CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="be" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Бялкі — Вікіпедыя</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","студзень","люты","сакавік","красавік","Май","чэрвень","ліпень","жнівень","верасень","кастрычнік","лістапад","снежань"],"wgRequestId":"32e6fb4e-342d-478d-b6d8-d383b37aa8f2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Бялкі","wgTitle":"Бялкі","wgCurRevisionId":4812355,"wgRevisionId":4812355,"wgArticleId":69812,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Старонкі, якія ўжываюць пашырэнне JsonConfig","Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы","Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі ISBN","Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі PMID", "Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без нумароў старонак","Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула","Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара","Вікіпедыя:Істотныя артыкулы","Малекулярная біялогія","Цыталогія","Бялкі","Біяпалімеры"],"wgPageViewLanguage":"be","wgPageContentLanguage":"be","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Бялкі","wgRelevantArticleId":69812,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":4812355,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true ,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"be","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"be"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q8054","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready", "user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.edittop","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.navboxNavigation","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.Statistics","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging", "ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=be&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/95/1axc.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1308"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1axc.png/800px-1axc.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="872"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1axc.png/640px-1axc.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="698"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Бялкі — Вікіпедыя"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//be.m.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Правіць" href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Вікіпедыя (be)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//be.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Вікіпедыя струмень Atom" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Бялкі rootpage-Бялкі skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Перайсці да зместу</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Галоўнае меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Галоўнае меню</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Галоўнае меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навігацыя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Адкрыць Галоўную старонку [z]" accesskey="z"><span>Галоўная старонка</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Пра праект, чым можна заняцца, дзе што шукаць"><span>Супольнасць</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges" title="Пералік нядаўніх змяненняў у віксе. [r]" accesskey="r"><span>Апошнія змены</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:NewPages"><span>Новыя старонкі</span></a></li><li id="n-Village-pump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC"><span>Форум</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Random" title="Паказаць выпадковую старонку [x]" accesskey="x"><span>Выпадковая старонка</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" title="Дзе можна атрымаць тлумачэнні."><span>Даведка</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%96_%D0%BF%D1%80%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96"><span>Паведаміць пра памылку</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Вікіпедыя" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-be.svg" style="width: 7.625em; height: 1.3125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-be.svg" width="117" height="12" style="width: 7.3125em; height: 0.75em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Пошук</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Шукаць у Вікіпедыі" aria-label="Шукаць у Вікіпедыі" autocapitalize="sentences" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Адмысловае:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Пошук</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Асабістыя інструменты"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Выгляд" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Выгляд</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be" class=""><span>Ахвяраваць</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова" class=""><span>Стварыць уліковы запіс</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o" class=""><span>Увайсці</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Больш магчымасцей" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Асабістыя інструменты" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Асабістыя інструменты</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Меню ўдзельніка" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be"><span>Ахвяраваць</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Стварыць уліковы запіс</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Увайсці</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Старонкі для ананімных рэдактараў <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" aria-label="Даведацца больш пра праўку"><span>даведацца больш</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyContributions" title="Спіс правак, зробленых з гэтага IP-адраса [y]" accesskey="y"><span>Уклад</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyTalk" title="Размовы пра праўкі, зробленыя з гэтага IP-адраса [n]" accesskey="n"><span>Размовы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Змест" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Змест</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">схаваць</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Пачатак</div> </a> </li> <li id="toc-Гісторыя_вывучэння" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Гісторыя_вывучэння"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Гісторыя вывучэння</span> </div> </a> <ul id="toc-Гісторыя_вывучэння-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Класіфікацыя" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Класіфікацыя"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Класіфікацыя</span> </div> </a> <ul id="toc-Класіфікацыя-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Уласцівасці" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Уласцівасці"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Уласцівасці</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Уласцівасці-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Уласцівасці</span> </button> <ul id="toc-Уласцівасці-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Памер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Памер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Памер</span> </div> </a> <ul id="toc-Памер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Фізіка-хімічныя_ўласцівасці" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Фізіка-хімічныя_ўласцівасці"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Фізіка-хімічныя ўласцівасці</span> </div> </a> <ul id="toc-Фізіка-хімічныя_ўласцівасці-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Структура" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Структура"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Структура</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Структура-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Структура</span> </button> <ul id="toc-Структура-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Амінакілотны_састаў" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Амінакілотны_састаў"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Амінакілотны састаў</span> </div> </a> <ul id="toc-Амінакілотны_састаў-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Узроўні_арганізацыі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Узроўні_арганізацыі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Узроўні арганізацыі</span> </div> </a> <ul id="toc-Узроўні_арганізацыі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Класіфікацыя_па_тыпу_будовы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Класіфікацыя_па_тыпу_будовы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Класіфікацыя па тыпу будовы</span> </div> </a> <ul id="toc-Класіфікацыя_па_тыпу_будовы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Гаспадарчае_значэнне" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Гаспадарчае_значэнне"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Гаспадарчае значэнне</span> </div> </a> <ul id="toc-Гаспадарчае_значэнне-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Посттрасляцыйныя_мадыфікацыя" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Посттрасляцыйныя_мадыфікацыя"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Посттрасляцыйныя мадыфікацыя</span> </div> </a> <ul id="toc-Посттрасляцыйныя_мадыфікацыя-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Зноскі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Зноскі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Зноскі</span> </div> </a> <ul id="toc-Зноскі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Літаратура" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Літаратура"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Літаратура</span> </div> </a> <ul id="toc-Літаратура-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Спасылкі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Спасылкі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Спасылкі</span> </div> </a> <ul id="toc-Спасылкі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Змест" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Пераключыць змест" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Пераключыць змест</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Бялкі</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Перайсці да артыкула на іншай мове. Даступны на 161 мове." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-161" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">161 мова</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%AFen" title="Proteïen – афрыкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Proteïen" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="афрыкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – швейцарская нямецкая" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Protein" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швейцарская нямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína – арагонская" lang="an" hreflang="an" data-title="Proteína" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонская" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%8A%D9%86" title="بروتين – арабская" lang="ar" hreflang="ar" data-title="بروتين" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабская" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%8A%D9%86" title="پروتين – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="پروتين" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%8A%D9%86" title="بروتين – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="بروتين" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%B8%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A7%B0" title="মাংসসাৰ – асамская" lang="as" hreflang="as" data-title="মাংসসাৰ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="асамская" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína – астурыйская" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Proteína" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурыйская" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BClallar" title="Zülallar – азербайджанская" lang="az" hreflang="az" data-title="Zülallar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанская" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="پروتئین – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="پروتئین" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%A1%D2%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Аҡһымдар – башкірская" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Аҡһымдар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкірская" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Prot%C3%A9in" title="Protéin – балійская" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Protéin" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="балійская" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Balt%C4%ABms" title="Baltīms – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Baltīms" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Protina" title="Protina – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Protina" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Бялкі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Бялкі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%BD" title="Протеин – балгарская" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Протеин" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="балгарская" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%80%E0%A4%A8" title="प्रोटीन – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="प्रोटीन" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Parot%C3%A9in" title="Parotéin – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Parotéin" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8" title="ပရိုတေင်း – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ပရိုတေင်း" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="প্রোটিন – бенгальская" lang="bn" hreflang="bn" data-title="প্রোটিন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальская" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – брэтонская" lang="br" hreflang="br" data-title="Protein" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="брэтонская" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Bjelan%C4%8Devine" title="Bjelančevine – баснійская" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Bjelančevine" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="баснійская" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Protein" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B3" title="Уураг – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Уураг" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%AFna" title="Proteïna – каталанская" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Proteïna" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанская" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/L%C3%A2ung-b%C4%83h-c%C3%A9k" title="Lâung-băh-cék – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Lâung-băh-cék" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%88" title="Белокаш – чачэнская" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Белокаш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чачэнская" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Protina_(kimika)" title="Protina (kimika) – себуана" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Protina (kimika)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуана" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A0%E1%8F%93%E1%8E%B5%E1%8F%A5%E1%8F%8D%E1%8F%97%E1%8F%8D%E1%8E%A9" title="ᎠᏓᎵᏥᏍᏗᏍᎩ – чэрокі" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎠᏓᎵᏥᏍᏗᏍᎩ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="чэрокі" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%86%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="پرۆتین – цэнтральнакурдская" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="پرۆتین" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="цэнтральнакурдская" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/B%C3%ADlkovina" title="Bílkovina – чэшская" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Bílkovina" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чэшская" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%83%D1%80%D1%80%D0%B8" title="Шурри – чувашская" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Шурри" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашская" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – валійская" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Protein" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валійская" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – дацкая" lang="da" hreflang="da" data-title="Protein" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – нямецкая" lang="de" hreflang="de" data-title="Protein" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="нямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8" title="प्रोटिन – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="प्रोटिन" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%95%DE%B0%DE%83%DE%AE%DE%93%DE%A9%DE%82%DE%B0" title="ޕްރޮޓީން – мальдыўская" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ޕްރޮޓީން" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="мальдыўская" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B5%CE%90%CE%BD%CE%B7" title="Πρωτεΐνη – грэчаская" lang="el" hreflang="el" data-title="Πρωτεΐνη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грэчаская" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="добры артыкул"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – англійская" lang="en" hreflang="en" data-title="Protein" data-language-autonym="English" data-language-local-name="англійская" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Proteino" title="Proteino – эсперанта" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Proteino" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанта" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína – іспанская" lang="es" hreflang="es" data-title="Proteína" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="іспанская" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Valgud" title="Valgud – эстонская" lang="et" hreflang="et" data-title="Valgud" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонская" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Proteina" title="Proteina – баскская" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Proteina" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскская" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Proteína" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="پروتئین – фарсі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="پروتئین" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="фарсі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Proteiini" title="Proteiini – фінская" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Proteiini" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фінская" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – фарэрская" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Protein" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарэрская" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Prot%C3%A9ine" title="Protéine – французская" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Protéine" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французская" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Proteiin" title="Proteiin – паўночнафрызская" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Proteiin" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="паўночнафрызская" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Aaiwyt_(stof)" title="Aaiwyt (stof) – заходняя фрызская" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Aaiwyt (stof)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="заходняя фрызская" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%B3it%C3%A9in" title="Próitéin – ірландская" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Próitéin" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ірландская" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%B2tain" title="Pròtain – шатландская гэльская" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Pròtain" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шатландская гэльская" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína – галісійская" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Proteína" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галісійская" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína – гуарані" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Proteína" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарані" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Proteen" title="Proteen – мэнская" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Proteen" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="мэнская" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0n-pha%CC%8Dk-ch%E1%B9%B3t" title="Thàn-pha̍k-chṳt – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Thàn-pha̍k-chṳt" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%97%D7%9C%D7%91%D7%95%D7%9F" title="חלבון – іўрыт" lang="he" hreflang="he" data-title="חלבון" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="іўрыт" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%80%E0%A4%A8" title="प्रोटीन – хіндзі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्रोटीन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хіндзі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Protein" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Bjelan%C4%8Devine" title="Bjelančevine – харвацкая" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Bjelančevine" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="харвацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Pwoteyin" title="Pwoteyin – гаіцянская крэольская" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Pwoteyin" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаіцянская крэольская" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Feh%C3%A9rje" title="Fehérje – венгерская" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Fehérje" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерская" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="выдатны артыкул"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Սպիտակուցներ – армянская" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Սպիտակուցներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянская" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Proteina" title="Proteina – інтэрлінгва" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Proteina" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="інтэрлінгва" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – ібан" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Protein" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ібан" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – інданезійская" lang="id" hreflang="id" data-title="Protein" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="інданезійская" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Protina" title="Protina – ілакана" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Protina" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ілакана" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%88" title="Белокаш – інгушская" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Белокаш" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="інгушская" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Proteino" title="Proteino – іда" lang="io" hreflang="io" data-title="Proteino" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="іда" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%B3t%C3%ADn" title="Prótín – ісландская" lang="is" hreflang="is" data-title="Prótín" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ісландская" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Proteine" title="Proteine – італьянская" lang="it" hreflang="it" data-title="Proteine" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="італьянская" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%BF%E3%83%B3%E3%83%91%E3%82%AF%E8%B3%AA" title="タンパク質 – японская" lang="ja" hreflang="ja" data-title="タンパク質" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японская" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Prot%C3%A9in" title="Protéin – яванская" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Protéin" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="яванская" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ცილები – грузінская" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ცილები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузінская" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%9B%D1%83%D1%8B%D0%B7" title="Ақуыз – казахская" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ақуыз" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахская" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%8B%E0%B2%9F%E0%B3%80%E0%B2%A8%E0%B3%8D" title="ಪ್ರೋಟೀನ್ – канада" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಪ್ರೋಟೀನ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="канада" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8B%A8%EB%B0%B1%EC%A7%88" title="단백질 – карэйская" lang="ko" hreflang="ko" data-title="단백질" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="карэйская" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%9B%D9%88%D9%B9%DB%8C%D9%96%D9%86" title="پرٛوٹیٖن – кашмірская" lang="ks" hreflang="ks" data-title="پرٛوٹیٖن" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="кашмірская" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%AEn" title="Proteîn – курдская" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Proteîn" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдская" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Protin" title="Protin – корнская" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Protin" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корнская" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%BA" title="Белок – кіргізская" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Белок" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="кіргізская" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Proteina" title="Proteina – лацінская" lang="la" hreflang="la" data-title="Proteina" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="лацінская" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – люксембургская" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Protein" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембургская" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B0%D1%80" title="Ладзар – лезгінская" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Ладзар" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгінская" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Protena" title="Protena – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Protena" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%AFne" title="Proteïne – лімбургская" lang="li" hreflang="li" data-title="Proteïne" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лімбургская" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Pruteina" title="Pruteina – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Pruteina" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BB%82%E0%BA%A5%E0%BB%80%E0%BA%95%E0%BA%AD%E0%BA%B4%E0%BA%99" title="ປະໂລເຕອິນ – лаоская" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ປະໂລເຕອິນ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаоская" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Baltymai" title="Baltymai – літоўская" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Baltymai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="літоўская" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Olbaltumvielas" title="Olbaltumvielas – латышская" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Olbaltumvielas" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышская" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%B4teinina" title="Prôteinina – малагасійская" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Prôteinina" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасійская" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Белковина – македонская" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Белковина" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонская" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="മാംസ്യം – малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മാംസ്യം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B3_(%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%BB)" title="Уураг (молекул) – мангольская" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Уураг (молекул)" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="мангольская" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%87" title="प्रथिने – маратхі" lang="mr" hreflang="mr" data-title="प्रथिने" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхі" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – малайская" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Protein" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайская" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8" title="ပရိုတိန်း – бірманская" lang="my" hreflang="my" data-title="ပရိုတိန်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бірманская" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%88%D0%BE%D0%B2%D1%82" title="Ашовт – эрзянская" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Ашовт" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="эрзянская" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="پروتین – мазандэранская" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="پروتین" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандэранская" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – ніжненямецкая" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Protein" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ніжненямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8" title="प्रोटिन – непальская" lang="ne" hreflang="ne" data-title="प्रोटिन" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непальская" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8" title="प्रोटिन – неўары" lang="new" hreflang="new" data-title="प्रोटिन" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="неўары" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Eiwitten" title="Eiwitten – нідэрландская" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Eiwitten" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нідэрландская" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – нарвежская (нюношк)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Protein" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нарвежская (нюношк)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – нарвежская (букмол)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Protein" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="нарвежская (букмол)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Proteine" title="Proteine – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Proteine" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%AFna" title="Proteïna – аксітанская" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Proteïna" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="аксітанская" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Burqata" title="Burqata – арома" lang="om" hreflang="om" data-title="Burqata" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="арома" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AA%E0%AD%81%E0%AC%B7%E0%AD%8D%E0%AC%9F%E0%AC%BF%E0%AC%B8%E0%AC%BE%E0%AC%B0" title="ପୁଷ୍ଟିସାର – орыя" lang="or" hreflang="or" data-title="ପୁଷ୍ଟିସାର" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="орыя" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%A8" title="ਪ੍ਰੋਟੀਨ – панджабі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪ੍ਰੋਟੀਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панджабі" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Protina" title="Protina – пампанга" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Protina" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="пампанга" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Bia%C5%82ka" title="Białka – польская" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Białka" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польская" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%B9%DB%8C%D9%86" title="پروٹین – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="پروٹین" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BC%D9%8A%D9%86" title="پروټين – пушту" lang="ps" hreflang="ps" data-title="پروټين" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="выдатны артыкул"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína – партугальская" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Proteína" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="партугальская" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Prutina" title="Prutina – кечуа" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Prutina" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Protein%C4%83" title="Proteină – румынская" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Proteină" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынская" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="выдатны артыкул"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B8" title="Белки – руская" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Белки" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="руская" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%96%D0%BD" title="Протеін – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Протеін" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%BD" title="Протеин – якуцкая" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Протеин" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="якуцкая" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Pruti%C3%ACna" title="Prutiìna – сіцылійская" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Prutiìna" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сіцылійская" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – шатландская" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Protein" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шатландская" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BD%D9%8A%D9%86" title="پروٽين – сіндхі" lang="sd" hreflang="sd" data-title="پروٽين" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="сіндхі" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – сербскахарвацкая" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Protein" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскахарвацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%A7%E0%B7%93%E0%B6%B1%E0%B7%8A" title="ප්‍රෝටීන් – сінгальская" lang="si" hreflang="si" data-title="ප්‍රෝටීන්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сінгальская" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Protein" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Bielkovina" title="Bielkovina – славацкая" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Bielkovina" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="славацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Beljakovina" title="Beljakovina – славенская" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Beljakovina" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="славенская" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Borotiin" title="Borotiin – самалі" lang="so" hreflang="so" data-title="Borotiin" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="самалі" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Proteina" title="Proteina – албанская" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Proteina" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанская" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%BD" title="Протеин – сербская" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Протеин" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербская" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Oaiwiete" title="Oaiwiete – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Oaiwiete" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Prot%C3%A9in" title="Protéin – сунда" lang="su" hreflang="su" data-title="Protéin" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунда" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – шведская" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Protein" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведская" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Protini" title="Protini – суахілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Protini" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%81%E0%AE%B0%E0%AE%A4%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="புரதம் – тамільская" lang="ta" hreflang="ta" data-title="புரதம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамільская" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%B8%E0%B0%95%E0%B1%83%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="మాంసకృత్తులు – тэлугу" lang="te" hreflang="te" data-title="మాంసకృత్తులు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="тэлугу" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%84%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D2%B3%D0%BE" title="Сафедаҳо – таджыкская" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Сафедаҳо" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="таджыкская" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B8%B5%E0%B8%99" title="โปรตีน – тайская" lang="th" hreflang="th" data-title="โปรตีน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайская" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Belok" title="Belok – туркменская" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Belok" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="туркменская" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Protina" title="Protina – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Protina" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – турэцкая" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Protein" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турэцкая" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%81%D1%8B%D0%BC" title="Аксым – татарская" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Аксым" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарская" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%BA" title="Белок – тувінская" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Белок" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="тувінская" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="выдатны артыкул"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BB%D0%BA%D0%B8" title="Білки – украінская" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Білки" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украінская" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%B9%DB%8C%D9%86" title="پروٹین – урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="پروٹین" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Proteinlar" title="Proteinlar – узбекская" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Proteinlar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекская" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Proteine" title="Proteine – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Proteine" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="добры артыкул"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Protein" title="Protein – в’етнамская" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Protein" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="в’етнамская" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Prote%C3%AFne" title="Proteïne – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Proteïne" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Proteyene" title="Proteyene – валонская" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Proteyene" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валонская" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Protina" title="Protina – варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Protina" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%9B%8B%E7%99%BD%E8%B4%A8" title="蛋白质 – ву" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="蛋白质" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ву" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B3" title="Ууруг – калмыцкая" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Ууруг" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="калмыцкая" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ცილეფი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ცილეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A8%D7%90%D7%98%D7%A2%D7%90%D7%99%D7%9F" title="פראטעאין – ідыш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="פראטעאין" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ідыш" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%9B%8B%E7%99%BD%E8%B4%A8" title="蛋白质 – кітайская" lang="zh" hreflang="zh" data-title="蛋白质" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="кітайская" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%8A" title="朊 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="朊" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Nn%CC%84g-pe%CC%8Dh-chit" title="Nn̄g-pe̍h-chit – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Nn̄g-pe̍h-chit" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%9B%8B%E7%99%BD%E8%B3%AA" title="蛋白質 – кантонскі дыялект кітайскай" lang="yue" hreflang="yue" data-title="蛋白質" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонскі дыялект кітайскай" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Isakhamzimba" title="Isakhamzimba – зулу" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Isakhamzimba" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8054#sitelinks-wikipedia" title="Правіць міжмоўныя спасылкі" class="wbc-editpage">Правіць спасылкі</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Прасторы назваў"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Паказаць уласна змест старонкі [c]" accesskey="c"><span>Старонка</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B:%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Размовы пра змест гэтай старонкі (няма такой старонкі) [t]" accesskey="t"><span>Размовы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Змяніць моўны варыянт" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">беларуская</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Віды"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96"><span>Чытаць</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v"><span>Правіць</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e"><span>Правіць зыходнік</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=history" title="Ранейшыя версіі гэтай старонкі. [h]" accesskey="h"><span>Паказаць гісторыю</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Інструменты" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Інструменты</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Інструменты</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Больш магчымасцей" > <div class="vector-menu-heading"> Дзеянні </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96"><span>Чытаць</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v"><span>Правіць</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e"><span>Правіць зыходнік</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=history"><span>Паказаць гісторыю</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Агульныя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:WhatLinksHere/%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Спіс вікістаронак, якія спасылаюцца сюды [j]" accesskey="j"><span>Сюды спасылаюцца</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChangesLinked/%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" rel="nofollow" title="Нядаўнія змены ў старонках, на якія спасылаецца гэтая старонка [k]" accesskey="k"><span>Звязаныя праўкі</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:SpecialPages" title="Пералік усіх адмысловых старонак [q]" accesskey="q"><span>Адмысловыя старонкі</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&oldid=4812355" title="Нязменная спасылка на гэтую версію гэтай старонкі"><span>Нязменная спасылка</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=info" title="Больш звестак пра гэту старонку"><span>Звесткі пра старонку</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CiteThisPage&page=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&id=4812355&wpFormIdentifier=titleform" title="Інфармацыя пра тое, як цытаваць гэтую старонку"><span>Цытаваць гэту старонку</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2591%25D1%258F%25D0%25BB%25D0%25BA%25D1%2596"><span>Атрымаць скарочаны URL-адрас</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:QrCode&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2591%25D1%258F%25D0%25BB%25D0%25BA%25D1%2596"><span>Спампаваць QR-код</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Друк/экспарт </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96"><span>Стварыць кнігу</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:DownloadAsPdf&page=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=show-download-screen"><span>Спампаваць як PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&printable=yes" title="Друкавальная версія гэтай старонкі [p]" accesskey="p"><span>Для друку</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> У іншых праектах </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Proteins" hreflang="en"><span>Вікісховішча</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8054" title="Спасылка на звязаны элемент рэпазітара даных [g]" accesskey="g"><span>Элемент Вікіданых</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Выгляд</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">схаваць</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="be" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:1axc.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1axc.png/250px-1axc.png" decoding="async" width="250" height="273" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1axc.png/375px-1axc.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1axc.png/500px-1axc.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="1199" /></a><figcaption>Стужачная малекулярная мадэль бялку — ядзернага антыгена праліферыруючых клетак (PCNA) чалавека.</figcaption></figure> <p><b>Бялкі (пратэіны, поліпептыды)</b> — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Палімер">высокамалекулярныя</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D1%87%D1%8B%D0%B2%D1%8B" title="Арганічныя рэчывы">арганічныя рэчывы</a>, якія складаюцца са звязаных паміж сабой у ланцуг <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BF%D1%82%D1%8B%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%83%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D1%8C" title="Пептыдная сувязь">пептыднай сувяззю</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B0-%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Альфа-амінакіслоты (няма такой старонкі)">амінакіслотаў</a>. Адзін з асноўных хімічных кампанентаў <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D1%8D%D1%87%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%9E" class="mw-redirect" title="Абмен рэчываў">абмену рэчываў</a> і энергіі жывых арганізмаў. Абумоўліваюць іх будову, галоўныя адзнакі, функцыі, разнастайнасць і адаптацыйныя магчымасці, удзельнічаюць ва ўтварэнні <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%BA%D0%B0" title="Клетка">клетак</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Тканка">тканак</a> і <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD_(%D0%B1%D1%96%D1%8F%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F)" title="Орган (біялогія)">органаў</a> (<i>структурныя бялкі</i>), у рэгуляцыі абмену рэчываў (<a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%8B" title="Гармоны">гармоны</a>), з'яўляюцца запасным пажыўным рэчывам (<i>запасныя бялкі</i>). </p><p>З двух дзясяткаў <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Амінакіслоты">амінакіслот</a> пабудаваны малекулы многіх тысяч розных бялкоў. Гэта робіцца магчымым дзякуючы рознай паслядоўнасці злучэння амінакіслотных астаткаў у макрамалекуле бялку. Кожны бялок мае строга пэўную паслядоўнасць і лік амінакіслотнах астаткаў. </p><p>Бялкі складаюць матэрыяльную аснову амаль усіх жыццёвых працэсаў: <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рост (няма такой старонкі)">росту</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Страваванне">стрававання</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B6%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Размнажэнне">размнажэння</a>, ахоўных функцый арганізма, утварэння генетычнага апарату і перадачы спадчынных прыкмет (<a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нуклеапратэіды (няма такой старонкі)">нуклеапратэіды</a>), пераносу ў арганізме рэчываў (<i>транспартныя бялкі</i>), скарачэння <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%88%D1%86%D0%B0" class="mw-redirect" title="Мышца">мышцаў</a>, перадачы нервовых імпульсаў і інш. <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8B" title="Ферменты">Ферменты</a> бялковай прыроды выконваюць у арганізме спецыфічныя каталітычныя функцыі, выключна важнае значэнне ў рэгуляцыі фізіялагічных працэсаў маюць бялкі-гармоны. </p><p>Сінтэзуюцца бялкі з неарганічных рэчываў <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Расліна">раслінамі</a> і некаторымі <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%8F" class="mw-redirect" title="Бактэрыя">бактэрыямі</a>. <a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%B2%D1%91%D0%BB%D1%8B" title="Жывёлы">Жывёлы</a> і <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="Чалавек">чалавек</a> атрымліваюць гатовыя бялкі з <a href="/wiki/%D0%95%D0%B6%D0%B0" title="Ежа">ежы</a>. З прадуктаў іх расшчаплення (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BF%D1%82%D1%8B%D0%B4%D1%8B" title="Пептыды">пептыдаў</a> і <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Амінакіслоты">амінакіслот</a>) у арганізме сінтэзуюцца спецыфічныя <i>ўласныя бялкі</i>, дзе яны няспынна разбураюцца і замяняюцца зноў сінтэзаванымі. <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%82%D1%8D%D0%B7" title="Біясінтэз">Біясінтэз</a> бялкоў ажыццяўляецца па матрычным прынцыпе з удзелам <a href="/wiki/%D0%94%D0%9D%D0%9A" class="mw-redirect" title="ДНК">ДНК</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%9D%D0%9A" class="mw-redirect" title="РНК">РНК</a>, пераважна ў <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%BC%D0%B0" title="Рыбасома">рыбасомах</a> клетак і інш. Паслядоўнасць амінакіслот у бялках адлюстроўвае паслядоўнасць <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%B4%D1%8B" title="Нуклеатыды">нуклеатыдаў</a> у <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Нуклеінавыя кіслоты">нуклеінавых кіслотах</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Гісторыя_вывучэння"><span id=".D0.93.D1.96.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D1.8B.D1.8F_.D0.B2.D1.8B.D0.B2.D1.83.D1.87.D1.8D.D0.BD.D0.BD.D1.8F"></span>Гісторыя вывучэння</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=1" title="Правіць раздзел: Гісторыя вывучэння" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=1" title="Правіць зыходнік раздзела: Гісторыя вывучэння"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Бялкі былі выдзелены ў асобны клас біялагічных малекул у <a href="/wiki/18_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" class="mw-redirect" title="18 стагоддзе">18 стагоддзі</a> ў выніку работ <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Францыя">французскага</a> <a href="/wiki/%D0%A5%D1%96%D0%BC%D1%96%D0%BA" class="mw-redirect" title="Хімік">хіміка</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D1%8D_%D0%A4%D1%83%D1%80%D0%BA%D1%80%D1%83%D0%B0" title="Антуан дэ Фуркруа">Антуана дэ Фуркруа</a> і іншых вучоных, у якіх была адзначана ўласцівасць бялкоў каагуляваць (дэнатураваць) пад уздзеяннем награвання або <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Кіслоты">кіслот</a>. У той час былі даследаваны такія бялкі, як <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D1%83%D0%BC%D1%96%D0%BD" class="mw-redirect" title="Альбумін">альбумін</a> («яечны бялок»), <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%96%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фібрын (няма такой старонкі)">фібрын</a> (бялок з <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%9E" title="Кроў">крыві</a>) і <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D1%8E%D1%82%D1%8D%D0%BD" title="Глютэн">глютэн</a> са збожжа <a href="/wiki/%D0%9F%D1%88%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Пшаніца">пшаніцы</a>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Antoine_Fran%C3%A7ois,_comte_de_Fourcroy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Antoine_Fran%C3%A7ois%2C_comte_de_Fourcroy.jpg/220px-Antoine_Fran%C3%A7ois%2C_comte_de_Fourcroy.jpg" decoding="async" width="220" height="248" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Antoine_Fran%C3%A7ois%2C_comte_de_Fourcroy.jpg/330px-Antoine_Fran%C3%A7ois%2C_comte_de_Fourcroy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Antoine_Fran%C3%A7ois%2C_comte_de_Fourcroy.jpg/440px-Antoine_Fran%C3%A7ois%2C_comte_de_Fourcroy.jpg 2x" data-file-width="626" data-file-height="707" /></a><figcaption><i>Антуан Франсуа дэ Фуркруа</i>, заснавальнік вывучэння бялкоў</figcaption></figure> <p>У пачатку <a href="/wiki/19_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" class="mw-redirect" title="19 стагоддзе">19 стагоддзя</a> ўжо былі атрыманы некаторыя звесткі аб элементарным складзе бялкоў, было вядома, што пры <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%96%D0%B7" title="Гідроліз">гідролізе</a> бялкоў ўтвараюцца <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Амінакіслоты">амінакіслоты</a>. Некаторыя з гэтых амінакіслот (напрыклад, <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8B%D0%BD" title="Гліцын">гліцын</a> і <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B9%D1%86%D1%8B%D0%BD" title="Лейцын">лейцын</a>) ужо былі ахарактарызаваны. <a href="/wiki/%D0%9D%D1%96%D0%B4%D1%8D%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B" title="Нідэрланды">Галандскі</a> хімік Герыт Мульдэр на аснове аналізу хімічнага складу бялкоў прапанаваў гіпотэзу, што амаль усе бялкі маюць падобную эмпірычную формулу. У <a href="/wiki/1836" title="1836">1836</a> годзе Мульдэр прапанаваў першую мадэль хімічнай будовы бялкоў. Грунтуючыся на тэорыі радыкалаў, ён пасля некалькіх удакладненняў прыйшоў да высновы, што мінімальная структурная адзінка бялку валодае наступным складам: C<sub>40</sub>H<sub>62</sub>N<sub>10</sub>O<sub>12</sub>. Гэтую адзінку ён назваў «пратэінам» (Pr) (ад <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Грэчаская мова">грэч.</a> <span style="" lang="el"><span style="font-family: palatino linotype, new athena unicode, athena, gentium, code2000, serif; font-size: 105%;">протас — першы, першасны</span></span>), а тэорыю — «тэорыяй пратэіна»<sup id="cite_ref-Овчинников_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Овчинников-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Сам тэрмін «пратэін» быў прапанаваны яшчэ <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Швецыя">шведскім</a> <a href="/wiki/%D0%A5%D1%96%D0%BC%D1%96%D0%BA" class="mw-redirect" title="Хімік">хімікам</a> <a href="/wiki/%D0%81%D0%BD%D1%81_%D0%AF%D0%BA%D0%B0%D0%B1_%D0%91%D0%B5%D1%80%D1%86%D1%8D%D0%BB%D1%96%D1%83%D1%81" title="Ёнс Якаб Берцэліус">Якабам Берцэліусам</a><sup id="cite_ref-Leicester_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Leicester-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Згодна з уяўленнямі Мульдэра, кожны бялок складаецца з некалькіх пратэінавых адзінак, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Сера">серы</a> і <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%80" title="Фосфар">фосфару</a>. Напрыклад, ён прапанаваў запісваць формулу фібрына як 10PrSP. Мульдэр таксама даследаваў прадукты разбурэння бялкоў — амінакіслоты і для адной з іх (лейцын) з малой доляй памылкі вызначыў малекулярную масу — 131 дальтон. Па меры назапашвання новых дадзеных пра бялкі тэорыя пратэіна стала падвяргацца крытыцы, але, нягледзячы на гэта, да канца <a href="/wiki/1850-%D1%8F" title="1850-я">1850-х</a> усё яшчэ лічылася агульнапрызнанай. </p><p>Да канца <a href="/wiki/19_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" class="mw-redirect" title="19 стагоддзе">19 стагоддзя</a> было даследавана большасць амінакіслот, якія ўваходзяць у склад бялкоў. У канцы <a href="/wiki/1860-%D1%8F" title="1860-я">1880-х</a> гадоў <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%8F" title="Расія">рускі</a> вучоны А. Я. Данілеўскі адзначыў існаванне <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BF%D1%82%D1%8B%D0%B4%D1%8B" title="Пептыды">пептыдных</a> груп (CO-NH) у малекуле бялку <sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Uch_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Uch-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. У <a href="/wiki/1894" title="1894">1894</a> годзе <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Германія">нямецкі</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%B7%D1%96%D1%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3" class="mw-redirect" title="Фізіёлаг">фізіёлаг</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D1%80%D1%8D%D1%85%D1%82_%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Альбрэхт Косель">Альбрэхт Косель</a> вылучыў тэорыю, згодна з якой менавіта амінакіслоты з'яўляюцца асноўнымі структурнымі элементамі бялкоў<sup id="cite_ref-СовЭнц_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-СовЭнц-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. У пачатку <a href="/wiki/20_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" class="mw-redirect" title="20 стагоддзе">20 стагоддзя</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Германія">нямецкі</a> хімік <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%AD%D0%BC%D1%96%D0%BB%D1%8C_%D0%A4%D1%96%D1%88%D1%8D%D1%80" title="Герман Эміль Фішэр">Эміль Фішэр</a> эксперыментальна даказаў, што бялкі складаюцца з амінакіслотных астаткаў, злучаных пептыднымі сувязямі. Ён жа ажыццявіў першы аналіз амінакіслотнай паслядоўнасці бялку і патлумачыў з'яву пратэоліза. </p><p>Аднак цэнтральная роля бялкоў у арганізме не была прызнана да <a href="/wiki/1926" title="1926">1926</a> года, калі <a href="/wiki/%D0%97%D0%A8%D0%90" class="mw-redirect" title="ЗША">амерыканскі</a> хімік <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D1%81_%D0%91%D1%8D%D1%82%D1%87%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D0%B5%D1%80" title="Джэймс Бэтчэлер Самнер">Джэймс Самнер</a> (пасля — лаўрэат <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F_%D0%BF%D0%B0_%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%96" title="Нобелеўская прэмія па хіміі">Нобелеўскай прэміі па хіміі</a>) паказаў, што фермент урэазы з'яўляецца бялком <sup id="cite_ref-evolution_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-evolution-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Складанасць выдзялення чыстых бялкоў абцяжарвала іх вывучэнне. Таму першыя даследаванні праводзіліся з выкарыстаннем тых поліпептыдаў, якія лёгка маглі быць ачышчаны ў вялікай колькасці, гэта значыць бялкоў крыві, курыных яек, розных <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%BD" title="Таксін">таксінаў</a>, а таксама стрававальных / метабалічных ферментаў, што выдзяляюцца пасля забою жывёлы. У канцы <a href="/wiki/1950-%D1%8F" title="1950-я">1950-х</a> гадоў кампанія <i>Armour Hot Dog Co.</i> змагла ачысціць кілаграм бычынай панкрэатычнай рыбануклеазы А, якая стала эксперыментальным аб'ектам для шматлікіх даследаванняў. </p><p>Ідэя аб тым, што другасная структура бялкоў — вынік утварэння <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Вадарод">вадародных</a> сувязяў паміж амінакіслотнымі астаткамі, была выказана Уільямам Астберы ў <a href="/wiki/1933" title="1933">1933</a> годзе, але <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D1%83%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BB_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B3" class="mw-redirect" title="Лайнус Карл Полінг">Лайнус Карл Полінг</a> лічыцца першым вучоным, які змог паспяхова прадказаць другасную структуру бялкоў. Пазней Уолтар Каўзман, абапіраючыся на працы Кая Ліндэрстром-Ланга, унёс значны ўклад у разуменне законаў утварэння трацічнай структуры бялкоў і ролі ў гэтым працэсе гідрафобных узаемадзеянняў. У канцы <a href="/wiki/1940-%D1%8F" title="1940-я">1940-х</a> — пачатку <a href="/wiki/1950-%D1%8F" title="1950-я">1950-х</a> гадоў <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D1%8D%D0%B4%D1%8D%D1%80%D1%8B%D0%BA_%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%80" title="Фрэдэрык Сенгер">Фрэдэрык Сенгер</a> распрацаваў метад секвеніравання бялкоў, з дапамогай якога ён да <a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a> года вызначыў амінакіслотную паслядоўнасць двух ланцугоў <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%96%D0%BD" title="Інсулін">інсуліну</a><sup id="cite_ref-Sanger_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sanger-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Sanger1951_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sanger1951-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Sanger1953_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sanger1953-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, прадэманстраваўшы, што бялкі — гэта лінейныя палімеры амінакіслот, а не разгалінаваныя (як у некаторых цукроў) ланцугі, калаіды або цыклолы. </p><p>Першыя прасторавыя структуры бялкоў, атрыманыя метадам дыфракцыі рэнтгенаўскіх прамянёў (рэнтгенаструктурнага аналізу) сталі вядомы ў канцы 1950-х — пачатку <a href="/wiki/1960-%D1%8F" title="1960-я">1960-х</a> гадоў, а структуры, адкрытыя з дапамогай ядзернага магнітнага рэзанансу — у <a href="/wiki/1980-%D1%8F" title="1980-я">1980-х</a> гадах. У <a href="/wiki/2012" title="2012">2012</a> годзе Банк дадзеных аб бялках (Protein Data Bank) утрымліваў каля 87 000 структур бялкоў <sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>У <a href="/wiki/21_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" class="mw-redirect" title="21 стагоддзе">21 стагоддзі</a> даследаванне бялкоў перайшло на якасна новы ўзровень, калі даследуюцца не толькі індывідуальныя ачышчаныя бялкі, але і адначасовае змяненне колькасці і посттрансляцыённых мадыфікацый вялікай колькасці бялкоў асобных клетак, тканак або цэлых арганізмаў. Гэтая галіна <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Біяхімія">біяхіміі</a> называецца <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%91%D0%BC%D1%96%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пратэёміка (няма такой старонкі)">пратэёміка</a>. З дапамогай метадаў <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D1%96%D0%BD%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Біяінфарматыка">біяінфарматыкі</a> стала магчыма не толькі апрацоўваць дадзеныя рэнтгенаструктурнага аналізу, але і прадказваць структуру бялку на падставе яго амінакіслотнай паслядоўнасці. У цяперашні час крыаэлектронная мікраскапія буйных бялковых комплексаў і прадказанне прасторавых структур бялковых даменаў з дапамогай камп'ютарных праграм набліжаюцца да атамарнай дакладнасці<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Класіфікацыя"><span id=".D0.9A.D0.BB.D0.B0.D1.81.D1.96.D1.84.D1.96.D0.BA.D0.B0.D1.86.D1.8B.D1.8F"></span>Класіфікацыя</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=2" title="Правіць раздзел: Класіфікацыя" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=2" title="Правіць зыходнік раздзела: Класіфікацыя"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Паводле паходжання і крыніц атрымання бялкі падзяляюцца на </p> <ul><li><b>раслінныя</b>,</li> <li><b>жывёльныя</b>,</li> <li><b>бактэрыяльныя</b>.</li></ul> <p>Паводле хімічнага саставу выдзяляюць бялкі </p> <ul><li><b>простыя (некан'югіраваныя)</b> — пратэіны, якія складаюцца з астаткаў амінакіслот, што злучаны паміж сабою <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BF%D1%82%D1%8B%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%83%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D1%8C" title="Пептыдная сувязь">пептыднай сувяззю</a> (—NH—CO) у доўгія ланцугі — поліпептыды;</li> <li><b>складаныя (кан'югіраваныя)</b> — пратэіды, якія складюцца з простага бялка, злучанага з небялковым арганічным ці неарганічным кампанентам непептыднай прыроды, т. зв. <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8D%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Прастэтычная група (няма такой старонкі)">прастэтычнай групай</a>, далучанай да поліпептыднай часткі. Сярод складаных бялкоў паводле тыпу прастэтычнай групы вылучаюць <ul><li>нуклеапратэіды</li> <li>фосфапратэіды</li> <li>глікапратэіды</li> <li>металапратэіды</li> <li>гемапратэіды</li> <li>флавапратэіды</li> <li>ліпапратэіды і інш.</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Уласцівасці"><span id=".D0.A3.D0.BB.D0.B0.D1.81.D1.86.D1.96.D0.B2.D0.B0.D1.81.D1.86.D1.96"></span>Уласцівасці</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=3" title="Правіць раздзел: Уласцівасці" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=3" title="Правіць зыходнік раздзела: Уласцівасці"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Protein_Composite.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Protein_Composite.jpg/500px-Protein_Composite.jpg" decoding="async" width="500" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Protein_Composite.jpg/750px-Protein_Composite.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Protein_Composite.jpg/1000px-Protein_Composite.jpg 2x" data-file-width="2824" data-file-height="812" /></a><figcaption>Параўнальны памер малекул бялкоў. Злева направа:: <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%86%D0%B5%D0%BB%D0%B0" class="mw-redirect" title="Антыцела">антыцела</a> (IgG), <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D1%96%D0%BD" title="Гемаглабін">гемаглабін</a>, інсулін (<a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%BD" class="mw-redirect" title="Гармон">гармон</a>), адэнілаткіназа (фермент) і глютамінсінтэтаза (фермент)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Памер"><span id=".D0.9F.D0.B0.D0.BC.D0.B5.D1.80"></span>Памер</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=4" title="Правіць раздзел: Памер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=4" title="Правіць зыходнік раздзела: Памер"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Памер бялку можа вымярацца колькасцю амінакіслотных астаткаў або ў <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Атамная адзінка масы">дальтонах</a> (<a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%B0" title="Адносная малекулярная маса">малекулярная маса</a>), але з-за адносна вялікай велічыні малекулы маса бялку вымяраецца ў вытворных адзінках — кіладальтонах (кДа). Бялкі <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D0%B6%D1%8B" title="Дрожджы">дрожджаў</a>, у сярэднім, складаюцца з 466 амінакіслотных астаткаў і маюць малекулярную масу 53 кДа. Самы вялікі з вядомых у цяперашні час бялкоў — тытын — з'яўляецца кампанентам саркамераў <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Мускулы">мускулаў</a>; малекулярная маса яго розных варыянтаў (ізаформ) вар'іруецца ад 3000 да 3700 кДа. Тытын камбалападобнай цягліцы (<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Лацінская мова">лац.</a>: <span style="font-style: italic;" lang="la">soleus</span>) чалавека складаецца з 38138 <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Амінакіслоты">амінакіслот</a><sup id="cite_ref-Fulton_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fulton-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Для вызначэння малекулярнай масы бялкоў выкарыстоўваюць такія метады, як <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%D1%84%D1%96%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гель-фільтраванне (няма такой старонкі)">гель-фільтраванне</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Электрафарэз (няма такой старонкі)">электрафарэз</a> у поліакріламіднам гелі, мас-спектраметрычны аналіз, седыментацыйны аналіз і іншыя<sup id="cite_ref-Якубке_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Якубке-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Фізіка-хімічныя_ўласцівасці"><span id=".D0.A4.D1.96.D0.B7.D1.96.D0.BA.D0.B0-.D1.85.D1.96.D0.BC.D1.96.D1.87.D0.BD.D1.8B.D1.8F_.D1.9E.D0.BB.D0.B0.D1.81.D1.86.D1.96.D0.B2.D0.B0.D1.81.D1.86.D1.96"></span>Фізіка-хімічныя ўласцівасці</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=5" title="Правіць раздзел: Фізіка-хімічныя ўласцівасці" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=5" title="Правіць зыходнік раздзела: Фізіка-хімічныя ўласцівасці"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Агульны хімічны састаў бялкоў (у % у пераліку на сухое рэчыва): <a href="/wiki/%D0%92%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Вуглярод">вуглярод</a> — 50-55, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Кісларод">кісларод</a> — 21-23, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%BE%D1%82" title="Азот">азот</a> — 15-18, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Вадарод">вадарод</a> — 6-7,5, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Сера">сера</a> — 0,3-2,5, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%80" title="Фосфар">фосфар</a> — 1-2 і інш. </p><p>Большасць бялкоў раствараецца ў вадзе і ўтварае малекулярныя растворы. </p><p>Па растваральнасці ў вадзе, растворах нейтральных соляў, <a href="/wiki/%D0%A8%D1%87%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%87%D1%8B" title="Шчолачы">шчолачаў</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Кіслоты">кіслотах</a> і арганічных растваральніках вылучаюць <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D1%83%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Альбуміны">альбуміны</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%8B" title="Гістоны">гістоны</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D1%83%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Глабуліны">глабуліны</a>, глютэліны, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Праламіны (няма такой старонкі)">праламіны</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пратаміны (няма такой старонкі)">пратаміны</a> і пратэіноіды. </p><p>Бялкі маюць кіслыя карбаксільныя і амінныя групы, таму ў растворах яны амфатэрныя (маюць уласцівасці <a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8B" title="Асновы">асноў</a> і кіслот). Пры <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%96%D0%B7" title="Гідроліз">гідролізе</a> яны распадаюцца да амінакіслот; пад уплывам розных фактараў здольныя да <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%8D%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дэнатурацыя (няма такой старонкі)">дэнатурацыі</a> і <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Каагуляцыя (няма такой старонкі)">каагуляцыі</a>, уступаюць у рэакцыі акіслення, аднаўлення, нітравання і інш. </p><p>Пры пэўных значэннях pH у растворах бялкоў пераважае дысацыяцыя тых ці іншых груп, што надае ім адпаведны зарад і выклікае рух у электрычным полі — <a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Электрафарэз (няма такой старонкі)">электрафарэз</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Структура"><span id=".D0.A1.D1.82.D1.80.D1.83.D0.BA.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Структура</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=6" title="Правіць раздзел: Структура" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=6" title="Правіць зыходнік раздзела: Структура"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Структура бялкоў характарызуецца амінакіслотным саставам, парадкам чаргавання амінакіслотных астаткаў у поліпептыдных ланцугах, іх даўжынёй і размеркаваннем у прасторы. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Амінакілотны_састаў"><span id=".D0.90.D0.BC.D1.96.D0.BD.D0.B0.D0.BA.D1.96.D0.BB.D0.BE.D1.82.D0.BD.D1.8B_.D1.81.D0.B0.D1.81.D1.82.D0.B0.D1.9E"></span>Амінакілотны састаў</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=7" title="Правіць раздзел: Амінакілотны састаў" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=7" title="Правіць зыходнік раздзела: Амінакілотны састаў"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>У састаў бялкоў уваходзіць ад 50 да 6000 і больш астаткаў 20 <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Амінакіслоты">амінакіслот</a>, што ўтвараюць складаныя поліпептыдныя ланцугі. </p><p>Амінакіслотны састаў розных бялкоў неаднолькавы і з'яўляецца іх істотнай характарыстыкай, а таксама мерай харчовай каштоўнасці. Паслядоўнасць амінакіслот у кожным бялку вызначаецца паслядоўнасцю монануклеатыдных будаўнічых блокаў у асобных адрэзках малекулы <a href="/wiki/%D0%94%D0%9D%D0%9A" class="mw-redirect" title="ДНК">ДНК</a>. Вядома амінакіслотная паслядоўнасць некалькіх соцень бялкоў (напрыклад, адрэнакортыкатропнага гармону чалавека, рыбануклеазы, цытахромаў, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D1%96%D0%BD" title="Гемаглабін">гемаглабіну</a> і інш.). </p><p>Парушэнні амінакіслотнай паслядоўнасці ў малекуле бялка выклікаюць т.зв. <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%85%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B1%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Малекулярныя хваробы (няма такой старонкі)">малекулярныя хваробы</a>. </p><p>Амінакіслотную паслядоўнасць поліпептыднага ланцуга для малекулы гармону <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%96%D0%BD" title="Інсулін">інсуліну</a> ўстанавіў у <a href="/wiki/1953" title="1953">1953</a> годзе <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Вялікабрытанія">англійскі</a> <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D0%BA" class="mw-redirect" title="Біяхімік">біяхімік</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D1%8D%D0%B4%D1%8D%D1%80%D1%8B%D0%BA_%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%80" title="Фрэдэрык Сенгер">Ф. Сенгер</a>. </p><p>Звесткі пра колькасць адрозненняў у амінакіслотных паслядоўнасцях гамалагічных бялкоў, узятых з розных відаў арганізмаў, выкарыстоўваюць пры складанні эвалюцыйных картаў, якія адлюстроўваюць паслядоўныя этапы ўзнікнення і развіцця пэўных відаў арганізмаў у працэсе эвалюцыі. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Узроўні_арганізацыі"><span id=".D0.A3.D0.B7.D1.80.D0.BE.D1.9E.D0.BD.D1.96_.D0.B0.D1.80.D0.B3.D0.B0.D0.BD.D1.96.D0.B7.D0.B0.D1.86.D1.8B.D1.96"></span>Узроўні арганізацыі</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=8" title="Правіць раздзел: Узроўні арганізацыі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=8" title="Правіць зыходнік раздзела: Узроўні арганізацыі"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Proteinviews-1tim.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Proteinviews-1tim.png/300px-Proteinviews-1tim.png" decoding="async" width="300" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Proteinviews-1tim.png/450px-Proteinviews-1tim.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Proteinviews-1tim.png/600px-Proteinviews-1tim.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="300" /></a><figcaption>Розныя спосабы адлюстравання трохмернай структуры бялку на прыкладзе трыазафасфатызамеразы. Злева — «стрыжневая» мадэль, з выявай усіх атамаў і сувязяў паміж імі; колерамі паказаны элементы. У сярэдзіне — матыў кладкі. Справа — кантактная паверхня бялку, пабудаваная з улікам ван-дэр-ваальсавых радыусаў атамаў; колерамі паказаны асаблівасці актыўнасці участкаў</figcaption></figure> <p>К. Ліндстром-Ланг прапанаваў выдзяляць 4 ўзроўні структурнай арганізацыі бялкоў: першасную, другасную, трацічную і чацвярцічную структуры. Хоць такі падзел крыху састарэў, ім працягваюць карыстацца<sup id="cite_ref-Овчинников_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Овчинников-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Першасная структура (паслядоўнасць амінакіслотных астаткаў) поліпептыда вызначаецца структурай яго <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD" title="Ген">гена</a> і <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%B4" title="Генетычны код">генетычным кодам</a>, а структуры больш высокіх парадкаў фарміруюцца ў працэсе згортвання бялку<sup id="cite_ref-Leniger_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Leniger-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Хоць прасторавая структура бялку ў цэлым вызначаецца яго амінакіслотнай паслядоўнасцю, яна з'яўляецца даволі лабільнай і можа залежыць ад знешніх умоў, таму больш правільна казаць пра пераважную або найбольш энергетычна выгадную канфармацыю бялку<sup id="cite_ref-Овчинников_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-Овчинников-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>4 парадкі (узроўні) структуры бялкоў: </p> <ul><li><b>першасная</b> (лінейная паслядоўнасць амінакіслотных астаткаў у поліпептыдным ланцугу),</li> <li><b>другасная</b> (прасторавая, найчасцей спіральная прасторавая канфігурацыя, якую прымае сам поліпептыдны ланцуг),</li> <li><b>трацічная</b> (трохмерная канфігурацыя, якая ўзнікае ў выніку складвання або закручвання структур другаснага парадку ў больш кампактную глабулярную форму),</li> <li><b>чацвярцічная</b> (злучэнне некалькіх частак з трацічнай структурай у адну больш буйную комплексную праз некавалентныя сувязі).</li></ul> <p>Найбольш устойлівая першасная структура бялкоў, іншыя лёгка разбураюцца пры павышэнні тэмпературы, рэзкім змяненні pH асяроддзя і іншых уздзеяннях (дэнатурацыя бялкоў), што вядзе да страты асноўных біялагічных уласцівасцяў. Фарміраванне прасторавай канфігурацыі малекул бялка вызначаецца наяўнасцю ў поліпептыдных ланцугах <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Вадарод">вадародных</a>, дысульфідных, <a href="/wiki/%D0%AD%D1%84%D1%96%D1%80_(%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F)" title="Эфір (хімія)">эфірных</a> і салявых сувязяў, сіл Ван дэр Ваальса і інш. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Класіфікацыя_па_тыпу_будовы"><span id=".D0.9A.D0.BB.D0.B0.D1.81.D1.96.D1.84.D1.96.D0.BA.D0.B0.D1.86.D1.8B.D1.8F_.D0.BF.D0.B0_.D1.82.D1.8B.D0.BF.D1.83_.D0.B1.D1.83.D0.B4.D0.BE.D0.B2.D1.8B"></span>Класіфікацыя па тыпу будовы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=9" title="Правіць раздзел: Класіфікацыя па тыпу будовы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=9" title="Правіць зыходнік раздзела: Класіфікацыя па тыпу будовы"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Па агульнаму тыпу будовы бялкі можна разбіць на тры групы: </p> <ul><li><b>Фібрылярныя бялкі</b> — утвараюць палімеры, іх структура звычайна высокарэгулярна і падтрымліваецца, у асноўным, узаемадзеяннямі паміж рознымі ланцугамі. Яны ўтвараюць мікрафіламенты, мікратрубачкі, фібрылы, падтрымліваюць структуру клетак і тканак. Да фібрылярных бялкоў адносяцца <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кератын (няма такой старонкі)">кератын</a> і <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Калаген (няма такой старонкі)">калаген</a>.</li> <li><b>Глабулярныя бялкі</b> — вадарастваральныя, агульная форма малекулы больш ці менш сферычная.</li> <li><b>Мембранныя бялкі</b> — маюць перасякаючыя клеткавую мембрану дамены, але часткі іх выступаюць з мембраны ў міжклеткавае асяроддзе і цытаплазму клеткі. Мембранныя бялкі выконваюць функцыю рэцэптараў, гэта значыць ажыццяўляюць перадачу сігналаў, а таксама забяспечваюць трансмембранны транспарт розных рэчываў. Бялкі-транспарцёры спецыфічныя, кожны з іх прапускае праз мембрану толькі пэўныя малекулы або пэўны тып сігналу.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Гаспадарчае_значэнне"><span id=".D0.93.D0.B0.D1.81.D0.BF.D0.B0.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.87.D0.B0.D0.B5_.D0.B7.D0.BD.D0.B0.D1.87.D1.8D.D0.BD.D0.BD.D0.B5"></span>Гаспадарчае значэнне</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=10" title="Правіць раздзел: Гаспадарчае значэнне" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=10" title="Правіць зыходнік раздзела: Гаспадарчае значэнне"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Многія прыродныя бялкі і бялковыя ўтварэнні выкарыстоўваюць у <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Прамысловасць">прамысловасці</a> (напрыклад, для вырабу скуры, <a href="/wiki/%D0%A8%D1%8D%D1%80%D1%81%D1%86%D1%8C" class="mw-redirect" title="Шэрсць">шэрсці</a>, натуральнага <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BE%D1%9E%D0%BA" title="Шоўк">шоўку</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%96%D0%BD" title="Казеін">казеіну</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%B0" class="mw-redirect" title="Пластмаса">пластмасаў</a> і інш.), <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%86%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Медыцына">медыцыне</a> і <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Ветэрынарыя">ветэрынарыі</a> (як <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BA%D1%96" class="mw-redirect" title="Лекавыя сродкі">лекавыя сродкі</a> і біястымулятары, напрыклад, <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%96%D0%BD" title="Інсулін">інсулін</a> пры <a href="/wiki/%D0%A6%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B4%D1%8B%D1%8F%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Цукровы дыябет">цукровым дыябеце</a>, сываратачны <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D1%83%D0%BC%D1%96%D0%BD" class="mw-redirect" title="Альбумін">альбумін</a> як заменнік <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%9E" title="Кроў">крыві</a>, гама-глабулін для прафілактыкі <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%84%D0%B5%D0%BA%D1%86%D1%8B%D0%B9%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%B0%D1%85%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%96" title="Інфекцыйныя захворванні">інфекцыйных захворванняў</a>, бялкі-<a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8B" title="Ферменты">ферменты</a> для лячэння парушэнняў <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D1%8D%D1%87%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%9E" class="mw-redirect" title="Абмен рэчываў">абмену рэчываў</a>, гідралізатары бялкоў для штучнага жыўлення). </p><p>Для атрымання пажыўных і кармавых бялкоў выкарыстоўваюць мікрабіялагічны сінтэз. Вядуцца даследаванні па штучным сінтэзе бялковых малекул (штучна сінтэзаваны фермент рыбануклеаза і інш.). </p><p>Бялкі — адзін з галоўных аб'ектаў даследаванняў <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Біяхімія">біяхіміі</a>, <a href="/wiki/%D0%86%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Імуналогія">імуналогіі</a> і іншых раздзелаў біялагічнай навукі. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Посттрасляцыйныя_мадыфікацыя"><span id=".D0.9F.D0.BE.D1.81.D1.82.D1.82.D1.80.D0.B0.D1.81.D0.BB.D1.8F.D1.86.D1.8B.D0.B9.D0.BD.D1.8B.D1.8F_.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D1.8B.D1.84.D1.96.D0.BA.D0.B0.D1.86.D1.8B.D1.8F"></span>Посттрасляцыйныя мадыфікацыя</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=11" title="Правіць раздзел: Посттрасляцыйныя мадыфікацыя" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=11" title="Правіць зыходнік раздзела: Посттрасляцыйныя мадыфікацыя"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Пасля завяршэння <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BB%D1%8F%D1%86%D1%8B%D1%8F_(%D0%B1%D1%96%D1%8F%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F)" title="Трансляцыя (біялогія)">трансляцыі</a> большасць бялкоў падвяргаецца далейшым хімічным мадыфікацыям, якія называюцца посттрасляцыйнымі мадыфікацыямі<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Вядома больш за дзвесце варыянтаў посттрасляцыйных мадыфікацый бялкоў<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Посттрасляцыйныя мадыфікацыі могуць рэгуліраваць працягласць існавання бялкоў у клетцы, іх <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" class="mw-redirect" title="Фермент">ферментатыўную</a> актыўнасць і ўзаемадзеянне з іншымі бялкамі. У шэрагу выпадкаў посттрасляцыйныя мадыфікацыі з'яўляюцца абавязковым этапам паспявання бялку, у адваротным выпадку ён аказваецца функцыянальна неактыўным. Напрыклад, пры паспяванні <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%96%D0%BD" title="Інсулін">інсуліну</a> і некаторых іншых <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%8B" title="Гармоны">гармонаў</a> неабходны абмежаваны пратэоліз поліпептыднага ланцуга, а пры паспяванні бялкоў плазматычнай мембраны — гліказіліраванне. </p><p>Посттрасляцыйныя мадыфікацыі могуць быць як шырока распаўсюджанымі, так і рэдкімі, нават унікальнымі. Прыкладам універсальнай мадыфікацыі служыць убіквіцініраванне (далучэнне да бялку ланцуга з некалькіх малекул кароткага бялку убіквіціна), якое служыць сігналам да расшчаплення гэтага бялку пратэасомай<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Іншай распаўсюджанай мадыфікацыяй з'яўляецца гліказіліраванне — лічыцца, што каля паловы бялкоў чалавека гліказіліраваныя<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Да рэдкіх мадыфікацый адносяць тыразініраванне/дэтыразініраванне і полігліцыліраванне тубуліна<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Адзін і той жа бялок можа падвяргацца шматлікім мадыфікацыям. Так, гістоны (бялкі, якія ўваходзяць у склад храмаціна ў <a href="/wiki/%D0%AD%D1%9E%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%91%D1%82%D1%8B" title="Эўкарыёты">эўкарыётах</a>) у розных умовах могуць падвяргацца больш чым 150 розным мадыфікацыям<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Посттрасляцыйныя мадыфікацыі дзеляць на: </p> <ul><li>мадыфікацыі галоўнага ланцугу; <ul><li>адшчапленнем N-канцавога астатку метыаніна;</li> <li>абмежаваны пратэоліз — выдаленне фрагмента бялку, якое можа адбывацца з канцоў (адшчапленнем сігнальных паслядоўнасцей) або, у асобных выпадках, у сярэдзіне малекулы (паспяванне інсуліну);</li> <li>далучэнне розных хімічных груп да свабодных аміна- і карбаксільных груп (N-ацыліраванне, мірыстаіліраванне і інш.);</li></ul></li> <li>мадыфікацыі бакавых ланцугоў амінакіслот; <ul><li>далучэнне або адшчапленне невялікіх хімічных груп (гліказіліраванне, фасфараліраванне і інш.);</li> <li>далучэнне <a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D0%BF%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Ліпіды">ліпідаў</a> і <a href="/wiki/%D0%92%D1%83%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4" class="mw-redirect" title="Вуглевадарод">вуглевадародаў</a>;</li> <li>змена стандартных амінакіслотных астаткаў на нестандартныя (утварэнне цытруліна);</li> <li>утварэнне дысульфідных масткоў паміж рэшткамі цыстэіна;</li></ul></li> <li>далучэнне невялікіх бялкоў (сумаіліраванне і убіквіцініраванне).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Зноскі"><span id=".D0.97.D0.BD.D0.BE.D1.81.D0.BA.D1.96"></span>Зноскі</h2></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Овчинников-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Овчинников_1-0"><sup><i><b>а</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Овчинников_1-1"><sup><i><b>б</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Овчинников_1-2"><sup><i><b>в</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Ю. А. Овчинников.</i> Биоорганическая химия. — Москва: Просвещение, 1987. — С. 24—26.</span></span> </li> <li id="cite_note-Leicester-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Leicester_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Henry Leicester.</i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">Berzelius, Jöns Jacob</span> // Dictionary of Scientific Biography 2. — New York: Charles Scribner’s Sons, 1980. — С. 90—97. — <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:BookSources/0684101149" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-684-10114-9</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Данилевский А.Я.</i> Биолого-химические сообщения о белковых веществах (материалы для химической конституции и биогенеза их) // <i>Физиологический сборник</i>. — 1888. — Т. 1. — С. 289.</span></span> </li> <li id="cite_note-Uch-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Uch_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Цветков Л. А.</i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">§ 38. Белки</span> // Органическая химия. Учебник для 10 класса. — 20-е изд. — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default" title="Масква">М</span>.: Просвещение, 1981. — С. 184—193. — <span style="white-space: nowrap;">1 210 000 экз.</span></span></span> </li> <li id="cite_note-СовЭнц-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-СовЭнц_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">Белки</span> // <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnshb.ru/AKDiL/0048/base/RB/030001.shtm">Химическая энциклопедия</a>. — Москва: Советская энциклопедия, 1988.</span></span> </li> <li id="cite_note-evolution-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-evolution_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>N. H. Barton, D. E. G. Briggs, J. A. Eisen.</i> Evolution. — Cold Spring Harbor Laboratory Press, 2007. — С. 38. — <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:BookSources/9780879696849" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-87969-684-9</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-Sanger-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sanger_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="" lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1958/sanger-lecture.pdf">Нобелеўская лекцыя Ф. Сенгера</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none"><b> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="нявызначанай мовай">(нявызн.)</span></b></span>. <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6DR99GtT3?url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1958/sanger-lecture.pdf">Архівавана</a> з першакрыніцы 5 студзеня 2013.</small> <small>Праверана 3 студзеня 2013.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-Sanger1951-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sanger1951_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Sanger F., Tuppy H.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1197536/">The amino-acid sequence in the phenylalanyl chain of insulin. 2. The investigation of peptides from enzymic hydrolysates</a> // <i>Biochem J</i>. — 1951. — В. 4. — Т. 49. — С. 481—490. — <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14886311?dopt=Abstract">PMID 14886311</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-Sanger1953-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sanger1953_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Sanger F., Thompson E. O.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1198158/">The amino-acid sequence in the glycyl chain of insulin. II. The investigation of peptides from enzymic hydrolysates</a> // <i>Biochem J</i>. — 1953. — В. 3. — Т. 53. — С. 366—374. — <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13032079?dopt=Abstract">PMID 13032079</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="" lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rcsb.org/pdb/home/home.do">Protein Data Bank</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none"><b> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="нявызначанай мовай">(нявызн.)</span></b></span><span class="ref-info">(недаступная спасылка)</span>.  Rutgers and UCSD. — Biological Macromolecular Resource. <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6DDe19Gl8?url=http://www.rcsb.org/pdb/home/home.do">Архівавана</a> з першакрыніцы 27 снежня 2012.</small> <small>Праверана 26 снежня 2012.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Yahav T., Maimon T., Grossman E., Dahan I., Medalia O.</i> Cryo-electron tomography: gaining insight into cellular processes by structural approaches // <i>Curr Opin Struct Biol</i>. — 2011. — В. 5. — Т. 21. — С. 670—677. — <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21813274?dopt=Abstract">PMID 21813274</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-Fulton-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fulton_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Fulton A., Isaacs W.</i> Titin, a huge, elastic sarcomeric protein with a probable role in morphogenesis // <i>Bioessays</i>. — 1991. — В. 4. — Т. 13. — С. 157—161. — <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1859393?dopt=Abstract">PMID 1859393</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-Якубке-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Якубке_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Х.-Д. Якубке, Х. Ешкайт.</i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">Глава 3.5 Физико-химические свойства</span> // Аминокислоты, пептиды, белки. — Москва: Мир, 1985. — С. 356—363.</span></span> </li> <li id="cite_note-Leniger-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Leniger_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Ленинджер А.</i> Основы биохимии в 3 томах. — Москва: Мир, 1985.</span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Jones D. T.</i> Protein secondary structure prediction based on position-specific scoring matrices // <i>J Mol Biol</i>. — 1999. — В. 2. — Т. 292. — С. 195—202. — <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10493868?dopt=Abstract">PMID 10493868</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Jensen O. N.</i> Interpreting the protein language using proteomics // <i>Nat Rev Mol Cell Biol</i>. — 2006. — В. 6. — Т. 7. — С. 391—403. — <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16723975?dopt=Abstract">PMID 16723975</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Demartino G. N., Gillette T. G.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0092867407005983">Proteasomes: machines for all reasons</a> // <i>Cell</i>. — 2007. — В. 4. — Т. 129. — С. 659—662. — <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17512401?dopt=Abstract">PMID 17512401</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Walsh G., Jefferis R.</i> Post-translational modifications in the context of therapeutic proteins // <i>Nat Biotechnol</i>. — 2006. — В. 10. — Т. 24. — С. 1241—1252. — <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17033665?dopt=Abstract">PMID 17033665</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4817788">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:#d33}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:#d33}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#2C882D;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}}</style><cite id="CITEREFRosenbaum,_J.2000" class="citation journal cs1">Rosenbaum, J. (2000). "Cytoskeleton: functions for tubulin modifications at last". <i>Curr Biol</i>. <b>10</b>: 801–803. <a href="/w/index.php?title=Doi_(%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%84%D1%96%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (ідэнтыфікатар) (няма такой старонкі)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0960-9822%2800%2900767-3">10.1016/S0960-9822(00)00767-3</a>. <a href="/wiki/ISSN_(%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%84%D1%96%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80)" class="mw-redirect" title="ISSN (ідэнтыфікатар)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/issn/0960-9822">0960-9822</a>. <a href="/wiki/PMID_(%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%84%D1%96%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80)" class="mw-redirect" title="PMID (ідэнтыфікатар)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11084355">11084355</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Curr+Biol&rft.atitle=Cytoskeleton%3A+functions+for+tubulin+modifications+at+last&rft.volume=10&rft.pages=801-803&rft.date=2000&rft.issn=0960-9822&rft_id=info%3Apmid%2F11084355&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0960-9822%2800%2900767-3&rft.au=Rosenbaum%2C+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fbe.wikipedia.org%3A%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Bronner C., Chataigneau T., Schini-Kerth V. B., Landry Y.</i> The "Epigenetic Code Replication Machinery", ECREM: a promising drugable target of the epigenetic cell memory // <i>Curr Med Chem</i>. — 2007. — В. 25. — Т. 14. — С. 2629—2641. — <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17979715?dopt=Abstract">PMID 17979715</a>.</span></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Літаратура"><span id=".D0.9B.D1.96.D1.82.D0.B0.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Літаратура</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=12" title="Правіць раздзел: Літаратура" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=12" title="Правіць зыходнік раздзела: Літаратура"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="citation" id="CITEREFБелЭн1996"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Беларуская энцыклапедыя">Беларуская энцыклапедыя</a>: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%9F%D1%8F%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9F%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%9E" title="Генадзь Пятровіч Пашкоў">Г. П. Пашкоў</a> і інш. — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default;" title="Мінск">Мн.</span> : <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%AD%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D1%8F_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8F_%D0%91%D1%80%D0%BE%D1%9E%D0%BA%D1%96" title="Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі">БелЭн</a>, 1996. — Т. 3. — 511 с. — <span style="white-space: nowrap;">10 000 экз.</span> — <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:BookSources/9851100358" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 985-11-0035-8</a>. — <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:BookSources/9851100684" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 985-11-0068-4</a> (т. 3).</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Спасылкі"><span id=".D0.A1.D0.BF.D0.B0.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.BA.D1.96"></span>Спасылкі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&veaction=edit&section=13" title="Правіць раздзел: Спасылкі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&section=13" title="Правіць зыходнік раздзела: Спасылкі"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Лагатып Вікісховішча"><img alt="Лагатып Вікісховішча" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> На <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Вікісховішча">Вікісховішчы</a> ёсць медыяфайлы па тэме <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Proteins" class="extiw" title="commons:Category:Proteins">Бялкі</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4785216">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Класы_арганічных_злучэнняў" data-name="Арганічныя рэчывы" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%90%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D1%87%D1%8B%D0%B2%D1%8B" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Класы_арганічных_злучэнняў" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D1%87%D1%8B%D0%B2%D1%8B" title="Арганічныя рэчывы">Класы арганічных злучэнняў</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%92%D1%83%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8B" title="Вуглевадароды">Вуглевадароды</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Алканы">Алканы</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%8B" title="Алкены">Алкены</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96" title="Араматычныя злучэнні">Арэны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Алкіны">Алкіны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D0%B5%D0%BD%D1%8B" title="Алкадыены">Дыены</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Цыклаалканы (няма такой старонкі)">Цыклаалканы</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BC%D1%8F%D1%88%D1%87%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кіслародзмяшчальныя арганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Кіслародзмяшчальныя</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%80%D1%82%D1%8B" title="Спірты">Спірты</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%8F_%D1%8D%D1%84%D1%96%D1%80%D1%8B" title="Простыя эфіры">Простыя эфіры</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D1%8D%D0%B3%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Альдэгіды">Альдэгіды</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%8B" title="Кетоны">Кетоны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%82%D1%8D%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кетэны (няма такой старонкі)">Кетэны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Карбонавыя кіслоты">Карбонавыя кіслоты</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%8D%D1%84%D1%96%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Складаныя эфіры">Складаныя эфіры</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%8D%D1%84%D1%96%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Артаэфіры (няма такой старонкі)">Артаэфіры</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%92%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%8B" title="Вугляводы">Вугляводы</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BB%D1%83%D1%88%D1%87%D1%8B" title="Тлушчы">Тлушчы</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%A5%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%BD%D1%8B" title="Хіноны">Хіноны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фенолы (няма такой старонкі)">Фенолы</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Енолы (няма такой старонкі)">Енолы</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аксікіслоты (няма такой старонкі)">Аксікіслоты</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аксакіслоты (няма такой старонкі)">Аксакіслоты</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B7%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D1%8F%D1%88%D1%87%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Азотазмяшчальныя арганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Азотазмяшчальныя</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Аміны">Аміны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%BE%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%8B_%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вокісы амінаў (няма такой старонкі)">Вокісы амінаў</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Аміды">Аміды</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%96%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гідразіды (няма такой старонкі)">Гідразіды</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%96%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нітразлучэнні (няма такой старонкі)">Нітразлучэнні</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%96%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нітрозазлучэнні (няма такой старонкі)">Нітрозазлучэнні</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%BC%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аксімы (няма такой старонкі)">Аксімы</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%9D%D1%96%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B" title="Нітрылы">Нітрылы</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%86%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Ізацыяніды">Ізанітрылы</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Амінакіслоты">Амінакіслоты</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a class="mw-selflink selflink">Бялкі</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BF%D1%82%D1%8B%D0%B4%D1%8B" title="Пептыды">Пептыды</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96" title="Сераарганічныя злучэнні">Серазмяшчальныя</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8B%D1%91%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тыёлы (няма такой старонкі)">Тыёлы</a>  <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Арганічныя сульфіды">Сульфіды</a>  <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сульфаксіды (няма такой старонкі)">Сульфаксіды</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%BE%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сульфоны (няма такой старонкі)">Сульфоны</a>  <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%82%D1%8B%D1%8F%D1%8D%D1%84%D1%96%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Складаныя тыяэфіры (няма такой старонкі)">Складаныя тыяэфіры</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%8B%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D1%96%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дысульфіды (няма такой старонкі)">Дысульфіды</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Сульфакіслоты">Сульфакіслоты</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8B%D1%8F%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D1%8D%D0%B3%D1%96%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тыяальдэгіды (няма такой старонкі)">Тыяальдэгіды</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8B%D1%8F%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тыякетоны (няма такой старонкі)">Тыякетоны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8B%D1%8F%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тыякарбонавыя кіслоты (няма такой старонкі)">Тыякарбонавыя кіслоты</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фосфарарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Фосфарзмяшчальныя</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B0%D1%81%D1%84%D1%96%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фасфіны (няма такой старонкі)">Фасфіны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B0%D1%81%D1%84%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фасфаністыя кіслоты (няма такой старонкі)">Фасфаністыя кіслоты</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B0%D1%81%D1%84%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фасфінавыя кіслоты (няма такой старонкі)">Фасфінавыя кіслоты</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B0%D1%81%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фасфонавыя кіслоты (няма такой старонкі)">Фасфонавыя кіслоты</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Нуклеінавыя кіслоты">Нуклеінавая кіслата</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%B4%D1%8B" title="Нуклеатыды">Нуклеатыды</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Галагенарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Галагенарганічныя</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фторарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Фторарганічныя злучэнні</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хлорарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Хлорарганічныя злучэнні</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бромарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Бромарганічныя злучэнні</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%81%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ёдарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Ёдарганічныя злучэнні</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%80%D1%8D%D0%BC%D0%BD%D1%96%D0%B9%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Крэмнійарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Крэмнійарганічныя</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Сіланы">Сіланы</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%96%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сілазаны (няма такой старонкі)">Сілазаны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сілтыяны (няма такой старонкі)">Сілтыяны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%96%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сілаксаны (няма такой старонкі)">Сілаксаны</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сіліконы (няма такой старонкі)">Сіліконы</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Элементаарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Элементаарганічныя</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B9%D0%B7%D0%BC%D1%8F%D1%88%D1%87%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Германійзмяшчальныя арганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Германійарганічныя</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Борарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Борарганічныя</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Волаваарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Волаваарганічныя</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B2%D1%96%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Свінецарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Свінецарганічныя</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D1%8E%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B9%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Алюмінійарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Алюмінійарганічныя</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%82%D1%83%D1%86%D1%8C%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ртуцьарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Ртуцьарганічныя</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Металаарганічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Іншыя металаарганічныя</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Іншыя важныя класы</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B2%D1%83%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Галагенвуглевадароды (няма такой старонкі)">Галагенвуглевадароды</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%BB%D1%83%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Цыклічныя злучэнні (няма такой старонкі)">Цыклічныя злучэнні</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%84%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B2%D1%83%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Перфторвуглевадароды (няма такой старонкі)">Перфторвуглевадароды</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4785216"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Асноўныя_групы_біяхімічных_малекул" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Асноўныя_групы_біяхімічных_малекул" style="font-size:114%;margin:0 5em">Асноўныя групы <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Біяхімія">біяхімічных малекул</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="NavContent"> <p><a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Амінакіслоты">Амінакіслоты</a> · <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BF%D1%82%D1%8B%D0%B4%D1%8B" title="Пептыды">Пептыды</a> · <a class="mw-selflink selflink">Бялкі</a> · <a href="/wiki/%D0%92%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%8B" title="Вугляводы">Вугляводы</a> · <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%B4%D1%8B" title="Нуклеатыды">Нуклеатыды</a> · <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Нуклеінавыя кіслоты">Нуклеінавыя кіслоты</a> · <a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D0%BF%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Ліпіды">Ліпіды</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8D%D1%80%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тэрпены (няма такой старонкі)">Тэрпены</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BE%D1%96%D0%B4%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Караціноіды (няма такой старонкі)">Караціноіды</a> · <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%BE%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Стэроіды">Стэроіды</a> · <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Флаваноіды">Флаваноіды</a> · <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Алкалоіды">Алкалоіды</a> · <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8B" title="Гліказіды">Гліказіды</a> </p> </div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4785216"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Навігацыйны шаблон" data-name="External links" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist toCollapsibleCount navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinks nowrap" style="font-size:85%;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%92%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⚙️" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  Слоўнікі і энцыклапедыі</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciclopedia.cat/enciclopedies/gran-enciclopedia-catalana/EC-GEC-0135156.xml">Вялікая каталанская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zgbk.com/ecph/words?SiteID=1&ID=326329">Вялікая кітайская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zgbk.com/ecph/words?SiteID=1&ID=194046">Вялікая кітайская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/proteiner">Вялікая нарвежская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/1853841">Вялікая расійская (старая версія)</a> · <a href="https://be.wikisource.org/wiki/ru:%D0%91%D0%A1%D0%AD1/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%BD%D1%8B" class="extiw" title="s:ru:БСЭ1/Протеины">Вялікая савецкая (1 выд.)</a> · <a href="https://be.wikisource.org/wiki/ru:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D0%B2%D0%B5%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" class="extiw" title="s:ru:ЭСБЕ/Белковые вещества">Бракгаўза і Эфрона</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/khimiya/belki">Кругасвет</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/protéine/83765">Ларуса</a> · <a href="https://be.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D0%B2%D0%B5%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" class="extiw" title="s:ru:МЭСБЕ/Белковые вещества">Малы Бракгаўза і Эфрона</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/protein">Britannica (онлайн)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/proteine">Brockhaus</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/eiweiss-biochemie">Brockhaus</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/proteina">Treccani</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/proteines/">Universalis</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=40745">Сучаснай Украіны</a></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3748793">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0;text-align: left;"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Нарматыўны_кантроль" class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Нарматыўны кантроль">Нарматыўны кантроль</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Нацыянальная бібліятэка Францыі">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11936447p">11936447p</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4076388-2">4076388-2</a> · <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BD%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D0%91%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%96_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%B0" title="Кантрольны нумар Бібліятэкі Кангрэса">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/sh85107666">sh85107666</a> · <span title="Microsoft Academic" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">Microsoft</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.microsoft.com/#/detail/2909248076">2909248076</a> · <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D0%B0_%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%96%D1%96" title="Нацыянальная парламенцкая бібліятэка Японіі">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00572676">00572676</a> · <span title="Нацыянальная бібліятэка Чэхіі" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NKC</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph119082">ph119082</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Узята з "<a dir="ltr" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Бялкі&oldid=4812355">https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Бялкі&oldid=4812355</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Categories" title="Адмысловае:Categories">Катэгорыі</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D1%8F%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Катэгорыя:Малекулярная біялогія">Малекулярная біялогія</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A6%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Катэгорыя:Цыталогія">Цыталогія</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Катэгорыя:Бялкі">Бялкі</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%91%D1%96%D1%8F%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%8B" title="Катэгорыя:Біяпалімеры">Біяпалімеры</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Схаваныя катэгорыі: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96,_%D1%8F%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%9E%D0%B6%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%86%D1%8C_%D0%BF%D0%B0%D1%88%D1%8B%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D0%B5_JsonConfig" title="Катэгорыя:Старонкі, якія ўжываюць пашырэнне JsonConfig">Старонкі, якія ўжываюць пашырэнне JsonConfig</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96_%D0%B7_%D0%BD%D1%8F%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D1%81%D0%B0%D0%BC_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%8B" title="Катэгорыя:Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы">Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96,_%D0%BD%D0%B0_%D1%8F%D0%BA%D1%96%D1%85_%D1%83%D0%B6%D1%8B%D1%82%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96_ISBN" title="Катэгорыя:Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі ISBN">Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі ISBN</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96,_%D0%BD%D0%B0_%D1%8F%D0%BA%D1%96%D1%85_%D1%83%D0%B6%D1%8B%D1%82%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96_PMID" title="Катэгорыя:Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі PMID">Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі PMID</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8E_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%BD%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%9E_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BA" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без нумароў старонак">Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без нумароў старонак</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8E_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D1%8B_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B0" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула">Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8E_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%B0%D1%9E%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара">Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%86%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы">Вікіпедыя:Істотныя артыкулы</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Апошняе змяненне старонкі адбылося 09:06, 30 ліпеня 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">Тэкст даступны на ўмовах <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be">ліцэнзіі Creative Commons Attribution-ShareAlike</a>, у асобных выпадках могуць дзейнічаць дадатковыя ўмовы. Падрабязней гл. <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Умовы_выкарыстання">Умовы выкарыстання</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Палітыка прыватнасці</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A8%D1%82%D0%BE_%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%B2%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F">Пра Вікіпедыю</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D0%B4%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B0%D0%B4_%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%96">Адмова ад адказнасці</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Распрацоўшчыкі</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/be.wikipedia.org">Статыстыка</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Заява пра cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//be.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мабільная версія</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-gjvwm","wgBackendResponseTime":194,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.402","walltime":"0.566","ppvisitednodes":{"value":6515,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":78298,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10633,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":29,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":27145,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 475.692 1 -total"," 48.83% 232.279 1 Шаблон:Зноскі"," 48.41% 230.269 1 Шаблон:Ifsubst"," 47.97% 228.194 1 Шаблон:Reflist"," 21.11% 100.419 1 Шаблон:Cite_journal"," 16.73% 79.567 1 Шаблон:Бібліяінфармацыя"," 13.09% 62.248 1 Шаблон:Commons"," 11.76% 55.944 7 Шаблон:Кніга"," 10.40% 49.470 1 Шаблон:Арганічныя_рэчывы"," 9.96% 47.376 2 Шаблон:Навігацыйная_табліца"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.186","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7020468,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-745f94f9f8-xb6b6","timestamp":"20241120055601","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0411\u044f\u043b\u043a\u0456","url":"https:\/\/be.wikipedia.org\/wiki\/%D0%91%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D1%96","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8054","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8054","author":{"@type":"Organization","name":"\u0423\u0434\u0437\u0435\u043b\u044c\u043d\u0456\u043a\u0456 \u043f\u0440\u0430\u0435\u043a\u0442\u0430\u045e \u0412\u0456\u043a\u0456\u043c\u0435\u0434\u044b\u044f"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2011-01-13T12:43:29Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/95\/1axc.png","headline":"\u0431\u0456\u044f\u043b\u044f\u0433\u0456\u0447\u043d\u0430\u044f \u043c\u0430\u043b\u0435\u043a\u0443\u043b\u0430"}</script> </body> </html>