CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Układ inercjalny – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"3996de95-f78f-47cf-ba58-111aea7ad53d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Układ_inercjalny","wgTitle":"Układ inercjalny","wgCurRevisionId":71846652,"wgRevisionId":71846652,"wgArticleId":37807,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Układy odniesienia"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Układ_inercjalny","wgRelevantArticleId":37807,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId": 71846652,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":5000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q192735","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready", "ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp", "ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Układ inercjalny – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Uk%C5%82ad_inercjalny"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Uk%C5%82ad_inercjalny"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Układ_inercjalny rootpage-Układ_inercjalny skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Uk%C5%82ad+inercjalny" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Uk%C5%82ad+inercjalny" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Uk%C5%82ad+inercjalny" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Uk%C5%82ad+inercjalny" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Poszukiwania_uniwersalnego_inercjalnego_układu_odniesienia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Poszukiwania_uniwersalnego_inercjalnego_układu_odniesienia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Poszukiwania uniwersalnego inercjalnego układu odniesienia</span> </div> </a> <ul id="toc-Poszukiwania_uniwersalnego_inercjalnego_układu_odniesienia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Układ_inercjalny_w_ogólnej_teorii_względności" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Układ_inercjalny_w_ogólnej_teorii_względności"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Układ inercjalny w ogólnej teorii względności</span> </div> </a> <ul id="toc-Układ_inercjalny_w_ogólnej_teorii_względności-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pochodzenie_układów_inercjalnych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Pochodzenie_układów_inercjalnych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Pochodzenie układów inercjalnych</span> </div> </a> <ul id="toc-Pochodzenie_układów_inercjalnych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Układ inercjalny</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 52 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-52" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">52 języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Inersiestelsel" title="Inersiestelsel – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Inersiestelsel" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Inertialsystem" title="Inertialsystem – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Inertialsystem" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%D9%8A_%D9%82%D8%B5%D9%88%D8%B1%D9%8A" title="إطار مرجعي قصوري – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="إطار مرجعي قصوري" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C6%8Ftal%C9%99t_hesablama_sistemi" title="Ətalət hesablama sistemi – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Ətalət hesablama sistemi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%A1%E0%A6%BC_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A0%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8B" title="জড় প্রসঙ্গ কাঠামো – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জড় প্রসঙ্গ কাঠামো" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0_%D0%B0%D0%B4%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%83" title="Інерцыяльная сістэма адліку – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Інерцыяльная сістэма адліку" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%8D%D1%80%D1%86%D1%8B%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0_%D0%B0%D0%B4%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%83" title="Інэрцыйная сыстэма адліку – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Інэрцыйная сыстэма адліку" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%A1%E0%A4%BC_%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%97_%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF" title="जड़ परसंग परनालि – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="जड़ परसंग परनालि" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Inercijalni_referentni_okvir" title="Inercijalni referentni okvir – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Inercijalni referentni okvir" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Sistema_de_refer%C3%A8ncia_inercial" title="Sistema de referència inercial – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Sistema de referència inercial" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%BB%C4%83_%D0%BF%D1%83%C3%A7%D0%BB%D0%B0%D0%B2_%D1%82%D1%8B%D1%82%C4%83%D0%BC%C4%95" title="Инерциаллă пуçлав тытăмĕ – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Инерциаллă пуçлав тытăмĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Inerci%C3%A1ln%C3%AD_vzta%C5%BEn%C3%A1_soustava" title="Inerciální vztažná soustava – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Inerciální vztažná soustava" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Inertialsystem" title="Inertialsystem – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Inertialsystem" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Inertialsystem" title="Inertialsystem – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Inertialsystem" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Inertsiaals%C3%BCsteem" title="Inertsiaalsüsteem – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Inertsiaalsüsteem" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B4%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C_%CF%83%CF%8D%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1_%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%AC%CF%82" title="Αδρανειακό σύστημα αναφοράς – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Αδρανειακό σύστημα αναφοράς" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Inertial_frame_of_reference" title="Inertial frame of reference – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Inertial frame of reference" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sistema_de_referencia_inercial" title="Sistema de referencia inercial – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Sistema de referencia inercial" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Inercia_kadro_de_referenco" title="Inercia kadro de referenco – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Inercia kadro de referenco" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Erreferentzia-sistema_inertzial" title="Erreferentzia-sistema inertzial – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Erreferentzia-sistema inertzial" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9_%D9%84%D8%AE%D8%AA" title="دستگاه مرجع لخت – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="دستگاه مرجع لخت" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9f%C3%A9rentiel_galil%C3%A9en" title="Référentiel galiléen – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Référentiel galiléen" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Sistema_inercial" title="Sistema inercial – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Sistema inercial" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B4%80%EC%84%B1_%EC%A2%8C%ED%91%9C%EA%B3%84" title="관성 좌표계 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="관성 좌표계" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC_%D5%B0%D5%A1%D5%B7%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Իներցիալ հաշվարկման համակարգ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Իներցիալ հաշվարկման համակարգ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%AE" title="जड़त्वीय फ्रेम – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जड़त्वीय फ्रेम" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Inercijski_referentni_okvir" title="Inercijski referentni okvir – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Inercijski referentni okvir" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kerangka_acuan_inersia" title="Kerangka acuan inersia – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Kerangka acuan inersia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Sistema_di_riferimento_inerziale" title="Sistema di riferimento inerziale – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Sistema di riferimento inerziale" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90" title="ინერციული ათვლის სისტემა – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ინერციული ათვლის სისტემა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Inerciarendszer" title="Inerciarendszer – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Inerciarendszer" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB_%D1%82%D0%BE%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D1%8B%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="Инерциал тооллын систем – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Инерциал тооллын систем" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Inertiaalstelsel" title="Inertiaalstelsel – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Inertiaalstelsel" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%85%A3%E6%80%A7%E7%B3%BB" title="慣性系 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="慣性系" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Treghetssystem" title="Treghetssystem – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Treghetssystem" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tregleikssystem" title="Tregleikssystem – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tregleikssystem" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Inersial_sanoq_sistemasi" title="Inersial sanoq sistemasi – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Inersial sanoq sistemasi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Referencial_inercial" title="Referencial inercial – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Referencial inercial" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Sistem_de_referin%C8%9B%C4%83_iner%C8%9Bial" title="Sistem de referință inerțial – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Sistem de referință inerțial" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D1%82%D1%81%D1%87%D1%91%D1%82%D0%B0" title="Инерциальная система отсчёта – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Инерциальная система отсчёта" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Inerci%C3%A1lna_vz%C5%A5a%C5%BEn%C3%A1_s%C3%BAstava" title="Inerciálna vzťažná sústava – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Inerciálna vzťažná sústava" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Inercialni_opazovalni_sistem" title="Inercialni opazovalni sistem – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Inercialni opazovalni sistem" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC_%D1%80%D0%B5%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B5" title="Инерцијални систем референције – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Инерцијални систем референције" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Inercijski_referentni_okvir" title="Inercijski referentni okvir – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Inercijski referentni okvir" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Inertiaalikoordinaatisto" title="Inertiaalikoordinaatisto – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Inertiaalikoordinaatisto" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Inertialsystem" title="Inertialsystem – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Inertialsystem" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%9A%E0%B8%AD%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%89%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%A2" title="กรอบอ้างอิงเฉื่อย – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="กรอบอ้างอิงเฉื่อย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Eylemsiz_referans_%C3%A7er%C3%A7evesi" title="Eylemsiz referans çerçevesi – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Eylemsiz referans çerçevesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%86%D1%96%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%83" title="Інерційна система відліку – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Інерційна система відліку" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%87_quy_chi%E1%BA%BFu_qu%C3%A1n_t%C3%ADnh" title="Hệ quy chiếu quán tính – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hệ quy chiếu quán tính" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%85%A3%E6%80%A7%E5%8F%83%E8%80%83%E7%B3%BB" title="慣性參考系 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="慣性參考系" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%83%AF%E6%80%A7%E5%8F%82%E8%80%83%E7%B3%BB" title="惯性参考系 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="惯性参考系" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q192735#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_inercjalny" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Uk%C5%82ad_inercjalny" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_inercjalny"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_inercjalny"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Uk%C5%82ad_inercjalny" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Uk%C5%82ad_inercjalny" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&oldid=71846652" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Uk%C5%82ad_inercjalny&id=71846652&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FUk%25C5%2582ad_inercjalny"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FUk%25C5%2582ad_inercjalny"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Uk%C5%82ad+inercjalny"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q192735" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><p><b>Układ inercjalny</b> (inaczej inercyjny, z <a href="/wiki/%C5%81ac." class="mw-redirect" title="Łac.">łac.</a> <i>inertia</i> „<a href="/wiki/Bezw%C5%82adno%C5%9B%C4%87" title="Bezwładność">bezwładność</a>”) – <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_odniesienia" title="Układ odniesienia">układ odniesienia</a>, w którym każde ciało, niepodlegające zewnętrznemu oddziaływaniu z innymi ciałami, porusza się bez <a href="/wiki/Przyspieszenie" title="Przyspieszenie">przyspieszenia</a> (tzn. <a href="/wiki/Ruch_jednostajny_prostoliniowy" title="Ruch jednostajny prostoliniowy">ruchem jednostajnym prostoliniowym</a>) lub pozostaje w spoczynku<sup id="cite_ref-CITEREFTrautman1969585_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFTrautman1969585-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-epwn_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-epwn-2">[2]</a></sup>. Istnienie takiego układu jest postulowane przez <a href="/wiki/Zasady_dynamiki_Newtona" title="Zasady dynamiki Newtona">pierwszą zasadę dynamiki Newtona</a>. Inercjalny układ odniesienia można również zdefiniować jako taki układ, w którym <b>nie pojawiają się pozorne <a href="/wiki/Si%C5%82a_bezw%C5%82adno%C5%9Bci" title="Siła bezwładności">siły bezwładności</a></b>. </p><p>Zgodnie z <a href="/wiki/Zasada_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci" title="Zasada względności">zasadą względności</a> <a href="/wiki/Galileusz" title="Galileusz">Galileusza</a> wszystkie inercjalne układy odniesienia są równouprawnione i wszystkie prawa <a href="/wiki/Mechanika" title="Mechanika">mechaniki</a> i <a href="/wiki/Fizyka" title="Fizyka">fizyki</a> są w nich identyczne. Układy inercjalne poruszają się względem siebie jednostajnie i prostoliniowo<sup id="cite_ref-CITEREFHellerPabjan201432_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHellerPabjan201432-3">[3]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Poszukiwania_uniwersalnego_inercjalnego_układu_odniesienia"><span id="Poszukiwania_uniwersalnego_inercjalnego_uk.C5.82adu_odniesienia"></span>Poszukiwania uniwersalnego inercjalnego układu odniesienia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Poszukiwania uniwersalnego inercjalnego układu odniesienia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Poszukiwania uniwersalnego inercjalnego układu odniesienia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemię</a> przyjmuje się często za układ inercjalny. W rzeczywistości, układ związany z Ziemią nie jest inercjalny, ponieważ w związku z jej ruchem obrotowym, na ciała materialne znajdujące się na jej powierzchni, działają siły bezwładności: <a href="/wiki/Si%C5%82a_od%C5%9Brodkowa" title="Siła odśrodkowa">siła odśrodkowa</a> oraz <a href="/wiki/Efekt_Coriolisa" title="Efekt Coriolisa">siła Coriolisa</a>. Lepszym przybliżeniem układu inercjalnego jest układ związany ze <a href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" title="Słońce">Słońcem</a>. Ten układ z kolei, też nie jest dokładnie inercjalny, ponieważ <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" title="Układ Słoneczny">Układ Słoneczny</a> okrąża centrum naszej <a href="/wiki/Galaktyka" title="Galaktyka">Galaktyki</a>. <a href="/wiki/Arystoteles" title="Arystoteles">Arystoteles</a> a za nim również <a href="/wiki/Miko%C5%82aj_Kopernik" title="Mikołaj Kopernik">Kopernik</a> wiązali uniwersalny układ odniesienia z <a href="/wiki/Gwiazda" title="Gwiazda">gwiazdami</a> stałymi, czyli gwiazdami, które na <a href="/wiki/Sfera_niebieska" title="Sfera niebieska">sferze niebieskiej</a> wydawały się nieruchome. Obecnie wiemy, że gwiazdy, całe galaktyki i ich <a href="/wiki/Gromada_galaktyk" title="Gromada galaktyk">gromady</a> poruszają się względem siebie z prędkościami, które mogą zbliżać się do <a href="/wiki/Pr%C4%99dko%C5%9B%C4%87_%C5%9Bwiat%C5%82a" title="Prędkość światła">prędkości światła</a> w próżni. </p><p>Po odkryciu przez <a href="/wiki/Arno_Penzias" title="Arno Penzias">A.A. Penziasa</a> i <a href="/wiki/Robert_Woodrow_Wilson" title="Robert Woodrow Wilson">R.W. Wilsona</a> <a href="/wiki/Mikrofalowe_promieniowanie_t%C5%82a" title="Mikrofalowe promieniowanie tła">promieniowania reliktowego</a> powstała nowa możliwość ustalenia uniwersalnego inercjalnego układu odniesienia. Okazało się bowiem, że promieniowanie to wykazuje bardzo wysoki stopień jednorodności. I tak mierząc <a href="/wiki/Przesuni%C4%99cie_ku_czerwieni" title="Przesunięcie ku czerwieni">przesunięcie ku czerwieni</a> (a w przeciwnym kierunku przesunięcie ku fioletowi) tego promieniowania, udało się wyznaczyć prędkość naszej Galaktyki w ruchu wokół jej centrum. </p><p>Można zatem zdefiniować Uniwersalny Inercjalny Układ Odniesienia jako taki, w którym promieniowanie reliktowe nie jest przesunięte ku czerwieni w żadnym kierunku. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Układ_inercjalny_w_ogólnej_teorii_względności"><span id="Uk.C5.82ad_inercjalny_w_og.C3.B3lnej_teorii_wzgl.C4.99dno.C5.9Bci"></span>Układ inercjalny w ogólnej teorii względności</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Układ inercjalny w ogólnej teorii względności" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Układ inercjalny w ogólnej teorii względności"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Og%C3%B3lna_teoria_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci" title="Ogólna teoria względności">Ogólna teoria względności</a> opiera się na <a href="/wiki/Zasada_r%C3%B3wnowa%C5%BCno%C5%9Bci" title="Zasada równoważności">zasadzie równoważności</a>. Układy <a href="/wiki/Spadek_swobodny" title="Spadek swobodny">spadające swobodnie</a> są lokalnie inercjalne. Układ taki, poruszając się swobodnie wraz z jakimś ciałem w polu grawitacyjnym, mimo że jako całość przyspiesza, wewnątrz pozostaje inercjalny – nie pojawiają się w nim pozorne siły bezwładności. Z kolei w sytuacji, gdy układ taki spoczywa na powierzchni planety, znajdujący się w nim obserwator nie jest w stanie stwierdzić, czy działająca na niego siła jest siłą grawitacji, czy wynika z przyspieszenia, z jakim układ się porusza. </p><p>Ogólna teoria względności opiera się też na dodatkowym postulacie: uogólnieniu zasady względności. Według niej również układy lokalnie inercjalne (czyli w myśl poprzedniej zasady: spadające swobodnie) są równouprawnione. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pochodzenie_układów_inercjalnych"><span id="Pochodzenie_uk.C5.82ad.C3.B3w_inercjalnych"></span>Pochodzenie układów inercjalnych</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Pochodzenie układów inercjalnych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pochodzenie układów inercjalnych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Od XIX w. pozostaje problemem otwartym, co decyduje o tym, które układy są inercjalne. <a href="/wiki/Zasada_Macha" title="Zasada Macha">Zasada Macha</a> postuluje, że układy inercjalne to takie, w których całkowity <a href="/wiki/Moment_p%C4%99du" title="Moment pędu">moment pędu</a> Wszechświata wynosi zero, a gwiazdy stałe są nieruchome. Te ostatnie miałyby też odpowiadać za siły bezwładności w układach nieinercjalnych. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_nieinercjalny" title="Układ nieinercjalny">układ nieinercjalny</a></li> <li><a href="/wiki/Efekt_Coriolisa" title="Efekt Coriolisa">siła Coriolisa</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C5%82a_od%C5%9Brodkowa" title="Siła odśrodkowa">siła odśrodkowa</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-CITEREFTrautman1969585-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFTrautman1969585_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFTrautman1969">Trautman 1969 ↓</a></span>, s. 585.</span> </li> <li id="cite_note-epwn-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-epwn_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3914649"><i>układ inercjalny</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2022-12-03]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=uk%C5%82ad+inercjalny&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3914649" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHellerPabjan201432-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFHellerPabjan201432_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHellerPabjan2014">Heller i Pabjan 2014 ↓</a></span>, s. 32.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFHellerPabjan2014"><a href="/wiki/Micha%C5%82_Heller" title="Michał Heller">Michał Heller</a>, <a href="/wiki/Tadeusz_Pabjan" title="Tadeusz Pabjan">Tadeusz Pabjan</a>: <i>Elementy filozofii przyrody</i>. Kraków: Copernicus Center Press, 2014. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788378860655" title="Specjalna:Książki/9788378860655">ISBN <span class="isbn">978-83-7886-065-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Elementy+filozofii+przyrody&rft.aulast=Heller&rft.aufirst=Micha%C5%82&rft.pub=Copernicus+Center+Press&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=978-83-7886-065-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFTrautman1969"><a href="/wiki/Andrzej_Trautman" title="Andrzej Trautman">Andrzej Trautman</a>: Względności teoria. W: <i><a href="/wiki/Wielka_encyklopedia_powszechna_PWN" title="Wielka encyklopedia powszechna PWN">Wielka encyklopedia powszechna PWN</a></i>. Wyd. I. T. 12. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Państwowe Wydawnictwo Naukowe</a>, 1969, s. 585–586.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5B%5BWielka+encyklopedia+powszechna+PWN%5D%5D&rft.atitle=Wzgl%C4%99dno%C5%9Bci+teoria&rft.aulast=Trautman&rft.aufirst=Andrzej&rft.edition=I&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%7CPa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=585%E2%80%93586"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Robert</span><span class="cite-name-initials" title="Robert" style="display:none">R.</span> </span><span class="cite-lastname">DiSalle</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Robert</span><span class="cite-name-initials" title="Robert">R.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/spacetime-iframes/"><i>Space and Time: Inertial Frames</i></a>, [w:] <a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">Stanford Encyclopedia of Philosophy</a>, CSLI, <a href="/wiki/Uniwersytet_Stanforda" title="Uniwersytet Stanforda">Stanford University</a>, 4 listopada 2009<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1095-5054">1095-5054</a></span><span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-31]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=Robert&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%5B%5BStanford+Encyclopedia+of+Philosophy%5D%5D&rft.issn=1095-5054&rft.atitle=Space+and+Time%3A+Inertial+Frames&rft.date=2009-11-04&rft.aulast=DiSalle&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fspacetime-iframes%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite> (Przestrzeń i czas: układy inercjalne)</li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Mechanika_klasyczna" title="Szablon:Mechanika klasyczna"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Mechanika_klasyczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Mechanika klasyczna (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Mechanika_klasyczna&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Mechanika_klasyczna" title="Mechanika klasyczna">Mechanika klasyczna</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">działy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Dynamika_(fizyka)" title="Dynamika (fizyka)">dynamika</a></li> <li><a href="/wiki/Kinematyka" title="Kinematyka">kinematyka</a></li> <li><a href="/wiki/Mechanika_nieba" title="Mechanika nieba">mechanika nieba</a></li> <li><a href="/wiki/Mechanika_o%C5%9Brodk%C3%B3w_ci%C4%85g%C5%82ych" title="Mechanika ośrodków ciągłych">mechanika ośrodków ciągłych</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dynamika_bry%C5%82y_sztywnej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dynamika bryły sztywnej (strona nie istnieje)">dynamika bryły sztywnej</a></li> <li><a href="/wiki/Mechanika_statystyczna" title="Mechanika statystyczna">mechanika statystyczna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mechanika_stosowana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mechanika stosowana (strona nie istnieje)">mechanika stosowana</a></li> <li><a href="/wiki/Statyka" title="Statyka">statyka</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">formalizmy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Zasady_dynamiki_Newtona" title="Zasady dynamiki Newtona">Newtona</a></li> <li><a href="/wiki/Mechanika_Lagrange%E2%80%99a" title="Mechanika Lagrange’a">Lagrange’a</a></li> <li><a href="/wiki/Mechanika_Hamiltona" title="Mechanika Hamiltona">Hamiltona</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wielko%C5%9B%C4%87_fizyczna" title="Wielkość fizyczna">wielkości</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">kinematyczne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Czas" title="Czas">czas</a></li> <li><a href="/wiki/Przyspieszenie" title="Przyspieszenie">przyspieszenie</a></li> <li><a href="/wiki/Pr%C4%99dko%C5%9B%C4%87" title="Prędkość">prędkość</a></li> <li><a href="/wiki/Szybko%C5%9B%C4%87" title="Szybkość">szybkość</a></li> <li><a href="/wiki/Przemieszczenie_(fizyka)" title="Przemieszczenie (fizyka)">przemieszczenie</a></li> <li><a href="/wiki/Przyspieszenie_k%C4%85towe" title="Przyspieszenie kątowe">przyspieszenie kątowe</a></li> <li><a href="/wiki/Pr%C4%99dko%C5%9B%C4%87_k%C4%85towa" title="Prędkość kątowa">prędkość kątowa</a></li> <li><a href="/wiki/Pr%C4%99dko%C5%9B%C4%87_obrotowa" title="Prędkość obrotowa">prędkość obrotowa</a></li> <li><a href="/wiki/Pulsacja" title="Pulsacja">pulsacja</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">dynamiczne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Energia" title="Energia">energia</a> <ul><li><a href="/wiki/Energia_kinetyczna" title="Energia kinetyczna">energia kinetyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Energia_potencjalna" title="Energia potencjalna">energia potencjalna</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Masa_(fizyka)" title="Masa (fizyka)">masa</a></li> <li><a href="/wiki/Moc" title="Moc">moc</a></li> <li><a href="/wiki/Moment_bezw%C5%82adno%C5%9Bci" title="Moment bezwładności">moment bezwładności</a></li> <li><a href="/wiki/Moment_p%C4%99du" title="Moment pędu">moment pędu</a></li> <li><a href="/wiki/Moment_si%C5%82y" title="Moment siły">moment siły</a> / <a href="/wiki/Moment_(fizyka)" title="Moment (fizyka)">moment</a></li> <li><a href="/wiki/Pop%C4%99d_(fizyka)" title="Popęd (fizyka)">popęd</a></li> <li><a href="/wiki/Praca_(fizyka)" title="Praca (fizyka)">praca</a></li> <li><a href="/wiki/Zasada_Lagrange%E2%80%99a" title="Zasada Lagrange’a">praca wirtualna</a></li> <li><a href="/wiki/P%C4%99d_(fizyka)" title="Pęd (fizyka)">pęd</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C5%82a" title="Siła">siła</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">rodzaje <a href="/wiki/Ruch_(fizyka)" title="Ruch (fizyka)">ruchu</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Ruch_jednostajny_prostoliniowy" title="Ruch jednostajny prostoliniowy">jednostajny prostoliniowy</a></li> <li><a href="/wiki/Ruch_harmoniczny" title="Ruch harmoniczny">harmoniczny</a> <ul><li><a href="/wiki/Klasyczny_oscylator_harmoniczny" title="Klasyczny oscylator harmoniczny">oscylator harmoniczny</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ruch_obrotowy" title="Ruch obrotowy">obrotowy</a></li> <li><a href="/wiki/Wahad%C5%82o" title="Wahadło">wahadło</a></li> <li><a href="/wiki/Wibracje" title="Wibracje">wibracje</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Zjawisko" title="Zjawisko">zjawiska</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bezw%C5%82adno%C5%9B%C4%87" title="Bezwładność">bezwładność</a></li> <li><a href="/wiki/Grawitacja" title="Grawitacja">grawitacja</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C5%82a_do%C5%9Brodkowa" title="Siła dośrodkowa">siła dośrodkowa</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C5%82a_bezw%C5%82adno%C5%9Bci" title="Siła bezwładności">siła bezwładności</a> <ul><li><a href="/wiki/Si%C5%82a_od%C5%9Brodkowa" title="Siła odśrodkowa">siła odśrodkowa</a></li> <li><a href="/wiki/Efekt_Coriolisa" title="Efekt Coriolisa">siła Coriolisa</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Tarcie_(fizyka)" title="Tarcie (fizyka)">tarcie</a></li> <li><a href="/wiki/T%C5%82umienie" title="Tłumienie">tłumienie</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">inne pojęcia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Bry%C5%82a_sztywna" title="Bryła sztywna">bryła sztywna</a></li> <li><a href="/wiki/Kinematyczne_r%C3%B3wnanie_ruchu" title="Kinematyczne równanie ruchu">kinematyczne równanie ruchu</a></li> <li><a href="/wiki/O%C5%9B_obrotu" title="Oś obrotu">oś obrotu</a></li> <li><a href="/wiki/Para_si%C5%82" title="Para sił">para sił</a></li> <li><a href="/wiki/Przestrze%C5%84_(fizyka)" title="Przestrzeń (fizyka)">przestrzeń</a></li> <li><a href="/wiki/Punkt_materialny" title="Punkt materialny">punkt materialny</a></li> <li><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_odniesienia" title="Układ odniesienia">układ odniesienia</a> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">inercjalny</a></li> <li><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_nieinercjalny" title="Układ nieinercjalny">nieinercjalny</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Prawa_fizyki" title="Prawa fizyki">prawa</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Zasady_dynamiki_Newtona" title="Zasady dynamiki Newtona">zasady dynamiki Newtona</a></li> <li><a href="/wiki/Zasada_d%E2%80%99Alemberta" title="Zasada d’Alemberta">zasada d’Alemberta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=R%C3%B3wnania_Eulera_(dynamika_bry%C5%82y_sztywnej)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Równania Eulera (dynamika bryły sztywnej) (strona nie istnieje)">równania Eulera (dynamika bryły sztywnej)</a></li> <li><a href="/wiki/Prawo_powszechnego_ci%C4%85%C5%BCenia" title="Prawo powszechnego ciążenia">prawo powszechnego ciążenia</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Uog%C3%B3lnienie" title="Uogólnienie">uogólnienia</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Szczeg%C3%B3lna_teoria_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci" title="Szczególna teoria względności">szczególna teoria względności</a></li> <li><a href="/wiki/Mechanika_kwantowa" title="Mechanika kwantowa">mechanika kwantowa</a> <ul><li><a href="/wiki/Relatywistyczna_mechanika_kwantowa" title="Relatywistyczna mechanika kwantowa">relatywistyczna mechanika kwantowa</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Kwantowa_teoria_pola" title="Kwantowa teoria pola">kwantowa teoria pola</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Naukowiec" title="Naukowiec">uczeni</a> według<br />daty narodzin</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a9_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/XVI_wiek" title="XVI wiek">XVI wiek</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Galileusz" title="Galileusz">Galileusz</a></li> <li><a href="/wiki/Kartezjusz" class="mw-redirect" title="Kartezjusz">Kartezjusz</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/XVII_wiek" title="XVII wiek">XVII wiek</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Jeremiah_Horrocks" title="Jeremiah Horrocks">Jeremiah Horrocks</a></li> <li><a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Isaac Newton</a></li> <li><a href="/wiki/Pierre_Louis_Maupertuis" title="Pierre Louis Maupertuis">Pierre Louis Maupertuis</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/XVIII_wiek" title="XVIII wiek">XVIII wiek</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Leonhard_Euler" title="Leonhard Euler">Leonhard Euler</a></li> <li><a href="/wiki/Alexis_Clairaut" title="Alexis Clairaut">Alexis Clairaut</a></li> <li><a href="/wiki/Jean_le_Rond_d%E2%80%99Alembert" title="Jean le Rond d’Alembert">Jean le Rond d’Alembert</a></li> <li><a href="/wiki/Joseph_Louis_Lagrange" title="Joseph Louis Lagrange">Joseph Louis Lagrange</a></li> <li><a href="/wiki/Pierre_Simon_de_Laplace" title="Pierre Simon de Laplace">Pierre Simon de Laplace</a></li> <li><a href="/wiki/Sim%C3%A9on_Denis_Poisson" title="Siméon Denis Poisson">Siméon Denis Poisson</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9_4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/XIX_wiek" title="XIX wiek">XIX wiek</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/William_Rowan_Hamilton" title="William Rowan Hamilton">William Rowan Hamilton</a></li> <li><a href="/wiki/Henri_Poincar%C3%A9" title="Henri Poincaré">Henri Poincaré</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Rownia_tarcie.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Rownia_tarcie.svg/120px-Rownia_tarcie.svg.png" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Rownia_tarcie.svg/180px-Rownia_tarcie.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Rownia_tarcie.svg/240px-Rownia_tarcie.svg.png 2x" data-file-width="715" data-file-height="715" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Szczeg%C3%B3lna_teoria_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci" title="Szablon:Szczególna teoria względności"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Szczeg%C3%B3lna_teoria_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci" title="Dyskusja szablonu:Szczególna teoria względności"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Szczeg%C3%B3lna_teoria_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Szczeg%C3%B3lna_teoria_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci" title="Szczególna teoria względności">Szczególna teoria względności</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">pojęcia<br />podstawowe</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Pr%C4%99dko%C5%9B%C4%87_%C5%9Bwiat%C5%82a" title="Prędkość światła">prędkość światła w próżni</a> (<i>c</i>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Jednokierunkowa_pr%C4%99dko%C5%9B%C4%87_%C5%9Bwiat%C5%82a" title="Jednokierunkowa prędkość światła">jednokierunkowa prędkość światła</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/R%C3%B3wnoczesno%C5%9B%C4%87" title="Równoczesność">równoczesność</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Synchronizacja_zegar%C3%B3w" title="Synchronizacja zegarów">synchronizacja zegarów</a> <ul><li><a href="/wiki/Synchronizacja_absolutna" title="Synchronizacja absolutna">absolutna</a></li> <li><a href="/wiki/Synchronizacja_standardowa" title="Synchronizacja standardowa">standardowa</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a1_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_odniesienia" title="Układ odniesienia">układ odniesienia</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">układ inercjalny</a></li> <li><a href="/wiki/Zasady_dynamiki_Newtona" title="Zasady dynamiki Newtona">pierwsza zasada dynamiki</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Aksjomat" title="Aksjomat">postulaty</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Zasada_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci" title="Zasada względności">zasada względności</a></li> <li><a href="/wiki/Niezmiennik_relatywistyczny" title="Niezmiennik relatywistyczny">niezmienniczosć</a> <i><a href="/wiki/Pr%C4%99dko%C5%9B%C4%87_%C5%9Bwiat%C5%82a" title="Prędkość światła">c</a></i></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Transformacja_wsp%C3%B3%C5%82rz%C4%99dnych" title="Transformacja współrzędnych">przekształcenia<br />współrzędnych</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Transformacja_Galileusza" title="Transformacja Galileusza">Galileusza</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Grupa_Galileusza" title="Grupa Galileusza">grupa Galileusza</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Transformacja_Lorentza" title="Transformacja Lorentza">Lorentza</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Czynnik_Lorentza" title="Czynnik Lorentza">czynnik Lorentza</a></li> <li><a href="/wiki/Grupa_Poincar%C3%A9go" title="Grupa Poincarégo">grupa Poincarégo</a> <ul><li><a href="/wiki/Grupa_Lorentza" title="Grupa Lorentza">grupa Lorentza</a></li></ul></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Zjawisko" title="Zjawisko">zjawiska</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a4_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kinematyka" title="Kinematyka">kinetyczne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Wz%C3%B3r_Lorentza" title="Wzór Lorentza">skrócenie Lorentza</a> <ul><li><a href="/wiki/Paradoks_drabiny" title="Paradoks drabiny">paradoks drabiny</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/R%C3%B3wnoczesno%C5%9B%C4%87" title="Równoczesność">względność jednoczesności</a></li> <li><a href="/wiki/Dylatacja_czasu" title="Dylatacja czasu">dylatacja czasu</a> <ul><li><a href="/wiki/Paradoks_bli%C5%BAni%C4%85t" title="Paradoks bliźniąt">paradoks bliźniąt</a></li> <li><a href="/wiki/Podr%C3%B3%C5%BCowanie_w_czasie" title="Podróżowanie w czasie">podróże w przyszłość</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Relatywistyczny_efekt_Dopplera" title="Relatywistyczny efekt Dopplera">relatywistyczny efekt Dopplera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Precesja_Thomasa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Precesja Thomasa (strona nie istnieje)">precesja Thomasa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Paradoks_Bella&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paradoks Bella (strona nie istnieje)">paradoks Bella</a></li> <li><a href="/wiki/Paradoks_Ehrenfesta" title="Paradoks Ehrenfesta">paradoks Ehrenfesta</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Dynamika_(fizyka)" title="Dynamika (fizyka)">dynamiczne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Masa_relatywistyczna" title="Masa relatywistyczna">masa relatywistyczna</a> <ul><li><a href="/wiki/Masa_spoczynkowa" title="Masa spoczynkowa">masa spoczynkowa</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/R%C3%B3wnowa%C5%BCno%C5%9B%C4%87_masy_i_energii" title="Równoważność masy i energii">równoważność masy i energii</a> <ul><li><a href="/wiki/Deficyt_masy" title="Deficyt masy">deficyt masy</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Si%C5%82a_Lorentza" title="Siła Lorentza">siła Lorentza</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">typy cząstek<br />według prędkości</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Tardion" title="Tardion">tardion</a></li> <li><a href="/wiki/Lukson" title="Lukson">lukson</a></li> <li><a href="/wiki/Tachion" title="Tachion">tachion</a></li> <li><a href="/wiki/Cz%C4%85stka_relatywistyczna" title="Cząstka relatywistyczna">cząstka relatywistyczna</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Pr%C4%99dko%C5%9B%C4%87_nad%C5%9Bwietlna" title="Prędkość nadświetlna">prędkości<br />nadświetlne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Grom_fotoniczny" title="Grom fotoniczny">grom fotoniczny</a></li> <li><a href="/wiki/Masa_urojona" title="Masa urojona">masa urojona</a></li> <li><a href="/wiki/Podr%C3%B3%C5%BCowanie_w_czasie" title="Podróżowanie w czasie">podróże w przeszłość</a> <ul><li><a href="/wiki/Paradoks_dziadka" title="Paradoks dziadka">paradoks dziadka</a></li> <li><a href="/wiki/Tachionowy_antytelefon" title="Tachionowy antytelefon">tachionowy antytelefon</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">formalizm<br /><a href="/wiki/Czasoprzestrze%C5%84" title="Czasoprzestrzeń">czasoprzestrzenny</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a7_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">pojęcia podstawowe</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Zdarzenie_czasoprzestrzenne" title="Zdarzenie czasoprzestrzenne">zdarzenie czasoprzestrzenne</a></li> <li><a href="/wiki/Linia_%C5%9Bwiata" title="Linia świata">linia świata</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Czasoprzestrze%C5%84_Minkowskiego" title="Czasoprzestrzeń Minkowskiego">czasoprzestrzeń Minkowskiego</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Czterowektor" title="Czterowektor">czterowektor</a> <ul><li><a href="/wiki/Czterop%C4%99d" title="Czteropęd">czteropęd</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Interwa%C5%82_czasoprzestrzenny" title="Interwał czasoprzestrzenny">interwał czasoprzestrzenny</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Diagram_czasoprzestrzenny" title="Diagram czasoprzestrzenny">diagram czasoprzestrzenny</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Sto%C5%BCek_%C5%9Bwietlny" title="Stożek świetlny">stożek świetlny</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">dowody<br /><a href="/wiki/Do%C5%9Bwiadczenie" title="Doświadczenie">doświadczalne</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a8_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">poprzedzające STW</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Aberracja_%C5%9Bwiat%C5%82a" title="Aberracja światła">aberracja światła</a></li> <li><a href="/wiki/Eksperyment_Fizeau" title="Eksperyment Fizeau">eksperyment Fizeau</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C5%9Bwiadczenie_Michelsona-Morleya" title="Doświadczenie Michelsona-Morleya">doświadczenie Michelsona-Morleya</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Koroboracja" title="Koroboracja">koroboracje</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Do%C5%9Bwiadczenie_Kennedy%E2%80%99ego-Thorndike%E2%80%99a" title="Doświadczenie Kennedy’ego-Thorndike’a">doświadczenie Kennedy’ego-Thorndike’a</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C5%9Bwiadczenie_Ivesa-Stillwella" title="Doświadczenie Ivesa-Stillwella">doświadczenie Ivesa-Stillwella</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Historia_fizyki" title="Historia fizyki">dzieje</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Przes%C5%82anki_powstania_szczeg%C3%B3lnej_teorii_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci" title="Przesłanki powstania szczególnej teorii względności">przesłanki powstania szczególnej teorii względności</a></li> <li><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_preferowany" title="Układ preferowany">układ preferowany</a> <ul><li><a href="/wiki/Eter_(fizyka)" title="Eter (fizyka)">eter</a></li> <li><a href="/wiki/Teoria_eteru_Lorentza" title="Teoria eteru Lorentza">teoria eteru Lorentza</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Teorie_emisji" title="Teorie emisji">teorie emisji</a></li></ul> </td></tr><tr class="a10"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Naukowiec" title="Naukowiec">uczeni</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a10_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Prekursor_(osoba)" title="Prekursor (osoba)">prekursorzy</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/George_Biddell_Airy" title="George Biddell Airy">George Airy</a></li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Arago" title="François Arago">François Arago</a></li> <li><a href="/wiki/George_Francis_Fitzgerald" title="George Francis Fitzgerald">George FitzGerald</a></li> <li><a href="/wiki/Armand_Fizeau" title="Armand Fizeau">Armand Fizeau</a></li> <li><a href="/wiki/Augustin_Jean_Fresnel" title="Augustin Jean Fresnel">Augustin Fresnel</a></li> <li><a href="/wiki/Galileusz" title="Galileusz">Galileo Galilei</a></li> <li><a href="/wiki/Hendrik_Lorentz" title="Hendrik Lorentz">Hendrik Lorentz</a></li> <li><a href="/wiki/Albert_Michelson" title="Albert Michelson">Albert Michelson</a></li> <li><a href="/wiki/Edward_Morley" title="Edward Morley">Edward Morley</a></li> <li><a href="/wiki/Henri_Poincar%C3%A9" title="Henri Poincaré">Henri Poincaré</a></li></ul> </td></tr><tr class="a10_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Autor" title="Autor">autor</a> i kontynuatorzy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Albert_Einstein" title="Albert Einstein">Albert Einstein</a></li> <li><a href="/wiki/Hermann_Minkowski" title="Hermann Minkowski">Hermann Minkowski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a11"><th class="navbox-group opis" scope="row">powiązane teorie</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a11_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Fizyka_klasyczna" title="Fizyka klasyczna">klasyczne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Mechanika_klasyczna" title="Mechanika klasyczna">mechanika klasyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Klasyczna_teoria_pola" title="Klasyczna teoria pola">klasyczna teoria pola</a> <ul><li><a href="/wiki/Elektrodynamika_klasyczna" title="Elektrodynamika klasyczna">elektrodynamika klasyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Og%C3%B3lna_teoria_wzgl%C4%99dno%C5%9Bci" title="Ogólna teoria względności">ogólna teoria względności</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a11_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Mechanika_kwantowa" title="Mechanika kwantowa">kwantowe</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Mechanika_kwantowa" title="Mechanika kwantowa">mechanika kwantowa</a> <ul><li><a href="/wiki/Paradoks_EPR" title="Paradoks EPR">paradoks EPR</a></li> <li><a href="/wiki/Relatywistyczna_mechanika_kwantowa" title="Relatywistyczna mechanika kwantowa">relatywistyczna mechanika kwantowa</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Kwantowa_teoria_pola" title="Kwantowa teoria pola">kwantowa teoria pola</a> <ul><li><a href="/wiki/Efekt_Unruha" title="Efekt Unruha">efekt Unruha</a></li></ul></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Sr1.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Sr1.svg/120px-Sr1.svg.png" decoding="async" width="120" height="93" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Sr1.svg/180px-Sr1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Sr1.svg/240px-Sr1.svg.png 2x" data-file-width="401" data-file-height="312" /></a></span><br /><br /><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E={\sqrt {(mc^{2})^{2}+(pc)^{2}}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <msqrt> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>m</mi> <msup> <mi>c</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <msup> <mo stretchy="false">)</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mo>+</mo> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>p</mi> <mi>c</mi> <msup> <mo stretchy="false">)</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </msqrt> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E={\sqrt {(mc^{2})^{2}+(pc)^{2}}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/baef7ce9099c5b13f8a0cc149ca734159e89f245" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.671ex; width:22.043ex; height:4.843ex;" alt="{\displaystyle E={\sqrt {(mc^{2})^{2}+(pc)^{2}}}}"></span> </p> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Uk%C5%82ad_odniesienia" title="Układ odniesienia">układ odniesienia</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4161638-8">4161638-8</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/inertial-frame-of-reference">science/inertial-frame-of-reference</a></span></li> <li><a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">SEP</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/spacetime-iframes/">spacetime-iframes</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2011358">2011358</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=treghetssystem_-_fysikk">treghetssystem_-_fysikk</a></span>, <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=inertialsystem">inertialsystem</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=inertialsystem">inertialsystem</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Układ_inercjalny&oldid=71846652">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Układ_inercjalny&oldid=71846652</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uk%C5%82ady_odniesienia" title="Kategoria:Układy odniesienia">Układy odniesienia</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 14 lis 2023, 16:46.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Uk%C5%82ad_inercjalny&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6dfcdd5ff5-68jhw","wgBackendResponseTime":165,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.342","walltime":"0.471","ppvisitednodes":{"value":2337,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":58142,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1660,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":20558,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":6,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 372.738 1 -total"," 49.17% 183.284 11 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 37.07% 138.179 1 Szablon:Mechanika_klasyczna"," 25.60% 95.414 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 8.60% 32.053 2 Szablon:Odn"," 7.92% 29.516 1 Szablon:Szczególna_teoria_względności"," 7.56% 28.195 1 Szablon:Przypisy"," 7.50% 27.947 2 Szablon:Cytuj_książkę"," 6.09% 22.698 1 Szablon:Encyklopedia_PWN"," 5.28% 19.681 1 Szablon:SEP"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.214","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3293514,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-75c465f4c6-xp6qc","timestamp":"20241125100158","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Uk\u0142ad inercjalny","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Uk%C5%82ad_inercjalny","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q192735","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q192735","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-01-28T14:01:02Z","headline":"uk\u0142ad odniesienia pozbawiony si\u0142 bezw\u0142adnych"}</script> </body> </html>