CINXE.COM

Acide ribonucléique messager — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Acide ribonucléique messager — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"27dd58a4-d91d-4480-b94f-ebd9ce831009","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Acide_ribonucléique_messager","wgTitle":"Acide ribonucléique messager","wgCurRevisionId":220835278,"wgRevisionId":220835278,"wgArticleId":189244,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Page utilisant P486","Page utilisant P5082","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des bases relatives à la santé","Page utilisant P1417","Page utilisant P5019","Page utilisant P8313","Page utilisant P6706","Page utilisant P8349","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:Biologie cellulaire et moléculaire/Articles liés", "Portail:Biologie/Articles liés","Projet:Biologie/Pages liées","Bon article en russe","ARN"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Acide_ribonucléique_messager","wgRelevantArticleId":189244,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q188928", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks" ,"ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/MRNA_fr.svg/1200px-MRNA_fr.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1582"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/MRNA_fr.svg/800px-MRNA_fr.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1055"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/MRNA_fr.svg/640px-MRNA_fr.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="844"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Acide ribonucléique messager — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Acide_ribonucléique_messager rootpage-Acide_ribonucléique_messager skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Acide+ribonucl%C3%A9ique+messager" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Acide+ribonucl%C3%A9ique+messager" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Acide+ribonucl%C3%A9ique+messager" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Acide+ribonucl%C3%A9ique+messager" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Rôle_cellulaire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Rôle_cellulaire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Rôle cellulaire</span> </div> </a> <ul id="toc-Rôle_cellulaire-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Structure" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Structure"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Structure</span> </div> </a> <ul id="toc-Structure-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Synthèse_et_maturation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Synthèse_et_maturation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Synthèse et maturation</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Synthèse_et_maturation-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Synthèse et maturation</span> </button> <ul id="toc-Synthèse_et_maturation-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Transcription" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transcription"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Transcription</span> </div> </a> <ul id="toc-Transcription-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Modifications_post-transcriptionnelles" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Modifications_post-transcriptionnelles"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Modifications post-transcriptionnelles</span> </div> </a> <ul id="toc-Modifications_post-transcriptionnelles-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Modifications_en_5′" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Modifications_en_5′"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>Modifications en 5′</span> </div> </a> <ul id="toc-Modifications_en_5′-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Terminaison_et_modification_en_3′" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Terminaison_et_modification_en_3′"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.2</span> <span>Terminaison et modification en 3′</span> </div> </a> <ul id="toc-Terminaison_et_modification_en_3′-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Épissage" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Épissage"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Épissage</span> </div> </a> <ul id="toc-Épissage-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mécanisme_de_l&#039;épissage" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Mécanisme_de_l&#039;épissage"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.1</span> <span>Mécanisme de l'épissage</span> </div> </a> <ul id="toc-Mécanisme_de_l&#039;épissage-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Édition" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Édition"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Édition</span> </div> </a> <ul id="toc-Édition-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Export_du_noyau" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Export_du_noyau"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Export du noyau</span> </div> </a> <ul id="toc-Export_du_noyau-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transport_et_adressage" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Transport_et_adressage"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Transport et adressage</span> </div> </a> <ul id="toc-Transport_et_adressage-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Traduction_en_protéine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Traduction_en_protéine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Traduction en protéine</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Traduction_en_protéine-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Traduction en protéine</span> </button> <ul id="toc-Traduction_en_protéine-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ARNm_dans_le_cytoplasme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ARNm_dans_le_cytoplasme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>ARNm dans le cytoplasme</span> </div> </a> <ul id="toc-ARNm_dans_le_cytoplasme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Recrutement_du_ribosome" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Recrutement_du_ribosome"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Recrutement du ribosome</span> </div> </a> <ul id="toc-Recrutement_du_ribosome-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Démarrage_de_la_traduction_procaryote" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Démarrage_de_la_traduction_procaryote"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.1</span> <span>Démarrage de la traduction procaryote</span> </div> </a> <ul id="toc-Démarrage_de_la_traduction_procaryote-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Démarrage_de_la_traduction_eucaryote" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Démarrage_de_la_traduction_eucaryote"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.2</span> <span>Démarrage de la traduction eucaryote</span> </div> </a> <ul id="toc-Démarrage_de_la_traduction_eucaryote-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Démarrage_de_la_traduction_dépendant_des_IRES" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Démarrage_de_la_traduction_dépendant_des_IRES"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.3</span> <span>Démarrage de la traduction dépendant des IRES</span> </div> </a> <ul id="toc-Démarrage_de_la_traduction_dépendant_des_IRES-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Élongation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Élongation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Élongation</span> </div> </a> <ul id="toc-Élongation-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ARN_de_transfert" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ARN_de_transfert"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.1</span> <span>ARN de transfert</span> </div> </a> <ul id="toc-ARN_de_transfert-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Recodage" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Recodage"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3.2</span> <span>Recodage</span> </div> </a> <ul id="toc-Recodage-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Terminaison_de_la_traduction" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Terminaison_de_la_traduction"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Terminaison de la traduction</span> </div> </a> <ul id="toc-Terminaison_de_la_traduction-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Régulation_de_la_traduction" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Régulation_de_la_traduction"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>Régulation de la traduction</span> </div> </a> <ul id="toc-Régulation_de_la_traduction-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fidélité_de_la_traduction" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fidélité_de_la_traduction"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.6</span> <span>Fidélité de la traduction</span> </div> </a> <ul id="toc-Fidélité_de_la_traduction-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Contrôle_qualité_des_ARNm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Contrôle_qualité_des_ARNm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Contrôle qualité des ARNm</span> </div> </a> <ul id="toc-Contrôle_qualité_des_ARNm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dégradation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dégradation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Dégradation</span> </div> </a> <ul id="toc-Dégradation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Historique</span> </div> </a> <ul id="toc-Historique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.1</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.2</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Acide ribonucléique messager</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 63 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-63" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">63 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Boodskapper-RNS" title="Boodskapper-RNS – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Boodskapper-RNS" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%B6_%D9%86%D9%88%D9%88%D9%8A_%D8%B1%D9%8A%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%8A_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84" title="حمض نووي ريبوزي رسول – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حمض نووي ريبوزي رسول" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%85%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%88%D9%88%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%89" title="مرسال الحمض النووى الريبوزى – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مرسال الحمض النووى الريبوزى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/M%C9%99lumat_RNT-si" title="Məlumat RNT-si – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Məlumat RNT-si" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%9D%D0%9A" title="Информационна РНК – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Информационна РНК" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%80_%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%8F%E0%A6%A8%E0%A6%8F" title="বার্তাবাহী আরএনএ – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বার্তাবাহী আরএনএ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Informacijska_RNK" title="Informacijska RNK – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Informacijska RNK" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/ARN_missatger" title="ARN missatger – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="ARN missatger" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%DA%95_%D8%A6%DB%8E%D9%86_%D8%A6%DB%95%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D8%B1%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88" title="ئاڕ ئێن ئەی نێردراو – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئاڕ ئێن ئەی نێردراو" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/MRNA" title="MRNA – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="MRNA" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/MRNA" title="MRNA – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="MRNA" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/MRNA" title="MRNA – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="MRNA" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B3%CE%B3%CE%B5%CE%BB%CE%B9o%CF%86%CF%8C%CF%81%CE%BF_RNA" title="Αγγελιoφόρο RNA – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Αγγελιoφόρο RNA" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Messenger_RNA" title="Messenger RNA – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Messenger RNA" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/ARN_mensajero" title="ARN mensajero – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="ARN mensajero" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Informatsiooni-RNA" title="Informatsiooni-RNA – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Informatsiooni-RNA" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/RNA_mezulari" title="RNA mezulari – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="RNA mezulari" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="آران‌ای پیام‌رسان – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آران‌ای پیام‌رسان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/L%C3%A4hetti-RNA" title="Lähetti-RNA – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Lähetti-RNA" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/ARN_mensaxeiro" title="ARN mensaxeiro – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="ARN mensaxeiro" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/MRNA" title="MRNA – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="MRNA" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%82%E0%A4%A4_%E0%A4%86%E0%A4%B0%E0%A4%8F%E0%A4%A8%E0%A4%8F" title="दूत आरएनए – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="दूत आरएनए" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Glasni%C4%8Dki_RNK" title="Glasnički RNK – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Glasnički RNK" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/H%C3%ADrviv%C5%91_RNS" title="Hírvivő RNS – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hírvivő RNS" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BB%D5%B6%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%8C%D5%86%D4%B9" title="Ինֆորմացիոն ՌՆԹ – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ինֆորմացիոն ՌՆԹ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/RNA_duta" title="RNA duta – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="RNA duta" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/RNA_messaggero" title="RNA messaggero – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="RNA messaggero" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%9D%E4%BB%A4RNA" title="伝令RNA – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="伝令RNA" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90" title="ინფორმაციული რიბონუკლეინის მჟავა – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ინფორმაციული რიბონუკლეინის მჟავა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%9B%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D0%A0%D0%9D%D2%9A" title="Ақпараттық РНҚ – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ақпараттық РНҚ" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A0%84%EB%A0%B9_RNA" title="전령 RNA – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="전령 RNA" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/ARN-peyamber" title="ARN-peyamber – kurde" lang="ku" hreflang="ku" data-title="ARN-peyamber" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurde" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/MRNA" title="MRNA – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="MRNA" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/IRNR" title="IRNR – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="IRNR" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Informat%C4%ABv%C4%81_ribonukle%C4%ABnsk%C4%81be" title="Informatīvā ribonukleīnskābe – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Informatīvā ribonukleīnskābe" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%A0%D0%9D%D0%9A" title="Информациска РНК – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Информациска РНК" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%B9%E0%B4%95_%E0%B4%86%E0%B5%BC.%E0%B4%8E%E0%B5%BB.%E0%B4%8F" title="സന്ദേശവാഹക ആർ.എൻ.ഏ – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സന്ദേശവാഹക ആർ.എൻ.ഏ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/RNA_pengutus" title="RNA pengutus – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="RNA pengutus" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Messenger-RNA" title="Messenger-RNA – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Messenger-RNA" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/MRNA" title="MRNA – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="MRNA" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Budbringer-RNA" title="Budbringer-RNA – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Budbringer-RNA" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Acid_ribonucle%C3%AFc_messatg%C3%A8r" title="Acid ribonucleïc messatgèr – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Acid ribonucleïc messatgèr" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/MRNA" title="MRNA – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="MRNA" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/ARN_mensageiro" title="ARN mensageiro – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="ARN mensageiro" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/ARN_mesager" title="ARN mesager – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="ARN mesager" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bon article"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%9D%D0%9A" title="Матричная РНК – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Матричная РНК" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/RNA_missaggeru" title="RNA missaggeru – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="RNA missaggeru" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Messenger_RNA" title="Messenger RNA – écossais" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Messenger RNA" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Informaciona_RNK" title="Informaciona RNK – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Informaciona RNK" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Medi%C3%A1torov%C3%A1_ribonukleov%C3%A1_kyselina" title="Mediátorová ribonukleová kyselina – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Mediátorová ribonukleová kyselina" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Informacijska_RNK" title="Informacijska RNK – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Informacijska RNK" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%9D%D0%9A" title="Информациона РНК – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Информациона РНК" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/MRNA" title="MRNA – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="MRNA" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AF%82%E0%AE%A4%E0%AE%BE%E0%AE%B1%E0%AE%A9%E0%AF%88" title="தூதாறனை – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தூதாறனை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B9%87%E0%B8%A1%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%AD" title="เอ็มอาร์เอ็นเอ – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="เอ็มอาร์เอ็นเอ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mesajc%C4%B1_RNA" title="Mesajcı RNA – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Mesajcı RNA" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%9D%D0%9A" title="Матрична РНК – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Матрична РНК" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1_%D8%A2%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%92" title="پیامبر آر این اے – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="پیامبر آر این اے" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/RNA_th%C3%B4ng_tin" title="RNA thông tin – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="RNA thông tin" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%BF%A1%E4%BD%BF%E6%A0%B8%E7%B3%96%E6%A0%B8%E9%85%B8" title="信使核糖核酸 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="信使核糖核酸" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%91%E1%83%9F%E1%83%94" title="ინფორმაციული რიბონუკლეინიშ ბჟე – mingrélien" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ინფორმაციული რიბონუკლეინიშ ბჟე" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrélien" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BF%A1%E4%BD%BF%E6%A0%B8%E7%B3%96%E6%A0%B8%E9%85%B8" title="信使核糖核酸 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="信使核糖核酸" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Tho%C3%A2n-l%C4%93ng_RNA" title="Thoân-lēng RNA – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Thoân-lēng RNA" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q188928#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;oldid=220835278" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;id=220835278&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FAcide_ribonucl%25C3%25A9ique_messager"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FAcide_ribonucl%25C3%25A9ique_messager"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Acide+ribonucl%C3%A9ique+messager"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:MRNA" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q188928" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Messager" class="mw-disambig" title="Messager">messager</a>. </p> </div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:MRNA_fr.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/MRNA_fr.svg/220px-MRNA_fr.svg.png" decoding="async" width="220" height="290" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/MRNA_fr.svg/330px-MRNA_fr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/MRNA_fr.svg/440px-MRNA_fr.svg.png 2x" data-file-width="399" data-file-height="526" /></a><figcaption>Représentation schématique de la synthèse et de la maturation d'un ARN messager dans une cellule eucaryote.</figcaption></figure> <p>L'<b>acide ribonucléique messager</b>, <b>ARN messager</b>, ou <b>ARNm</b> (en anglais, <i>mRNA</i>, pour <i>messenger ribonucleic acid</i>), est une molécule intermédiaire d'<a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique" title="Acide ribonucléique">acide ribonucléique</a> (ARN), consistant en une copie transitoire d'une portion de l'<a href="/wiki/Acide_d%C3%A9soxyribonucl%C3%A9ique" title="Acide désoxyribonucléique">ADN</a> correspondant à un ou plusieurs <a href="/wiki/G%C3%A8ne" title="Gène">gènes</a> d'un <a href="/wiki/Organisme_(physiologie)" title="Organisme (physiologie)">organisme biologique</a>. L'ARNm est utilisé comme intermédiaire par les <a href="/wiki/Cellule_(biologie)" title="Cellule (biologie)">cellules</a> pour la synthèse des <a href="/wiki/Prot%C3%A9ine" title="Protéine">protéines</a>. Le concept d'ARN messager a été émis puis démontré par <a href="/wiki/Jacques_Monod" title="Jacques Monod">Jacques Monod</a>, <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Jacob" title="François Jacob">François Jacob</a> et leurs collaborateurs à l'<a href="/wiki/Institut_Pasteur" title="Institut Pasteur">Institut Pasteur</a> en 1961<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, ce qui leur a valu le prix Nobel en 1965<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-BrennerJacob_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-BrennerJacob-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>L'ARNm est une copie <a href="/wiki/Monocat%C3%A9naire" title="Monocaténaire">simple brin</a> linéaire de l'ADN composée d'<a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique" title="Acide ribonucléique">ARN</a>, qui comprend la région codant une protéine encadrée de régions non codantes. Il est synthétisé sous forme de précurseur dans le <a href="/wiki/Noyau_(biologie)" title="Noyau (biologie)">noyau</a> de la cellule lors d'un processus appelé <a href="/wiki/Transcription_(biologie)" title="Transcription (biologie)">transcription</a>. Il subit alors plusieurs étapes de maturation, ses deux extrémités sont modifiées, certaines régions non codantes appelées <a href="/wiki/Intron" title="Intron">introns</a> peuvent être excisées lors d'un processus appelé <a href="/wiki/%C3%89pissage" title="Épissage">épissage</a>. L'ARNm maturé est exporté dans le <a href="/wiki/Cytoplasme" title="Cytoplasme">cytoplasme</a> où il est traduit en protéine par un <a href="/wiki/Ribosome" title="Ribosome">ribosome</a>. L'information portée par l'ARNm est constituée d'une série de <a href="/wiki/Codon" title="Codon">codons</a>, des triplets de <a href="/wiki/Nucl%C3%A9otide" title="Nucléotide">nucléotides</a> consécutifs qui codent chacun un <a href="/wiki/Acide_amin%C3%A9" title="Acide aminé">acide aminé</a> de la protéine correspondante. L'enchaînement de ces codons constitue le gène proprement dit ou <a href="/wiki/Cistron" title="Cistron">cistron</a>. La correspondance entre codons et acides aminés constitue ce qu'on appelle le <a href="/wiki/Code_g%C3%A9n%C3%A9tique" title="Code génétique">code génétique</a>. </p><p>La transcription des ARNm et leur traduction sont des processus qui sont l'objet de contrôles cellulaires importants et permettent à la cellule de réguler l'expression des différentes protéines dont elle a besoin pour son métabolisme. </p><p>Chez les <a href="/wiki/Eucaryote" class="mw-redirect" title="Eucaryote">eucaryotes</a>, un ARNm correspond en général à un seul gène et code une seule protéine (un seul <a href="/wiki/Cadre_de_lecture_ouvert" title="Cadre de lecture ouvert">cadre de lecture ouvert</a>). Ce sont des <a href="/w/index.php?title=ARN_monocistronique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ARN monocistronique (page inexistante)">ARN monocistroniques</a>. Chez les <a href="/wiki/Bact%C3%A9rie" title="Bactérie">bactéries</a>, les ARNm peuvent en revanche coder plusieurs protéines (plusieurs phases ouvertes de lectures successives)&#160;: on les qualifie alors d'<a href="/wiki/ARN_polycistronique" title="ARN polycistronique">ARN polycistroniques</a>. Chez ces organismes qui ne possèdent pas de noyau, la transcription des ARN messagers et leur traduction en protéine sont le plus souvent couplées. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rôle_cellulaire"><span id="R.C3.B4le_cellulaire"></span>Rôle cellulaire</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Rôle cellulaire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Rôle cellulaire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'<b>information génétique</b> d'une <a href="/wiki/Cellule_(biologie)" title="Cellule (biologie)">cellule</a> qui gouverne l'essentiel des aspects de son fonctionnement est contenue dans son <a href="/wiki/G%C3%A9nome" title="Génome">génome</a> qui est constitué d'<a href="/wiki/Acide_d%C3%A9soxyribonucl%C3%A9ique" title="Acide désoxyribonucléique">ADN</a>. Cette information doit être traduite sous la forme de protéines, qui sont les molécules effectrices de l'organisme vivant. Plutôt que d'utiliser directement la matrice d'ADN pour synthétiser des protéines, l'évolution a établi une molécule intermédiaire, l'ARN messager<sup id="cite_ref-BrennerJacob_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-BrennerJacob-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cet ARNm est une copie transitoire de la partie de l'ADN contenant les instructions d'assemblage d'une protéine, c'est-à-dire son <a href="/wiki/G%C3%A8ne" title="Gène">gène</a>. En effet, à un gène donné correspond en général une protéine. </p><p>La présence des ARNm en tant que molécules intermédiaires permet aussi de réguler l'expression des gènes. Les besoins cellulaires pour une protéine donnée peuvent varier en fonction des conditions environnementales, du type cellulaire, du stade de développement, de l'âge de la cellule. Les ARNm sont des molécules labiles, dont la durée de vie est limitée, variant de quelques minutes à quelques heures. Leur production peut être adaptée par la cellule aux conditions spécifiques auxquelles la cellule est confrontée. Lorsqu'une protéine est nécessaire, la cellule transcrit l'ARNm correspondant. Lorsqu'à l'inverse elle n'en a plus besoin, la transcription du gène s'arrête et l'ARNm est progressivement dégradé par des <a href="/wiki/Ribonucl%C3%A9ase" title="Ribonucléase">ribonucléases</a> (ou RNases). Ainsi la production de protéine peut être stimulée ou réprimée en fonction des besoins. </p><p>La régulation de la production d'une protéine à partir de son gène peut s'effectuer à plusieurs niveaux&#160;: par la <a href="/wiki/R%C3%A9gulation_de_la_transcription" title="Régulation de la transcription">régulation de la transcription</a> de l'ADN en ARNm que l'on appelle le contrôle transcriptionnel, ou par le contrôle de la traduction de l'ARNm en protéine, que l'on appelle le contrôle traductionnel ou <a href="/wiki/R%C3%A9gulation_de_la_traduction" title="Régulation de la traduction">régulation de la traduction</a>. La cellule peut donc «&#160;choisir&#160;» quelles parties de l'ADN seront transcrites et ainsi exprimées. Les différentes cellules expriment différentes parties du génome pour obtenir un <a href="/wiki/Ph%C3%A9notype" title="Phénotype">phénotype</a> différent selon la présence de facteurs de régulation. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Structure">Structure</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Structure" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Structure"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Structure_de_l%27ARN" title="Structure de l&#39;ARN">Structure de l'ARN</a>.</div></div> <p>Comme tous les ARN, l'ARNm est un acide nucléique résultant de la polymérisation de ribonucléotides reliés par des <a href="/wiki/Liaison_phosphodiester" title="Liaison phosphodiester">liaisons phosphodiester</a>. Comme le terme <i>acide ribonucléique</i> l'indique, l'<a href="/wiki/Ose" title="Ose">ose</a> (ou plus familièrement «&#160;sucre&#160;») présent dans les ribonucléotides est le <a href="/wiki/Ribose" title="Ribose">ribose</a>. Les <a href="/wiki/Base_nucl%C3%A9ique" class="mw-redirect" title="Base nucléique">bases nucléiques</a>, ou bases azotées, présentes sur les ribonucléotides sont l'<a href="/wiki/Ad%C3%A9nine" title="Adénine">adénine</a> (A) qui est complémentaire de l'<a href="/wiki/Uracile" title="Uracile">uracile</a> (U) et la <a href="/wiki/Guanine" title="Guanine">guanine</a> (G) complémentaire de la <a href="/wiki/Cytosine" title="Cytosine">cytosine</a> (C). L'ARNm emploie donc la base U, à la différence de l'ADN qui utilise la base T (la thymine)<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Contrairement à l'ADN, l'ARNm est une molécule monocaténaire, c’est-à-dire formée d'un seul brin. On distingue trois principales régions fonctionnelles dans un ARNm&#160;: la région 5′ non traduite (<a href="/wiki/5%27-UTR" title="5&#39;-UTR">5'-UTR</a>), le ou les cistrons codants et enfin la région 3′ non traduite (<a href="/wiki/3%27-UTR" title="3&#39;-UTR">3'-UTR</a>). Les deux <a href="/wiki/R%C3%A9gion_non_traduite" title="Région non traduite">régions non traduites</a> ou régions UTR (de l'<a href="/wiki/Anglais" title="Anglais">anglais</a> <i><b>u</b>n<b>t</b>ranslated <b>r</b>egions</i>) contiennent souvent des signaux d'expression ou de maturation de l'ARN. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:MRNA_structure.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/MRNA_structure.svg/langfr-660px-MRNA_structure.svg.png" decoding="async" width="660" height="76" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/MRNA_structure.svg/langfr-990px-MRNA_structure.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/MRNA_structure.svg/langfr-1320px-MRNA_structure.svg.png 2x" data-file-width="1300" data-file-height="150" /></a><figcaption>Structure d'un ARN messager eucaryote mature</figcaption></figure> <p>Ce caractère simple brin de l'ARNm n'empêche pas des <a href="/wiki/Structure_de_l%27ARN" title="Structure de l&#39;ARN">repliements</a> locaux complexes et parfois très structurés de la molécule sur elle-même faisant intervenir la complémentarité entre bases nucléiques. On distingue deux niveaux d'organisation structurale de la molécule d'ARN&#160;: la structure secondaire, qui est définie par les appariements dits <a href="/wiki/Paire_de_bases" title="Paire de bases">Watson-Crick</a> entre bases, et la structure tertiaire, qui est une étape supplémentaire de repliement en trois dimensions de la molécule. </p><p>Dans le cas des ARNm, les structures secondaires peuvent jouer un rôle dans la régulation de l'expression des gènes, en modulant l'efficacité d'une ou plusieurs des étapes de transcription et de traduction. Par exemple, la présence de structures secondaires de la région 5′ non traduite peut influencer le recrutement du ribosome et donc l'efficacité de la traduction. Les structures secondaires peuvent également être des sites de liaisons pour des protéines qui modulent l'épissage ou la polyadénylation. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Synthèse_et_maturation"><span id="Synth.C3.A8se_et_maturation"></span>Synthèse et maturation</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Synthèse et maturation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Synthèse et maturation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transcription">Transcription</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Transcription" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Transcription"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Rnapol.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Rnapol.png/220px-Rnapol.png" decoding="async" width="220" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Rnapol.png/330px-Rnapol.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Rnapol.png/440px-Rnapol.png 2x" data-file-width="984" data-file-height="839" /></a><figcaption>Structure de l'ARN polymérase II en train de transcrire un ARNm (jaune) à partir d'un ADN matrice (vert)</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Transcription_(biologie)" title="Transcription (biologie)">Transcription (biologie)</a>.</div></div> <p>L'ARNm est une copie d'une région de l'<a href="/wiki/Acide_d%C3%A9soxyribonucl%C3%A9ique" title="Acide désoxyribonucléique">ADN</a> correspondant à un ou quelques gènes codant des protéines. L'opération de copie, appelée <a href="/wiki/Transcription_(biologie)" title="Transcription (biologie)">transcription</a>, se déroule dans le <a href="/wiki/Noyau_(biologie)" title="Noyau (biologie)">noyau</a> de la <a href="/wiki/Cellule_(biologie)" title="Cellule (biologie)">cellule</a> chez les eucaryotes et dans le cytoplasme chez les procaryotes, c'est-à-dire là où réside le matériel génétique. La transcription a aussi lieu dans les organites semi-autonomes comme les <a href="/wiki/Mitochondrie" title="Mitochondrie">mitochondries</a> et les <a href="/wiki/Chloroplaste" title="Chloroplaste">chloroplastes</a> qui possèdent un génome indépendant. Cette transcription est effectuée par des <a href="/wiki/Enzyme" title="Enzyme">enzymes</a> spécifiques appelées <a href="/wiki/ARN_polym%C3%A9rase" title="ARN polymérase">ARN polymérases</a> qui utilisent des <a href="/wiki/Ribonucl%C3%A9otide" title="Ribonucléotide">ribonucléotides</a> triphosphates comme monomères pour la synthèse de l'ARN. Chez les eucaryotes qui possèdent trois ARN polymérases distinctes dans leur noyau, c'est l'ARN polymérase II qui transcrit tous les ARNm cytoplasmiques, les deux autres ARN polymérases assurant la synthèse d'ARN stables non codants (<a href="/wiki/ARN_ribosomique" class="mw-redirect" title="ARN ribosomique">ARN ribosomique</a>, <a href="/wiki/ARN_de_transfert" class="mw-redirect" title="ARN de transfert">ARN de transfert</a>…). </p><p>L'<a href="/wiki/ARN_polym%C3%A9rase" title="ARN polymérase">ARN polymérase</a> se fixe sur une séquence spécifique de l'ADN appelée <a href="/wiki/S%C3%A9quence_promoteur" class="mw-redirect" title="Séquence promoteur">promoteur</a> de transcription, juste en amont du début de l'ARNm. Elle sépare alors les deux brins du duplex d'ADN et crée ce qu'on appelle une <b>bulle de transcription</b> puis synthétise la molécule d'ARN en se servant du brin d'ADN dit <a href="/wiki/Brin_transcrit" title="Brin transcrit">brin transcrit</a> comme matrice. Un signal de terminaison, situé en aval du ou des gènes transcrits déclenche l'arrêt de la transcription, le détachement de l'ARN polymérase et la libération de l'ARNm terminé. </p><p>Chez les procaryotes, la molécule d'ARNm est le plus souvent directement traduite en protéines. Chez les eucaryotes (noyau et organites), la molécule synthétisée par les ARN polymérases est dans de nombreux cas de l'<a href="/wiki/ARN_pr%C3%A9-messager" class="mw-redirect" title="ARN pré-messager">ARN pré-messager</a> qui doit subir des maturations post-transcriptionnelles dans le noyau avant de pouvoir être traduit. En particulier, les parties codantes chez les eucaryotes sont en général interrompues par des séquences non codantes ou <a href="/wiki/Intron" title="Intron">introns</a> qui séparent les <a href="/wiki/Exon" title="Exon">exons</a> codants. Au cours de la maturation post-transcriptionnelle aura notamment lieu le phénomène d'<a href="/wiki/%C3%89pissage" title="Épissage">épissage</a> assurant la suture des séquences résultant de la transcription des exons, alors que les séquences résultant de la transcription des introns seront retirées de l'ARN pré-messager. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Modifications_post-transcriptionnelles">Modifications post-transcriptionnelles</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Modifications post-transcriptionnelles" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Modifications post-transcriptionnelles"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article connexe&#160;: <a href="/wiki/Modification_post-transcriptionnelle" title="Modification post-transcriptionnelle">Modification post-transcriptionnelle</a>.</div></div> <p>Chez les eucaryotes, après <a href="/wiki/Transcription_(biologie)" title="Transcription (biologie)">transcription</a> de l'ADN, on obtient une molécule d'ARN précurseur ou <a href="/wiki/ARN_pr%C3%A9-messager" class="mw-redirect" title="ARN pré-messager">ARN pré-messager</a> qui n'est pas encore «&#160;mature&#160;», et qui ne peut pas, dans la majorité des cas, être directement traduite en protéine. Pour transformer ce pré-ARNm en ARNm mature, compétent pour la traduction, il faut lui faire subir deux types de modifications. Il faut modifier ses extrémités 5′ (la coiffe) et 3′ (queue poly(A)) afin en particulier d'augmenter sa stabilité mais aussi d'en permettre l'adressage vers la machinerie cellulaire adéquate, c'est-à-dire le ribosome dans le cytoplasme. Il faut aussi réaliser une étape complexe appelée <a href="/wiki/%C3%89pissage" title="Épissage">épissage</a>. Le pré-ARNm contient en effet dans sa structure une alternance d'introns et d'exons, dont seuls les exons codent la synthèse de la <a href="/wiki/Prot%C3%A9ine" title="Protéine">protéine</a>. Les introns doivent donc être épissés (retirés) avant que le processus de traduction puisse s'effectuer. À l'issue de ces étapes qui se déroulent dans le noyau, on obtient un ARNm qui est alors exporté dans le cytoplasme. </p><p>Plusieurs facteurs interviennent dans ce processus. Après la transcription, le pré-ARNm s'associe à des protéines nucléaires pour former des ribonucléoprotéines nucléaires hétérogènes (hnRNP) qui interviennent dans la maturation et l'export. Plusieurs enzymes de modification du pré-ARNm sont directement associés à l'ARN polymérase II, ce qui permet d'agir sur le pré-ARNm au cours même de sa synthèse. On parle alors de modifications co-transcriptionnelles. Enfin, le processus d'épissage (voir plus bas) fait intervenir des <a href="/wiki/Petit_ARN_nucl%C3%A9aire" title="Petit ARN nucléaire">petits ARN nucléaires</a> (ARNsn) au sein de complexes <a href="/wiki/Small_Nuclear_Ribonucleoprotein" class="mw-redirect" title="Small Nuclear Ribonucleoprotein">snRNP</a>. Ces complexes s'associent et se dissocient de manière ordonnée aux jonctions intron-exon pour en réaliser la coupure et la suture. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Modifications_en_5′"><span id="Modifications_en_5.E2.80.B2"></span>Modifications en 5′</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Modifications en 5′" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Modifications en 5′"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Cap_Structure.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Cap_Structure.svg/250px-Cap_Structure.svg.png" decoding="async" width="250" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Cap_Structure.svg/375px-Cap_Structure.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Cap_Structure.svg/500px-Cap_Structure.svg.png 2x" data-file-width="355" data-file-height="210" /></a><figcaption>Structure de la coiffe en 5′ des ARN messagers.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Coiffe_(biologie)" title="Coiffe (biologie)">Coiffe (biologie)</a>.</div></div> <p>Chez les eucaryotes, l'extrémité 5′ de l'ARNm subit une série d'étapes post-transcriptionnelles qui vont aboutir à la formation de ce qu'on appelle la <a href="/wiki/Coiffe_(biologie)" title="Coiffe (biologie)">coiffe</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le rôle de cette coiffe est multiple. Elle permet de stabiliser l'ARNm en le protégeant contre l'action de <a href="/wiki/Ribonucl%C3%A9ase" title="Ribonucléase">ribonucléases</a>. La coiffe intervient également dans l'export de l'ARNm dans le <a href="/wiki/Cytoplasme" title="Cytoplasme">cytoplasme</a> (voir plus bas) et dans le recrutement du <a href="/wiki/Ribosome" title="Ribosome">ribosome</a> pour la traduction. </p><p>La formation de la coiffe est co-transcriptionnelle, elle se produit très rapidement après le début de la synthèse par l'<a href="/wiki/ARN_polym%C3%A9rase" title="ARN polymérase">ARN polymérase</a> II, lorsque l'ARNm ne comporte qu'environ une trentaine de nucléotides. Ceci résulte du fait que ces modifications sont catalysées par des enzymes qui sont associées à l'ARN polymérase. Le synoptique des évènements est le suivant. </p><p>La première étape est le clivage de l'extrémité 5′-triphosphate de l'ARN précurseur par une triphosphatase. La triphosphatase laisse une extrémité 5′-diphosphate. Il y a ensuite ajout d'une <a href="/wiki/Guanosine_triphosphate" title="Guanosine triphosphate">guanosine triphosphate</a> par une guanylyl-transférase. Cette enzyme forme un pont 5′-5′ triphosphate dans lequel la guanosine additionnelle est orientée tête-bêche. Il y a ensuite une série de méthylations, sur la position N7 de la guanosine ajoutée et sur les 2′-hydroxyles des deux premiers riboses. Enfin, lorsque le premier nucléotide transcrit est une adénosine, on peut avoir la formation de N6-méthyl-adénosine, par l'action d'une ARN méthylase qui est toutefois différente de l'ADN méthylase de maintenance. </p><p>L'ensemble de ces modifications a pour but de faire barrière à l'action des 5′-exonucléases, donc de protéger l'ARN de son environnement, mais joue aussi un rôle dans l'épissage, dans le <a href="/wiki/Transport_nucl%C3%A9o-cytoplasmique" title="Transport nucléo-cytoplasmique">transport nucléo-cytoplasmique</a> et dans la traduction de l'ARNm en protéines. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Terminaison_et_modification_en_3′"><span id="Terminaison_et_modification_en_3.E2.80.B2"></span>Terminaison et modification en 3′</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Terminaison et modification en 3′" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Terminaison et modification en 3′"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Polyadenylation.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Polyadenylation.svg/220px-Polyadenylation.svg.png" decoding="async" width="220" height="338" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Polyadenylation.svg/330px-Polyadenylation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Polyadenylation.svg/440px-Polyadenylation.svg.png 2x" data-file-width="435" data-file-height="668" /></a><figcaption>Mécanisme de clivage et polyadénylation chez les eucaryotes</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Polyad%C3%A9nylation" title="Polyadénylation">Polyadénylation</a>.</div></div> <p>Chez les eucaryotes, la terminaison de la transcription se produit lorsque l'ARN polymérase atteint le signal de polyadénylation, 5′-AAUAAA-3′, dans la région 3′-<a href="/wiki/UnTranslated_Region" class="mw-redirect" title="UnTranslated Region">UTR</a> de l'ARNm. Il y a alors recrutement d'un complexe protéique de coupure, CPSF (<i>cleavage and polyadenylation specificity factor</i>). Le rôle de ce facteur est double&#160;: en interagissant avec l'ARN polymérase, il va provoquer l'arrêt de la transcription et le détachement de cette dernière&#160;; ensuite il va cliver l'ARN juste en aval du signal AAUAAA, au niveau d'une séquence de type 5′-YA-3′, où Y est une <a href="/wiki/Pyrimidine" title="Pyrimidine">base pyrimidique</a> (U ou C). </p><p>Après la coupure, CPSF va recruter la poly(A) polymérase qui va synthétiser une queue poly(A) composée de 100 à 250 résidus adényliques<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cette queue poly(A) joue plusieurs rôles, via le recrutement de protéines spécifiques, les <a href="/wiki/Poly(A)-binding_protein" title="Poly(A)-binding protein">PABP</a> (<i>poly(A) binding proteins</i>). La polyadénylation et la fixation des PABP sur l'ARNm sont importantes pour l'export nucléaire<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, la protection contre les <a href="/wiki/Ribonucl%C3%A9ase" title="Ribonucléase">ribonucléases</a> mais aussi 3′-OH, mais surtout pour la <a href="/wiki/Traduction_(biologie)" class="mw-redirect" title="Traduction (biologie)">traduction</a> en protéine (voir plus bas). </p><p>Chez les bactéries, le processus de terminaison de la transcription est différent, il passe principalement par la formation d'une structure secondaire sur l'ARNm (le <a href="/wiki/Terminateur_(g%C3%A9n%C3%A9tique)" title="Terminateur (génétique)">terminateur</a>), qui provoque une pause de l'ARN polymérase et son détachement de l'ADN matrice. Les ARNm bactériens ne sont en général pas polyadénylés en 3′. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Épissage"><span id=".C3.89pissage"></span>Épissage</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Épissage" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Épissage"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/%C3%89pissage" title="Épissage">épissage</a>.</div></div> <p>Les gènes eucaryotes ont fréquemment une structure mosaïque où les régions codant une protéine sont morcelées en plusieurs segments (<a href="/wiki/Exon" title="Exon">exons</a>) séparés par des régions non codantes appelées <a href="/wiki/Intron" title="Intron">introns</a>. La transcription du gène produit initialement un pré-ARNm dans lequel exons et introns alternent. L'épissage est le processus de maturation se déroulant dans le nucléoplasme qui permet l'excision des <a href="/wiki/Introns" class="mw-redirect" title="Introns">introns</a> et la suture des différents <a href="/wiki/Exons" class="mw-redirect" title="Exons">exons</a> pour obtenir un ARNm mature dans lequel le <a href="/wiki/Cadre_de_lecture" title="Cadre de lecture">cadre de lecture</a> de la protéine a été reconstitué. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:MRNAsynthesis_fr.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/MRNAsynthesis_fr.svg/440px-MRNAsynthesis_fr.svg.png" decoding="async" width="440" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/MRNAsynthesis_fr.svg/660px-MRNAsynthesis_fr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/MRNAsynthesis_fr.svg/880px-MRNAsynthesis_fr.svg.png 2x" data-file-width="540" data-file-height="185" /></a><figcaption>Processus de transcription et d'épissage d'un ARN messager.</figcaption></figure> <p>Les jonctions amont et aval de chaque intron se caractérisent par des séquences de nucléotides conservées, qui sont reconnues par la machinerie d'épissage. Il existe également une séquence conservée à l'intérieur de l'intron, appelée boîte de branchement, qui contient une <a href="/wiki/Ad%C3%A9nosine" title="Adénosine">adénosine</a> strictement conservée essentielle au mécanisme. </p><p>L'épissage est réalisé par un ensemble de cinq particules ribonucléoprotéiques, les <a href="/wiki/Petite_ribonucl%C3%A9oprot%C3%A9ine_nucl%C3%A9aire" title="Petite ribonucléoprotéine nucléaire">snRNP</a>, chacune composée d'un ARN et de plusieurs protéines. Ces cinq snRNP, qui ont pour noms U1, U2, U4, U5 et U6, forment le <a href="/wiki/Splic%C3%A9osome" title="Splicéosome">splicéosome</a>. Elles interviennent en séquence et se lient au pré-ARNm par le biais d'<a href="/wiki/Paire_de_bases" title="Paire de bases">appariements de bases</a> de type Watson-Crick. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Exon_intron.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Exon_intron.png/350px-Exon_intron.png" decoding="async" width="350" height="63" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/45/Exon_intron.png 1.5x" data-file-width="517" data-file-height="93" /></a><figcaption>Schéma de l'organisation des jonctions exon-intron-exon. Les exons amont et aval sont en orange et l'intron est en gris. Les nucléotides conservés sont indiqués.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Mécanisme_de_l'épissage"><span id="M.C3.A9canisme_de_l.27.C3.A9pissage"></span>Mécanisme de l'épissage</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Mécanisme de l&#39;épissage" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Mécanisme de l&#39;épissage"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La première étape de l'épissage est une attaque de la <a href="/wiki/Liaison_phosphodiester" title="Liaison phosphodiester">liaison phosphodiester</a> à la jonction entre le côté 5′ de l'intron et l'exon amont. C'est le 2′-OH du ribose de l'adénosine conservée dans la boîte de branchement qui joue le rôle de <a href="/wiki/Nucl%C3%A9ophile" title="Nucléophile">nucléophile</a> dans cette réaction qui conduit à la formation d'un intermédiaire cyclique appelé lasso (en anglais <i>lariat</i>) par <a href="/wiki/Est%C3%A9rification" title="Estérification">transestérification</a>. Dans cet intermédiaire il y a formation d'une liaison 2′-5′ phosphodiester entre la guanosine conservée à l'extrémité de l'intron et l'adénosine. Cette dernière est ainsi impliquée dans trois liaisons phosphodiester, en 5′ et 3′ avec les nucléotides précédents et suivants du pré-ARNm, et en 2′ avec l'extrémité 5′ de l'intron. </p><p>Ce premier transfert libère une extrémité 3′-OH libre sur l'exon amont. Celle-ci attaque alors à son tour la jonction aval de l'intron par un mécanisme analogue de transestérification, ce qui aboutit à la suture des deux exons. L'intron sous forme de lasso est libéré et sera ultérieurement ouvert par une enzyme de débranchement pour permettre son recyclage. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Epissage.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Epissage.svg/440px-Epissage.svg.png" decoding="async" width="440" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Epissage.svg/660px-Epissage.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Epissage.svg/880px-Epissage.svg.png 2x" data-file-width="565" data-file-height="222" /></a><figcaption>Mécanisme de l'épissage</figcaption></figure> <p>Les snRNP interviennent dans ce processus en s'appariant aux jonctions de l'intron et des exons et à la boîte de branchement. Ils maintiennent les différents acteurs pendant les deux étapes de transestérification et assurent le positionnement correct des différents groupements -OH réactifs. Le snRNP U1 se fixe initialement sur la jonction exon-intron amont et le snRNP U2 sur la boîte de branchement&#160;; U5 maintient les deux bords des deux exons et U6 joue probablement un rôle catalytique. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Édition"><span id=".C3.89dition"></span>Édition</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Édition" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Édition"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/%C3%89dition_(biologie)" title="Édition (biologie)">Édition (biologie)</a>.</div></div> <p>L'édition est un phénomène <a href="/wiki/Biologie" title="Biologie">biologique</a> qui permet à la <a href="/wiki/Cellule_(biologie)" title="Cellule (biologie)">cellule</a> de modifier la séquence de l'<a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique" title="Acide ribonucléique">ARN</a> messager après la transcription. La séquence polypeptidique qui résultera de la traduction de cet ARNm ne correspond donc pas à la séquence exacte du gène correspondant. C'est une forme de régulation post-transcriptionnelle, ou de maturation de l'ARN. Ce processus, découvert initialement chez les <a href="/wiki/Mitochondrie" title="Mitochondrie">mitochondries</a> de <a href="/wiki/Trypanosome" class="mw-redirect" title="Trypanosome">trypanosomes</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, implique des facteurs protéiques et parfois des ARN guides. Il conduit soit à l'incorporation de nucléotides additionnels qui sont insérés dans l'ARNm, soit à la conversion chimique de certaines bases, par exemple du fait de l'action d'enzymes comme les cytidines ou les adénosines désaminases. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Export_du_noyau">Export du noyau</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Export du noyau" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Export du noyau"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Transport_nucl%C3%A9o-cytoplasmique" title="Transport nucléo-cytoplasmique">Transport nucléo-cytoplasmique</a>.</div></div> <p>Lors du processus de synthèse et de maturation dans le noyau, le pré-ARNm puis l'ARNm maturé interagit avec un certain nombre de protéines nucléaires de manière séquentielle. Il forme ainsi un complexe ribonucléique appelé <i>hnRNP</i> (<i>heterogeneous nuclear ribonucleoprotein</i>). Ce complexe contient en particulier une protéine qui lie la coiffe, le CBC (<i>cap-binding complex</i>), une protéine qui se lie à la queue poly(A) et des protéines d'adressage au <a href="/wiki/Pore_nucl%C3%A9aire" title="Pore nucléaire">pore nucléaire</a>, le complexe Nxt1-Nxf1. Ce complexe d'export interagit avec des protéines spécifiques du pore, les FG-Nups qui permettent ensuite la translocation de l'ARNm vers le cytoplasme. </p><p>La formation d'un complexe de l'ARNm avec les protéines d'adressage au pore, Nxt1-Nxf1, est dépendante de la maturation correcte de l'ARNm, et en particulier de la présence de la coiffe et de l'épissage. C'est une première étape de contrôle qualité&#160;: les ARNm incomplètement maturés ne sont pas exportés dans le cytoplasme. </p><p>Le mécanisme d'export des ARNm est donc spécifique et différent des autres mécanismes de <a href="/wiki/Transport_nucl%C3%A9o-cytoplasmique" title="Transport nucléo-cytoplasmique">transport nucléo-cytoplasmique</a> qui utilisent des <a href="/wiki/Karyoph%C3%A9rine" title="Karyophérine">karyophérines</a>, importines ou exportines, pour assurer le transport de cargaison au travers du pore. Il diffère donc en particulier du mécanisme d'export des <a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNt</a> qui transitent quant à eux associés à une exportine. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Transport_et_adressage">Transport et adressage</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Transport et adressage" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Transport et adressage"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dans les cellules, les ARNm peuvent être dirigés vers des compartiments particuliers pour y être stockés ou traduits dans un site donné. C'est en particulier le cas pour les <a href="/wiki/Neurone" title="Neurone">neurones</a> qui sont des cellules de grandes dimensions. Certaines protéines ne sont produites qu'au niveau de la <a href="/wiki/Synapse" title="Synapse">synapse</a>, à l'extrémité de l'<a href="/wiki/Axone" title="Axone">axone</a> ou des <a href="/wiki/Dendrite_(biologie)" title="Dendrite (biologie)">dendrites</a>, leur ARNm est donc transporté de manière active jusqu'à celles-ci pour y être traduit<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Traduction_en_protéine"><span id="Traduction_en_prot.C3.A9ine"></span>Traduction en protéine</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Traduction en protéine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Traduction en protéine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Traduction_g%C3%A9n%C3%A9tique" title="Traduction génétique">Traduction génétique</a>.</div></div> <p>Les ARNm maturés sont ensuite traduits en <a href="/wiki/Prot%C3%A9ine" title="Protéine">protéines</a> par les <a href="/wiki/Ribosomes" class="mw-redirect" title="Ribosomes">ribosomes</a> dans le cytoplasme. La petite sous-unité du ribosome (30S chez les bactéries ou 40S chez les eucaryotes) se fixe d'abord dans la région amont de l'ARNm et glisse jusqu'au <a href="/wiki/Codon_d%27initiation" title="Codon d&#39;initiation">codon de démarrage</a>. Cette étape nécessite l'intervention d'un ensemble de protéines spécifiques appelées <a href="/wiki/Facteurs_d%27initiation" class="mw-redirect" title="Facteurs d&#39;initiation">facteurs d'initiation</a>. Il recrute alors le premier <a href="/wiki/ARN_de_transfert" class="mw-redirect" title="ARN de transfert">ARN de transfert</a> et la grande sous-unité du ribosome (50S chez les bactéries et 60S chez les eucaryotes) s'associe à l'ensemble. Le ribosome ainsi assemblé démarre la traduction<sup id="cite_ref-kozak_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-kozak-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>À la fin de cette phase d'initiation, les facteurs d'initiation quittent le ribosome assemblé qui va allonger la protéine codée par l'ARNm, au cours de cycles d'élongations successives. À chaque cycle, le ribosome lit un codon et y associe l'<a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNt</a> de codon complémentaire, qui porte l'acide aminé correspondant. Cette étape nécessite l'action de <a href="/wiki/Facteur_d%27%C3%A9longation" title="Facteur d&#39;élongation">facteurs d'élongation</a>. Une fois l'ensemble du <a href="/wiki/Cistron" title="Cistron">cistron</a> lu par le ribosome, celui-ci parvient sur le <a href="/wiki/Codon-stop" title="Codon-stop">codon d'arrêt</a> qui le termine. Le ribosome libère la protéine terminée, puis le dernier ARNt et enfin l'ARNm. Ces étapes nécessitent l'intervention de <a href="/wiki/Facteurs_de_terminaison" class="mw-redirect" title="Facteurs de terminaison">facteurs de terminaison</a>. </p><p>Les différentes étapes impliquées sont détaillées ci-après. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ARNm_dans_le_cytoplasme">ARNm dans le cytoplasme</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifier la section : ARNm dans le cytoplasme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=14" title="Modifier le code source de la section : ARNm dans le cytoplasme"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dans le cytoplasme des cellules eucaryotes, les ARNm existent sous forme de complexes associés à des protéines, sous forme pseudo-circulaire. La coiffe en 5′ est en effet reconnue par le <a href="/wiki/Facteurs_d%27initiation" class="mw-redirect" title="Facteurs d&#39;initiation">facteur de démarrage de la traduction</a> eIF4E. La queue poly(A) est recouverte par une protéine spécifique, la PABP (<i>poly(A) binding protein</i>). Ces protéines, eIF4E et PABP interagissent toutes les deux avec une même protéine organisatrice, le facteur de démarrage eIF4G<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ceci conduit à une circularisation de l'ARNm au travers de ce complexe protéique, ses deux extrémités 5′ et 3′ étant ainsi rapprochées. Ce complexe contient aussi d'autres facteurs de démarrage, comme eIF4A qui est une ARN <a href="/wiki/H%C3%A9licase" title="Hélicase">hélicase</a>. </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:MRNAcircle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/MRNAcircle.svg/360px-MRNAcircle.svg.png" decoding="async" width="360" height="127" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/MRNAcircle.svg/540px-MRNAcircle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/MRNAcircle.svg/720px-MRNAcircle.svg.png 2x" data-file-width="508" data-file-height="179" /></a><figcaption>Structure en pseudo-cercle de l'ARNm, via l'interaction de la PABP, liée au poly(A), eIF4E, lié à la coiffe, et eIF4G</figcaption></figure> <p>L'un des effets de la formation de ces complexes circulaires est de permettre le rapprochement de la <a href="/wiki/5%27-UTR" title="5&#39;-UTR">5'-UTR</a> et de la <a href="/wiki/3%27-UTR" title="3&#39;-UTR">3'-UTR</a> de l'ARNm. Ces deux régions peuvent contenir des signaux d'expression qui vont ainsi pouvoir jouer conjointement sur le recrutement du ribosome. C'est aussi un moyen pour la cellule de vérifier que l'ARNm est complet et contient bien simultanément une coiffe et une queue poly(A) avant de démarrer la traduction. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Recrutement_du_ribosome">Recrutement du ribosome</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Modifier la section : Recrutement du ribosome" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=15" title="Modifier le code source de la section : Recrutement du ribosome"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le recrutement du ribosome sur l'ARNm est une étape clé de la synthèse des protéines. L'efficacité de cette étape détermine en particulier le taux de synthèse final de la ou des protéines codées par l'ARNm. C'est à ce niveau que s'exercent la plupart des régulations dites <a href="/wiki/R%C3%A9gulation_de_la_traduction" title="Régulation de la traduction">traductionnelles</a> de l'expression du génome (par opposition aux régulations <a href="/wiki/R%C3%A9gulation_de_la_transcription" title="Régulation de la transcription">transcriptionnelles</a> qui affectent le taux de synthèse de l'ARNm). Le mécanisme de recrutement du ribosome est différent chez les eucaryotes et chez les bactéries. Chez ces dernières, la petite sous-unité du ribosome (30S) procède par un mécanisme d'entrée interne sur l'ARNm, directement sur le codon de démarrage. À l'inverse, chez les eucaryotes, la sous-unité 40S est recrutée à l'extrémité 5′ de l'ARNm, sur la coiffe, et procède par un mécanisme de balayage (<i>scanning</i>)<sup id="cite_ref-kozak_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-kozak-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Enfin, il existe dans certains cas un mécanisme d'entrée interne du ribosome chez les eucaryotes, en particulier chez certains ARNm viraux. Ceux-ci nécessitent des structures particulières sur l'ARNm, appelées <a href="/wiki/IRES_(biologie)" title="IRES (biologie)">IRES</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Démarrage_de_la_traduction_procaryote"><span id="D.C3.A9marrage_de_la_traduction_procaryote"></span>Démarrage de la traduction procaryote</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Modifier la section : Démarrage de la traduction procaryote" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=16" title="Modifier le code source de la section : Démarrage de la traduction procaryote"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Chez les <a href="/wiki/Bact%C3%A9rie" title="Bactérie">bactéries</a>, le démarrage de la traduction des ARNm correspond à la reconnaissance du <a href="/wiki/Codon_d%27initiation" title="Codon d&#39;initiation">codon de démarrage</a>. Celui-ci est un codon AUG, GUG ou plus rarement UUG, qui doit être précédé sur l'ARNm par une séquence conservée riche en purine, appelée RBS (<i>ribosome-binding site</i>) ou <a href="/wiki/S%C3%A9quence_Shine-Dalgarno" class="mw-redirect" title="Séquence Shine-Dalgarno">séquence de Shine &amp; Dalgarno</a><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ce RBS est en général séparé du codon de démarrage par 6 à 12 nucléotides. Sa séquence est complémentaire de l'extrémité 3′ de l'<a href="/wiki/ARN_ribosomique" class="mw-redirect" title="ARN ribosomique">ARN ribosomique</a> 16S, il se forme ainsi un appariement entre ARNm et ARNr, juste en amont du codon de démarrage qui se trouve ainsi pré-positionné dans le site P, dans la sous-unité 30S du ribosome. </p><p>La formation du complexe de démarrage fait intervenir trois <a href="/wiki/Facteurs_d%27initiation" class="mw-redirect" title="Facteurs d&#39;initiation">facteurs d'initiation</a>, appelés IF1, IF2 et IF3. IF1 vient se localiser au niveau du site A de la sous-unité 30S et en bloque ainsi l'accès pendant la phase de démarrage. IF2 s'associe à l'ARNt initiateur portant une formyl-<a href="/wiki/M%C3%A9thionine" title="Méthionine">méthionine</a> qui sera le premier acide aminé incorporé dans la protéine. IF3 s'associe à la sous-unité 30S, dont il empêche la réassociation avec la sous-unité 50S. </p><p>Le processus se déroule de la manière suivante&#160;: la sous-unité 30S associée à IF3 balaie l'ARNm jusqu'à trouver un site RBS auquel elle s'apparie. L'ARNt associé à IF2 rentre dans le site P, canalisé dans ce processus par IF1 qui bloque l'autre site. L'interaction codon-anticodon entre l'ARNm et l'ARNt cale le ribosome sur le bon <a href="/wiki/Cadre_de_lecture_ouvert" title="Cadre de lecture ouvert">cadre de lecture ouvert</a>. IF2 hydrolyse une molécule de GTP, IF3 et IF1 quittent le complexe. La sous-unité 50S peut alors s'associer. Le ribosome complet peut alors commencer la traduction au niveau du second codon du cistron. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Démarrage_de_la_traduction_eucaryote"><span id="D.C3.A9marrage_de_la_traduction_eucaryote"></span>Démarrage de la traduction eucaryote</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Modifier la section : Démarrage de la traduction eucaryote" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=17" title="Modifier le code source de la section : Démarrage de la traduction eucaryote"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Chez les eucaryotes, les ARNm matures existent sous forme de complexes pseudo-circulaires dans le cytoplasme (voir plus haut), associant les facteurs de démarrage eIF4E, eIF4G et eIF4A, ainsi que la PABP. C'est le facteur eIF4G qui joue le rôle de protéine organisatrice dans ce complexe car il est lié simultanément à la coiffe via eIF4E et à la queue poly(A) via la PABP. Lorsque ces deux interactions sont réalisées, eIF4G peut effectuer le recrutement de la petite sous-unité (40S) du ribosome. </p><p>Cette dernière est elle-même associée à plusieurs facteurs au sein d'un complexe de pré-initiation 43<a href="/wiki/Svedberg" title="Svedberg">S</a>. Celui-ci contient, outre la sous-unité ribosomique 40S, l'ARNt de démarrage aminoacylé par la <a href="/wiki/M%C3%A9thionine" title="Méthionine">méthionine</a> associé au facteur eIF2 complexé au <a href="/wiki/Guanosine_triphosphate" title="Guanosine triphosphate">GTP</a>, le facteur eIF3 qui maintient la sous-unité 40S dissociée de la grande sous-unité, ainsi que eIF1A et eIF5. Au sein de ce complexe de pré-initiation, eIF3 interagit avec eIF4G au sein du complexe ARNm. Ceci permet le recrutement du ribosome au niveau de la coiffe de l'ARNm. Le complexe d'initiation complet ainsi formé est appelé complexe 48S<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il contient donc&#160;: </p> <ul><li>l'ARNm coiffé et polyadénylé&#160;;</li> <li>la sous-unité 40S du ribosome&#160;;</li> <li>l'ARNt de démarrage au site P de la précédente&#160;; cet ARNt est aminoacylé par la méthionine et associé à eIF2:GTP&#160;;</li> <li>les facteurs de démarrage eIF1, eIF1A, eIF2 (déjà cité), eIF3, eIF4A, eIF4B, eIF4E, eIF4G et eIF5.</li></ul> <p>Ce complexe 48S, recruté sur la coiffe de l'ARNm, va alors avancer le long de l'ARNm jusqu'à atteindre le premier triplet AUG qui va être reconnu comme <a href="/wiki/Codon_d%27initiation" title="Codon d&#39;initiation">codon d'initiation</a>. Cette reconnaissance est renforcée par la présence de nucléotides conservés autour du codon AUG qui renforcent l'interaction avec le ribosome. Ce consensus est appelé <a href="/wiki/S%C3%A9quence_de_Kozak" title="Séquence de Kozak">séquence de Kozak</a><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il se forme alors une interaction entre l'<a href="/wiki/Anticodon" title="Anticodon">anticodon</a> de l'ARNt et ce codon AUG. Ceci permet de caler le ribosome sur le cadre de lecture du gène. Ce «&#160;balayage&#160;» de l'ARNm par le ribosome est facilité par l'activité <a href="/wiki/H%C3%A9licase" title="Hélicase">hélicase</a> de eIF4A qui, avec eIF4B, va ouvrir les <a href="/wiki/Structure_secondaire" title="Structure secondaire">structures secondaires</a> éventuelles présentes dans le 5′-<a href="/wiki/UnTranslated_Region" class="mw-redirect" title="UnTranslated Region">UTR</a>. Une fois le codon de démarrage reconnu et l'interaction codon-anticodon formée, Il y a hydrolyse du GTP par eIF2, dissociation des facteurs de démarrage et recrutement de la sous-unité 60S. Le ribosome assemblé peut alors commencer la synthèse de la protéine. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Démarrage_de_la_traduction_dépendant_des_IRES"><span id="D.C3.A9marrage_de_la_traduction_d.C3.A9pendant_des_IRES"></span>Démarrage de la traduction dépendant des IRES</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Modifier la section : Démarrage de la traduction dépendant des IRES" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=18" title="Modifier le code source de la section : Démarrage de la traduction dépendant des IRES"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:HCV_IRES.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/HCV_IRES.svg/300px-HCV_IRES.svg.png" decoding="async" width="300" height="434" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/HCV_IRES.svg/450px-HCV_IRES.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/HCV_IRES.svg/600px-HCV_IRES.svg.png 2x" data-file-width="365" data-file-height="528" /></a><figcaption>Structure de l'IRES situé dans la <a href="/wiki/5%27-UTR" title="5&#39;-UTR">région 5′ non traduite</a> du <a href="/wiki/G%C3%A9nome" title="Génome">génome</a> du <a href="/wiki/Virus_de_l%27h%C3%A9patite_C" title="Virus de l&#39;hépatite C">virus de l'hépatite C</a>.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/IRES_(biologie)" title="IRES (biologie)">IRES (biologie)</a>.</div></div> <p>Les IRES (pour <i>internal ribosome entry site</i>) sont des régions <a href="/wiki/Structure_de_l%27ARN" title="Structure de l&#39;ARN">structurées</a> de la région 5′-UTR des ARNm qui permettent le recrutement direct du ribosome, indépendamment de la coiffe en 5′ et de certains des facteurs de démarrage de la traduction. Ces IRES sont principalement utilisés par des <a href="/wiki/Virus" title="Virus">virus</a> qui détournent la machinerie de traduction de la cellule infectée à leur profit. En général, le virus produit une enzyme capable d'inactiver un ou plusieurs des facteurs de démarrage classique, par exemple eIF4G, ce qui abolit la traduction de tous les ARNm cellulaires endogènes. L'ARNm viral utilise alors son IRES pour recruter le ribosome, ce qui lui permet d'être le seul à être traduit dans la cellule. Ce mécanisme a été identifié pour la première fois chez le <a href="/wiki/Poliovirus" title="Poliovirus">poliovirus</a><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Les IRES correspondent à des régions de <a href="/wiki/Structure_secondaire" title="Structure secondaire">structure secondaire</a> de l'ARNm, ce qui leur permet d'adopter un repliement tridimensionnel complexe. Cette structure complexe forme alors des interactions spécifiques avec certains facteurs de traduction ou directement avec le ribosome. Ceci permet de court-circuiter le mécanisme classique de recrutement du ribosome via la coiffe en 5′. Ainsi, par exemple, le <a href="/wiki/Virus_de_l%27h%C3%A9patite_C" title="Virus de l&#39;hépatite C">virus de l'hépatite C</a> possède un IRES dans sa région 5′-UTR qui recrute directement eIF3, sans nécessiter l'intervention de eIF4E et eIF4G. Il existe une grande variété d'IRES, qui permettent de se passer de plus ou moins de facteurs de démarrage cellulaires<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>On a également rapporté l'existence d'IRES permettant l'expression de gènes cellulaires, comme c-<i>myc</i>, même si la fonctionnalité de ces IRES reste discutée<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="clear" style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Élongation"><span id=".C3.89longation"></span>Élongation</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Modifier la section : Élongation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=19" title="Modifier le code source de la section : Élongation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:ProteinTranslation.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/ProteinTranslation.svg/220px-ProteinTranslation.svg.png" decoding="async" width="220" height="436" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/ProteinTranslation.svg/330px-ProteinTranslation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/ProteinTranslation.svg/440px-ProteinTranslation.svg.png 2x" data-file-width="352" data-file-height="697" /></a><figcaption>Cycle de l'élongation de la traduction par le ribosome. Les <a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNt</a> (vert foncé) apportent les acides aminés (carrés) au site A. Une fois l'accommodation codon-anticodon réalisée, il y a formation de la nouvelle liaison peptidique, puis translocation d'un codon du ribosome.</figcaption></figure> <p>Au cours de la phase d'élongation, l'ARNm traverse le ribosome au niveau d'un sillon de la petite sous-unité. Pendant ce processus, un ou plusieurs ARN de transfert sont associés à l'ARNm au niveau de trois sites présents dans le ribosome&#160;: </p> <ul><li>le <b>site A</b> (pour aminoacyl-ARNt)&#160;: il accueille les ARNt portant l'acide aminé qui va être ajouté à la chaîne. C'est au niveau du site A que s'effectue le décodage de l'information génétique, grâce à la reconnaissance de l'interaction entre le codon sur l'ARNm et l'anticodon sur l'ARNt&#160;;</li> <li>le <b>site P</b> (pour peptidyl-ARNt)&#160;: il accueille l'ARNt qui porte la chaîne peptidique déjà synthétisée. Ce dernier est toujours apparié à l'ARNm par son anticodon&#160;;</li> <li>le <b>site E</b> (pour l'anglais <i>exit</i>) ou site de sortie&#160;: il accueille l'ARNt «&#160;nu&#160;» après transfert de la chaîne peptidique sur l'ARNt suivant, juste avant qu'il ne quitte le ribosome.</li></ul> <p>Ces trois sites sont occupés séquentiellement par les ARNt au fur et à mesure de la progression du ribosome sur l'ARNm. À tout instant du processus de traduction, au plus deux de ces trois sites sont occupés simultanément&#160;: soit le site P et le site A, soit le site E et le site P. </p><p>Le début du cycle de synthèse démarre avec le ribosome ayant un seul ARNt fixé au site P par l'interaction codon-anticodon. Celui-ci porte estérifié à son extrémité 3′ le début de la chaîne peptidique synthétisée. Le site A est initialement vacant. Des ARNt aminoacylés diffusent dans le ribosome de manière <a href="/wiki/Effet_stochastique" title="Effet stochastique">stochastique</a>. Ceux-ci sont associés à un facteur d'élongation (EF-Tu chez les bactéries, eEF1 chez les eucaryotes) qui est une <a href="/wiki/GTPase" title="GTPase">GTPase</a>. Le ribosome teste si l'appariement codon-anticodon est correct. C'est la petite sous-unité du ribosome qui effectue ce contrôle au niveau du site de décodage. Si l'appariement codon-anticodon n'est pas correct, l'ARNt est rejeté et le processus d'essai-erreur se répète. Lorsqu'un ARNt correct s'apparie enfin au codon, le facteur d'élongation hydrolyse une molécule de <a href="/wiki/Guanosine_triphosphate" title="Guanosine triphosphate">GTP</a>, ce qui provoque un changement de conformation du complexe ribosomique et la dissociation du facteur d'élongation. Il y a alors formation de la <a href="/wiki/Liaison_peptidique" title="Liaison peptidique">liaison peptidique</a> entre l'acide aminé porté par l'ARNt au site A et celui porté par l'ARNt au site P. Cette réaction se produit au niveau du site catalytique de la grande sous-unité du ribosome et conduit au transfert de la chaîne peptidique sur l'ARNt lié au site A. Le ribosome recrute alors un facteur de translocation (EF-G chez les bactéries, eEF2 chez les eucaryotes), lui aussi lié à une molécule de GTP. Ce facteur utilise l'énergie d'hydrolyse de ce GTP pour permettre la progression du ribosome sur l'ARNm. L'ARNt nu qui était au site P se retrouve décalé au site E de sortie et l'ARNt qui était au site A vient au site P. Le site A redevient ainsi vacant. L'ARNt nu du site E diffuse en dehors du ribosome et on revient dans l'état initial pour un nouveau cycle d'élongation. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ARN_de_transfert">ARN de transfert</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Modifier la section : ARN de transfert" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=20" title="Modifier le code source de la section : ARN de transfert"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique_de_transfert" title="Acide ribonucléique de transfert">Acide ribonucléique de transfert</a>.</div></div> <p>Les ARN de transfert ou ARNt sont des molécules adaptatrices qui font l'intermédiaire entre le <a href="/wiki/Codon" title="Codon">codon</a> porté par l'ARN messager et l'<a href="/wiki/Acide_amin%C3%A9" title="Acide aminé">acide aminé</a> qui sera incorporé dans la protéine en cours de synthèse par le ribosome. À l'une de leurs extrémités se trouve une boucle contenant un triplet de nucléotides, l'<a href="/wiki/Anticodon" title="Anticodon">anticodon</a>, qui est complémentaire du codon. Cet appariement codon-anticodon permet la reconnaissance de l'ARNt par le ribosome. Du côté opposé à l'anticodon, les ARNt portent un acide aminé attaché par une liaison <a href="/wiki/Ester" title="Ester">ester</a> à leur extrémité 3′-OH. Chaque cellule contient un ensemble d'ARNt différents, capables de s'apparier aux différents codons et spécifiques chacun d'un acide aminé donné. Leurs <a href="/wiki/Structure_de_l%27ARN" title="Structure de l&#39;ARN">structures</a> sont analogues, ils adoptent une structure secondaire en forme de feuille de trèfle qui se replie en trois dimensions pour former une sorte de «&#160;L&#160;», avec l'anticodon d'un côté et l'acide aminé de l'autre. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Recodage">Recodage</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Modifier la section : Recodage" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=21" title="Modifier le code source de la section : Recodage"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le recodage est un évènement programmé, survenant pendant la lecture de l'ARNm par le ribosome et qui modifie le code initial<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. La traduction en protéine résultante est donc différente de celle qu'on pourrait déduire à partir du code génétique standard. Il existe deux principaux évènements de recodage, avec des mécanismes distincts&#160;: le recodage du codon d'arrêt et le <a href="/wiki/D%C3%A9calage_du_cadre_de_lecture" title="Décalage du cadre de lecture">décalage du cadre de lecture</a>. </p><p>Le recodage du codon d'arrêt permet à la cellule d'utiliser un codon de terminaison, en général le codon UGA, pour insérer un acide aminé spécifique. Ce mécanisme est en particulier utilisé pour insérer la <a href="/wiki/S%C3%A9l%C3%A9nocyst%C3%A9ine" title="Sélénocystéine">sélénocystéine</a> dans les sélénoprotéines. La présence du codon UGA ne suffit pas, il faut en plus la présence d'une <a href="/wiki/Structure_secondaire" title="Structure secondaire">structure secondaire</a> spécifique sur l'ARNm et l'intervention de facteurs protéiques dédiés<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Le décalage du cadre de lecture est un mécanisme utilisé en particulier par les virus. Dans certaines conditions, le ribosome peut en effet «&#160;déraper&#160;» et glisser d'un nucléotide sur l'ARNm, ce qui permet de modifier la nature de la protéine synthétisée. Ce mécanisme est par exemple utilisé par le <a href="/wiki/Virus_du_SIDA" class="mw-redirect" title="Virus du SIDA">virus du SIDA</a> pour produire les différentes enzymes nécessaires à sa réplication<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Ces décalages du cadre de lecture se produisent à des sites précis, au niveau d'une séquence «&#160;glissante&#160;», composée d'un nucléotide répété, comme AAAAAAA. Cette séquence est en général suivie d'une structure secondaire stable sur l'ARNm, souvent un <a href="/wiki/Pseudon%C5%93ud" title="Pseudonœud">pseudonœud</a><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le ribosome est gêné dans sa progression par cette structure, ce qui provoque une pause dans la traduction. Pendant cette pause, il y a un codon AAA au site P du ribosome et un codon AAA au site A. Le ribosome en pause peut alors reculer d'un nucléotide en conservant ses deux ARNt fixés. Les appariements entre les codons et les anticodons (AAA / UUU) sont conservés, du fait de la nature particulière de la séquence glissante. La traduction continue alors sur une phase décalée. Ce glissement ne s'effectue pas à chaque traduction, mais avec une fréquence qui dépend de l'environnement et de la structure secondaire sur l'ARN messager. Ainsi le virus (ou la cellule) peut produire deux protéines distinctes à partir d'un seul ARNm. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Terminaison_de_la_traduction">Terminaison de la traduction</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=22" title="Modifier la section : Terminaison de la traduction" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=22" title="Modifier le code source de la section : Terminaison de la traduction"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La terminaison de la traduction des protéines est le processus qui permet la libération de la protéine terminée une fois tout le gène lu par le ribosome, ainsi que le recyclage des différents acteurs impliqués, à savoir les sous-unités du ribosome, l'ARNm et le dernier ARNt<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite_crochet">[</span>22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Comme l'initiation et l'élongation, cette étape fait intervenir des protéines spécifiques, appelées facteurs de terminaison de la traduction (RF ou eRF, pour <i>release factors</i>). La terminaison est déclenchée par l'arrivée d'un <a href="/wiki/Codon-stop" title="Codon-stop">codon d'arrêt</a> dans le site A du ribosome. À ce stade, la protéine complète est encore accrochée par une liaison ester au dernier ARNt situé au site P. Il n'existe normalement pas d'ARNt portant un anticodon complémentaire du codon d'arrêt et pouvant se lier à l'ARNm au site A. À la place, un premier facteur de terminaison (RF1 ou RF2 chez les bactéries et eRF1 chez les eucaryotes) se lie au ribosome et interagit avec le codon d'arrêt. Ceci déclenche l'hydrolyse de la liaison ester entre la protéine et le dernier ARNt. La protéine ainsi libérée quitte le ribosome. Un second facteur (RF3 ou eRF3) qui est une <a href="/wiki/GTPase" title="GTPase">GTPase</a> se lie alors au ribosome, l'hydrolyse du GTP permettant alors le départ des deux facteurs. L'ARNt et le l'ARNm sont finalement libérés par l'action de RRF (<i>ribosome release factor</i>) et de facteurs d'élongation et d'initiation (EF-G et IF3 chez les bactéries). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Régulation_de_la_traduction"><span id="R.C3.A9gulation_de_la_traduction"></span>Régulation de la traduction</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=23" title="Modifier la section : Régulation de la traduction" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=23" title="Modifier le code source de la section : Régulation de la traduction"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/R%C3%A9gulation_de_la_traduction" title="Régulation de la traduction">Régulation de la traduction</a>.</div></div> <p>Le contrôle de l'expression des gènes peut se faire au niveau de la <a href="/wiki/Traduction_(biologie)" class="mw-redirect" title="Traduction (biologie)">traduction</a> de l'ARN en <a href="/wiki/Prot%C3%A9ine" title="Protéine">protéine</a>. Ce type de régulation agit principalement au niveau de l'étape de démarrage de la traduction par le <a href="/wiki/Ribosome" title="Ribosome">ribosome</a>. Plus rarement, c'est au niveau de la phase d'élongation ou de terminaison de la traduction qu'on peut avoir un contrôle. En modulant l'efficacité du recrutement du ribosome au niveau du codon de démarrage, la cellule contrôle la quantité de protéine qui est produite à partir de l'ARNm. </p><p>Dans de nombreux cas, ces mécanismes impliquent des <a href="/wiki/Structure_de_l%27ARN" title="Structure de l&#39;ARN">structures spécifiques</a> sur l'ARNm dont la traduction est régulée. La régulation peut faire intervenir un <b>régulateur</b> traductionnel exogène qui peut être soit une protéine, soit un autre ARN qui interfère avec la traduction par le ribosome en réponse à un signal extérieur (concentration d'un <a href="/wiki/M%C3%A9tabolite" title="Métabolite">métabolite</a>, température, présence d'un facteur protéique…). Ce régulateur peut être un activateur ou un <a href="/wiki/R%C3%A9presseur" title="Répresseur">répresseur</a>, comme dans le cas de la <a href="/wiki/R%C3%A9gulation_de_la_transcription" title="Régulation de la transcription">régulation de la transcription</a>. </p><p>La régulation de la traduction se passe dans le <a href="/wiki/Cytoplasme" title="Cytoplasme">cytoplasme</a> de la <a href="/wiki/Cellule_(biologie)" title="Cellule (biologie)">cellule</a>, où se déroule cette étape de l'expression des gènes, tandis que la régulation de la transcription a lieu dans le <a href="/wiki/Noyau_(biologie)" title="Noyau (biologie)">noyau</a> (chez les cellules <a href="/wiki/Eucaryote" class="mw-redirect" title="Eucaryote">eucaryotes</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fidélité_de_la_traduction"><span id="Fid.C3.A9lit.C3.A9_de_la_traduction"></span>Fidélité de la traduction</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=24" title="Modifier la section : Fidélité de la traduction" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=24" title="Modifier le code source de la section : Fidélité de la traduction"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Aminoacyl-ARNt_synth%C3%A9tase" title="Aminoacyl-ARNt synthétase">Aminoacyl-ARNt synthétase</a>.</div></div> <p>Le processus de traduction de l'ARNm en protéine a un taux d'erreur qui est de l'ordre de 10<sup>−4</sup>, soit un acide aminé incorrect sur 10&#160;000 acides aminés incorporés. La fidélité du mécanisme de traduction de l'ARNm par le ribosome repose sur deux étapes clés importantes. Il faut tout d'abord que chaque ARNt porte le bon acide aminé estérifié à son extrémité 3′, une étape qui est réalisée par une famille d'enzymes, les <a href="/wiki/Aminoacyl-ARNt_synth%C3%A9tase" title="Aminoacyl-ARNt synthétase">aminoacyl-ARNt synthétases</a>. Les aminoacyl-ARNt synthétases ont souvent une fonction de relecture ou <i>proofreading</i>, comme les <a href="/wiki/ADN_polym%C3%A9rase" title="ADN polymérase">ADN polymérases</a>, qui leur permet de vérifier que le produit de leur réaction est bien correct et sinon de l'<a href="/wiki/Hydrolyse" title="Hydrolyse">hydrolyser</a>. L'autre étape critique est la vérification de l'interaction codon-anticodon par le ribosome, une étape qui est aussi soumise à un processus de relecture, assisté par le facteur d'élongation de la traduction EF-Tu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Contrôle_qualité_des_ARNm"><span id="Contr.C3.B4le_qualit.C3.A9_des_ARNm"></span>Contrôle qualité des ARNm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=25" title="Modifier la section : Contrôle qualité des ARNm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=25" title="Modifier le code source de la section : Contrôle qualité des ARNm"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles connexes&#160;: <a href="/wiki/Nonsense_mediated_decay" class="mw-redirect" title="Nonsense mediated decay">Nonsense mediated decay</a> et <a href="/wiki/Surveillance_de_l%27ARN_messager" title="Surveillance de l&#39;ARN messager">Surveillance de l'ARN messager</a>.</div></div> <p>Les cellules vivantes ont développé différents mécanismes de contrôle qualité ou <a href="/wiki/Surveillance_de_l%27ARN_messager" title="Surveillance de l&#39;ARN messager">surveillance des ARNm</a>. Cela permet suivant les cas de vérifier que l'ARNm est intact et qu'il code bien une protéine complète. Ceci évite la production de protéines anormales qui en s'accumulant pourraient finir par tuer la cellule. Ces mécanismes sont différents chez les bactéries et chez les eucaryotes. </p><p>Chez les eucaryotes, le principal mécanisme de contrôle qualité est la vérification de la présence de la coiffe et de la queue poly(A). Sans ces éléments, l'ARNm n'est pas exporté du noyau et ne peut être traduit car il n'y a pas formation du pseudo-cercle via l'interaction eIF4E-eIF4G-PABP décrite plus haut. Ainsi, par exemple, si un ARNm est endommagé et subit une coupure chimique ou enzymatique, il ne sera pas traduit, car l'extrémité 5′ qui porte la coiffe et l'extrémité 3′ qui porte la queue poly(A) seront séparées. Les eucaryotes disposent d'un autre mécanisme de contrôle qualité, le <a href="/wiki/Nonsense_mediated_decay" class="mw-redirect" title="Nonsense mediated decay"><i>nonsense-mediated mRNA decay</i></a> («&#160;dégradation de l'ARNm par l'intermédiaire du [codon] non-sens&#160;»)<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite_crochet">[</span>23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ce mécanisme conduit à la dégradation des ARNm qui contiennent un <a href="/wiki/Codon-stop" title="Codon-stop">codon d'arrêt</a> (dit également codon non-sens) prématuré, résultant par exemple d'une <a href="/wiki/Mutation_(g%C3%A9n%C3%A9tique)" class="mw-redirect" title="Mutation (génétique)">mutation</a> dans le génome. C'est le <a href="/wiki/Ribosome" title="Ribosome">ribosome</a>, lors de la première traduction de l'ARNm, qui semble être le médiateur de ce contrôle. </p><p>Chez les bactéries, il existe un mécanisme de contrôle qualité qui permet de débloquer les ribosomes qui sont bloqués sur un ARNm, par exemple lorsqu'il ne contient pas de codon d'arrêt. Ceci peut se produire si l'ARNm a été clivé et qu'il manque la partie 3′ qui contient la fin du cadre ouvert de lecture et le codon d'arrêt. Ce mécanisme fait intervenir un ARN spécifique, l'<a href="/wiki/ARNtm" title="ARNtm">ARNtm</a> qui permet de débloquer le ribosome, par un mécanisme appelé trans-traduction qui fait changer le ribosome de message en cours de synthèse. La protéine incomplète est ainsi étiquetée par un peptide qui provoque sa dégradation rapide dans la cellule et évite donc l'accumulation de protéines aberrantes. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dégradation"><span id="D.C3.A9gradation"></span>Dégradation</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=26" title="Modifier la section : Dégradation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=26" title="Modifier le code source de la section : Dégradation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article connexe&#160;: <a href="/wiki/Exosome" title="Exosome">Exosome</a>.</div></div> <p>La dégradation des ARN messagers est effectuée par un complexe protéique appelé <a href="/wiki/Exosome" title="Exosome">exosome</a>, présent dans toutes les cellules eucaryotes et les <a href="/wiki/Arch%C3%A9e" class="mw-redirect" title="Archée">archées</a>. La dégradation est en général précédée par le raccourcissement de la queue poly(A) et par le retrait de la coiffe par une enzyme spécifique (<i>decapping enzyme</i>). Le dégradosome agit ensuite de manière exonucléolytique, c'est-à-dire qu'il hydrolyse progressivement l'ARN à partir d'une de ses extrémités, en l'occurrence à partir de l'extrémité 3′. </p><p>Chez les bactéries, il existe également un complexe spécifique, de nature différente, appelé <a href="/wiki/D%C3%A9gradosome" title="Dégradosome">dégradosome</a>, chargé de recycler les ARN messagers. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historique">Historique</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=27" title="Modifier la section : Historique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=27" title="Modifier le code source de la section : Historique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Cette classe d'ARN a été isolée et étudiée pour la première fois en 1956 et appelée <i>DNA-like RNA</i> (ARN similaire à l'ADN) par Volkin et Astrachan<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite_crochet">[</span>24<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, mais sans que ceux-ci n'en comprennent le rôle biologique. C'est <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Gros_(biologiste)" title="François Gros (biologiste)">François Gros</a> qui a réellement caractérisé ces ARN quelques années plus tard<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite_crochet">[</span>25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> à la suite de l'hypothèse de leur existence formulée par <a href="/wiki/Jacques_Monod" title="Jacques Monod">Jacques Monod</a> et <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Jacob" title="François Jacob">François Jacob</a><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite_crochet">[</span>26<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Les premières recherches dans les années 1960 portent sur des bactéries, avant de s'orienter dans les années 1970 vers des organismes plus complexes. Mary Edmonds et Aaron Shaktin découvrent alors les structures qui finissent et coiffent les ARN messagers et jouent un rôle essentiel pour les protéger et les lier aux ribosomes. </p><p>En 1993 et 1989, <a href="/wiki/Phillip_Allen_Sharp" title="Phillip Allen Sharp">Phillip Allen Sharp</a> et <a href="/wiki/Thomas_Robert_Cech" title="Thomas Robert Cech">Thomas Robert Cech</a> obtiennent un <a href="/wiki/Prix_Nobel" title="Prix Nobel">prix Nobel</a> pour leur recherche sur la spécification de l'ARN et la synthèse des <a href="/wiki/Prot%C3%A9ine" title="Protéine">protéines</a><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite_crochet">[</span>27<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Lors de la <a href="/wiki/Pand%C3%A9mie_de_Covid-19" title="Pandémie de Covid-19">Pandémie de Covid-19</a>, les vaccins s'appuyant sur l'ARNm sont les plus rapides à être mis au point par des sociétés américaines ou allemandes, et à être largement diffusés pour le bénéfice de ces sociétés qui connaissent une croissance rapide<sup id="cite_ref-LM2023_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-LM2023-28"><span class="cite_crochet">[</span>28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En 2023, un <a href="/wiki/Prix_Nobel" title="Prix Nobel">prix Nobel</a> est attribué à deux personnalités ayant contribué à ce développement, <a href="/wiki/Katalin_Karik%C3%B3" title="Katalin Karikó">Katalin Karikó</a> et <a href="/wiki/Drew_Weissman" title="Drew Weissman">Drew Weissman</a><sup id="cite_ref-LM2023_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-LM2023-28"><span class="cite_crochet">[</span>28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. L'<a href="/wiki/Organisation_mondiale_de_la_sant%C3%A9" title="Organisation mondiale de la santé">Organisation mondiale de la santé</a> (OMS) favorise l'émergence de sociétés de biotechnologie, telles que <a href="/wiki/Afrigen" title="Afrigen">Afrigen</a> en <a href="/wiki/Afrique_du_Sud" title="Afrique du Sud">Afrique du Sud</a>, qui puissent acquérir les technologies des <a href="/wiki/Vaccin_%C3%A0_ARN" title="Vaccin à ARN">vaccins à ARN</a>, et puissent les produire et les rendre accessibles dans des pays aux revenus moins élevés<sup id="cite_ref-Libe2022_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Libe2022-29"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Libe2021_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Libe2021-30"><span class="cite_crochet">[</span>30<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-RevueXXI2023_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-RevueXXI2023-31"><span class="cite_crochet">[</span>31<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Par contre, des questions demeurent sur des effets potentiels indésirables de ces vaccins, développés rapidement sans disposer de recul<sup id="cite_ref-Echos2024_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Echos2024-32"><span class="cite_crochet">[</span>32<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=28" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=28" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2021">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pasteur.fr/fr/journal-recherche/actualites/decouverte-arn-messager-1961"><cite style="font-style:normal;">Découverte de l’ARN messager, en 1961</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">Institut Pasteur</span>, <time class="nowrap" datetime="2021-02-01" data-sort-value="2021-02-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> février 2021</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-05-10" data-sort-value="2021-05-10">10 mai 2021</time>)</small></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/nature/journal/v414/n6863/full/414485c.html">Messenger RNA: origins of a discovery</a>, Commentaire publié dans <a href="/wiki/Nature_(revue)" title="Nature (revue)"><i>Nature</i></a> par Alvin M. Weinberg</span> </li> <li id="cite_note-BrennerJacob-3"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-BrennerJacob_3-0">a</a> et <a href="#cite_ref-BrennerJacob_3-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="BrennerJacobMeselson1961"><span class="ouvrage" id="S._BrennerF._JacobM._Meselson1961"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> S. <span class="nom_auteur">Brenner</span>, F. <span class="nom_auteur">Jacob</span> et M. <span class="nom_auteur">Meselson</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">An unstable intermediate carrying information from genes to ribosomes for protein synthesis.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Nature</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;190,&#8206; <time>1961</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">576-581</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=An+unstable+intermediate+carrying+information+from+genes+to+ribosomes+for+protein+synthesis.&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.aulast=Brenner&amp;rft.aufirst=S.&amp;rft.au=Jacob%2C+F.&amp;rft.au=Meselson%2C+M.&amp;rft.date=1961&amp;rft.volume=190&amp;rft.pages=576-581&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text">Pour une hypothèse explicative de cette différence, voir l'article sur l'<a href="/wiki/Uracile" title="Uracile">uracile</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Banerjee1980"><span class="ouvrage" id="A.K._Banerjee1980"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> A.K. <span class="nom_auteur">Banerjee</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">5'-terminal cap structure in eucaryotic messenger ribonucleic acids</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Microbiol. Rev</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;44, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;2,&#8206; <time>1980</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">175-205</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6247631">6247631</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC373176/">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=5%27-terminal+cap+structure+in+eucaryotic+messenger+ribonucleic+acids&amp;rft.jtitle=Microbiol.+Rev&amp;rft.issue=2&amp;rft.aulast=Banerjee&amp;rft.aufirst=A.K.&amp;rft.date=1980&amp;rft.volume=44&amp;rft.pages=175-205&amp;rft_id=info%3Apmid%2F6247631&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC373176%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Edmonds2002"><span class="ouvrage" id="M._Edmonds2002"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> M. <span class="nom_auteur">Edmonds</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">A history of poly A sequences: from formation to factors to function.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Prog. Nucleic Acid Res. Mol. Biol.</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;71,&#8206; <time>2002</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">285-389</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12102557">12102557</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=A+history+of+poly+A+sequences%3A+from+formation+to+factors+to+function.&amp;rft.jtitle=Prog.+Nucleic+Acid+Res.+Mol.+Biol.&amp;rft.aulast=Edmonds&amp;rft.aufirst=M.&amp;rft.date=2002&amp;rft.volume=71&amp;rft.pages=285-389&amp;rft_id=info%3Apmid%2F12102557&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="SaguezOlesenJensen2005"><span class="ouvrage" id="C._SaguezJ.R._OlesenT.H._Jensen2005"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> C. <span class="nom_auteur">Saguez</span>, J.R. <span class="nom_auteur">Olesen</span> et T.H. <span class="nom_auteur">Jensen</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Formation of export-competent mRNP: escaping nuclear destruction</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Curr. Opin. Cell. Biol.</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;17,&#8206; <time>2005</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">287-293</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15901499">15901499</a></span>, <a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016/j.ceb.2005.04.009">10.1016/j.ceb.2005.04.009</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Formation+of+export-competent+mRNP%3A+escaping+nuclear+destruction&amp;rft.jtitle=Curr.+Opin.+Cell.+Biol.&amp;rft.aulast=Saguez&amp;rft.aufirst=C.&amp;rft.au=Olesen%2C+J.R.&amp;rft.au=Jensen%2C+T.H.&amp;rft.date=2005&amp;rft.volume=17&amp;rft.pages=287-293&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.ceb.2005.04.009&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15901499&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="BenneVan_den_BurgBrakenhoffSloof1986"><span class="ouvrage" id="R._BenneJ._Van_den_BurgJ.P._BrakenhoffPR._Sloof1986"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> R. <span class="nom_auteur">Benne</span>, J. <span class="nom_auteur">Van den Burg</span>, J.P. <span class="nom_auteur">Brakenhoff</span>, PR. <span class="nom_auteur">Sloof</span>, J.H. <span class="nom_auteur">Van Boom</span> et M.C. <span class="nom_auteur">Tromp</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Major transcript of the frameshifted coxII gene from trypanosome mitochondria contains four nucleotides that are not encoded in the DNA.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Cell</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;46,&#8206; <time>1986</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">819-826</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3019552">3019552</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Major+transcript+of+the+frameshifted+coxII+gene+from+trypanosome+mitochondria+contains+four+nucleotides+that+are+not+encoded+in+the+DNA.&amp;rft.jtitle=Cell&amp;rft.aulast=Benne&amp;rft.aufirst=R.&amp;rft.au=Van+den+Burg%2C+J.&amp;rft.au=Brakenhoff%2C+J.P.&amp;rft.au=Sloof%2C+PR.&amp;rft.au=Van+Boom%2C+J.H.&amp;rft.au=Tromp%2C+M.C.&amp;rft.date=1986&amp;rft.volume=46&amp;rft.pages=819-826&amp;rft_id=info%3Apmid%2F3019552&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="JobEberwine2001"><span class="ouvrage" id="C._JobJ._Eberwine2001"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> C. <span class="nom_auteur">Job</span> et J. <span class="nom_auteur">Eberwine</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Localization and translation of mRNA in dendrites and axons</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Nat. Rev. Neurosci.</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2,&#8206; <time>2001</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">889-898</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11733796">11733796</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Localization+and+translation+of+mRNA+in+dendrites+and+axons&amp;rft.jtitle=Nat.+Rev.+Neurosci.&amp;rft.aulast=Job&amp;rft.aufirst=C.&amp;rft.au=Eberwine%2C+J.&amp;rft.date=2001&amp;rft.volume=2&amp;rft.pages=889-898&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11733796&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-kozak-10"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-kozak_10-0">a</a> et <a href="#cite_ref-kozak_10-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Kozak1999"><span class="ouvrage" id="M._Kozak1999"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> M. <span class="nom_auteur">Kozak</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Initiation of translation in prokaryotes and eukaryotes</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Gene</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;234,&#8206; <time>1999</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">187-208</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10395892">10395892</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Initiation+of+translation+in+prokaryotes+and+eukaryotes&amp;rft.jtitle=Gene&amp;rft.aulast=Kozak&amp;rft.aufirst=M.&amp;rft.date=1999&amp;rft.volume=234&amp;rft.pages=187-208&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10395892&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Tarun_Jr.Sachs1996"><span class="ouvrage" id="S.Z._Tarun_Jr.A.B._Sachs1996"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> S.Z. <span class="nom_auteur">Tarun Jr.</span> et A.B. <span class="nom_auteur">Sachs</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Association of the yeast poly(A) tail binding protein with translation initiation factor eIF-4G</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">EMBO J.</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;15,&#8206; <time>1996</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">7168-7177</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9003792">9003792</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Association+of+the+yeast+poly%28A%29+tail+binding+protein+with+translation+initiation+factor+eIF-4G&amp;rft.jtitle=EMBO+J.&amp;rft.aulast=Tarun+Jr.&amp;rft.aufirst=S.Z.&amp;rft.au=Sachs%2C+A.B.&amp;rft.date=1996&amp;rft.volume=15&amp;rft.pages=7168-7177&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9003792&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="ShineDalgarno1974"><span class="ouvrage" id="J._ShineL._Dalgarno1974"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> J. <span class="nom_auteur">Shine</span> et L. <span class="nom_auteur">Dalgarno</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">The 3'-terminal sequence of <i>Escherichia coli</i> 16S ribosomal RNA: complementarity to nonsense triplets and ribosome binding sites</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Proc. Natl. Acad. Sci. USA</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;71,&#8206; <time>1974</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">1342-1346</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4598299">4598299</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=The+3%27-terminal+sequence+of+%27%27Escherichia+coli%27%27+16S+ribosomal+RNA%3A+complementarity+to+nonsense+triplets+and+ribosome+binding+sites&amp;rft.jtitle=Proc.+Natl.+Acad.+Sci.+USA&amp;rft.aulast=Shine&amp;rft.aufirst=J.&amp;rft.au=Dalgarno%2C+L.&amp;rft.date=1974&amp;rft.volume=71&amp;rft.pages=1342-1346&amp;rft_id=info%3Apmid%2F4598299&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="PoulinPyronnet2000"><span class="ouvrage" id="F._PoulinS._Pyronnet2000">F. <span class="nom_auteur">Poulin</span> et S. <span class="nom_auteur">Pyronnet</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal">Interactions moléculaires et initiation de la synthèse protéique</cite>&#160;», <i>Médecine Sciences</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;16,&#8206; <time>2000</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">617-622</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Interactions+mol%C3%A9culaires+et+initiation+de+la+synth%C3%A8se+prot%C3%A9ique&amp;rft.jtitle=M%C3%A9decine+Sciences&amp;rft.aulast=Poulin&amp;rft.aufirst=F.&amp;rft.au=Pyronnet%2C+S.&amp;rft.date=2000&amp;rft.volume=16&amp;rft.pages=617-622&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Kozak1981"><span class="ouvrage" id="M._Kozak1981"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> M. <span class="nom_auteur">Kozak</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Possible role of flanking nucleotides in recognition of the AUG initiator codon by eukaryotic ribosomes</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Nucleic acids res.</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;9,&#8206; <time>1981</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">5233-5252</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7301588">7301588</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Possible+role+of+flanking+nucleotides+in+recognition+of+the+AUG+initiator+codon+by+eukaryotic+ribosomes&amp;rft.jtitle=Nucleic+acids+res.&amp;rft.aulast=Kozak&amp;rft.aufirst=M.&amp;rft.date=1981&amp;rft.volume=9&amp;rft.pages=5233-5252&amp;rft_id=info%3Apmid%2F7301588&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="PelletierSonenberg1988"><span class="ouvrage" id="J._PelletierN._Sonenberg1988"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> J. <span class="nom_auteur">Pelletier</span> et N. <span class="nom_auteur">Sonenberg</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Internal initiation of translation of eukaryotic mRNA directed by a sequence derived from poliovirus RNA</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Nature</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;334,&#8206; <time>1988</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">320-325</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2839775">2839775</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Internal+initiation+of+translation+of+eukaryotic+mRNA+directed+by+a+sequence+derived+from+poliovirus+RNA&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.aulast=Pelletier&amp;rft.aufirst=J.&amp;rft.au=Sonenberg%2C+N.&amp;rft.date=1988&amp;rft.volume=334&amp;rft.pages=320-325&amp;rft_id=info%3Apmid%2F2839775&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="BalvaySoto_RifoRicciDecimo2009"><span class="ouvrage" id="L._BalvayL._Soto_RifoE.P._RicciD._Decimo2009"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> L. <span class="nom_auteur">Balvay</span>, L. <span class="nom_auteur">Soto Rifo</span>, E.P. <span class="nom_auteur">Ricci</span>, D. <span class="nom_auteur">Decimo</span> et T. <span class="nom_auteur">Ohlmann</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Structural and functional diversity of viral IRESes.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Biochim. Biophys. Acta</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1789,&#8206; <time>2009</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">542-557</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19632368">19632368</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Structural+and+functional+diversity+of+viral+IRESes.&amp;rft.jtitle=Biochim.+Biophys.+Acta&amp;rft.aulast=Balvay&amp;rft.aufirst=L.&amp;rft.au=Soto+Rifo%2C+L.&amp;rft.au=Ricci%2C+E.P.&amp;rft.au=Decimo%2C+D.&amp;rft.au=Ohlmann%2C+T.&amp;rft.date=2009&amp;rft.volume=1789&amp;rft.pages=542-557&amp;rft_id=info%3Apmid%2F19632368&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Kozak2005"><span class="ouvrage" id="M._Kozak2005"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> M. <span class="nom_auteur">Kozak</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">A second look at cellular mRNA sequences said to function as internal ribosome entry sites.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Nucleic Acids Res.</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;33,&#8206; <time>2005</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">6593-6602</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16314320">16314320</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=A+second+look+at+cellular+mRNA+sequences+said+to+function+as+internal+ribosome+entry+sites.&amp;rft.jtitle=Nucleic+Acids+Res.&amp;rft.aulast=Kozak&amp;rft.aufirst=M.&amp;rft.date=2005&amp;rft.volume=33&amp;rft.pages=6593-6602&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16314320&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="BaranovGestelandAtkins2002"><span class="ouvrage" id="P.V._BaranovR.F._GestelandJ.F._Atkins2002"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> P.V. <span class="nom_auteur">Baranov</span>, R.F. <span class="nom_auteur">Gesteland</span> et J.F. <span class="nom_auteur">Atkins</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Recoding: translational bifurcations in gene expression</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Gene</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;286,&#8206; <time>2002</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">187-201</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11943474">11943474</a></span>, <a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016/S0378-1119%2802%2900423-7">10.1016/S0378-1119(02)00423-7</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Recoding%3A+translational+bifurcations+in+gene+expression&amp;rft.jtitle=Gene&amp;rft.aulast=Baranov&amp;rft.aufirst=P.V.&amp;rft.au=Gesteland%2C+R.F.&amp;rft.au=Atkins%2C+J.F.&amp;rft.date=2002&amp;rft.volume=286&amp;rft.pages=187-201&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0378-1119%2802%2900423-7&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11943474&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="BöckForchhammerHeiderBaron1991"><span class="ouvrage" id="A._BöckK._ForchhammerJ._HeiderC._Baron1991"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> A. <span class="nom_auteur">Böck</span>, K. <span class="nom_auteur">Forchhammer</span>, J. <span class="nom_auteur">Heider</span> et C. <span class="nom_auteur">Baron</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Selenoprotein synthesis: an expansion of the genetic code</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Trends_in_Biochemical_Sciences" title="Trends in Biochemical Sciences">Trends Biochem. Sci.</a></span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;16,&#8206; <time>1991</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">463-467</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Selenoprotein+synthesis%3A+an+expansion+of+the+genetic+code&amp;rft.jtitle=Trends+Biochem.+Sci.&amp;rft.aulast=B%C3%B6ck&amp;rft.aufirst=A.&amp;rft.au=Forchhammer%2C+K.&amp;rft.au=Heider%2C+J.&amp;rft.au=Baron%2C+C.&amp;rft.date=1991&amp;rft.volume=16&amp;rft.pages=463-467&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="WilsonBraddockAdamsRathjen1988"><span class="ouvrage" id="W._WilsonM._BraddockS.E._AdamsP.D._Rathjen1988"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> W. <span class="nom_auteur">Wilson</span>, M. <span class="nom_auteur">Braddock</span>, S.E. <span class="nom_auteur">Adams</span>, P.D. <span class="nom_auteur">Rathjen</span>, S.M. <span class="nom_auteur">Kingsman</span> et A.J. <span class="nom_auteur">Kingsman</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">HIV expression strategies: ribosomal frameshifting is directed by a short sequence in both mammalian and yeast systems</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Cell</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;55,&#8206; <time>1988</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">1159-1169</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3060262">3060262</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=HIV+expression+strategies%3A+ribosomal+frameshifting+is+directed+by+a+short+sequence+in+both+mammalian+and+yeast+systems&amp;rft.jtitle=Cell&amp;rft.aulast=Wilson&amp;rft.aufirst=W.&amp;rft.au=Braddock%2C+M.&amp;rft.au=Adams%2C+S.E.&amp;rft.au=Rathjen%2C+P.D.&amp;rft.au=Kingsman%2C+S.M.&amp;rft.au=Kingsman%2C+A.J.&amp;rft.date=1988&amp;rft.volume=55&amp;rft.pages=1159-1169&amp;rft_id=info%3Apmid%2F3060262&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="GiedrocTheimerNixon2000"><span class="ouvrage" id="D.P._GiedrocC.A._TheimerP.L._Nixon2000"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> D.P. <span class="nom_auteur">Giedroc</span>, C.A. <span class="nom_auteur">Theimer</span> et P.L. <span class="nom_auteur">Nixon</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Structure, stability and function of RNA pseudoknots involved in stimulating ribosomal frameshifting</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">J. Mol. Biol.</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;298,&#8206; <time>2000</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">167-185</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10764589">10764589</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Structure%2C+stability+and+function+of+RNA+pseudoknots+involved+in+stimulating+ribosomal+frameshifting&amp;rft.jtitle=J.+Mol.+Biol.&amp;rft.aulast=Giedroc&amp;rft.aufirst=D.P.&amp;rft.au=Theimer%2C+C.A.&amp;rft.au=Nixon%2C+P.L.&amp;rft.date=2000&amp;rft.volume=298&amp;rft.pages=167-185&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10764589&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="KisselevBuckingham2000"><span class="ouvrage" id="L.L._KisselevR.H._Buckingham2000"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> L.L. <span class="nom_auteur">Kisselev</span> et R.H. <span class="nom_auteur">Buckingham</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Translational termination comes of age</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Trends_in_Biochemical_Sciences" title="Trends in Biochemical Sciences">Trends Biochem. Sci.</a></span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;25,&#8206; <time>2000</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">561-566</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11084369">11084369</a></span>, <a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016/S0968-0004%2800%2901669-8">10.1016/S0968-0004(00)01669-8</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Translational+termination+comes+of+age&amp;rft.jtitle=Trends+Biochem.+Sci.&amp;rft.aulast=Kisselev&amp;rft.aufirst=L.L.&amp;rft.au=Buckingham%2C+R.H.&amp;rft.date=2000&amp;rft.volume=25&amp;rft.pages=561-566&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0968-0004%2800%2901669-8&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11084369&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="ChangImamWilkinson2007"><span class="ouvrage" id="Y.F._ChangJ.S._ImamM.F._Wilkinson2007"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Y.F. <span class="nom_auteur">Chang</span>, J.S. <span class="nom_auteur">Imam</span> et M.F. <span class="nom_auteur">Wilkinson</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">The nonsense-mediated decay RNA surveillance pathway</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Ann. Rev. Biochem.</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;76,&#8206; <time>2007</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">51-74</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17352659">17352659</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=The+nonsense-mediated+decay+RNA+surveillance+pathway&amp;rft.jtitle=Ann.+Rev.+Biochem.&amp;rft.aulast=Chang&amp;rft.aufirst=Y.F.&amp;rft.au=Imam%2C+J.S.&amp;rft.au=Wilkinson%2C+M.F.&amp;rft.date=2007&amp;rft.volume=76&amp;rft.pages=51-74&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17352659&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="VolkinAstrachan1956"><span class="ouvrage" id="E._VolkinL._Astrachan1956"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> E. <span class="nom_auteur">Volkin</span> et L. <span class="nom_auteur">Astrachan</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Intracellular distribution of labeled ribonucleic acid after phage infection of <i>Escherichia coli</i>.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Virology</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2,&#8206; <time>1956</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">433-437</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13352773">13352773</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Intracellular+distribution+of+labeled+ribonucleic+acid+after+phage+infection+of+%27%27Escherichia+coli%27%27.&amp;rft.jtitle=Virology&amp;rft.aulast=Volkin&amp;rft.aufirst=E.&amp;rft.au=Astrachan%2C+L.&amp;rft.date=1956&amp;rft.volume=2&amp;rft.pages=433-437&amp;rft_id=info%3Apmid%2F13352773&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="GrosHiattGilbertKurland1961"><span class="ouvrage" id="F._GrosH._HiattW._GilbertC.G._Kurland1961"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> F. <span class="nom_auteur">Gros</span>, H. <span class="nom_auteur">Hiatt</span>, W. <span class="nom_auteur">Gilbert</span>, C.G. <span class="nom_auteur">Kurland</span>, R.W. <span class="nom_auteur">Risebrough</span> et J.D. <span class="nom_auteur">Watson</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Unstable ribonucleic acid revealed by pulse labelling of Escherichia coli</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Nature_(revue)" title="Nature (revue)">Nature</a></span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;190,&#8206; <time>1961</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">581-585</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13708983">13708983</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Unstable+ribonucleic+acid+revealed+by+pulse+labelling+of+Escherichia+coli&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.aulast=Gros&amp;rft.aufirst=F.&amp;rft.au=Hiatt%2C+H.&amp;rft.au=Gilbert%2C+W.&amp;rft.au=Kurland%2C+C.G.&amp;rft.au=Risebrough%2C+R.W.&amp;rft.au=Watson%2C+J.D.&amp;rft.date=1961&amp;rft.volume=190&amp;rft.pages=581-585&amp;rft_id=info%3Apmid%2F13708983&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="JacobMonod1961"><span class="ouvrage" id="F._JacobJ._Monod1961"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Jacob" title="François Jacob">F. <span class="nom_auteur">Jacob</span></a> et <a href="/wiki/Jacques_Monod" title="Jacques Monod">J. <span class="nom_auteur">Monod</span></a>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Genetic regulatory mechanisms in the synthesis of proteins.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/J._Mol._Biol." class="mw-redirect" title="J. Mol. Biol.">J. Mol. Biol.</a></span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;3,&#8206; <time>1961</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">318-356</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13718526">13718526</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Genetic+regulatory+mechanisms+in+the+synthesis+of+proteins.&amp;rft.jtitle=J.+Mol.+Biol.&amp;rft.aulast=Jacob&amp;rft.aufirst=F.&amp;rft.au=Monod%2C+J.&amp;rft.date=1961&amp;rft.volume=3&amp;rft.pages=318-356&amp;rft_id=info%3Apmid%2F13718526&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.heidi.news/explorations/arn-messager-la-revanche-des-outsiders/1960-1990-une-archeologie-de-l-arn-messager"><cite style="font-style:normal;">1960-1990: une archéologie de l’ARN messager</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">heidi.news</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-05-16" data-sort-value="2021-05-16">16 mai 2021</time>)</small></span></span> </li> <li id="cite_note-LM2023-28"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-LM2023_28-0">a</a> et <a href="#cite_ref-LM2023_28-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Herzberg2023"><span class="ouvrage" id="Nathaniel_Herzberg2023">Nathaniel Herzberg, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/sciences/article/2023/10/02/le-prix-nobel-de-medecine-decerne-a-katalin-kariko-et-drew-weissman-piliers-du-vaccin-a-arn-messager_6191984_1650684.html"><cite style="font-style:normal;">Le prix Nobel de médecine décerné à Katalin Kariko et Drew Weissman pour leur contribution au vaccin à ARN messager</cite></a>&#160;», sur <span class="italique"><a href="/wiki/Le_Monde" title="Le Monde">Le Monde</a></span>, <time class="nowrap" datetime="2023-10-02" data-sort-value="2023-10-02">2 octobre 2023</time></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Libe2022-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Libe2022_29-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Huon2022"><span class="ouvrage" id="Patricia_Huon2022">Patricia Huon, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.liberation.fr/forums/le-cap-en-quete-dun-vaccin-100-africain-20220307_BMYE567WJBEGRLHTIS4LGIAEWM/"><cite style="font-style:normal;">Le Cap en quête d’un vaccin 100% africain</cite></a>&#160;», sur <span class="italique"><a href="/wiki/Lib%C3%A9ration_(journal)" title="Libération (journal)">Libération</a></span>, <time class="nowrap" datetime="2022-03-07" data-sort-value="2022-03-07">7 mars 2022</time></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Libe2021-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Libe2021_30-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2021">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.liberation.fr/societe/sante/vaccins-a-arn-messager-lafrique-du-sud-et-lallemagne-passent-la-deuxieme-dans-la-lutte-contre-le-covid-20211012_PADB6FXLY5EGXBZNT75SQCLMF4/"><cite style="font-style:normal;">Vaccins à ARN messager&#160;: l’Afrique du Sud et l’Allemagne passent la deuxième dans la lutte contre le Covid</cite></a>&#160;», sur <span class="italique"><a href="/wiki/Lib%C3%A9ration_(journal)" title="Libération (journal)">Libération</a></span>, <time class="nowrap" datetime="2021-10-12" data-sort-value="2021-10-12">12 octobre 2021</time></span></span> </li> <li id="cite_note-RevueXXI2023-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-RevueXXI2023_31-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Le_Saint2023"><span class="ouvrage" id="Rozenn_Le_Saint2023">Rozenn Le Saint, «&#160;<cite style="font-style:normal">Le labo de Bonne-Espérance</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/XXI" title="XXI">XXI</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;63,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2023" data-sort-value="2023">automne 2023</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">36-55</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Le+labo+de+Bonne-Esp%C3%A9rance&amp;rft.jtitle=XXI&amp;rft.issue=63&amp;rft.au=Rozenn+Le+Saint&amp;rft.date=2023&amp;rft.pages=36-55&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AAcide+ribonucl%C3%A9ique+messager"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Echos2024-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Echos2024_32-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Chauvot2024"><span class="ouvrage" id="Myriam_Chauvot2024">Myriam Chauvot, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lesechos.fr/industrie-services/pharmacie-sante/les-vaccins-covid-a-arn-messager-ont-des-effets-secondaires-menstruels-2071286"><cite style="font-style:normal;">Les vaccins Covid à ARN messager ont des effets secondaires menstruels</cite></a>&#160;», sur <span class="italique"><a href="/wiki/Les_%C3%89chos" title="Les Échos">Les Échos</a></span>, <time class="nowrap" datetime="2024-01-25" data-sort-value="2024-01-25">25 janvier 2024</time></span></span></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=29" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=29" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=30" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=30" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique" title="Acide ribonucléique">Acide ribonucléique</a></li> <li><a href="/wiki/Facteurs_d%27initiation" class="mw-redirect" title="Facteurs d&#39;initiation">Facteurs d'initiation</a></li> <li><a href="/wiki/Transcription_(biologie)" title="Transcription (biologie)">Transcription</a></li> <li><a href="/wiki/Transcriptome" title="Transcriptome">Transcriptome</a></li> <li><a href="/wiki/Vaccin_%C3%A0_ARN" title="Vaccin à ARN">Vaccin à ARN</a></li> <li><a href="/wiki/CureVac" title="CureVac">CureVac</a></li> <li><a href="/wiki/Moderna_Therapeutics" class="mw-redirect" title="Moderna Therapeutics">Moderna Therapeutics</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;veaction=edit&amp;section=31" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;action=edit&amp;section=31" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressources relatives à la santé<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q188928?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D012333"><span class="lang-en" lang="en">Medical Subject Headings</span></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://sml.snl.no/messenger-RNA"><span class="lang-no" lang="no">Store medisinske leksikon</span></a></li> </ul></span> </li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q188928?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/messenger-RNA"><i>Britannica</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/mrna"><i>Brockhaus</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://denstoredanske.lex.dk//mRNA/"><i>Den Store Danske Encyklopædi</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sapere.it/enciclopedia/mRNA.html"><i>Enciclopedia De Agostini</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://proleksis.lzmk.hr/56061"><i>Proleksis enciklopedija</i></a></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q188928?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ph1150647">Tchéquie</a></span></li> </ul></div></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.franceculture.fr/emissions/la-methode-scientifique/les-joyaux-de-l-arnm">«&#160;Les joyaux de l’ARNm&#160;»</a>, <i>La Méthode scientifique</i>, France Culture, 15 septembre 2021.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sumanasinc.com/webcontent/animations/content/lifecyclemrna.html">Life of mRNA</a> Flash animation</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=m95RO6Df_SI">How mRNA is coded?</a>: YouTube video</li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Acides_nucl%C3%A9iques" title="Modèle:Palette Acides nucléiques"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Acides_nucl%C3%A9iques&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Acide_nucl%C3%A9ique" title="Acide nucléique">Acides nucléiques</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Base_azot%C3%A9e" title="Base azotée">Bases nucléiques</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Purine" title="Purine"><i>Puriques</i></a> <ul><li><a href="/wiki/Ad%C3%A9nine" title="Adénine">Adénine</a></li> <li><a href="/wiki/Guanine" title="Guanine">Guanine</a></li> <li><a href="/wiki/Hypoxanthine" title="Hypoxanthine">Hypoxanthine</a></li> <li><a href="/wiki/Xanthine" title="Xanthine">Xanthine</a></li> <li><a href="/wiki/Queuine" title="Queuine">Queuine</a></li> <li><a href="/wiki/2,6-Diaminopurine" title="2,6-Diaminopurine">2,6-Diaminopurine</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Pyrimidine" title="Pyrimidine"><i>Pyrimidiques</i></a> <ul><li><a href="/wiki/Thymine" title="Thymine">Thymine</a></li> <li><a href="/wiki/Uracile" title="Uracile">Uracile</a></li> <li><a href="/wiki/Cytosine" title="Cytosine">Cytosine</a></li> <li><a href="/wiki/5-Hydroxycytosine" title="5-Hydroxycytosine">5-Hydroxycytosine</a></li></ul></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Nucl%C3%A9oside" title="Nucléoside">Nucléosides</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:110px;"><a href="/wiki/Ribonucl%C3%A9oside" title="Ribonucléoside">Ribonucléosides</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Ad%C3%A9nosine" title="Adénosine">Adénosine</a> (<b>A</b>)</li> <li><a href="/wiki/Ribothymidine" title="Ribothymidine">Ribothymidine</a> (<b>T</b>, <abbr title="5-Méthyluridine"><b>m<sup>5</sup>U</b></abbr>)</li> <li><a href="/wiki/Uridine" title="Uridine">Uridine</a> (<b>U</b>)</li> <li><a href="/wiki/Guanosine" title="Guanosine">Guanosine</a> (<b>G</b>)</li> <li><a href="/wiki/Cytidine" title="Cytidine">Cytidine</a> (<b>C</b>)</li> <li><a href="/wiki/Inosine" title="Inosine">Inosine</a> (<b>I</b>)</li> <li><a href="/wiki/Xanthosine" title="Xanthosine">Xanthosine</a> (<b>X</b>)</li> <li><a href="/wiki/Queuosine" title="Queuosine">Queuosine</a> (<b>Q</b>)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:110px;"><a href="/wiki/D%C3%A9soxyribonucl%C3%A9oside" title="Désoxyribonucléoside">Désoxyribonucléosides</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyad%C3%A9nosine" title="Désoxyadénosine">Désoxyadénosine</a></li> <li><a href="/wiki/Thymidine" title="Thymidine">Thymidine</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyuridine" title="Désoxyuridine">Désoxyuridine</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyguanosine" title="Désoxyguanosine">Désoxyguanosine</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxycytidine" title="Désoxycytidine">Désoxycytidine</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:110px;"><a href="/wiki/Nucl%C3%A9oside" title="Nucléoside">Nucléosides</a> modifiés</th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Pseudouridine" title="Pseudouridine">Pseudouridine</a> (<b>ψ</b>)</li> <li><a href="/wiki/Dihydrouridine" title="Dihydrouridine">Dihydrouridine</a> (<b>D</b>)</li> <li><a href="/wiki/1-M%C3%A9thylad%C3%A9nosine" title="1-Méthyladénosine">m<sup>1</sup>A</a></li> <li><a href="/wiki/2-M%C3%A9thylad%C3%A9nosine" title="2-Méthyladénosine">m<sup>2</sup>A</a></li> <li><a href="/wiki/N6-M%C3%A9thylad%C3%A9nosine" title="N6-Méthyladénosine">m<sup>6</sup>A</a></li> <li><a href="/wiki/N6,N6-Dim%C3%A9thylad%C3%A9nosine" title="N6,N6-Diméthyladénosine">m<sup>6</sup><sub>2</sub>A</a></li> <li><a href="/wiki/N6-Isopent%C3%A9nylad%C3%A9nosine" title="N6-Isopentényladénosine">i<sup>6</sup>A</a></li> <li><a href="/wiki/N6-Thr%C3%A9onylcarbamoylad%C3%A9nosine" title="N6-Thréonylcarbamoyladénosine">t<sup>6</sup>A</a></li> <li><a href="/wiki/2%27-O-M%C3%A9thylad%C3%A9nosine" title="2&#39;-O-Méthyladénosine">A<sub>m</sub></a></li> <li><a href="/wiki/2%27-O-Ribosylad%C3%A9nosine_phosphate" title="2&#39;-O-Ribosyladénosine phosphate">Ar(p)</a></li> <li><a href="/wiki/5,6-Dihydrothymidine" title="5,6-Dihydrothymidine">DHT</a></li> <li><a href="/wiki/3-M%C3%A9thyluridine" title="3-Méthyluridine">m<sup>3</sup>U</a></li> <li><a href="/wiki/5-M%C3%A9thoxyuridine" title="5-Méthoxyuridine">mo<sup>5</sup>U</a></li> <li><a href="/wiki/2-Thiouridine" title="2-Thiouridine">s<sup>2</sup>U</a></li> <li><a href="/wiki/4-Thiouridine" title="4-Thiouridine">s<sup>4</sup>U</a></li> <li><a href="/wiki/Isoguanosine" title="Isoguanosine">iG</a></li> <li><a href="/wiki/1-M%C3%A9thylguanosine" title="1-Méthylguanosine">m<sup>1</sup>G</a></li> <li><a href="/wiki/N2-M%C3%A9thylguanosine" title="N2-Méthylguanosine">m<sup>2</sup>G</a></li> <li><a href="/wiki/N2,N2-Dim%C3%A9thylguanosine" title="N2,N2-Diméthylguanosine">m<sup>2</sup><sub>2</sub>G</a></li> <li><a href="/wiki/2%E2%80%B2-O-M%C3%A9thylguanosine" title="2′-O-Méthylguanosine">G<sub>m</sub></a></li> <li><a href="/wiki/Lysidine" title="Lysidine">k<sup>2</sup>C</a></li> <li><a href="/wiki/Isocytidine" title="Isocytidine">iC</a></li> <li><a href="/wiki/Pseudocytidine" title="Pseudocytidine">ψC</a></li> <li><a href="/wiki/Pseudoisocytidine" title="Pseudoisocytidine">ψiC</a></li> <li><a href="/wiki/3-M%C3%A9thylcytidine" title="3-Méthylcytidine">m<sup>3</sup>C</a></li> <li><a href="/wiki/N4-M%C3%A9thylcytidine" title="N4-Méthylcytidine">m<sup>4</sup>C</a></li> <li><a href="/wiki/5-M%C3%A9thylcytidine" title="5-Méthylcytidine">m<sup>5</sup>C</a></li> <li><a href="/wiki/N4,N4-Dim%C3%A9thylcytidine" title="N4,N4-Diméthylcytidine">m<sup>4</sup><sub>2</sub>C</a></li> <li><a href="/wiki/2%27-O-M%C3%A9thylcytidine" title="2&#39;-O-Méthylcytidine">C<sub>m</sub></a></li> <li><a href="/wiki/N4-Ac%C3%A9tylcytidine" title="N4-Acétylcytidine">ac<sup>4</sup>C</a></li> <li><a href="/wiki/2-Thiocytidine" title="2-Thiocytidine">s<sup>2</sup>C</a></li> <li><a href="/wiki/1-M%C3%A9thylinosine" title="1-Méthylinosine">m<sup>1</sup>I</a></li> <li><a href="/wiki/2%27-O-M%C3%A9thylinosine" title="2&#39;-O-Méthylinosine">I<sub>m</sub></a></li> <li><a href="/wiki/Arch%C3%A9osine" title="Archéosine">Archéosine</a> (<b>G*</b>)</li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Nucl%C3%A9otide" title="Nucléotide">Nucléotides</a></th> <td class="navbox-list" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:110px"><a href="/wiki/Ribonucl%C3%A9otide" title="Ribonucléotide">Ribonucléotides</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i>Monophosphate</i> <ul><li><a href="/wiki/Ad%C3%A9nosine_monophosphate" title="Adénosine monophosphate">AMP</a></li> <li><a href="/wiki/5-M%C3%A9thyluridine_monophosphate" title="5-Méthyluridine monophosphate">m<sup>5</sup>UMP</a></li> <li><a href="/wiki/Uridine_monophosphate" title="Uridine monophosphate">UMP</a></li> <li><a href="/wiki/Guanosine_monophosphate" title="Guanosine monophosphate">GMP</a></li> <li><a href="/wiki/Cytidine_monophosphate" title="Cytidine monophosphate">CMP</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_inosinique" title="Acide inosinique">IMP</a></li> <li><a href="/wiki/Xanthosine_monophosphate" title="Xanthosine monophosphate">XMP</a></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/Pyrophosphate" title="Pyrophosphate">Diphosphate</a></i> <ul><li><a href="/wiki/Ad%C3%A9nosine_diphosphate" title="Adénosine diphosphate">ADP</a></li> <li><a href="/wiki/5-M%C3%A9thyluridine_diphosphate" title="5-Méthyluridine diphosphate">m<sup>5</sup>UDP</a></li> <li><a href="/wiki/Uridine_diphosphate" title="Uridine diphosphate">UDP</a></li> <li><a href="/wiki/Guanosine_diphosphate" title="Guanosine diphosphate">GDP</a></li> <li><a href="/wiki/Cytidine_diphosphate" title="Cytidine diphosphate">CDP</a></li> <li><a href="/wiki/Inosine_diphosphate" title="Inosine diphosphate">IDP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xanthosine_diphosphate&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Xanthosine diphosphate (page inexistante)">XDP</a></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/Triphosphate" class="mw-redirect" title="Triphosphate">Triphosphate</a></i> <ul><li><a href="/wiki/Ad%C3%A9nosine_triphosphate" title="Adénosine triphosphate">ATP</a></li> <li><a href="/wiki/5-M%C3%A9thyluridine_triphosphate" title="5-Méthyluridine triphosphate">m<sup>5</sup>UTP</a></li> <li><a href="/wiki/Uridine_triphosphate" title="Uridine triphosphate">UTP</a></li> <li><a href="/wiki/Guanosine_triphosphate" title="Guanosine triphosphate">GTP</a></li> <li><a href="/wiki/Cytidine_triphosphate" title="Cytidine triphosphate">CTP</a></li> <li><a href="/wiki/Inosine_triphosphate" title="Inosine triphosphate">ITP</a></li> <li><a href="/wiki/Xanthosine_triphosphate" title="Xanthosine triphosphate">XTP</a></li></ul></li> <li><i>Cycliques</i> <ul><li><a href="/wiki/Ad%C3%A9nosine_monophosphate_cyclique" title="Adénosine monophosphate cyclique">AMPc</a></li> <li><a href="/wiki/Guanosine_monophosphate_cyclique" title="Guanosine monophosphate cyclique">GMPc</a></li> <li><a href="/wiki/Di-guanosine_monophosphate_cyclique" title="Di-guanosine monophosphate cyclique">di-GMPc</a></li> <li><a href="/wiki/Ad%C3%A9nosine_diphosphate_ribose_cyclique" title="Adénosine diphosphate ribose cyclique">ADPRc</a></li></ul></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:110px"><a href="/wiki/D%C3%A9soxyribonucl%C3%A9otide" title="Désoxyribonucléotide">Désoxyribonucléotides</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i>Monophosphate</i> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyad%C3%A9nosine_monophosphate" title="Désoxyadénosine monophosphate">dAMP</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Thymidine_monophosphate" title="Thymidine monophosphate">TMP</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyuridine_monophosphate" title="Désoxyuridine monophosphate">dUMP</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyguanosine_monophosphate" title="Désoxyguanosine monophosphate">dGMP</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxycytidine_monophosphate" title="Désoxycytidine monophosphate">dCMP</a></li> <li><i>Diphosphate</i> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyad%C3%A9nosine_diphosphate" title="Désoxyadénosine diphosphate">dADP</a></li> <li><a href="/wiki/Thymidine_diphosphate" title="Thymidine diphosphate">TDP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=D%C3%A9soxyuridine_diphosphate&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Désoxyuridine diphosphate (page inexistante)">dUDP</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyguanosine_diphosphate" title="Désoxyguanosine diphosphate">dGDP</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxycytidine_diphosphate" title="Désoxycytidine diphosphate">dCDP</a></li></ul></li> <li><i>Triphosphate</i> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyad%C3%A9nosine_triphosphate" title="Désoxyadénosine triphosphate">dATP</a></li> <li><a href="/wiki/Thymidine_triphosphate" title="Thymidine triphosphate">TTP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=D%C3%A9soxyuridine_triphosphate&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Désoxyuridine triphosphate (page inexistante)">dUTP</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxyguanosine_triphosphate" title="Désoxyguanosine triphosphate">dGTP</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9soxycytidine_triphosphate" title="Désoxycytidine triphosphate">dCTP</a></li></ul></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:110px"><a href="/wiki/Acide_nucl%C3%A9ique" title="Acide nucléique">Acides nucléiques</a></th> <td class="navbox-list" style="text-align:left;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Acide_d%C3%A9soxyribonucl%C3%A9ique" title="Acide désoxyribonucléique">ADN</a></li> <li><a href="/wiki/ADN_nucl%C3%A9aire" title="ADN nucléaire">ADNn</a></li> <li><a href="/wiki/ADN_mitochondrial" class="mw-redirect" title="ADN mitochondrial">ADNmt</a></li> <li><a href="/wiki/ADN_chloroplastique" class="mw-redirect" title="ADN chloroplastique">ADN chloroplastique</a></li> <li><a href="/wiki/ADN_compl%C3%A9mentaire" title="ADN complémentaire">ADNc</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique" title="Acide ribonucléique">ARN</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">ARNm</a></li> <li><a href="/wiki/ARN_non_codant" title="ARN non codant">ARN non codant</a></li> <li><a href="/wiki/Micro-ARN" title="Micro-ARN">miARN</a></li> <li><a href="/wiki/ARN_circulaire" title="ARN circulaire">ARN circulaire</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique_ribosomique" title="Acide ribonucléique ribosomique">ARNr</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique_de_transfert" title="Acide ribonucléique de transfert">ARNt</a></li> <li><a href="/wiki/Petit_ARN_en_%C3%A9pingle_%C3%A0_cheveux" title="Petit ARN en épingle à cheveux">shARN</a></li> <li><a href="/wiki/Petit_ARN_interf%C3%A9rent" title="Petit ARN interférent">pARNi</a></li> <li><a href="/wiki/Petite_ribonucl%C3%A9oprot%C3%A9ine_nucl%C3%A9aire" title="Petite ribonucléoprotéine nucléaire">pARNn</a></li> <li><a href="/wiki/ARN_interagissant_avec_Piwi" title="ARN interagissant avec Piwi">ARNpi</a></li> <li><a href="/wiki/Petit_ARN_nucl%C3%A9olaire" title="Petit ARN nucléolaire">snoARN</a></li> <li><a href="/wiki/ARNsn_7SK" title="ARNsn 7SK">ARNsn 7SK</a></li> <li><a href="/wiki/ARNtm" title="ARNtm">ARNtm</a></li> <li><a href="/wiki/Oligonucl%C3%A9otide" title="Oligonucléotide">Oligonucléotide</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_de_types_d%27ADN" title="Liste de types d&#39;ADN">Liste de différents types d'ADN</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_de_types_d%27ARN" title="Liste de types d&#39;ARN">Liste&#160;de&#160;différents&#160;types&#160;d'ARN</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Analogues<br />non ribosidiques</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Acide_nucl%C3%A9ique_%C3%A0_glycol" title="Acide nucléique à glycol">GNA</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_nucl%C3%A9ique_bloqu%C3%A9" title="Acide nucléique bloqué">LNA</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_nucl%C3%A9ique_peptidique" title="Acide nucléique peptidique">PNA</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_nucl%C3%A9ique_%C3%A0_thr%C3%A9ose" title="Acide nucléique à thréose">TNA</a></li> <li><a href="/wiki/Morpholino" title="Morpholino">Morpholino</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Vecteur_(biologie)#Vecteur_biologique_en_génie_génétique" title="Vecteur (biologie)">Vecteurs de clonage</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Plasmide" title="Plasmide">Plasmide</a></li> <li><a href="/wiki/Phage_lambda" title="Phage lambda">Phage lambda</a></li> <li><a href="/wiki/Cosmide" title="Cosmide">Cosmide</a></li> <li>Chromosome artificiel <ul><li><a href="/wiki/Chromosome_artificiel_bact%C3%A9rien" title="Chromosome artificiel bactérien">Bactérien</a></li> <li><a href="/wiki/Chromosome_artificiel_de_levure" title="Chromosome artificiel de levure">De levure</a></li> <li><a href="/wiki/Chromosome_artificiel_humain" title="Chromosome artificiel humain">Humain</a></li> <li><a href="/wiki/Chromosome_artificiel_d%C3%A9riv%C3%A9_du_phage_P1" title="Chromosome artificiel dérivé du phage P1">Dérivé du phage P1</a></li></ul></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Did%C3%A9soxyribonucl%C3%A9otide" title="Didésoxyribonucléotide">Didésoxyribonucléotide</a></li> <li><a href="/wiki/Brin_d%27acide_nucl%C3%A9ique" title="Brin d&#39;acide nucléique">Brin d'acide nucléique</a></li> <li><a href="/wiki/Monocat%C3%A9naire" title="Monocaténaire">Monocaténaire</a></li> <li><a href="/wiki/Bicat%C3%A9naire" title="Bicaténaire">Bicaténaire</a></li> <li><a href="/wiki/ARN_double_brin" title="ARN double brin">ARN double brin</a></li> <li><a href="/wiki/Paire_de_bases" title="Paire de bases">Paire de bases</a></li> <li><a href="/wiki/Kilobase" title="Kilobase">Kilobase</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A9gabase" title="Mégabase">Mégabase</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="3" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Expression_des_g%C3%A8nes" title="Modèle:Palette Expression des gènes"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Expression_des_g%C3%A8nes&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Expression_g%C3%A9nique" title="Expression génique">Expression des gènes</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:150px"><a href="/wiki/G%C3%A9n%C3%A9tique" title="Génétique">Introduction à la génétique</a></th> <td class="navbox-list" style="background:#ECECFF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Th%C3%A9orie_fondamentale_de_la_biologie_mol%C3%A9culaire" title="Théorie fondamentale de la biologie moléculaire">Théorie fondamentale de la biologie moléculaire</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_d%C3%A9soxyribonucl%C3%A9ique" title="Acide désoxyribonucléique">ADN</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique" title="Acide ribonucléique">ARN</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">ARNm</a></li> <li><a href="/wiki/Prot%C3%A9ine" title="Protéine">Protéine</a></li> <li><a href="/wiki/Code_g%C3%A9n%C3%A9tique" title="Code génétique">Code génétique</a></li> <li><a href="/wiki/Biosynth%C3%A8se_des_prot%C3%A9ines" title="Biosynthèse des protéines">Biosynthèse des protéines</a></li></ul> </div></td> <td class="navbox-image" rowspan="4" style="vertical-align:middle;padding-left:7px"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Molbio-Header-2.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Molbio-Header-2.svg/60px-Molbio-Header-2.svg.png" decoding="async" width="60" height="197" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Molbio-Header-2.svg/90px-Molbio-Header-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Molbio-Header-2.svg/120px-Molbio-Header-2.svg.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="197" /></a></span></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:150px"><a href="/wiki/Transcription_(biologie)" title="Transcription (biologie)">Transcription</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="background:#ECECFF; text-align:left;"><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:150px"><a href="/wiki/R%C3%A9gulation_de_la_transcription" title="Régulation de la transcription">Régulation de la transcription</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Facteur_de_transcription" title="Facteur de transcription">Facteurs de transcription</a></li> <li><a href="/wiki/Facteur_trans" title="Facteur trans">Facteur trans</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%A9quence_cis" class="mw-redirect" title="Séquence cis">Facteur cis</a></li> <li><a href="/wiki/ARN_polym%C3%A9rase" title="ARN polymérase">ARN polymérase</a></li> <li><a href="/wiki/Promoteur_(biologie)" title="Promoteur (biologie)">Promoteur</a></li> <li><a href="/wiki/Amplificateur_(biologie)" title="Amplificateur (biologie)">Amplificateur</a></li> <li><a href="/wiki/Inactivateur" title="Inactivateur">Inactivateur</a></li> <li><a href="/wiki/Activation_CRISPR" title="Activation CRISPR">Activation CRISPR</a></li> <li><a href="/wiki/Site_d%27initiation_de_la_transcription" title="Site d&#39;initiation de la transcription">Site d'initiation de la transcription</a></li> <li><a href="/wiki/Att%C3%A9nuation_(g%C3%A9n%C3%A9tique)" title="Atténuation (génétique)">Atténuation transcriptionnelle</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:150px"><a href="/wiki/R%C3%A9gulation_post-transcriptionnelle" title="Régulation post-transcriptionnelle">Régulation post-transcriptionnelle</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Modification_post-transcriptionnelle" title="Modification post-transcriptionnelle">Modifications post-transcriptionnelles</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89dition_(biologie)" title="Édition (biologie)">Édition</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89pissage" title="Épissage">Épissage</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89pissage#Épissage_alternatif" title="Épissage">Épissage alternatif</a></li> <li><a href="/wiki/Polyad%C3%A9nylation" title="Polyadénylation">Polyadénylation</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9gradation_des_ARNm_non-sens" title="Dégradation des ARNm non-sens">Dégradation des ARNm non-sens</a></li> <li><a href="/wiki/Interf%C3%A9rence_par_ARN" title="Interférence par ARN">Interférence par ARN</a></li> <li><a href="/wiki/Micro-ARN" title="Micro-ARN">Micro-ARN</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:150px"><a href="/wiki/Traduction_g%C3%A9n%C3%A9tique" title="Traduction génétique">Traduction</a></th> <td class="navbox-list" style="background:#ECECFF; text-align:left;"><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:150px"><a href="/wiki/R%C3%A9gulation_de_la_traduction" title="Régulation de la traduction">Régulation de la traduction</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Facteur_d%27initiation" title="Facteur d&#39;initiation">Facteurs d'initiation</a></li> <li><a href="/wiki/Poly(A)-binding_protein" title="Poly(A)-binding protein">PABP</a></li> <li><a href="/wiki/Ribosome" title="Ribosome">Ribosome</a></li> <li><a href="/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique_de_transfert" title="Acide ribonucléique de transfert">ARNt</a></li> <li><a href="/wiki/IRES_(biologie)" title="IRES (biologie)">IRES</a></li> <li><a href="/wiki/Coiffe_(biologie)" title="Coiffe (biologie)">Coiffe</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:150px"><a href="/wiki/R%C3%A9gulation_post-traductionnelle" title="Régulation post-traductionnelle">Régulation post-traductionnelle</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><span style="white-space:normal;"><a href="/wiki/Modification_post-traductionnelle" title="Modification post-traductionnelle">Modifications post-traductionnelles</a> (<i>ajout de groupe fonctionnels, peptidiques, modifications structurelles ou chimiques&#160;; par exemple&#160;:</i> <a href="/wiki/Phosphorylation" title="Phosphorylation">phosphorylation</a>)</span></li> <li><a href="/wiki/Prot%C3%A9olyse" title="Protéolyse">Protéolyse</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:150px">Contrôle <a href="/wiki/%C3%89pig%C3%A9n%C3%A9tique" title="Épigénétique">épigénétique</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="background:#ECECFF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Extinction_de_g%C3%A8ne" title="Extinction de gène">Extinction de gène</a></li> <li><a href="/wiki/CRISPRoff_et_CRISPRon" title="CRISPRoff et CRISPRon">CRISPRoff et CRISPRon</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A9thylation" title="Méthylation">Méthylation de l'ADN</a></li> <li><a href="/wiki/Histone#Code_des_histones" title="Histone">Code des Histones</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A8ne_Hox" title="Gène Hox">Gène Hox</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A8ne_soumis_%C3%A0_empreinte" title="Gène soumis à empreinte">Gène soumis à empreinte</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9seaux_de_r%C3%A9gulation_g%C3%A9nique" title="Réseaux de régulation génique">Réseaux de régulation génique</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Biologie_cellulaire_et_mol%C3%A9culaire" title="Portail de la biologie cellulaire et moléculaire"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Red2.jpg/27px-Red2.jpg" decoding="async" width="27" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Red2.jpg/40px-Red2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Red2.jpg/53px-Red2.jpg 2x" data-file-width="184" data-file-height="166" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Biologie_cellulaire_et_mol%C3%A9culaire" title="Portail:Biologie cellulaire et moléculaire">Portail de la biologie cellulaire et moléculaire</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.codfw.main‐db78ccbbf‐lnnbm Cached time: 20250228055044 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.434 seconds Real time usage: 0.689 seconds Preprocessor visited node count: 4809/1000000 Post‐expand include size: 199804/2097152 bytes Template argument size: 43046/2097152 bytes Highest expansion depth: 20/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 49598/5000000 bytes Lua time usage: 0.180/10.000 seconds Lua memory usage: 5899804/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 405.969 1 -total 32.46% 131.773 1 Modèle:Liens 31.62% 128.359 1 Modèle:Références 13.06% 53.036 24 Modèle:Article 12.00% 48.706 6 Modèle:Lien_web 9.33% 37.890 1 Modèle:Palette 7.22% 29.314 1 Modèle:Site_officiel 6.69% 27.143 1 Modèle:Voir_homonymes 6.33% 25.696 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note 6.06% 24.596 2 Modèle:Méta_palette_de_navigation --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:189244:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250228055044 and revision id 220835278. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Acide_ribonucléique_messager&amp;oldid=220835278">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Acide_ribonucléique_messager&amp;oldid=220835278</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:ARN" title="Catégorie:ARN">ARN</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P486" title="Catégorie:Page utilisant P486">Page utilisant P486</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P5082" title="Catégorie:Page utilisant P5082">Page utilisant P5082</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_la_sant%C3%A9" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à la santé">Page pointant vers des bases relatives à la santé</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1417" title="Catégorie:Page utilisant P1417">Page utilisant P1417</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P5019" title="Catégorie:Page utilisant P5019">Page utilisant P5019</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8313" title="Catégorie:Page utilisant P8313">Page utilisant P8313</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6706" title="Catégorie:Page utilisant P6706">Page utilisant P6706</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8349" title="Catégorie:Page utilisant P8349">Page utilisant P8349</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biologie_cellulaire_et_mol%C3%A9culaire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Biologie cellulaire et moléculaire/Articles liés">Portail:Biologie cellulaire et moléculaire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biologie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Biologie/Articles liés">Portail:Biologie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Projet:Biologie/Pages_li%C3%A9es" title="Catégorie:Projet:Biologie/Pages liées">Projet:Biologie/Pages liées</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article_en_russe" title="Catégorie:Bon article en russe">Bon article en russe</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 3 décembre 2024 à 16:29.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager" title="Spécial:Citer/Acide ribonucléique messager">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Acide ribonucléique messager</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>63 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6455b7c8bf-mtss2","wgBackendResponseTime":197,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.434","walltime":"0.689","ppvisitednodes":{"value":4809,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":199804,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":43046,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":49598,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 405.969 1 -total"," 32.46% 131.773 1 Modèle:Liens"," 31.62% 128.359 1 Modèle:Références"," 13.06% 53.036 24 Modèle:Article"," 12.00% 48.706 6 Modèle:Lien_web"," 9.33% 37.890 1 Modèle:Palette"," 7.22% 29.314 1 Modèle:Site_officiel"," 6.69% 27.143 1 Modèle:Voir_homonymes"," 6.33% 25.696 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note"," 6.06% 24.596 2 Modèle:Méta_palette_de_navigation"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.180","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5899804,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-db78ccbbf-lnnbm","timestamp":"20250228055044","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Acide ribonucl\u00e9ique messager","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Acide_ribonucl%C3%A9ique_messager","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q188928","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q188928","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-02-02T17:14:22Z","dateModified":"2024-12-03T15:29:24Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/34\/MRNA_fr.svg","headline":"copie transitoire d'une portion de l'ADN correspondant \u00e0 un ou plusieurs g\u00e8nes"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10