahn_Zurich" class="mw-redirect" title="S-Bahn Zurich">S-Bahn Zurich</a>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Zuerich_Hauptbahnhof-2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Zuerich_Hauptbahnhof-2.jpg/220px-Zuerich_Hauptbahnhof-2.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Zuerich_Hauptbahnhof-2.jpg/330px-Zuerich_Hauptbahnhof-2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Zuerich_Hauptbahnhof-2.jpg/440px-Zuerich_Hauptbahnhof-2.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1333" /></a><figcaption>Gare centrale de Zurich</figcaption></figure> <p>La <a href="/wiki/Gare_centrale_de_Zurich" title="Gare centrale de Zurich">gare centrale de Zurich</a> est la plus grande gare de Suisse. Plus de 360&#160;000&#160;passagers y transitent quotidiennement. Le train permet de rejoindre directement l'<a href="/wiki/A%C3%A9roport_de_Zurich" class="mw-redirect" title="Aéroport de Zurich">aéroport de Kloten</a><sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite_crochet">[</span>62<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, le principal aéroport du pays. </p><p>Le réseau de transport public urbain est très dense avec 287&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> de lignes en ville de Zurich et 217&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> en agglomération<sup id="cite_ref-reseauVBZ_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-reseauVBZ-63"><span class="cite_crochet">[</span>63<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les lignes sont desservies par <a href="/wiki/Tramways_suisses" class="mw-redirect" title="Tramways suisses">tramways</a>, <a href="/wiki/Trolleybus" title="Trolleybus">trolleybus</a> et bus (lignes urbaines et d'agglomération). </p><p>En outre, le réseau de transport public comprend la navigation sur le lac et la rivière, des <a href="/wiki/Funiculaire" title="Funiculaire">funiculaires</a>, et même un <a href="/wiki/T%C3%A9l%C3%A9ph%C3%A9rique" title="Téléphérique">téléphérique</a> entre Adliswil et Felsenegg. Les billets achetés pour un trajet sont valables pour tous les moyens de transport public (train, tram, bus, bateau) car tous les opérateurs sont membres de la <i>Zürcher Verkehrsverbund (ZVV)</i>. </p><p>À Zurich, 40&#160;% des déplacements s'effectuent à l'aide d'un véhicule motorisé personnel&#160;; 41&#160;% en transports en commun et scolaire et 19&#160;% à pied ou à l'aide d'un véhicule personnel non-motorisé. À titre de comparaison <a href="/wiki/Lausanne" title="Lausanne">Lausanne</a> a respectivement 49, 34 et 17, et <a href="/wiki/B%C3%A2le" title="Bâle">Bâle</a> 34, 40 et 20<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite_crochet">[</span>64<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transport_individuel_motorisé"><span id="Transport_individuel_motoris.C3.A9"></span>Transport individuel motorisé</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=38" title="Modifier la section : Transport individuel motorisé" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=38" title="Modifier le code source de la section : Transport individuel motorisé"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Afin de lutter contre les surcharges de trafic, le noyau central de l'agglomération est partiellement entouré d'une boucle autoroutière qui fait office de <i>périphérique</i>. Le contournement nord est en fonction depuis 1985. La tangente ouest, mise en service en 1972, était initialement prévue comme une solution transitoire jusqu’à la construction de l’évitement nord et ouest. Elle va relier les embranchements des autoroutes <a href="/w/index.php?title=Autoroute_A11_(Suisse)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Autoroute A11 (Suisse) (page inexistante)">A1</a> et <a href="/wiki/Autoroute_A3_(Suisse)" title="Autoroute A3 (Suisse)">A3</a> et comprend la mise en service en 2008 du <a href="/wiki/Tunnel_de_l%27Uetliberg" title="Tunnel de l&#39;Uetliberg">tunnel de l'Uetliberg</a>. En projet, l'extension du <a href="/wiki/Tunnel_de_Gubrist" title="Tunnel de Gubrist">tunnel de Gubrist</a> est prévue pour 2012<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite_crochet">[</span>65<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div style="column-count:3;column-gap:1em;" class="colonnes"> <p>Le réseau d'autoroutes ou de semi-autoroutes régionales&#160;: </p> <ul><li>l'<a href="/w/index.php?title=Autoroute_A11_(Suisse)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Autoroute A11 (Suisse) (page inexistante)">A11</a> - Zurich-<a href="/wiki/Kloten" title="Kloten">Kloten</a> (<i>site de l'<a href="/wiki/A%C3%A9roport_international_de_Zurich" title="Aéroport international de Zurich">aéroport</a></i>)&#160;;</li> <li>l'<a href="/w/index.php?title=Autoroute_suisse_A20&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Autoroute suisse A20 (page inexistante)">A20</a> - Zurich-Nordring&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Autoroute_suisse_A51" class="mw-redirect" title="Autoroute suisse A51">A51</a> – Zurich-nord-<a href="/wiki/B%C3%BClach" title="Bülach">Bülach</a>.</li></ul> <p>Certaines autoroutes ne relient pas directement le centre de Zurich, mais peuvent être classées dans le réseau de l'agglomération&#160;: </p> <ul><li>l'<a href="/w/index.php?title=Autoroute_suisse_A53&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Autoroute suisse A53 (page inexistante)">A53</a> - <a href="/wiki/Kloten" title="Kloten">Kloten</a>-nord-<a href="/wiki/Reichenburg" title="Reichenburg">Reichenburg</a> (autoroute de l'<a href="/wiki/Oberland_zurichois" title="Oberland zurichois">Oberland zurichois</a>).</li></ul> <p>Zurich est reliée au reste du pays par&#160;: </p> <ul><li>l'<a href="/wiki/Autoroute_suisse_A1" class="mw-redirect" title="Autoroute suisse A1">A1</a> - <a href="/wiki/Gen%C3%A8ve" title="Genève">Genève</a>-<a href="/wiki/Saint-Gall" title="Saint-Gall">Saint-Gall</a>&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Autoroute_suisse_A3" class="mw-redirect" title="Autoroute suisse A3">A3</a> - <a href="/wiki/B%C3%A2le" title="Bâle">Bâle</a>-<a href="/wiki/Coire" title="Coire">Coire</a>&#160;;</li> <li>l'<a href="/wiki/Autoroute_suisse_A4" class="mw-redirect" title="Autoroute suisse A4">A4</a> - <a href="/wiki/Winterthour" title="Winterthour">Winterthour</a>-<a href="/wiki/Lucerne" title="Lucerne">Lucerne</a>.</li></ul> </div> <p>À Zurich, le transport individuel motorisé (TMI) couvre 40&#160;% des déplacements. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transports_publics_suburbains">Transports publics suburbains</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=39" title="Modifier la section : Transports publics suburbains" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=39" title="Modifier le code source de la section : Transports publics suburbains"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:S-Bahn-Zuerich-Linienplan_ab_Ende_2015.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/S-Bahn-Zuerich-Linienplan_ab_Ende_2015.svg/220px-S-Bahn-Zuerich-Linienplan_ab_Ende_2015.svg.png" decoding="async" width="220" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/S-Bahn-Zuerich-Linienplan_ab_Ende_2015.svg/330px-S-Bahn-Zuerich-Linienplan_ab_Ende_2015.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/S-Bahn-Zuerich-Linienplan_ab_Ende_2015.svg/440px-S-Bahn-Zuerich-Linienplan_ab_Ende_2015.svg.png 2x" data-file-width="948" data-file-height="835" /></a><figcaption>Carte du réseau du S-Bahn desservant Zurich (<a href="/wiki/S-Bahn_Zurich" class="mw-redirect" title="S-Bahn Zurich">S-Bahn Zurich</a>).</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Hirschengrabentunnel.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Hirschengrabentunnel.svg/220px-Hirschengrabentunnel.svg.png" decoding="async" width="220" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Hirschengrabentunnel.svg/330px-Hirschengrabentunnel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Hirschengrabentunnel.svg/440px-Hirschengrabentunnel.svg.png 2x" data-file-width="483" data-file-height="409" /></a><figcaption>Tunnel ferroviaire Hirschengraben.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles connexes&#160;: <a href="/wiki/R%C3%A9seau_express_r%C3%A9gional_zurichois" title="Réseau express régional zurichois">Réseau express régional zurichois</a> et <a href="/wiki/Gare_centrale_de_Zurich" title="Gare centrale de Zurich">Gare centrale de Zurich</a>.</div></div> <p>Le Zürcher Verkehrsverbund (ZVV) est une société holding qui regroupe 44 entreprises indépendantes de transports dans tout le canton de Zurich. Un système de tarification unique est utilisé pour tous les modes de transport. Le réseau est divisé en zones tarifaires<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite_crochet">[</span>66<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> qui permettent d'utiliser indifféremment les compagnies affiliées&#160;: Chemins de fer fédéraux suisses (CFF), les cars postaux suisses, les entreprises régionales de transport, ainsi que des remontées mécaniques et de navigation. </p><p>Les réseaux qui concernent directement la ville de Zurich sont&#160;: </p> <ul><li>le <a href="/wiki/S-Bahn_Zurich" class="mw-redirect" title="S-Bahn Zurich">S-Bahn Zurich</a>&#160;: le réseau de train qui dessert l'aire urbaine zurichoise avec 380&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr><sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite_crochet">[</span>67<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> de lignes est géré par les chemins de fer fédéraux. Douze gares sont sur le territoire de la ville de Zurich&#160;;</li> <li>les bus&#160;: 32 lignes de bus (217&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr>) dans l'agglomération par la compagnie de transports publics de la ville de Zurich <i><a href="/wiki/Verkehrsbetriebe_Z%C3%BCrich" title="Verkehrsbetriebe Zürich">Verkehrsbetriebe Zürich (VBZ)</a></i>&#160;;</li> <li>la navigation sur le <a href="/wiki/Lac_de_Zurich" title="Lac de Zurich">lac de Zurich</a>&#160;: la compagnie <i>Zürichsee-Schiffahrtsgesellschaft</i> emploie une douzaine de bateaux qui sillonnent le lac<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite_crochet">[</span>68<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:DTZ-Desiro-Zuerich.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/DTZ-Desiro-Zuerich.jpg/220px-DTZ-Desiro-Zuerich.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/DTZ-Desiro-Zuerich.jpg/330px-DTZ-Desiro-Zuerich.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/DTZ-Desiro-Zuerich.jpg/440px-DTZ-Desiro-Zuerich.jpg 2x" data-file-width="1490" data-file-height="976" /></a><figcaption>Une rame S-Bahn en gare de Zurich HB.</figcaption></figure> <p>La première gare ferroviaire de la ville est construite en <a href="/wiki/1847" title="1847">1847</a> pour être le terminus de la ligne <i>Schweizerische Nordbahn</i> qui part de <a href="/wiki/B%C3%A2le" title="Bâle">Bâle</a>. En <a href="/wiki/1871" title="1871">1871</a>, pour répondre aux besoins toujours croissants du trafic, la gare est agrandie et rénovée et en <a href="/wiki/1933" title="1933">1933</a>, le hall principal est doté de sa toiture de fer et de verre. </p><p>Jusqu'en <a href="/wiki/1991" title="1991">1991</a>, la gare se terminait sur un <a href="/wiki/Impasse" title="Impasse">cul-de-sac</a>. Depuis, pour les besoins du réseau S-Bahn des quais souterrains et un tunnel, le <i>Hirschengrabentunnel</i>, a été percé, permettant aux trains de continuer jusqu'à la <a href="/wiki/Gare_de_Zurich_Stadelhofen" title="Gare de Zurich Stadelhofen">gare de Zurich Stadelhofen</a>. </p><p><span class="need_ref" title="Ce passage nécessite plus de précisions." style="cursor:help;">Actuellement</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:Pr%C3%A9ciser_un_fait" title="Aide:Préciser un fait">[C'est-à-dire&#160;?]</a></sup>, différents travaux sont en cours sur le réseau de S-Bahn pour assurer l'augmentation du trafic passagers, le principal est celui d'une ligne diamétrale à côté de la ligne déjà existante entre <a href="/wiki/Altstetten" title="Altstetten">Altstetten</a>, la gare centrale et <a href="/wiki/Oerlikon_(Zurich)" class="mw-redirect" title="Oerlikon (Zurich)">Oerlikon</a>, qui comprend entre autres la construction d'un tunnel d'environ 7&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> et l'agrandissement de la gare souterraine de Zurich HB. Le coût s'élèverait à 1,5 milliard de francs suisses, partagés entre le <a href="/wiki/Canton_de_Zurich" title="Canton de Zurich">canton de Zurich</a> (60&#160;%) et la <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_suisse" class="mw-redirect" title="Confédération suisse">Confédération suisse</a> (40&#160;%). Le tout devrait être fini en <a href="/wiki/2015" title="2015">2015</a><sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite_crochet">[</span>69<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transports_publics_urbains">Transports publics urbains</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=40" title="Modifier la section : Transports publics urbains" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=40" title="Modifier le code source de la section : Transports publics urbains"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Tramnetz-zuerich2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Tramnetz-zuerich2.png/220px-Tramnetz-zuerich2.png" decoding="async" width="220" height="251" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Tramnetz-zuerich2.png/330px-Tramnetz-zuerich2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Tramnetz-zuerich2.png/440px-Tramnetz-zuerich2.png 2x" data-file-width="2140" data-file-height="2440" /></a><figcaption>Carte des lignes de trams à Zurich.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Tramway_de_Zurich" title="Tramway de Zurich">Tramway de Zurich</a>.</div></div> <p>Les transports publics urbains sont assurés par la compagnie <a href="/wiki/Verkehrsbetriebe_Z%C3%BCrich" title="Verkehrsbetriebe Zürich">Verkehrsbetriebe Zürich</a> (VBZ). Le réseau de 287&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr><sup id="cite_ref-reseauVBZ_63-1" class="reference"><a href="#cite_note-reseauVBZ-63"><span class="cite_crochet">[</span>63<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> comprend 15 lignes de tram, 6 lignes de trolleybus, 18 lignes de bus, 9 lignes de bus <i>interquartier</i> et le funiculaire <i>Rigiblick</i> qui monte sur le <a href="/wiki/Z%C3%BCrichberg" title="Zürichberg">Zürichberg</a>. </p><p>Il y a également le funiculaire privé <a href="/wiki/Polybahn" title="Polybahn">Polybahn</a> (qui relie l'<a href="/wiki/%C3%89cole_polytechnique_f%C3%A9d%C3%A9rale_de_Zurich" title="École polytechnique fédérale de Zurich">école polytechnique fédérale de Zurich</a>) et le train à crémaillère Dolderbahn (qui monte sur l'<a href="/wiki/Adlisberg" title="Adlisberg">Adlisberg</a>) ainsi que la navigation sur la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transport_aérien"><span id="Transport_a.C3.A9rien"></span>Transport aérien</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=41" title="Modifier la section : Transport aérien" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=41" title="Modifier le code source de la section : Transport aérien"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:LSZH_001.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/LSZH_001.jpg/220px-LSZH_001.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/LSZH_001.jpg/330px-LSZH_001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/LSZH_001.jpg/440px-LSZH_001.jpg 2x" data-file-width="579" data-file-height="378" /></a><figcaption>L'aéroport international de Zurich à Kloten.</figcaption></figure> <p>L'<a href="/wiki/A%C3%A9roport_international_de_Zurich" title="Aéroport international de Zurich">aéroport de Zurich</a>, situé à <a href="/wiki/Kloten" title="Kloten">Kloten</a>, est un des aéroports principaux en Suisse, avec celui de Genève-Cointrin et celui de Bâle. Il est relié au centre-ville par le train (9–13 minutes de trajet) et par une autoroute. L'aéroport a vu passer 19,2 millions de passagers en 2006<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite_crochet">[</span>70<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Au classement <a href="/wiki/Skytrax" title="Skytrax">Skytrax</a> de 2007, il figure au <abbr class="abbr" title="Sixième">6<sup>e</sup></abbr>&#160;rang du palmarès des meilleurs aéroports mondiaux<sup id="cite_ref-Skytrax_2007_airport_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-Skytrax_2007_airport-71"><span class="cite_crochet">[</span>71<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, arrivant même premier dans le secteur du service d'immigration et deuxième pour la sécurité<sup id="cite_ref-Skytrax_2007_regional_72-0" class="reference"><a href="#cite_note-Skytrax_2007_regional-72"><span class="cite_crochet">[</span>72<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>L'aéroport de Kloten est le siège des compagnies aériennes <a href="/wiki/Belair_(compagnie_a%C3%A9rienne)" title="Belair (compagnie aérienne)">Belair</a>, <a href="/wiki/Edelweiss_Air" title="Edelweiss Air">Edelweiss Air</a> et <a href="/wiki/Helvetic" class="mw-redirect" title="Helvetic">Helvetic</a> ainsi que le siège de la Société suisse de sauvetage (<a href="/wiki/Secours_en_montagne#Les_secours_en_montagne_en_Suisse" title="Secours en montagne">Rega</a>). Depuis son déménagement de Bâle, c'est aussi ici que se trouve le siège social de la compagnie aérienne nationale <a href="/wiki/Swiss_International_Air_Lines" title="Swiss International Air Lines">Swiss</a>. </p><p>Le terrain d'aviation militaire de <a href="/wiki/D%C3%BCbendorf" title="Dübendorf">Dübendorf</a> est situé à seulement 8&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> du centre-ville de Zurich. </p> <div class="clear" style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Éducation"><span id=".C3.89ducation"></span>Éducation</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=42" title="Modifier la section : Éducation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=42" title="Modifier le code source de la section : Éducation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:ETH_HPP.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/ETH_HPP.JPG/170px-ETH_HPP.JPG" decoding="async" width="170" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/ETH_HPP.JPG/255px-ETH_HPP.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/ETH_HPP.JPG/340px-ETH_HPP.JPG 2x" data-file-width="1536" data-file-height="2304" /></a><figcaption>Un bâtiment de l'école polytechnique fédérale de Zurich.</figcaption></figure> <ul><li>L'<a href="/wiki/%C3%89cole_polytechnique_f%C3%A9d%C3%A9rale_de_Zurich" title="École polytechnique fédérale de Zurich">École polytechnique fédérale</a> (en allemand Eidgenössische Technische Hochschule Zürich, ETHZ) est une université technique. Son nom français abrégé est EPFZ. Elle est parfois surnommée «&#160;ETH&#160;» ou «&#160;Poly&#160;» d'après son nom original. Elle fut fondée en <a href="/wiki/1854" title="1854">1854</a>, et ouvrit en <a href="/wiki/1855" title="1855">1855</a>. Elle comprenait à l'origine six départements&#160;: <a href="/wiki/Architecture" title="Architecture">architecture</a>, <a href="/wiki/G%C3%A9nie_civil" title="Génie civil">génie civil</a>, <a href="/wiki/G%C3%A9nie_m%C3%A9canique" title="Génie mécanique">génie mécanique</a>, <a href="/wiki/Chimie" title="Chimie">chimie</a>, <a href="/wiki/Sylviculture" title="Sylviculture">sylviculture</a>, avec un département générique qui comprenait les <a href="/wiki/Math%C3%A9matiques" title="Mathématiques">mathématiques</a>, les <a href="/wiki/Sciences_naturelles" class="mw-redirect" title="Sciences naturelles">sciences naturelles</a>, la <a href="/wiki/Litt%C3%A9rature" title="Littérature">littérature</a>, et les <a href="/wiki/Sciences_sociales" title="Sciences sociales">sciences sociales</a> et <a href="/wiki/Sciences_politiques" class="mw-redirect" title="Sciences politiques">politiques</a>. L'ETHZ est l'une des universités phares en Europe dans le domaine de la <a href="/wiki/Chimie" title="Chimie">chimie</a>, de la <a href="/wiki/Physique" title="Physique">physique</a>, des <a href="/wiki/Math%C3%A9matiques" title="Mathématiques">mathématiques</a> et de l'<a href="/wiki/Informatique" title="Informatique">informatique</a>. Elle est aussi réputée dans le monde germanique pour son niveau élevé.</li> <li>L'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_de_Zurich" title="Université de Zurich">Université de Zurich</a> est la plus grande université de Suisse. Elle a été fondée le 29 avril 1833.</li> <li><a href="/wiki/Haute_%C3%89cole_d%27art_de_Zurich" class="mw-redirect" title="Haute École d&#39;art de Zurich">Haute École d'art de Zurich</a> (Zürcher Hochschule der Künste ZHdK).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sport">Sport</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=43" title="Modifier la section : Sport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=43" title="Modifier le code source de la section : Sport"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zurich est connue au niveau sportif en football car elle est le siège de la <a href="/wiki/F%C3%A9d%C3%A9ration_internationale_de_football_association" title="Fédération internationale de football association">Fédération internationale de football association</a> ou <i>FIFA</i>. Les équipes zurichoises ont remporté le plus grand nombre de titres suisses<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite_crochet">[</span>73<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Elle est aussi le siège de la <a href="/wiki/F%C3%A9d%C3%A9ration_internationale_de_hockey_sur_glace" title="Fédération internationale de hockey sur glace">Fédération internationale de hockey sur glace</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Clubs_sportifs">Clubs sportifs</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=44" title="Modifier la section : Clubs sportifs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=44" title="Modifier le code source de la section : Clubs sportifs"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/ZSC_Lions" class="mw-redirect" title="ZSC Lions">ZSC Lions</a>, club de hockey sur glace.</li> <li><a href="/wiki/GCK_Lions" class="mw-redirect" title="GCK Lions">GCK Lions</a>, club de hockey sur glace.</li> <li><a href="/wiki/Grasshopper_Club_Zurich" title="Grasshopper Club Zurich">Grasshopper Club Zurich</a>, club de football.</li> <li><a href="/wiki/FC_Z%C3%BCrich_Frauen" class="mw-redirect" title="FC Zürich Frauen">FC Zurich</a>, club de football.</li> <li><a href="/wiki/GC_Amicitia_Z%C3%BCrich" class="mw-redirect" title="GC Amicitia Zürich">GC Amicitia Zürich</a>, club de handball.</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Letzigrund.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Letzigrund.jpg/220px-Letzigrund.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Letzigrund.jpg/330px-Letzigrund.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Letzigrund.jpg/440px-Letzigrund.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="480" /></a><figcaption>Stade de football du <a href="/wiki/Stade_du_Letzigrund" title="Stade du Letzigrund">Letzigrund</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Infrastructures">Infrastructures</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=45" title="Modifier la section : Infrastructures" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=45" title="Modifier le code source de la section : Infrastructures"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville comprend de nombreux complexes sportifs tels que le <a href="/wiki/Hallenstadion" title="Hallenstadion">Hallenstadion</a>, le domicile des <a href="/wiki/ZSC_Lions" class="mw-redirect" title="ZSC Lions">ZSC Lions</a> et une salle polyvalente ou se déroule manifestations sportives, concerts ou foires. Pour le football il y a les stades du <a href="/wiki/Stade_du_Hardturm" title="Stade du Hardturm">Hardturm</a> (17&#160;666&#160;places), inauguré en 1929, et du <a href="/wiki/Stade_du_Letzigrund" title="Stade du Letzigrund">Letzigrund</a> (30&#160;000&#160;places) entièrement rénové en 2007 pour l'Euro 2008. Le Letzigrund avec sa piste et installations d'athlétisme est polyvalent, il reçoit le fameux meeting d'athlétisme <a href="/wiki/Weltklasse_Zurich" title="Weltklasse Zurich">Weltklasse Zurich</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Compétitions"><span id="Comp.C3.A9titions"></span>Compétitions</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=46" title="Modifier la section : Compétitions" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=46" title="Modifier le code source de la section : Compétitions"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville accueille régulièrement des compétitions sportives internationales de haut niveau telles que&#160;: </p><p>Le meeting d'<a href="/wiki/Athl%C3%A9tisme" title="Athlétisme">athlétisme</a> <i><a href="/wiki/Weltklasse_Zurich" title="Weltklasse Zurich">Weltklasse Zurich</a></i> qui est un meeting de <a href="/wiki/Golden_League" title="Golden League">Golden League</a> se déroulant annuellement au Letzigrund et qui est considéré comme le plus grand meeting d'athlétisme au monde. Le meeting existe depuis le <time class="nowrap" datetime="1928-08-12" data-sort-value="1928-08-12">12 août 1928</time> et 24&#160;records du monde y ont été battus. Il y a aussi le <a href="/wiki/Marathon_de_Zurich" title="Marathon de Zurich">marathon de Zurich</a> qui a lieu chaque année en avril depuis 2003 et la <i><a href="/wiki/Z%C3%BCrcher_Silvesterlauf" class="mw-redirect" title="Zürcher Silvesterlauf">Zürcher Silvesterlauf</a></i>, une course populaire dans le centre de la ville qui se tient à mi-décembre depuis 1977. Depuis 2005 a lieu également le <a href="/wiki/Marathon_du_Nouvel_An_de_Zurich" title="Marathon du Nouvel An de Zurich">marathon du Nouvel An de Zurich</a> le <a href="/wiki/Jour_de_l%27an" title="Jour de l&#39;an">jour de l'an</a>. </p><p>Un Ironman a également lieu tous les ans en juillet. </p><p>Le <a href="/wiki/Tournoi_de_tennis_de_Zurich" title="Tournoi de tennis de Zurich">Tournoi de tennis de Zurich</a> est un tournoi de <a href="/wiki/Tennis" title="Tennis">tennis</a> féminin du circuit <a href="/wiki/Professionnel" title="Professionnel">professionnel</a> <a href="/wiki/WTA_Tour" title="WTA Tour">WTA</a> qui existe depuis 1984. Il fait partie de la catégorie de tournois <i>Tier I</i> depuis 1993 et se tient chaque année au Hallenstadion. </p><p>En cyclisme, le <a href="/wiki/Championnat_de_Zurich" title="Championnat de Zurich">Championnat de Zurich</a> est une course cycliste classique d'un jour créée en 1914 qui a lieu en septembre ou octobre. Il y a également la <a href="/wiki/Course_de_six_jours" title="Course de six jours">Course de six jours</a> (en allemand&#160;: <i>6-Tagerennen</i>) au Hallenstadion. La ville a par ailleurs accueilli à trois reprises les <a href="/wiki/Championnats_du_monde_de_cyclisme_sur_route" title="Championnats du monde de cyclisme sur route">championnats du monde de cyclisme sur route</a> en <a href="/wiki/Championnats_du_monde_de_cyclisme_sur_route_1923" title="Championnats du monde de cyclisme sur route 1923">1923</a>, <a href="/wiki/Championnats_du_monde_de_cyclisme_sur_route_1929" title="Championnats du monde de cyclisme sur route 1929">1929</a> et <a href="/wiki/Championnats_du_monde_de_cyclisme_sur_route_1946" title="Championnats du monde de cyclisme sur route 1946">1946</a>. </p><p>Chaque année en automne a lieu une course d'aviron sur la <a href="/wiki/Limmat" title="Limmat">Limmat</a> entre l'école polytechnique et l'université de Zurich, sur le modèle de la course d'aviron <a href="/wiki/Oxford" title="Oxford">Oxford</a>-<a href="/wiki/Cambridge" title="Cambridge">Cambridge</a>. </p><p>Les <a href="/wiki/Championnat_du_monde_de_hockey_sur_glace_1939" title="Championnat du monde de hockey sur glace 1939">Championnats du monde de hockey sur glace de 1939</a>, de <a href="/wiki/Championnat_du_monde_de_hockey_sur_glace_1953" title="Championnat du monde de hockey sur glace 1953">1953</a> et de <a href="/wiki/Championnat_du_monde_de_hockey_sur_glace_1998" title="Championnat du monde de hockey sur glace 1998">1998</a> ont eu lieu à Bâle et Zurich. </p><p>Zurich a également accueilli au Stade du Hardturm des matchs lors de la <a href="/wiki/Coupe_du_monde_de_football_de_1954" class="mw-redirect" title="Coupe du monde de football de 1954">Coupe du monde de football de 1954</a> qui se tint en Suisse. </p><p>Trois matchs de poules du <a href="/wiki/Championnat_d%27Europe_de_football_2008" title="Championnat d&#39;Europe de football 2008">championnat d'Europe de football 2008</a> se sont déroulés au Stade du Letzigrund (notamment France-Italie)<sup id="cite_ref-Euro_2008_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-Euro_2008-74"><span class="cite_crochet">[</span>74<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>En <time class="nowrap" datetime="2018-06" data-sort-value="2018-06">juin 2018</time>, la ville a accueilli le <a href="/wiki/EPrix_de_Zurich" title="EPrix de Zurich">ePrix de Zurich</a>, une manche du <a href="/wiki/Championnat_de_Formule_E_FIA" class="mw-redirect" title="Championnat de Formule E FIA">championnat de Formule E FIA</a>, qui est la première course automobile sur circuit organisée en <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">Suisse</a> depuis leur interdiction dans le pays à la suite de la tragédie des <a href="/wiki/24_Heures_du_Mans_1955" title="24 Heures du Mans 1955">24 Heures du Mans 1955</a><sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite_crochet">[</span>75<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Littérature"><span id="Litt.C3.A9rature"></span>Littérature</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=47" title="Modifier la section : Littérature" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=47" title="Modifier le code source de la section : Littérature"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Victor_Hugo" title="Victor Hugo">Victor Hugo</a> l'évoque dans ses lettres fictives de récit de voyage <i><a href="/wiki/Le_Rhin" title="Le Rhin">Le Rhin</a></i> (1842). </p><p><a href="/wiki/Fritz_Zorn" title="Fritz Zorn">Fritz Zorn</a> y situe son essai autobiographique <a href="/wiki/Mars_(essai_autobiographique)" title="Mars (essai autobiographique)">Mars</a>, dans lequel il critique son enfance passée sur la <a href="/wiki/Goldk%C3%BCste" title="Goldküste">Rive dorée</a> zurichoise. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Autres">Autres</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=48" title="Modifier la section : Autres" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=48" title="Modifier le code source de la section : Autres"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>X de Schwamendingen&#160;: croisement à niveau des deux voies du tramway, qui a été créé pour permettre aux trains de circuler à gauche dans le tunnel, car les quais en position centrale dans le tunnel permettent uniquement l'embarquement dans les tramways, lorsque ceux-ci roulent sur la voie de gauche<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite_crochet">[</span>76<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li>Le cimetière de Sihlfeld dispose d'un distributeur automatique de cartes funéraires<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite_crochet">[</span>77<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li>Dans la vieille ville de Zurich, il y a la taverne Oepfelchammer qui est considérée comme le plus ancien bar sportif du monde, car il y a un jeu de boisson athlétique inhabituel, appelé Balkenprobe. Le but y est de se hisser sur une barre et traverser vers la barre suivante, puis boire un verre de vin avec la tête baissée<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite_crochet">[</span>78<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=49" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=49" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style="column-width:24em; column-count:3;"><ol class="references"> <li id="cite_note-ofs2020-1"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-ofs2020_1-0">a</a> et <a href="#cite_ref-ofs2020_1-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/fr/px-x-0102020000_201/-/px-x-0102020000_201.px/"><cite style="font-style:normal;">Bilan démographique selon le niveau géographique institutionnel</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">Office fédéral de la statistique</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-08-31" data-sort-value="2023-08-31">31 août 2023</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-PR21-2"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-PR21_2-0">a</a> et <a href="#cite_ref-PR21_2-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bfs.admin.ch/bfs/fr/home/statistiques/statistique-regions/portraits-regionaux-chiffres-cles/communes.assetdetail.15864461.html"><cite style="font-style:normal;">Portraits régionaux 2021: chiffres-clés de toutes les communes</cite></a>&#160;» <span typeof="mw:File"><span title="Accès libre au document"><img alt="Accès libre" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span> <abbr class="abbr indicateur-format format-xls" title="Classeur Microsoft Excel">&#91;xls&#93;</abbr>, sur <span class="italique">Office fédéral de la statistique</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-03-05" data-sort-value="2023-03-05">5 mars 2023</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Blocher-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Blocher_3-0">↑</a> </span><span class="reference-text"> <abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : français">(fr)</abbr> Allocution prononcée par le conseiller fédéral <a href="/wiki/Christoph_Blocher" title="Christoph Blocher">Christoph Blocher</a> à l'Institut national genevois, le 12 novembre 2007, à Genève&#160;: <span class="ouvrage"><span class="noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ejpd.admin.ch/ejpd/fr/home/dokumentation/red/2007/2007-11-12.html"><cite style="font-style:normal; color:var(--color-link-red, #d73333);">«&#160;Frontières linguistiques&#160;»</cite></a><sup class="plainlinks">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/http://www.ejpd.admin.ch/ejpd/fr/home/dokumentation/red/2007/2007-11-12.html">Archive.org</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.wikiwix.com/cache/?url=http://www.ejpd.admin.ch/ejpd/fr/home/dokumentation/red/2007/2007-11-12.html">Wikiwix</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/http://www.ejpd.admin.ch/ejpd/fr/home/dokumentation/red/2007/2007-11-12.html">Archive.is</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://webcache.googleusercontent.com/search?hl=fr&amp;q=cache:http://www.ejpd.admin.ch/ejpd/fr/home/dokumentation/red/2007/2007-11-12.html">Google</a> • <a href="/wiki/Projet:Correction_des_liens_externes#J&#39;ai_trouvé_un_lien_mort,_que_faire_?" title="Projet:Correction des liens externes">Que faire&#160;?</a>)</sup></span>, sur <span class="italique"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.ejpd.admin.ch/ejpd/fr/home.html">http://www.ejpd.admin.ch/ejpd/fr/home.html</a> Confédération suisse - Département fédéral de justice et police</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2008-03-12" data-sort-value="2008-03-12">12 mars 2008</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://mobilityexchange.mercer.com/Insights/quality-of-living-rankings"><cite style="font-style:normal;">Quality of Living City Ranking | Mercer</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">mobilityexchange.mercer.com</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2019-05-28" data-sort-value="2019-05-28">28 mai 2019</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Statistik2019"><span class="ouvrage" id="Bundesamt_für_Statistik2019"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> Bundesamt für <span class="nom_auteur">Statistik</span>, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bfs.admin.ch/bfs/de/home/statistiken/kataloge-datenbanken/tabellen.assetdetail.7966022.html"><cite style="font-style:normal;" lang="de">Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, Provisorische Jahresergebnisse, 2018 - 2018 | Tabelle</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">Bundesamt für Statistik</span>, <time class="nowrap" datetime="2019-04-09" data-sort-value="2019-04-09">9 avril 2019</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2019-07-27" data-sort-value="2019-07-27">27 juillet 2019</time>)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-ks-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ks_6-0">↑</a> </span><span class="reference-text">Andres Kristol&#160;: <i>Zürich ZH (Zürich).</i> dans le <i>Dictionnaire toponymique des communes suisses – Lexikon der schweizerischen Gemeindenamen – Dizionario toponomastico dei comuni svizzeri (DTS|LSG).</i> Centre de dialectologie, Université de Neuchâtel. Verlag Huber, Frauenfeld/Stuttgart/Wien 2005. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/3-7193-1308-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/3-7193-1308-5"><span class="nowrap">3-7193-1308-5</span></a>)</small> et Éditions Payot, Lausanne 2005, S.992f. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-601-03336-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-601-03336-3"><span class="nowrap">2-601-03336-3</span></a>)</small></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text">Littéralement le «&#160;fossé de retranchement&#160;».</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text">Exposé d'Andreas P. Speich (Ingénieur forestier EPF/SIA, ancien directeur de la forêt de Zurich, Euroconsultant pour la restauration d'écosystèmes naturels) intitulé <i>Comment reboiser en favorisant la biodiversité forestière</i>&#160;; L'exemple de l'Aménagement naturel et restauration de la forêt de la ville de Zurich (Suisse), Colloque Biodiversité, Région Nord-Pas-de-Calais/Direction Environnement, 1996</span> </li> <li id="cite_note-Speich-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Speich_9-0">↑</a> </span><span class="reference-text"> <abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <span class="ouvrage" id="Speich1981"><span class="ouvrage" id="A._Speich1981">A. Speich, <cite class="italique">55 Thesen zu <i>Wald und Gesellschaft</i> (55 thèses sur «&#160;forêt et société&#160;»)</cite>, <time>1981</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=55+Thesen+zu+%27%27Wald+und+Gesellschaft%27%27+%2855+th%C3%A8ses+sur+%C2%AB+for%C3%AAt+et+soci%C3%A9t%C3%A9+%C2%BB%29&amp;rft.aulast=Speich&amp;rft.aufirst=A.&amp;rft.date=1981&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AZurich"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://fr.climate-data.org/europe/suisse/zurich/zurich-2110/"><cite style="font-style:normal;">Climat Zurich: Pluviométrie et Température moyenne Zurich, diagramme ombrothermique pour Zurich - Climate-Data.org</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">fr.climate-data.org</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2022-09-08" data-sort-value="2022-09-08">8 septembre 2022</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text">située à 556&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr> d'altitude, à flanc de montagne, soit 150&#160;<abbr class="abbr" title="mètre">m</abbr> au-dessus du centre-ville</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : français">(fr)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/fr/index/dienstleistungen/geostat/datenbeschreibung/quartiergrenzen_von.html">Limites des quartiers de villes suisses</a> Géodonnées de la statistique fédérale sur admin.ch. Consulté le 6 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text">Magazine Géo, "Des archéologes découvrent une femme celte enterrée depuis 2200 ans dans un tronc d'arbre". Par Emeline Férard, publié le 02/08/2019 sur www.geo.fr.</span> </li> <li id="cite_note-Dada-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dada_14-0">↑</a> </span><span class="reference-text">Voir le chapitre «&#160;Zurich&#160;» dans l'ouvrage&#160;: <span class="ouvrage" id="Le_Bon2005"><span class="ouvrage" id="Laurent_Le_Bon2005"><a href="/wiki/Laurent_Le_Bon" title="Laurent Le Bon">Laurent Le Bon</a> (sous sa direction), <cite class="italique">DADA</cite>, Paris, Éditions du <a href="/wiki/Centre_Pompidou" class="mw-redirect" title="Centre Pompidou">Centre Pompidou</a>, <time>2005</time>, 987 à 1014 <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-84426-277-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-84426-277-5"><span class="nowrap">2-84426-277-5</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=DADA&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Centre+Pompidou&amp;rft.au=Laurent+Le+Bon&amp;rft.date=2005&amp;rft.tpages=987+%C3%A0+1014&amp;rft.isbn=2-84426-277-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AZurich"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Gallia</i> étant le nom donner aux provinces de l'empire</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.six-swiss-exchange.com/knowhow/exchange/history_fr.html">Histoire de la Bourse - Site de la bourse suisse</a></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text">Depuis les élections de 2014</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a> </span><span class="reference-text">après les élections du <time class="nowrap" datetime="2014-02-09" data-sort-value="2014-02-09">9 février 2014</time>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.verwaltung.zh.ch/internet/verwaltung/de/home.html">Administration cantonale</a> consulté le 25 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-format format-xls" title="Classeur Microsoft Excel">[xls]</abbr><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.badac.ch/database/esac-v/frameTableau.php?R_QUESTIONS=28.1.3.2&amp;F_S_ENTITE=E.O&amp;R_STANDARDISATION=C.0&amp;version=xls_outside">BADAC</a> consulté le 26 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.parlament.ch/F/Suche/Pages/biografie.aspx?biografie_id=146">Biographie d'Ueli Maurer sur parlament.ch</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://elections.swissinfo.ch/ST.php?page_id=87">Voir biographie en bas de la page</a></span> </li> <li id="cite_note-wikidata-2229cd03ace43629730a478d6be03bf5319fdd7c-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wikidata-2229cd03ace43629730a478d6be03bf5319fdd7c_23-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.stadt-zuerich.ch/prd/de/index/stadtentwicklung/aussenbeziehungen/internationale-kooperationen-mit-staedten/staedtepartnerschaften/kunming.html"><cite style="font-style:normal;" lang="de">https://www.stadt-zuerich.ch/prd/de/index/stadtentwicklung/aussenbeziehungen/internationale-kooperationen-mit-staedten/staedtepartnerschaften/kunming.html</cite></a>&#160;»</span></span> </li> <li id="cite_note-wikidata-7974773083376143fbdaaf401c954b5e7d953c30-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wikidata-7974773083376143fbdaaf401c954b5e7d953c30_24-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.stadt-zuerich.ch/prd/de/index/stadtentwicklung/aussenbeziehungen/zusammenarbeit-mit-staedten/staedtepartnerschaften/kunming.html"><cite style="font-style:normal;">https://www.stadt-zuerich.ch/prd/de/index/stadtentwicklung/aussenbeziehungen/zusammenarbeit-mit-staedten/staedtepartnerschaften/kunming.html</cite></a>&#160;»</span></span> </li> <li id="cite_note-wikidata-d25013f856ac03ffee5ef6307aff86dd961ca7b8-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wikidata-d25013f856ac03ffee5ef6307aff86dd961ca7b8_25-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://wb.km.gov.cn/c/2008-02-21/3839238.shtml"><cite style="font-style:normal;">https://wb.km.gov.cn/c/2008-02-21/3839238.shtml</cite></a>&#160;»</span></span> </li> <li id="cite_note-wikidata-c62a37aeae8505878fa1f62f6e616914fd877dd0-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wikidata-c62a37aeae8505878fa1f62f6e616914fd877dd0_26-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://wb.km.gov.cn/upload/resources/file/2022/05/11/3666839.pdf"><cite style="font-style:normal;">https://wb.km.gov.cn/upload/resources/file/2022/05/11/3666839.pdf</cite></a>&#160;»</span></span> </li> <li id="cite_note-wikidata-bb49d3971c4d0be7d5a9be0e8aae90acf8cc752d-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wikidata-bb49d3971c4d0be7d5a9be0e8aae90acf8cc752d_27-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.stadt-zuerich.ch/prd/de/index/stadtentwicklung/aussenbeziehungen/internationale-kooperationen-mit-staedten/staedtepartnerschaften/san_francisco.html"><cite style="font-style:normal;" lang="de">https://www.stadt-zuerich.ch/prd/de/index/stadtentwicklung/aussenbeziehungen/internationale-kooperationen-mit-staedten/staedtepartnerschaften/san_francisco.html</cite></a>&#160;»</span></span> </li> <li id="cite_note-wikidata-698cefa302b155884a4ddf1bb591db78c5f32d6e-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wikidata-698cefa302b155884a4ddf1bb591db78c5f32d6e_28-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://oewd.org/san-francisco-sister-cities"><cite style="font-style:normal;">https://oewd.org/san-francisco-sister-cities</cite></a>&#160;»</span></span> </li> <li id="cite_note-wikidata-08854e51fa80ad785922d67ef34934dd8f640dc1-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wikidata-08854e51fa80ad785922d67ef34934dd8f640dc1_29-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.stadt-zuerich.ch/prd/de/index/stadtentwicklung/aussenbeziehungen/zuerich_international/vinnytsya.html"><cite style="font-style:normal;" lang="de">https://www.stadt-zuerich.ch/prd/de/index/stadtentwicklung/aussenbeziehungen/zuerich_international/vinnytsya.html</cite></a>&#160;» <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2014-10-22" data-sort-value="2014-10-22">22 octobre 2014</time>)</small></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stadt-zuerich.ch/internet/chg/home/geschichte.html">L'histoire du jardin</a> Site de la ville de Zurich, consulté le 29 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langues : allemand, français et italien">(de&#160;+&#160;fr&#160;+&#160;it)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/fr/index/dienstleistungen/publikationen_statistik/cd_roms/uebersicht.html?publicationID=743">Évolution de la population des communes 1850-2000 </a> Recensement fédéral de la population 2000.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-format format-xls" title="Classeur Microsoft Excel">[xls]</abbr> <abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langues : allemand, français et italien">(de&#160;+&#160;fr&#160;+&#160;it)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/fr/index/dienstleistungen/publikationen_statistik/cd_roms/uebersicht.Document.69585.zip">Évolution de la population des communes 1850-2000 </a> Tableaux annexes au recensement fédéral de la population 2000.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a> </span><span class="reference-text">En Suisse un recensement fédéral est effectué tous les dix ans depuis 1850. Excepté en 1888 pour 1890 et en 1941 pour 1940.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langues : français et allemand">(fr&#160;+&#160;de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stadt-zürich.ch/internet/stat/home/publikationen/staedtestatistik/STST_2008.html">Annuaire statistique 2008 de l’Union des villes suisse</a>. Page 30 consultée le 17 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stadt-zuerich.ch/content/internet/sd/sub_navi_sd/info_departement/zahlen_und_fakten/existenzsicherung.direct.ParagraphContainerList.ParagraphContainer0.ParagraphList.0008.Image.gif">Service social de la ville de Zurich</a> consulté le 21 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-ofs-PyrAge-36"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-ofs-PyrAge_36-0">a</a> <a href="#cite_ref-ofs-PyrAge_36-1">b</a> <a href="#cite_ref-ofs-PyrAge_36-2">c</a> et <a href="#cite_ref-ofs-PyrAge_36-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/fr/px-x-0103010000_201/px-x-0103010000_201/px-x-0103010000_201.px"><cite style="font-style:normal;">Population résidante permanente et non permanente selon les niveaux géographiques institutionnels, la nationalité (catégorie), le lieu de naissance, le sexe et la classe d'âge</cite></a>&#160;» <span typeof="mw:File"><span title="Accès libre au document"><img alt="Accès libre" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>, sur <span class="italique">Office fédéral de la statistique</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-04-16" data-sort-value="2023-04-16">16 avril 2023</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF)">[PDF]</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stadt-zuerich.ch/internet/stat/home/Dienstleistungen/projekte.ParagraphContainerList.ParagraphContainer0.ParagraphList.0009.File.pdf/Volkszaehlungsflyer.pdf">Dépliant de l'OFS, recensement 2000</a></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF)">[PDF]</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/fr/index/news/publikationen.Document.52217.pdf">Le paysage linguistique en Suisse</a>, recensement fédéral 2000. Pages 62, 116 consultées le 20 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF)">[PDF]</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/fr/index/news/publikationen.Document.52217.pdf">Le paysage linguistique en Suisse</a>, recensement fédéral 2000. Page 17 consultée le 20 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stadt-zürich.ch/internet/stat/home/publikationen/jahrbuch/Jahrbuch_2008.html">Annuaire statistique 2008 de la ville de Zurich</a>. Page 71 consultée le 17 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langues : français et allemand">(fr&#160;+&#160;de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stadt-zürich.ch/internet/stat/home/publikationen/staedtestatistik/STST_2008.html">Annuaire statistique 2008 de l’Union des villes suisse</a>. Page 20 consultée le 17 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a> </span><span class="reference-text">L’office fédéral de la statistique (OFS) reconnaît cinq aires urbaines en Suisse&#160;: aire urbaine de Zürich, aire urbaine de <a href="/wiki/B%C3%A2le" title="Bâle">Bâle</a>, aire urbaine de <a href="/wiki/Berne" title="Berne">Berne</a>, Arc lémanique (<a href="/wiki/Gen%C3%A8ve" title="Genève">Genève</a> – <a href="/wiki/Lausanne" title="Lausanne">Lausanne</a>) et aire urbaine du <a href="/wiki/Canton_du_Tessin" title="Canton du Tessin">Tessin</a></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.statistik.zh.ch/raum/agglomerationen.php?p=3">Service des statistiques canton de Zurich</a>. Consulté le 11 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : français">(fr)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.are.admin.ch/themen/agglomeration/00667/00687/index.html?lang=fr">Office fédéral du développement territorial ARE</a>. «&#160;Politique des agglomérations&#160;», consulté le 11 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langues : anglais et allemand">(en&#160;+&#160;de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.greaterzuricharea.ch/default_en.asp">Greater Zurich Area</a> Le site consulté le 12 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.swissinfo.org/fre/swissinfo.html?siteSect=881&amp;sid=8751948">Swissinfo</a> article <i>Zurich</i> consulté le 19 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a> </span><span class="reference-text">Éditions de <i>20 Minuten</i> en allemand pour&#160;: Zurich, Berne, Bâle, Lucerne, Saint-Gall et éditions <i>20 Minutes</i> en français pour&#160;: Genève, Vaud et Romandie</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a> </span><span class="reference-text">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/024756/"><span title="Annabelle en français">Annabelle</span></a>&#160;» dans le <i><a href="/wiki/Dictionnaire_historique_de_la_Suisse" title="Dictionnaire historique de la Suisse">Dictionnaire historique de la Suisse</a></i> en ligne. le plus ancien de langue allemande, créé en 1938 à Zurich.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a> </span><span class="reference-text">À ses débuts en novembre 1979 <i>Radio 24</i> était une <a href="/wiki/Radio_pirate" title="Radio pirate">radio pirate</a> dont l'antenne était installée en Italie à 130&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> de Zurich.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.domainepublic.ch/files/articles/html/7663.shtml">Die Weltwoche&#160;: Indépendant mais à droite</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.domainepublic.ch">http://www.domainepublic.ch</a> consulté le 23 avril 2008.</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a> </span><span class="reference-text">Les autres programmes sont produits à Berne.</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Herzog"><span class="ouvrage" id="Samuel_Herzog"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> Samuel Herzog, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nzz.ch/feuilleton/kunst_architektur/interview-mit-dem-neuen-direktor-des-kunstmuseums-basel-kulturell-ist-basel-weltspitze-ld.113063?reduced=true"><cite style="font-style:normal;" lang="de">Kulturell ist Basel Weltspitze</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">nzz.ch</span>, <i>NZZ</i></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Pettanice2021"><span class="ouvrage" id="Nadia_Pettanice2021">Nadia Pettanice, «&#160;<cite style="font-style:normal">Ein Palazzo für die Zürcher Augenheilkunde</cite>&#160;», <i>Art + Architecture</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;1,&#8206; <time>2021</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">52-59</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/1421-086X">1421-086X</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Ein+Palazzo+f%C3%BCr+die+Z%C3%BCrcher+Augenheilkunde&amp;rft.jtitle=Art+%2B+Architecture&amp;rft.issue=1&amp;rft.aulast=Pettanice&amp;rft.aufirst=Nadia&amp;rft.date=2021&amp;rft.pages=52-59&amp;rft.issn=1421-086X&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AZurich"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bak.admin.ch/bak/themen/kulturpflege/00515/00529/index.html?lang=fr">Musée national suisse</a> Office fédéral de la culture. Consulté le 30 décembre 2007</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mhiz.unizh.ch">Site officiel Site officiel du Musée d'histoire de la médecine</a></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.streetparade.ch">Site officiel de la Street Parade</a></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Groppo2019"><span class="ouvrage" id="Pierre_Groppo2019">Pierre Groppo, «&#160;<cite style="font-style:normal">La mode à ma table</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Vanity_Fair_(magazine)" title="Vanity Fair (magazine)">Vanity Fair</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;66,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2019-03" data-sort-value="2019-03">mars 2019</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">114-121</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=La+mode+%C3%A0+ma+table&amp;rft.jtitle=Vanity+Fair&amp;rft.issue=66&amp;rft.aulast=Groppo&amp;rft.aufirst=Pierre&amp;rft.date=2019-03&amp;rft.pages=114-121&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AZurich"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF)">[PDF]</abbr><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://glique.ch/Geschichte/Dubendorf.pdf">Histoire de l'aérodrome de Dübendorf</a> Université de Zurich, consulté le 27 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nordumfahrung.ch/ausbau.html">Contournement nord, historique</a> consulté le 27 mars 2008</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://map.search.ch/zuerich">Carte et image satellite sur <i>Map search.ch</i></a></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a> </span><span class="reference-text">Laetitia Van Eeckhout, <i>Zurich, Copenhague et Vienne en tête des grandes villes les moins polluées d'Europe</i> dans <i>Le Monde du <abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr> avril 2015</i> <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;7</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a> </span><span class="reference-text">Le trajet dure en moyenne douze minutes.</span> </li> <li id="cite_note-reseauVBZ-63"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-reseauVBZ_63-0">a</a> et <a href="#cite_ref-reseauVBZ_63-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vbz.ch/vbz_opencms/opencms/vbz/deutsch/DieVBZ/ZahlenFakten/linienlaengen.html">Longueur du réseau</a> site des VBZ consulté le 22 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.agglo-lausanne-morges.ch/Documents/Doc_19_dec_2007/PALM_Rapport_final_071219.pdf">Page 18</a> Rapport final du Projet d'agglomération Lausanne-Morges. Consulté le 13.01.2008</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.actif-trafic.ch/content/view/289/266/">Projets autoroutiers à Zurich et Schaffhouse</a> consulté le 22 mars 2008, sur le site d'<a href="/wiki/Actif-trafiC" title="Actif-trafiC">actif-trafiC</a>.</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zvv.ch/preise_zonenplan.asp">Plan des zones</a> sur le site ZVV consulté le 24 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a> </span><span class="reference-text">S-Bahn Zürich. Daten und Fakten. SBB Division Personenverkehr, 2003 (Brochure)</span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langues : allemand et anglais">(de&#160;+&#160;en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zsg.ch/">Zürichsee-Schiffahrtsgesellschaft</a> Le site consulté le 24 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://mct.sbb.ch/mct/fr/infra-dienstleistungen/infra-bau/infra-grossprojekte/infrastruktur_bahnausbauten_dml">Le projet de ligne diamétrale sur le site des CFF</a>.</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-format format-xls" title="Classeur Microsoft Excel">[xls]</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/fr/index/themen/11/07/03/01.Document.85868.xls">Aviation_civile_suisse_Passagers</a> Office fédéral de la statistique, consulté le 23 mars 2008.</span> </li> <li id="cite_note-Skytrax_2007_airport-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Skytrax_2007_airport_71-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <span class="ouvrage"><span class="noarchive">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Airport2007.htm"><cite style="font-style:normal; color:var(--color-link-red, #d73333);">The Top 10 Airports in the world for 2007</cite></a>&#160;»<sup class="plainlinks">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Airport2007.htm">Archive.org</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.wikiwix.com/cache/?url=http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Airport2007.htm">Wikiwix</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Airport2007.htm">Archive.is</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://webcache.googleusercontent.com/search?hl=fr&amp;q=cache:http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Airport2007.htm">Google</a> • <a href="/wiki/Projet:Correction_des_liens_externes#J&#39;ai_trouvé_un_lien_mort,_que_faire_?" title="Projet:Correction des liens externes">Que faire&#160;?</a>)</sup></span>, sur <span class="italique">worldairportawards.com World Airport Award</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2008-03-22" data-sort-value="2008-03-22">22 mars 2008</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Skytrax_2007_regional-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Skytrax_2007_regional_72-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <span class="ouvrage"><span class="noarchive">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Regional.htm"><cite style="font-style:normal; color:var(--color-link-red, #d73333);">The Top 10 Airports in the world for 2007 by categories</cite></a>&#160;»<sup class="plainlinks">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Regional.htm">Archive.org</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.wikiwix.com/cache/?url=http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Regional.htm">Wikiwix</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Regional.htm">Archive.is</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://webcache.googleusercontent.com/search?hl=fr&amp;q=cache:http://www.worldairportawards.com/Awards_2007/Regional.htm">Google</a> • <a href="/wiki/Projet:Correction_des_liens_externes#J&#39;ai_trouvé_un_lien_mort,_que_faire_?" title="Projet:Correction des liens externes">Que faire&#160;?</a>)</sup></span>, sur <span class="italique">worldairportawards.com World Airport Award</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2008-03-22" data-sort-value="2008-03-22">22 mars 2008</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><span class="noarchive">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sfl.ch/fr/sfl/histoire/champions/"><cite style="font-style:normal; color:var(--color-link-red, #d73333);">SFL</cite></a>&#160;»<sup class="plainlinks">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://www.sfl.ch/fr/sfl/histoire/champions/">Archive.org</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.wikiwix.com/cache/?url=https://www.sfl.ch/fr/sfl/histoire/champions/">Wikiwix</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/https://www.sfl.ch/fr/sfl/histoire/champions/">Archive.is</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://webcache.googleusercontent.com/search?hl=fr&amp;q=cache:https://www.sfl.ch/fr/sfl/histoire/champions/">Google</a> • <a href="/wiki/Projet:Correction_des_liens_externes#J&#39;ai_trouvé_un_lien_mort,_que_faire_?" title="Projet:Correction des liens externes">Que faire&#160;?</a>)</sup></span>, sur <span class="italique">sfl.ch</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2019-11-26" data-sort-value="2019-11-26">26 novembre 2019</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Euro_2008-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Euro_2008_74-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://fr.euro2008.uefa.com/tournament/matches/index.html"><cite style="font-style:normal;">Calendrier des matchs de l'Euro 2008</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">fr.euro2008.uefa.com Site de l'<a href="/wiki/UEFA" class="mw-redirect" title="UEFA">UEFA</a> consacré à l'Euro 2008</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2008-03-01" data-sort-value="2008-03-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> mars 2008</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2017">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rts.ch/sport/mecanises/8937813-formule-e-zurich-fait-son-entree-au-calendrier.html"><cite style="font-style:normal;">Formule E: Zurich fait son entrée au calendrier</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">rts.ch</span>, <time class="nowrap" datetime="2017-09-21" data-sort-value="2017-09-21">21 septembre 2017</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2017-09-23" data-sort-value="2017-09-23">23 septembre 2017</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.atlasobscura.com/places/the-schwamendingen-x-zurich-switzerland">[1]</a>, sur <i>atlasobscura.com</i></span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.atlasobscura.com/places/der-trauerautomat">[2]</a>, sur <i>atlasobscura.com</i></span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.atlasobscura.com/places/oepfelchammer">[3]</a>, sur <i>atlasobscura.com</i></span> </li> </ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=50" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=50" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Z%C3%BCrich?uselang=fr">Zurich</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/Zurich" class="extiw" title="wikt:Zurich">Zurich</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=51" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=51" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Bouquet2003"><span class="ouvrage" id="Jean-Jacques_Bouquet2003">Jean-Jacques Bouquet, <cite class="italique">Histoire de la Suisse</cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">Presses universitaires de France</a>, coll. «&#160;<a href="/wiki/Que_sais-je_%3F" title="Que sais-je ?">Que sais-je&#160;?</a>&#160;», <time>2003</time> (<abbr class="abbr" title="réimpression">réimpr.</abbr>&#160;<abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> édition), 127&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-13-053993-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-13-053993-9"><span class="nowrap">2-13-053993-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+la+Suisse&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Presses+universitaires+de+France&amp;rft.aulast=Bouquet&amp;rft.aufirst=Jean-Jacques&amp;rft.date=2003&amp;rft.tpages=127&amp;rft.isbn=2-13-053993-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AZurich"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : multilingue">(mul)</abbr> «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.patrimoine-horloge.fr/jac-zurichkurz.html"><cite style="font-style:normal;" lang="mul">Glockenspiel in Bahnhofstrasse. La ronde des jacquemarts</cite></a>&#160;», Gérard Guilbaud, <i>Notre patrimoine horloger</i></span>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=52" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=52" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_%C3%A0_2000_watts#Zurich" title="Société à 2000 watts">Société à 2000 watts à Zurich</a></li> <li><a href="/wiki/Villes_de_Suisse" class="mw-redirect" title="Villes de Suisse">Villes de Suisse</a></li> <li><a href="/wiki/Ville_mondiale" title="Ville mondiale">Ville mondiale</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_des_Juifs_%C3%A0_Zurich" title="Histoire des Juifs à Zurich">Histoire des Juifs à Zurich</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;veaction=edit&amp;section=53" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zurich&amp;action=edit&amp;section=53" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q72?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/261960983">VIAF</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000122937775">ISNI</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12167046v">BnF</a></span> (<span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12167046v">données</a></span>)</li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/030205484">IdRef</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/n80013637">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4068038-1">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&amp;local_base=NLX10&amp;find_code=UID&amp;request=987007559641005171">Israël</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ge128459">Tchéquie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldcat.org/identities/lccn-n80-013637">WorldCat</a></span></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q72?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Zurich"><i>Britannica</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/zurich-20"><i>Brockhaus</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://denstoredanske.lex.dk//Z%C3%BCrich/"><i>Den Store Danske Encyklopædi</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F000171.php"><i>Dictionnaire historique de la Suisse</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/zurigo_(Dizionario-di-Storia)/"><i>Dizionario di Storia</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0073462.xml"><i>Gran Enciclopèdia Catalana</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;4002229"><i>Internetowa encyklopedia PWN</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/zurich"><i>Nationalencyklopedin</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/Z%C3%BCrich_-_by"><i>Store norske leksikon</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/zurich/"><i>Universalis</i></a></li> </ul></div></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langues : français, allemand, anglais et italien">(fr&#160;+&#160;de&#160;+&#160;en&#160;+&#160;it)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zuerich.com">Site de Zurich Tourisme</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zuerich.ch/fr">Portail internet officiel de Zurich</a></li> <li><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.swissworld.org/fr/geographie/villes_suisses/zurich/"><cite style="font-style:normal;">Zurich</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">swissworld.org Le passe pour la Suisse</span></span></li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint collapsed" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="3" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Communes_du_district_de_Zurich" title="Modèle:Palette Communes du district de Zurich"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Communes_du_district_de_Zurich&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%">Communes du <a href="/wiki/District_de_Zurich" title="District de Zurich">District de Zurich</a></div></th> </tr> <tr> <td class="navbox-list" style="text-align:center;;" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Zurich</a></li></ul> </div></td> <td class="navbox-image" rowspan="1" style="vertical-align:middle;padding-left:7px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/35px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png" decoding="async" width="35" height="42" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/53px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/70px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png 2x" data-file-width="406" data-file-height="492" /></a></span></td> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="" colspan="3"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Canton_de_Zurich" title="Canton de Zurich">Zurich</a></li> <li><a href="/wiki/Districts_du_canton_de_Zurich" title="Districts du canton de Zurich">Districts du canton de Zurich</a></li> <li><a href="/wiki/Communes_du_canton_de_Zurich" title="Communes du canton de Zurich">Communes du canton de Zurich</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Chefs-lieux_des_cantons_suisses" title="Modèle:Palette Chefs-lieux des cantons suisses"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Chefs-lieux_des_cantons_suisses&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%">Chefs-lieux des <a href="/wiki/Canton_(Suisse)" title="Canton (Suisse)">cantons</a> de <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">Suisse</a></div></th> </tr> <tr> <td class="navbox-list" style="text-align:center;;" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Aarau" title="Aarau">Aarau</a> <a href="/wiki/Canton_d%27Argovie" title="Canton d&#39;Argovie">(AG)</a></li> <li><a href="/wiki/Herisau" title="Herisau">Herisau</a> <a href="/wiki/Canton_d%27Appenzell_Rhodes-Ext%C3%A9rieures" title="Canton d&#39;Appenzell Rhodes-Extérieures">(AR)</a></li> <li><a href="/wiki/Appenzell" title="Appenzell">Appenzell</a> <a href="/wiki/Canton_d%27Appenzell_Rhodes-Int%C3%A9rieures" title="Canton d&#39;Appenzell Rhodes-Intérieures">(AI)</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%A2le" title="Bâle">Bâle</a> <a href="/wiki/Canton_de_B%C3%A2le-Ville" title="Canton de Bâle-Ville">(BS)</a></li> <li><a href="/wiki/Liestal" title="Liestal">Liestal</a> <a href="/wiki/Canton_de_B%C3%A2le-Campagne" title="Canton de Bâle-Campagne">(BL)</a></li> <li><a href="/wiki/Berne" title="Berne">Berne</a> <a href="/wiki/Canton_de_Berne" title="Canton de Berne">(BE)</a></li> <li><a href="/wiki/Fribourg_(ville_suisse)" title="Fribourg (ville suisse)">Fribourg</a> <a href="/wiki/Canton_de_Fribourg" title="Canton de Fribourg">(FR)</a></li> <li><a href="/wiki/Gen%C3%A8ve" title="Genève">Genève</a> <a href="/wiki/Canton_de_Gen%C3%A8ve" title="Canton de Genève">(GE)</a></li> <li><a href="/wiki/Glaris" title="Glaris">Glaris</a> <a href="/wiki/Canton_de_Glaris" title="Canton de Glaris">(GL)</a></li> <li><a href="/wiki/Coire" title="Coire">Coire</a> <a href="/wiki/Canton_des_Grisons" title="Canton des Grisons">(GR)</a></li> <li><a href="/wiki/Del%C3%A9mont" title="Delémont">Delémont</a> <a href="/wiki/Canton_du_Jura" title="Canton du Jura">(JU)</a></li> <li><a href="/wiki/Lucerne" title="Lucerne">Lucerne</a> <a href="/wiki/Canton_de_Lucerne" title="Canton de Lucerne">(LU)</a></li> <li><a href="/wiki/Neuch%C3%A2tel" title="Neuchâtel">Neuchâtel</a> <a href="/wiki/Canton_de_Neuch%C3%A2tel" title="Canton de Neuchâtel">(NE)</a></li> <li><a href="/wiki/Stans" title="Stans">Stans</a> <a href="/wiki/Canton_de_Nidwald" title="Canton de Nidwald">(NW)</a></li> <li><a href="/wiki/Sarnen" title="Sarnen">Sarnen</a> <a href="/wiki/Canton_d%27Obwald" title="Canton d&#39;Obwald">(OW)</a></li> <li><a href="/wiki/Schaffhouse" title="Schaffhouse">Schaffhouse</a> <a href="/wiki/Canton_de_Schaffhouse" title="Canton de Schaffhouse">(SH)</a></li> <li><a href="/wiki/Schwytz" title="Schwytz">Schwytz</a> <a href="/wiki/Canton_de_Schwytz" title="Canton de Schwytz">(SZ)</a></li> <li><a href="/wiki/Soleure" title="Soleure">Soleure</a> <a href="/wiki/Canton_de_Soleure" title="Canton de Soleure">(SO)</a></li> <li><a href="/wiki/Saint-Gall" title="Saint-Gall">Saint-Gall</a> <a href="/wiki/Canton_de_Saint-Gall" title="Canton de Saint-Gall">(SG)</a></li> <li><a href="/wiki/Frauenfeld" title="Frauenfeld">Frauenfeld</a> <a href="/wiki/Canton_de_Thurgovie" title="Canton de Thurgovie">(TG)</a></li> <li><a href="/wiki/Bellinzone" title="Bellinzone">Bellinzone</a> <a href="/wiki/Canton_du_Tessin" title="Canton du Tessin">(TI)</a></li> <li><a href="/wiki/Altdorf_(Uri)" title="Altdorf (Uri)">Altdorf</a> <a href="/wiki/Canton_d%27Uri" title="Canton d&#39;Uri">(UR)</a></li> <li><a href="/wiki/Sion_(Valais)" title="Sion (Valais)">Sion</a> <a href="/wiki/Canton_du_Valais" title="Canton du Valais">(VS)</a></li> <li><a href="/wiki/Lausanne" title="Lausanne">Lausanne</a> <a href="/wiki/Canton_de_Vaud" title="Canton de Vaud">(VD)</a></li> <li><a href="/wiki/Zoug" title="Zoug">Zoug</a> <a href="/wiki/Canton_de_Zoug" title="Canton de Zoug">(ZG)</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Zurich</a> <a href="/wiki/Canton_de_Zurich" title="Canton de Zurich">(ZH)</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style="background:white;"> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Villes_de_Suisse" title="Modèle:Palette Villes de Suisse"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Villes_de_Suisse&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><span class="flagicon" data-sort-value=""><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Switzerland.svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de la Suisse"><img alt="Drapeau de la Suisse" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/18px-Flag_of_Switzerland.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/27px-Flag_of_Switzerland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/36px-Flag_of_Switzerland.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <a href="/wiki/Liste_des_villes_de_Suisse" title="Liste des villes de Suisse">Villes de Suisse</a></div><div class="clear" style="clear:both;"></div><small>Communes ayant le statut de ville, selon la <a href="/wiki/Liste_des_villes_de_Suisse" title="Liste des villes de Suisse">définition statistique de 2015</a></small></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="text-align:right; white-space:nowrap;">Plus de 100&#160;000 habitants</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><b><a class="mw-selflink selflink">Zurich</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/Gen%C3%A8ve" title="Genève">Genève</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/B%C3%A2le" title="Bâle">Bâle</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/Lausanne" title="Lausanne">Lausanne</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/Berne" title="Berne">Berne</a></b></li> <li><a href="/wiki/Winterthour" title="Winterthour">Winterthour</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="text-align:right; white-space:nowrap;">De 50&#160;000 à 100&#160;000 habitants</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><b><a href="/wiki/Lucerne" title="Lucerne">Lucerne</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/Saint-Gall" title="Saint-Gall">Saint-Gall</a></b></li> <li><a href="/wiki/Lugano" title="Lugano">Lugano</a></li> <li><a href="/wiki/Bienne" title="Bienne">Bienne</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="text-align:right; white-space:nowrap;">De 20&#160;000 à 50&#160;000 habitants</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Thoune" title="Thoune">Thoune</a></li> <li><b><a href="/wiki/Bellinzone" title="Bellinzone">Bellinzone</a></b></li> <li><a href="/wiki/K%C3%B6niz" title="Köniz">Köniz</a></li> <li><a href="/wiki/La_Chaux-de-Fonds" title="La Chaux-de-Fonds">La Chaux-de-Fonds</a></li> <li><b><a href="/wiki/Fribourg_(ville_suisse)" title="Fribourg (ville suisse)">Fribourg</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/Schaffhouse" title="Schaffhouse">Schaffhouse</a></b></li> <li><a href="/wiki/Vernier_(Gen%C3%A8ve)" title="Vernier (Genève)">Vernier</a></li> <li><b><a href="/wiki/Coire" title="Coire">Coire</a></b></li> <li><a href="/wiki/Uster" title="Uster">Uster</a></li> <li><b><a href="/wiki/Sion_(Valais)" title="Sion (Valais)">Sion</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/Neuch%C3%A2tel" title="Neuchâtel">Neuchâtel</a></b></li> <li><a href="/wiki/Lancy" title="Lancy">Lancy</a></li> <li><a href="/wiki/Emmen_(Lucerne)" title="Emmen (Lucerne)">Emmen</a></li> <li><a href="/wiki/Yverdon-les-Bains" title="Yverdon-les-Bains">Yverdon-les-Bains</a></li> <li><b><a href="/wiki/Zoug" title="Zoug">Zoug</a></b></li> <li><a href="/wiki/D%C3%BCbendorf" title="Dübendorf">Dübendorf</a></li> <li><a href="/wiki/Kriens" title="Kriens">Kriens</a></li> <li><a href="/wiki/Dietikon" title="Dietikon">Dietikon</a></li> <li><a href="/wiki/Rapperswil-Jona" title="Rapperswil-Jona">Rapperswil-Jona</a></li> <li><a href="/wiki/Montreux" title="Montreux">Montreux</a></li> <li><b><a href="/wiki/Frauenfeld" title="Frauenfeld">Frauenfeld</a></b></li> <li><a href="/wiki/Wetzikon" title="Wetzikon">Wetzikon</a></li> <li><a href="/wiki/Baar_(Zoug)" title="Baar (Zoug)">Baar</a></li> <li><a href="/wiki/Wil_(Saint-Gall)" title="Wil (Saint-Gall)">Wil</a></li> <li><a href="/wiki/Meyrin" title="Meyrin">Meyrin</a></li> <li><a href="/wiki/Bulle_(Fribourg)" title="Bulle (Fribourg)">Bulle</a></li> <li><a href="/wiki/Horgen" title="Horgen">Horgen</a></li> <li><a href="/wiki/Carouge" title="Carouge">Carouge</a></li> <li><a href="/wiki/W%C3%A4denswil" title="Wädenswil">Wädenswil</a></li> <li><a href="/wiki/Kreuzlingen" title="Kreuzlingen">Kreuzlingen</a></li> <li><a href="/wiki/Riehen" title="Riehen">Riehen</a></li> <li><a href="/wiki/Allschwil" title="Allschwil">Allschwil</a></li> <li><b><a href="/wiki/Aarau" title="Aarau">Aarau</a></b></li> <li><a href="/wiki/Wettingen" title="Wettingen">Wettingen</a></li> <li><a href="/wiki/Renens" title="Renens">Renens</a></li> <li><a href="/wiki/Nyon" title="Nyon">Nyon</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="text-align:right; white-space:nowrap;">De 15&#160;000 à 20&#160;000 habitants</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Vevey" title="Vevey">Vevey</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%BClach" title="Bülach">Bülach</a></li> <li><a href="/wiki/Opfikon" title="Opfikon">Opfikon</a></li> <li><a href="/wiki/Baden_(Argovie)" title="Baden (Argovie)">Baden</a></li> <li><a href="/wiki/Reinach_(B%C3%A2le-Campagne)" title="Reinach (Bâle-Campagne)">Reinach</a></li> <li><a href="/wiki/Kloten" title="Kloten">Kloten</a></li> <li><a href="/wiki/Onex_(Gen%C3%A8ve)" title="Onex (Genève)">Onex</a></li> <li><a href="/wiki/Schlieren" title="Schlieren">Schlieren</a></li> <li><a href="/wiki/Adliswil" title="Adliswil">Adliswil</a></li> <li><a href="/wiki/Volketswil" title="Volketswil">Volketswil</a></li> <li><a href="/wiki/Regensdorf" title="Regensdorf">Regensdorf</a></li> <li><a href="/wiki/Olten" title="Olten">Olten</a></li> <li><a href="/wiki/Glaris_Nord" title="Glaris Nord">Glaris Nord</a></li> <li><a href="/wiki/Gossau_(Saint-Gall)" title="Gossau (Saint-Gall)">Gossau</a></li> <li><a href="/wiki/Martigny" title="Martigny">Martigny</a></li> <li><a href="/wiki/Pully" title="Pully">Pully</a></li> <li><a href="/wiki/Thalwil" title="Thalwil">Thalwil</a></li> <li><a href="/wiki/Muttenz" title="Muttenz">Muttenz</a></li> <li><a href="/wiki/Monthey" title="Monthey">Monthey</a></li> <li><a href="/wiki/Ostermundigen" title="Ostermundigen">Ostermundigen</a></li> <li><a href="/wiki/Granges_(Soleure)" title="Granges (Soleure)">Granges</a></li> <li><a href="/wiki/Sierre" title="Sierre">Sierre</a></li> <li><a href="/wiki/Illnau-Effretikon" title="Illnau-Effretikon">Illnau-Effretikon</a></li> <li><b><a href="/wiki/Soleure" title="Soleure">Soleure</a></b></li> <li><a href="/wiki/Pratteln" title="Pratteln">Pratteln</a></li> <li><a href="/wiki/Berthoud" title="Berthoud">Berthoud</a></li> <li><a href="/wiki/Cham_(Zoug)" title="Cham (Zoug)">Cham</a></li> <li><a href="/wiki/Freienbach" title="Freienbach">Freienbach</a></li> <li><a href="/wiki/Locarno" title="Locarno">Locarno</a></li> <li><a href="/wiki/Wallisellen" title="Wallisellen">Wallisellen</a></li> <li><a href="/wiki/Morges" title="Morges">Morges</a></li> <li><a href="/wiki/Steffisburg" title="Steffisburg">Steffisburg</a></li> <li><a href="/wiki/Wohlen_(Argovie)" title="Wohlen (Argovie)">Wohlen</a></li> <li><b><a href="/wiki/Herisau" title="Herisau">Herisau</a></b></li> <li><a href="/wiki/Langenthal" title="Langenthal">Langenthal</a></li> <li><a href="/wiki/Binningen" title="Binningen">Binningen</a></li> <li><a href="/wiki/Einsiedeln" title="Einsiedeln">Einsiedeln</a></li> <li><a href="/wiki/Mendrisio" title="Mendrisio">Mendrisio</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="text-align:right; white-space:nowrap;">De 10&#160;000 à 15&#160;000 habitants</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><b><a href="/wiki/Schwytz" title="Schwytz">Schwytz</a></b></li> <li><a href="/wiki/Lyss" title="Lyss">Lyss</a></li> <li><a href="/wiki/Arbon_(Thurgovie)" title="Arbon (Thurgovie)">Arbon</a></li> <li><a href="/wiki/St%C3%A4fa" title="Stäfa">Stäfa</a></li> <li><b><a href="/wiki/Liestal" title="Liestal">Liestal</a></b></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BCsnacht" title="Küsnacht">Küsnacht</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%B4nex" title="Thônex">Thônex</a></li> <li><a href="/wiki/Horw" title="Horw">Horw</a></li> <li><a href="/wiki/Meilen" title="Meilen">Meilen</a></li> <li><a href="/wiki/Oftringen" title="Oftringen">Oftringen</a></li> <li><a href="/wiki/Versoix" title="Versoix">Versoix</a></li> <li><a href="/wiki/Richterswil" title="Richterswil">Richterswil</a></li> <li><a href="/wiki/Amriswil" title="Amriswil">Amriswil</a></li> <li><a href="/wiki/Rheinfelden_(Argovie)" title="Rheinfelden (Argovie)">Rheinfelden</a></li> <li><a href="/wiki/Ebikon" title="Ebikon">Ebikon</a></li> <li><a href="/wiki/Brigue-Glis" title="Brigue-Glis">Brigue-Glis</a></li> <li><a href="/wiki/Muri_bei_Bern" title="Muri bei Bern">Muri bei Bern</a></li> <li><a href="/wiki/Gland_(Vaud)" title="Gland (Vaud)">Gland</a></li> <li><a href="/wiki/Uzwil" title="Uzwil">Uzwil</a></li> <li><a href="/wiki/Zollikon" title="Zollikon">Zollikon</a></li> <li><a href="/wiki/Spiez" title="Spiez">Spiez</a></li> <li><b><a href="/wiki/Del%C3%A9mont" title="Delémont">Delémont</a></b></li> <li><a href="/wiki/Buchs_(Saint-Gall)" title="Buchs (Saint-Gall)">Buchs</a></li> <li><b><a href="/wiki/Glaris" title="Glaris">Glaris</a></b></li> <li><a href="/wiki/%C3%89cublens_(Vaud)" title="Écublens (Vaud)">Écublens</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BCnchenstein" title="Münchenstein">Münchenstein</a></li> <li><a href="/wiki/Le_Grand-Saconnex" title="Le Grand-Saconnex">Le Grand-Saconnex</a></li> <li><a href="/wiki/Villars-sur-Gl%C3%A2ne" title="Villars-sur-Glâne">Villars-sur-Glâne</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%BCti_(Zurich)" title="Rüti (Zurich)">Rüti</a></li> <li><a href="/wiki/Prilly" title="Prilly">Prilly</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BCnsingen_(Berne)" title="Münsingen (Berne)">Münsingen</a></li> <li><a href="/wiki/Affoltern_am_Albis" title="Affoltern am Albis">Affoltern am Albis</a></li> <li><a href="/wiki/Pf%C3%A4ffikon_(Zurich)" title="Pfäffikon (Zurich)">Pfäffikon</a></li> <li><a href="/wiki/Arth" title="Arth">Arth</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%AAne-Bougeries" title="Chêne-Bougeries">Chêne-Bougeries</a></li> <li><a href="/wiki/La_Tour-de-Peilz" title="La Tour-de-Peilz">La Tour-de-Peilz</a></li> <li><a href="/wiki/Bassersdorf" title="Bassersdorf">Bassersdorf</a></li> <li><a href="/wiki/Veyrier" title="Veyrier">Veyrier</a> <sup>[C], [U]</sup></li> <li><a href="/wiki/Spreitenbach" title="Spreitenbach">Spreitenbach</a></li> <li><a href="/wiki/Belp" title="Belp">Belp</a></li> <li><a href="/wiki/Zofingue" title="Zofingue">Zofingue</a></li> <li><a href="/wiki/Worb" title="Worb">Worb</a> <sup>[C], [U]</sup></li> <li><a href="/wiki/Altst%C3%A4tten" title="Altstätten">Altstätten</a></li> <li><a href="/wiki/Ittigen" title="Ittigen">Ittigen</a></li> <li><a href="/wiki/Weinfelden" title="Weinfelden">Weinfelden</a></li> <li><a href="/wiki/Oberwil_(B%C3%A2le-Campagne)" title="Oberwil (Bâle-Campagne)">Oberwil</a></li> <li><a href="/wiki/Brugg" title="Brugg">Brugg</a></li> <li><a href="/wiki/Hinwil" title="Hinwil">Hinwil</a></li> <li><a href="/wiki/Davos" title="Davos">Davos</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B6hlin" title="Möhlin">Möhlin</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A4nnedorf" title="Männedorf">Männedorf</a></li> <li><a href="/wiki/Romanshorn" title="Romanshorn">Romanshorn</a></li> <li><a href="/wiki/Plan-les-Ouates" title="Plan-les-Ouates">Plan-les-Ouates</a></li> <li><a href="/wiki/Birsfelden" title="Birsfelden">Birsfelden</a></li> <li><a href="/wiki/Flawil" title="Flawil">Flawil</a></li> <li><a href="/wiki/Le_Locle" title="Le Locle">Le Locle</a></li> <li><a href="/wiki/Neuhausen_am_Rheinfall" title="Neuhausen am Rheinfall">Neuhausen am Rheinfall</a></li> <li><a href="/wiki/Risch-Rotkreuz" title="Risch-Rotkreuz">Risch-Rotkreuz</a></li> <li><a href="/wiki/Aesch_(B%C3%A2le-Campagne)" title="Aesch (Bâle-Campagne)">Aesch</a></li> <li><a href="/wiki/Zollikofen" title="Zollikofen">Zollikofen</a></li> <li><b><a href="/wiki/Sarnen" title="Sarnen">Sarnen</a></b></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BCnchenbuchsee" title="Münchenbuchsee">Münchenbuchsee</a></li> <li><a href="/wiki/Val-de-Ruz" title="Val-de-Ruz">Val-de-Ruz</a> <sup>[C]</sup></li> <li><a href="/wiki/Val-de-Travers" title="Val-de-Travers">Val-de-Travers</a> <sup>[C]</sup></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BCssnacht" title="Küssnacht">Küssnacht</a> <sup>[C]</sup></li> <li><a href="/wiki/Crans-Montana" title="Crans-Montana">Crans-Montana</a> <sup>[C]</sup></li> <li><a href="/wiki/Bernex_(Gen%C3%A8ve)" title="Bernex (Genève)">Bernex</a> <sup>[C]</sup></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="text-align:right; white-space:nowrap;">Moins de 10&#160;000 habitants</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Aigle_(Vaud)" title="Aigle (Vaud)">Aigle</a></li> <li><a href="/wiki/Suhr" title="Suhr">Suhr</a></li> <li><a href="/wiki/Steinhausen_(Zoug)" title="Steinhausen (Zoug)">Steinhausen</a></li> <li><a href="/wiki/Urdorf" title="Urdorf">Urdorf</a></li> <li><a href="/wiki/Sursee" title="Sursee">Sursee</a></li> <li><a href="/wiki/Lenzbourg" title="Lenzbourg">Lenzbourg</a></li> <li><a href="/wiki/Payerne" title="Payerne">Payerne</a></li> <li><a href="/wiki/Rorschach_(Saint-Gall)" title="Rorschach (Saint-Gall)">Rorschach</a></li> <li><a href="/wiki/Arlesheim" title="Arlesheim">Arlesheim</a></li> <li><b><a href="/wiki/Altdorf_(Uri)" title="Altdorf (Uri)">Altdorf</a></b></li> <li><a href="/wiki/Zuchwil" title="Zuchwil">Zuchwil</a> <sup>[U]</sup></li> <li><b><a href="/wiki/Stans" title="Stans">Stans</a></b></li> <li><a href="/wiki/Chiasso" title="Chiasso">Chiasso</a></li> <li><a href="/wiki/Bussigny" title="Bussigny">Bussigny</a></li> <li><a href="/wiki/Morat" title="Morat">Morat</a> <sup>[U]</sup></li> <li><a href="/wiki/Crissier" title="Crissier">Crissier</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%C3%A8ge" title="Viège">Viège</a></li> <li><a href="/wiki/Moutier" title="Moutier">Moutier</a> <sup>[U]</sup></li> <li><a href="/wiki/Porrentruy" title="Porrentruy">Porrentruy</a> <sup>[U]</sup></li> <li><a href="/wiki/Peseux_(Neuch%C3%A2tel)" title="Peseux (Neuchâtel)">Peseux</a> <sup>[U]</sup></li> <li><b><a href="/wiki/Appenzell" title="Appenzell">Appenzell</a></b> <sup>[U]</sup></li> <li><a href="/wiki/Zermatt" title="Zermatt">Zermatt</a></li> <li><a href="/wiki/Interlaken" title="Interlaken">Interlaken</a></li> <li><a href="/wiki/Saint-Moritz" title="Saint-Moritz">Saint-Moritz</a></li> <li><a href="/wiki/La_Neuveville" title="La Neuveville">La Neuveville</a> <sup>[U]</sup></li> <li><a href="/wiki/Arosa" title="Arosa">Arosa</a> <sup>[U]</sup></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="" colspan="2"><small><b>Gras</b>&#160;: Chef-lieu de canton<br /><b>U</b>&#160;: Membres de l'union des villes suisses sans pour autant être des villes d'un point de vue statistique<br /><b>C</b>&#160;: Communes de plus de 10&#160;000 habitants étant des villes selon l'ancienne <a href="/wiki/Liste_des_villes_de_Suisse" title="Liste des villes de Suisse">définition de 1882</a>, mais pas selon la définition actuelle</small></td></tr></tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Zurich" title="Portail du canton de Zurich"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/20px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png" decoding="async" width="20" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/30px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg/40px-Wappen_Z%C3%BCrich_matt.svg.png 2x" data-file-width="406" data-file-height="492" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Zurich" title="Portail:Zurich">Portail du canton de Zurich</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.codfw.main‐589ccc94d5‐wxd2b Cached time: 20250219195249 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 1.799 seconds Real time usage: 2.276 seconds Preprocessor visited node count: 42005/1000000 Post‐expand include size: 348116/2097152 bytes Template argument size: 47491/2097152 bytes Highest expansion depth: 25/100 Expensive parser function count: 32/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 87731/5000000 bytes Lua time usage: 0.703/10.000 seconds Lua memory usage: 16226133/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 4/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1871.687 1 -total 27.13% 507.850 1 Modèle:Infobox_Commune_de_Suisse 26.78% 501.150 1 Modèle:Infobox_Subdivision_administrative 21.17% 396.218 1 Modèle:Section_pyramide_des_âges_commune_suisse 13.16% 246.377 221 Modèle:Wikidata 12.98% 242.878 64 Modèle:Pourcentage_âge_population_suisse 9.02% 168.900 23 Modèle:Population_suisse 8.65% 161.920 2 Modèle:Pyramide_des_âges 8.50% 159.079 9 Modèle:Infobox/Sous-titre_optionnel 7.96% 149.053 1 Modèle:Jumelages --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:24229:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250219195252 and revision id 223175714. Rendering was triggered because: page-edit --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zurich&amp;oldid=223175714">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zurich&amp;oldid=223175714</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Ville_en_Suisse" title="Catégorie:Ville en Suisse">Ville en Suisse</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Commune_du_canton_de_Zurich" title="Catégorie:Commune du canton de Zurich">Commune du canton de Zurich</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Ville_universitaire_en_Suisse" title="Catégorie:Ville universitaire en Suisse">Ville universitaire en Suisse</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Site_construit_%C3%A0_prot%C3%A9ger_dans_le_canton_de_Zurich" title="Catégorie:Site construit à protéger dans le canton de Zurich">Site construit à protéger dans le canton de Zurich</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Zurich" title="Catégorie:Zurich">Zurich</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Chef-lieu_de_canton_en_Suisse" title="Catégorie:Chef-lieu de canton en Suisse">Chef-lieu de canton en Suisse</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Ville-%C3%A9tape_du_Tour_de_France_en_Suisse" title="Catégorie:Ville-étape du Tour de France en Suisse">Ville-étape du Tour de France en Suisse</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:%C3%89ponyme_d%27un_objet_c%C3%A9leste" title="Catégorie:Éponyme d&#039;un objet céleste">Éponyme d'un objet céleste</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_allemand" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en allemand">Article contenant un appel à traduction en allemand</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_une_frise_chronologique" title="Catégorie:Page utilisant une frise chronologique">Page utilisant une frise chronologique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_lien_mort" title="Catégorie:Article contenant un lien mort">Article contenant un lien mort</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_le_mod%C3%A8le_du_DHS" title="Catégorie:Article utilisant le modèle du DHS">Article utilisant le modèle du DHS</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Identifiant_DHS_diff%C3%A9rent_sur_Wikidata" title="Catégorie:Identifiant DHS différent sur Wikidata">Identifiant DHS différent sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_avec_coordonn%C3%A9es_similaires_sur_Wikidata" title="Catégorie:Page avec coordonnées similaires sur Wikidata">Page avec coordonnées similaires sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_g%C3%A9olocalis%C3%A9_en_Suisse" title="Catégorie:Article géolocalisé en Suisse">Article géolocalisé en Suisse</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Population_de_2022_en_infobox" title="Catégorie:Population de 2022 en infobox">Population de 2022 en infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Population_de_2021_en_infobox" title="Catégorie:Population de 2021 en infobox">Population de 2021 en infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_g%C3%A9olocalis%C3%A9_sur_Terre" title="Catégorie:Article géolocalisé sur Terre">Article géolocalisé sur Terre</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_r%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Catégorie:Article à référence nécessaire">Article à référence nécessaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_manquant_de_r%C3%A9f%C3%A9rences_depuis_novembre_2021" title="Catégorie:Article manquant de références depuis novembre 2021">Article manquant de références depuis novembre 2021</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_manquant_de_r%C3%A9f%C3%A9rences/Liste_compl%C3%A8te" title="Catégorie:Article manquant de références/Liste complète">Article manquant de références/Liste complète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1417" title="Catégorie:Page utilisant P1417">Page utilisant P1417</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P5019" title="Catégorie:Page utilisant P5019">Page utilisant P5019</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8313" title="Catégorie:Page utilisant P8313">Page utilisant P8313</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P902" title="Catégorie:Page utilisant P902">Page utilisant P902</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6404" title="Catégorie:Page utilisant P6404">Page utilisant P6404</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1296" title="Catégorie:Page utilisant P1296">Page utilisant P1296</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P7305" title="Catégorie:Page utilisant P7305">Page utilisant P7305</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3222" title="Catégorie:Page utilisant P3222">Page utilisant P3222</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4342" title="Catégorie:Page utilisant P4342">Page utilisant P4342</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3219" title="Catégorie:Page utilisant P3219">Page utilisant P3219</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_le_mod%C3%A8le_Bases_g%C3%A9ographie_inactif" title="Catégorie:Page utilisant le modèle Bases géographie inactif">Page utilisant le modèle Bases géographie inactif</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Suisse/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Suisse/Articles liés">Portail:Suisse/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Zurich/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Zurich/Articles liés">Portail:Zurich/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article_en_alsacien" title="Catégorie:Bon article en alsacien">Bon article en alsacien</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article_en_allemand" title="Catégorie:Bon article en allemand">Bon article en allemand</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_qualit%C3%A9_en_afrikaans" title="Catégorie:Article de qualité en afrikaans">Article de qualité en afrikaans</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_avec_des_cartes" title="Catégorie:Page avec des cartes">Page avec des cartes</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 19 février 2025 à 20:52.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Zurich" title="Spécial:Citer/Zurich">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Zurich&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Zurich</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>161 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-d8bdd9498-kfwfq","wgBackendResponseTime":162,"wgKartographerLiveData":{"_1b432359ddad3210a90bda0bc3338a18e70d9151":[{"features":[{"type":"Feature","geometry":{"type":"Point","coordinates":[8.5411111111111,47.374444444444]},"properties":{"marker-size":"medium","title":"Zurich","marker-color":"#00bb00","marker-symbol":"star"}},{"type":"Feature","geometry":{"type":"Point","coordinates":[102.70611111111,25.043333333333]},"properties":{"marker-size":"medium","title":"Kunming","marker-color":"#555555","marker-symbol":"k"}},{"type":"Feature","geometry":{"type":"LineString","coordinates":[[102.70611111111,25.043333333333],[8.5411111111111,47.374444444444]]},"properties":{"stroke-width":2,"stroke":"#00bb00","stroke-opacity":0.35}},{"type":"Feature","geometry":{"type":"Point","coordinates":[-122.41944444444,37.775]},"properties":{"marker-size":"medium","title":"San Francisco","marker-color":"#555555","marker-symbol":"s"}},{"type":"Feature","geometry":{"type":"LineString","coordinates":[[-122.41944444444,37.775],[8.5411111111111,47.374444444444]]},"properties":{"stroke-width":2,"stroke":"#00bb00","stroke-opacity":0.35}},{"type":"Feature","geometry":{"type":"Point","coordinates":[28.467222222222,49.237222222222]},"properties":{"marker-size":"medium","title":"Vinnytsia","marker-color":"#555555","marker-symbol":"v"}},{"type":"Feature","geometry":{"type":"LineString","coordinates":[[28.467222222222,49.237222222222],[8.5411111111111,47.374444444444]]},"properties":{"stroke-width":2,"stroke":"#00bb00","stroke-opacity":0.35}}],"type":"FeatureCollection"}]},"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.799","walltime":"2.276","ppvisitednodes":{"value":42005,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":348116,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":47491,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":25,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":32,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":87731,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":4,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1871.687 1 -total"," 27.13% 507.850 1 Modèle:Infobox_Commune_de_Suisse"," 26.78% 501.150 1 Modèle:Infobox_Subdivision_administrative"," 21.17% 396.218 1 Modèle:Section_pyramide_des_âges_commune_suisse"," 13.16% 246.377 221 Modèle:Wikidata"," 12.98% 242.878 64 Modèle:Pourcentage_âge_population_suisse"," 9.02% 168.900 23 Modèle:Population_suisse"," 8.65% 161.920 2 Modèle:Pyramide_des_âges"," 8.50% 159.079 9 Modèle:Infobox/Sous-titre_optionnel"," 7.96% 149.053 1 Modèle:Jumelages"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.703","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":16226133,"limit":52428800},"limitreport-logs":"435583 à paramétrer\n206696 à paramétrer\n71084 à paramétrer\n"},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.codfw.main-589ccc94d5-wxd2b","timestamp":"20250219195249","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Zurich","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Zurich","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q72","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q72","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-07-31T21:29:04Z","dateModified":"2025-02-19T19:52:47Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/cf\/1_zurich_panorama_grossmunster_limmat_river_2012.jpg","headline":"ville de la Suisse et chef-lieu du canton de Zurich"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10