CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Kręgowce – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"4aab8536-945a-4e7d-ab67-9c3254597b9f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Kręgowce","wgTitle":"Kręgowce","wgCurRevisionId":75272966,"wgRevisionId":73735668,"wgArticleId":17200,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony","Kręgowce"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Kręgowce","wgRelevantArticleId":17200,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}}, "wgStableRevisionId":73735668,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q25241","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgEditLatestRevision":true};RLSTATE={ "ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP", "ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ec/Vertebrates.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1459"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Vertebrates.png/800px-Vertebrates.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="972"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Vertebrates.png/640px-Vertebrates.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="778"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Kręgowce – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Kr%C4%99gowce"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kr%C4%99gowce"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Kręgowce rootpage-Kręgowce skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Kr%C4%99gowce" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Kr%C4%99gowce" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Kr%C4%99gowce" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Kr%C4%99gowce" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Ewolucja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ewolucja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Ewolucja</span> </div> </a> <ul id="toc-Ewolucja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Budowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Budowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Budowa</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Budowa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Budowa</span> </button> <ul id="toc-Budowa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Szkielet" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Szkielet"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Szkielet</span> </div> </a> <ul id="toc-Szkielet-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pokrywa_ciała" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pokrywa_ciała"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Pokrywa ciała</span> </div> </a> <ul id="toc-Pokrywa_ciała-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Układ_pokarmowy_i_wydalniczy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Układ_pokarmowy_i_wydalniczy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Układ pokarmowy i wydalniczy</span> </div> </a> <ul id="toc-Układ_pokarmowy_i_wydalniczy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Układ_oddechowy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Układ_oddechowy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Układ oddechowy</span> </div> </a> <ul id="toc-Układ_oddechowy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Układ_krążenia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Układ_krążenia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Układ krążenia</span> </div> </a> <ul id="toc-Układ_krążenia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Układ_nerwowy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Układ_nerwowy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Układ nerwowy</span> </div> </a> <ul id="toc-Układ_nerwowy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Rozmnażanie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Rozmnażanie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Rozmnażanie</span> </div> </a> <ul id="toc-Rozmnażanie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tradycyjny_podział_systematyczny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tradycyjny_podział_systematyczny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Tradycyjny podział systematyczny</span> </div> </a> <ul id="toc-Tradycyjny_podział_systematyczny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Drzewo_filogenetyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Drzewo_filogenetyczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Drzewo filogenetyczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Drzewo_filogenetyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Kręgowce</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 144 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-144" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">144 języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Gewerweldes" title="Gewerweldes – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Gewerweldes" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Wirbeltiere" title="Wirbeltiere – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Wirbeltiere" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A3%E1%88%88_%E1%8A%A0%E1%8A%A8%E1%88%AD%E1%8A%AB%E1%88%AA" title="ባለ አከርካሪ – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ባለ አከርካሪ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cielgit%C3%A1vt%C3%A1liih" title="Čielgitávtáliih – inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Čielgitávtáliih" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Hrycgd%C4%93or" title="Hrycgdēor – staroangielski" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Hrycgdēor" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="staroangielski" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="فقاريات – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فقاريات" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/V%C3%A8rt%C3%A8br%C3%A2s" title="Vèrtèbrâs – franko-prowansalski" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Vèrtèbrâs" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="franko-prowansalski" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A7%B0%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%80" title="মেৰুদণ্ডী প্ৰাণী – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="মেৰুদণ্ডী প্ৰাণী" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Pujase%27orek%C3%B3va" title="Pujase'orekóva – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Pujase'orekóva" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Onur%C4%9Fal%C4%B1lar" title="Onurğalılar – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Onurğalılar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%92%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="اوْنورغالیلار – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اوْنورغالیلار" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%80" title="মেরুদণ্ডী প্রাণী – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মেরুদণ্ডী প্রাণী" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chek-chui_t%C5%8Dng-bu%CC%8Dt" title="Chek-chui tōng-bu̍t – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chek-chui tōng-bu̍t" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BC%D1%8B%D1%80%D1%82%D2%A1%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Умыртҡалылар – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Умыртҡалылар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F" title="Пазваночныя – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Пазваночныя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D1%8B%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F" title="Хрыбетныя – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Хрыбетныя" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8A%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B8" title="Гръбначни – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Гръбначни" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BE%92%E0%BD%A3%E0%BC%8B%E0%BD%9A%E0%BD%B2%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BE%B2%E0%BD%BC%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8B" title="སྒལ་ཚིགས་སྲོག་ཆགས་ – tybetański" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སྒལ་ཚིགས་སྲོག་ཆགས་" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tybetański" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ki%C4%8Dmenjaci" title="Kičmenjaci – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kičmenjaci" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Vertebrats" title="Vertebrats – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Vertebrats" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%C3%87%D1%83%D1%80%C4%83%D0%BC_%D1%82%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B8" title="Çурăм тунилли – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Çурăм тунилли" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Bukgan" title="Bukgan – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Bukgan" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Obratlovci" title="Obratlovci – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Obratlovci" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Dzemuzongoza" title="Dzemuzongoza – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Dzemuzongoza" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Fertebrat" title="Fertebrat – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Fertebrat" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hvirveldyr" title="Hvirveldyr – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Hvirveldyr" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="سنسوليات – marokański arabski" lang="ary" hreflang="ary" data-title="سنسوليات" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="marokański arabski" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Wirbeltiere" title="Wirbeltiere – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Wirbeltiere" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/B%C3%AD%C3%ADgh%C3%A1%C3%A1n_Dah%C3%B3l%C3%B3n%C3%ADg%C3%AD%C3%AD" title="Bíígháán Dahólónígíí – nawaho" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Bíígháán Dahólónígíí" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="nawaho" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Selgroogsed" title="Selgroogsed – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Selgroogsed" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%80%CE%BF%CE%BD%CE%B4%CF%85%CE%BB%CF%89%CF%84%CF%8C" title="Σπονδυλωτό – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Σπονδυλωτό" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Vertebrate" title="Vertebrate – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Vertebrate" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Vertebruloj" title="Vertebruloj – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Vertebruloj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Vertebrau" title="Vertebrau – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Vertebrau" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ornodun" title="Ornodun – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ornodun" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مهره‌داران – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مهره‌داران" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Vert%C3%A9br%C3%A9s" title="Vertébrés – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Vertébrés" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Wringedieren" title="Wringedieren – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Wringedieren" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Veirteabrach" title="Veirteabrach – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Veirteabrach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Vertebrados" title="Vertebrados – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Vertebrados" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%83%D0%BA%D1%8A%D0%B0%D1%82%D3%80%D0%B5%D1%85%D0%BA%D1%8C%D1%8F%D1%80%D0%B0%D1%88" title="БукъатӀехкьяраш – inguski" lang="inh" hreflang="inh" data-title="БукъатӀехкьяраш" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="inguski" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Chit-chh%C3%B9i_thung-vu%CC%8Dt" title="Chit-chhùi thung-vu̍t – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Chit-chhùi thung-vu̍t" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B2%99%EC%B6%94%EB%8F%99%EB%AC%BC" title="척추동물 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="척추동물" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%88%D5%B2%D5%B6%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ողնաշարավորներ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ողնաշարավորներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%80" title="कशेरुकी प्राणी – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कशेरुकी प्राणी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kralje%C5%BEnjaci" title="Kralježnjaci – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kralježnjaci" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Bertebrata" title="Bertebrata – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Bertebrata" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Vertebrato" title="Vertebrato – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Vertebrato" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hryggd%C3%BDr" title="Hryggdýr – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Hryggdýr" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%A2%D7%9C%D7%99_%D7%97%D7%95%D7%9C%D7%99%D7%95%D7%AA" title="בעלי חוליות – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="בעלי חוליות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%B6%E0%B3%87%E0%B2%B0%E0%B3%81%E0%B2%95" title="ಕಶೇರುಕ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕಶೇರುಕ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ხერხემლიანები – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ხერხემლიანები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BC%D1%8B%D1%80%D1%82%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Омыртқалылар – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Омыртқалылар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Movikdar" title="Movikdar – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Movikdar" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BC%D1%83%D1%80%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Омурткалуулар – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Омурткалуулар" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BF%D3%B9%D1%80%D0%B4%D3%93%D0%BD%D0%B2%D0%BB%D3%93" title="Тупӹрдӓнвлӓ – zachodniomaryjski" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Тупӹрдӓнвлӓ" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="zachodniomaryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Mugurkaulnieki" title="Mugurkaulnieki – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mugurkaulnieki" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Wierbeld%C3%A9ieren" title="Wierbeldéieren – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Wierbeldéieren" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Stuburiniai" title="Stuburiniai – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Stuburiniai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Vertebr%C3%A6" title="Vertebræ – liguryjski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Vertebræ" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="liguryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Gewervelde_bieste" title="Gewervelde bieste – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Gewervelde bieste" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Nyama_ya_mik%C3%BAwa" title="Nyama ya mikúwa – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Nyama ya mikúwa" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Vertebrato" title="Vertebrato – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Vertebrato" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Vertebr%C3%A0cc" title="Vertebràcc – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Vertebràcc" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Gerincesek" title="Gerincesek – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Gerincesek" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99%D0%A0%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8" title="’Рбетници – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="’Рбетници" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B6%E0%B5%87%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B4%BF" title="കശേരുകി – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കശേരുകി" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0%E0%A4%B5%E0%A4%82%E0%A4%B6%E0%A5%80_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%80" title="पृष्ठवंशी प्राणी – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="पृष्ठवंशी प्राणी" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="გაგაჩამეფი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="გაგაჩამეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="فقاريات – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="فقاريات" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86" title="میرکادارون – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="میرکادارون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Vertebrat" title="Vertebrat – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Vertebrat" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – minangkabu" lang="min" hreflang="min" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabu" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9k-t%C3%B9i_d%C3%B4ng-%C5%ADk" title="Cék-tùi dông-ŭk – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Cék-tùi dông-ŭk" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%BE%E1%80%AD%E1%80%9E%E1%80%90%E1%80%B9%E1%80%90%E1%80%9D%E1%80%AB" title="ကျောရိုးရှိသတ္တဝါ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="ကျောရိုးရှိသတ္တဝါ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Gewervelden" title="Gewervelden – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Gewervelden" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Warvelden" title="Warvelden – dolnosaksoński" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Warvelden" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="dolnosaksoński" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%84%8A%E6%A4%8E%E5%8B%95%E7%89%A9" title="脊椎動物 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="脊椎動物" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/W%C3%A4%C3%A4rlisdiarten" title="Wäärlisdiarten – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Wäärlisdiarten" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Virveldyr" title="Virveldyr – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Virveldyr" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Virveldyr" title="Virveldyr – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Virveldyr" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Dugugguruu_qabeeyyii" title="Dugugguruu qabeeyyii – oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Dugugguruu qabeeyyii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Umurtqalilar" title="Umurtqalilar – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Umurtqalilar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A9%9C%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80" title="ਕੰਗਰੋੜਧਾਰੀ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੰਗਰੋੜਧਾਰੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Wirbeltier" title="Wirbeltier – palatynacki" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Wirbeltier" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="palatynacki" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C%DA%91%DB%92" title="کنگریڑے – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کنگریڑے" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%B2%DB%8D_%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%86%DA%A9%D9%8A_%DA%98%D9%88%D9%8A" title="شمزۍ لرونکي ژوي – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="شمزۍ لرونکي ژوي" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9E%86%E1%9F%92%E1%9E%A2%E1%9E%B9%E1%9E%84%E1%9E%80%E1%9E%84" title="សត្វឆ្អឹងកង – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="សត្វឆ្អឹងកង" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – pikardyjski" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="pikardyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Warveldeerter" title="Warveldeerter – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Warveldeerter" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vertebrados" title="Vertebrados – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Vertebrados" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Vertebrate" title="Vertebrate – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Vertebrate" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Tulluyuq" title="Tulluyuq – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Tulluyuq" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B5" title="Позвоночные – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Позвоночные" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D2%95%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BE%D1%85%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Тоноҕостоохтор – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Тоноҕостоохтор" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%83" title="कशेरुकाः – sanskryt" lang="sa" hreflang="sa" data-title="कशेरुकाः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskryt" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Vertebrate" title="Vertebrate – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Vertebrate" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kurrizor%C3%ABt" title="Kurrizorët – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kurrizorët" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%98%E0%B7%82%E0%B7%8A%E0%B6%A8%E0%B7%80%E0%B6%82%E0%B7%81%E0%B7%93%E0%B6%B1%E0%B7%8A" title="පෘෂ්ඨවංශීන් – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="පෘෂ්ඨවංශීන්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Vertebrate" title="Vertebrate – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Vertebrate" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D8%B1%D9%86%DA%AF%D9%87%D9%8A_%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1" title="ڪرنگهي وارا جانور – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪرنگهي وارا جانور" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Stavovce" title="Stavovce – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Stavovce" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Vreten%C4%8Darji" title="Vretenčarji – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Vretenčarji" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Kryngowce" title="Kryngowce – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Kryngowce" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DA%95%D8%A8%DA%95%DB%95%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="بڕبڕەداران – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="بڕبڕەداران" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%87%D0%BC%D0%B5%D1%9A%D0%B0%D1%86%D0%B8" title="Кичмењаци – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Кичмењаци" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kralje%C5%A1njaci" title="Kralješnjaci – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kralješnjaci" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Vertebrata" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Selk%C3%A4rankaiset" title="Selkärankaiset – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Selkärankaiset" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Ryggradsdjur" title="Ryggradsdjur – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Ryggradsdjur" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Bertebrado" title="Bertebrado – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Bertebrado" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%95%E0%AF%86%E0%AE%B2%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%BF" title="முதுகெலும்பி – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="முதுகெலும்பி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tina%C9%A3lalin" title="Tinaɣlalin – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tinaɣlalin" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BC%D1%8B%D1%80%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Умырткалылар – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Умырткалылар" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%95%E0%B0%B6%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="సకశేరుకాలు – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="సకశేరుకాలు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%A7%E0%B9%8C%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%94%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87" title="สัตว์มีกระดูกสันหลัง – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="สัตว์มีกระดูกสันหลัง" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D2%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD" title="Муҳрадорон – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Муҳрадорон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Omurgal%C4%B1lar" title="Omurgalılar – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Omurgalılar" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%96" title="Хребетні – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Хребетні" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%81" title="فقاریہ – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="فقاریہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Doenghduz_Ndoksaen" title="Doenghduz Ndoksaen – czuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Doenghduz Ndoksaen" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="czuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" title="Động vật có xương sống – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Động vật có xương sống" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Biesse_%C3%A5s_cronzoxhs" title="Biesse ås cronzoxhs – waloński" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Biesse ås cronzoxhs" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="waloński" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Gewerveldn" title="Gewerveldn – zachodnioflamandzki" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Gewerveldn" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="zachodnioflamandzki" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Vertebrado" title="Vertebrado – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Vertebrado" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%84%8A%E6%A4%8E%E5%8A%A8%E7%89%A9" title="脊椎动物 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="脊椎动物" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%95%D7%A2%D7%A8%D7%98%D7%A2%D7%91%D7%A8%D7%90%D7%98" title="ווערטעבראט – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ווערטעבראט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%E1%BA%B8ranko_el%C3%A9gungun" title="Ẹranko elégungun – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ẹranko elégungun" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%84%8A%E6%A4%8E%E5%8B%95%E7%89%A9" title="脊椎動物 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="脊椎動物" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Gewurvelde_be%C3%AAsten" title="Gewurvelde beêsten – zelandzki" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Gewurvelde beêsten" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="zelandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Stoumen%C4%97n%C4%93_g%C4%ABv%C4%93" title="Stoumenėnē gīvē – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Stoumenėnē gīvē" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%84%8A%E6%A4%8E%E5%8A%A8%E7%89%A9" title="脊椎动物 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="脊椎动物" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q25241#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Kr%C4%99gowce" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Kr%C4%99gowce" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&stable=1"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-current" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&stable=0&redirect=no" title="Pokaż oczekujące zmiany dla tej strony [v]" accesskey="v"><span>Oczekuje na przejrzenie</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&oldid=73735668&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&stable=1"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-current" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&stable=0&redirect=no"><span>Oczekuje na przejrzenie</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&oldid=73735668&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Kr%C4%99gowce" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Kr%C4%99gowce" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&oldid=73735668" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Kr%C4%99gowce&id=73735668&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FKr%25C4%2599gowce"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FKr%25C4%2599gowce"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Kr%C4%99gowce"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Vertebrata" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Vertebrata" hreflang="en"><span>Wikispecies</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q25241" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-indicator-fr-review-status" class="mw-indicator"><indicator name="fr-review-status" class="mw-fr-review-status-indicator" id="mw-fr-revision-toggle"><span class="cdx-fr-css-icon-review--status--stable"></span><b>Przejrzana</b></indicator></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><div id="mw-fr-revision-messages"><div id="mw-fr-revision-details" class="mw-fr-revision-details-dialog" style="display:none;"><div tabindex="0"></div><div class="cdx-dialog cdx-dialog--horizontal-actions"><header class="cdx-dialog__header cdx-dialog__header--default"><div class="cdx-dialog__header__title-group"><h2 class="cdx-dialog__header__title">Status wersji strony</h2><p class="cdx-dialog__header__subtitle">To jest wersja przejrzana tej strony</p></div><button class="cdx-button cdx-button--action-default cdx-button--weight-quiet
							cdx-button--size-medium cdx-button--icon-only cdx-dialog__header__close-button" aria-label="Zamknij" onclick="document.getElementById("mw-fr-revision-details").style.display = "none";" type="submit"><span class="cdx-icon cdx-icon--medium
							cdx-fr-css-icon--close"></span></button></header><div class="cdx-dialog__body">To jest najnowsza <a href="/wiki/Wikipedia:Wersje_przejrzane" title="Wikipedia:Wersje przejrzane">wersja przejrzana</a>, która została <a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Specjalna:Rejestr&type=review&page=Specjalna:Badtitle/Message">oznaczona</a> <i>8 maj 2024</i>. Od tego czasu wykonano <a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Specjalna:Badtitle/Message&oldid=73735668&diff=cur">1 zmianę</a>, która oczekuje na przejrzenie.</div></div><div tabindex="0"></div></div></div></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67504987">.mw-parser-output .infobox-zwierzeta .naglowek{color:black;background:#d3d3a4}</style> <table class="infobox infobox-zwierzeta"> <caption class="naglowek" style="background-color:#D3D3A4; color:#000000;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Kręgowce</div> </caption> <tbody><tr> <td colspan="2" style="text-align:center; border-bottom:1px solid #aaa; color:black; background-color:white;">Vertebrata<sup id="cite_ref-itis_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-itis-1">[1]</a></sup> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:var(--background-color-base, white); color:var(--color-base, black); text-align:center; font-size:x-small; border-bottom:1px solid #aaa; padding-top:0px;"><a href="/wiki/Georges_Cuvier" title="Georges Cuvier">Cuvier</a>, 1812 </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#D3D3A4; color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid #aaa;"> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold; border-bottom:1px solid #aaa;">Okres istnienia: <a href="/wiki/Kambr" title="Kambr">kambr</a>–dziś <div style="margin: 4px auto 0; clear:both; width:200px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; position:relative; z-index:0;"> <div style="z-index:1000; position:absolute; left:5px; overflow:visible; width:min-content; position:absolute; height:100%; font-size:12px"><a href="/wiki/Prekambr" title="Prekambr">PreꞒ</a></div> <div class="ediacaran-gradient" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(255,217,115,30%); background: linear-gradient(90deg, rgba(255,217,115,10%) 0%, rgba(255,217,115,100%) 100%); left:0px; width:20px;"></div> <div class="ediacaran-right" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgb(255,217,115); left:20px; width:14.230769230769px;"></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(128,204,89,30%); left:34.215384615385px; width:16.430769230769px; font-size:12px"><a href="/wiki/Kambr" title="Kambr">Ꞓ</a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(0,255,102,30%); left:50.646153846154px; width:12.8px; font-size:12px"><a href="/wiki/Ordowik" title="Ordowik">O</a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(179,255,191,30%); left:63.446153846154px; width:7.5692307692308px; font-size:12px"><a href="/wiki/Sylur" title="Sylur"><small style="font-size:10px">S</small></a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(204,153,64,30%); left:71.015384615385px; width:18.553846153846px; font-size:12px"><a href="/wiki/Dewon" title="Dewon">D</a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(102,217,179,30%); left:89.569230769231px; width:18.461538461538px; font-size:12px"><a href="/wiki/Karbon" title="Karbon">C</a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(242,64,64,30%); left:108.03076923077px; width:14.460923076923px; font-size:12px"><a href="/wiki/Perm" title="Perm">P</a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(128,51,255,30%); left:122.49169230769px; width:15.539076923077px; font-size:12px"><a href="/wiki/Trias" title="Trias">T</a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(51,255,242,30%); left:138.03076923077px; width:17.353846153846px; font-size:12px"><a href="/wiki/Jura" title="Jura">J</a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(128,255,64,30%); left:155.38461538462px; width:24.307692307692px; font-size:12px"><a href="/wiki/Kreda_(okres)" title="Kreda (okres)">K</a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(255,153,102,30%); left:179.69230769231px; width:13.221538461538px; font-size:12px"><a href="/wiki/Paleogen" title="Paleogen"><small style="font-size:9px">Pg</small></a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(255,230,26,30%); left:192.91384615385px; width:6.2923076923077px; font-size:12px"><a href="/wiki/Neogen" title="Neogen"><small style="font-size:8px">N</small></a></div> <div style="box-sizing:border-box; border-left:1px solid darkgrey; position:absolute; height:100%; text-align:center; color:black; background:rgba(255,255,128,30%); left:199.20615384615px; width:0.79384615384615px; font-size:12px"><a href="/wiki/Czwartorz%C4%99d" title="Czwartorzęd"><small style="padding-left:1px">Q</small></a></div> <div style="position:absolute; height:100%; color:black; background:#666; width:1px; left:199px"></div><div style="margin:0 auto; line-height:0; clear:both; width:200px; padding:0px; height:8px; overflow:visible; color:black; background:transparent; position:relative; top:-4px; z-index:100;"><div class="Range-border" style="position:absolute; height:8px; left:34.215384615385px; width:165.78461538462px; color:black; background:#360; opacity:0.42; filter:alpha(opacity=42);"></div><div style="display:none;">538.8/0</div> <div class="Range-border" style="position:absolute; height:8px; left:34.215384615385px; width:165.78461538462px; color:black; background:#360; opacity:0.{{{3}}}; filter:alpha(opacity={{{3}}});"></div> <div class="Range-Marker" style="position:absolute; height:6px; top:1px; left:35.215384615385px; width:163.78461538462px; color:black; background:#6c3;"></div><div style="display:none;">538.8/0</div> </div> </div> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Vertebrates.png" class="mw-file-description"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Vertebrates.png/197px-Vertebrates.png" decoding="async" width="197" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Vertebrates.png/296px-Vertebrates.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Vertebrates.png/395px-Vertebrates.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="1337" /></a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#D3D3A4; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Systematyka_organizm%C3%B3w" title="Systematyka organizmów">Systematyka</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Domena_(biologia)" title="Domena (biologia)">Domena</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Eukarionty" title="Eukarionty">eukarionty</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_(biologia)" title="Królestwo (biologia)">Królestwo</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Zwierz%C4%99ta" title="Zwierzęta">zwierzęta</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Nadtyp </th> <td> <p><a href="/wiki/Wt%C3%B3rouste" title="Wtórouste">wtórouste</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Typ_(biologia)" title="Typ (biologia)">Typ</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Strunowce" title="Strunowce">strunowce</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Podtyp </th> <td> <p><b>kręgowce</b> </p> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Vertebrata" title="Systematyka"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/24px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/36px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/48px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Vertebrata" class="extiw" title="wikispecies:Vertebrata">Systematyka w Wikispecies</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Vertebrata" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Vertebrata" class="extiw" title="commons:Category:Vertebrata">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/kr%C4%99gowce" title="Wikisłownik"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/kr%C4%99gowce" class="extiw" title="wikt:kręgowce">Hasło w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Kręgowce</b> (<i>Vertebrata</i>, od <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <i>vertebra</i> – kręg) – najliczniejszy podtyp <a href="/wiki/Strunowce" title="Strunowce">strunowców</a> (<i>Chordata</i>), mocno zróżnicowany <a href="/wiki/Morfologia_(biologia)" title="Morfologia (biologia)">morfologicznie</a>; obejmujący <a href="/wiki/Kr%C4%99gouste" title="Kręgouste">kręgouste</a>, <a href="/wiki/Ryby" title="Ryby">ryby</a>, <a href="/wiki/P%C5%82azy" title="Płazy">płazy</a>, <a href="/wiki/Gady" title="Gady">gady</a>, <a href="/wiki/Ptaki" title="Ptaki">ptaki</a> i <a href="/wiki/Ssaki" title="Ssaki">ssaki</a>. Dotychczas opisano około 58 000 gatunków kręgowców<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>, co stanowi około 5% opisanych gatunków zwierząt. Wielkość współcześnie żyjących kręgowców waha się od 7,7 mm u żab <i><a href="/wiki/Paedophryne_amauensis" title="Paedophryne amauensis">Paedophryne amauensis</a></i><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup> do 33,9 m<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup> u <a href="/wiki/P%C5%82etwal_b%C5%82%C4%99kitny" title="Płetwal błękitny">płetwala błękitnego</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. Cechują się obecnością tkanki kostnej, mają dwuboczną symetrię ciała z dobrze wyodrębnioną głową. Szkielet wewnętrzny stanowi podporę dla tkanek i narządów w trakcie rozwoju, umożliwiając osiąganie dużych rozmiarów. Charakterystyczną cechą kręgowców jest posiadanie czaszki oraz dwóch par kończyn. Układ mięśniowy składa się z dwóch mas mięśni położonych równolegle po bokach kręgosłupa. Ruch odbywa się dzięki skurczom mięśni, przyczepionych do kości lub chrząstek. </p><p>Kręgowce zamieszkują najróżniejsze środowiska, występują na wszystkich kontynentach i oceanach. Liczne gatunki żyją w środowiskach synantropijnych, na których zwierzęta mają bezpośredni kontakt z działalnością człowieka (pola, sady, miasta). </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ewolucja">Ewolucja</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Ewolucja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ewolucja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pierwsze kręgowce pojawiły się na <a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemi</a> około 525 mln lat temu, podczas okresu zwanego <a href="/wiki/Eksplozja_kambryjska" title="Eksplozja kambryjska">eksplozją kambryjską</a> i wywodzą się z wczesnych <a href="/wiki/Bezczaszkowce" title="Bezczaszkowce">bezczaszkowców</a>. Cechami świadczącym o ich bliskim pokrewieństwie z kręgowcami są m.in.: podział ciała na miomery (segmenty mięśniowe), grzbietowe położenie szkieletu osiowego oraz grzbietowe położenie centralnego układu nerwowego. Za najwcześniejszego kręgowca uważa się <a href="/wiki/Myllokunmingia" title="Myllokunmingia">myllokunmingię</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. Innym wczesnym kręgowcem jest <a href="/wiki/Haikouichthys" title="Haikouichthys">haikouichthys</a>, który również żył w okresie <a href="/wiki/Kambr" title="Kambr">kambru</a>. </p><p>W wyniku wykształcenia szczęk, które powstały z pierwszego łuku skrzelowego w <a href="/wiki/Ordowik" title="Ordowik">ordowiku</a> pojawiły się <a href="/wiki/%C5%BBuchwowce" title="Żuchwowce">żuchwowce</a>, a stały się one powszechne w <a href="/wiki/Dewon" title="Dewon">dewonie</a> (okres często zwany erą ryb). Dwie grupy <a href="/wiki/Ryby_kostnoszkieletowe" title="Ryby kostnoszkieletowe">ryb kostnoszkieletowych</a>: <a href="/wiki/Promieniop%C5%82etwe" title="Promieniopłetwe">promieniopłetwe</a> i <a href="/wiki/Mi%C4%99%C5%9Bniop%C5%82etwe" title="Mięśniopłetwe">mięśniopłetwe</a> stały się dominującymi gromadami w tamtym okresie. Również w dewonie nastąpiło wymieranie większości grup bezżuchwowców, z wyjątkiem <a href="/wiki/Minogokszta%C5%82tne" title="Minogokształtne">minogów</a> oraz <a href="/wiki/%C5%9Aluzice" title="Śluzice">śluzawic</a>, które przetrwały do dziś. Około 370 mln lat temu pojawiły się pierwsze kręgowce lądowe w dewonie, i były to pierwsze prymitywne płazy – <a href="/wiki/Labiryntodonty" title="Labiryntodonty">labiryntodonty</a>. Pod koniec <a href="/wiki/Sylur" title="Sylur">syluru</a> w morzach dominowały <a href="/wiki/Ryby_pancerne" title="Ryby pancerne">ryby pancerne</a>, które również wymarły w dewonie. </p><p>Pierwsze <a href="/wiki/Owodniowce" title="Owodniowce">owodniowce</a> – <a href="/wiki/Gady" title="Gady">gady</a> powstały w <a href="/wiki/Karbon" title="Karbon">karbonie</a>, dzięki wykształceniu błon płodowych uniezależniły swój rozród od środowiska wodnego. Dwie gromady gadów <a href="/wiki/Anapsydy" title="Anapsydy">anapsydy</a> oraz <a href="/wiki/Synapsydy" title="Synapsydy">synapsydy</a> były dominującą grupą zwierząt lądowych pod koniec <a href="/wiki/Paleozoik" title="Paleozoik">ery paleozoicznej</a>, <a href="/wiki/Diapsydy" title="Diapsydy">diapsydy</a> stały się dominującą grupą w <a href="/wiki/Mezozoik" title="Mezozoik">mezozoiku</a>. <a href="/wiki/Ptaki" title="Ptaki">Ptaki</a> pojawiły się około 150 mln lat temu i wywodzą się z <a href="/wiki/Teropody" title="Teropody">teropodów</a>. W <a href="/wiki/Perm" title="Perm">permie</a> rozwinęła się grupa <a href="/wiki/Terapsydy" title="Terapsydy">terapsydów</a> (rząd synapsydów), która dała początek <a href="/wiki/Ssaki" title="Ssaki">ssakom</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Budowa">Budowa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Budowa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Budowa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Szkielet">Szkielet</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Szkielet" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Szkielet"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Szkielet wewnętrzny kręgowców zbudowany jest z tkanki łącznej chrzęstnej, kostnej lub obu tych tkanek. Dodatkowo chrzęstny szkielet wzmocniony jest <a href="/wiki/Kolagen" title="Kolagen">kolagenem</a>. Z wyjątkiem prymitywnych form w jego skład wchodzi: <a href="/wiki/Czaszka" title="Czaszka">czaszka</a>, <a href="/wiki/Kr%C4%99gos%C5%82up" title="Kręgosłup">kręgosłup</a> (tworzą szkielet osiowy), pas barkowy, pas miednicowy oraz kości kończyn (które mogą ulegać redukcji np. u węży i wielorybów). Szkielet osiowy rozwija się ze <a href="/wiki/Struna_grzbietowa" title="Struna grzbietowa">struny grzbietowej</a>, która u form dorosłych przekształca się w kręgosłup chrzęstny lub kostny. U ryb i płazów występuje ona jeszcze między kręgami, natomiast u pozostałych gromad już tylko w stadium zarodkowym. Czaszka kręgowców, zlokalizowana jest na przednim końcu kręgosłupa; służy ona do ochrony <a href="/wiki/Kresom%C3%B3zgowie" title="Kresomózgowie">mózgu</a> oraz narządów zmysłów zlokalizowanych w jej obrębie (<a href="/wiki/W%C4%99ch" title="Węch">węch</a>, <a href="/wiki/Wzrok" title="Wzrok">wzrok</a> oraz <a href="/wiki/Zmys%C5%82_r%C3%B3wnowagi" title="Zmysł równowagi">równoważno</a>-<a href="/wiki/S%C5%82uch" title="Słuch">słuchowy</a>). Oprócz <a href="/wiki/M%C3%B3zgoczaszka" title="Mózgoczaszka">mózgoczaszki</a> w skład czaszki wchodzi również <a href="/wiki/Trzewioczaszka" title="Trzewioczaszka">trzewioczaszka</a>, która podpiera skrzela, jak również szczęki. Trzewioczaszka powstaje z pierwszego łuku skrzelowego szczęki górnej i <a href="/wiki/%C5%BBuchwa" title="Żuchwa">żuchwy</a>. Czaszka z kręgosłupem połączona jest jednym lub dwoma <a href="/wiki/K%C5%82ykcie_potyliczne" title="Kłykcie potyliczne">kłykciami potylicznymi</a>, natomiast u ryb występuje nieruchome połączenie. U poszczególnych gromad zróżnicowana jest liczba odcinków kręgosłupa. U ryb występują dwa odcinki (tułowiowy, ogonowy), natomiast cztery odcinki występują u płazów (szyjny, tułowiowy, krzyżowy, ogonowy), gadów (szyjny, piersiowo-lędźwiowy, krzyżowy, ogonowy) i ptaków (szyjny, piersiowy, lędźwiowo-krzyżowy, ogonowy); u ssaków kręgosłup złożony jest z pięciu odcinków (szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy, ogonowy). <a href="/wiki/%C5%BBebra_(anatomia)" title="Żebra (anatomia)">Żebra</a> występują u wszystkich gromad, prócz płazów; natomiast u gadów, ptaków i ssaków wraz z <a href="/wiki/Mostek_(anatomia)" title="Mostek (anatomia)">mostkiem</a> tworzą <a href="/wiki/Klatka_piersiowa" title="Klatka piersiowa">klatkę piersiową</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pokrywa_ciała"><span id="Pokrywa_cia.C5.82a"></span>Pokrywa ciała</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Pokrywa ciała" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pokrywa ciała"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Scale_Common_Roach.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Scale_Common_Roach.JPG/250px-Scale_Common_Roach.JPG" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Scale_Common_Roach.JPG/375px-Scale_Common_Roach.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Scale_Common_Roach.JPG/500px-Scale_Common_Roach.JPG 2x" data-file-width="4272" data-file-height="2848" /></a><figcaption>Łuski <a href="/wiki/P%C5%82o%C4%87" title="Płoć">płotki</a>.</figcaption></figure> <p>Zewnętrzną pokrywę ciała kręgowców stanowi <a href="/wiki/Sk%C3%B3ra" title="Skóra">skóra</a>, która jest zbudowana z dwóch warstw: <a href="/wiki/Sk%C3%B3ra_w%C5%82a%C5%9Bciwa" title="Skóra właściwa">skóry właściwej</a> oraz pokrywającego ją <a href="/wiki/Nask%C3%B3rek" title="Naskórek">naskórka</a>. Skóra pełni wiele ważnych funkcji dla organizmu m.in.: termoreguluje, izoluje, chroni przed urazami mechanicznymi i chemicznymi oraz zapobiega utracie lub napływowi wody. Ważnymi funkcjami są również: maskowanie zwierząt w środowisku, odstraszanie napastników oraz wabienie osobników przeciwnej płci. W skórze właściwej występują przede wszystkim włókna łączno-tkankowe, nieliczne komórki oraz naczynia krwionośne; natomiast w naskórku zlokalizowane są głównie komórki nabłonkowe. Obie warstwy skóry połączone są płaskimi powierzchniami. Tylko u ssaków występują brodawki, które wystają ze skóry właściwej i wnikają do naskórka wzmacniając połączenie obu warstw ze sobą. Głębsza część skóry odznacza się luźniejszą budową i przyrasta do przylegających mięśni lub kości szkieletu. Naskórek powstaje z <a href="/wiki/Ektoderma" title="Ektoderma">ektodermy</a>, która obrasta powierzchnie całego zarodka. Pierwotnie naskórek jest jednowarstwowym nabłonkiem, zbudowanym z komórek kubicznych. Podział tych komórek następuje bardzo wcześnie, w wyniku tego zaczynają układać się warstwami jedna na drugiej i powstaje nabłonek wielowarstwowy. W naskórku występują gruczoły jedno- lub wielokomórkowe. Pierwsze charakterystyczne są dla wszystkich kręgoustych, ryb oraz dla kijanek płazów; drugie zaś występują u śluzic, płazów przeobrażonych i owodniowców. U ryb o łuskach uwstecznionych (np. <a href="/wiki/Piskorz" title="Piskorz">piskorz</a>, <a href="/wiki/W%C4%99gorzowate" title="Węgorzowate">węgorz</a>) gruczoły jednokomórkowe tworzą zwartą warstwę, u innych natomiast są w nabłonku luźno rozproszone. Gruczoły te występują w dwóch formach: jako śluzowe (obniża tarcie o wodę oraz chroni skore przed drobnoustrojami) i surowicze (występują okresowo u prawie wszystkich zarodków ryb jako tzw. gruczoły lęgowe). Kijanki płazów ogoniastych i beznogich posiadają w nabłonku gruczołu zwane <a href="/wiki/Kom%C3%B3rki_Leydiga" title="Komórki Leydiga">komórkami Leydiga</a>. Podczas przeobrażenia gruczoły te zanikają, natomiast występują u <a href="/wiki/Aksolotl" title="Aksolotl">aksolotla</a> w trakcie okresu rozrodu. W skórze niektórych ryb <a href="/wiki/Spodouste" title="Spodouste">spodoustych</a> (<a href="/wiki/Orle%C5%84_pospolity" title="Orleń pospolity">skrzydlak</a>) i <a href="/wiki/Ryby_kostnoszkieletowe" title="Ryby kostnoszkieletowe">kostnoszkieletowych</a> (<a href="/wiki/Ostrosz_(ryba)" title="Ostrosz (ryba)">ostrosz</a>), występują skupienia gruczołów jednokomórkowych w obecności kolców. Gruczoły wielokomórkowe występują w skórze płazów w postaci kulistych lub workowatych pęcherzyków. Powstają one jeszcze u kijanek w zakorku i obsuwają się do skóry właściwej. U płazów występują gruczoły śluzowe oraz jadowe (gruczoły ziarniste). Skórne gruczoły wielokomórkowe posiadają komórki wydzielnicze ułożone w jednej warstwie (płazy i niektóre ssaki) lub w kilku warstwach (pozostałe czworonogi). W przeciwieństwie do płazów gruczoły skórne prawie całkowicie zanikają u gadów, a wiąże się to z silnym zrogowaceniem i stwardnieniem naskórka. Proces ten chroni je przed nadmierną utratą wody z organizmu. Nieliczne gruczoły występują w określonych miejscach ciała u jaszczurek, żółwi i krokodyli. Gruczoły te mają związek przede wszystkim z rozmnażaniem się tych zwierząt. Dwa rodzaje gruczołów skórnych występują u ptaków, pierwszy <a href="/wiki/Gruczo%C5%82_kuprowy" title="Gruczoł kuprowy">kuprowy</a> – występuje u wszystkich przedstawicieli tej gromady (oprócz <a href="/wiki/Stru%C5%9B_czerwonosk%C3%B3ry" title="Struś czerwonoskóry">strusi</a> i <a href="/wiki/Drop_zwyczajny" class="mw-redirect" title="Drop zwyczajny">dropiów</a>), zlokalizowany jest ponad nasadą ogona i służy do natłuszczania piór i ich ochrony przed zmoczeniem. Ponadto zawarty <a href="/wiki/Ergosterol" title="Ergosterol">ergosterol</a> pod wpływem promieni <a href="/wiki/Ultrafiolet" title="Ultrafiolet">ultrafioletowych</a> zamienia się w <a href="/wiki/Witamina_D" title="Witamina D">witaminę D</a>. Drugi gruczoł położony jest w zewnętrznym przewodzie słuchowym i występuje tylko u niektórych gatunków <a href="/wiki/Grzebi%C4%85ce" title="Grzebiące">kuraków</a> (np. <a href="/wiki/Ba%C5%BCant_zwyczajny" class="mw-redirect" title="Bażant zwyczajny">bażanty</a>, <a href="/wiki/Kura_domowa" title="Kura domowa">kury</a>) w postaci wałkowatych zgrubień i wytwarza woskowinę, która zapobiega wyschnięciu i chroni przed owadami. Brak innych gruczołów skórnych spowodowany jest niezbyt mocnym zrogowaceniem naskórka i z obecnością piór. Spośród wszystkich kręgowców ssaki dysponują najbardziej urozmaiconym systemem gruczołów skórnych. U ssaków gruczoły dzielą się na dwie grupy. Pierwsze zwane polyptychiczne (złożone z kilku warstw komórek wydzielniczych) oraz monoptychiczne (zbudowane z jednej warstwy komórek). Wśród gruczołów występujących u tej gromady można wymienić: <a href="/wiki/Gruczo%C5%82_%C5%82ojowy" title="Gruczoł łojowy">łojowe</a> (nie występuje u ssaków nieowłosionych np. walenie, syreny), <a href="/wiki/Gruczo%C5%82_potowy" title="Gruczoł potowy">potowe</a> (silnie zredukowane u ssaków drapieżnych, np. pies w celu regulacji temperatury zastępczo wyparowuje z płuc i gruczołów ślinowych odpowiednia ilość cieczy z organizmu, natomiast u ptaków, które pozbawione są gruczołów potowych, parowanie odbywa się w workach powietrznych połączonych z płucami), <a href="/w/index.php?title=Gruczo%C5%82y_zapachowe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gruczoły zapachowe (strona nie istnieje)">wonne</a> i <a href="/wiki/Gruczo%C5%82_mlekowy" title="Gruczoł mlekowy">mleczne</a>. Wśród wytworów skóry kręgowców można wymienić wiele różnych tworów rogowych: <a href="/wiki/%C5%81uska_(zoologia)" title="Łuska (zoologia)">łuski</a> (występują u gadów, ryb, na nogach ptaków), jak również <a href="/wiki/Pi%C3%B3ro" title="Pióro">pióra</a>, <a href="/wiki/W%C5%82os" title="Włos">włosy</a>, <a href="/wiki/Pazur" title="Pazur">pazury</a>, <a href="/wiki/Paznokie%C4%87" title="Paznokieć">paznokcie</a>, <a href="/wiki/Opuszki" class="mw-redirect" title="Opuszki">opuszki</a>, <a href="/wiki/Kopyto_(zoologia)" title="Kopyto (zoologia)">kopyta</a>, <a href="/wiki/Dzi%C3%B3b_(zoologia)" title="Dziób (zoologia)">dzioby</a>, <a href="/wiki/R%C3%B3g_(biologia)" title="Róg (biologia)">rogi</a>, <a href="/wiki/Sier%C5%9B%C4%87" class="mw-redirect" title="Sierść">sierść</a> (u niektórych ssaków sierść została uwsteczniona i występują tylko w okresie zarodkowym, np. u <a href="/wiki/Walenie" title="Walenie">waleni</a> lub występuje w postaci pojedynczych włosów na niektórych obszarach skóry) i <a href="/wiki/Narz%C4%85d_%C5%9Bwietlny" title="Narząd świetlny">narządy świetlne</a> (występują u około 250 gatunków ryb morskich, głównie kostnoszkieletowych). </p><p>Zrogowacenie naskórka u kręgowców jest powszechne, chociaż występuje w różnym stopniu. Zrogowacenie może ograniczać się wyłącznie do małych części ciała lub tworzyć warstwę całego naskórka. Grubość naskórka waha się w granicach od jednokomórkowej do warstwy o grubości kilku milimetrów. Pełne zrogowacenie naskórka występuje u owodniowców, u których również warstwa ta jest martwa; dzięki temu możliwy jest ich pobyt w środowisku lądowym. Naskórek zrogowaciały u płazów podlega złuszczaniu małymi płatami u form bezogonowych, a w znacznie większym stopniu lub w całości u ogoniastych. W skórze owodniowców występuje silna warstwa zrogowaciała wodoodpornego naskórka. Ich stopień zrogowacenia rośnie od warstw dolnych do powierzchniowych. Zewnętrzne warstwa złuszcza się okresowo; u gadów ten proces zachodzi w jednym czasie. Pod starą zrogowaciałą warstwą rogowacieje nowa, między obiema warstwami powstaje wąska szczelina (w warstwie wylinkowej). Pozwala ona gadom na zrzucenie <a href="/wiki/Wylinka" title="Wylinka">wylinki</a> z całego ciała lub jak w przypadku krokodyli – na zrzucanie kolejnych małych płytek naskórkowych. U ptaków i ssaków proces ten zachodzi cały czas; komórki warstwy rozrodczej dzielą się stale i przesuwają się ku zewnętrznej warstwie, gdzie zachodzi ich złuszczanie. </p><p>Barwa zewnętrznej powierzchni ciała zależy od barwników zawartych w żyłach lub martwych komórkach naskórka, bądź od budowy naskórka i jego wytworów. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Układ_pokarmowy_i_wydalniczy"><span id="Uk.C5.82ad_pokarmowy_i_wydalniczy"></span>Układ pokarmowy i wydalniczy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Układ pokarmowy i wydalniczy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Układ pokarmowy i wydalniczy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Układ pokarmowy kręgowców złożony jest z przewodu pokarmowego oraz z otworu gębowego i najczęściej kończy się <a href="/wiki/Kloaka_(biologia)" title="Kloaka (biologia)">kloaką</a> (wspólne ujście układu trawiennego, rozrodczego i moczowego) oraz z dodatkowych gruczołów wspomagających trawienie (np. <a href="/wiki/W%C4%85troba" title="Wątroba">wątroba</a>, <a href="/wiki/Trzustka" title="Trzustka">trzustka</a>, <a href="/wiki/%C5%9Alinianka" title="Ślinianka">ślinianki</a>). W przewodzie pokarmowym można wyróżnić następujące elementy: </p> <ul><li><a href="/wiki/Jama_g%C4%99bowa" title="Jama gębowa">jama gębowa</a> lub <a href="/wiki/Gardziel" title="Gardziel">gardziel</a> (u kręgowców wodnych przebita jest przez szczeliny skrzelowe),</li> <li><a href="/wiki/Prze%C5%82yk" title="Przełyk">przełyk</a>,</li> <li><a href="/wiki/%C5%BBo%C5%82%C4%85dek" title="Żołądek">żołądek</a> (u ptaków występuje dodatkowo <a href="/wiki/Wole_(anatomia_zwierz%C4%85t)" title="Wole (anatomia zwierząt)">wole</a>, które umożliwia magazynowanie pokarmu),</li> <li><a href="/wiki/Jelito_cienkie" title="Jelito cienkie">jelito cienkie</a> (w <a href="/wiki/Dwunastnica" title="Dwunastnica">dwunastnicy</a> uchodzą kanały gruczołów trawiennych: trzustki i wątroby; ponadto w tej części jelita dochodzi do trawienia i wchłaniania substancji odżywczych),</li> <li><a href="/wiki/Jelito_grube" title="Jelito grube">jelito grube</a> (dochodzi w nim do odzyskiwania wody z treści pokarmowej),</li> <li><a href="/wiki/Odbytnica" title="Odbytnica">odbytnica</a>,</li> <li><a href="/wiki/Kloaka_(biologia)" title="Kloaka (biologia)">kloaka</a> lub <a href="/wiki/Odbyt" title="Odbyt">odbyt</a>.</li></ul> <p>Ściany przewodu pokarmowego zbudowane są z dwóch warstw mięśni gładkich: okrężnej i podłużnej. Od wewnątrz pokryty jest nabłonkiem. Wnętrze przewodu pokarmowego jest pofałdowane, dzięki czemu zwiększa się jego powierzchnia czynna. Prymitywne kręgowce odżywiają się pokarmem płynnym, odfiltrowując pokarm w gardzieli. Również kręgowce, które prowadzą pasożytniczy tryb życia, pobierają głównie pokarm w postaci płynnej lub zjadają fragmenty tkanek miękkich wysysanych z ciała ofiary. U kręgowców wyższych jama gębowa wyposażona jest w szczęki i zęby, które umożliwiają pobieranie stałego pokarmu. </p><p>Narząd wydalniczy kręgowców stanowią parzyste <a href="/wiki/Nerka" title="Nerka">nerki</a>, które zbudowane są z <a href="/wiki/Nefron" title="Nefron">nefronów</a>. Nefronami spływa <a href="/wiki/Mocz_pierwotny" title="Mocz pierwotny">mocz pierwotny</a>, zawierający wodę i różne substancje drobnocząsteczkowe, które przeniknęły z krwi przez ścianki naczyń krwionośnych (tworzą one tzw. <a href="/wiki/Nefron#Kłębuszek_nerkowy" title="Nefron">kłębuszek nerkowy</a>). Mocz pierwotny ulega dalszym przemianom, w wyniku których odzyskiwane są substancje. W ostateczności <a href="/wiki/Mocz" title="Mocz">mocz</a> zawiera jedynie główne produkty odpadowe <a href="/wiki/Metabolizm" title="Metabolizm">metabolizmu</a>; w szczególności produkty rozpadu związków azotowych. U kręgowców wyróżnia się dwa typy nerek: pranercza (występują u ryb i płazów, u niektórych owodniowców funkcjonując w okresie zarodkowym), oraz nerki ostateczne, inaczej nazywane zanerczami (u owodniowców). Rolę wydalniczą pełnią: kloaka, <a href="/wiki/Cewka_moczowa" title="Cewka moczowa">cewka moczowa</a>, <a href="/wiki/Gruczo%C5%82y_solne" title="Gruczoły solne">gruczoły solne</a> (występują u gadów i ptaków morskich), u ryb <a href="/wiki/Amoniak" title="Amoniak">amoniak</a> może być usuwany również przez skrzela. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Układ_oddechowy"><span id="Uk.C5.82ad_oddechowy"></span>Układ oddechowy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Układ oddechowy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Układ oddechowy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Albinoaxolotl3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Albinoaxolotl3.jpg/250px-Albinoaxolotl3.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Albinoaxolotl3.jpg/375px-Albinoaxolotl3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Albinoaxolotl3.jpg/500px-Albinoaxolotl3.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="467" /></a><figcaption>Skrzela zewnętrzne u <a href="/wiki/Aksolotl" title="Aksolotl">aksolotla</a>.</figcaption></figure> <p>Początkowym narządem wymiany gazowej kręgowców są <a href="/wiki/Skrzela_(anatomia)" title="Skrzela (anatomia)">skrzela</a>, które składają się z licznych blaszek skrzelowych rozmieszczonych w <a href="/wiki/Gardziel" title="Gardziel">gardzieli</a>. Skrzela wsparte są na <a href="/wiki/%C5%81uki_skrzelowe" title="Łuki skrzelowe">łukach skrzelowych</a>, między którymi zlokalizowane są szczeliny skrzelowe. Zwykle występują w postaci pięciu par (u niektórych gatunków występuje od 6 do 7 par). W procesie dalszego rozwoju pierwszy łuk skrzelowy przekształca się w łuk szczękowy; drugi łuk – <a href="/wiki/Ko%C5%9B%C4%87_gnykowa" title="Kość gnykowa">gnykowy</a>, który pierwotnie wspiera łuk żuchwowy wypycha go ku przodowi (np. u <a href="/wiki/Rekiny" title="Rekiny">rekinów</a>). Kość gnykowo-żuchwowa, podwieszająca <a href="/wiki/Szcz%C4%99ki_(anatomia)" title="Szczęki (anatomia)">szczęki</a> pod <a href="/wiki/M%C3%B3zgoczaszka" title="Mózgoczaszka">mózgoczaszką</a>, staje się <a href="/wiki/Kosteczki_s%C5%82uchowe" title="Kosteczki słuchowe">kostką słuchową</a>. Pierwsza szpara skrzelowa (<a href="/wiki/Tryskawka_(biologia)" title="Tryskawka (biologia)">tryskawka</a>) u kręgowców lądowych zarasta <a href="/wiki/B%C5%82ona_b%C4%99benkowa" title="Błona bębenkowa">błoną bębenkową</a>. Dolna część łuku gnykowego trafia do <a href="/wiki/Krta%C5%84" title="Krtań">krtani</a> jako kość gnykowa. Zawiązki struktur skrzeli występują u zarodków wszystkich kręgowców. Skrzela występują u kręgowców trwale związanych ze środowiskiem wodnym oraz u larw niektórych kręgowców dwuśrodowiskowych. Skrzela mogą występować jako wewnętrzne lub zewnętrzne (rozbudowane, delikatne wyrostki ciała); skrzela zewnętrzne bardzo często funkcjonują jako organ tymczasowy, którego funkcje są przejmowane przez skrzela wewnętrzne lub rozwijające się wewnątrz ciała <a href="/wiki/P%C5%82uco" title="Płuco">płuca</a>. </p><p>Płuca stanowią główny narząd oddechowy kręgowców lądowych, są one silnie ukrwione. Powstały one z parzystego <a href="/wiki/P%C4%99cherz_p%C5%82awny" title="Pęcherz pławny">pęcherza pławnego</a>, który u ryb pełnił funkcje narządu hydrostatycznego. U płazów występują dwa cienkościenne workowate płuca, dodatkowo oddychają przez skórę i błonę śluzową jamy gębowej. U pozostałych grup kręgowców następuje zwiększenie powierzchni oddechowej. Płuca gadów ulegają sfałdowaniu, tzw. płuca gąbczaste przez co zwiększa się powierzchnia oddechowa, u ptaków dodatkowo występuje dziewięć cienkościennych <a href="/wiki/Worki_powietrzne" title="Worki powietrzne">worków powietrznych</a>, dzięki którym możliwe jest podwójne oddychanie. Płuca ssaków posiadają budowę pęcherzykowatą, które stanowią olbrzymią powierzchnię oddechową. </p><p>Wentylacja układu oddechowego u kręgowców wodnych odbywa się poprzez ruchy pokryw skrzelowych lub wieczka skrzelowego; natomiast u kręgowców lądowych wentylacja płuc możliwa jest dzięki pompie gardzielowej u płazów oraz poprzez ruchy klatki piersiowej u pozostałych gromad. Dodatkowo u ptaków wentylacja zachodzi poprzez ruch skrzydeł w czasie lotu, a u ssaków przez skurcze <a href="/wiki/Przepona_(mi%C4%99sie%C5%84)" title="Przepona (mięsień)">przepony</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Układ_krążenia"><span id="Uk.C5.82ad_kr.C4.85.C5.BCenia"></span>Układ krążenia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Układ krążenia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Układ krążenia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Układ krwionośny kręgowców jest zamknięty. Barwa <a href="/wiki/Krew" title="Krew">krwi</a> jest czerwona dzięki barwnikowi oddechowemu – <a href="/wiki/Hemoglobina" title="Hemoglobina">hemoglobinie</a>, która zawarta jest w <a href="/wiki/Erytrocyt" title="Erytrocyt">erytrocytach</a>. Krew tłoczona jest przez skurcze mięśni ścian <a href="/wiki/Serce" title="Serce">serca</a>, położonego tuż za skrzelami lub pomiędzy płucami po brzusznej stronie. Serce zbudowane jest z jednego lub dwóch przedsionków i komory. U kręgowców lądowych występują dwa przedsionki w związku z wyodrębnieniem obiegu płucnego, a dodatkowo u ptaków i ssaków występują dwie komory. W sercu zlokalizowane są <a href="/wiki/Zastawki_serca" title="Zastawki serca">zastawki</a>, które zapobiegają cofaniu się krwi. U bezżuchwowców i ryb występuje jeden obieg krwi, u pierwszej gromady serce jest trzyczęściowe (<a href="/w/index.php?title=Zatoka_%C5%BCylna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zatoka żylna (strona nie istnieje)">zatoka żylna</a>, przedsionek i komora) i jednoprzepływowe, w którym przepływa krew odtleniona; u ryb serce zbudowane jest z czterech pęcherzy (zatoka żylna, przedsionek, komora i <a href="/wiki/Sto%C5%BCek_t%C4%99tniczy" title="Stożek tętniczy">stożek tętniczy</a>). U pozostałych gromad obserwujemy dwa obiegi krwi duży i mały (zwany również płucnym) dodatkowo u płazów występuje krążenie skórne. Serce płazów jest trzydziałowe (dwa przedsionki, komora oraz zatoka żylna), w komorze występują fałdy utrudniające mieszanie się krwi (u <a href="/wiki/P%C5%82azy_ogoniaste" title="Płazy ogoniaste">płazów ogoniastych</a> występuje przegroda przedsionków niezupełna); również serce gadów jest trzydziałowe, w którym występuje przegroda międzykomorowa niecałkowita (u <a href="/wiki/Krokodyle" title="Krokodyle">krokodyli</a> całkowita) i dwa łuki aorty, zatoka żylna u tej gromady jest zredukowana. Serce ptaków i ssaków jest czteroczęściowe, w przeciwieństwie do pozostałych grup występują u nich przegrody całkowite pomiędzy komorami. U ptaków można zaobserwować szczątkową zatokę żylną oraz zachowany <a href="/w/index.php?title=Prawy_%C5%82uk_aorty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prawy łuk aorty (strona nie istnieje)">prawy łuk aorty</a>; u ssaków zachowany jest <a href="/w/index.php?title=Lewy_%C5%82uk_aorty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lewy łuk aorty (strona nie istnieje)">lewy łuk aorty</a>, a zatoka żylna nie występuje. Dodatkowo u kręgowców występuje <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_wrotny_w%C4%85troby" title="Układ wrotny wątroby">krążenie wrotne</a>, który przekazuje substancje z układu pokarmowego do wątroby. Oprócz serca w skład układu krwionośnego wchodzą: <a href="/wiki/T%C4%99tnica" title="Tętnica">tętnice</a>, <a href="/wiki/%C5%BBy%C5%82a" title="Żyła">żyły</a>, <a href="/wiki/Naczynie_w%C5%82osowate" title="Naczynie włosowate">naczynia włosowate</a>, <a href="/wiki/Naczynie_ch%C5%82onne" title="Naczynie chłonne">naczynia limfatyczne</a> i krążące w nich płyny. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Układ_nerwowy"><span id="Uk.C5.82ad_nerwowy"></span>Układ nerwowy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Układ nerwowy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Układ nerwowy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Układ nerwowy kręgowców złożony jest z <a href="/wiki/O%C5%9Brodkowy_uk%C5%82ad_nerwowy" title="Ośrodkowy układ nerwowy">ośrodkowego układu nerwowego</a>, w skład którego wchodzi <a href="/wiki/M%C3%B3zgowie" title="Mózgowie">mózgowie</a> (otoczone <a href="/wiki/M%C3%B3zgoczaszka" title="Mózgoczaszka">mózgoczaszką</a>), <a href="/wiki/Rdze%C5%84_kr%C4%99gowy" title="Rdzeń kręgowy">rdzeń kręgowy</a> i <a href="/wiki/Obwodowy_uk%C5%82ad_nerwowy" title="Obwodowy układ nerwowy">obwodowy układ nerwowy</a>. Główne jego elementy rozwinęły się z leżącej po stronie grzbietowej cewki nerwowej. Ośrodkowy układ nerwowy przebiega wzdłuż struny grzbietowej po jej stronie grzbietowej (u kręgowców wyższych w kanale rdzeniowym kręgosłupa). Podczas okresu rozwoju zarodkowego przednia część cewki nerwowej zaczyna się poszerzać i dzielić na trzy pęcherzyki. Dalszy podział skrajnych pęcherzyków doprowadza do powstania pięciu pęcherzyków, a ściany w dalszym rozwoju zaczynają się różnicować, a ich światło się zwęża. Przedni pęcherzyk stanowi <a href="/wiki/Kresom%C3%B3zgowie" title="Kresomózgowie">kresomózgowie</a>, a kolejnymi są <a href="/wiki/Mi%C4%99dzym%C3%B3zgowie" title="Międzymózgowie">międzymózgowie</a>, <a href="/wiki/%C5%9Ar%C3%B3dm%C3%B3zgowie" title="Śródmózgowie">śródmózgowie</a>, <a href="/wiki/Ty%C5%82om%C3%B3zgowie" title="Tyłomózgowie">tyłomózgowie</a> (móżdżek) i <a href="/wiki/Rdzeniom%C3%B3zgowie" title="Rdzeniomózgowie">rdzeniomózgowie</a> (rdzeń przedłużony). Kresomózgowie u wczesnych kręgowców pełniło funkcje ośrodka węchu, w trakcie ich ewolucji przekształciło się w główny ośrodek odbierania impulsów zmysłowych, ośrodek koordynacji ruchowej oraz stanowi główny ośrodek kojarzeniowy. Tyłomózgowie najlepiej zostało rozwinięte u grup o znacznej sprawności ruchowej czyli u ptaków i ssaków; stanowi ono ośrodek koordynacji ruchowej i regulacji napięcia mięśni szkieletowych. W obrębie <a href="/wiki/Czaszka" title="Czaszka">czaszki</a> z przedniego odcinka ośrodkowego układu nerwowego odchodzą parzyste <a href="/wiki/Nerwy_czaszkowe" title="Nerwy czaszkowe">nerwy czaszkowe</a> (od 7 do 12 par) głównie do narządów zmysłu i mięśni głowy; następnie kolejne parzyste nerwy rdzeniowe odchodzą od rdzenia kręgowego. Rdzeń kręgowy ciągnie się od podstawy czaszki do końca tułowia, oddając w równych odstępach pary nerwów do skóry, mięśni i narządów wewnętrznych. </p><p>W trakcie ewolucji poszczególnych grup kręgowców rozmiary mózgu ulęgały znacznemu zwiększeniu w stosunku do wielkości ciała przez rozwój stref kojarzeniowych, pozwalających na znacznie zintensyfikowaną wymianę informacji pomiędzy poszczególnymi częściami mózgu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rozmnażanie"><span id="Rozmna.C5.BCanie"></span>Rozmnażanie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Rozmnażanie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rozmnażanie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Większość kręgowców to zwierzęta <a href="/wiki/Rozdzielnop%C5%82ciowo%C5%9B%C4%87" title="Rozdzielnopłciowość">rozdzielnopłciowe</a>, u których narządy rozrodcze składają się z gruczołów męskich (<a href="/wiki/J%C4%85dro_(anatomia)" title="Jądro (anatomia)">jądra</a>) i żeńskich (<a href="/wiki/Jajnik" title="Jajnik">jajniki</a>). U ryb i płazów występuje zapłodnienie zewnętrzne, które związane jest ze znoszeniem nieoskorupionych jaj w galaretowatych osłonkach wprost do wody (<a href="/wiki/Ikra" title="Ikra">ikra</a>, <a href="/wiki/Skrzek" title="Skrzek">skrzek</a>). W przypadku kręgowców lądowych dochodzi do zapłodnienia wewnętrznego w ciele organizmu samicy; również u żyworodnych ryb z <a href="/wiki/Karpie%C5%84cokszta%C5%82tne" title="Karpieńcokształtne">karpieńcokształtnych</a> dochodzi do zapłodnienia wewnętrznego. Największe jaja wśród kręgowców składane są przez ryby z rodziny <i><a href="/wiki/Lamnowate" title="Lamnowate">Isuridae</a></i>, osiągają one wielkość 22 cm. Ponadto u kręgowców lądowych wykształciły się <a href="/wiki/B%C5%82ony_p%C5%82odowe" title="Błony płodowe">błony płodowe</a>, które całkowicie uniezależniły swój rozród od środowiska wodnego. Bardzo rzadko u tej grupy występuje <a href="/wiki/Obojnactwo" class="mw-disambig" title="Obojnactwo">hermafrodytyzm</a> (np. u ryb z rodziny <a href="/wiki/Strz%C4%99pielowate" title="Strzępielowate">strzępielowatych</a>) i <a href="/wiki/Partenogeneza" title="Partenogeneza">partenogeneza</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tradycyjny_podział_systematyczny"><span id="Tradycyjny_podzia.C5.82_systematyczny"></span>Tradycyjny podział systematyczny</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Tradycyjny podział systematyczny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Tradycyjny podział systematyczny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Przedstawicielami <a href="/wiki/%C5%BBuchwowce" title="Żuchwowce">żuchwowców</a> są: </p> <ul><li><a href="/wiki/P%C5%82azy" title="Płazy">płazy</a> (Amphibia),</li> <li><a href="/wiki/Gady" title="Gady">gady</a> (Reptilia),</li> <li><a href="/wiki/Ptaki" title="Ptaki">ptaki</a> (Aves),</li> <li><a href="/wiki/Ssaki" title="Ssaki">ssaki</a> (Mammalia).</li></ul> <p>Przedstawicielami <a href="/wiki/Bez%C5%BCuchwowce" title="Bezżuchwowce">bezżuchwowców</a> są: </p> <ul><li><a href="/wiki/Kostnopancerne" title="Kostnopancerne">kostnopancerne</a> (Osteostraci),</li> <li><a href="/wiki/Ryby" title="Ryby">ryby</a> (Pisces),</li> <li><a href="/wiki/Anaspidy" title="Anaspidy">anaspidy</a> (Anaspida),</li> <li><a href="/wiki/Heterostraki" title="Heterostraki">heterostraki</a> (Heterostraci),</li> <li><a href="/wiki/%C5%9Aluzice" title="Śluzice">śluzice</a> (Myxini),</li> <li><a href="/wiki/Minogokszta%C5%82tne" title="Minogokształtne">minogi</a> (Cephalaspidomorphi).</li></ul> <p>Przedstawicielami <a href="/wiki/Konodonty" title="Konodonty">konodontów</a> są: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Protokonodonty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protokonodonty (strona nie istnieje)">protokonodonty</a> (Protoconodonta),</li> <li><a href="/w/index.php?title=Parakonodonty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parakonodonty (strona nie istnieje)">parakonodonty</a> (Paraconodonta),</li> <li><a href="/w/index.php?title=Eukonodonty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eukonodonty (strona nie istnieje)">eukonodonty</a> (Euconodonta).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Drzewo_filogenetyczne">Drzewo filogenetyczne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Drzewo filogenetyczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Drzewo filogenetyczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Konodonty" title="Konodonty">Konodonty</a> (Conodonta), żyjące od <a href="/wiki/Kambr" title="Kambr">kambru</a> do <a href="/wiki/Trias" title="Trias">triasu</a>, które jednak przez niektórych są wyłączane poza grupę kręgowców;</li> <li><a href="/wiki/%C5%9Aluzice" title="Śluzice">śluzice</a> (Myxinida), współczesną grupę, której zapis kopalny sięga <a href="/wiki/Karbon" title="Karbon">karbonu</a>;</li> <li><a href="/wiki/Heterostraki" title="Heterostraki">heterostraci</a>, żyjące od <a href="/wiki/Ordowik" title="Ordowik">ordowiku</a> do <a href="/wiki/Dewon" title="Dewon">dewonu</a>;</li> <li><a href="/wiki/Anaspidy" title="Anaspidy">anaspida</a>, <a href="/wiki/Sylur" title="Sylur">sylur</a> – dewon;</li> <li><a href="/wiki/Minogokszta%C5%82tne" title="Minogokształtne">minogi</a> (Petromyzontida), żyjące od karbonu do dziś;</li> <li><a href="/wiki/Kostnopancerne" title="Kostnopancerne">kostnopancerne</a> (<a href="/wiki/Kostnopancerne" title="Kostnopancerne">Osteostraci</a>), sylur – dewon;</li> <li><a href="/wiki/%C5%BBuchwowce" title="Żuchwowce">szczękowce</a> (Gnathostomata), należą tu także ludzie; znane od syluru.</li></ul> <p>Szczękowce dzieli się na: </p> <ul><li><a href="/wiki/Ryby_pancerne" title="Ryby pancerne">plakodermy</a> (Placodermi), dewon – karbon,</li> <li><a href="/wiki/Ryby_chrz%C4%99stnoszkieletowe" title="Ryby chrzęstnoszkieletowe">chrzęstnoszkieletowe</a> (Chondrichthyes),</li> <li><a href="/wiki/Fa%C5%82dop%C5%82etwe" title="Fałdopłetwe">akantody</a> (Acanthodii) sylur – <a href="/wiki/Perm" title="Perm">perm</a>,</li> <li>kostnoszkieletowe, jedną z grup kostnoszkieletowych są <a href="/wiki/Czworonogi" title="Czworonogi">czworonogi</a> (Tetrapoda).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-itis-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-itis_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=331030"><i>Vertebrata</i></a>, [w:] Integrated Taxonomic Information System<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=Vertebrata&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Integrated+Taxonomic+Information+System&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.itis.gov%2Fservlet%2FSingleRpt%2FSingleRpt%3Fsearch_topic%3DTSN%26search_value%3D331030" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Jonathan E.M. Baillie, et al. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140309082117/http://data.iucn.org/dbtw-wpd/html/Red%20List%202004/completed/table2.1.html">"A Global Species Assessment"</a>. World Conservation Union.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.telegraph.co.uk/earth/wildlife/9008913/Worlds-smallest-creature-with-a-vertebrate-named.html"><em>World's smallest creature with a vertebrate named</em></a>. „The Telegraph”, 2012-01-12. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=World%27s+smallest+creature+with+a+vertebrate+named&rft.jtitle=The+Telegraph&rft.date=2012-01-12&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.telegraph.co.uk%2Fearth%2Fwildlife%2F9008913%2FWorlds-smallest-creature-with-a-vertebrate-named.html"><span style="display: none;"> </span></span><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet="">brak numeru strony</span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://science.howstuffworks.com/question687.htm">What is the biggest animal ever to exist on Earth?</a>. How Stuff Works. [dostęp 2009-10-01].</cite></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160801110718/https://nationalzoo.si.edu/Animals/AnimalRecords/">Animal Records</a>. Smithsonian National Zoological Park. [dostęp 2009-10-01]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nationalzoo.si.edu/Animals/AnimalRecords/">tego adresu</a> (2016-08-01)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Shu et al. (November 4, 1999). "Lower Cambrian vertebrates from south China". Nature 402: 42–46. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nature.com/articles/46965">10.1038/46965</a></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Anatomia porównawcza kręgowców</i>, pod red. H. Szarskiego. Wydawnictwo: PWN, Warszawa 1976</li> <li>W. Serafiński, E. Wielgus-Serafińska: <i>Ssaki</i>. Warszawa: Wydawnictwo PWN 1976.</li> <li>Wojciech Bresiński: Encyklopedia audiowizualna Britannica : zoologia. Cz. 1. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8360563055" title="Specjalna:Książki/8360563055">ISBN <span class="isbn">83-60563-05-5</span></a>.</li> <li>Stanislav Frank: <i>Wielki Atlas Ryb</i>. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1980.</li> <li>J. Balerstet, W. Lewiński, J. Prokop, K. Sabath, G. Skirmuntt: <i>Biologia</i>. Wydawnictwo: Operon 2003. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8373901418" title="Specjalna:Książki/8373901418">ISBN <span class="isbn">83-7390-141-8</span></a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Takson" title="Takson">takson</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85142902">sh85142902</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4066376-0">4066376-0</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00570592">00570592</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11974791b">11974791b</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=293">293</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph115534">ph115534</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007536688105171">987007536688105171</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000052270&P_CON_LNG=ENG">000052270</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/animal/vertebrate">animal/vertebrate</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/vertebres/">vertebres</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Vertebrata">Vertebrata</a></span>, <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=virveldyr">virveldyr</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0150468.xml">0150468</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=hvirveldyr">hvirveldyr</a></span></li></ul> </div><div class="normdaten-andere"><div>Identyfikatory zewnętrzne:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyclopedia_of_Life" title="Encyclopedia of Life">EoL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://eol.org/pages/2774383">2774383</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3151" class="extiw" title="d:Property:P3151">identyfikator iNaturalist</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://inaturalist.org/taxa/355675">355675</a></span></li> <li><a href="/wiki/Integrated_Taxonomic_Information_System" title="Integrated Taxonomic Information System">ITIS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=331030">331030</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P685" class="extiw" title="d:Property:P685">NCBI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=7742">7742</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P842" class="extiw" title="d:Property:P842">identyfikator taksonu Fossilworks</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/0/http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=67149">67149</a></span></li> <li><a href="/wiki/Catalogue_of_Life" title="Catalogue of Life">CoL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.catalogueoflife.org/data/taxon/8V4V3">8V4V3</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kręgowce&oldid=73735668">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kręgowce&oldid=73735668</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Kr%C4%99gowce" title="Kategoria:Kręgowce">Kręgowce</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_czasopisma_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony">Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 8 maj 2024, 19:48.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Kr%C4%99gowce&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-6whj2","wgBackendResponseTime":823,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.362","walltime":"0.562","ppvisitednodes":{"value":12543,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":66850,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":30568,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":25,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":5701,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":12,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 481.117 1 -total"," 50.74% 244.139 1 Szablon:Zwierzę_infobox"," 39.12% 188.225 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 33.88% 163.022 9 Szablon:Infobox_nagłówek_dodaj"," 23.04% 110.834 1 Szablon:Okres_istnienia_grupy_organizmów_2"," 16.47% 79.241 1 Szablon:Fanerozoik"," 13.18% 63.431 12 Szablon:Okres_istnienia_grupy_organizmów_2/wykres"," 10.24% 49.286 5 Szablon:Infobox_nagłówek"," 9.68% 46.572 40 Szablon:Początek_okresu"," 7.22% 34.737 1 Szablon:Przypisy"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.140","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3441070,"limit":52428800},"limitreport-logs":"parent:title = \"Szablon:Zwierzę infobox\"\nframe.args.pagename = nil\nframe.args.namespace = nil\npagename = nil\nnamespace = 0\ntitle = Kręgowce\nno match %\u003Cref%s+name%s*=%s*%\"?itis%\"?%s*%\u003E\nno pattern 2\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nKA P3151: Brak elementu 'dedykowany typ dla' (P1629) w opisie cechy\nKA P842: Brak elementu 'dedykowany typ dla' (P1629) w opisie cechy\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-6whj2","timestamp":"20241124163404","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Kr\u0119gowce","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Kr%C4%99gowce","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q25241","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q25241","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-05-04T14:18:26Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/ec\/Vertebrates.png","headline":"podtyp zwierz\u0105t strunowych posiadaj\u0105cych kr\u0119gos\u0142up"}</script> </body> </html>