CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Nowogródek – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"b8ce6873-7d2b-4f29-80ff-7da911876869","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Nowogródek","wgTitle":"Nowogródek","wgCurRevisionId":75115503,"wgRevisionId":74603562,"wgArticleId":14800,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Strony używające rozszerzenia EasyTimeline","Zalążki sekcji artykułów","Kontrola autorytatywna potrzebuje polskiej etykiety","Nowogródek","Miasta w obwodzie grodzieńskim","Miasta wojewódzkie I Rzeczypospolitej","Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej","Miejsca obrad sejmików I Rzeczypospolitej"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Nowogródek","wgRelevantArticleId": 14800,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74603562,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgCoordinates":{"lat":53.583333,"lon":25.816667},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q278743","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture", "bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgEditLatestRevision":true};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.timeline.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles": "ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.timeline.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg/1200px-Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="724"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg/800px-Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="483"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg/640px-Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="386"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Nowogródek – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Nowogr%C3%B3dek"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nowogr%C3%B3dek"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Nowogródek rootpage-Nowogródek skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Nowogr%C3%B3dek&returntoquery=section%3D20%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Nowogr%C3%B3dek&returntoquery=section%3D20%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Nowogr%C3%B3dek&returntoquery=section%3D20%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Nowogr%C3%B3dek&returntoquery=section%3D20%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Średniowieczne_początki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Średniowieczne_początki"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Średniowieczne początki</span> </div> </a> <ul id="toc-Średniowieczne_początki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Panowanie_litewskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Panowanie_litewskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Panowanie litewskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Panowanie_litewskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-I_Rzeczpospolita" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#I_Rzeczpospolita"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>I Rzeczpospolita</span> </div> </a> <ul id="toc-I_Rzeczpospolita-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Okres_zaborów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Okres_zaborów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Okres zaborów</span> </div> </a> <ul id="toc-Okres_zaborów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-II_Rzeczpospolita" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#II_Rzeczpospolita"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>II Rzeczpospolita</span> </div> </a> <ul id="toc-II_Rzeczpospolita-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-II_wojna_światowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#II_wojna_światowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>II wojna światowa</span> </div> </a> <ul id="toc-II_wojna_światowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Okres_powojenny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Okres_powojenny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Okres powojenny</span> </div> </a> <ul id="toc-Okres_powojenny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Demografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Demografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Demografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Demografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zabytki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zabytki"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Zabytki</span> </div> </a> <ul id="toc-Zabytki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gospodarka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gospodarka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Gospodarka</span> </div> </a> <ul id="toc-Gospodarka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Sport</span> </div> </a> <ul id="toc-Sport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ludzie_związani_z_Nowogródkiem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ludzie_związani_z_Nowogródkiem"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ludzie związani z Nowogródkiem</span> </div> </a> <ul id="toc-Ludzie_związani_z_Nowogródkiem-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Książęta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Książęta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Książęta</span> </div> </a> <ul id="toc-Książęta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Miasta_partnerskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Miasta_partnerskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Miasta partnerskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Miasta_partnerskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Galeria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Galeria"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Galeria</span> </div> </a> <ul id="toc-Galeria-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Nowogródek</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 40 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-40" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">40 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA" title="Навагрудак – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Навагрудак" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA" title="Наваградак – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Наваградак" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%85%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA" title="Навахрудак – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Навахрудак" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Navahrudak_(lungsod_sa_Belarus)" title="Navahrudak (lungsod sa Belarus) – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Navahrudak (lungsod sa Belarus)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Novogrodek" title="Novogrodek – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Novogrodek" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Nawahrudak" title="Nawahrudak – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Nawahrudak" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Novogrudok" title="Novogrudok – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Novogrudok" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Novogr%C3%BAdok" title="Novogrúdok – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Novogrúdok" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D9%88%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%DA%A9" title="نووگرودوک – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نووگرودوک" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Navahroudak" title="Navahroudak – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Navahroudak" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%82%98%EB%B0%94%ED%9D%90%EB%A3%A8%EB%8B%A4%ED%81%AC" title="나바흐루다크 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="나바흐루다크" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Nawahrudak" title="Nawahrudak – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Nawahrudak" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%BA" title="Новогрудок – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Новогрудок" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%91%D7%94%D7%A8%D7%93%D7%A7" title="נבהרדק – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="נבהרדק" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Novogardia_Lituanica" title="Novogardia Lituanica – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Novogardia Lituanica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Navahrudaka" title="Navahrudaka – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Navahrudaka" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Naugardukas" title="Naugardukas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Naugardukas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Navahroedak" title="Navahroedak – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Navahroedak" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8A%E3%83%B4%E3%82%A1%E3%83%95%E3%83%AB%E3%83%80%E3%82%AF" title="ナヴァフルダク – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ナヴァフルダク" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%BA" title="Новогрудок – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Новогрудок" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Nawahrudak_(Steed)" title="Nawahrudak (Steed) – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Nawahrudak (Steed)" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ty mw-list-item"><a href="https://ty.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – tahitański" lang="ty" hreflang="ty" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Reo tahiti" data-language-local-name="tahitański" class="interlanguage-link-target"><span>Reo tahiti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%BA" title="Новогрудок – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Новогрудок" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Nawahrudak" title="Nawahrudak – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Nawahrudak" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA" title="Навагрудак – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Навагрудак" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA" title="Навагрудак – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Навагрудак" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Navahrudak" title="Navahrudak – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Navahrudak" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%BA" title="Новогрудок – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Новогрудок" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%DB%81%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%A9" title="ناواہروداک – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ناواہروداک" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%96%B0%E6%A0%BC%E9%B2%81%E5%A4%9A%E5%85%8B" title="新格鲁多克 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="新格鲁多克" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q278743#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nowogr%C3%B3dek" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Nowogr%C3%B3dek" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&stable=1"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-current" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&stable=0&redirect=no" title="Pokaż oczekujące zmiany dla tej strony [v]" accesskey="v"><span>Oczekuje na przejrzenie</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&oldid=74603562&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&stable=1"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-current" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&stable=0&redirect=no"><span>Oczekuje na przejrzenie</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&oldid=74603562&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Nowogr%C3%B3dek" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Nowogr%C3%B3dek" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&oldid=74603562" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Nowogr%C3%B3dek&id=74603562&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DNowogr%25C3%25B3dek%26section%3D20%26veaction%3Dedit"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DNowogr%25C3%25B3dek%26section%3D20%26veaction%3Dedit"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Nowogr%C3%B3dek"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Navahrudak" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Nowogr%C3%B3dek" hreflang="pl"><span>Wikipodróże</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q278743" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="coordinates plainlinks">Na mapach: <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Nowogr%C3%B3dek&params=53.583333333333_N_25.816666666667_E_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 53°35′N 25°49′E"><span class="latitude">53°35′N</span> <span class="longitude">25°49′E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 53,583333 25,816667"><span class="latitude">53,583333</span> <span class="longitude">25,816667</span></span></span></a></span></div></div> <div id="mw-indicator-indicator-fr-review-status" class="mw-indicator"><indicator name="fr-review-status" class="mw-fr-review-status-indicator" id="mw-fr-revision-toggle"><span class="cdx-fr-css-icon-review--status--stable"></span><b>Przejrzana</b></indicator></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><div id="mw-fr-revision-messages"><div id="mw-fr-revision-details" class="mw-fr-revision-details-dialog" style="display:none;"><div tabindex="0"></div><div class="cdx-dialog cdx-dialog--horizontal-actions"><header class="cdx-dialog__header cdx-dialog__header--default"><div class="cdx-dialog__header__title-group"><h2 class="cdx-dialog__header__title">Status wersji strony</h2><p class="cdx-dialog__header__subtitle">To jest wersja przejrzana tej strony</p></div><button class="cdx-button cdx-button--action-default cdx-button--weight-quiet
							cdx-button--size-medium cdx-button--icon-only cdx-dialog__header__close-button" aria-label="Zamknij" onclick="document.getElementById("mw-fr-revision-details").style.display = "none";" type="submit"><span class="cdx-icon cdx-icon--medium
							cdx-fr-css-icon--close"></span></button></header><div class="cdx-dialog__body">To jest najnowsza <a href="/wiki/Wikipedia:Wersje_przejrzane" title="Wikipedia:Wersje przejrzane">wersja przejrzana</a>, która została <a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Specjalna:Rejestr&type=review&page=Nowogr%C3%B3dek">oznaczona</a> <i>23 sie 2024</i>. Od tego czasu wykonano <a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&oldid=74603562&diff=cur">1 zmianę</a>, która oczekuje na przejrzenie.</div></div><div tabindex="0"></div></div></div></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Ten artykuł dotyczy miasta na Białorusi. Zobacz też: <a href="/wiki/Nowogr%C3%B3dek_(ujednoznacznienie)" class="mw-disambig" title="Nowogródek (ujednoznacznienie)">inne miejscowości o tej samej nazwie</a>.</span></div> <table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Nowogródek</div><div class="iboxt-2"><span style="font-style: normal;" lang="be">Навагрудак</span></div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg" class="mw-file-description" title="Rynek"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg/240px-Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg" decoding="async" width="240" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg/360px-Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg/480px-Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg 2x" data-file-width="3604" data-file-height="2175" /></a></span><br />Rynek </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="ibox2"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Coat_of_Arms_of_Navahrudak,_Belarus.svg" class="mw-file-description"><img alt="Herb" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Coat_of_Arms_of_Navahrudak%2C_Belarus.svg/100px-Coat_of_Arms_of_Navahrudak%2C_Belarus.svg.png" decoding="async" width="100" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Coat_of_Arms_of_Navahrudak%2C_Belarus.svg/150px-Coat_of_Arms_of_Navahrudak%2C_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Coat_of_Arms_of_Navahrudak%2C_Belarus.svg/200px-Coat_of_Arms_of_Navahrudak%2C_Belarus.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="419" /></a></span> </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Navahradak.svg" class="mw-file-description"><img alt="Flaga" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_Navahradak.svg/100px-Flag_of_Navahradak.svg.png" decoding="async" width="100" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_Navahradak.svg/150px-Flag_of_Navahradak.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_Navahradak.svg/200px-Flag_of_Navahradak.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/Herb_Nowogr%C3%B3dka" title="Herb Nowogródka">Herb</a> </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;">Flaga </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">Państwo</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Bia%C5%82oru%C5%9B" title="Białoruś">Białoruś</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Podzia%C5%82_administracyjny_Bia%C5%82orusi" title="Podział administracyjny Białorusi">Obwód</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg/22px-Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg/33px-Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg/44px-Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></span></span> </span><a href="/wiki/Obw%C3%B3d_grodzie%C5%84ski" title="Obwód grodzieński">grodzieński</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Prawa_miejskie" title="Prawa miejskie">Prawa miejskie</a> </th> <td> <p>1511 </p> </td></tr> <tr> <th>Populacja <small>(2018)</small><br />• liczba ludności </th> <td> <p><br />29 424<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup> </p> </td></tr> <tr> <th>Nr kierunkowy </th> <td> <p>+375 1597 </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Kod_pocztowy" title="Kod pocztowy">Kod pocztowy</a> </th> <td> <p>231241, 231243, 231244, 231246, 231400 </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Tablica_rejestracyjna" title="Tablica rejestracyjna">Tablice rejestracyjne</a> </th> <td> <p>4 </p> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna obwodu grodzieńskiego"><img alt="Mapa konturowa obwodu grodzieńskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Nowogródek”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Grodno_region_location_map.svg/238px-Grodno_region_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="284" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Grodno_region_location_map.svg/357px-Grodno_region_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Grodno_region_location_map.svg/476px-Grodno_region_location_map.svg.png 2x" data-file-width="502" data-file-height="600" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:62.35632183908%;left:71.717171717172%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=53.583333333333_N_25.816666666667_E_type:city_" title="Nowogródek"><img alt="Nowogródek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;right:5px;text-align:right;float:right"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Nowogródek</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Białorusi</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Białorusi"><img alt="Mapa konturowa Białorusi, po lewej znajduje się punkt z opisem „Nowogródek”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/238px-Belarus_adm_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/357px-Belarus_adm_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/476px-Belarus_adm_location_map.svg.png 2x" data-file-width="1626" data-file-height="1451" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:53.14465408805%;left:28.877887788779%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=53.583333333333_N_25.816666666667_E_type:city_" title="Nowogródek"><img alt="Nowogródek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:5px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Nowogródek</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Polski w 1939</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Polski w 1939"><img alt="Mapa konturowa Polski w 1939, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Nowogródek”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Poland_%281939%29_location_map.png/238px-Poland_%281939%29_location_map.png" decoding="async" width="238" height="247" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Poland_%281939%29_location_map.png/357px-Poland_%281939%29_location_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Poland_%281939%29_location_map.png/476px-Poland_%281939%29_location_map.png 2x" data-file-width="1498" data-file-height="1557" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:28.411364545818%;left:78.83679221112%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=53.583333333333_N_25.816666666667_E_type:city_" title="Nowogródek"><img alt="Nowogródek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;right:5px;text-align:right;float:right"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Nowogródek</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"><span class="coordinates inline inline-and-top plainlinks"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Nowogr%C3%B3dek&params=53.583333333333_N_25.816666666667_E_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 53°35′N 25°49′E"><span class="latitude">53°35′N</span> <span class="longitude">25°49′E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 53,583333 25,816667"><span class="latitude">53,583333</span> <span class="longitude">25,816667</span></span></span></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Navahrudak" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Navahrudak" class="extiw" title="commons:Category:Navahrudak">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Nowogr%C3%B3dek" title="Wikisłownik"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Nowogr%C3%B3dek" class="extiw" title="wikt:Nowogródek">Hasło w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Nowogr%C3%B3dek" title="Wikipodróże"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/28px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/42px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/56px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Nowogr%C3%B3dek" class="extiw" title="voy:Nowogródek">Informacje w Wikipodróżach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; border-top: 1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1)"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://novogrudok.grodno-region.by/ru">Strona internetowa</a> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Nowogródek</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_bia%C5%82oruski" title="Język białoruski">biał.</a> <span style="font-style: normal;" lang="be">Навагрудак</span>, <i>Nawahrudak</i>; <a href="/wiki/J%C4%99zyk_litewski" title="Język litewski">lit</a>. Naugardukas; <a href="/wiki/J%C4%99zyk_rosyjski" title="Język rosyjski">ros.</a> <span style="font-style: normal;" lang="ru">Новогрудок</span>, <i>Nowogrudok</i>) – miasto na <a href="/wiki/Bia%C5%82oru%C5%9B" title="Białoruś">Białorusi</a>, w <a href="/wiki/Obw%C3%B3d_grodzie%C5%84ski" title="Obwód grodzieński">obwodzie grodzieńskim</a>, na <a href="/wiki/Wysoczyzna_Nowogr%C3%B3dzka" title="Wysoczyzna Nowogródzka">Wysoczyźnie Nowogródzkiej</a>, siedziba administracyjna <a href="/wiki/Rejon_nowogr%C3%B3dzki" title="Rejon nowogródzki">rejonu nowogródzkiego</a>. W 2018 roku liczyło ok. 29,4 tys. mieszkańców. </p><p>Stolica <a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_nowogr%C3%B3dzkie_(I_Rzeczpospolita)" title="Województwo nowogródzkie (I Rzeczpospolita)">województwa nowogródzkiego I Rzeczypospolitej</a> (1500–1795), stolica <a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_nowogr%C3%B3dzkie_(II_Rzeczpospolita)" title="Województwo nowogródzkie (II Rzeczpospolita)">województwa nowogródzkiego</a> <a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">II Rzeczypospolitej</a>. <a href="/wiki/Prawo_magdeburskie" title="Prawo magdeburskie">Prawo magdeburskie</a> nadał <a href="/wiki/Zygmunt_I_Stary" title="Zygmunt I Stary">Zygmunt I Stary</a> dnia 26 lipca 1511 roku<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. Miejsce obrad <a href="/wiki/Sejmiki_ziemskie" title="Sejmiki ziemskie">sejmików ziemskich</a> <a href="/w/index.php?title=Powiat_nowogr%C3%B3dzki_(I_Rzeczpospolita)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Powiat nowogródzki (I Rzeczpospolita) (strona nie istnieje)">powiatu nowogródzkiego</a> od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Średniowieczne_początki"><span id=".C5.9Aredniowieczne_pocz.C4.85tki"></span>Średniowieczne początki</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Średniowieczne początki" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Średniowieczne początki"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Według badań archeologicznych Nowogródek został założony w drugiej połowie X w. Początkowo składał się z <a href="/wiki/Gr%C3%B3d" title="Gród">grodu</a>, wzniesionego na Górze Zamkowej, i nieumocnionego <a href="/wiki/Podgrodzie" title="Podgrodzie">podgrodzia</a>, zlokalizowanego na sąsiedniej górze na zachód od Góry Zamkowej. W XII wieku podgrodzie zostało otoczone wałem. Domostwa o <a href="/wiki/Konstrukcja_wie%C5%84cowa" title="Konstrukcja wieńcowa">zrębowej konstrukcji</a> wznoszone były z gliny, a ich okna w przypadku bogatszych właścicieli były szklone. Mieszkańcy utrzymywali się z myślistwa i rolnictwa. Rozwinęło się rzemiosło: obróbka żelaza, metali kolorowych, kamieni, kości i drewna. Kupcy utrzymywali kontakty handlowe z <a href="/wiki/Kij%C3%B3w" title="Kijów">Kijowem</a>, <a href="/wiki/Cesarstwo_Bizanty%C5%84skie" title="Cesarstwo Bizantyńskie">Bizancjum</a> i <a href="/wiki/Syria" title="Syria">Syrią</a>. Przez kilka stuleci Nowogródek stanowił centrum osadnictwa w regionie, jednak nie miał znaczących wpływów politycznych. Z tego powodu w źródłach pisanych nazwa miasta została odnotowana w połowie XIII w. w kontekście konfliktów <a href="/wiki/Ksi%C4%99stwo_halicko-wo%C5%82y%C5%84skie" title="Księstwo halicko-wołyńskie">książąt halicko-wołyńskich</a> z <a href="/wiki/Wielkie_Ksi%C4%99stwo_Litewskie" title="Wielkie Księstwo Litewskie">litewskimi</a><sup id="cite_ref-CITEREFKosman197936–37_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKosman197936–37-4">[4]</a></sup>. </p><p>Założenie Nowogródka przypisywano <a href="/wiki/Knia%C5%BA" title="Kniaź">kniaziowi</a> kijowskiemu <a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_I_Wielki" title="Włodzimierz I Wielki">Włodzimierzowi Wielkiemu</a>, niekiedy kniaziowi Jaropełkowi (1114). Wówczas prawdopodobnie powstała w grodzie cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy. </p><p>Najazd Tatarów <a href="/wiki/Batu-chan" title="Batu-chan">Batu-chana</a> pod wodzą Kajdana (1241) spustoszył gród z okolicą. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Panowanie_litewskie">Panowanie litewskie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Panowanie litewskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Panowanie litewskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gdy rozbici przez Tatarów kniaziowie ruscy utracili swą władzę, Nowogródek opanował książę litewski <a href="/w/index.php?title=Erdziwi%C5%82%C5%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erdziwiłł (strona nie istnieje)">Erdziwiłł</a>. Odbudował drewniany zamek i często w nim przebywał. </p><p>Wielki książę litewski <a href="/wiki/Mendog" title="Mendog">Mendog</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_litewski" title="Język litewski">lit.</a> <em lang="lt">Mindaugas</em>) (1240–1263) doprowadził do zjednoczenia księstw litewskich. Podbił całą <a href="/wiki/Ru%C5%9B_Czarna" title="Ruś Czarna">Ruś Czarną</a>, a Nowogródek uczynił swą główną siedzibą i faktyczną stolicą Litwy. W 1252 roku na zamku nowogródzkim Mendog wraz ze swą żoną Martą przyjęli chrzest w obrządku łacińskim. Rok później (1253) Mendog koronował się tam na króla Litwy. W 1260 roku powrócił jednak do <a href="/wiki/Poga%C5%84stwo" title="Pogaństwo">pogaństwa</a>. Na pamiątkę panowania Mendoga sąsiadujące z zamkiem wzgórze nazwano jego imieniem. Według legendy na tej górze pochowany został Mendog siedzący na złotym tronie. Po latach powstał w tym miejscu cmentarz z murowaną kaplicą na szczycie, pozostałe po wycince lasu krzaki były opisane przez Adama Mickiewicza w IV Księdze „Pana Tadeusza”, jako gaj Mendoga. Syn Mendoga, <a href="/wiki/Wojsie%C5%82k" title="Wojsiełk">Wojsiełk</a>, uważany jest za fundatora drugiej <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_%C5%9Awi%C4%99tych_Borysa_i_Gleba_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Sobór Świętych Borysa i Gleba w Nowogródku">cerkwi św. św. Borysa i Gleba</a>. </p><p>W 1274 <a href="/wiki/Orda" title="Orda">orda</a> Tatarów wespół ze sprzymierzonymi książętami ruskimi zza <a href="/wiki/Dniepr" title="Dniepr">Dniepru</a> pod wodzą <a href="/wiki/Jarun" title="Jarun">Jaruna</a> i <a href="/wiki/Ksi%C4%99stwo_halicko-wo%C5%82y%C5%84skie" title="Księstwo halicko-wołyńskie">księcia halickiego</a> obległy Nowogródek. Na wieść o zbliżaniu się wojsk litewskich odstąpili. </p><p>Nowogródek został ponownie oblężony (1314) przez <a href="/wiki/Zakon_krzy%C5%BCacki" title="Zakon krzyżacki">Krzyżaków</a>, pod wodzą <a href="/wiki/Wielki_marsza%C5%82ek_zakonu_krzy%C5%BCackiego" title="Wielki marszałek zakonu krzyżackiego">wielkiego marszałka</a> <a href="/wiki/Heinrich_von_Pl%C3%B6tzkau" title="Heinrich von Plötzkau">Henryka von Plotzke</a>, którzy spalili miasto, lecz nie zdobyli zamku. Krzyżacy podczas odwrotu, po krwawej potyczce koło Krzywicz nad <a href="/wiki/Niemen" title="Niemen">Niemnem</a>, zdziesiątkowani powrócili na ziemie zakonne. Wielki książę <a href="/wiki/Giedymin" title="Giedymin">Giedymin</a> miał w roku 1323 ufundować kościół franciszkanów. Krzyżacy w 1391 pod wodzą wielkiego mistrza <a href="/wiki/Konrad_von_Wallenrode" title="Konrad von Wallenrode">Konrada von Wallenrode</a> napadli gród i spalili miasto, nie zdobywając zamku. Trzy lata potem Krzyżacy ponowili najazd. Mieszkańcy Nowogródka sami spalili miasto i schronili się do zamku, którego Krzyżacy zdobyć nie zdołali – splądrowali więc okolice. </p><p>W 1415 na zamku odbył się <a href="/wiki/Synod_nowogr%C3%B3dzki" title="Synod nowogródzki">synod biskupów prawosławnych</a>, podczas którego <a href="/wiki/Grzegorz_Camb%C5%82ak" title="Grzegorz Cambłak">Grzegorz Cambłak</a> został wybrany na <a href="/wiki/Metropolia_litewska" title="Metropolia litewska">metropolitę litewskiego</a>. Synod ten <i>de facto</i> ogłosił <a href="/wiki/Autokefalia" title="Autokefalia">autokefalię</a> Kościoła prawosławnego w Wielkim Księstwie Litewskim, jak również zreformował ustrój wewnętrzny Kościoła<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p><p>7 lutego 1422 król Polski <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_II_Jagie%C5%82%C5%82o" title="Władysław II Jagiełło">Władysław Jagiełło</a> poślubił w Nowogródku księżniczkę <a href="/wiki/Zofia_Holsza%C5%84ska" title="Zofia Holszańska">Sonkę Holszańską</a>. W 1426 w Nowogródku wielki książę <a href="/wiki/Witold_Kiejstutowicz" title="Witold Kiejstutowicz">Witold</a> powracając ze zwycięskiej wyprawy na Psków i Nowogród rozdał bojarom i rycerstwu zdobyczne dary. Kazimierz Jagiellończyk nadał miastu (1444) kolejne przywileje oraz uczynił dla miasta lokację. Od 8 września 1448 Nowogródek był miejscem obrad walnego sejmu litewskiego. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Navahradak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_(1555).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Navahradak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_%281555%29.jpg/170px-Navahradak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_%281555%29.jpg" decoding="async" width="170" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Navahradak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_%281555%29.jpg/255px-Navahradak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_%281555%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Navahradak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_%281555%29.jpg/340px-Navahradak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_%281555%29.jpg 2x" data-file-width="863" data-file-height="804" /></a><figcaption>XVI-wieczny <a href="/wiki/Herb_Nowogr%C3%B3dka" title="Herb Nowogródka">herb Nowogródka</a></figcaption></figure> <p>W 1504 w Nowogródku odbywała się rada senatorów litewskich, związanych z <a href="/wiki/Micha%C5%82_Gli%C5%84ski" title="Michał Gliński">Michałem Glińskim</a>, marszałkiem nadwornym litewskim i starostą bielskim, skonfliktowanym z <a href="/wiki/Wojewodowie_troccy" title="Wojewodowie troccy">wojewodą trockim</a> <a href="/wiki/Jan_Jurjewicz_Zabrzezi%C5%84ski" title="Jan Jurjewicz Zabrzeziński">Zabrzezińskim</a>. Niespodziewanie pod miastem pojawili się <a href="/wiki/Tatarzy" title="Tatarzy">Tatarzy</a>. <a href="/wiki/Wojewodowie_nowogr%C3%B3dzcy" title="Wojewodowie nowogródzcy">Namiestnik nowogródzki</a>, <a href="/wiki/Olbracht_Gaszto%C5%82d" title="Olbracht Gasztołd">Olbracht Gasztołd</a>, wspólnie z <a href="/wiki/Horodniczy" title="Horodniczy">horodniczym</a> Maskiewiczem zorganizowali skuteczną obronę zamku. W 1507 Nowogródek został stolicą <a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_nowogr%C3%B3dzkie_(I_Rzeczpospolita)" title="Województwo nowogródzkie (I Rzeczpospolita)">województwa</a>, obejmującego powiaty nowogródzki, <a href="/wiki/Powiat_wo%C5%82kowyski_(I_Rzeczpospolita)" title="Powiat wołkowyski (I Rzeczpospolita)">wołkowyski</a>, <a href="/wiki/Powiat_s%C5%82onimski_(I_Rzeczpospolita)" title="Powiat słonimski (I Rzeczpospolita)">słonimski</a> oraz <a href="/wiki/Ksi%C4%99stwo_Kopylsko-S%C5%82uckie" title="Księstwo Kopylsko-Słuckie">księstwo słuckie</a>. </p><p>26 lipca 1511 na <a href="/wiki/Sejm_Wielkiego_Ksi%C4%99stwa_Litewskiego" title="Sejm Wielkiego Księstwa Litewskiego">sejmie</a> w <a href="/wiki/Brze%C5%9B%C4%87" title="Brześć">Brześciu Litewskim</a> król Polski <a href="/wiki/Zygmunt_I_Stary" title="Zygmunt I Stary">Zygmunt Stary</a> nadał Nowogródkowi lokację na <a href="/wiki/Prawo_magdeburskie" title="Prawo magdeburskie">prawie magdeburskim</a>. W 1537 szlachta litewska zbiera się w Nowogródku przed wyruszeniem pod <a href="/wiki/Lw%C3%B3w" title="Lwów">Lwów</a> na wyprawę <a href="/wiki/Wo%C5%82oszczyzna" title="Wołoszczyzna">wołoską</a>, zakończoną „<a href="/wiki/Wojna_kokosza" title="Wojna kokosza">wojną kokoszą</a>”. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="I_Rzeczpospolita">I Rzeczpospolita</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: I Rzeczpospolita" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: I Rzeczpospolita"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Po <a href="/wiki/Unia_lubelska" title="Unia lubelska">unii lubelskiej</a> (1569) do rozwoju miasta przyczyniły się odbywające się w nim od 1581 sesje „ruskiej” kadencji <a href="/wiki/Trybuna%C5%82_G%C5%82%C3%B3wny_Wielkiego_Ksi%C4%99stwa_Litewskiego" title="Trybunał Główny Wielkiego Księstwa Litewskiego">Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego</a>. Obrady w Nowogródku odbywały się co dwa lata (na przemian z <a href="/wiki/Mi%C5%84sk" title="Mińsk">Mińskiem</a>) przez 22 tygodnie. Dopiero w 1775 przeniesiono sesje Trybunału do <a href="/wiki/Grodno" title="Grodno">Grodna</a>. </p><p>W okresie silnego rozwoju <a href="/wiki/Reformacja" title="Reformacja">reformacji</a> Nowogródek był świadkiem publicznych debat katolików z <a href="/wiki/Bracia_polscy" title="Bracia polscy">arianami</a> (1609) oraz kalwinami (9 stycznia 1616 roku jezuita z <a href="/wiki/Nie%C5%9Bwie%C5%BC" title="Nieśwież">Nieświeża</a>, ks. Benedykt Brywilias, dysputował z pastorem Janem Zygrowiuszem). Zbór <a href="/wiki/Kalwinizm" title="Kalwinizm">kalwiński</a>, powstały w połowie XVI w., został zamknięty w 1618. </p><p>Wraz z rozkwitem Nowogródka budowano nowe kościoły i klasztory; <a href="/wiki/Jezuici" title="Jezuici">jezuitów</a>, <a href="/wiki/Bonifratrzy" title="Bonifratrzy">bonifratrów</a> (fundacja <a href="/wiki/Kazimierz_Leon_Sapieha_(1609%E2%80%931656)" title="Kazimierz Leon Sapieha (1609–1656)">Kazimierz Lew Sapieha</a>), bazylianek (1620) przy cerkwi unickiej (fundacja podkomorzy <a href="/wiki/Adam_Chreptowicz" title="Adam Chreptowicz">Adam Chreptowicz</a>) (w 1860 zabrany przez władze carskie na cerkiew prawosławną), unicka bazylianów (1636), franciszkanów (zabrany na cerkiew w 1845), dominikanek (skasowany po powstaniu styczniowym w 1863) i dominikanów (fundacja koniuszy <a href="/wiki/Krzysztof_Chodkiewicz" title="Krzysztof Chodkiewicz">Krzysztof Chodkiewicz</a>, do 1945 kościół parafialny), przy którym prowadzono szkołę, do której uczęszczał <a href="/wiki/Adam_Mickiewicz" title="Adam Mickiewicz">Adam Mickiewicz</a>. W kościele tym <a href="/wiki/Jan_Rudomina-Dusiacki_(kasztelan)" title="Jan Rudomina-Dusiacki (kasztelan)">Jan Rudomina</a>, kasztelan nowogródzki, wzniósł marmurowy pomnik dziewięciu towarzyszy broni poległych pod <a href="/wiki/Chocim" title="Chocim">Chocimiem</a> w 1621. </p><p>Podczas wojen <a href="/wiki/Kozacy" title="Kozacy">kozackich</a> (1648–1654) oddziały <a href="/wiki/Bohdan_Chmielnicki" title="Bohdan Chmielnicki">Chmielnickiego</a> i <a href="/wiki/Tatarzy" title="Tatarzy">Tatarzy</a> najeżdżali okolice Nowogródka. Kolejne inwazje – armii moskiewskiej Iwana Chowańskiego, a w 1654 i szwedzkiej, powtórzonej także rok później, spowodowały olbrzymie straty. Zaczął się upadek miasta. W 1676 kolejne dwa przywileje nadał król <a href="/wiki/Jan_III_Sobieski" title="Jan III Sobieski">Jan III Sobieski</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Nowogrodek.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Nowogrodek.jpg/220px-Nowogrodek.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Nowogrodek.jpg/330px-Nowogrodek.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Nowogrodek.jpg/440px-Nowogrodek.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="542" /></a><figcaption>Ruiny <a href="/wiki/Zamek_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Zamek w Nowogródku">zamku</a>, zniszczonego w XVIII w. oraz fara Witoldowa po przebudowie w XVIII w. – widok z XIX w.</figcaption></figure> <p>Pod koniec XVII w. szlachta z Nowogródka zwróciła się do króla z prośbą o zastąpienie w kancelarii Wielkiego Księstwa Litewskiego <a href="/wiki/J%C4%99zyk_ruski" title="Język ruski">języka ruskiego</a> językiem polskim. Sejm spełnił tę prośbę w 1696<sup id="cite_ref-CITEREFMichaluk2010Rozdział_I._Białoruś_i_jej_mieszkańcy_w_XIX_i_na_początku_XX_wieku38_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMichaluk2010Rozdział_I._Białoruś_i_jej_mieszkańcy_w_XIX_i_na_początku_XX_wieku38-6">[6]</a></sup>. W końcu XVII w. dodatkowe straty spowodowała wojna domowa pomiędzy rodem Sapiehów a ich przeciwnikami, trwająca do klęski wojsk sapieżyńskich pod Olkiennikami (1700). </p><p>Podczas wojny północnej nadeszły wojska szwedzkie, a później rosyjskie niszcząc miasto. Wielkie zniszczenia spowodował pożar w 1 maja 1751. 23 września 1784 do miasta przybył król <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_August_Poniatowski" title="Stanisław August Poniatowski">Stanisław August Poniatowski</a>, który wracając z Nieświeża, zwiedził miasto, ruiny zamku, sąd i archiwum grodzkie. Podczas wojny w obronie konstytucji 3 Maja, na początku czerwca 1792, Nowogródzkie zaatakowała 33-tysięczna armia carska Michała Kreczetnikowa. W połowie czerwca 1792 po porażce pod <a href="/wiki/Mir_(osiedle_typu_miejskiego)" title="Mir (osiedle typu miejskiego)">Mirem</a> wojska polsko-litewskie, dowodzone nieudolnie przez zdrajcę, księcia Ludwika Wirtemberskiego wycofały się przez Nowogródek do Grodna. Jako ostatni żołnierze Rzeczypospolitej opuścili Nowogródek Tatarzy z korpusu jazdy generała Bielaka, uprzednio bohatersko broniący przed Rosjanami przeprawy nad Niemnem pod Stołpcami. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Okres_zaborów"><span id="Okres_zabor.C3.B3w"></span>Okres zaborów</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Okres zaborów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Okres zaborów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_(1883).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281883%29.jpg/220px-Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281883%29.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281883%29.jpg/330px-Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281883%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281883%29.jpg/440px-Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281883%29.jpg 2x" data-file-width="840" data-file-height="575" /></a><figcaption>Dom <a href="/wiki/Adam_Mickiewicz" title="Adam Mickiewicz">Adama Mickiewicza</a> w XIX w.</figcaption></figure> <p>W 1795 Nowogródek został zagarnięty przez Rosję w <a href="/wiki/III_rozbi%C3%B3r_Polski" title="III rozbiór Polski">III rozbiorze Rzeczypospolitej</a>. Ziemie powiatu nowogródzkiego przyłączono początkowo do powiatu nieświeskiego, następnie słuckiego guberni mińskiej, następnie litewskiej (1796), grodzieńskiej (1801) i ponownie mińskiej (1843). 12 lutego 1799 w farze nowogrodzkiej ksiądz Antoni Postlett ochrzcił Adama Bernarda, syna Mikołaja i Barbary z Majewskich Mickiewiczów, urodzonego 24 grudnia 1798 w pobliskim Zaosiu (choć niektóre źródła jako miejsce urodzenia poety podawały sam Nowogródek). W bocznej kaplicy kościoła znajduje się do dzisiaj uwieczniony przez Mickiewicza w inwokacji „Pana Tadeusza” cudowny obraz Matki Bożej Nowogródzkiej. W końcu XVIII w. do <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydów</a> należało 27% budynków. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Bazylanskaja,_Sabornaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F,_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_(E._Pa%C5%AD%C5%82ovi%C4%8D,_1848).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Navahradak%2C_Bazylanskaja%2C_Sabornaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28E._Pa%C5%AD%C5%82ovi%C4%8D%2C_1848%29.jpg/220px-Navahradak%2C_Bazylanskaja%2C_Sabornaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28E._Pa%C5%AD%C5%82ovi%C4%8D%2C_1848%29.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Navahradak%2C_Bazylanskaja%2C_Sabornaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28E._Pa%C5%AD%C5%82ovi%C4%8D%2C_1848%29.jpg/330px-Navahradak%2C_Bazylanskaja%2C_Sabornaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28E._Pa%C5%AD%C5%82ovi%C4%8D%2C_1848%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Navahradak%2C_Bazylanskaja%2C_Sabornaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28E._Pa%C5%AD%C5%82ovi%C4%8D%2C_1848%29.jpg/440px-Navahradak%2C_Bazylanskaja%2C_Sabornaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28E._Pa%C5%AD%C5%82ovi%C4%8D%2C_1848%29.jpg 2x" data-file-width="2846" data-file-height="1905" /></a><figcaption>Cerkiew św. Borysa i Gleba. Rys. Napoleona Ordy z XIX w.</figcaption></figure> <p>Podczas wielkiej wojny <a href="/wiki/Napoleon_Bonaparte" title="Napoleon Bonaparte">Napoleona</a> z Rosją w 1812 do Nowogródka powróciły polskie wojska. Rozlokował się w mieście sztab księcia <a href="/wiki/Hieronim_Bonaparte" title="Hieronim Bonaparte">Hieronima Bonaparte</a> wraz z księciem <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Poniatowski" title="Józef Poniatowski">Józefem Poniatowskim</a> (przy ul. Grodzieńskiej) oraz generałem <a href="/wiki/Jan_Henryk_D%C4%85browski" title="Jan Henryk Dąbrowski">Janem Dąbrowskim</a> (w Horodziłówce). W październiku 1812 odwrót armii Napoleona spowodował ponowne przejście pod władzę rosyjską, trwającą ponad sto lat. Miasto w 1817 liczyło 1600 mieszkańców, w tym 45% Żydów, 35% Polaków oraz 20% Tatarów. Posiadający własny meczet Nowogródek aż do II wojny światowej pozostał ważnym ośrodkiem dla Tatarów, którzy osiedlili się w nim jeszcze za czasów wielkiego księcia Witolda. </p><p>W 1863 w <a href="/wiki/Powstanie_styczniowe" title="Powstanie styczniowe">powstaniu styczniowym</a> oddziałem tego powiatu dowodził ksiądz wikary <a href="/wiki/Felicjan_%C5%81aszkiewicz" title="Felicjan Łaszkiewicz">Felicjan Łaszkiewicz</a> (1838–1878). Represje po powstaniu styczniowym wobec Polaków spowodowały m.in. likwidację (1868) niedawno powstałego (1858) gimnazjum i zastąpienie go (1868) szkołą czteroklasową. Na masową skalę zamieniano na cerkwie prawosławne zarekwirowane kościoły katolickie i cerkwie zlikwidowanego przez carat Kościoła unickiego (greckokatolickiego). W końcu XIX w. liczył 12 tys. mieszkańców, w tym 8000 Żydów, 2200 Polaków, 1200 Tatarów oraz 500 Białorusinów. Najważniejszym wydarzeniem gospodarczym pozostawał jarmark z 19 marca, na którym sprzedawano głównie konie i bydło. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Rynak-Franci%C5%A1kanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_(1916)_(3).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Navahradak%2C_Rynak-Franci%C5%A1kanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%281916%29_%283%29.jpg/220px-Navahradak%2C_Rynak-Franci%C5%A1kanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%281916%29_%283%29.jpg" decoding="async" width="220" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Navahradak%2C_Rynak-Franci%C5%A1kanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%281916%29_%283%29.jpg/330px-Navahradak%2C_Rynak-Franci%C5%A1kanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%281916%29_%283%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Navahradak%2C_Rynak-Franci%C5%A1kanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%281916%29_%283%29.jpg/440px-Navahradak%2C_Rynak-Franci%C5%A1kanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%281916%29_%283%29.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="765" /></a><figcaption>Rynek w 1917 roku</figcaption></figure> <p>W latach 1907–1909 w mieście działało koło prowincjonalne <a href="/wiki/Polskie_Towarzystwo_%E2%80%9EO%C5%9Bwiata%E2%80%9D_w_Mi%C5%84sku" title="Polskie Towarzystwo „Oświata” w Mińsku">Polskiego Towarzystwa „Oświata” w Mińsku</a>, które zajmowało się wspieraniem polskiej edukacji<sup id="cite_ref-CITEREFTarasiuk2007Życie_społeczno-kulturalne._Oświata34–37_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFTarasiuk2007Życie_społeczno-kulturalne._Oświata34–37-7">[7]</a></sup>. W 1909, w czasie wyborów samorządowych, do rady miejskiej zostało wybranych 7 Polaków, 4 Rosjan, 1 Żyd i 3 przedstawicieli innych narodowości<sup id="cite_ref-CITEREFTarasiuk2007W_walce_o_prymat_w_kraju._Samorząd_lokalny168–169_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFTarasiuk2007W_walce_o_prymat_w_kraju._Samorząd_lokalny168–169-8">[8]</a></sup>. Podczas I wojny światowej, 22 września 1915, Nowogródek został zajęty przez oddziały 10 armii niemieckiej. Front rosyjsko-niemiecki przebiegał odtąd zaledwie 20 km na wschód od miasta – wzdłuż rzeki Serweczy. Niemcy zbudowali elektrownię oraz sieć kolejek wąskotorowych i linii telefonicznych. W całym powiecie zezwolono na założenie 14 polskich szkół. </p><p>Dom Mickiewicza zajął niemiecki dowódca XVII Rezerwowego Korpusu Armijnego, generał piechoty <a href="/wiki/Reinhard_von_Scheffer-Boyadel" title="Reinhard von Scheffer-Boyadel">Reinhard von Scheffer-Boyadel</a>. W związku z bliskością frontu do Nowogródka przyjeżdżali m.in. marszałek <a href="/wiki/Paul_von_Hindenburg" title="Paul von Hindenburg">Paul von Hindenburg</a> oraz król Ludwik bawarski. 27 grudnia 1918 kawaleria niemieckiej armii opuściła Nowogródek po zagarnięciu wysokiej kontrybucji. Wieczorem do miasta weszli bolszewicy, witani owacyjnie przez część ludności żydowskiej i rosyjskiej. Wkrótce została aresztowana część polskich działaczy, a w marcu 1919 roku bolszewicy zamordowali część z nich w ruinach zamku. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="II_Rzeczpospolita"><a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">II Rzeczpospolita</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: II Rzeczpospolita" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: II Rzeczpospolita"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_(06.1919).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%2806.1919%29.jpg/220px-Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%2806.1919%29.jpg" decoding="async" width="220" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%2806.1919%29.jpg/330px-Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%2806.1919%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%2806.1919%29.jpg/440px-Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%2806.1919%29.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="561" /></a><figcaption>Szwadron Kawalerii <a href="/wiki/10_Pu%C5%82k_U%C5%82an%C3%B3w_Litewskich" title="10 Pułk Ułanów Litewskich">10 Pułku Ułanów Litewskich</a> w Nowogródku w 1919</figcaption></figure> <p>Od połowy marca 1919 w okolicach Nowogródka zaczęły pojawiać się oddziały Wojska Polskiego. 18 kwietnia 1919 o świcie, po kilkugodzinnej walce, żołnierze <a href="/wiki/77_Pu%C5%82k_Piechoty_(II_RP)" title="77 Pułk Piechoty (II RP)">2 Kowieńskiego Pułku Strzelców</a> majora <a href="/wiki/Leon_Zawistowski" title="Leon Zawistowski">Leona Łady-Zawistowskiego</a> i dwa szwadrony <a href="/wiki/10_Pu%C5%82k_U%C5%82an%C3%B3w_Litewskich" title="10 Pułk Ułanów Litewskich">10 Pułku Ułanów</a> zdobyły miasto. W walkach po stronie Armii Czerwonej brało udział wielu Polaków-komunistów z <a href="/wiki/Zachodnia_Dywizja_Strzelc%C3%B3w" title="Zachodnia Dywizja Strzelców">Zachodniej Dywizji Strzelców</a>. W wyniku odbicia miasta Wojsko Polskie zdobyło duże składy materiału wojennego i amunicji, a także wzięło ok. 300 jeńców<sup id="cite_ref-CITEREFWyszczelski2010Wyprawa_wileńska94_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFWyszczelski2010Wyprawa_wileńska94-9">[9]</a></sup>. Front polsko-bolszewicki zatrzymał się na parę miesięcy wzdłuż linii dawnych okopów niemieckich nad rzekami Serwecz i Uszą. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Race%C5%ADla-Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A0%D0%B0%D1%86%D1%8D%D1%9E%D0%BB%D1%8F-%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_(1919-39).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Navahradak%2C_Race%C5%ADla-Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D1%86%D1%8D%D1%9E%D0%BB%D1%8F-%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%281919-39%29.jpg/220px-Navahradak%2C_Race%C5%ADla-Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D1%86%D1%8D%D1%9E%D0%BB%D1%8F-%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%281919-39%29.jpg" decoding="async" width="220" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Navahradak%2C_Race%C5%ADla-Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D1%86%D1%8D%D1%9E%D0%BB%D1%8F-%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%281919-39%29.jpg/330px-Navahradak%2C_Race%C5%ADla-Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D1%86%D1%8D%D1%9E%D0%BB%D1%8F-%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%281919-39%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Navahradak%2C_Race%C5%ADla-Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D1%86%D1%8D%D1%9E%D0%BB%D1%8F-%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%281919-39%29.jpg/440px-Navahradak%2C_Race%C5%ADla-Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D1%86%D1%8D%D1%9E%D0%BB%D1%8F-%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%281919-39%29.jpg 2x" data-file-width="3456" data-file-height="2233" /></a><figcaption>Śródmieście za czasów międzywojennej Polski</figcaption></figure> <p>Rankiem 19 lipca 1920 bolszewicy zajęli Nowogródek. Po zwycięstwie w bitwie warszawskiej i operacji niemeńskiej 1 października 1920 roku wojska polskie znowu odzyskały miasto. Były to 1 i 5 pułk Legionów oraz 16 pułk piechoty oraz trzy baterie 1 pułku artylerii Legionów. Władze cywilne ze starostą p. Józefem Jellinkiem na czele zjechały i zaczęły urzędowanie 3 listopada. Tradycje Trybunału W. Ks. Litewskiego wskrzesił Sąd Okręgowy w Nowogródku otwarty 11 stycznia 1921 w gmachu mieszczącym dawniej rosyjską szkołę powiatową. </p><p>Nowogródek został stolicą województwa, będąc najmniejszym miastem wojewódzkim II Rzeczypospolitej i faktycznie pozostając miasteczkiem. Rzeczywistym centrum komunikacyjnym i gospodarczym Nowogródczyzny były jednak <a href="/wiki/Baranowicze" title="Baranowicze">Baranowicze</a>. Pierwszym wojewodą nowogródzkim (1921–1924) został p. <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz" title="Władysław Raczkiewicz">Władysław Raczkiewicz</a>, późniejszy (1939–1947) prezydent Rzeczypospolitej. 13 maja 1922 Nowogródek gościł sędziwego syna Adama Mickiewicza – Władysława, a 30 października 1922 byłego Naczelnika Państwa marszałka <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski">Józefa Piłsudskiego</a>. 1 listopada tego roku poświęcono odbudowaną farę. W kolejnych latach przebudowano dawną elektrownię na teatr miejski. Miasto gościło także prezydentów Rzeczypospolitej: <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Wojciechowski" title="Stanisław Wojciechowski">Stanisława Wojciechowskiego</a> (25–27 maja 1924) oraz <a href="/wiki/Ignacy_Mo%C5%9Bcicki" title="Ignacy Mościcki">Ignacego Mościckiego</a> (wrzesień 1929). </p><p>W około 10-tysięcznym Nowogródku dominowali Żydzi stanowiący 50% mieszkańców, Polaków było 25%, Białorusinów 20%, a Tatarzy i inni stanowili 5% ludności. 11 września 1938 roku, po wyremontowaniu rodzinnego domu Mickiewicza, wcześniej spalonego (1881) i odbudowanego (1887) otwarto <a href="/wiki/Muzeum_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Muzeum Adama Mickiewicza w Nowogródku">Muzeum Adama Mickiewicza</a>, zawierające m.in. fotel poety, notatki i książki oraz akta sądowe ojca. Wszystko uległo zniszczeniu 22 czerwca 1941, podczas niemieckiego bombardowania. Rewaloryzację muzeum (1986–1989) wykonały polskie firmy Budimex i Białostocki Kombinat Budowlany, a sfinansowały władze białoruskie. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerycaption">Nowogródek w II Rzeczypospolitej:</li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_(1930-39).jpg" class="mw-file-description" title="Dom Adama Mickiewicza"><img alt="Dom Adama Mickiewicza" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281930-39%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281930-39%29.jpg" decoding="async" width="120" height="82" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281930-39%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281930-39%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281930-39%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Mickievi%C4%8D._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%281930-39%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2396" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Dom Adama Mickiewicza</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Rynak,_Radzivi%C5%82-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA,_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_(J._Bu%C5%82hak,_1925)_(3).jpg" class="mw-file-description" title="Starostwo (dawny pałac Radziwiłłów)"><img alt="Starostwo (dawny pałac Radziwiłłów)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Navahradak%2C_Rynak%2C_Radzivi%C5%82-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29_%283%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Rynak%2C_Radzivi%C5%82-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29_%283%29.jpg" decoding="async" width="120" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Navahradak%2C_Rynak%2C_Radzivi%C5%82-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29_%283%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Rynak%2C_Radzivi%C5%82-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29_%283%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Navahradak%2C_Rynak%2C_Radzivi%C5%82-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29_%283%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Rynak%2C_Radzivi%C5%82-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29_%283%29.jpg 2x" data-file-width="3417" data-file-height="2240" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Starostwo (dawny pałac Radziwiłłów)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Vajavodzkaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F_(J._Bu%C5%82hak,_1930).jpg" class="mw-file-description" title="Urząd Wojewódzki"><img alt="Urząd Wojewódzki" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Navahradak%2C_Vajavodzkaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Vajavodzkaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Navahradak%2C_Vajavodzkaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Vajavodzkaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Navahradak%2C_Vajavodzkaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Vajavodzkaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29.jpg 2x" data-file-width="1023" data-file-height="682" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Urząd Wojewódzki</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Vajavodzkaja,_Dom_vajavody._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F,_%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%B2%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%8B_(J._Bu%C5%82hak,_1930-39).jpg" class="mw-file-description" title="Dom wojewody"><img alt="Dom wojewody" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Navahradak%2C_Vajavodzkaja%2C_Dom_vajavody._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%B2%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930-39%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Vajavodzkaja%2C_Dom_vajavody._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%B2%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930-39%29.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Navahradak%2C_Vajavodzkaja%2C_Dom_vajavody._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%B2%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930-39%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Vajavodzkaja%2C_Dom_vajavody._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%B2%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930-39%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Navahradak%2C_Vajavodzkaja%2C_Dom_vajavody._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%B2%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930-39%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Vajavodzkaja%2C_Dom_vajavody._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%B2%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930-39%29.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="533" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Dom wojewody</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Fara._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0_(J._%C5%BDmigrodzki,_1920).jpg" class="mw-file-description" title="Fara Witoldowa"><img alt="Fara Witoldowa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Navahradak%2C_Fara._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0_%28J._%C5%BDmigrodzki%2C_1920%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Fara._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0_%28J._%C5%BDmigrodzki%2C_1920%29.jpg" decoding="async" width="120" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Navahradak%2C_Fara._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0_%28J._%C5%BDmigrodzki%2C_1920%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Fara._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0_%28J._%C5%BDmigrodzki%2C_1920%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Navahradak%2C_Fara._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0_%28J._%C5%BDmigrodzki%2C_1920%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Fara._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0_%28J._%C5%BDmigrodzki%2C_1920%29.jpg 2x" data-file-width="3442" data-file-height="2219" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Fara Witoldowa</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_(J._Bu%C5%82hak,_1919-39).jpg" class="mw-file-description" title="Rynek"><img alt="Rynek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg" decoding="async" width="120" height="72" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Rynak-Bazylanskaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg 2x" data-file-width="2024" data-file-height="1218" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Rynek</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_(08.1925)_(2).jpg" class="mw-file-description" title="Sukiennice"><img alt="Sukiennice" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Navahradak%2C_Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%2808.1925%29_%282%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%2808.1925%29_%282%29.jpg" decoding="async" width="120" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Navahradak%2C_Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%2808.1925%29_%282%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%2808.1925%29_%282%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Navahradak%2C_Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%2808.1925%29_%282%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Rynak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%2808.1925%29_%282%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2534" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Sukiennice</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_%C4%8Cyhuna%C4%8Dnaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A7%D1%8B%D0%B3%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_(J._Bu%C5%82hak,_1930)_(2).jpg" class="mw-file-description" title="Dworzec kolejowy"><img alt="Dworzec kolejowy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Navahradak%2C_%C4%8Cyhuna%C4%8Dnaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A7%D1%8B%D0%B3%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29_%282%29.jpg/120px-Navahradak%2C_%C4%8Cyhuna%C4%8Dnaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A7%D1%8B%D0%B3%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29_%282%29.jpg" decoding="async" width="120" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Navahradak%2C_%C4%8Cyhuna%C4%8Dnaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A7%D1%8B%D0%B3%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29_%282%29.jpg/180px-Navahradak%2C_%C4%8Cyhuna%C4%8Dnaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A7%D1%8B%D0%B3%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29_%282%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Navahradak%2C_%C4%8Cyhuna%C4%8Dnaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A7%D1%8B%D0%B3%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29_%282%29.jpg/240px-Navahradak%2C_%C4%8Cyhuna%C4%8Dnaja._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A7%D1%8B%D0%B3%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1930%29_%282%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2423" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Dworzec kolejowy</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_S%C5%82onimskaja,_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F,_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_(J._Bu%C5%82hak,_1919-39).jpg" class="mw-file-description" title="Kościół św. Michała (podominikański)"><img alt="Kościół św. Michała (podominikański)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Navahradak%2C_S%C5%82onimskaja%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg/120px-Navahradak%2C_S%C5%82onimskaja%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg" decoding="async" width="120" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Navahradak%2C_S%C5%82onimskaja%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg/180px-Navahradak%2C_S%C5%82onimskaja%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Navahradak%2C_S%C5%82onimskaja%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg/240px-Navahradak%2C_S%C5%82onimskaja%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1919-39%29.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="538" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Kościół św. Michała (podominikański)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_(J._Bu%C5%82hak,_1925).jpg" class="mw-file-description" title="Dawny klasztor dominikanów"><img alt="Dawny klasztor dominikanów" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Navahradak%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29.jpg" decoding="async" width="120" height="82" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Navahradak%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Navahradak%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%28J._Bu%C5%82hak%2C_1925%29.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="549" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Dawny klasztor dominikanów</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Karelickaja,_Sud._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F,_%D0%A1%D1%83%D0%B4_(1935-39).jpg" class="mw-file-description" title="Sąd Okręgowy"><img alt="Sąd Okręgowy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Navahradak%2C_Karelickaja%2C_Sud._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D1%83%D0%B4_%281935-39%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Karelickaja%2C_Sud._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D1%83%D0%B4_%281935-39%29.jpg" decoding="async" width="120" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Navahradak%2C_Karelickaja%2C_Sud._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D1%83%D0%B4_%281935-39%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Karelickaja%2C_Sud._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D1%83%D0%B4_%281935-39%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Navahradak%2C_Karelickaja%2C_Sud._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D1%83%D0%B4_%281935-39%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Karelickaja%2C_Sud._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A1%D1%83%D0%B4_%281935-39%29.jpg 2x" data-file-width="3449" data-file-height="2218" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Sąd Okręgowy</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradzki_zamak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_(H._Podd%C4%99bski,_1927).jpg" class="mw-file-description" title="Pozostałości zamku"><img alt="Pozostałości zamku" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Navahradzki_zamak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28H._Podd%C4%99bski%2C_1927%29.jpg/120px-Navahradzki_zamak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28H._Podd%C4%99bski%2C_1927%29.jpg" decoding="async" width="120" height="84" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Navahradzki_zamak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28H._Podd%C4%99bski%2C_1927%29.jpg/180px-Navahradzki_zamak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28H._Podd%C4%99bski%2C_1927%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Navahradzki_zamak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28H._Podd%C4%99bski%2C_1927%29.jpg/240px-Navahradzki_zamak._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28H._Podd%C4%99bski%2C_1927%29.jpg 2x" data-file-width="4152" data-file-height="2912" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Zamek_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Zamek w Nowogródku">Pozostałości zamku</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Franci%C5%A1kanskaja-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_(1928-39).jpg" class="mw-file-description" title="Teatr i kino"><img alt="Teatr i kino" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Navahradak%2C_Franci%C5%A1kanskaja-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%281928-39%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Franci%C5%A1kanskaja-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%281928-39%29.jpg" decoding="async" width="120" height="84" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Navahradak%2C_Franci%C5%A1kanskaja-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%281928-39%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Franci%C5%A1kanskaja-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%281928-39%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Navahradak%2C_Franci%C5%A1kanskaja-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%281928-39%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Franci%C5%A1kanskaja-Daminikanski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%281928-39%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2444" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Teatr i kino</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahradak,_Mia%C4%8Detavaja,_Tatarski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA,_%D0%9C%D1%8F%D1%87%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F,_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_(1919-39).jpg" class="mw-file-description" title="Meczet"><img alt="Meczet" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Navahradak%2C_Mia%C4%8Detavaja%2C_Tatarski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%8F%D1%87%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_%281919-39%29.jpg/120px-Navahradak%2C_Mia%C4%8Detavaja%2C_Tatarski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%8F%D1%87%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_%281919-39%29.jpg" decoding="async" width="120" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Navahradak%2C_Mia%C4%8Detavaja%2C_Tatarski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%8F%D1%87%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_%281919-39%29.jpg/180px-Navahradak%2C_Mia%C4%8Detavaja%2C_Tatarski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%8F%D1%87%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_%281919-39%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Navahradak%2C_Mia%C4%8Detavaja%2C_Tatarski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%8F%D1%87%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_%281919-39%29.jpg/240px-Navahradak%2C_Mia%C4%8Detavaja%2C_Tatarski._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%9C%D1%8F%D1%87%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_%281919-39%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2531" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Meczet_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Meczet w Nowogródku">Meczet</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="II_wojna_światowa"><span id="II_wojna_.C5.9Bwiatowa"></span><a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojna światowa</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: II wojna światowa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: II wojna światowa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Podczas II wojny światowej, po 17 września 1939, sowieckie bombowce początkowo zrzucały nad miastem pisane łamaną polszczyzną ulotki, zapowiadające niedługie wyzwolenie „z pańskiego gniota” od dotychczasowych panów i ciemięzców. Następnie zaczęła się okupacja radziecka, podczas której w kilku akcjach <a href="/wiki/Wysiedlenia_Polak%C3%B3w_podczas_II_wojny_%C5%9Bwiatowej#Sowieckie_deportacje_1939–1941" title="Wysiedlenia Polaków podczas II wojny światowej">wywożono na wschód Polaków</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Monument_near_Parish_Catholic_Church_in_Navahradak.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Monument_near_Parish_Catholic_Church_in_Navahradak.JPG/170px-Monument_near_Parish_Catholic_Church_in_Navahradak.JPG" decoding="async" width="170" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Monument_near_Parish_Catholic_Church_in_Navahradak.JPG/255px-Monument_near_Parish_Catholic_Church_in_Navahradak.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Monument_near_Parish_Catholic_Church_in_Navahradak.JPG/340px-Monument_near_Parish_Catholic_Church_in_Navahradak.JPG 2x" data-file-width="1505" data-file-height="1879" /></a><figcaption>Kamień upamiętniający zakonnice rozstrzelane przez Niemców w 1943 roku</figcaption></figure> <p>Po wcześniejszych bombardowaniach lotniczych, w wyniku których zburzone zostały Pałac Radziwiłłów i hale targowe, 6 lipca 1941 Nowogródek został zajęty przez wojska niemieckie. Nowogródek znalazł się w granicach <i>Generalbezirk Weiss-Ruthenien</i> należącego do Komisariatu Rzeszy Ostland. Podczas okupacji niemieckiej rozwinął się polski ruch oporu. W połowie grudnia 1943 z Okręgu Białostockiego wydzielono Okręg Nowogrodzki Armii Krajowej. Siedzibą władz Okręgu AK była Lida, gdzie rezydowali Delegaci Rządu RP na województwo nowogródzkie <a href="/wiki/Jan_Trzeciak" class="mw-disambig" title="Jan Trzeciak">Jan Trzeciak</a> „Aleksander” i <a href="/w/index.php?title=Marian_Jankowski_(%C5%BCo%C5%82nierz)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marian Jankowski (żołnierz) (strona nie istnieje)">Marian Jankowski</a> „Habdank”. </p><p>Podczas okupacji hitlerowskiej, 7 grudnia 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1200 osób. 7 sierpnia 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano w okolicznych lasach. Sprawcami zbrodni byli policjanci z 36. estońskiego batalionu policyjnego. Około 150 Żydów zdołało uciec z getta i większość wstąpiła do oddziału Bielskiego<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>. </p><p>Działalność partyzancka była pretekstem dla niemieckiej akcji pacyfikacyjnej <a href="/wiki/Operacja_Hermann" title="Operacja Hermann">„Hermann”</a> od 13 lipca do 8 sierpnia 1943, wokół <a href="/wiki/Puszcza_Nalibocka" title="Puszcza Nalibocka">Puszczy Nalibockiej</a>. Spalono wówczas m.in. wioski Pohorełka i Zalesie. W nocy z 17 na 18 lipca 1943 gestapo z Baranowicz dokonało w Nowogródku aresztowań ok. 120 Polaków. 31 lipca siostry ze <a href="/wiki/Zgromadzenie_Si%C3%B3str_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Rodziny_z_Nazaretu" title="Zgromadzenie Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu">Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu</a> w Nowogródku zgłosiły się na Gestapo, by ofiarować swoje życie za 120 osób przeznaczonych do rozstrzelania. W niedzielę 1 sierpnia 1943, Niemcy rozstrzelali <a href="/wiki/11_m%C4%99czennic_z_Nowogr%C3%B3dka" title="11 męczennic z Nowogródka">11 sióstr Nazaretanek</a><sup id="cite_ref-polskieradio.pl_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-polskieradio.pl-11">[11]</a></sup> w lesie 5 km od Nowogródka. Ich szczątki zostały 19 marca 1945 ekshumowane i przeniesione do wspólnej mogiły przy nowogródzkiej farze. 5 marca 2000 zostały beatyfikowane przez papieża <a href="/wiki/Jan_Pawe%C5%82_II" title="Jan Paweł II">Jana Pawła II</a><sup id="cite_ref-opoka.org.pl_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-opoka.org.pl-12">[12]</a></sup>. </p><p>Latem 1944 oddziały Nowogródzkiego Podokręgu <a href="/wiki/Armia_Krajowa" title="Armia Krajowa">AK</a> uczestniczyły w <a href="/wiki/Operacja_%E2%80%9EOstra_Brama%E2%80%9D" title="Operacja „Ostra Brama”">operacji „Ostra Brama”</a>, walcząc wraz z armią sowiecką o oswobodzenie z rąk niemieckich Wilna. Niedawni sojusznicy okazali się wnet nowymi okupantami, mordującymi Polaków, tak jak Niemcy. 21 sierpnia 1944 w <a href="/wiki/Surkonty" title="Surkonty">Surkontach</a> na skraju Puszczy Bersztowskiej zginął w walce z dziesięciokrotnie większymi, sowieckimi oddziałami NKWD dowódca Nowogródzkiego Podokręgu AK, ppłk <a href="/wiki/Maciej_Kalenkiewicz" title="Maciej Kalenkiewicz">Maciej Kalenkiewicz</a> „Kotwicz” (1906–1944) z oddziału Hubala. Jesienią 1943 ppor. <a href="/wiki/Armia_Krajowa" title="Armia Krajowa">Wojska Polskiego</a>, narodowości <a href="/wiki/Bia%C5%82orusini" title="Białorusini">białoruskiej</a> <a href="/wiki/Borys_Rogula" title="Borys Rogula">Barys Rahula</a> stworzył za zgodą niemieckich władz policyjnych samodzielny szwadron białoruski, który zajmował się zwalczaniem sowieckiej partyzantki. W lutym 1944 w Nowogródku sformowano 65 batalion wartowniczy <a href="/wiki/Bia%C5%82oruska_Policja_Pomocnicza" title="Białoruska Policja Pomocnicza">białoruskiej policji</a> (<em lang="de">65 Weissruthenische-Schuma-Wachbataillon</em>). </p><p>W czasie niemieckiej okupacji w Nowogródku działała podziemna polska szkoła. Siostra Maria Kanizja (Eugenia Machiewicz) ze <a href="/wiki/Zgromadzenie_Si%C3%B3str_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Rodziny_z_Nazaretu" title="Zgromadzenie Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu">Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu</a> zorganizowała na prośbę rodziców polskich dzieci tajne nauczanie języka polskiego i historii. Zajęcia odbywały się w domach prywatnych, a liczba uczniów nie przekraczała 50. Wiosną 1943 dzieci przygotowywane były do przyjęcia <a href="/wiki/Pierwsza_komunia_%C5%9Bwi%C4%99ta" title="Pierwsza komunia święta">pierwszej komunii</a>. Szkoła została wykryta przez <a href="/wiki/Bia%C5%82orusini" title="Białorusini">Białorusinów</a>, którzy złożyli doniesienie do oficera żandarmerii – Pańkowa. Ten jednak miał przychylny stosunek do Polaków i donos zignorował. Wkrótce doniesienie zostało powtórzone do <a href="/wiki/Gestapo" title="Gestapo">Gestapo</a>. 31 lipca 1943 s. Maria Kanizja i 10 innych zakonnic zostało aresztowanych z polecenia „Gebiets-komisarza”, a następnie, 1 sierpnia 1943 roku około godziny 4, rozstrzelanych w lesie 5 km od Nowogródka<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Okres_powojenny">Okres powojenny</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Okres powojenny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Okres powojenny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Navahrudak1.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Navahrudak1.JPG/220px-Navahrudak1.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Navahrudak1.JPG/330px-Navahrudak1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Navahrudak1.JPG/440px-Navahrudak1.JPG 2x" data-file-width="2304" data-file-height="1728" /></a><figcaption>Kamienice przy Rynku</figcaption></figure><p> Po II wojnie Nowogródek, wraz z całymi <a href="/wiki/Kresy_Wschodnie" title="Kresy Wschodnie">Kresami Wschodnimi</a>, został odłączony od <a href="/wiki/Polska_Rzeczpospolita_Ludowa" title="Polska Rzeczpospolita Ludowa">Polski</a>. Wówczas większość Polaków zamieszkujących miasto i region, została wywieziona na <a href="/wiki/Ziemie_Odzyskane" title="Ziemie Odzyskane">Ziemie Odzyskane</a>. W latach 1945–1990 należał do <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a>. <a href="/wiki/Muzeum_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Muzeum Adama Mickiewicza w Nowogródku">Muzeum Adama Mickiewicza</a>, które zostało założone za czasów <a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">polskiego</a> Nowogródka w 1931 r., zostało ponownie otwarte w 1955 r. (w setną rocznicę śmierci Adama Mickiewicza). Muzeum później zostało zrekonstruowane z pomocą polskiej firmy. Od 1991 r. jest częścią niepodległej <a href="/wiki/Bia%C5%82oru%C5%9B" title="Białoruś">Białorusi</a> w <a href="/wiki/Obw%C3%B3d_grodzie%C5%84ski" title="Obwód grodzieński">obwodzie grodzieńskim</a>. Polacy w Nowogródku stanowią dzisiaj, według szacunków, około 10–15% wszystkich mieszkańców miasta. Natomiast w samym rejonie nowogródzkim Polaków jest około 5% całej populacji rejonu.</p><div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wiki_letter_w.svg/20px-Wiki_letter_w.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wiki_letter_w.svg/30px-Wiki_letter_w.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wiki_letter_w.svg/40px-Wiki_letter_w.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="44" /></span></span> </span><i>Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit">rozbuduj ją</a></span>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Demografia">Demografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Demografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Demografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="timeline-wrapper"><map name="timeline_n88kuwzwmckhci5czjdzb16vlrk7sf7"></map><img usemap="#timeline_n88kuwzwmckhci5czjdzb16vlrk7sf7" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/pl/timeline/n88kuwzwmckhci5czjdzb16vlrk7sf7.png" /></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zabytki">Zabytki</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Zabytki" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zabytki"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Nowogrodek_fc19.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Nowogrodek_fc19.jpg/220px-Nowogrodek_fc19.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Nowogrodek_fc19.jpg/330px-Nowogrodek_fc19.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Nowogrodek_fc19.jpg/440px-Nowogrodek_fc19.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a><figcaption><a href="/wiki/Zamek_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Zamek w Nowogródku">Pozostałości zamku</a></figcaption></figure> <ul><li><b><a href="/wiki/Zamek_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Zamek w Nowogródku">Zamek w Nowogródku</a></b> wybudowany przez <a href="/wiki/Mendog" title="Mendog">Mendoga</a> z połowy XIII w. – ruiny dwóch wież: Szczytowej i Kościelnej, wały ziemne i fosa otaczająca zamek. Zamek wysadzili w powietrze Szwedzi w 1706. Z zamkowej prawosławnej cerkwi zachowały się fundamenty.</li> <li><b><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_%C5%9Awi%C4%99tych_Borysa_i_Gleba_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Sobór Świętych Borysa i Gleba w Nowogródku">Prawosławny sobór Świętych Borysa i Gleba</a></b> wzniesiony w 1517 w stylu późnogotyckim z fundacji księcia <a href="/wiki/Konstanty_Ostrogski_(hetman)" title="Konstanty Ostrogski (hetman)">Konstantego Ostrogskiego</a>, przebudowany w 1632. W XVII w. przejęty przez unitów. Od 1839 z powrotem funkcjonował jako cerkiew prawosławna. W 1961 został zamknięty dla celów kultowych (było w nim archiwum), jednak w 1996 zwrócono go wiernym parafii prawosławnej. Na ścianach soboru zachowały się gotyckie ornamenty. We wnętrzu znajduje się nagrobek Litaworów Chreptowiczów z XVII w.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Nowogrodek_fc03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Nowogrodek_fc03.jpg/220px-Nowogrodek_fc03.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Nowogrodek_fc03.jpg/330px-Nowogrodek_fc03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Nowogrodek_fc03.jpg/440px-Nowogrodek_fc03.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Fara Witoldowa</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Catholic_Church_of_St._Michael_the_Archangel_in_Navahradak.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Catholic_Church_of_St._Michael_the_Archangel_in_Navahradak.JPG/220px-Catholic_Church_of_St._Michael_the_Archangel_in_Navahradak.JPG" decoding="async" width="220" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Catholic_Church_of_St._Michael_the_Archangel_in_Navahradak.JPG/330px-Catholic_Church_of_St._Michael_the_Archangel_in_Navahradak.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Catholic_Church_of_St._Michael_the_Archangel_in_Navahradak.JPG/440px-Catholic_Church_of_St._Michael_the_Archangel_in_Navahradak.JPG 2x" data-file-width="1623" data-file-height="1678" /></a><figcaption>Kościół Dominikanów pw. św. Michała</figcaption></figure> <ul><li><b><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Przemienienia_Pa%C5%84skiego_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Kościół Przemienienia Pańskiego w Nowogródku">Kościół farny</a></b> („Biała Fara”, „Fara Witoldowa”) pw. <a href="/wiki/Przemienienie_Pa%C5%84skie" title="Przemienienie Pańskie">Przemienienia Pańskiego</a>, zbudowany w stylu <a href="/wiki/Barok" title="Barok">barokowym</a> w latach 1719–1723 poprzez przebudowę wcześniejszego kościoła z XIV w. ufundowanego przez wielkiego księcia <a href="/wiki/Witold_Kiejstutowicz" title="Witold Kiejstutowicz">Witolda</a>. W zewnętrzną ścianę kościoła wmurowana jest tablica informująca o zaślubinach króla Władysława Jagiełły z <a href="/wiki/Zofia_Holsza%C5%84ska" title="Zofia Holszańska">Sońką Holszańską</a>, jakie miały miejsce w nowogródzkiej farze w 1422. W lutym 1799 w kościele został ochrzczony <a href="/wiki/Adam_Mickiewicz" title="Adam Mickiewicz">Adam Mickiewicz</a><sup id="cite_ref-dzieje.pl_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-dzieje.pl-14">[14]</a></sup>. Świątynia jest budowlą jednonawową z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Fasadę zdobią dwie niskie czworoboczne wieże i przewyższający je trójkątny szczyt. W nawie głównej zachowały się sklepienia kolebkowe, w kaplicach – gotyckie sklepienia żebrowe. W bocznej kaplicy znajduje się uwieczniony przez Mickiewicza w inwokacji do <i>Pana Tadeusza</i> cudowny obraz MB Nowogródzkiej, który jest XVIII w. kopią obrazu znajdującego się niegdyś w nowogródzkim kościele jezuitów. W kościele jest także inny cenny obraz, przedstawiający św. Michała Archanioła, patrona miasta, przeniesiony ze zniszczonego kościoła dominikanów. Obraz ten pokrywa srebrna sukienka, ufundowana przez wojewodę smoleńskiego Adama Sakowicza. Cennym zabytkiem jest także znajdująca się w kaplicy Bożego Ciała marmurowa płyta z 1643 fundowana przez kasztelana nowogródzkiego Jana Rudominę Dussiackiego dla uczczenia śmierci brata Jerzego i jego ośmiu towarzyszy poległych w <a href="/wiki/Bitwa_pod_Chocimiem_(1621)" title="Bitwa pod Chocimiem (1621)">bitwie pod Chocimiem</a>. Płyta przedstawia dziewięciu klęczących rycerzy bez głów i modlącego się za ich dusze fundatora. W 1857 kościół został zamknięty (bliski ruinie), odbudowany w 1906 roku nieprzerwanie czynny. Obok kościoła znajduje się kamień ku czci <a href="/wiki/11_m%C4%99czennic_z_Nowogr%C3%B3dka" title="11 męczennic z Nowogródka">11 sióstr nazaretanek</a> zamordowanych przez hitlerowców 1 sierpnia 1943. <a href="/wiki/Sarkofag" title="Sarkofag">Sarkofag</a> z ich <a href="/wiki/Relikwie" title="Relikwie">szczątkami</a> znajduje się w bocznej kaplicy kościoła. Na miejscowym cmentarzu pochowana jest <a href="/wiki/S%C5%82uga_Bo%C5%BCy" title="Sługa Boży">Służebnica Boża</a> <a href="/wiki/Ma%C5%82gorzata_Bana%C5%9B" title="Małgorzata Banaś">Małgorzata Banaś</a>.</li> <li><b>Kościół Dominikanów</b> pw. <a href="/wiki/Archanio%C5%82_Micha%C5%82" title="Archanioł Michał">św. Michała</a>, trzynawowy, barokowy, z elementami rokoka. W bocznych nawach zachowane jest <a href="/wiki/Sklepienie_gwia%C5%BAdziste" title="Sklepienie gwiaździste">sklepienie gwiaździste</a>. Kościół i klasztor fundacji wojewody <a href="/wiki/Krzysztof_Chodkiewicz" title="Krzysztof Chodkiewicz">Krzysztofa Chodkiewicza</a> z 1624, początkowo drewniany, murowany w 1724. W klasztorze była szkoła, w której uczyli się w latach 1807–1815 A. Mickiewicz i <a href="/wiki/Jan_Czeczot" title="Jan Czeczot">Jan Czeczot</a>. W 1853 skasowano klasztor, a kościół przebudowano. Kościół zamknięto w 1948, przeznaczając go na magazyn zboża, a następnie na skład mebli. Zdewastowany, wyremontowano go dopiero w latach 1986–1987. W 1993 zwrócono go wiernym miejscowej parafii rzymskokatolickiej.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E_DSC07879.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E_DSC07879.JPG/220px-%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E_DSC07879.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E_DSC07879.JPG/330px-%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E_DSC07879.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E_DSC07879.JPG/440px-%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E_DSC07879.JPG 2x" data-file-width="6000" data-file-height="4000" /></a><figcaption>Dom <a href="/wiki/Adam_Mickiewicz" title="Adam Mickiewicz">Adama Mickiewicza</a></figcaption></figure> <ul><li><b><a href="/wiki/Muzeum_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Muzeum Adama Mickiewicza w Nowogródku">Dworek Mickiewicza</a></b> z 2 poł. XIX w., na miejscu spalonej siedziby rodziny Mickiewiczów z XVIII w. Przy odbudowie zachowano kształt poprzedniego budynku. Ganek został zabudowany. W tym miejscu spędził poeta młodość. Obecnie mieści się w nim Muzeum Adama Mickiewicza. Obok stoją zrekonstruowane <a href="/wiki/Lamus" title="Lamus">lamus</a>, <a href="/wiki/Oficyna" title="Oficyna">oficyna</a>, altanka i studnia.</li> <li>Dawny <b>Kościół Franciszkanów</b> (obecnie <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_%C5%9Bw._Miko%C5%82aja_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Sobór św. Mikołaja w Nowogródku">sobór św. Mikołaja</a>) i obok klasztor (obecnie dom mieszkalny). Kościół barokowy pw. św. Antoniego z 1714 fundacji <a href="/w/index.php?title=Tomasz_Woyni%C5%82%C5%82owicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tomasz Woyniłłowicz (strona nie istnieje)">Tomasza Woyniłłowicza</a> (<a href="/wiki/Podstoli" title="Podstoli">podstolego</a> nowogródzkiego). W 1831 klasztor skasowano, a w 1846 <a href="/wiki/Barok" title="Barok">barokowy</a> kościół przebudowano na sobór prawosławny św. Mikołaja.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA._%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BB%D1%91%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA._%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BB%D1%91%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B.jpg/220px-%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA._%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BB%D1%91%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA._%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BB%D1%91%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B.jpg/330px-%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA._%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BB%D1%91%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA._%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BB%D1%91%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B.jpg/440px-%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA._%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BB%D1%91%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="900" /></a><figcaption>Sukiennice</figcaption></figure> <ul><li>Sukiennice z 1812</li> <li>Synagoga z XVII w.</li> <li><a href="/wiki/Meczet_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Meczet w Nowogródku">Meczet tatarski</a> wzniesiony w II poł. XIX w., zamknięty przez władze radzieckie w 1945 i przebudowany, odzyskany przez gminę muzułmańską i przywrócony do celów kultowych w latach 90. XX w.</li> <li>Muzułmański cmentarz tatarski</li> <li>Cmentarz katolicki z kaplicą Sadowskiego z 1930</li> <li>Kopiec Mickiewicza</li> <li>Mauzoleum A. Zaborskiego z 1802</li> <li>kamienice z XVIII, XIX i pocz. XX w.</li> <li>Kolonia urzędnicza w <a href="/wiki/Styl_dworkowy" title="Styl dworkowy">stylu dworkowym</a> z ok. 1925, proj. Wilhelm Henneberg</li> <li>Sąd Wojewódzki z lat 30. XX wieku przy ul. Mińskiej</li> <li>Gmach dawnego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, wzniesiony na pocz. XX w.</li></ul> <p><b>Zabytki niezachowane:</b> </p> <ul><li>Kościół i klasztor Jezuitów z 1624</li> <li>Kościół i klasztor Bonifratrów z ok. 1649</li> <li>Pałac Radziwiłłów z XVIII w. przy Rynku, zburzony w 1941 r.</li> <li>Ratusz miejski z XVII w.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gospodarka">Gospodarka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Gospodarka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Gospodarka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W maju 2011 2 km od miasta uruchomiono jedyną na Białorusi i największą na terenie <a href="/wiki/Wsp%C3%B3lnota_Niepodleg%C5%82ych_Pa%C5%84stw" title="Wspólnota Niepodległych Państw">Wspólnoty Niepodległych Państw</a> elektrownię wiatrową<sup id="cite_ref-tut_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-tut-15">[15]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sport">Sport</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Sport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sport"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Do 1939 roku w mieście funkcjonował klub piłkarski <a href="/w/index.php?title=AKS_Nowogr%C3%B3dek&action=edit&redlink=1" class="new" title="AKS Nowogródek (strona nie istnieje)">AKS Nowogródek</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ludzie_związani_z_Nowogródkiem"><span id="Ludzie_zwi.C4.85zani_z_Nowogr.C3.B3dkiem"></span>Ludzie związani z Nowogródkiem</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Ludzie związani z Nowogródkiem" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ludzie związani z Nowogródkiem"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Dom_rodzinny_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku_-_kwiecie%C5%84_2013_(3).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Dom_rodzinny_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku_-_kwiecie%C5%84_2013_%283%29.jpg/170px-Dom_rodzinny_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku_-_kwiecie%C5%84_2013_%283%29.jpg" decoding="async" width="170" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Dom_rodzinny_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku_-_kwiecie%C5%84_2013_%283%29.jpg/255px-Dom_rodzinny_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku_-_kwiecie%C5%84_2013_%283%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Dom_rodzinny_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku_-_kwiecie%C5%84_2013_%283%29.jpg/340px-Dom_rodzinny_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku_-_kwiecie%C5%84_2013_%283%29.jpg 2x" data-file-width="2672" data-file-height="4000" /></a><figcaption>Pomnik <a href="/wiki/Adam_Mickiewicz" title="Adam Mickiewicz">Adama Mickiewicza</a> przy dawnym domu poety</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Z tym tematem związana jest kategoria: <a href="/wiki/Kategoria:Ludzie_zwi%C4%85zani_z_Nowogr%C3%B3dkiem" title="Kategoria:Ludzie związani z Nowogródkiem">Ludzie związani z Nowogródkiem</a>.</i></div> <ul><li><a href="/wiki/Ludmi%C5%82a_Ana%C5%84ka" title="Ludmiła Anańka">Ludmiła Anańka</a> – białoruska biathlonistka</li> <li><a href="/wiki/Ma%C5%82gorzata_Bana%C5%9B" title="Małgorzata Banaś">Małgorzata Banaś</a> – polska <a href="/wiki/Zakonnica" title="Zakonnica">zakonnica</a> ze <a href="/wiki/Zgromadzenie_Si%C3%B3str_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Rodziny_z_Nazaretu" title="Zgromadzenie Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu">Zgromadzenia Najświętszej Rodziny z Nazaretu</a>, <a href="/wiki/S%C5%82uga_Bo%C5%BCy" title="Sługa Boży">służebnica boża</a> <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%82aci%C5%84ski" title="Kościół łaciński">Kościoła katolickiego</a></li> <li><a href="/wiki/Adela_Mardosewicz" title="Adela Mardosewicz">Adela Mardosewicz</a> – polska zakonnica ze Zgromadzenia Najświętszej Rodziny z Nazaretu, <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ci_i_b%C5%82ogos%C5%82awieni_Ko%C5%9Bcio%C5%82a_katolickiego" title="Święci i błogosławieni Kościoła katolickiego">błogosławiona</a> kościoła rzymskokatolickiego</li> <li><a href="/wiki/Mendog" title="Mendog">Mendog</a> – litewski władca, wielki książę litewski (1235–1253), a od 1253 do śmierci król Litwy, którego siedzibą stał się Nowogródek</li> <li><a href="/wiki/Adam_Mickiewicz" title="Adam Mickiewicz">Adam Mickiewicz</a> – polski poeta, działacz i publicysta polityczny</li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Mickiewicz" title="Aleksander Mickiewicz">Aleksander Mickiewicz</a> – polski wykładowca, brat Adama Mickiewicza</li> <li><a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Pakosz" title="Czesław Pakosz">Czesław Pakosz</a> – polski dowódca wojskowy, generał brygady Armii Księstwa Warszawskiego</li> <li><a href="/wiki/Wiktar_Rachma%C5%84ko" title="Wiktar Rachmańko">Wiktar Rachmańko</a> – białoruski polityk</li> <li><a href="/wiki/Bekir_Radkiewicz" title="Bekir Radkiewicz">Bekir Radkiewicz</a> – tatarski <a href="/wiki/Muezzin" title="Muezzin">muezzin</a> nowogródzki</li> <li><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Rudowicz" title="Bronisław Rudowicz">Bronisław Rudowicz</a> – profesor nauk ekonomicznych, w latach 1982–1984 rektor Uniwersytetu Gdańskiego</li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Sieroszewski" title="Józef Sieroszewski">Józef Sieroszewski</a> – polski lekarz, ginekolog, profesor</li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Stahanowicz" title="Aleksander Stahanowicz">Aleksander Stahanowicz</a> – białoruski polityk II RP</li> <li><a href="/wiki/Joseph_Sunlight" title="Joseph Sunlight">Joseph Sunlight</a> – rosyjsko-angielski architekt, pochodzenia żydowskiego</li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Syrokomla" title="Władysław Syrokomla">Władysław Syrokomla</a> – polski poeta i tłumacz epoki romantyzmu</li> <li><a href="/wiki/Genadiusz_Szymanowski" title="Genadiusz Szymanowski">Genadiusz Szymanowski</a> – białoruski polityk okresu II RP</li> <li><a href="/wiki/Jan_Tabortowski" title="Jan Tabortowski">Jan Tabortowski</a> – polski dowódca wojskowy, <a href="/wiki/Major" title="Major">major</a> <a href="/wiki/Wojsko_Polskie_(II_RP)" title="Wojsko Polskie (II RP)">Wojska Polskiego</a>, żołnierz <a href="/wiki/Armia_Krajowa" title="Armia Krajowa">AK</a>, <a href="/wiki/Armia_Krajowa_Obywatelska" title="Armia Krajowa Obywatelska">AKO</a> i <a href="/wiki/Zrzeszenie_Wolno%C5%9B%C4%87_i_Niezawis%C5%82o%C5%9B%C4%87" title="Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość">WiN</a>, inspektor inspektoratów III Łomżyńskiego i IV Suwalskiego AK</li> <li><a href="/wiki/Teodor_Skumin_Tyszkiewicz" title="Teodor Skumin Tyszkiewicz">Teodor Skumin Tyszkiewicz</a> – <a href="/wiki/Rusini" title="Rusini">ruski</a> szlachcic, <a href="/wiki/Wojewodowie_nowogr%C3%B3dzcy" title="Wojewodowie nowogródzcy">wojewoda nowogródzki</a> w latach 1538–1618</li> <li><a href="/wiki/Piotr_Tatarynowicz" title="Piotr Tatarynowicz">Piotr Tatarynowicz</a> – białoruski duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, przedstawiciel białoruskiego ruchu chrześcijańskiego XX wieku; zwolennik niezależności Białorusi, delegat na <a href="/wiki/Drugi_Kongres_Wszechbia%C5%82oruski" title="Drugi Kongres Wszechbiałoruski">II Kongres Wszechbiałoruski</a>, proboszcz miejscowej parafii w latach 1922–1924</li> <li><a href="/wiki/Micha%C5%82_Wilniewczyc" title="Michał Wilniewczyc">Michał Wilniewczyc</a> – polski ksiądz katolicki, kapelan, działacz polonijny w <a href="/wiki/Nowa_Zelandia" title="Nowa Zelandia">Nowej Zelandii</a></li> <li><a href="/wiki/Ludwik_Wolnik" title="Ludwik Wolnik">Ludwik Wolnik</a> – polski inżynier i samorządowiec, burmistrz Nowogródka i Baranowicz</li> <li><a href="/wiki/Auhien_%C5%BBychar" title="Auhien Żychar">Auhien Żychar</a> – białoruski poeta i działacz niepodległościowy</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Książęta"><span id="Ksi.C4.85.C5.BC.C4.99ta"></span>Książęta</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Książęta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Książęta"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>? – ~1180 <a href="/w/index.php?title=Mingaj%C5%82o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mingajło (strona nie istnieje)">Mingajło</a></li> <li>~1180 – 12? <a href="/wiki/Skirmunt" title="Skirmunt">Skirmunt</a></li> <li>~1239 – 1254 <a href="/wiki/Wojsie%C5%82k" title="Wojsiełk">Wojsiełk</a></li> <li>1254 – 1258 <a href="/w/index.php?title=Roman_Danielewicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman Danielewicz (strona nie istnieje)">Roman Danielewicz</a></li> <li>1258 – 1267 Wojsiełk (zm. 1267)</li> <li>? – ~1341 <a href="/wiki/Narymunt_Gleb" class="mw-redirect" title="Narymunt Gleb">Narymunt</a> (Giedyminowicz, zm. 1348)</li> <li>~1341 – ~1347 <a href="/wiki/Koriat_Micha%C5%82_Giedyminowicz" class="mw-redirect" title="Koriat Michał Giedyminowicz">Koriat</a> (Giedyminowicz)</li> <li>1384 <a href="/w/index.php?title=Jerzy_Kiejstutowicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jerzy Kiejstutowicz (strona nie istnieje)">Jerzy Kiejstutowicz</a></li> <li>~1386 – ~1389 <a href="/w/index.php?title=Towtiwil_Kiejstutowicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Towtiwil Kiejstutowicz (strona nie istnieje)">Towtiwil Kiejstutowicz</a></li> <li>1398 – ~1421 <a href="/wiki/Zygmunt_Kiejstutowicz" title="Zygmunt Kiejstutowicz">Zygmunt Kiejstutowicz</a></li> <li>1440 – 1441 <a href="/w/index.php?title=Micha%C5%82_Zygmuntowicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michał Zygmuntowicz (strona nie istnieje)">Michał Zygmuntowicz</a> (zm. 1451)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Miasta_partnerskie">Miasta partnerskie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Miasta partnerskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Miasta partnerskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Polska" title="Polska"><img alt="Polska" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/22px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="22" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/33px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/44px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /></a></span></span> <a href="/wiki/Krynica_Morska" title="Krynica Morska">Krynica Morska</a>, <a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polska</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Litwa" title="Litwa"><img alt="Litwa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/22px-Flag_of_Lithuania.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/33px-Flag_of_Lithuania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/44px-Flag_of_Lithuania.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Preny" title="Preny">Preny</a>, <a href="/wiki/Litwa" title="Litwa">Litwa</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Francja" title="Francja"><img alt="Francja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/22px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/33px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/44px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Leymen" title="Leymen">Leymen</a>, <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francja</a><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Galeria">Galeria</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Galeria" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Galeria"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 106.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 104.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Mickiewicz_Mound_Navahrudak.JPG" class="mw-file-description" title="Kopiec Mickiewicza"><img alt="Kopiec Mickiewicza" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Mickiewicz_Mound_Navahrudak.JPG/157px-Mickiewicz_Mound_Navahrudak.JPG" decoding="async" width="105" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Mickiewicz_Mound_Navahrudak.JPG/236px-Mickiewicz_Mound_Navahrudak.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Mickiewicz_Mound_Navahrudak.JPG/315px-Mickiewicz_Mound_Navahrudak.JPG 2x" data-file-width="2736" data-file-height="3648" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Kopiec Mickiewicza</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 212px"> <div class="thumb" style="width: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B9_%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%96_DSC08013.JPG" class="mw-file-description" title="Gmach Gimnazjum im. Adama Mickiewicza"><img alt="Gmach Gimnazjum im. Adama Mickiewicza" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B9_%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%96_DSC08013.JPG/315px-%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B9_%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%96_DSC08013.JPG" decoding="async" width="210" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B9_%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%96_DSC08013.JPG/473px-%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B9_%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%96_DSC08013.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B9_%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%96_DSC08013.JPG/630px-%D0%93._%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BA_-_%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B9_%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%96_DSC08013.JPG 2x" data-file-width="6000" data-file-height="4000" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Gmach Gimnazjum im. Adama Mickiewicza</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 106.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 104.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahrudak2.JPG" class="mw-file-description" title="Sobór św. Mikołaja"><img alt="Sobór św. Mikołaja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Navahrudak2.JPG/157px-Navahrudak2.JPG" decoding="async" width="105" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Navahrudak2.JPG/236px-Navahrudak2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Navahrudak2.JPG/315px-Navahrudak2.JPG 2x" data-file-width="1728" data-file-height="2304" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Sobór św. Mikołaja</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178px"> <div class="thumb" style="width: 176px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Saint_Boris_and_Gleb_Church_in_Navahrudak.JPG" class="mw-file-description" title="Cerkiew śś. Borysa i Gleba"><img alt="Cerkiew śś. Borysa i Gleba" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Saint_Boris_and_Gleb_Church_in_Navahrudak.JPG/264px-Saint_Boris_and_Gleb_Church_in_Navahrudak.JPG" decoding="async" width="176" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Saint_Boris_and_Gleb_Church_in_Navahrudak.JPG/396px-Saint_Boris_and_Gleb_Church_in_Navahrudak.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Saint_Boris_and_Gleb_Church_in_Navahrudak.JPG/528px-Saint_Boris_and_Gleb_Church_in_Navahrudak.JPG 2x" data-file-width="3320" data-file-height="2640" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Cerkiew śś. Borysa i Gleba</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahrudak_Mosque.JPG" class="mw-file-description" title="Meczet"><img alt="Meczet" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Navahrudak_Mosque.JPG/280px-Navahrudak_Mosque.JPG" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Navahrudak_Mosque.JPG/420px-Navahrudak_Mosque.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Navahrudak_Mosque.JPG/560px-Navahrudak_Mosque.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Meczet_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Meczet w Nowogródku">Meczet</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Rynek_in_Navahrudak.JPG" class="mw-file-description" title="Kamienica na Rynku"><img alt="Kamienica na Rynku" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Rynek_in_Navahrudak.JPG/280px-Rynek_in_Navahrudak.JPG" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Rynek_in_Navahrudak.JPG/420px-Rynek_in_Navahrudak.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Rynek_in_Navahrudak.JPG/560px-Rynek_in_Navahrudak.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Kamienica na Rynku</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Dom_Wojewody_in_Navahrudak.JPG" class="mw-file-description" title="Dom wojewody"><img alt="Dom wojewody" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Dom_Wojewody_in_Navahrudak.JPG/280px-Dom_Wojewody_in_Navahrudak.JPG" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Dom_Wojewody_in_Navahrudak.JPG/420px-Dom_Wojewody_in_Navahrudak.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Dom_Wojewody_in_Navahrudak.JPG/560px-Dom_Wojewody_in_Navahrudak.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Dom wojewody</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Urz%C4%85d_Wojew%C3%B3dzki_in_Navahrudak.JPG" class="mw-file-description" title="Urząd wojewódzki"><img alt="Urząd wojewódzki" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Urz%C4%85d_Wojew%C3%B3dzki_in_Navahrudak.JPG/280px-Urz%C4%85d_Wojew%C3%B3dzki_in_Navahrudak.JPG" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Urz%C4%85d_Wojew%C3%B3dzki_in_Navahrudak.JPG/420px-Urz%C4%85d_Wojew%C3%B3dzki_in_Navahrudak.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Urz%C4%85d_Wojew%C3%B3dzki_in_Navahrudak.JPG/560px-Urz%C4%85d_Wojew%C3%B3dzki_in_Navahrudak.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Urząd wojewódzki</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Station_in_Navahrudak.JPG" class="mw-file-description" title="Dworzec"><img alt="Dworzec" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Station_in_Navahrudak.JPG/280px-Station_in_Navahrudak.JPG" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Station_in_Navahrudak.JPG/420px-Station_in_Navahrudak.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Station_in_Navahrudak.JPG/560px-Station_in_Navahrudak.JPG 2x" data-file-width="3556" data-file-height="2667" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Dworzec</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Navahrudak_2006.jpg" class="mw-file-description" title="Kamienica z XIX w."><img alt="Kamienica z XIX w." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Navahrudak_2006.jpg/280px-Navahrudak_2006.jpg" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Navahrudak_2006.jpg/420px-Navahrudak_2006.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Navahrudak_2006.jpg/560px-Navahrudak_2006.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Kamienica z XIX w.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Nowogrodek_fc09.jpg" class="mw-file-description" title="Wnętrze białej „fary Witoldowej”"><img alt="Wnętrze białej „fary Witoldowej”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Nowogrodek_fc09.jpg/280px-Nowogrodek_fc09.jpg" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Nowogrodek_fc09.jpg/420px-Nowogrodek_fc09.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Nowogrodek_fc09.jpg/560px-Nowogrodek_fc09.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Wnętrze białej „fary Witoldowej”</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Liszkowo_(Litwa)" title="Liszkowo (Litwa)">Liszków</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_Adama_Mickiewicza_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Muzeum Adama Mickiewicza w Nowogródku">Muzeum Adama Mickiewicza w Nowogródku</a></li> <li><a href="/wiki/Parafia_%C5%9Bw._Micha%C5%82a_Archanio%C5%82a_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Parafia św. Michała Archanioła w Nowogródku">Parafia św. Michała Archanioła w Nowogródku</a> – rzymskokatolicka</li> <li><a href="/wiki/Parafia_%C5%9Bw._Marcina_z_Tours_w_Nowogr%C3%B3dku" title="Parafia św. Marcina z Tours w Nowogródku">Parafia św. Marcina z Tours w Nowogródku</a> – starokatolicka</li> <li><a href="/wiki/Powiat_nowogr%C3%B3dzki" title="Powiat nowogródzki">Powiat nowogródzki</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/"><i>Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского т...</i></a> [online], www.belstat.gov.by<span class="accessdate"> [dostęp 2019-03-09]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BD%D0%B0+1+%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F+2018+%D0%B3.+%D0%B8+%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D1%87%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B7%D0%B0+2017+%D0%B3%D0%BE%D0%B4+%D0%BF%D0%BE+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B5+%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C+%D0%B2+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B5+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%B9%2C+%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2%2C+%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2+%D0%B8+%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%82...&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.belstat.gov.by%2Fofitsialnaya-statistika%2Fpublications%2Fizdania%2Fpublic_bulletin%2Findex_8782%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Wanda Rewieńska, Miasta i miasteczka magdeburskie w woj. wileńskim i nowogródzkim, Lida 1938, s. 11.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 33.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKosman197936–37-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKosman197936–37_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKosman1979">Kosman 1979 ↓</a></span>, s. 36–37.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Mironowicz A.: <i>Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku</i>. Trans Humana, 2011, s. 135. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788361209553" title="Specjalna:Książki/9788361209553">ISBN <span class="isbn">978-83-61209-55-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biskupstwo+turowsko-pi%C5%84skie+w+XI-XVI+wieku&rft.au=Mironowicz+A.&rft.pub=Trans+Humana&rft.pages=135&rft.isbn=978-83-61209-55-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMichaluk2010Rozdział_I._Białoruś_i_jej_mieszkańcy_w_XIX_i_na_początku_XX_wieku38-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMichaluk2010Rozdział_I._Białoruś_i_jej_mieszkańcy_w_XIX_i_na_początku_XX_wieku38_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMichaluk2010">Michaluk 2010 ↓</a></span>, Rozdział I. Białoruś i jej mieszkańcy w XIX i na początku XX wieku, s. 38.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFTarasiuk2007Życie_społeczno-kulturalne._Oświata34–37-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFTarasiuk2007Życie_społeczno-kulturalne._Oświata34–37_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFTarasiuk2007">Tarasiuk 2007 ↓</a></span>, Życie społeczno-kulturalne. Oświata, s. 34–37.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFTarasiuk2007W_walce_o_prymat_w_kraju._Samorząd_lokalny168–169-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFTarasiuk2007W_walce_o_prymat_w_kraju._Samorząd_lokalny168–169_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFTarasiuk2007">Tarasiuk 2007 ↓</a></span>, W walce o prymat w kraju. Samorząd lokalny, s. 168–169.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFWyszczelski2010Wyprawa_wileńska94-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFWyszczelski2010Wyprawa_wileńska94_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFWyszczelski2010">Wyszczelski 2010 ↓</a></span>, Wyprawa wileńska, s. 94.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Geoffrey P.</span><span class="cite-name-initials" title="Geoffrey P." style="display:none">G.P.</span> </span><span class="cite-lastname">Megargee</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Geoffrey P.</span><span class="cite-name-initials" title="Geoffrey P.">G.P.</span></span> (red.), <i>Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945</i>, t. II, part B, s. 1250<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Encyclopedia+of+camps+and+ghettos%2C+1933-1945" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-polskieradio.pl-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-polskieradio.pl_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Polskie Radio: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/900787,Meczennice-z-Nowogrodka">Męczennice z Nowogródka</a>. 2013-08-01. [dostęp 2019-08-01]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-opoka.org.pl-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-opoka.org.pl_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Jan Paweł II: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/homilie/beatyfikacja_05032000.html">Homilia wygłoszona podczas Mszy św. beatyfikacyjnej 5.03.2000</a>. 2000-06-16. [dostęp 2019-08-01]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Tajne nauczanie polskie w czasie okupacji niemieckiej 1941–1944. W: <i>Oświata..</i>. s. 67.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=O%C5%9Bwiata..&rft.atitle=Tajne+nauczanie+polskie+w+czasie+okupacji+niemieckiej+1941%E2%80%931944&rft.pages=67"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-dzieje.pl-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-dzieje.pl_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">MKiDN: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dzieje.pl/node/63711">Nowogródek – kościół farny pw. Przemienienia Pańskiego</a>. 2016-08-25. [dostęp 2019-08-01]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-tut-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-tut_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Olga Korielina, Anton Riabcew: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110526022322/http://news.tut.by/economics/227632.html?utm_source=news-right-block&utm_medium=multimedia-news&utm_campaign=multimedia-news">W Biełarusi zapuszczena pierwaja wietroeniergieticzeskaja ustanowka</a>. tut.by, 2011-05-20 13:07. [dostęp 2011-05-23]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.tut.by/economics/227632.html?utm_source=news-right-block&utm_medium=multimedia-news&utm_campaign=multimedia-news">tego adresu</a> (2011-05-26)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://novogrudok.by/istoriya-novogrudka.html"><i>История Новогрудка | НОВОГРУДОК.BY</i></a> [online]<span class="accessdate"> [dostęp 2019-04-25]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BA%D0%B0+%7C+%D0%9D%D0%9E%D0%92%D0%9E%D0%93%D0%A0%D0%A3%D0%94%D0%9E%D0%9A.BY&rft_id=http%3A%2F%2Fnovogrudok.by%2Fistoriya-novogrudka.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFKosman1979"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Marceli</span><span class="cite-name-initials" title="Marceli" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Kosman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Marceli</span><span class="cite-name-initials" title="Marceli">M.</span></span>, <i>Historia Białorusi</i>, Wrocław 1979, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8304002019" title="Specjalna:Książki/8304002019">ISBN <span class="isbn">83-04-00201-9</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Marceli&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historia+Bia%C5%82orusi&rft.isbn=83-04-00201-9&rft.place=Wroc%C5%82aw&rft.date=1979&rft.aulast=Kosman" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFMichaluk2010">Dorota Michaluk: <i>Białoruska Republika Ludowa 1918–1920. U podstaw białoruskiej państwowości</i>. Toruń: Wydawnictwo Naukowe <a href="/wiki/Uniwersytet_Miko%C5%82aja_Kopernika_w_Toruniu" title="Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu">Uniwersytetu Mikołaja Kopernika</a>, 2010, s. 597. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323124849" title="Specjalna:Książki/9788323124849">ISBN <span class="isbn">978-83-231-2484-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Bia%C5%82oruska+Republika+Ludowa+1918%E2%80%931920.+U+podstaw+bia%C5%82oruskiej+pa%C5%84stwowo%C5%9Bci&rft.aulast=Michaluk&rft.aufirst=Dorota&rft.pub=Wydawnictwo+Naukowe+%5B%5BUniwersytet+Miko%C5%82aja+Kopernika+w+Toruniu%7CUniwersytetu+Miko%C5%82aja+Kopernika%5D%5D&rft.place=Toru%C5%84&rft.pages=597&rft.isbn=978-83-231-2484-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFWyszczelski2010"><a href="/wiki/Lech_Wyszczelski" title="Lech Wyszczelski">Lech Wyszczelski</a>: <i>Wojna polsko-rosyjska 1919–1920</i>. Wyd. 1. T. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 696. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311119345" title="Specjalna:Książki/9788311119345">ISBN <span class="isbn">978-83-11-11934-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wojna+polsko-rosyjska+1919%E2%80%931920&rft.aulast=Wyszczelski&rft.aufirst=Lech&rft.edition=1&rft.pub=Bellona&rft.place=Warszawa&rft.pages=696&rft.isbn=978-83-11-11934-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFTarasiuk2007">Dariusz Tarasiuk: <i>Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918</i>. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 211. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788322726297" title="Specjalna:Książki/9788322726297">ISBN <span class="isbn">978-83-227-2629-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mi%C4%99dzy+nadziej%C4%85+a+niepokojem.+Dzia%C5%82alno%C5%9B%C4%87+spo%C5%82eczno-kulturalna+i+polityczna+Polak%C3%B3w+na+wschodniej+Bia%C5%82orusi+w+latach+1905%E2%80%931918&rft.aulast=Tarasiuk&rft.aufirst=Dariusz&rft.pub=Wydawnictwo+Uniwersytetu+Marii+Curie-Sk%C5%82odowskiej&rft.place=Lublin&rft.pages=211&rft.isbn=978-83-227-2629-7"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Agnieszka Grędzik-Radziak: <i>Oświata i szkolnictwo polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej i współczesnej Białorusi 1939–2001</i>. Toruń: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2007, s. 441. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788360738092" title="Specjalna:Książki/9788360738092">ISBN <span class="isbn">978-83-60738-09-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=O%C5%9Bwiata+i+szkolnictwo+polskie+na+ziemiach+p%C3%B3%C5%82nocno-wschodnich+II+Rzeczypospolitej+i+wsp%C3%B3%C5%82czesnej+Bia%C5%82orusi+1939%E2%80%932001&rft.aulast=Gr%C4%99dzik-Radziak&rft.aufirst=Agnieszka&rft.pub=Europejskie+Centrum+Edukacyjne&rft.place=Toru%C5%84&rft.pages=441&rft.isbn=978-83-60738-09-2"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VII/255"><i>Nowogródek</i></a>, [w:] <a href="/wiki/S%C5%82ownik_geograficzny_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego" title="Słownik geograficzny Królestwa Polskiego"><i>Słownik geograficzny Królestwa Polskiego</i></a>, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 255<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=S%C5%82ownik+geograficzny+Kr%C3%B3lestwa+Polskiego&rft.atitle=Nowogr%C3%B3dek&rft.place=Warszawa&rft.date=1886" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/search/?filters=keyword:%22Nowogr%C3%B3dek_(Bia%C5%82oru%C5%9B,_obw._grodzie%C5%84ski)%22,category:photographs,category:postcards,category:prints,public:1,hasTextContent:0">Archiwalne widoki miasta</a> w bibliotece <a href="/wiki/Polona" title="Polona">Polona</a></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Miasta_wojew%C3%B3dzkie_II_Rzeczypospolitej" title="Szablon:Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Miasta_wojew%C3%B3dzkie_II_Rzeczypospolitej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Miasta_wojew%C3%B3dzkie_II_Rzeczypospolitej&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Miasta wojewódzkie <a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">II Rzeczypospolitej</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Bia%C5%82ystok" title="Białystok">Białystok</a></li> <li><a href="/wiki/Brze%C5%9B%C4%87" title="Brześć">Brześć nad Bugiem</a></li> <li><a href="/wiki/Katowice" title="Katowice">Katowice</a></li> <li><a href="/wiki/Kielce" title="Kielce">Kielce</a></li> <li><a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Kraków</a></li> <li><a href="/wiki/Lublin" title="Lublin">Lublin</a></li> <li><a href="/wiki/Lw%C3%B3w" title="Lwów">Lwów</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81%C3%B3d%C5%BA" title="Łódź">Łódź</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81uck" title="Łuck">Łuck</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Nowogródek</a></li> <li><a href="/wiki/Pozna%C5%84" title="Poznań">Poznań</a></li> <li><a href="/wiki/Iwano-Frankiwsk" title="Iwano-Frankiwsk">Stanisławów</a></li> <li><a href="/wiki/Tarnopol" title="Tarnopol">Tarnopol</a></li> <li><a href="/wiki/Toru%C5%84" title="Toruń">Toruń</a></li> <li><a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a></li> <li><a href="/wiki/Wilno" title="Wilno">Wilno</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png" class="mw-file-description" title="Polska"><img alt="Polska" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png/50px-God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png" decoding="async" width="50" height="61" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png/75px-God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png/100px-God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png 2x" data-file-width="2010" data-file-height="2465" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Miasta_wojew%C3%B3dzkie_I_Rzeczypospolitej" title="Szablon:Miasta wojewódzkie I Rzeczypospolitej"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Miasta_wojew%C3%B3dzkie_I_Rzeczypospolitej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Miasta wojewódzkie I Rzeczypospolitej (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Miasta_wojew%C3%B3dzkie_I_Rzeczypospolitej&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Miasta wojewódzkie <a href="/wiki/Rzeczpospolita_Obojga_Narod%C3%B3w" title="Rzeczpospolita Obojga Narodów">Rzeczypospolitej</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Prowincja_wielkopolska" title="Prowincja wielkopolska">Prowincja wielkopolska</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Brze%C5%9B%C4%87_Kujawski" title="Brześć Kujawski">Brześć Kujawski</a></li> <li><a href="/wiki/Che%C5%82mno" title="Chełmno">Chełmno</a></li> <li><a href="/wiki/Gniezno" title="Gniezno">Gniezno</a></li> <li><a href="/wiki/Inowroc%C5%82aw" title="Inowrocław">Inowrocław</a></li> <li><a href="/wiki/Kalisz" title="Kalisz">Kalisz</a></li> <li><a href="/wiki/Lidzbark_Warmi%C5%84ski" title="Lidzbark Warmiński">Lidzbark Warmiński</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81%C4%99czyca" title="Łęczyca">Łęczyca</a></li> <li><a href="/wiki/Malbork" title="Malbork">Malbork</a></li> <li><a href="/wiki/P%C5%82ock" title="Płock">Płock</a></li> <li><a href="/wiki/Pozna%C5%84" title="Poznań">Poznań</a></li> <li><a href="/wiki/Rawa_Mazowiecka" title="Rawa Mazowiecka">Rawa Mazowiecka</a></li> <li><a href="/wiki/Sieradz" title="Sieradz">Sieradz</a></li> <li><a href="/wiki/Skarszewy" title="Skarszewy">Skarszewy</a></li> <li><a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Prowincja_ma%C5%82opolska" title="Prowincja małopolska">Prowincja małopolska</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Be%C5%82z" title="Bełz">Bełz</a></li> <li><a href="/wiki/Brac%C5%82aw" title="Bracław">Bracław</a></li> <li><a href="/wiki/Czernih%C3%B3w" title="Czernihów">Czernihów</a></li> <li><a href="/wiki/Drohiczyn_(Polska)" title="Drohiczyn (Polska)">Drohiczyn</a></li> <li><a href="/wiki/Kamieniec_Podolski" title="Kamieniec Podolski">Kamieniec Podolski</a></li> <li><a href="/wiki/Kij%C3%B3w" title="Kijów">Kijów</a></li> <li><a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Kraków</a></li> <li><a href="/wiki/Lublin" title="Lublin">Lublin</a></li> <li><a href="/wiki/Lw%C3%B3w" title="Lwów">Lwów</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81uck" title="Łuck">Łuck</a></li> <li><a href="/wiki/Sandomierz" title="Sandomierz">Sandomierz</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBytomierz" title="Żytomierz">Żytomierz</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wielkie_Ksi%C4%99stwo_Litewskie" title="Wielkie Księstwo Litewskie">Wielkie Księstwo Litewskie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Brze%C5%9B%C4%87" title="Brześć">Brześć</a></li> <li><a href="/wiki/Mi%C5%84sk" title="Mińsk">Mińsk</a></li> <li><a href="/wiki/M%C5%9Bcis%C5%82aw_(Bia%C5%82oru%C5%9B)" title="Mścisław (Białoruś)">Mścisław</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Nowogródek</a></li> <li><a href="/wiki/Po%C5%82ock" title="Połock">Połock</a></li> <li><a href="/wiki/Smole%C5%84sk" title="Smoleńsk">Smoleńsk</a></li> <li><a href="/wiki/Troki" title="Troki">Troki</a></li> <li><a href="/wiki/Wilno" title="Wilno">Wilno</a></li> <li><a href="/wiki/Witebsk" title="Witebsk">Witebsk</a></li> <li><a href="/wiki/Wornie" title="Wornie">Wornie</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Inflanty" title="Inflanty">Inflanty</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Tartu" title="Tartu">Dorpat</a></li> <li><a href="/wiki/Dyneburg" title="Dyneburg">Dyneburg</a></li> <li><a href="/wiki/Kie%C5%9B" title="Kieś">Kieś</a></li> <li><a href="/wiki/Parnawa" title="Parnawa">Parnawa</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Herb_Rzeczypospolitej_Obojga_Narodow.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Herb_Rzeczypospolitej_Obojga_Narodow.svg/58px-Herb_Rzeczypospolitej_Obojga_Narodow.svg.png" decoding="async" width="58" height="96" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Herb_Rzeczypospolitej_Obojga_Narodow.svg/87px-Herb_Rzeczypospolitej_Obojga_Narodow.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Herb_Rzeczypospolitej_Obojga_Narodow.svg/116px-Herb_Rzeczypospolitej_Obojga_Narodow.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="825" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Miasta_obwodu_grodzie%C5%84skiego" title="Szablon:Miasta obwodu grodzieńskiego"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Miasta_obwodu_grodzie%C5%84skiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Miasta obwodu grodzieńskiego (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Miasta_obwodu_grodzie%C5%84skiego&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Stolice rejonów obwodu grodzieńskiego</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Brzostowica_Wielka" title="Brzostowica Wielka">Brzostowica Wielka</a></li> <li><a href="/wiki/Grodno" title="Grodno">Grodno</a></li> <li><a href="/wiki/Iwie_(miasto)" title="Iwie (miasto)">Iwie</a></li> <li><a href="/wiki/Korelicze" title="Korelicze">Korelicze</a></li> <li><a href="/wiki/Lida" title="Lida">Lida</a></li> <li><a href="/wiki/Mosty_(miasto)" title="Mosty (miasto)">Mosty</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Nowogródek</a></li> <li><a href="/wiki/Ostrowiec_(obw%C3%B3d_grodzie%C5%84ski)" title="Ostrowiec (obwód grodzieński)">Ostrowiec</a></li> <li><a href="/wiki/Oszmiana" title="Oszmiana">Oszmiana</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82onim" title="Słonim">Słonim</a></li> <li><a href="/wiki/Smorgonie" title="Smorgonie">Smorgonie</a></li> <li><a href="/wiki/Szczuczyn_(Bia%C5%82oru%C5%9B)" title="Szczuczyn (Białoruś)">Szczuczyn</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awis%C5%82ocz_(rejon_%C5%9Bwis%C5%82ocki)" title="Świsłocz (rejon świsłocki)">Świsłocz</a></li> <li><a href="/wiki/Werenowo" title="Werenowo">Werenowo</a></li> <li><a href="/wiki/Wo%C5%82kowysk" title="Wołkowysk">Wołkowysk</a></li> <li><a href="/wiki/Zdzi%C4%99cio%C5%82" title="Zdzięcioł">Zdzięcioł</a></li> <li><a href="/wiki/Zelwa_(osiedle_typu_miejskiego)" title="Zelwa (osiedle typu miejskiego)">Zelwa</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Coat_of_Arms_of_Hrodna_Voblasts.svg" class="mw-file-description" title="Herb obwodu grodzieńskiego"><img alt="Herb obwodu grodzieńskiego" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Coat_of_Arms_of_Hrodna_Voblasts.svg/50px-Coat_of_Arms_of_Hrodna_Voblasts.svg.png" decoding="async" width="50" height="47" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Coat_of_Arms_of_Hrodna_Voblasts.svg/75px-Coat_of_Arms_of_Hrodna_Voblasts.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Coat_of_Arms_of_Hrodna_Voblasts.svg/100px-Coat_of_Arms_of_Hrodna_Voblasts.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="558" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Powiat_nowogr%C3%B3dzki" title="Szablon:Powiat nowogródzki"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Powiat_nowogr%C3%B3dzki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Powiat nowogródzki (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Powiat_nowogr%C3%B3dzki&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Powiat_nowogr%C3%B3dzki" title="Powiat nowogródzki">Powiat nowogródzki</a> (do 1939)</div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li>Siedziba powiatu – <a class="mw-selflink selflink">Nowogródek</a></li></ul> </div><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo" title="Województwo">Przynależność wojewódzka</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Gubernia_mi%C5%84ska" title="Gubernia mińska">gubernia mińska</a> (do 1917)</li> <li><a href="/wiki/Okr%C4%99g_wile%C5%84ski" title="Okręg wileński">okręg wileński</a> pod <a href="/wiki/Zarz%C4%85d_Cywilny_Ziem_Wschodnich" title="Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich">ZCZW</a> (1919–20) i <a href="/wiki/Tymczasowy_Zarz%C4%85d_Teren%C3%B3w_Przyfrontowych_i_Etapowych" title="Tymczasowy Zarząd Terenów Przyfrontowych i Etapowych">TZTPiE</a> (1920)</li> <li><a href="/wiki/Okr%C4%99g_nowogr%C3%B3dzki" title="Okręg nowogródzki">okręg nowogródzki</a> (1920–21)</li> <li><a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_nowogr%C3%B3dzkie_(II_Rzeczpospolita)" title="Województwo nowogródzkie (II Rzeczpospolita)">woj. nowogródzkie</a> (1921–39)</li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Gmina_miejska" title="Gmina miejska">Miasta</a> (1919–39)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Baranowicze" title="Baranowicze">Baranowicze</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Mir_(osiedle_typu_miejskiego)" title="Mir (osiedle typu miejskiego)">Mir</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Nowogródek</a></li> <li><a href="/wiki/Zdzi%C4%99cio%C5%82" title="Zdzięcioł">Zdzięcioł</a> (<a href="/wiki/Powiat_s%C5%82onimski_(II_Rzeczpospolita)" title="Powiat słonimski (II Rzeczpospolita)">←</a> od 1926)</li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Gmina_wiejska" title="Gmina wiejska">Gminy wiejskie</a> (1919–39)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Cyryn_(gmina)" title="Cyryn (gmina)">Cyryn</a></li> <li><a href="/wiki/Czernichowo_(gmina)" title="Czernichowo (gmina)">Czernichowo</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Darewo_(gmina)" title="Darewo (gmina)">Darewo</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Dworzec_(gmina)" title="Dworzec (gmina)">Dworzec</a> (<a href="/wiki/Powiat_s%C5%82onimski_(II_Rzeczpospolita)" title="Powiat słonimski (II Rzeczpospolita)">←</a> od 1926)</li> <li><a href="/wiki/Horodeczna_(gmina)" title="Horodeczna (gmina)">Horodeczna</a> (do 1936)</li> <li><a href="/wiki/Horodyszcze_(gmina_w_wojew%C3%B3dztwie_nowogr%C3%B3dzkim)" title="Horodyszcze (gmina w województwie nowogródzkim)">Horodyszcze</a> (do 1926 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Horodziej_(gmina)" title="Horodziej (gmina)">Horodziej</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Jastrz%C4%99bl_(gmina)" title="Jastrzębl (gmina)">Jastrzębl</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Jeremicze_(gmina)" title="Jeremicze (gmina)">Jeremicze</a> (do 1926 <a href="/wiki/Powiat_sto%C5%82pecki" title="Powiat stołpecki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Korelicze_(gmina)" title="Korelicze (gmina)">Korelicze</a></li> <li><a href="/wiki/Krzywoszyn_(gmina)" title="Krzywoszyn (gmina)">Krzywoszyn</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Kuszelewo_(gmina)" title="Kuszelewo (gmina)">Kuszelewo</a></li> <li><a href="/wiki/Lubcz_(gmina)" title="Lubcz (gmina)">Lubcz</a></li> <li><a href="/wiki/Mir_(gmina)" title="Mir (gmina)">Mir</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Niehniewicze_(gmina)" title="Niehniewicze (gmina)">Niehniewicze</a></li> <li><a href="/wiki/Nowa_Mysz_(gmina)" title="Nowa Mysz (gmina)">Nowa Mysz</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Nowogr%C3%B3dek_(gmina)" title="Nowogródek (gmina)">Nowogródek</a> (od 1936)</li> <li><a href="/wiki/Ostr%C3%B3w_(gmina_w_wojew%C3%B3dztwie_nowogr%C3%B3dzkim)" title="Ostrów (gmina w województwie nowogródzkim)">Ostrów</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Poczap%C3%B3w_(gmina)" title="Poczapów (gmina)">Poczapów</a></li> <li><a href="/wiki/Rajce_(gmina)" title="Rajce (gmina)">Rajce</a></li> <li><a href="/wiki/Sn%C3%B3w_(gmina)" title="Snów (gmina)">Snów</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Sto%C5%82owicze_(gmina)" title="Stołowicze (gmina)">Stołowicze</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li> <li><a href="/wiki/Szczorse_(gmina)" title="Szczorse (gmina)">Szczorse</a></li> <li><a href="/wiki/Wsielub_(gmina)" title="Wsielub (gmina)">Wsielub</a></li> <li><a href="/wiki/Zdzi%C4%99cio%C5%82_(gmina)" title="Zdzięcioł (gmina)">Zdzięcioł</a> (<a href="/wiki/Powiat_s%C5%82onimski_(II_Rzeczpospolita)" title="Powiat słonimski (II Rzeczpospolita)">←</a> od 1926)</li> <li><a href="/wiki/%C5%BBuchowicze_(gmina)" title="Żuchowicze (gmina)">Żuchowicze</a> (do 1919 <a href="/wiki/Powiat_baranowicki" title="Powiat baranowicki">→</a>)</li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">city of raion subordinance</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/129019497">129019497</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n81131664">n81131664</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4446666-3">4446666-3</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ge578717">ge578717</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007562020905171">987007562020905171</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3948775.html">3948775</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/5757785">5757785</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowogródek&oldid=74603562">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowogródek&oldid=74603562</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Nowogr%C3%B3dek" title="Kategoria:Nowogródek">Nowogródek</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Miasta_w_obwodzie_grodzie%C5%84skim" title="Kategoria:Miasta w obwodzie grodzieńskim">Miasta w obwodzie grodzieńskim</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Miasta_wojew%C3%B3dzkie_I_Rzeczypospolitej" title="Kategoria:Miasta wojewódzkie I Rzeczypospolitej">Miasta wojewódzkie I Rzeczypospolitej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Miasta_wojew%C3%B3dzkie_II_Rzeczypospolitej" title="Kategoria:Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej">Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Miejsca_obrad_sejmik%C3%B3w_I_Rzeczypospolitej" title="Kategoria:Miejsca obrad sejmików I Rzeczypospolitej">Miejsca obrad sejmików I Rzeczypospolitej</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Strony_u%C5%BCywaj%C4%85ce_rozszerzenia_EasyTimeline" title="Kategoria:Strony używające rozszerzenia EasyTimeline">Strony używające rozszerzenia EasyTimeline</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Zal%C4%85%C5%BCki_sekcji_artyku%C5%82%C3%B3w" title="Kategoria:Zalążki sekcji artykułów">Zalążki sekcji artykułów</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Kontrola_autorytatywna_potrzebuje_polskiej_etykiety" title="Kategoria:Kontrola autorytatywna potrzebuje polskiej etykiety">Kontrola autorytatywna potrzebuje polskiej etykiety</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 23 sie 2024, 19:07.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowogr%C3%B3dek&section=20&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-sb2p7","wgBackendResponseTime":1460,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.912","walltime":"1.255","ppvisitednodes":{"value":9751,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":99889,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":15672,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":23,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":18,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":92517,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":3,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1057.647 1 -total"," 25.58% 270.531 1 Szablon:Miejscowość_infobox"," 16.73% 176.893 4 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 16.06% 169.823 1 Szablon:Miasta_wojewódzkie_II_Rzeczypospolitej"," 15.50% 163.984 1 Szablon:Przypisy"," 11.86% 125.411 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 9.14% 96.637 6 Szablon:Cytuj_książkę"," 6.42% 67.912 4 Szablon:Cytuj_stronę"," 6.38% 67.469 1 Szablon:Infobox_mapa_lokalizacyjna"," 5.31% 56.160 4 Szablon:Cytuj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.439","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5951974,"limit":52428800},"limitreport-logs":"\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\nwspółrzędne = \"53°35′N 25°49′E\"\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Miejscowość infobox\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n}\nmap = \"obwód grodzieński\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Nowogródek”\",\n [\"description\"] = \"Nowogródek\",\n [\"latitude\"] = 53.583333333333,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=53.583333333333_N_25.816666666667_E_type:city_\",\n [\"longitude\"] = 25.816666666667,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"po prawej nieco na dole\",\n [\"rx\"] = 170.68686868687,\n [\"ry\"] = 177.38013463388,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 71.717171717172,\n [\"y\"] = 62.35632183908,\n}\nmap = \"Białoruś\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Nowogródek”\",\n [\"description\"] = \"Nowogródek\",\n [\"latitude\"] = 53.583333333333,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=53.583333333333_N_25.816666666667_E_type:city_\",\n [\"longitude\"] = 25.816666666667,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"po lewej\",\n [\"rx\"] = 68.729372937294,\n [\"ry\"] = 112.87127031648,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 28.877887788779,\n [\"y\"] = 53.14465408805,\n}\nmap = \"Polska\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Nowogródek”\",\n [\"description\"] = \"Nowogródek\",\n [\"latitude\"] = 53.583333333333,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=53.583333333333_N_25.816666666667_E_type:city_\",\n [\"longitude\"] = 25.816666666667,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"u góry po prawej\",\n [\"rx\"] = 187.63156546246,\n [\"ry\"] = 70.282281136754,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 78.83679221112,\n [\"y\"] = 28.411364545818,\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n#prop B = 1\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-sb2p7","timestamp":"20241128035409","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Nowogr\u00f3dek","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Nowogr%C3%B3dek","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q278743","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q278743","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-03-25T08:32:08Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/bb\/Belarus_Navahrudak_IMG_1730_2175.jpg","headline":"miasto na Bia\u0142orusi"}</script> </body> </html>