CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="oc" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Veire la font de Frankenstein o lo Prometèu modèrne — Wikipèdia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ocwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"oc normal","wgMonthNames":["","genièr","febrièr","març","abril","mai","junh","julhet","agost","setembre","octobre","novembre","decembre"],"wgRequestId":"1228e287-03ea-4a11-967b-e3cc065c172c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Frankenstein_o_lo_Prometèu_modèrne","wgTitle":"Frankenstein o lo Prometèu modèrne","wgCurRevisionId":2440513,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":167209,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"oc","wgPageContentLanguage":"oc","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Frankenstein_o_lo_Prometèu_modèrne","wgRelevantArticleId":167209,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault": true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"oc","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"oc"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles": "ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=oc&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=oc&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=oc&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Frankenstein.1831.inside-cover.jpg/1200px-Frankenstein.1831.inside-cover.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Frankenstein.1831.inside-cover.jpg/800px-Frankenstein.1831.inside-cover.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Frankenstein.1831.inside-cover.jpg/640px-Frankenstein.1831.inside-cover.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="960"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Veire la font de Frankenstein o lo Prometèu modèrne — Wikipèdia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//oc.m.wikipedia.org/wiki/Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modificar" href="/w/index.php?title=Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipèdia (oc)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//oc.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.oc"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipèdia" href="/w/index.php?title=Especial:Darri%C3%A8rs_cambiaments&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Frankenstein_o_lo_Prometèu_modèrne rootpage-Frankenstein_o_lo_Prometèu_modèrne skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Vejatz lo contengut</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Lloc"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menut principal/Menut principau" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menut principal/Menut principau</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menut principal/Menut principau</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">Escondre</button> </div> <div id="p-Navigacion" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Navigacion" > <div class="vector-menu-heading"> Navigacion </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Acuèlh" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Acu%C3%A8lh"><span>Acuèlh</span></a></li><li id="n-La-tavèrna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:La_tav%C3%A8rna"><span>La tavèrna</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Acu%C3%A8lh"><span>Portals tematics</span></a></li><li id="n-alphindex" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Totas_las_paginas"><span>Indèx alfabetic</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Pagina_a_l%27azard" title="Afichar una pagina a l'azard [x]" accesskey="x"><span>Una pagina a l'azard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Contact-url"><span>contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuir" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuir" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuir </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:Somari" title="L'endrech per s'assabentar."><span>Ajuda</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Acu%C3%A8lh" title="A prepaus del projècte, çò que podètz far, ont trobar d'informacions"><span>Comunautat</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Darri%C3%A8rs_cambiaments" title="Lista dels darrièrs cambiaments sul wiki [r]" accesskey="r"><span>Darrièrs cambiaments</span></a></li><li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Acu%C3%A8lh_dels_nov%C3%A8ls_venguts"><span>Acuèlh dels novèls venguts</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Acu%C3%A8lh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipèdia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-oc.svg" style="width: 7.5em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'enciclopèdia liura" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-oc.svg" width="120" height="14" style="width: 7.5em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Rec%C3%A8rca" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Cercar dins Wikipèdia [C]" accesskey="C"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Recercar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Recercar sus Wikipèdia" aria-label="Recercar sus Wikipèdia" autocapitalize="sentences" title="Cercar dins Wikipèdia [C]" accesskey="C" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Recèrca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Recercar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Aisinas personalas"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparença"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparença" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aparença</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_oc.wikipedia.org&uselang=oc" class=""><span>Far un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_un_compte&returnto=Frankenstein+o+lo+Promet%C3%A8u+mod%C3%A8rne&returntoquery=action%3Dedit%26section%3D35" title="Vos es conselhat de crear un compte e de vos connectar ; pasmens, es pas obligatòri" class=""><span>Crear un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Nom_d%27utilizaire&returnto=Frankenstein+o+lo+Promet%C3%A8u+mod%C3%A8rne&returntoquery=action%3Dedit%26section%3D35" title="Sètz convidat(ada) a vos identificar, mas es pas obligatòri. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connectar</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Més opcions" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aisinas personalas" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aisinas personalas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú d'usuari" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_oc.wikipedia.org&uselang=oc"><span>Far un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_un_compte&returnto=Frankenstein+o+lo+Promet%C3%A8u+mod%C3%A8rne&returntoquery=action%3Dedit%26section%3D35" title="Vos es conselhat de crear un compte e de vos connectar ; pasmens, es pas obligatòri"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Nom_d%27utilizaire&returnto=Frankenstein+o+lo+Promet%C3%A8u+mod%C3%A8rne&returntoquery=action%3Dedit%26section%3D35" title="Sètz convidat(ada) a vos identificar, mas es pas obligatòri. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connectar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pàgines per a editors no registrats <a href="/wiki/Ajuda:Introducci%C3%B3" aria-label="Vegeu més informació sobre l'edició"><span>més informació</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mas_contribucions" title="Una llista de les modificacions fetes des d'aquesta adreça IP [y]" accesskey="y"><span>Contribucions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mas_discussions" title="La pagina de discussion per aquesta adreça IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Lloc"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Veire la font de Frankenstein o lo Prometèu modèrne</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aquest article només existeix en aquesta llengua. Afegiu l'article per a altres llengües" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apondre una lenga</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacis de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne" title="Veire l’article [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Discutir:Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Discussion a prepaus d'aquesta pagina (la pagina existís pas) [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Canvia la variant de llengua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">occitan</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Afichatges"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne"><span>Legir</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&veaction=edit" title="Modificar aquela pagina [v]" accesskey="v"><span>Modificar</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&action=edit" title="Modificar lo còdi font d'aquela pagina"><span>Modificar lo còdi</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&action=history" title="Los autors e versions precedentas d'aquesta pagina. [h]" accesskey="h"><span>Veire l'istoric</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Eines de la pàgina"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Bóstia d'aisinas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Bóstia d'aisinas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aisinas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">Escondre</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Mai d'opcions" > <div class="vector-menu-heading"> Accions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne"><span>Legir</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&veaction=edit" title="Modificar aquela pagina [v]" accesskey="v"><span>Modificar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&action=edit" title="Modificar lo còdi font d'aquela pagina [e]" accesskey="e"><span>Modificar lo còdi</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&action=history"><span>Veire l'istoric</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Generau </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Paginas_ligadas/Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne" title="Lista de las paginas ligadas a aquesta. [j]" accesskey="j"><span>Paginas connèxas</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Seguit_dels_ligams/Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne" rel="nofollow" title="Lista dels darrièrs cambiaments de las paginas ligadas a aquesta [k]" accesskey="k"><span>Seguit dels ligams</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=oc" title="Mandar un imatge o fichièr mèdia sul servidor [u]" accesskey="u"><span>Importar un fichièr</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Paginas_especialas" title="Lista de totas las paginas especialas [q]" accesskey="q"><span>Paginas especialas</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&action=info" title="Mai d’informacion sus aquesta pagina"><span>Informacion sus la pagina</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Foc.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DFrankenstein_o_lo_Promet%25C3%25A8u_mod%25C3%25A8rne%26action%3Dedit%26section%3D35"><span>Obténer una URL acorchida</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Foc.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DFrankenstein_o_lo_Promet%25C3%25A8u_mod%25C3%25A8rne%26action%3Dedit%26section%3D35"><span>Telecargar lo còdi QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dins d'autres projèctes </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q150827" title="Ligam cap a l’element de referencial de las donadas connectadas [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Eines de la pàgina"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparença"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparença</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">Escondre</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne" title="Frankenstein o lo Prometèu modèrne">Frankenstein o lo Prometèu modèrne</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>Sètz pas autorizat(ada) a modificar aquesta pagina, per la rason seguenta : </p> <div class="permissions-errors"><div class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Votre adresse IP fait partie d’une plage qui a été <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">bloquée sur tous les wikis de la Fondation Wikimédia</a>.</b> <p>Le blocage a été effectué par <a href="/wiki/Utilizaire:Jon_Kolbert" title="Utilizaire:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. Le motif invoqué est <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Début du blocage : 27 agost de 2023 a 15.12</li> <li>Expiration du blocage : 27 agost de 2028 a 15.12</li></ul> <p>Votre adresse IP actuelle est 8.222.208.146. La plage bloquée est 8.222.128.0/17. </p><p>Incloeu els detalls de dalt en totes les consultes que feu. Si penseu que heu estat blocat per error, trobareu més informació i instruccions al reglament global <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">No proxys oberts</a>. </p> Altrament, per a discutir sobre el blocatge, <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">publiqueu una sol·licitud de revisió a Meta-Wiki</a>. Vous pouvez également envoyer un courriel à la file des <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">coordinateurs</a> <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a> à <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd>, en incluant tous les détails ci-dessus.</div></div><hr /> <p>Podètz veire e copiar lo contengut d'aquesta pagina. </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="oc" dir="ltr" name="wpTextbox1">=== Tematica === Se ''Frankenstein'' pòt apareisser coma una òbra literària fabricada amb d'autres escrichs, procés qu'unes criticas nomenan « bibliogenèsi », s'es acompanhat de referéncias crosadas a la literatura de l'epòca e inspirat per la poesia [[Romantisme|romantica]], se fin finala demora escrich al biais gotic, lo resultat, coma las òbras de Victor, diferís plan d'aquestes modèls<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=29}}.</ref>. Son tèma màger es aquel de la transgression, a l'encòp [[Prometèu|prometèa]] dins l'acte de creacion e [[estetica]] per son cult del [[sublim]], mai, de criticas i veson, mas a tort que lo sublim, luènh d'i servir d'ornament, n'es lo ròtle foncional, sonqu'un raconte de viatge amb una intriga (''{{Lang|en|a travelogue with a plot}}'')<ref>Stephen Boyd, ''Frankenstein: Study Notes (York Notes)'', Londres, Longman, 1985, 72 pages, [<span> <small style="line-height:1em;">([//fr.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number ISBN]&nbsp;[//fr.wikipedia.org/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0582792630 <span class="nowrap">0582792630</span>])</small>/13:</span> 978-0582792630].</ref>. Mai, l'associacion del sublim a la terror lo liga al roman gotic, qu'atenh amb el sa culminacion e capvira dins un al delà literari<ref>{{harvsp|Robert Ferrieux|1994|p=31}}.</ref>. ==== Mite de Prometèu ==== [[Fichièr:Eduard_Müller_Prometheus_Alte_Nationalgalerie.jpg|alt=sculpture de Prométhée par Eduard Müller|vinheta|[[Prometèu]] per Eduard Müller.]] [[Mary Shelley]] d'en primièr insistís sus la renovacion de la vielha legenda de [[Prometèu]], qu'ela l'aviá conegut subretot legissent [[Ovidi]], mai que la quista del saber interdit es centrala a la poesia [[Romantisme|romantica]], subretot per [[Lord Byron|Byron]] e [[Mary Shelley|Shelley]]<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=30}}.</ref>. Max Duperray nota que lo sens del nom "Prometèu" ("aqueste de sosca"), ven sul pic [[Ironia|ironic]] qu'es justament la qualitat que manca a Victor, creator inconscient de las implicacions moralas de son acte e dels besonhs sentits per sa creatura<ref name="Max Duperray-31">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=31}}.</ref>. Son istòria es aquesta d'una progressiva destruccion, coma se, al biais romantic, corteja la tortura de se<span></span>: passa la lei naturala en deschifrant lo secret de l'univèrs, e sa creacion, resultat pasmens tecnicament fruchós de sas recercas, anienta sa familha e sos amics, tot l'alienant de sos fraires. Lo tractament que Mary Shelley li faguèt subir seguís a l'encòp lo mite grèc, lo panaire de fuòc, e d'autres lo mite latin, lo creator d'un òme, çò que lo mena, escrich Jean-Jacques Lecercle, a una certa ambiguïtat dins sa sanccion de las quistas respectivas de Walton e de Victor. "Lo contraste es pas entre aquestas doas figuras, çò escrich, mas a l'interior de caduna d'elas"<ref>{{harvsp|Jean-Jacques Lecercle|1988|p=41}}.</ref>. Atal, d'en primièr al vejaire scientific, cadun passa una limita de l'interdit, l'un geograficament s'obstinant a forçar un passatge cap al Nòrd, l'autre d'en primièr moralament fasent afront al tabó de la beluga de vida, puèi socialament al vejaire lo desastre del resultat. Pasmens, la primièra leiçon que sembla tirar Mary Shelley es que se lo paravent de las bonas intencions demora impoderós a amagar lo desir de glòria personala, demora pas mens que lo projècte animant los dos aventurièrs garda sa noblesa, quitament se sa realizacion lo es pas pus<ref name="Max Duperay-32">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=32}}.</ref>. [[Fichièr:Edmund_Burke2_c.jpg|alt=portrait de Edmund Burke|esquèrra|vinheta|Edmund Burke.]] Inerent a l'idèa prometèa se fa jorn tanben dins lo libre un questionament [[Estetica|estetic]] fondat sus la nocion de [[sublim]], tal coma foguèt expausat per Edmund Burke en [[1756]]<ref>[//fr.wikipedia.org/wiki/Edmund_Burke Edmund Burke], ''Recherche philosophique sur l'origine de nos idées du sublime et du beau'', traduction française par l'abbé Des François, 1765.</ref>. Segon Burke, sublim e terror son ligats e naisson de l'escur, de la grandor, del vast, breu de l'estabosiment (''{{Lang|en|astonishment}}'')<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=34}}.</ref>. Atal, quand Frankenstein comença son funest viatge dins los Alps, descriu sa contemplacion del [[Mont Blanc]] dins una lenga extatica remembrant la poesia [[Percy Bysshe Shelley|shelleyeneca]]<ref>[//fr.wikipedia.org/wiki/Percy_Bysshe_Shelley Percy Bysshe Shelley], ''Mont Blanc: Lines Written in the Vale of Chamouni'', 1816, vers 52-54 : {{citation étrangère|[…] some omnipotence unfurled|lang=en}}.</ref><span></span>: "lo bruch del riu [...], poténcia pròcha de l'omnipoténcia, [...] beutat singulara [...], qu'intensifiquèron fins al sublim los Alps grandioses" o "la sublimitat e la magnificéncia d'aquestas scenas m'emplís d'extasi fins al sublim"<ref>Mary Shelley, ''Frankenstein'', chapitre X.</ref>. "Al contrari dels efièchs scenics sensacionals d'una Sra Radcliffe, escriu Rieger, las immensitats [[Artic|articas]] de Mary Shelley possedisson una desolacion que los romancièrs gotics se risquèron rarament"<ref>{{harvsp|James Rieger|1963|p=XXVI}}.</ref>. La nocion de sublim s'installa progressivament dins ''Frankenstein'': d'en primièr associada a une magnificéncia e una doçor eritadas de [[Jean-Jacques Rousseau|Rousseau]] e tanben [[Percy Bysshe Shelley|P. B. Shelley]]<ref group="N">Citacion: {{cita|Il semble qu'en s'élevant au-dessus du séjour des hommes, on y laisse tous les sentiments bas et terrestres}}.</ref>{{,}}<ref>[//fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques_Rousseau Rousseau], ''[//fr.wikipedia.org/wiki/Julie_ou_la_Nouvelle_H%C3%A9lo%C3%AFse Julie ou la Nouvelle Héloïse]'', Lettre XXIII.</ref>, se focalisa enseguida sus la grandor e l'inquietud que provòca la tempèsta, alara vertadièr ''leitmotiv'' del roman. L'exterior genèra lèu son reson interior<span></span>: "Al fons de mon èsser, sentiái passar lo buf de l'insurreccion e del revolum", s'exclama lo jove Victor après aver vist lo liuç raiar los grands arbres<ref name="Max Duperray-36">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=36}}.</ref>. Fin finala, en mai del grandiòse dels pics e dels vabres<ref group="N">{{cita|Les montagnes et les précipices immenses qui me surplombaient de tous côtés, le bruit de la rivière mugissant à travers les rocs et les chutes d’eau qui se précipitaient tout alentour, chantaient une puissance égale à l’Omnipotence, et je cessai de craindre, ou de me courber devant un être quelconque moins redoutable que celui qui avait créé et qui gouvernait les éléments, dont la force se manifestait ici sous sa forme la plus terrifiante (chapitre IX)}}.</ref>{{,}}<ref>{{harvsp|Frankenstein ou le Prométhée moderne, trad. et introduction de Germain d'Hangest|1922|p=non paginé.|id=hangest}}</ref>, coma l'explica Lecercle, al contrari del classic que privilegia la beutat, per son òrre fisic puèi moral, la creatura que crea Victor acaba per generar d'esperse lo sublim<span></span>: "I seràn reconeguts, çò escrich, son univèrs abitual: auratges, glacièrs, sornièras. S'i reconeis tanben son caractèr: coleric, mas tanben portat cap a la malenconiá"<ref>{{harvsp|Jean-Jacques Lecercle|1988|p=45-46}}.</ref>. I a aquí, de segur semenat de [[Romantisme]]<ref group="N">Voir l'image du daim blessé au chapitre IX, rappelant le poème ''{{lang|en|The Task}}'' (III, vers 108-109) de [//fr.wikipedia.org/wiki/William_Cowper William Cowper], ou le ''{{lang|en|[[Manfred (Lord Byron)|Manfred]]}}'' de [//fr.wikipedia.org/wiki/George_Gordon_Byron Byron] avec un héros dont l'orgueil démesuré engendre le mal, ou encore ''{{lang|en|[[La Complainte du vieux marin|The Rime of the Ancient Mariner]]}}'' de [//fr.wikipedia.org/wiki/Samuel_Taylor_Coleridge Coleridge] où le marin, par le meurtre de l'albatros, bouleverse l'ordre de l'univers et est laissé à l'abandon sur un océan déserté.</ref>, de fórt resons del genre gotic<ref>{{harvsp|Jean-Jacques Lecercle|1988|p=46}}.</ref>. ==== Influéncia gotica ==== [[Mary Shelley]] aviá una granda curiositat per l'estranh<ref group="N">Dans son ''Journal'' de 1815, Mary Shelley rappelle la mort de son bébé de sept mois, et a la vision de son retour à la vie par les frictions qu'elle lui administre.</ref>, lo demoniac o lo subrenatural<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=1 et 38}}.</ref> ; alara, es naturalament que contunhèt la dralha sensacionalista de la literatura dicha « frenetica »<ref name="Max Duperray-39">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=39}}.</ref>. Donc eritèt d'una panoplia de sornièras, d'auratges, de liuces de luna, totes nimbats d'un meravelhós d'esséncia magica, amb per interprètas "de monjas clausatrada, d'armaduras gigantas, d'espèctres encadenadas, de femnas sens tèstas", brèu, una "maquinariá per far paur, dessenhent una tipigrafia d'esglasi" (''{{Lang|en|fear}}''). ===== Substitucion de la terror per l'òrre ===== [[Fichièr:Lewis_-_Le_Moine_Maradan_tome1_1811.jpeg|alt=Frontispice du roman Le Moine de Lewis|vinheta|Fronstispici de ''Monge'' (tòm I).]] L'un dels debats de l'epòca portant sus la plaça del mal e del ben dins l'esperit uman, e alara sus la natura d'una [[estetica]] de la terror, causís per oposicion l'« orror »<ref>{{harvsp|Robert Ferrieux|1994|p=32}}.</ref>, implicant mai lo lector dins las prigondors transgressivas dels eròis. Alara, se fond dins lo novèl vam del gotic qu'illustran ja un dels visitaire de la Villa Diodati, M. G. Lewis, amb ''Lo Monge'', e l'aristocrata Beckford amb ''Vathek''. S'agís ara d'interiorizar l'espant<ref>{{harvsp|Robert Ferrieux|1994|p=34}}.</ref>, e alara, ''Frankenstein ''"testimònia d'una maturacion del gent gotic"<ref name="Max Duperray-40">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=40}}.</ref>, çò que [[Muriel Spark]] descriu coma a l'encòp "una cima e un arrèst de mòrt, los mistèris essent resolguts pel questionament racional"<ref>{{harvsp|Muriel Spark|1951|p=154}}.</ref> e, apond Francis Lacassin, lo subrenatural interpreta " de biais materialista"<ref name="F. Lacassin-41">{{harvsp|Francis Lacassin|1991|p=41}}.</ref>. Mai, la factura del roman, amb per encastre del raconte un escambi epistolar « de bona lei »<ref name="Max Duperray-42">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=42}}</ref>, se trapa plan luènh del roman dich esglasiant. Sèm entre gents de bona companhia, Sra Saville legís las letras de son fraire (Walton) dins son salon ric de Londres; los aujòls de Victor son de notables de la vila de Genèva, los De Lacey dels païsans puslèu rafinats, pastats de vertuts domesticas<ref name="Robert Ferrieux-36">{{harvsp|Robert Ferrieux|1994|p=36}}.</ref>. Frankenstein, privilegiant lo seriós del racional a las divagacions de l'imaginari, obesit a de reflèxes de conducha inculcats per son educacion. Pas res d'estonant, donc, que sa creatura siá tanben dotada d'una curiositat scientifica pròcha de l'afan cultural e se despèrta per l'intellècte a las beutats del mond. En soma, totes aquestes personatges vivon dins los libres, obratges de viatge coma Walton, de filosofia per Victor, de literatura subretot pel mostre<ref name="Max Duperay-43">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=43}}.</ref>. Vibrant a las beutats de la natura, atendrits pel « bonaür terrèstre », entosiasmats pel grandiós de las cimas, an fe dins las "vertuts reparatriças de l'òdre natural". Dins aqueste òrdre borgés, l'excès ven suspècte, la prèissa nociva, la frenesia reprensibla. Atal se vei dessenhar a l'amagat un procés [[Ironia|ironic]] latent qu'an per tòca de minar l'eloquéncia lirica dels personatges, subretot las aviadas de Victor. Lo passatge just un pauc marcat al « grotèsc » (''{{Lang|en|ludicrous}}'') per excès ven coma un castig literari que Mary Shelley infligís a son personatge; per el, lo sòmi ven l'existéncia reala e, alara, après la mòrt d'Elizabeth, es sonque pendent lo sòm que pòt « gostar la jòia » : l'autor sembla avertir lo lector contra l'engana de las aparéncias. Alara, las intrigas del mostre venon una vertadièra leiçon per l'exemple, exemple ''{{Lang|la|a contrario}}'' de las consequéncias d'un acte deseimat, donc perturbator e transgressiu<ref>{{harvsp|Robert Ferrieux|1994|p=37}}.</ref>. ==== L'ironia fondatritz del tèxte ==== Aquò es l'argument desvelopat per George Levine dins sa lectura de la tradicion realista de ''Frankenstein''<span></span>: las convencions del lengatge gotic son utilizadas, mas per fondar melhor l'ironia fondatritz del tèxte<span></span>: a l'oposat de Melmoth, Frankenstein a pas fach de pacte amb lo [[Diable]]<ref>{{harvsp|George Levine|1973|p=17}}.</ref>. Son acte ten d'un vam generós (lo quita mostre ne conven), e es possedit pel desir obsessional del sabent que "que s'acarnís a crear coma mai tard s'acarnirà a destruire"<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=45}}.</ref>. Atal, aqueste roman conjuga lo realisme amb l'estetica del sublim per aquestes que Max Duperray nomena "fàcia a fàcia amb lo mostre"<ref name="Max Duperray-46">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=46}}.</ref> qu'aficha sa semantica de l'agach (''{{Lang|la|monstare}}'') e los dangièrs que l'acompanhan<span></span>: engana de las aparéncias, conviccion [[Immanuel Kant|kanciana]] que la beutat es simbòl de ben e la laidor fisica, ''{{Lang|la|ipso facto}}'', son invèrs. E l'eloquéncia - aquesta aparéncia dels mots - ven suspècta, a la mesura de la [[retorica]] [[Romantisme|romantica]] noirissent lo sublim, d'onr, çò conclutz, "l'autre sens de "mostre", ''monstrum'', lo signe, la profesia, la mesa en garda", pas pus veïcul de la realitat mas dintrada en matèria de l'irrepresentable<span></span>: lo mostre es d'esperse un avís, signe dels dieus, repròchi en viu. ==== Lo motiu del doble ==== ''Frankenstein'' illustra, segon [[Masao Miyoshi]], la tradicion [[Romantisme|romantica]] de la personalitat divisada (''{{Lang|en|the divided self}}'')<ref>[//fr.wikipedia.org/wiki/Masao_Miyoshi Masao Miyoshi], ''The Divided Self'', New York, New York University Press, 1969, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;XIV.</ref>. ==== L'ambivaléncia constitutiva ==== Mèsme pels siues, [[Mary Shelley]] demorèt puslèu misteriosa. Lòrd Dillion, per exemple, soslinha la diferéncia existent entre sos escrichs e son biais d'èsser<span></span>: "A la legir, çò escrich, se la jutjariá entosiasta, pro indiscrèta e quitament extravaganta"; alara que dins sa vida de femna, èra "destibada, calma e fòrça plan femenina<ref>Cité par {{harvsp|Robert Ferrieux|1994|p=42}}.</ref>. Simple escart entre l'art e la vida o puslèu, segon Mary Poovey, una "division de se" (''{{Lang|en|self-division}}'')<ref>{{ouvrage|lang=en|auteur=Mary Poovey|titre=My Hideous Progeny, Mary Shelley and the Feminization of Romanticism|lieu=Los Angeles|éditeur=Modern Language Association, Vol. 95, N° 3|mois=mai|année=1980|pages=|isbn=}}, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;332-347.</ref>? Filha de dos celèbres rebèls romantics, esposa un tresen, se vegèt, d"empuèi joventa, encoratjada a "s'inscriure sul registre de glòria", de se probar d'esperela per son imaginacion e sa pluma. Çò fasent, renoncièt pas a se conformar al modèl prevalent de la femna se consacra a sa familha, amagada e non carrierista. D'ont aquesta forma d'ambivaléncia, veire d'ambiguïtat caracterizant son expression. Atal, la prefàcia a ''Frankenstein'' de 1818 critica l'imaginacion egoïsta avent donat la vida a une mostruositat òrra, segur, mas atrasenta. En 1831, pasmens, aplica aqueste mèsme jutjament a la siena transgression, tot en apondant que tot artista es victime d'un implacable destin, çò qu'auça de tant l'expression artistica d'una femna e la nautor d'un mite<ref>{{lien web|url=https://www.jstor.org/stable/461877|titre=Article de Mary Poovey en ligne|consulté le=19 juin 2013}}.</ref>. [[Fichièr:William_Hogarth_-_Caliban.JPG|alt=Caliban peint par William Hogarth|vinheta|Caliban, vist per William Hogarth.]] Aqueste ambivaléncia constitutiva, se dramatizant en de scènas, confrontacions o quadres, s'encontran tot lo long del tèxte. Al capítol VII, Victor s'exclama al subjècte del mòstre<span></span>: "Vesiái, dins aqueste èsser qu'aviái desencadenat al mièg dels òmes, dotat de la volontat e de la poténcia de realizar de projècte òrres, coma l'acte qu'acabava de complir, que lo mièu vampire, lo mièu fantasma liberat de la tomba". Atal, quand lo mostre agís, e el, çò reconeis, qu'es copable<span></span>: se lo sabent temerari qu'aviá estat es lèu escartat, son ombra lo seguís ont qu'ane, a l'imatge del demòni s'agafant al vièlh marin dins lo poèma de Coleridge<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=62}}.</ref>. Pareis aquí una [[simpatia]] amagada entre lo creator e sa creatura, mas qu'escarta al plen jorn dins lo langui del mostre a la mòrt del sabent. Los imatges de naissença, d'eritièr e de mòrt de l'ascendant que semena lo tèxte seguís la dralha regressiva de Victor que, negant la partida escura de son èsser, rebuta son doble monstrós, a contrari de [[Prospero (Shakespeare)|Prospero]] reconeissent [[The Tempest|Caliban]]<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=63}}.</ref>{{,}}<ref group="N">Il s'agit d'un personnage monstrueux et vil, esclave du mage [//fr.wikipedia.org/wiki/Prospero_(Shakespeare) Prospero] et fils de la sorcière [//fr.wikipedia.org/wiki/Sycorax_(Shakespeare) Sycorax]. Son nom serait une anagramme de ''canibal''. Il aurait été inspiré par la lecture de l'essai de Montaigne ''Des cannibales'' ([http://www.ditl.info/arttest/art3602.php Dictionnaire International des Termes Littéraires]).</ref>. Segon George Levine, aqueste motiu del ''{{Lang|de|Doppelgänger}}''<ref group="N">''{{lang|de|Doppelgänger}}'' est un mot d'origine allemande signifiant « [//fr.wikipedia.org/wiki/Sosie sosie] », employé dans le domaine du [//fr.wikipedia.org/wiki/Paranormal paranormal] pour désigner le double fantomatique d'une personne vivante, le plus souvent un jumeau maléfique, ou le phénomène de [//fr.wikipedia.org/wiki/Bilocation bilocation] (ou [//fr.wikipedia.org/wiki/Ubiquit%C3%A9 ubiquité]), ou bien encore le fait d'apercevoir fugitivement sa propre image du coin de l'œil..</ref>, variacion sul tèma de l'alienacion identitari, s'espandís al delà de Frankenstein, per exemple a Elizabeth e Justine que s'accusan de crimes non comeses. Atal "lo trèble se roncèt sus l'autonomia de la personas al benefici del nos edipèu sostendent lo roman<ref>{{harvsp|George Levine|1973|p=21}}.</ref>. ==== « Edip o la maire macabra? » (Claire Kahane) ==== Creant dins la dolor, Victor usurpa lo ròtle de la femna que, absenta de l'esfèra sociala e dels sentiments, "n'es pas mens lo subjècte imaginari que problematiza lo raconte"<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=65}}.</ref>. Se sostrai progressivament a l'òrdre diurn que li conven pas, aqueste de son paire, patriarca defensor de la lei, que condamna, incarcèra e executa, per se refugiar dins lo regime nocturn ont las leis de la reproduccion esapan a l'esquèma de las successions. Es una retrirada regressiva, ont domina lo secret desir de conferir la vida e ont regna l'òrdre mairal<ref name="Max Duperray-67">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=67}}</ref>. Mai, a Walton, Frankenstein evòca aqueste secret, l'impossible de dire, "aqueste de la naissença dels enfants, çò que'n se pòt pas parlar, que sonque se pòt somiar dins l'isolament d'un univèrs matricial, coma aqueste d'un laboratòri". Es un sòmi de Frankenstein de sugur plen de sens<span></span>: alara que son trabalh es complit, i baisa Elizabeth, sa sòrra adoptiva e futura esposa, que, dins l'estrencha, se muda en còrs de la maire mòrta. L'ambicion de possedar lo formidable secret de l'univèrs e de crear la vida serà associada a l'espectacle de la maire perduda? Segon la formulacion de Max Duperray, "l'acte creator [...] pòt se legir coma concomitant de la desapareisson de la maire, gaireben compensatòri". Segon J. M. Hill, l'introspeccion que practica, d'en primièr lucid mas lèu maladiu, torna montar lo mecanisme fatal avent menat del bonaür familhal al drama, de la lutz a la sornièra; e ne ven al maridatge del paire que, en l'esposant, salvèt una orfanèla, esquèma tornant amb Elizabeth<ref>J. M. Hill, « Frankenstein and the Physiognomy of Desire », American Imago, N° 5, 32, 1975, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;344.</ref>. D'ont una contradiccion flagrant del raconta, orror nascuda d'intencions tocantas, crime perpetrat al nom de grands sentiments, desir autodestrusit dins sa realizacion<ref name="Max Duperray-70">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=70}}.</ref>. Coma lo remebra Claire Kahane, se le lector masculin vei puslèu l'intriga [[Complèxe d'Edip|edipiana]] e l'aflorament incestuós, "la critica feminista articula lo tèxte sul ròtle de la ''[[dança macabra]]'', preséncia espectrala que lo còrs ven sinimime del secret ont se confondan maire e filha dins lo rebat en miralh"<ref>Claire Kahane, « ''Gothic Mirrors and Feminine Identity'' », ''Centennial Review'' 24, N°. 1, hiver 1980, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;45-46.</ref>. La terror gotica d'aqueste roman seriá aquela de la procreacion? ==== L'inscripcion dins l'òrdre del lengatge ==== Lo mostre aficha de contunh son desir de s'inscriure dins l'òrdre del lengatge, lo sol que dispausa impunidament. Alara, contunha l'ambicion de son creator ''{{Lang|la|alter ego}}'', coma totes los narrators del raconte que pòdon "dissecar, analizar, donar de nom"<ref>{{harvsp|''Frankenstein ou le Prométhée moderne'', trad. et introduction de Germain d'Hangest|1922|p=non paginé.|id=hangest}}, chapitre II</ref>. Cadun d'eles apartenon a la cadena signifianta a que lo mostre aspira e per realizar son desir, aquerís la « sciéncia divina »<ref>{{harvsp|''Frankenstein ou le Prométhée moderne'', trad. et introduction de Germain d'Hangest|1922|p=non paginé.|id=hangest}}, chapitre IIi</ref> e sos primiers mots designan los ligams familhals. Pasmesn, soslinha Peter Brooks, "son inciacion linguistica [...] li apren sens deca que lo lengatge es del costat de la cultura e non d'aquel de la natura [...], descobèrta vitala, que lo costat de la natura es irremediablament marcat per l'abscéncia, lo mostruós" <ref>Peter Brooks, « ''Godlike Science, Unallowed Arts: Language and Monstrosity in Frankenstein'' », ''New Literary History'', N° 9, 1978, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&nbsp;594.</ref>. Atal, lo roman se separa dels atenduts [[Jean-Jacques Rousseau|rousseauistas]] d'una natura [[Jardin d'Edèn|edenica]]<ref name="Max Duperay-73">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=73}}.</ref>. Puslèu fòrça demoniaca e amorala, es en ela que Frankenstein trapa los ingredients « naturals » de son ambicion « contra natura ». Coma l'escriu Max Duperray, "los objèctes son là, mas es lor mesa en relacion que fa problèma, lor interrelacion e lo sistèma de significacion qu'aquò implica". ==== La nonresolucion del tèxte ==== David Collins utiliza dos dels tres òrdres [[Jacques Lacan|lacanians]], l'imaginari e lo simbolic<span></span>: lo primièr correspond a l'estadi primari del desvelopament, aquel, especular, del miralh, ont lo subjècte se vei illusòriament coma autre; lo segond, ulterior, decriu l'estadi ont accedís al sistèma simbolic organizant la relacion amb altrú, es a dire lo lengatge<ref>David Collins ''in'' Johanna Smith, ''Frankenstein: A Case Study in Contemporary Criticism'', Boston, Bedford Books of St Martin's Press, 1992.</ref>. Victor, segon el, se situa entre aqueste òrdre segond qu'incarna la societat patriarcala que n'es eissit - es son costat diurne –, e lo primièr que l'embarra dins la solitud de la nuèch e l'escarta dels estudis sul lengatge, çò qu'explica al capítol II. Causís de s'abissa dins l'[[esoterisme]] de las sciéncias magicas, "per ont vòl tornar trobar lo pòl mairal perdut [...] tornant crear la maire per l'artifici de còrs reconstituit"<ref name="Max Duprray-75">{{harvsp|Max Duperray|1994|p=75}}.</ref>. Atal, Victor fabricariá lo mostre en reaccion contra l'òrdre simbolic, mas aqueste darrièr refusa sa condamnacion a l'òrdre imaginari<span></span>: per el, l'exili ven [[Ontologia|ontologic]]<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=76}}.</ref>. Al subjècte, ni la metafòra del paradís perdut, ni lo subrenatural gotic, ni l'esperit de progrès, nimai lo vam [[Revolucion Francesa|revolucionri]] pòdon dessenhar la natura del roman. Situat, segon Rosemary Jackson, entre l'estranh e lo familièr, fa del mal, non un absolut, mas un fracàs de las ambicions umanas<span></span>: futilitat dels sòmis racionalistas, inanitat de la subrenatura [[Romantisme|romantica]]; demora a contemplar sonque "lo ièu coma autre, grotèsca metafòra desfacha de gratificacion"<ref>Rosemary Jackson, « ''Fantasy, the Literature of Subversion '' », ''New Accents'', Londres et New York, Methuen, 1981, chapitre IV : « ''Gothic Tales and Novels'' ».</ref>. E, apond Max Duperray, utilizant la formulacion de Rand Miller, "la ficcion inaugurala de l'òme novèl s'abissa dins una entropia, l'indiferenciacion del pòl, la confusion entre l'òme e lo mostre, prefigurant la ficcion terminala, un roman de l'[[apocalipsi]], lo ''Darrirèr Òme'' (''The Last Man'')"<ref>{{harvsp|Max Duperray|1994|p=78}}.</ref>{{,}}<ref group="N">Dix ans après ''Frankenstein'', qui stigmatisait l'orgueil impie de l'homme prétendant s'égaler à Dieu, ''Le Dernier Homme'' est une nouvelle variation sur le thème du châtiment d'une espèce condamnable et condamnée. Il n'y a aucune vraisemblance dans ce conte dont l'intérêt réside dans son aspect philosophique très noir, reflet de l'état d'âme de la première génération [//fr.wikipedia.org/wiki/Romantisme romantique] en [//fr.wikipedia.org/wiki/Europe Europe], [//fr.wikipedia.org/wiki/Pessimisme pessimiste] et [//fr.wikipedia.org/wiki/Nihilisme nihiliste], y compris chez certains auteurs français comme [//fr.wikipedia.org/wiki/Alfred_de_Musset Musset] ou [//fr.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9rard_de_Nerval Nerval].</ref>. </textarea><div class="templatesUsed"></div><p id="mw-returnto">Tornar a la pagina <a href="/wiki/Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne" title="Frankenstein o lo Prometèu modèrne">Frankenstein o lo Prometèu modèrne</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Recuperada de « <a dir="ltr" href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Frankenstein_o_lo_Prometèu_modèrne">https://oc.wikipedia.org/wiki/Frankenstein_o_lo_Prometèu_modèrne</a> »</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politica de confidencialitat</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Avertiments_generals">Avertiments</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Còdi de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desvolopaires</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/oc.wikipedia.org">Estatisticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaracion suls cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//oc.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Frankenstein_o_lo_Promet%C3%A8u_mod%C3%A8rne&action=edit&section=35&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Afichatge mobil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7fc47fc68d-xqgfs","wgBackendResponseTime":160,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.004","walltime":"0.005","ppvisitednodes":{"value":17,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":767,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7fc47fc68d-xqgfs","timestamp":"20241128174320","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>