CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"/> <title>Israël - Wikikids</title> <script>document.documentElement.className="client-js";RLCONF={"wgBreakFrames":!1,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"39f85ddfcbd83ebbcd4d7655","wgCSPNonce":!1,"wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":!1,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Israël","wgTitle":"Israël","wgCurRevisionId":825942,"wgRevisionId":825942,"wgArticleId":5126,"wgIsArticle":!0,"wgIsRedirect":!1,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Midden-Oosten","Landen van Azië"],"wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Israël","wgRelevantArticleId":5126,"wgIsProbablyEditable":!1,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":!1,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl", "pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":!1};RLSTATE={"site.styles":"ready","noscript":"ready","user.styles":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.styles.legacy":"ready","mediawiki.toc.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.startup","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.gadget.EditCount2","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.implement("user.options@1hzgi",function($,jQuery,require,module){/*@nomin*/mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"});mw.user.options.set({"variant":"nl"}); });});</script> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cmediawiki.toc.styles%7Cskins.vector.styles.legacy&only=styles&skin=vector"/> <script async="" src="/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""/> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"/> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.35.13"/> <link rel="shortcut icon" href="/favicon.ico"/> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/opensearch_desc.php" title="Wikikids (nl)"/> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="https://wikikids.nl/api.php?action=rsd"/> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikikids Atom-feed" href="/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"/>  </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Israël rootpage-Israël skin-vector action-view skin-vector-legacy"> <div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice" class="mw-body-content"><div id="localNotice" lang="nl" dir="ltr"><p><span class="plainlinks"><b><a href="/Speciaal:GebruikerAanmaken" title="Speciaal:GebruikerAanmaken">Verbeter WikiKids vandaag nog!</a></b></span> </p></div></div> <div class="mw-indicators mw-body-content"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading" lang="nl">Israël</h1> <div id="bodyContent" class="mw-body-content"> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikikids</div> <div id="contentSub"></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naar navigatie springen</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Naar zoeken springen</a> <div id="mw-content-text" lang="nl" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div class="mw-parser-output"><table align="center" class="toccolours"> <tbody><tr align="center"> <td><a href="/Bestand:Flag_of_Israel.svg" class="image"><img alt="Flag of Israel.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/langnl-40px-Flag_of_Israel.svg.png" decoding="async" width="40" height="29" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/langnl-60px-Flag_of_Israel.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/langnl-80px-Flag_of_Israel.svg.png 2x" /></a> </td> <td>Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! <a href="/Portaal:Isra%C3%ABl" title="Portaal:Israël"><b>Klik hier</b></a> om het portaal te bekijken! <br /> </td></tr></tbody></table> <table width="300" align="right" rules="all" cellpadding="2" style="border: 0px solid #999; background-color: #CEDAF2; margin-left: 15px;"> <tbody><tr> <th bgcolor="#6295DA" colspan="2"><big>Staat Israël<br /><i>מדינת ישראל</i><br /><i>دولة اسرائيل</i></big> <p><a href="/Bestand:Flag_of_Israel.svg" class="image"><img alt="Flag of Israel.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/langnl-150px-Flag_of_Israel.svg.png" decoding="async" width="150" height="109" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/langnl-225px-Flag_of_Israel.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/langnl-300px-Flag_of_Israel.svg.png 2x" /></a> <a href="/Bestand:Emblem_of_Israel.svg" class="image"><img alt="Emblem of Israel.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Emblem_of_Israel.svg/langnl-95px-Emblem_of_Israel.svg.png" decoding="async" width="95" height="118" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Emblem_of_Israel.svg/langnl-143px-Emblem_of_Israel.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Emblem_of_Israel.svg/langnl-190px-Emblem_of_Israel.svg.png 2x" /></a> <a href="/Bestand:ISR_orthographic.svg" class="image"><img alt="ISR orthographic.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/ISR_orthographic.svg/langnl-300px-ISR_orthographic.svg.png" decoding="async" width="300" height="300" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/ISR_orthographic.svg/langnl-450px-ISR_orthographic.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/ISR_orthographic.svg/langnl-600px-ISR_orthographic.svg.png 2x" /></a> </p> </th></tr> <tr> <td>Hoofdstad </td> <td><a href="/Jeruzalem" title="Jeruzalem">Jeruzalem</a> <small>(door de meeste landen en de <a href="/Verenigde_Naties" title="Verenigde Naties">VN</a> wordt Jeruzalem niet erkend als hoofdstad, maar <a href="/Tel_Aviv" title="Tel Aviv">Tel Aviv</a>)</small> </td></tr> <tr> <td>Aantal inwoners </td> <td>9.484.220 <small>(2022)</small> </td></tr> <tr> <td>Oppervlakte </td> <td>22.072 <a href="/Km%C2%B2" class="mw-redirect" title="Km²">km²</a> </td></tr> <tr> <td>Regeringsvorm </td> <td>Parlementaire <a href="/Republiek" title="Republiek">republiek</a> </td></tr> <tr> <td>President </td> <td><a href="/index.php?title=Yitzhak_Herzog&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yitzhak Herzog (de pagina bestaat niet)">Yitzhak Herzog</a> <small>(sinds 2021)</small> </td></tr> <tr> <td>Premier </td> <td><a href="/index.php?title=Yair_Lapid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yair Lapid (de pagina bestaat niet)">Yair Lapid</a> <small>(sinds 2022)</small> </td></tr> <tr> <td>Godsdienst </td> <td><a href="/Jodendom" title="Jodendom">Jodendom</a> (74,2%)<br /><a href="/Islam" title="Islam">Islam</a> (17,8%)<br /><a href="/Christendom" title="Christendom">Christendom</a> (2,0%)<br /><a href="/Druzen" title="Druzen">Druzen</a> (1,6%) <br /> Overig/geen (4,4%) </td></tr> <tr> <td>Taal </td> <td><a href="/Hebreeuws" title="Hebreeuws">Hebreeuws</a> (עברית)<br /><a href="/Arabisch" title="Arabisch">Arabisch</a> (العَرَبِية) </td></tr> <tr> <td>Munteenheid </td> <td><a href="/Isra%C3%ABlische_sjekel" title="Israëlische sjekel">Israëlische sjekel</a> </td></tr> <tr> <td>Volkslied </td> <td><a href="/Hatikwa" title="Hatikwa">Hatikwa</a> </td></tr> <tr> <td>Nationale feestdag </td> <td>Onafhankelijkheidsdag (14 mei) </td></tr> <tr> <td>Landcode </td> <td>ISR </td></tr> <tr> <th bgcolor="#6295DA" colspan="2">Portaal <a href="/Bestand:Portal.svg" class="image"><img alt="Portal.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-30px-Portal.svg.png" decoding="async" width="30" height="27" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-45px-Portal.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-60px-Portal.svg.png 2x" /></a> <a href="/Portaal:Isra%C3%ABl" title="Portaal:Israël">Israël</a> </th></tr></tbody></table> <p><b>Israël</b> (officieel de <b>Staat Israël</b>) is een <a href="/Land_(staat)" title="Land (staat)">land</a> in het <a href="/Midden-Oosten" title="Midden-Oosten">Midden-Oosten</a>. Israël grenst aan <a href="/Libanon" title="Libanon">Libanon</a>, <a href="/Syri%C3%AB" title="Syrië">Syrië</a>, <a href="/Jordani%C3%AB" title="Jordanië">Jordanië</a> en <a href="/Egypte" title="Egypte">Egypte</a> en ligt aan de <a href="/Middellandse_Zee" title="Middellandse Zee">Middellandse Zee</a>. Het land heeft zo'n 8,7 miljoen inwoners, en de hoofdstad is, volgens Israël zelf <a href="/Jeruzalem" title="Jeruzalem">Jeruzalem</a> (veel andere landen erkennen Jeruzalem als hoofdstad niet. Voor de meeste andere landen is dat Tel Aviv). Zowel Israël als <a href="/Staat_Palestina" title="Staat Palestina">Palestina</a> claimen Jeruzalem als hoofdstad. Het is de enige staat in het Midden-Oosten waarvan de meerderheid van de inwoners geen moslim is, er wonen namelijk vooral joden. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="nl" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Inhoud</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Naam"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Naam</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Geschiedenis"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Geschiedenis</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#De_tijd_van_de_Bijbel"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">De tijd van de Bijbel</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Mandaatgebied_Palestina"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Mandaatgebied Palestina</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Arabisch-Isra.C3.ABlische_Oorlog_van_1948"><span class="tocnumber">2.3</span> <span class="toctext">Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#De_Suezcrisis"><span class="tocnumber">2.4</span> <span class="toctext">De Suezcrisis</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#De_Zesdaagse_Oorlog"><span class="tocnumber">2.5</span> <span class="toctext">De Zesdaagse Oorlog</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Jom_Kipoeroorlog"><span class="tocnumber">2.6</span> <span class="toctext">Jom Kipoeroorlog</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#De_Intifada.27s"><span class="tocnumber">2.7</span> <span class="toctext">De Intifada's</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#Conflict_2021"><span class="tocnumber">2.8</span> <span class="toctext">Conflict 2021</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="#Geografie"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Geografie</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Natuur"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Natuur</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#Steden"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Steden</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-14"><a href="#Bevolking"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Bevolking</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Bevolkingsgroepen"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">Bevolkingsgroepen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Religie"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">Religie</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="#Onderwijs"><span class="tocnumber">4.3</span> <span class="toctext">Onderwijs</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="#Politiek"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Politiek</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-19"><a href="#Nationaal"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">Nationaal</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-20"><a href="#Bestuurlijke_indeling"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">Bestuurlijke indeling</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="#Internationaal"><span class="tocnumber">5.3</span> <span class="toctext">Internationaal</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-22"><a href="#Defensie"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Defensie</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-23"><a href="#Isra.C3.ABlische_Defensieleger"><span class="tocnumber">6.1</span> <span class="toctext">Israëlische Defensieleger</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-24"><a href="#Veiligheidsdiensten"><span class="tocnumber">6.2</span> <span class="toctext">Veiligheidsdiensten</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-25"><a href="#Economie"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Economie</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-26"><a href="#Cultuur"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Cultuur</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-27"><a href="#Werelderfgoed"><span class="tocnumber">8.1</span> <span class="toctext">Werelderfgoed</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-28"><a href="#Isra.C3.ABlische_keuken"><span class="tocnumber">8.2</span> <span class="toctext">Israëlische keuken</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-29"><a href="#Hatikwa"><span class="tocnumber">8.3</span> <span class="toctext">Hatikwa</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-30"><a href="#Isra.C3.ABlische_en_Joodse_feestdagen"><span class="tocnumber">8.4</span> <span class="toctext">Israëlische en Joodse feestdagen</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-31"><a href="#Zie_ook"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Zie ook</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-32"><a href="#Video"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Video</span></a></li> </ul> </div> <h2><span class="mw-headline" id="Naam">Naam</span></h2> <p>De naam Israël komt uit de Hebreeuwse <a href="/Bijbel" title="Bijbel">Bijbel</a>. Daarin worstelt <a href="/Jakob_(aartsvader)" title="Jakob (aartsvader)">Jakob</a> bij de rivier de Jabbok met <a href="/God" title="God">God</a>. Na afloop gaf <a href="/God" title="God">God</a> hem die naam. De naam betekent 'strijder met God.' De nakomelingen heten Israëlieten. Toen de naam gekozen moesten worden, werd er heftig gediscussieerd over de naam. Andere opties waren Palestina of Zion. Uiteindelijk werd toch de Bijbelse naam Israël gekozen. Sommige mensen vinden dat het gebied waar Israël ligt eigenlijk Palestina heet. Ook wordt Israël door joden en christenen soms het <a href="/Beloofde_Land" title="Beloofde Land">Beloofde Land</a> of het <i>Heilige Land</i> genoemd. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Geschiedenis">Geschiedenis</span></h2> <div style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 2.5em; font-size:95%;" role="note"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/Farm-Fresh_bullet_go.png" decoding="async" width="32" height="32" /> <i>Zie het artikel <a href="/Isra%C3%ABlisch-Palestijns_conflict" title="Israëlisch-Palestijns conflict">Israëlisch-Palestijns conflict</a> voor het conflict met Palestina</i></div> <h3><span class="mw-headline" id="De_tijd_van_de_Bijbel">De tijd van de Bijbel</span></h3> <p>In <a href="/Genesis" title="Genesis">Genesis</a> in de <a href="/Hebreeuwse_Bijbel" class="mw-redirect" title="Hebreeuwse Bijbel">Hebreeuwse Bijbel</a> (in het <a href="/Christendom" title="Christendom">christendom</a> wordt dit het <a href="/Oude_Testament" title="Oude Testament">Oude Testament</a> genoemd) wordt beschreven hoe Israël en zijn nakomelingen uit het beloofde land weg moesten trekken vanwege een hongersnood. Ze gingen naar <a href="/Egypte" title="Egypte">Egypte</a>. Daar bleven vervolgens meerdere generaties gedurende enkele eeuwen. Toen <a href="/Mozes" title="Mozes">Mozes</a> hen uit het land Egypte leidde naar hun herkomstgebied, bleek dat er een ander volk was gaan wonen. Het werd <a href="/Kana%C3%A4n" title="Kanaän">Kanaän</a> genoemd. Onder leiding van de opvolger van Mozes, <a href="/Jozua" title="Jozua">Jozua</a> werd het land veroverd. Het volk van Mozes werd de <a href="/Hebree%C3%ABn" title="Hebreeën">Hebreeën</a> genoemd. Dat waren 12 stammen. Daaruit heeft één stam de aanvallen van buitenaf overleefd. Dat was de stam <a href="/Juda" title="Juda">Juda</a>. De huidige Joden beschouwen zich als afstammelingen van Juda. In de <a href="/Bijbel" title="Bijbel">Bijbel</a> wordt beschreven hoe het ze verder verging. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Mandaatgebied_Palestina">Mandaatgebied Palestina</span></h3> <div style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 2.5em; font-size:95%;" role="note"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/Farm-Fresh_bullet_go.png" decoding="async" width="32" height="32" /> <i>Zie <a href="/Mandaatgebied_Palestina" title="Mandaatgebied Palestina">Mandaatgebied Palestina</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Na afloop van de <a href="/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a> viel het <a href="/Ottomaanse_Rijk" title="Ottomaanse Rijk">Ottomaanse Rijk</a> uiteen. De Britten kregen de macht over Palestina, wat daarna Mandaatgebied Palestina werd genoemd. Ook kregen de Britten de macht over het naburige <a href="/index.php?title=Trans-Jordani%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trans-Jordanië (de pagina bestaat niet)">Trans-Jordanië</a>, wat nu <a href="/Jordani%C3%AB" title="Jordanië">Jordanië</a> is. Na de Tweede Wereldoorlog werd er het idee geopperd om met zoveel mogelijk Joden weer een eigen thuisstaat op te bouwen. Dit was mede door de gruwelijkheden die in de <a href="/index.php?title=Holocaust_(wereldoorlog)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holocaust (wereldoorlog) (de pagina bestaat niet)">Holocaust</a> gebeurd zijn. Palestina was de beste plek omdat daar hun oorsprong lag. De <a href="/Joden" title="Joden">Joden</a> begonnen massaal naar Palestina te verhuizen. dit noemen we het <a href="/Zionisme" title="Zionisme">Zionisme</a>. De Arabieren die er ook wonen waren het daar niet mee eens en er ontstonden opstootjes tussen Joden en <a href="/Arabieren" title="Arabieren">Arabieren</a>. De <a href="/Britten" title="Britten">Britten</a> hadden daar geen zin in. In de Tweede Wereldoorlog waren ze al erg verzwakt en nu wilden ze niet nog meer mensen verliezen. Ze wilden het Mandaatgebied verlaten. Omdat Joden en Arabieren allebei het land wilden hebben bedacht de VN een plan. Ze zouden het gebied in drieën delen. Jeruzalem (0,7%) zou een internationale stad worden, de Joden zouden 56,4% krijgen en de Arabieren zouden 42,9% procent krijgen. Het plan dat <a href="/index.php?title=Resolutie_181_Algemene_Vergadering_Verenigde_Naties&action=edit&redlink=1" class="new" title="Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties (de pagina bestaat niet)">Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties</a> genoemd werd werd aangenomen door de VN en de Joden maar de Arabieren waren het er niet mee eens omdat ze in verhouding een kleiner deel kregen. In het mandaatgebied brak een burgeroorlog uit maar de Britten wilden zich er niet al te veel mee bemoeien en zouden op 15 mei vertrekken. In deze burgeroorlog gebeurden gruwelijke dingen. Joodse en Arabische terreurorganisaties pleegden aanslagen. De Joden moorden bijvoorbeeld <a href="/index.php?title=Deir_Yassin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deir Yassin (de pagina bestaat niet)">Deir Yassin</a> uit en pleegde een aanslag op het Koning David Hotel. De Arabieren pleegden een aanslag op het Joods Bureau en vielen een konvooi aan dat op weg was naar het Hadassah ziekenhuis op de <a href="/index.php?title=Scopusberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scopusberg (de pagina bestaat niet)">Scopusberg</a> in <a href="/Jeruzalem" title="Jeruzalem">Jeruzalem</a> (77 doden). </p> <h3><span id="Arabisch-Israëlische_Oorlog_van_1948"></span><span class="mw-headline" id="Arabisch-Isra.C3.ABlische_Oorlog_van_1948">Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948</span></h3> <div style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 2.5em; font-size:95%;" role="note"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/Farm-Fresh_bullet_go.png" decoding="async" width="32" height="32" /> <i>Zie <a href="/Arabisch-Isra%C3%ABlische_Oorlog_van_1948" title="Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948">Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>'s Avonds 14 mei, net voordat de Britten het mandaatgebied zouden verlaten, riep David Ben-Gurion een Joodse Staat uit. Hierop vielen <a href="/Syri%C3%AB" title="Syrië">Syrië</a>, <a href="/Egypte" title="Egypte">Egypte</a>, <a href="/Irak" title="Irak">Irak</a>, <a href="/Jordani%C3%AB" title="Jordanië">Jordanië</a>, <a href="/Libanon" title="Libanon">Libanon</a>, <a href="/Staat_Palestina" title="Staat Palestina">Palestina</a> (Arabische staat), <a href="/Saoedi-Arabi%C3%AB" title="Saoedi-Arabië">Saoedi-Arabië</a> en <a href="/Jemen" title="Jemen">Jemen</a> aan. De <a href="/Arabisch-Isra%C3%ABlische_Oorlog_van_1948" title="Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948">Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948</a> was begonnen. Er werd tijdens de oorlog veel gevochten, maar uiteindelijk boekten de Arabische landen weinig terreinwinst. Jordanië wist alleen de Westelijke Jordaanoever te veroveren en Egypte de Gazastrook. Uiteindelijk sloten Israël en de Arabische landen in 1949 een staakt-het-vuren. Hierin werd afgesproken dat Israël Palestina zou krijgen, behalve de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. In de afspraak werd ook de grens bepaald tussen Israël, Jordanië en Egypte. Israël werd in mei 1949 toegelaten tot de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Tot de <a href="/Zesdaagse_Oorlog" title="Zesdaagse Oorlog">Zesdaagse Oorlog</a> was er geen oorlog meer tussen Israël en de Arabische landen. </p> <h3><span class="mw-headline" id="De_Suezcrisis">De Suezcrisis</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:1956_Suez_war_-_conquest_of_Sinai.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/1956_Suez_war_-_conquest_of_Sinai.jpg/250px-1956_Suez_war_-_conquest_of_Sinai.jpg" decoding="async" width="250" height="310" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/1956_Suez_war_-_conquest_of_Sinai.jpg/375px-1956_Suez_war_-_conquest_of_Sinai.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/1956_Suez_war_-_conquest_of_Sinai.jpg/500px-1956_Suez_war_-_conquest_of_Sinai.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:1956_Suez_war_-_conquest_of_Sinai.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Verovering van de Sinaï woestijn</div></div></div> <p>In 1956 brak de <a href="/index.php?title=Suezcrisis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Suezcrisis (de pagina bestaat niet)">Suezcrisis</a> uit. Dat was een oorlog tussen Egypte en aan de andere kant <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a>, het <a href="/Verenigd_Koninkrijk" title="Verenigd Koninkrijk">Verenigd Koninkrijk</a> en Israël. De Egyptische premier nationaliseerde het <a href="/Suezkanaal" title="Suezkanaal">Suezkanaal</a> en daardoor konden de Israëli's geen handel meer drijven via Eilat dat aan het Suezkanaal ligt. De oorzaak daarvan was dat de Sovjet-Unie wapens leverden aan Egypte en daar waren de westerse landen het niet mee eens en trokken de steun voor een stuwdam in. Dat was de reden dat Nasser het Suezkanaal nationaliseerde. De <a href="/Verenigde_Naties" title="Verenigde Naties">VN</a> greep niet in. De VS wilden geen geweld gebruiken dus smeedde Israël een complot met Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Dat complot heet het protocol van Sèvres. Israël zou op 29 oktober de <a href="/index.php?title=Sina%C3%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinaï (de pagina bestaat niet)">Sinaï</a> woestijn aanvallen waarna het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk een staakt-het-vuren aan zouden vragen en dan tijdelijk het Suezkanaal overnemen. Op 31 oktober zouden Frankrijk en Engeland dan Egypte bombarderen, terwijl Israël de oostelijke Sinaï en eilanden in de Rode Zee zou innemen. De VN wou een einde maken aan de oorlog maar dat mislukte. De <a href="/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie">Sovjet-Unie</a> wilde zelfs samen met de <a href="/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">VS</a> de drie aanvallers aanvallen. Maar dat vond de VS te ver gaan. Vanaf 31 oktober werd Egypte door de Europese aanvallers gebombardeerd en de Europeanen hadden een aantal punten van het kanaal veroverd. Israël had het zuidpunt van de Sinaï veroverd en dus was de aanval geslaagd. Veel andere landen vonden het toch niet goed en dus werd er op 5 november een wapenstilstand bereikt. Op 21 november trokken de aanvallers zich terug maar de vrije doorvaart was gegarandeerd. </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:152px;"><a href="/Bestand:Six_Day_War_Territories.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Six_Day_War_Territories.svg/langnl-150px-Six_Day_War_Territories.svg.png" decoding="async" width="150" height="225" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Six_Day_War_Territories.svg/langnl-225px-Six_Day_War_Territories.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Six_Day_War_Territories.svg/langnl-300px-Six_Day_War_Territories.svg.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Six_Day_War_Territories.svg" class="internal" title="Groter"></a></div>Israël na de Zesdaagse Oorlog</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="De_Zesdaagse_Oorlog">De Zesdaagse Oorlog</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:6dayswar1.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/6dayswar1.jpg/300px-6dayswar1.jpg" decoding="async" width="300" height="197" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/6dayswar1.jpg/450px-6dayswar1.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/6dayswar1.jpg/600px-6dayswar1.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:6dayswar1.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Israëlische militairen</div></div></div> <p>Na de Suezcrisis konden de Israëli's vrij door het Suezkanaal varen maar vanaf 1964 kwamen er ruzies tussen Syrië en Israël over het water van de Jordaan. Syrië liet aanvallen uitvoeren op Israël door de PLO, een guerrillaorganisatie. 1967. Toen Syrië bang was dat Israël <a href="/Damascus" title="Damascus">Damascus</a> aan wilde vallen, viel Egypte de Sinaï woestijn weer binnen. Israël besloot over te gaan tot een grote aanval en begon op 5 juni met het bombarderen van militaire luchthavens waardoor de Egyptenaren in de lucht uitgeschakeld waren. Ook viel Israël de Sinaï binnen en dreef de Egyptenaren terug. Jordanië besloot de kant van Egypte en Syrië te kiezen. Op 6 juni trok Egypte zich terug achter het Suezkanaal en lieten veel materiaal achter. Vanaf 5 juni werd er ook gevochten om Jeruzalem tussen de Israëli's en de Jordanië. Op 6 juni werd er een groot gat geslagen in de Jordaanse verdediging en op 7 juni werd de Oude Stad veroverd. Dit was voor de Israëlische bevolking van grote waarde. De aanvoerder van de parachutisten brigade <a href="/index.php?title=Motta_Gur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Motta Gur (de pagina bestaat niet)">Motta Gur</a> liet op de Rotskoepel een Israëlische vlag plaatsen maar om erger conflict te voorkomen werd die er afgehaald. Ondertussen won Israël een tankslag in Samaria. De Egyptische en Jordaanse troepen waren nu vrijwel uitgeschakeld, Egypte lag achter het Suezkanaal en Jordanië had zich teruggetrokken van de Westoever. Op 8 juni heerste er bij de Israëli's besluiteloosheid over ze de Golan hoogten wel of niet aan moesten vallen. Maar toen 's nachts onderschept werd dat er snel een wapenstilstand zou komen gaf de bevelhebber <a href="/Moshe_Dayan" title="Moshe Dayan">Moshe Dayan</a> zijn troepen de opdracht om Syrië aan te vallen, er werd gedacht dat dat niet moeilijk zou worden. Dat was een fout, de Syriërs boden enorme weerstand, maar op 9 juni in de avond trokken grote delen van het Syrische leger zich terug. Op 10 juni werden de laatste stukken veroverd. Hierna was de oorlog voorbij. Door het innemen van de Sinaï, de Westoever, de Gazastrook en de Golan Hoogten was het Israëlische land verviervoudigd maar de landsgrenzen werden verkort. Op 22 november stemde de VN over het teruggeven van veroverde gebieden in ruil voor vrede. Deze resolutie werd niet aangenomen door Israël. Vanaf 1967 tot 1970 was er een uitputtingsoorlog maar zonder grote gevechten en operaties. </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:M48_tank_wrecks_at_Suez_Canal_1981.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/M48_tank_wrecks_at_Suez_Canal_1981.jpg/300px-M48_tank_wrecks_at_Suez_Canal_1981.jpg" decoding="async" width="300" height="179" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/M48_tank_wrecks_at_Suez_Canal_1981.jpg/450px-M48_tank_wrecks_at_Suez_Canal_1981.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/M48_tank_wrecks_at_Suez_Canal_1981.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:M48_tank_wrecks_at_Suez_Canal_1981.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Egyptische kapotgeschoten tanks</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Jom_Kipoeroorlog">Jom Kipoeroorlog</span></h3> <p>De Jom Kipoeroorlog begon op 6 oktober 1973 als een verrassingsaanval op Israël. Aanvallers waren Syrië en Egypte. Omdat de aanval als een verrassing kwam mobiliseerde Israël pas 4 uur van tevoren. Israël had de krachten van Egypte onderschat. Egypte kon door middel van luchtdoelraketten het Suezkanaal over steken. Israël moest zich gedeeltelijk terugtrekken. Op de Golan hoogten braken de Syriërs al snel door. Israël was bang voor verlies en dacht volgens sommige bronnen na over inzet van kernwapens. Op 8 oktober probeerde Israël zelf het Suezkanaal over te steken maar dat liep uit in een catastrofe. Ook op die dag boekten de Israëli's wel vooruitgang in de Golan waarbij ze de eerste delen heroverden. Op 11 oktober brak Israël in de Golan door en dreef de Syrische troepen naar Damascus. Doordat Irak te hulp kwam stortte Syrië niet volledig ineen. Sadat, de Egyptische president probeerde Syrië te ontlasten door een groot offensief in de Sinaï. Dat mislukte. Het Syrische front bleef stabiel tot het eind van de oorlog. Op 15 oktober begon Israël met het omsingelen van Egyptische troepen wat doorging tot de opgelegde wapenstilstand. De Golan en de Sinaï hielden ze bezet. Door deze oorlog ontstond de Eerst Oliecrisis. Voor Egypte was deze oorlog een eerherstel na groot verlies bij de Zesdaagse Oorlog. In 1980 werden de Camp-David akkoorden getekend als een vredesverdrag. Israël gaf de Sinaï terug aan Egypte. Hierbij was het conflict met Egypte opgelost. </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Bill_Clinton,_Yitzhak_Rabin,_Yasser_Arafat_at_the_White_House_1993-09-13.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Bill_Clinton%2C_Yitzhak_Rabin%2C_Yasser_Arafat_at_the_White_House_1993-09-13.jpg/300px-Bill_Clinton%2C_Yitzhak_Rabin%2C_Yasser_Arafat_at_the_White_House_1993-09-13.jpg" decoding="async" width="300" height="205" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Bill_Clinton%2C_Yitzhak_Rabin%2C_Yasser_Arafat_at_the_White_House_1993-09-13.jpg/450px-Bill_Clinton%2C_Yitzhak_Rabin%2C_Yasser_Arafat_at_the_White_House_1993-09-13.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Bill_Clinton%2C_Yitzhak_Rabin%2C_Yasser_Arafat_at_the_White_House_1993-09-13.jpg/600px-Bill_Clinton%2C_Yitzhak_Rabin%2C_Yasser_Arafat_at_the_White_House_1993-09-13.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Bill_Clinton,_Yitzhak_Rabin,_Yasser_Arafat_at_the_White_House_1993-09-13.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De Oslo-akkoorden worden aanvaard. V.l.n.r. Yitzhak Rabin, Bill Clinton en Yasser Arafat.</div></div></div> <h3><span id="De_Intifada's"></span><span class="mw-headline" id="De_Intifada.27s">De Intifada's</span></h3> <p>De Intifada's waren opstanden van Palestijnen tegen de Israëlische overheersing. De Eerste Intifada brak eind 1987 uit. Op 9 december botste een leger vrachtwagen van Israël op een Palestijnse auto. Er kwamen 4 mensen om het leven. Dit riep demonstraties aan Palestijnse zijde op. De protesten werden steeds groter en er werd gegooid met molotov cocktails. Toen de Mossad een Palestijnse leider vermoordde werden de protesten nog heviger. Er werden ook geweren en handgranaten gebruikt. Er vielen vooral doden aan Palestijnse zijde maar ook bij de Israëlische zijde vielen doden. In 1993 werden de Oslo-akkoorden getekend. Israël zou nu de organisatie PLO onder Yasser Arafat erkennen. Toen bleek dat Israël zich niet aan alle afspraken had gehouden brak de Tweede Intifada uit. Andere oorzaken was dat de oppositieleider de Tempelberg opging en Israëlische kolonisten op Palestijnse gebieden verdubbelde. Er gebeurde vreselijke dingen. Zo ging rond dat een undercover eenheid van reservisten Palestijnen bespioneerden. Hierop werd een politiebureau bestormd en werden de soldaten verminkt en gedood en daarop uit het raam gegooid. Israël voerde luchtaanvallen uit op Palestijnse gebieden. President van de VS Bill Clinton lukte het ook niet om de gemoederen tot bedaren te brengen. Er werden door Palestijnen veel aanslagen gepleegd en Israël startte met het bouwen van een muur langs de Westoever. In 2005 werd er vrede getekend maar geweld bestaat nog tot op de dag van vandaag. Vooral Palestijnen kwamen om het leven door het geweld. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Conflict_2021">Conflict 2021</span></h3> <p>In mei 2021 escaleerde het conflict tussen de Palestijnen en Israël. Dat had 2 oorzaken, als eerste Israël wilde namelijk Palestijnse mensen uit hun huis zetten waar vroeger Joden woonden. Israël vond dat de Joden hun huizen van vroeger weer terug moesten krijgen. Als tweede was er de Ramadan, moslims vasten dan, ze komen dan ook bij elkaar maar omdat Israël vanwege de coronaregels één van hun ontmoetingsplaatsen had afgesloten, de Damascuspoort, werden de Palestijnen boos. De Hamas, een militaire organisatie begon met het afschieten van Qassam-raketten op Israël. Israël reageerde woedend, waarop ze tegenaanvallen pleegden. Israël viel onder andere tunnelnetwerken van de Hamas aan, om zoveel mogelijk Hamas-leiders te raken liet het Israëlisch leger (IDF) via Twitter aan de wereld weten dat ze van plan waren een grondoffensief te starten, een aanval vanaf de grond. Dit deden ze om te zorgen dat Hamas-leiders te tunnels ingingen. Over de hele wereld dachten mensen dat Israël een grondoffensief ging starten. Veel landen vonden dit oneerlijk van Israël. Een andere aanval die voor opschudding zorgde was het bombardement van de Jala-toren. In dat gebouwen hadden persbureau AP en televisiezender Al Jazeera een kantoor, Israël zei dat ze bewijs hadden dat de Hamas daar ook een kantoor had. De gebruikers van het gebouw hadden een uur de tijd om weg te komen waarna Israël het gebouw bombardeerde. Veel landen waren boos, ze wilden bewijs zien want volgens oorlogswetten mag je geen journalisten aanvallen. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Geografie">Geografie</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:202px;"><a href="/Bestand:Ein_Gedi_-_Lelik.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Ein_Gedi_-_Lelik.jpg/200px-Ein_Gedi_-_Lelik.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Ein_Gedi_-_Lelik.jpg/300px-Ein_Gedi_-_Lelik.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Ein_Gedi_-_Lelik.jpg/400px-Ein_Gedi_-_Lelik.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Ein_Gedi_-_Lelik.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Ein Gedi</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Natuur">Natuur</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:202px;"><a href="/Bestand:Dead_sea_newspaper.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Dead_sea_newspaper.jpg/200px-Dead_sea_newspaper.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Dead_sea_newspaper.jpg/300px-Dead_sea_newspaper.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Dead_sea_newspaper.jpg/400px-Dead_sea_newspaper.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Dead_sea_newspaper.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Een krant lezen in de Dode Zee</div></div></div> <p>Het klimaat in Israël behoort tot <a href="/Middellandse_Zeeklimaat" title="Middellandse Zeeklimaat">Middellandse Zeeklimaat</a>. Bij dit klimaat heb je warme en droge zomers en natte en zachte winters. Soms valt er in de heuvels en bergen sneeuw, maar aan de kust gebeurt dat nooit. In het zuiden van Israël, in de <a href="/Negev" title="Negev">Negevwoestijn</a>, is het heel erg droog. Het noorden is koeler en groener met meren waarvan de grootste het <a href="/Meer_van_Galilea" class="mw-redirect" title="Meer van Galilea">Meer van Galilea</a> is. De flora en fauna in Israël is erg divers. Er groeien bijvoorbeeld palmbomen en allerlei soorten dieren. Er komen ook oases voor en rond de rivier de Jordaan heb je veel groene natuur. Bij de zuidelijke stad Eilat is er een koraalrif. In Israël heb je veel nationale parken. Bekende zijn: </p> <ul><li>Cesarea national park</li> <li>Ein Gedi national park</li> <li>Masada national park</li> <li>Mount Carmel national park</li> <li>Gan HaShlosha national park</li> <li>Beit Shean national Park</li> <li>De Dode Zee is geen nationaal park maar wel bekend, het is de laagste plek op aarde.</li></ul> <h3><span class="mw-headline" id="Steden">Steden</span></h3> <p>Zo'n 92% van de Israëli's woont in een stad. Hieronder staan de zes grootste steden: </p> <table class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"> <tbody><tr> <th colspan="11" align="center">Lijst met de 6 grootste steden </th></tr> <tr> <th rowspan="23"><a href="/Bestand:Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_14.JPG" class="image" title="Jeruzalem"><img alt="Jeruzalem" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_14.JPG/200px-Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_14.JPG" decoding="async" width="200" height="133" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_14.JPG/300px-Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_14.JPG 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_14.JPG/400px-Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_14.JPG 2x" /></a> <p><a href="/Jeruzalem" title="Jeruzalem">Jeruzalem</a> </p><p><a href="/Bestand:Old_yaffo_3.JPG" class="image" title="Tel Aviv"><img alt="Tel Aviv" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Old_yaffo_3.JPG/200px-Old_yaffo_3.JPG" decoding="async" width="200" height="150" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Old_yaffo_3.JPG/300px-Old_yaffo_3.JPG 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Old_yaffo_3.JPG/400px-Old_yaffo_3.JPG 2x" /></a> </p><p><a href="/Tel_Aviv" title="Tel Aviv">Tel Aviv</a> </p><p><a href="/Bestand:Bah%C3%A1%27%C3%AD_gardens_by_David_Shankbone.jpg" class="image" title="Haifa"><img alt="Haifa" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Bah%C3%A1%27%C3%AD_gardens_by_David_Shankbone.jpg/200px-Bah%C3%A1%27%C3%AD_gardens_by_David_Shankbone.jpg" decoding="async" width="200" height="150" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Bah%C3%A1%27%C3%AD_gardens_by_David_Shankbone.jpg/300px-Bah%C3%A1%27%C3%AD_gardens_by_David_Shankbone.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Bah%C3%A1%27%C3%AD_gardens_by_David_Shankbone.jpg/400px-Bah%C3%A1%27%C3%AD_gardens_by_David_Shankbone.jpg 2x" /></a> </p><p><a href="/Haifa" title="Haifa">Haifa</a> </p> </th> <th align="center" style="background:#f5f5f5;">Nummer </th> <th align="center" style="background:#f5f5f5;">Stad </th> <th align="center" style="background:#f5f5f5;">Inwoners </th> <th align="center" style="background:#f5f5f5;">District </th> <th rowspan="23"><a href="/Bestand:RishonKikarHaMeyasdim02.jpg" class="image" title="Risjon Letsion"><img alt="Risjon Letsion" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/RishonKikarHaMeyasdim02.jpg/200px-RishonKikarHaMeyasdim02.jpg" decoding="async" width="200" height="150" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/RishonKikarHaMeyasdim02.jpg/300px-RishonKikarHaMeyasdim02.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/RishonKikarHaMeyasdim02.jpg/400px-RishonKikarHaMeyasdim02.jpg 2x" /></a> <p><a href="/index.php?title=Risjon_Letsion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Risjon Letsion (de pagina bestaat niet)">Risjon Letsion</a> </p><p><a href="/Bestand:Ashdod_Marina_Aerial_View.jpg" class="image" title="Asjdod"><img alt="Asjdod" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Ashdod_Marina_Aerial_View.jpg/200px-Ashdod_Marina_Aerial_View.jpg" decoding="async" width="200" height="150" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Ashdod_Marina_Aerial_View.jpg/300px-Ashdod_Marina_Aerial_View.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Ashdod_Marina_Aerial_View.jpg/400px-Ashdod_Marina_Aerial_View.jpg 2x" /></a> </p><p><a href="/index.php?title=Asjdod&action=edit&redlink=1" class="new" title="Asjdod (de pagina bestaat niet)">Asjdod</a> </p><p><a href="/Bestand:PetahTikva_FoundersSquare.jpg" class="image" title="Petach Tikwa"><img alt="Petach Tikwa" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/PetahTikva_FoundersSquare.jpg/200px-PetahTikva_FoundersSquare.jpg" decoding="async" width="200" height="134" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/PetahTikva_FoundersSquare.jpg/300px-PetahTikva_FoundersSquare.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/PetahTikva_FoundersSquare.jpg/400px-PetahTikva_FoundersSquare.jpg 2x" /></a> </p><p><a href="/index.php?title=Petach_Tikwa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Petach Tikwa (de pagina bestaat niet)">Petach Tikwa</a> </p> </th></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">1</td> <td align="center"><b><a href="/Jeruzalem" title="Jeruzalem">Jeruzalem</a></b></td> <td align="center">815.300</td> <td align="center">Jeruzalem. </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">2</td> <td align="center"><b><a href="/Tel_Aviv" title="Tel Aviv">Tel Aviv</a></b></td> <td align="center">414.600</td> <td align="center">Tel Aviv </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">3</td> <td align="center"><b><a href="/Haifa" title="Haifa">Haifa</a></b></td> <td align="center">272.200</td> <td align="center">Haifa </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">4</td> <td align="center"><b><a href="/index.php?title=Risjon_Letsion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Risjon Letsion (de pagina bestaat niet)">Risjon Letsion</a></b></td> <td align="center">235.100</td> <td align="center">Centraal </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">5</td> <td align="center"><b><a href="/index.php?title=Asjdod&action=edit&redlink=1" class="new" title="Asjdod (de pagina bestaat niet)">Asjdod</a></b></td> <td align="center">214.900</td> <td align="center">Zuidelijk </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">6</td> <td align="center"><b><a href="/index.php?title=Petach_Tikwa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Petach Tikwa (de pagina bestaat niet)">Petach Tikwa</a></b></td> <td align="center">213.900</td> <td align="center"> </td></tr></tbody></table><p>Andere bekende plaatsen in het land zijn <a href="/Nazareth" title="Nazareth">Nazareth</a>, <a href="/index.php?title=Be%C3%ABr_Sjeva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beër Sjeva (de pagina bestaat niet)">Beër Sjeva</a>, <a href="/Akko" title="Akko">Akko</a> en <a href="/index.php?title=Eilat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eilat (de pagina bestaat niet)">Eilat</a>. </p><h2><span class="mw-headline" id="Bevolking">Bevolking</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Jerusalem_Western_Wall_Friday_evening_12_January_2018.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Jerusalem_Western_Wall_Friday_evening_12_January_2018.jpg/300px-Jerusalem_Western_Wall_Friday_evening_12_January_2018.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Jerusalem_Western_Wall_Friday_evening_12_January_2018.jpg/450px-Jerusalem_Western_Wall_Friday_evening_12_January_2018.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Jerusalem_Western_Wall_Friday_evening_12_January_2018.jpg/600px-Jerusalem_Western_Wall_Friday_evening_12_January_2018.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Jerusalem_Western_Wall_Friday_evening_12_January_2018.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Joden bij de Klaagmuur</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Bevolkingsgroepen">Bevolkingsgroepen</span></h3> <p>Israël heeft veel verschillende bevolkingsgroepen. Alleen in de Oude Stad van Jeruzalem al 4. 2 zijn het belangrijkste dat zijn de Joden en de Palestijnen. De Joden vormen 74% en de Palestijnen 21%. Joden wonen verspreid door het hele land en Palestijnen vooral in de Gaza strook en de Westoever. Israël beheert wel grote delen van de Westoever maar de Palestijnen willen dat niet en daar zijn regelmatig ruzies over. Verder heb je nog Bedoeïenen, Druzen, Tsjerkessen en Armeniërs. </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:16-04-04-Felsendom-Tempelberg-Jerusalem-RalfR-WAT_6385.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/16-04-04-Felsendom-Tempelberg-Jerusalem-RalfR-WAT_6385.jpg/300px-16-04-04-Felsendom-Tempelberg-Jerusalem-RalfR-WAT_6385.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/16-04-04-Felsendom-Tempelberg-Jerusalem-RalfR-WAT_6385.jpg/450px-16-04-04-Felsendom-Tempelberg-Jerusalem-RalfR-WAT_6385.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/16-04-04-Felsendom-Tempelberg-Jerusalem-RalfR-WAT_6385.jpg/600px-16-04-04-Felsendom-Tempelberg-Jerusalem-RalfR-WAT_6385.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:16-04-04-Felsendom-Tempelberg-Jerusalem-RalfR-WAT_6385.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De Rotskoepel, een islamitisch heiligdom</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Religie">Religie</span></h3> <p>Van de Joodse bevolking is 1/3 religieus maar de rest voelt zich wel verbonden met de joden. Van de niet-joden is 16,6% moslim, 2,1% christen en de Druzen vormen 1,7% van de bevolking. De verschillende religies komen ook doordat is de islam, jodendom en het christendom Jeruzalem een belangrijke plaats is. Voor de moslims omdat zij geloven dat Allah op de Tempelberg is opgevaren, voor de Joden omdat daar de Tempel stond waar God en woonde en voor sommige christenen omdat daar de Heilige Grafkerk staat. Voor sommige christenen is het alleen belangrijk omdat ze geloven dat het Gods stad is en God daar terugkomt op de aarde. Door zoveel verschillende godsdiensten ontstaan veel ruzies en ligt daaraan de oorsprong voor veel oorlogen want ze willen het liefst allemaal heel Israël voor zichzelf hebben. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Onderwijs">Onderwijs</span></h3> <p>Israël heeft vier schooltypes: </p> <ul><li>Seculiere staatsscholen.</li> <li>Yeshiva-scholen zijn hetzelfde als seculiere staatsscholen maar hebben ook Torah studies.</li> <li>Onafhankelijke religieuze scholen, Vooral voor ultraorthodoxe kinderen.</li> <li>Arabische seculiere scholen met onderwijs in het Arabisch.</li> <li>Private scholen, met onderwijs net als dat op bijvoorbeeld Amerikaanse scholen.</li></ul> <p>Voor de toegang tot de universiteiten zijn er de <i>bagrut</i>-toegangsexamens. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Politiek">Politiek</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Knesset_building_(CUT).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Knesset_building_%28CUT%29.jpg/300px-Knesset_building_%28CUT%29.jpg" decoding="async" width="300" height="96" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Knesset_building_%28CUT%29.jpg/450px-Knesset_building_%28CUT%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Knesset_building_%28CUT%29.jpg/600px-Knesset_building_%28CUT%29.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Knesset_building_(CUT).jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De Knesset van buiten</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Nationaal">Nationaal</span></h3> <p>Israël is een unitaire republiek. Dat betekent dat de macht bij het centrale bestuur ligt en er geen monarch (koning) is. Israël heeft geen grondwet wat wel moest gebeuren volgens de onafhankelijkheidsverklaring. Één van de oorzaken daarvan is dat de Ultraorthodoxe Joden luisteren naar Gods wetten die in de Torah (Oude Testament) geschreven zijn. Er zijn wel 14 basiswetten. Die wetten zijn belangrijker dan andere wetten. In het Israëlische hooggerechtshof worden die wetten boven de andere wetten gebruikt. In Israël heb je de Knesset. Dat is het parlement waarin 120 leden zitten. Dat parlement kiest om de 7 jaar een president, dat is nu <a href="/index.php?title=Reuven_Rivlin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reuven Rivlin (de pagina bestaat niet)">Reuven Rivlin</a>. De president is eigenlijk niet zo belangrijk. Na de verkiezingen wijst hij iemand uit de Knesset aan die een kabinet gaat vormen. Degene die de leider wordt van het kabinet is de premier. De premier mag veel beslissingen nemen en is belangrijker dan de president. De premier is nu <a href="/index.php?title=Naftali_Bennett&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naftali Bennett (de pagina bestaat niet)">Naftali Bennett</a> van de <a href="/Jodendom" title="Jodendom">joods-</a><a href="/Nationalisme" title="Nationalisme">nationalistische</a> partij <a href="/index.php?title=Nieuw_Rechts_(Isra%C3%ABl)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nieuw Rechts (Israël) (de pagina bestaat niet)">Nieuw Rechts</a>. In 2023 zal <a href="/index.php?title=Yair_Lapid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yair Lapid (de pagina bestaat niet)">Yair Lapid</a> van de <a href="/Liberalisme" title="Liberalisme">liberale</a> partij <a href="/index.php?title=Yesh_Atid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yesh Atid (de pagina bestaat niet)">Yesh Atid</a> het premierschap overnemen. Om de 4 jaar worden er verkiezingen gehouden. </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:PikiWiki_Israel_7260_Knesset-Room.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/PikiWiki_Israel_7260_Knesset-Room.jpg/300px-PikiWiki_Israel_7260_Knesset-Room.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/PikiWiki_Israel_7260_Knesset-Room.jpg/450px-PikiWiki_Israel_7260_Knesset-Room.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/PikiWiki_Israel_7260_Knesset-Room.jpg/600px-PikiWiki_Israel_7260_Knesset-Room.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:PikiWiki_Israel_7260_Knesset-Room.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Knesset van binnen</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Bestuurlijke_indeling">Bestuurlijke indeling</span></h3> <p>Israël heeft geen eenduidige regionale indeling maar er zijn wel 6 districten die door het ministerie van Binnenlandse Zaken gebruikt worden. De districten zijn: </p> <ul><li>Jeruzalem, hoofdstad Jeruzalem</li> <li>Noord, hoofdstad Nazareth</li> <li>Haifa, hoofdstad Haifa</li> <li>Centrum, hoofdstad Ramla</li> <li>Tel Aviv, hoofdstad Tel Aviv</li> <li>Zuid, hoofdstad Beër Sjeva</li></ul> <p>Alle districten behalve Jeruzalem en Tel Aviv zijn weer onderverdeeld in subdistricten. </p><p>Op lokaal niveau bestaan de steden, de lokale gemeenten en de regionale gemeenten. Er zijn 70 steden, de grootste daarvan zijn Tel Aviv, Haifa, Rishon LeZion en Ashdod. Jeruzalem wordt niet altijd meegerekend omdat een deel in het Palestijnse gebied ligt. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Internationaal">Internationaal</span></h3> <p>Israël is lid van de VN maar de VN en Israël botsen nogal eens over dingen die besproken moeten worden. De VN wil het liefst dat er niet te veel gebeurd in de regio maar Israël wil elke dreiging af weren wat soms moeilijk is zonder slachtoffers. Het belangrijkste punt waarbij Israël en de VN het niet eens zijn is de Palestijnen. Israël wil daar anders mee omgaan dan de VN. Israël wordt gesteund door veel westerse landen vanwege Christelijke achtergronden. Arabische en moslim landen steunen juist de Palestijnen. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Defensie">Defensie</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:152px;"><a href="/Bestand:Badge_of_the_Israel_Defense_Forces.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Badge_of_the_Israel_Defense_Forces.svg/langnl-150px-Badge_of_the_Israel_Defense_Forces.svg.png" decoding="async" width="150" height="137" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Badge_of_the_Israel_Defense_Forces.svg/langnl-225px-Badge_of_the_Israel_Defense_Forces.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Badge_of_the_Israel_Defense_Forces.svg/langnl-300px-Badge_of_the_Israel_Defense_Forces.svg.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Badge_of_the_Israel_Defense_Forces.svg" class="internal" title="Groter"></a></div>Logo IDF</div></div></div> <h3><span id="Israëlische_Defensieleger"></span><span class="mw-headline" id="Isra.C3.ABlische_Defensieleger">Israëlische Defensieleger</span></h3> <p>Het Israëlisch defensieleger (Hebreeuws: צבא הגנה לישראל - <i>Tseva Hagana Lejisraël</i>) is de officiële naam van de Israëlische strijdkrachten. De afkorting hiervan is <i>IDF</i> dat is Engels voor <i>Israël Defence Forces</i>. Het leger heeft verschillende takken: de luchtmacht, de landmacht en de marine. De IDF werd op 26 mei 1946 opgericht nadat op 14 mei de Israëlische staat door Ben-Goerion was uitgeroepen. Dit was ter bescherming van de burgers. 2 Joodse organisaties die ook aanslagen pleegden, Etsel en Lechi, sloten een verbond wat inhield dat ze tot het einde van de <a href="/Arabisch-Isra%C3%ABlische_Oorlog_van_1948" title="Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948">Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948</a> los mochten vechten en daarna bij de IDF werd gevoegd. Er bestaat een vermoeden dat de IDF kernwapens heeft maar dat heeft Israël nooit zelf bevestigd. Er werd elk jaar maar liefst 15 miljard dollar door de regering aan het leger uitgegeven. Israël is met zijn grote leger dan ook een lokale supermacht. Iedereen vanaf 18 jaar heeft een dienstplicht, vrouwen 2 jaar en mannen 3 jaar. Er kan een uitzondering gemaakt worden op religieuze, fysieke of psychologische redenen. Vrouwen mogen ook weigeren als ze getrouwd zijn. De huidige opperbevelhebber is Herzi Halevi, hij is dat sinds begin 2023. </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:152px;"><a href="/Bestand:Mossad_seal.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Mossad_seal.svg/langnl-150px-Mossad_seal.svg.png" decoding="async" width="150" height="150" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Mossad_seal.svg/langnl-225px-Mossad_seal.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Mossad_seal.svg/langnl-300px-Mossad_seal.svg.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Mossad_seal.svg" class="internal" title="Groter"></a></div>Logo van de Mossad</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Veiligheidsdiensten">Veiligheidsdiensten</span></h3> <p>Israël heeft 3 veiligheidsdiensten, de Mossad (internationaal), de Sjabak (nationaal) die vroeger Sjien Beet heette, en de Aman (veiligheidsdienst van de IDF). De Sjabak beveiligt ook de president en de premier. De leider van de Sjabak is sinds 2016 Nadav Argaman. De Mossad heeft 7000 werknemers en is 1 van de bekendste veiligheidsdiensten ter wereld. De Mossad werd op 13 december 1949 opgericht door David Ben-Goerion. Belangrijke taken van de Mossad zijn onder andere vluchtelingen helpen die naar Israël willen komen en militaire dreigingen opsporen en waar mogelijk tegenhouden. De huidige baas is Yossi Cohen sinds 2016. De Aman is de veiligheidsdienst van de IDF, het Israëlische leger. Je kan het dus vergelijken met de Nederlandse MIVD (Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst). </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Ben_gurion_international_airport_terminal_3.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Ben_gurion_international_airport_terminal_3.jpg/300px-Ben_gurion_international_airport_terminal_3.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Ben_gurion_international_airport_terminal_3.jpg/450px-Ben_gurion_international_airport_terminal_3.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Ben_gurion_international_airport_terminal_3.jpg/600px-Ben_gurion_international_airport_terminal_3.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Ben_gurion_international_airport_terminal_3.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Luchthaven Ben-Gurion</div></div></div> <h2><span class="mw-headline" id="Economie">Economie</span></h2> <p>Israël is een hoog ontwikkeld land met wel een hoge staatsschuld. Doordat veel Joden naar Israël emigreerden kwam er ook veel kennis naar Israël waardoor een goede economie opgebouwd kon worden. Er wordt betaald met de Israëlische Sjekel. In 1999 werd er een groot gasveld ontdekt nabij Askelon wat veel geld oplevert. In de Negev-woestijn zijn veel zonnepanelen voor zonne-energie aanwezig. In Israël is het belangrijkste vervoersmiddel de auto en het wegen en transport netwerk is goed op orde. Ook het Openbaar Vervoer is goed geregeld. Er zijn meerdere luchthaven waarvan de belangrijkste en grootste Luchthaven Ben-Gurion is. De grootste en nationale luchtvaartmaatschappij is El Al Israel Airlines. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Cultuur">Cultuur</span></h2> <p>Israël is een cultuur rijk land vanwege zijn oude geschiedenis. Er zijn ook veel musea met name over geschiedenis maar ook over kunst. Voetbal en basketbal zijn de meest beoefende sporten. </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Massada_ruine1.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Massada_ruine1.jpg/300px-Massada_ruine1.jpg" decoding="async" width="300" height="201" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Massada_ruine1.jpg/450px-Massada_ruine1.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Massada_ruine1.jpg/600px-Massada_ruine1.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Massada_ruine1.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Massada</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Werelderfgoed">Werelderfgoed</span></h3> <ul><li>Bijbelse tels (Tel Beër Sjeva, Tel Hazor en Tel Megiddo)</li> <li>Heilige plaatsen van het bahá'í-geloof in Haifa en West-Galilea</li> <li>Massada</li> <li>Oude stad van Akko</li> <li>Wierookroute - Woestijnsteden in de Negev (Avdat, Halutza, Mamshit en Shivta)</li> <li>Witte stad van Tel Aviv</li></ul> <h3><span id="Israëlische_keuken"></span><span class="mw-headline" id="Isra.C3.ABlische_keuken">Israëlische keuken</span></h3> <p>De Israëlische keuken is beïnvloed door gewassen die daar goed groeien maar ook doordat veel Joden naar Israël kwamen is de wereldkeuken belangrijk. Het bekendste eten in Israël is hummus maar ook falafel zal je op straat veel zien. Salade wordt ook veel gegeten. De keuken staat ook bekend om koosjer eten omdat er veel Joden wonen die koosjer eten. Olijf is een veelgebruikt product. </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:152px;"><a href="/Bestand:Golden_Falafel.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Golden_Falafel.jpg/150px-Golden_Falafel.jpg" decoding="async" width="150" height="100" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Golden_Falafel.jpg/225px-Golden_Falafel.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Golden_Falafel.jpg/300px-Golden_Falafel.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Golden_Falafel.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Broodje Falafel</div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Hatikwa">Hatikwa</span></h3> <p>Hatikwa, wat in het Hebreeuws 'de hoop' betekent, is het officiële volkslied van Israël. Hatikwa gaat over de hoop van het Joodse volk terug te keren naar het land van zijn voorvaderen vanuit de verstrooiing over de hele wereld. De tekst van het lied werd in 1886 geschreven door de Galicische dichter Naphtali Herz Imber. Hatikwa werd het volkslied van de staat Israël, toen in 1948 de onafhankelijkheid uitgeroepen werd. Na de Zesdaagse Oorlog in 1967 was er een voorstel Hatikwa te vervangen door Jeruzalem van goud, maar dat ging niet door. Hoewel het lied al vanaf het begin het volkslied van Israël is, werd pas in 2004 als volkslied officieel aangenomen. </p> <h3><span id="Israëlische_en_Joodse_feestdagen"></span><span class="mw-headline" id="Isra.C3.ABlische_en_Joodse_feestdagen">Israëlische en Joodse feestdagen</span></h3> <ul><li><a href="/Jom_Ha%C3%A4tsmaoet" title="Jom Haätsmaoet">Jom Haätsmaoet</a></li> <li><a href="/Jom_Kippoer" title="Jom Kippoer">Jom Kipoer</a></li></ul> <h2><span class="mw-headline" id="Zie_ook">Zie ook</span></h2> <ul><li><a href="/Isra%C3%ABl_en_apartheid" title="Israël en apartheid">Israël en apartheid</a></li></ul> <h2><span class="mw-headline" id="Video">Video</span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=ERgcmipzMBY&list=PLi_srCikhtggb0XZKcFfRUFK8Zew21W5y&index=61/">Trektocht Mozes door de woestijn naar het Beloofde Land, nadat Egypte verlaten is</a></li></ul> <p><br /> </p> <table class="navigatiesjabloon" style="width:100%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-7px; border:1px solid #aaaaaa; background-color:#f8f8f8;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <th> </th> <th style="width:100%; font-size:12px; padding:3px 0; text-align:center; background-color:#ccccff; color:black;">Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in <a href="/Azi%C3%AB" title="Azië">Azië</a> </th> <th><a href="/Bestand:LocationAsia.png" class="image"><img alt="LocationAsia.png" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/LocationAsia.png/50px-LocationAsia.png" decoding="async" width="50" height="25" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/LocationAsia.png/75px-LocationAsia.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/LocationAsia.png/100px-LocationAsia.png 2x" /></a> </th></tr> <tr> <td align="center" style="font-size:12px; padding:3px 0;" colspan="3"><a href="/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a> · <i><a href="/Armeni%C3%AB" title="Armenië">Armenië</a></i> · <i><a href="/Azerbeidzjan" title="Azerbeidzjan">Azerbeidzjan</a></i> · <a href="/Bahrein" title="Bahrein">Bahrein</a> · <a href="/Bangladesh" title="Bangladesh">Bangladesh</a> · <a href="/Bhutan" title="Bhutan">Bhutan</a> · <a href="/Brunei" title="Brunei">Brunei</a> · <a href="/Cambodja" title="Cambodja">Cambodja</a> · <a href="/Volksrepubliek_China" title="Volksrepubliek China">China</a> · <i><a href="/Cyprus" title="Cyprus">Cyprus</a></i> · <i><a href="/Egypte_(land)" class="mw-redirect" title="Egypte (land)">Egypte</a></i> · <a href="/Filipijnen" title="Filipijnen">Filipijnen</a> · <i><a href="/Georgi%C3%AB" title="Georgië">Georgië</a></i> · <a href="/India" title="India">India</a> · <i><a href="/Indonesi%C3%AB" title="Indonesië">Indonesië</a></i> · <a href="/Irak" title="Irak">Irak</a> · <a href="/Iran" title="Iran">Iran</a> · <a class="mw-selflink selflink">Israël</a> · <a href="/Japan" title="Japan">Japan</a> · <a href="/Jemen" title="Jemen">Jemen</a> · <a href="/Jordani%C3%AB" title="Jordanië">Jordanië</a> · <a href="/Kazachstan" title="Kazachstan">Kazachstan</a> · <a href="/Kirgizi%C3%AB" title="Kirgizië">Kirgizië</a> · <a href="/Koeweit" title="Koeweit">Koeweit</a> · <a href="/Laos" title="Laos">Laos</a> · <a href="/Libanon" title="Libanon">Libanon</a> · <a href="/Maldiven" title="Maldiven">Maldiven</a> · <a href="/Maleisi%C3%AB" title="Maleisië">Maleisië</a> · <a href="/Mongoli%C3%AB" title="Mongolië">Mongolië</a> · <a href="/Myanmar" title="Myanmar">Myanmar</a> · <a href="/Nepal" title="Nepal">Nepal</a> · <a href="/Noord-Korea" title="Noord-Korea">Noord-Korea</a> · <a href="/Oezbekistan" title="Oezbekistan">Oezbekistan</a> · <a href="/Oman" title="Oman">Oman</a> · <i><a href="/Oost-Timor" title="Oost-Timor">Oost-Timor</a></i> · <a href="/Pakistan" title="Pakistan">Pakistan</a> · <a href="/Staat_Palestina" title="Staat Palestina">Palestina</a> · <a href="/Qatar" title="Qatar">Qatar</a> · <i><a href="/Rusland" title="Rusland">Rusland</a></i> · <a href="/Saoedi-Arabi%C3%AB" title="Saoedi-Arabië">Saoedi-Arabië</a> · <a href="/Singapore" title="Singapore">Singapore</a> · <a href="/Sri_Lanka" title="Sri Lanka">Sri Lanka</a> · <a href="/Syri%C3%AB" title="Syrië">Syrië</a> · <a href="/Tadzjikistan" title="Tadzjikistan">Tadzjikistan</a> · <a href="/Thailand" title="Thailand">Thailand</a> · <i><a href="/Turkije" title="Turkije">Turkije</a></i> · <a href="/Turkmenistan" title="Turkmenistan">Turkmenistan</a> · <a href="/Verenigde_Arabische_Emiraten" title="Verenigde Arabische Emiraten">Verenigde Arabische Emiraten</a> · <a href="/Vietnam" title="Vietnam">Vietnam</a> · <a href="/Zuid-Korea" title="Zuid-Korea">Zuid-Korea</a> <br /> <p><b>Afhankelijke gebieden:</b> <a href="/Hongkong" title="Hongkong">Hongkong</a> · <a href="/Macau" title="Macau">Macau</a><br /> <b>Niet-erkende staten:</b> <a href="/Abchazi%C3%AB" title="Abchazië">Abchazië</a> · <a href="/Taiwan" title="Taiwan">Taiwan</a> · <a href="/Turkse_Republiek_Noord-Cyprus" title="Turkse Republiek Noord-Cyprus">Turkse Republiek Noord-Cyprus</a> · <a href="/Zuid-Osseti%C3%AB" title="Zuid-Ossetië">Zuid-Ossetië</a> </p> </td> <td valign="top"> </td></tr></tbody></table>    </div></div><div class="printfooter">Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "<a dir="ltr" href="https://wikikids.nl/index.php?title=Israël&oldid=825942">https://wikikids.nl/index.php?title=Israël&oldid=825942</a>"</div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/Speciaal:Categorie%C3%ABn" title="Speciaal:Categorieën">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/Categorie:Midden-Oosten" title="Categorie:Midden-Oosten">Midden-Oosten</a></li><li><a href="/Categorie:Landen_van_Azi%C3%AB" title="Categorie:Landen van Azië">Landen van Azië</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Navigatiemenu</h2> <div id="mw-head">  <nav id="p-personal" class="vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" role="navigation" > <h3 id="p-personal-label"> <span>Persoonlijke hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="pt-createaccount"><a href="/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Isra%C3%ABl" title="Registreer je om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids.">Account aanmaken</a></li><li id="pt-login"><a href="/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Isra%C3%ABl" title="Meld je aan om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids. [o]" accesskey="o">Inloggen</a></li></ul> </div> </nav> <div id="left-navigation">  <nav id="p-namespaces" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-namespaces-label" role="navigation" > <h3 id="p-namespaces-label"> <span>Naamruimten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-nstab-main" class="selected"><a href="/Isra%C3%ABl" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c">Artikel</a></li><li id="ca-talk"><a href="/Overleg:Isra%C3%ABl" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t">Overleg</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-variants" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-variants-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-variants-label" /> <h3 id="p-variants-label"> <span>Varianten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation">  <nav id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-views-label" role="navigation" > <h3 id="p-views-label"> <span>Weergaven</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-view" class="collapsible selected"><a href="/Isra%C3%ABl">Lezen</a></li><li id="ca-viewsource" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Isra%C3%ABl&action=edit" title="Deze pagina is beveiligd.
U kunt wel de broncode bekijken. [e]" accesskey="e">Brontekst bekijken</a></li><li id="ca-history" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Isra%C3%ABl&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h">Geschiedenis</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-cactions" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-cactions-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-cactions-label" /> <h3 id="p-cactions-label"> <span>Meer</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search"> <h3 > <label for="searchInput">Zoeken</label> </h3> <form action="/index.php" id="searchform"> <div id="simpleSearch"> <input type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikikids" title="Doorzoek Wikikids [f]" accesskey="f" id="searchInput"/> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> <input type="submit" name="fulltext" value="Zoeken" title="Alle pagina's op deze tekst doorzoeken" id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton"/> <input type="submit" name="go" value="OK" title="Naar een pagina met deze naam gaan als deze bestaat" id="searchButton" class="searchButton"/> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel"> <div id="p-logo" role="banner"> <a title="Naar de hoofdpagina gaan" class="mw-wiki-logo" href="/Hoofdpagina"></a> </div>  <nav id="p-Knoppen" class="vector-menu vector-menu-portal portal portal-first" aria-labelledby="p-Knoppen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Knoppen-label"> <span>Knoppen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-De-Boomhut"><a href="/Wikikids:Boomhut">De Boomhut</a></li><li id="n-Help"><a href="/Wikikids:Alarm">Hulp</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Kids" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Kids-label" role="navigation" > <h3 id="p-Kids-label"> <span>Kids</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-KidsPortaal"><a href="/Portaal:Kids">KidsPortaal</a></li><li id="n-Nieuw-artikel-maken"><a href="/Wikikids:Meehelpen-NieuwePagina">Nieuw artikel maken</a></li><li id="n-Plaatje-uploaden"><a href="/Wikikids:Uploaden">Plaatje uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Volwassenen" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Volwassenen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Volwassenen-label"> <span>Volwassenen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-HulpPortaal"><a href="/Portaal:Hulp">HulpPortaal</a></li><li id="n-Nieuwe-artikelen"><a href="/Speciaal:NieuwePaginas">Nieuwe artikelen</a></li><li id="n-Recente-Wijzigingen"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingen">Recente Wijzigingen</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Moderators" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Moderators-label" role="navigation" > <h3 id="p-Moderators-label"> <span>Moderators</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-Controleer-wijzigingen"><a href="https://wikikids.nl/index.php?hidebots=1&reviewStatus=unpatrolled&limit=50&days=90&tagfilter__Filter%3A+Experimenteren_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Leeghalen_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Onjuist+blokverzoek_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Schuttingtaal_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Weghalen+categorie%C3%ABn+_color=c5&title=Speciaal:RecenteWijzigingen&urlversion=2" rel="nofollow">Controleer wijzigingen</a></li><li id="n-Filterlogboek"><a href="https://wikikids.nl/Speciaal:Filterlogboek?wpSearchUser=&wpSearchTitle=&wpSearchFilter=1%7C2%7C3%7C4%7C5%7C6%7C7%7C8%7C9%7C11%7C12%7C13%7C15%7C16%7C18%7C20%7C21%7C22%7C23%7C24%7C25%7C26%7C28%7C34" rel="nofollow">Filterlogboek</a></li><li id="n-Richtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren">Richtlijnen</a></li><li id="n-Blokkaderichtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren/blokkades">Blokkaderichtlijnen</a></li><li id="n-CheckUser-verzoek"><a href="/Wikikids:CUVerzoek">CheckUser-verzoek</a></li><li id="n-Blokverzoek"><a href="/Wikikids:Blokverzoek">Blokverzoek</a></li><li id="n-Uploaden"><a href="/Speciaal:WizardUploaden">Uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-tb" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-tb-label" role="navigation" > <h3 id="p-tb-label"> <span>Hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="t-whatlinkshere"><a href="/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Isra%C3%ABl" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j">Links naar deze pagina</a></li><li id="t-recentchangeslinked"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Isra%C3%ABl" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k">Gerelateerde wijzigingen</a></li><li id="t-specialpages"><a href="/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q">Speciale pagina's</a></li><li id="t-print"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p">Afdrukversie</a></li><li id="t-permalink"><a href="/index.php?title=Isra%C3%ABl&oldid=825942" title="Permanente koppeling naar deze versie van de pagina">Permanente koppeling</a></li><li id="t-info"><a href="/index.php?title=Isra%C3%ABl&action=info" title="Meer informatie over deze pagina">Paginagegevens</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-lang" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-lang-label" role="navigation" > <h3 id="p-lang-label"> <span>In andere talen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li class="interlanguage-link interwiki-es"><a href="http://es.vikidia.org/wiki/Israel" title="Israel – español" lang="es" hreflang="es" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr"><a href="http://fr.vikidia.org/wiki/Isra%C3%ABl" title="Israël – français" lang="fr" hreflang="fr" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it"><a href="http://it.vikidia.org/wiki/Israele" title="Israele – italiano" lang="it" hreflang="it" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li></ul> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" role="contentinfo" > <ul id="footer-info" > <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 10 nov 2023 om 18:36.</li> </ul> <ul id="footer-places" > <li id="footer-places-privacy"><a href="/Wikikids:Privacybeleid" title="Wikikids:Privacybeleid">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/Wikikids:Info" title="Wikikids:Info">Over Wikikids</a></li> <li id="footer-places-disclaimer"><a href="/Wikikids:Algemene_disclaimer" class="mw-redirect" title="Wikikids:Algemene disclaimer">Disclaimers</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/"><img src="/resources/assets/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" srcset="/resources/assets/poweredby_mediawiki_132x47.png 1.5x, /resources/assets/poweredby_mediawiki_176x62.png 2x" width="88" height="31" loading="lazy"/></a></li> </ul> <div style="clear: both;"></div> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.978","walltime":"15.554","ppvisitednodes":{"value":391,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":6482,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1672,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":40},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":100},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"timingprofile":["100.00% 22.934 1 -total"," 37.49% 8.597 1 Sjabloon:Navigatie_landen_Azië"," 29.36% 6.733 3 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"," 25.86% 5.931 1 Sjabloon:Zie_artikel"," 16.74% 3.838 1 Sjabloon:Navigatie"," 14.38% 3.299 2 Sjabloon:Multiparameters"," 8.18% 1.877 1 Sjabloon:Portaal_beschikbaar"," 7.52% 1.725 1 Sjabloon:Israël"]},"cachereport":{"timestamp":"20250106161024","ttl":3600,"transientcontent":false}}});});</script> <script> (function(i,s,o,g,r,a,m){i['GoogleAnalyticsObject']=r;i[r]=i[r]||function(){ (i[r].q=i[r].q||[]).push(arguments)},i[r].l=1*new Date();a=s.createElement(o), m=s.getElementsByTagName(o)[0];a.async=1;a.src=g;m.parentNode.insertBefore(a,m) })(window,document,'script','//www.google-analytics.com/analytics.js','ga'); ga('create', 'UA-383337-35', 'auto'); ga('set', 'anonymizeIp', true); ga('send', 'pageview'); </script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgBackendResponseTime":15607});});</script></body> </html>