CINXE.COM

علم البيئة - ويكيبيديا

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="ar" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>علم البيئة - ويكيبيديا</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )arwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "٠\t١\t٢\t٣\t٤\t٥\t٦\t٧\t٨\t٩"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","يناير","فبراير","مارس","أبريل","مايو","يونيو","يوليو","أغسطس","سبتمبر","أكتوبر","نوفمبر","ديسمبر"],"wgRequestId":"e56e6823-87da-4e24-bd82-c5cf8adf5f83","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"علم_البيئة","wgTitle":"علم البيئة","wgCurRevisionId":69237543,"wgRevisionId":69237543,"wgArticleId":30666,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحات تستخدم امتداد JsonConfig","الاستشهاد بمصادر باللغة الإنجليزية (en)","الاستشهاد بمصادر باللغة الفرنسية (fr)","أخطاء الاستشهاد: نص زائد: المجلد","الاستشهاد: قيمة المجلد طويلة", "الاستشهاد بمصادر باللغة الألمانية (de)","أخطاء الاستشهاد: التاريخ","قالب أرشيف الإنترنت بوصلات واي باك","صفحات تستخدم خاصية P2184","صفحات تستخدم وحدة بطاقة","مقالات تستعمل قوالب معلومات","صفحات تستخدم خاصية P18","صفحات بوصلات خارجية بالإنجليزية","مصادر طبية من ويكي بيانات","بوابة أشجار/مقالات متعلقة","بوابة جغرافيا/مقالات متعلقة","بوابة طبيعة/مقالات متعلقة","بوابة علم الأحياء/مقالات متعلقة","بوابة علم البيئة/مقالات متعلقة","بوابة علم الحيوان/مقالات متعلقة","بوابة علم النبات/مقالات متعلقة","بوابة علوم/مقالات متعلقة","بوابة علوم الأرض/مقالات متعلقة", "بوابة ماء/مقالات متعلقة","علم البيئة","تولد","كيمياء جغرافية حيوية","مصطلحات علم البيئة"],"wgPageViewLanguage":"ar","wgPageContentLanguage":"ar","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"علم_البيئة","wgRelevantArticleId":30666,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":69237543,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ar","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"ar"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage", "wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7150","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.Site":"ready","ext.gadget.Font-Amiri":"ready","ext.gadget.palestineTheme":"ready","ext.gadget.WMP-icons":"ready","ext.gadget.HideExLinkIcon":"ready","ext.gadget.Urgent-fixes":"ready","ext.gadget.color-definition":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles" :"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.events-loader","ext.gadget.ArabicAds","ext.gadget.LoadJS","ext.gadget.searchlang","ext.gadget.NoRefCopy","ext.gadget.exlinks","ext.gadget.content-support-loader","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.TemplateParamWizard","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming", "ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ar&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ar&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ar&amp;modules=ext.gadget.Font-Amiri%2CHideExLinkIcon%2CSite%2CUrgent-fixes%2CWMP-icons%2Ccolor-definition%2CpalestineTheme&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ar&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Grib_skov.jpg/1200px-Grib_skov.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1127"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Grib_skov.jpg/800px-Grib_skov.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="751"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Grib_skov.jpg/640px-Grib_skov.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="601"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="علم البيئة - ويكيبيديا"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ar.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="عدل" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ويكيبيديا (ar)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ar.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="تلقيمة أتوم ويكيبيديا" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-علم_البيئة rootpage-علم_البيئة skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">انتقل إلى المحتوى</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="الموقع"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="القائمة الرئيسة" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="القائمة الرئيسية" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">القائمة الرئيسية</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">القائمة الرئيسية</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انقل للشريط الجانبي</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">أخف</button> </div> <div id="p-encyclopedia" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-encyclopedia" > <div class="vector-menu-heading"> الموسوعة </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3%D8%A9" title="زر الصفحة الرئيسية [z]" accesskey="z"><span>الصفحة الرئيسة</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB_%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="مطالعة سريعة لأهم الأحداث الجارية"><span>الأحداث الجارية</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="قائمة أحدث التغييرات في الويكي. [r]" accesskey="r"><span>أحدث التغييرات</span></a></li><li id="n-wrecentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A9/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%87%D9%85%D8%A9"><span>أحدث التغييرات الأساسية</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> تصفح </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-subjects" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%AA%D8%B5%D9%81%D8%AD"><span>المواضيع</span></a></li><li id="n-index" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3_%D8%B3%D8%B1%D9%8A%D8%B9"><span>أبجدي</span></a></li><li id="n-portals" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AA%D8%B5%D9%81%D8%AD"><span>بوابات</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%B9%D8%B4%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="حمل صفحة عشوائية [x]" accesskey="x"><span>مقالة عشوائية</span></a></li><li id="n-Kiwix" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%83%D9%8A%D9%88%D9%8A%D9%83%D8%B3"><span>تصفح من غير إنترنت</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%B5%D8%A9"><span>الصفحات الخاصة</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-contributing" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-contributing" > <div class="vector-menu-heading"> مشاركة </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%A7%D8%AA%D8%B5%D9%84_%D8%A8%D9%86%D8%A7"><span>تواصل مع ويكيبيديا</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="حيث تجد المساعدة"><span>مساعدة</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D9%86"><span>الميدان</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3%D8%A9" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ويكيبيديا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ar.svg" style="width: 7em; height: 2.4375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ar.svg" width="105" height="22" style="width: 6.5625em; height: 1.375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A8%D8%AD%D8%AB" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ابحث في ويكيبيديا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>بحث</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ابحث في ويكيبيديا" aria-label="ابحث في ويكيبيديا" autocapitalize="sentences" title="ابحث في ويكيبيديا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="خاص:بحث"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">بحث</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="أدوات شخصية"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="المظهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغيير مظهر الصفحة، حجم الخط، العرض واللون" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="المظهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">المظهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ar.wikipedia.org&amp;uselang=ar" class=""><span>تبرع</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8&amp;returnto=%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="نشجعك على عمل حساب وتسجيل دخولك؛ لكنه غير ضروري على اي حال" class=""><span>إنشاء حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%AF%D8%AE%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85&amp;returnto=%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="يفضل أن تسجل الدخول، لكنه ليس إلزاميا. [o]" accesskey="o" class=""><span>دخول</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="المزيد من الخيارات" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="أدوات شخصية" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">أدوات شخصية</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="قائمة المستخدم" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ar.wikipedia.org&amp;uselang=ar"><span>تبرع</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8&amp;returnto=%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="نشجعك على عمل حساب وتسجيل دخولك؛ لكنه غير ضروري على اي حال"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>إنشاء حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%AF%D8%AE%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85&amp;returnto=%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="يفضل أن تسجل الدخول، لكنه ليس إلزاميا. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>دخول</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحات للمحررين الذين سجَّلوا خروجهم <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D8%A9" aria-label="تعلَّم المزيد بخصوص التحرير"><span>تعلَّم المزيد</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%8A" title="قائمة بتعديلات قام بها عنوان الآي بي [y]" accesskey="y"><span>مساهمات</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%D9%8A" title="نقاش حول التعديلات من عنوان الأيبي هذا [n]" accesskey="n"><span>نقاش</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="الموقع"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="المحتويات" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">المحتويات</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انقل للشريط الجانبي</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">أخف</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">المقدمة</div> </a> </li> <li id="toc-التاريخ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#التاريخ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>التاريخ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-التاريخ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ثبِّت القسم الفرعي التاريخ</span> </button> <ul id="toc-التاريخ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-البدايات_المبكرة" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#البدايات_المبكرة"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>البدايات المبكرة</span> </div> </a> <ul id="toc-البدايات_المبكرة-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منذ_عام_1900" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#منذ_عام_1900"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>منذ عام 1900</span> </div> </a> <ul id="toc-منذ_عام_1900-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-علم_البيئة_البشرية" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#علم_البيئة_البشرية"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>علم البيئة البشرية</span> </div> </a> <ul id="toc-علم_البيئة_البشرية-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مستويات_التنظيم_ومجاله_وحجمه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مستويات_التنظيم_ومجاله_وحجمه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>مستويات التنظيم ومجاله وحجمه</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-مستويات_التنظيم_ومجاله_وحجمه-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ثبِّت القسم الفرعي مستويات التنظيم ومجاله وحجمه</span> </button> <ul id="toc-مستويات_التنظيم_ومجاله_وحجمه-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-التراتبية" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#التراتبية"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>التراتبية</span> </div> </a> <ul id="toc-التراتبية-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-التنوع_الحيوي" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#التنوع_الحيوي"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>التنوع الحيوي</span> </div> </a> <ul id="toc-التنوع_الحيوي-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-المثوى" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#المثوى"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>المثوى</span> </div> </a> <ul id="toc-المثوى-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-اقرأ_أيضًا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#اقرأ_أيضًا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>اقرأ أيضًا</span> </div> </a> <ul id="toc-اقرأ_أيضًا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-المراجع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#المراجع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>المراجع</span> </div> </a> <ul id="toc-المراجع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-وصلات_خارجية" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#وصلات_خارجية"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>وصلات خارجية</span> </div> </a> <ul id="toc-وصلات_خارجية-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="المحتويات" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="جدول المحتويات" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تبديل عرض جدول المحتويات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تبديل عرض جدول المحتويات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">علم البيئة</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="اذهب إلى المقالة في لغةٍ أخرى. مُتاحة في 178 لغة" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-178" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">178 لغة</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B0" title="Аекологиа – الأبخازية" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Аекологиа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="الأبخازية" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – الأفريقانية" lang="af" hreflang="af" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="الأفريقانية" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/%C3%96kologie" title="Ökologie – الألمانية السويسرية" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Ökologie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="الألمانية السويسرية" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B5%E1%8A%90_%E1%88%9D%E1%88%85%E1%8B%B3%E1%88%AD" title="ስነ ምህዳር – الأمهرية" lang="am" hreflang="am" data-title="ስነ ምህዳር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="الأمهرية" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ecoloch%C3%ADa" title="Ecolochía – الأراغونية" lang="an" hreflang="an" data-title="Ecolochía" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="الأراغونية" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF-%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="परिस्थिति-विज्ञान – الأنجيكا" lang="anp" hreflang="anp" data-title="परिस्थिति-विज्ञान" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="الأنجيكا" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D9%83%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="ايكولوجيا – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ايكولوجيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="مقالة موصى بها"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="পৰিস্থিতি বিজ্ঞান – الأسامية" lang="as" hreflang="as" data-title="পৰিস্থিতি বিজ্ঞান" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="الأسامية" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ecolox%C3%ADa" title="Ecoloxía – الأسترية" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ecoloxía" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="الأسترية" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ekologiya" title="Ekologiya – الأذربيجانية" lang="az" hreflang="az" data-title="Ekologiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="الأذربيجانية" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="اکولوژی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اکولوژی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – الباشكيرية" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Экология" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="الباشكيرية" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ekuoluog%C4%97j%C4%97" title="Ekuoluogėjė – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ekuoluogėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Экалогія – البيلاروسية" lang="be" hreflang="be" data-title="Экалогія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="البيلاروسية" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%91%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Экалёгія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Экалёгія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Екология – البلغارية" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Екология" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="البلغارية" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%89%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलॉजी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="इकोलॉजी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%B1%E1%80%9F%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဂေဟဗေဒ – Pa&#039;O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဂေဟဗေဒ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa&#039;O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Kungodon" title="Kungodon – البامبارا" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Kungodon" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="البامبارا" class="interlanguage-link-target"><span>Bamanankan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="বাস্তুবিজ্ঞান – البنغالية" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বাস্তুবিজ্ঞান" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="البنغالية" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Ekologiezh" title="Ekologiezh – البريتونية" lang="br" hreflang="br" data-title="Ekologiezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="البريتونية" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – البوسنية" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="البوسنية" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Экологи" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – الكتالانية" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="الكتالانية" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C4%95ng-t%C3%A1i" title="Sĕng-tái – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sĕng-tái" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – الشيشانية" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Экологи" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="الشيشانية" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – السيبيوانية" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="السيبيوانية" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A1%E1%8E%A7%E1%8E%B6%E1%8E%A9" title="ᎡᎧᎶᎩ – الشيروكي" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎡᎧᎶᎩ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="الشيروكي" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%98%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ژینگەناسی – السورانية الكردية" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ژینگەناسی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="السورانية الكردية" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Eculugia" title="Eculugia – الكورسيكية" lang="co" hreflang="co" data-title="Eculugia" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="الكورسيكية" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – التشيكية" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="التشيكية" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – التشوفاشي" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Экологи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="التشوفاشي" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Ecoleg" title="Ecoleg – الويلزية" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Ecoleg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="الويلزية" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – الدانمركية" lang="da" hreflang="da" data-title="Økologi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="الدانمركية" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/%C3%96kologie" title="Ökologie – الألمانية" lang="de" hreflang="de" data-title="Ökologie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="الألمانية" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Ekolociye" title="Ekolociye – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Ekolociye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%87%DE%A8%DE%86%DE%AE%DE%8D%DE%AE%DE%96%DE%A9" title="އިކޮލޮޖީ – المالديفية" lang="dv" hreflang="dv" data-title="އިކޮލޮޖީ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="المالديفية" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="Οικολογία – اليونانية" lang="el" hreflang="el" data-title="Οικολογία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="اليونانية" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالة جيدة"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – الإنجليزية" lang="en" hreflang="en" data-title="Ecology" data-language-autonym="English" data-language-local-name="الإنجليزية" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ekologio" title="Ekologio – الإسبرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ekologio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="الإسبرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ecolog%C3%ADa" title="Ecología – الإسبانية" lang="es" hreflang="es" data-title="Ecología" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="الإسبانية" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/%C3%96koloogia" title="Ökoloogia – الإستونية" lang="et" hreflang="et" data-title="Ökoloogia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="الإستونية" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – الباسكية" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="الباسكية" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="بوم‌شناسی – الفارسية" lang="fa" hreflang="fa" data-title="بوم‌شناسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="الفارسية" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – الفنلندية" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="الفنلندية" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/%C3%96koloogia" title="Ökoloogia – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Ökoloogia" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Vistfr%C3%B8%C3%B0i" title="Vistfrøði – الفاروية" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Vistfrøði" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="الفاروية" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89cologie" title="Écologie – الفرنسية" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Écologie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="الفرنسية" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Ecologjie" title="Ecologjie – الفريلايان" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Ecologjie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="الفريلايان" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ekology" title="Ekology – الفريزيان" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ekology" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="الفريزيان" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%89iceola%C3%ADocht" title="Éiceolaíocht – الأيرلندية" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Éiceolaíocht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="الأيرلندية" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/%C3%89koloji" title="Ékoloji – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Ékoloji" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Eag-e%C3%B2las" title="Eag-eòlas – الغيلية الأسكتلندية" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Eag-eòlas" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="الغيلية الأسكتلندية" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ecolox%C3%ADa" title="Ecoloxía – الجاليكية" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ecoloxía" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="الجاليكية" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tekohakuaa" title="Tekohakuaa – الغوارانية" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tekohakuaa" data-language-autonym="Avañe&#039;ẽ" data-language-local-name="الغوارانية" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – الجورونتالو" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="الجورونتالو" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Eggoaylleeaght" title="Eggoaylleeaght – المنكية" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Eggoaylleeaght" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="المنكية" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – الهوسا" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Ecology" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="الهوسا" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%A2ng-thai-ho%CC%8Dk" title="Sâng-thai-ho̍k – الهاكا الصينية" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sâng-thai-ho̍k" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="الهاكا الصينية" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/K%C4%81laikaiaola" title="Kālaikaiaola – لغة هاواي" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kālaikaiaola" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="لغة هاواي" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A7%D7%95%D7%9C%D7%95%D7%92%D7%99%D7%94" title="אקולוגיה – العبرية" lang="he" hreflang="he" data-title="אקולוגיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="العبرية" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80" title="पारिस्थितिकी – الهندية" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पारिस्थितिकी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="الهندية" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Ecology" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – الكرواتية" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="الكرواتية" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji – الكريولية الهايتية" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Ekoloji" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="الكريولية الهايتية" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%96kol%C3%B3gia" title="Ökológia – الهنغارية" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ökológia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="الهنغارية" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B7%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Էկոլոգիա – الأرمنية" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Էկոլոգիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="الأرمنية" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – اللّغة الوسيطة" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اللّغة الوسيطة" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – الإندونيسية" lang="id" hreflang="id" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="الإندونيسية" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – الإنترلينج" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="الإنترلينج" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Ekolohia" title="Ekolohia – الإيلوكو" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Ekolohia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="الإيلوكو" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – الإنجوشية" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Экологи" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="الإنجوشية" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Ekologio" title="Ekologio – الإيدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Ekologio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="الإيدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Vistfr%C3%A6%C3%B0i" title="Vistfræði – الأيسلندية" lang="is" hreflang="is" data-title="Vistfræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="الأيسلندية" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – الإيطالية" lang="it" hreflang="it" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="الإيطالية" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%85%8B%E5%AD%A6" title="生態学 – اليابانية" lang="ja" hreflang="ja" data-title="生態学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="اليابانية" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ikalaji" title="Ikalaji – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ikalaji" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/%C3%89kologi" title="Ékologi – الجاوية" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Ékologi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="الجاوية" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ეკოლოგია – الجورجية" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ეკოლოგია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="الجورجية" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Ekologiya" title="Ekologiya – الكارا-كالباك" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Ekologiya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="الكارا-كالباك" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tusnazdu%C9%A3t" title="Tusnazduɣt – القبيلية" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tusnazduɣt" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="القبيلية" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%89%C9%A9ja%C9%A3y%C9%9B_kp%C9%9Bl%C9%9Bk%CA%8A%CA%8A" title="Ɖɩjaɣyɛ kpɛlɛkʊʊ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɖɩjaɣyɛ kpɛlɛkʊʊ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – الكازاخستانية" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Экология" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="الكازاخستانية" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kl mw-list-item"><a href="https://kl.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – الكالاليست" lang="kl" hreflang="kl" data-title="Økologi" data-language-autonym="Kalaallisut" data-language-local-name="الكالاليست" class="interlanguage-link-target"><span>Kalaallisut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6" title="បរិស្ថានវិទ្យា – الخميرية" lang="km" hreflang="km" data-title="បរិស្ថានវិទ្យា" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="الخميرية" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-knc mw-list-item"><a href="https://knc.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – Central Kanuri" lang="knc" hreflang="knc" data-title="Ecology" data-language-autonym="Yerwa Kanuri" data-language-local-name="Central Kanuri" class="interlanguage-link-target"><span>Yerwa Kanuri</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%83%9D%ED%83%9C%ED%95%99" title="생태학 – الكورية" lang="ko" hreflang="ko" data-title="생태학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="الكورية" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Ekoloj%C3%AE" title="Ekolojî – الكردية" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Ekolojî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="الكردية" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Ekologieth" title="Ekologieth – الكورنية" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Ekologieth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="الكورنية" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – القيرغيزية" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Экология" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="القيرغيزية" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Oecologia" title="Oecologia – اللاتينية" lang="la" hreflang="la" data-title="Oecologia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="اللاتينية" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Ekolojiya" title="Ekolojiya – اللادينو" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Ekolojiya" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="اللادينو" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – اللكسمبورغية" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="اللكسمبورغية" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – الليزجية" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Экология" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="الليزجية" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Ecolojia" title="Ecolojia – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Ecolojia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Entababutonde" title="Entababutonde – الغاندا" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Entababutonde" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="الغاندا" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – الليمبورغية" lang="li" hreflang="li" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="الليمبورغية" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Eculugia" title="Eculugia – اللومبردية" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Eculugia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="اللومبردية" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%99%E0%BA%B4%E0%BB%80%E0%BA%A7%E0%BA%94%E0%BA%AA%E0%BA%B2%E0%BA%94" title="ນິເວດສາດ – اللاوية" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ນິເວດສາດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="اللاوية" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – الليتوانية" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="الليتوانية" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Apleiczineiba" title="Apleiczineiba – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Apleiczineiba" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ekolo%C4%A3ija" title="Ekoloģija – اللاتفية" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ekoloģija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="اللاتفية" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलोजी – المايثيلي" lang="mai" hreflang="mai" data-title="इकोलोजी" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="المايثيلي" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8C" title="Экологиясь – الموكشا" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Экологиясь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="الموكشا" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ekolojia" title="Ekolojia – الملغاشي" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Ekolojia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="الملغاشي" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B9" title="Экологий – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Экологий" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/M%C4%81tauranga_taupuhi_kaiao" title="Mātauranga taupuhi kaiao – الماورية" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Mātauranga taupuhi kaiao" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="الماورية" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Екологија – المقدونية" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Екологија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="المقدونية" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%B8_%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%9E%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ആവാസ വിജ്ഞാനം – المالايالامية" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ആവാസ വിജ്ഞാനം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="المالايالامية" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالة مختارة"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – المنغولية" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Экологи" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="المنغولية" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – الماليزية" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="الماليزية" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Ekolo%C4%A1ija" title="Ekoloġija – المالطية" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Ekoloġija" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="المالطية" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%B1%E1%80%9F%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဂေဟဗေဒ – البورمية" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂေဟဗေဒ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="البورمية" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/%C3%96kologie" title="Ökologie – الألمانية السفلى" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Ökologie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="الألمانية السفلى" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Ekology" title="Ekology – السكسونية السفلى" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Ekology" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="السكسونية السفلى" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलोजी – النيبالية" lang="ne" hreflang="ne" data-title="इकोलोजी" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="النيبالية" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलोजी – النوارية" lang="new" hreflang="new" data-title="इकोलोजी" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="النوارية" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – الهولندية" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="الهولندية" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – النرويجية نينورسك" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Økologi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="النرويجية نينورسك" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالة مختارة"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – النرويجية بوكمال" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Økologi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="النرويجية بوكمال" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/%C3%8Acologie" title="Êcologie – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Êcologie" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالة مختارة"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – الأوكسيتانية" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="الأوكسيتانية" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Xiinnaannoo" title="Xiinnaannoo – الأورومية" lang="om" hreflang="om" data-title="Xiinnaannoo" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="الأورومية" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A8_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਗਿਆਨ – البنجابية" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਗਿਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="البنجابية" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Ekolojii" title="Ekolojii – Pitcairn-Norfolk" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Ekolojii" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Pitcairn-Norfolk" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – البولندية" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="البولندية" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Ecolog%C3%ACa" title="Ecologìa – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Ecologìa" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%DB%8C" title="ایکولوجی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ایکولوجی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%BE%DB%90%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D9%84%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D9%87" title="چاپېريالپوهنه – البشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="چاپېريالپوهنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="البشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – البرتغالية" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="البرتغالية" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kawsay_pacha_yachay" title="Kawsay pacha yachay – كيشوا" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kawsay pacha yachay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="كيشوا" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – الرومانية" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="الرومانية" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – الروسية" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Экология" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="الروسية" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D2%91%D1%96%D1%8F" title="Еколоґія – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Еколоґія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="परिसरविज्ञानम् – السنسكريتية" lang="sa" hreflang="sa" data-title="परिसरविज्ञानम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="السنسكريتية" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – الساخيّة" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Экология" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="الساخيّة" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ecolugg%C3%ACa" title="Ecoluggìa – الصقلية" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ecoluggìa" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="الصقلية" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – الأسكتلندية" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="الأسكتلندية" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AD%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="ماحوليات – السندية" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ماحوليات" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="السندية" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – صربية-كرواتية" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صربية-كرواتية" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B7%83%E0%B6%BB_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="පරිසර විද්‍යාව – السنهالية" lang="si" hreflang="si" data-title="පරිසර විද්‍යාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="السنهالية" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Ecology" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Ekol%C3%B3gia" title="Ekológia – السلوفاكية" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ekológia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="السلوفاكية" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – السلوفانية" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="السلوفانية" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Ruambanhanga" title="Ruambanhanga – الشونا" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Ruambanhanga" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="الشونا" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ekologjia" title="Ekologjia – الألبانية" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ekologjia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="الألبانية" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Екологија – الصربية" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Екологија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="الصربية" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/%C3%89kologi" title="Ékologi – السوندانية" lang="su" hreflang="su" data-title="Ékologi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="السوندانية" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – السويدية" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="السويدية" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ekolojia" title="Ekolojia – السواحلية" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ekolojia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="السواحلية" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%82%E0%AE%B4%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="சூழலியல் – التاميلية" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சூழலியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="التاميلية" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%A3_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81" title="జీవావరణ శాస్త్రము – التيلوغوية" lang="te" hreflang="te" data-title="జీవావరణ శాస్త్రము" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="التيلوغوية" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – الطاجيكية" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Экология" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="الطاجيكية" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%A8%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2" title="นิเวศวิทยา – التايلاندية" lang="th" hreflang="th" data-title="นิเวศวิทยา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="التايلاندية" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Ekologi%C3%BDa" title="Ekologiýa – التركمانية" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Ekologiýa" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="التركمانية" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – التاغالوغية" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="التاغالوغية" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Ekolosi" title="Ekolosi – التوك بيسين" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Ekolosi" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="التوك بيسين" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji – التركية" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Ekoloji" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="التركية" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – التترية" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Экология" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="التترية" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Екологія – الأوكرانية" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Екологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="الأوكرانية" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AD%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA(%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85)" title="ماحولیات(نظام) – الأوردية" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ماحولیات(نظام)" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="الأوردية" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ekologiya" title="Ekologiya – الأوزبكية" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ekologiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="الأوزبكية" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Ekologii" title="Ekologii – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Ekologii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالة جيدة"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học – الفيتنامية" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Sinh thái học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="الفيتنامية" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6olog" title="Köolog – لغة الفولابوك" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Köolog" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="لغة الفولابوك" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Ecolodjeye" title="Ecolodjeye – الولونية" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Ecolodjeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="الولونية" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – الواراي" lang="war" hreflang="war" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="الواراي" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%80%81%E5%AD%A6" title="生态学 – الوو الصينية" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="生态学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="الوو الصينية" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/I-ecology" title="I-ecology – الخوسا" lang="xh" hreflang="xh" data-title="I-ecology" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="الخوسا" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ეკოლოგია – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ეკოლოგია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%A7%D7%90%D7%9C%D7%90%D7%92%D7%99%D7%A2" title="עקאלאגיע – اليديشية" lang="yi" hreflang="yi" data-title="עקאלאגיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="اليديشية" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%80%81%E5%AD%A6" title="生态学 – الصينية" lang="zh" hreflang="zh" data-title="生态学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="الصينية" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Seng-th%C3%A0i-ha%CC%8Dk" title="Seng-thài-ha̍k – مين-نان الصينية" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Seng-thài-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مين-نان الصينية" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%85%8B%E5%AD%B8" title="生態學 – الكَنْتُونية" lang="yue" hreflang="yue" data-title="生態學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="الكَنْتُونية" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7150#sitelinks-wikipedia" title="تعديل وصلات اللغات" class="wbc-editpage">عدل الوصلات</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="نطاقات"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="اعرض صفحة المحتوى [c]" accesskey="c"><span>مقالة</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" rel="discussion" title="نقاش صفحة المحتوى [t]" accesskey="t"><span>نقاش</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="غيّر لهجة اللغة" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">العربية</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="معاينة"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9"><span>اقرأ</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit" title="عدل الكود المصدري لهذه الصفحة [e]" accesskey="e"><span>عدّل</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=history" title="النسخ السابقة لهذه الصفحة [h]" accesskey="h"><span>تاريخ</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="أدوات الصفحة"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="أدوات" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">أدوات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">أدوات</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انقل للشريط الجانبي</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">أخف</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="المزيد من الخيارات" > <div class="vector-menu-heading"> إجراءات </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9"><span>اقرأ</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit" title="عدل الكود المصدري لهذه الصفحة [e]" accesskey="e"><span>عدّل</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=history"><span>تاريخ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عام </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%A7%D8%B0%D8%A7_%D9%8A%D8%B5%D9%84_%D9%87%D9%86%D8%A7/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="قائمة بكل صفحات الويكي التي تصل هنا [j]" accesskey="j"><span>ماذا يصل هنا</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A9/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" rel="nofollow" title="أحدث التغييرات في الصفحات الموصولة من هذه الصفحة [k]" accesskey="k"><span>تغييرات ذات علاقة</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//ar.wikipedia.org/wiki/ويكيبيديا:رفع" title="ارفع ملفات [u]" accesskey="u"><span>رفع ملف</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;oldid=69237543" title="وصلة دائمة لهذه النسخة من الصفحة"><span>وصلة دائمة</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=info" title="المزيد من المعلومات عن هذه الصفحة"><span>معلومات الصفحة</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF&amp;page=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;id=69237543&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="معلومات عن كيفية الاستشهاد بالصفحة"><span>استشهد بهذه الصفحة</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%AA%D9%82%D8%B5%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B1&amp;url=https%3A%2F%2Far.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%2585_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A8%25D9%258A%25D8%25A6%25D8%25A9"><span>احصل على مسار مختصر</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Far.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B9%25D9%2584%25D9%2585_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25A8%25D9%258A%25D8%25A6%25D8%25A9"><span>تنزيل رمز الاستجابة السريعة</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> طباعة/تصدير </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9"><span>إنشاء كتاب</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:DownloadAsPdf&amp;page=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=show-download-screen"><span>تحميل PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;printable=yes" title="نسخة للطباعة لهذه الصفحة [p]" accesskey="p"><span>نسخة للطباعة</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> في مشاريع أخرى </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ecology" hreflang="en"><span>ويكيميديا كومنز</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibooks mw-list-item"><a href="https://ar.wikibooks.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" hreflang="ar"><span>ويكي الكتب</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://ar.wikinews.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" hreflang="ar"><span>ويكي الأخبار</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiversity mw-list-item"><a href="https://ar.wikiversity.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" hreflang="ar"><span>ويكي الجامعة</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7150" title="وصلة إلى المادة المرتبطة في مستودع البيانات المركزي [g]" accesskey="g"><span>عنصر ويكي بيانات</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="أدوات الصفحة"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="المظهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">المظهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انقل للشريط الجانبي</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">أخف</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">من ويكيبيديا، الموسوعة الحرة</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="ar" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r64185648">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD" title="ويكيبيديا:توضيح"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Disambig_gray_RTL.svg/20px-Disambig_gray_RTL.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Disambig_gray_RTL.svg/30px-Disambig_gray_RTL.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Disambig_gray_RTL.svg/40px-Disambig_gray_RTL.svg.png 2x" data-file-width="220" data-file-height="168" /></a></span>&#160;&#160;هذه المقالة عن علم البيئة. لمعانٍ أخرى، طالع <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="بيئة">بيئة</a>.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69353278">@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox_v3{background-color:#212529!important;border:solid 1px #4b5156!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox_v3 .entete{background-color:#303540!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox_v3 td{background-color:#212529!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox_v3 caption{background-color:#343a40!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox_v3 th[scope="row"]{background-color:#2c3034!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox_v3 .navigation-only{border-top:2px #E1E1E1 dotted!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox_v3 a:link{text-decoration:initial!important;color:var(--color-progressive)!important}}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox_v3{background-color:#212529!important;border:solid 1px #4b5156!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox_v3 .entete{background-color:#303540!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox_v3 td{background-color:#212529!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox_v3 caption{background-color:#343a40!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox_v3 th[scope="row"]{background-color:#2c3034!important;color:#ffffff!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox_v3 .navigation-only{border-top:2px #E1E1E1 dotted!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox_v3 a:link{text-decoration:initial!important;color:var(--color-progressive)!important}}.mw-parser-output div.infobox_v3{padding:4px;width:25em!important;background-color:#f9f9f9;color:var(--color-emphasized,#000);border:1px solid #aaa;clear:left;float:left;font-size:0.9em;line-height:1.4;margin:0 0 0.5em 1em;max-width:325px;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .infobox_v3 .secTable{border-radius:unset;color:inherit;margin:unset!important;border:unset}.mw-parser-output .infobox_v3 .entete{display:table;height:45px;width:100%;font-weight:bold;text-align:center;font-size:1.4em;line-height:1.1;margin-bottom:10px;background-color:#dfedff}.mw-parser-output .infobox_v3 .entete>div{display:table-cell;vertical-align:middle;padding:3px}.mw-parser-output .infobox_v3:not(.large) .entete.icon>div{padding:3px 48px}.mw-parser-output .infobox_v3 .images{text-align:center;display:flex;justify-content:space-around;align-items:center}.mw-parser-output .infobox_v3 .images a{max-width:100%;flex:0 0 auto}.mw-parser-output .infobox_v3 .deux-images a{max-width:48%}.mw-parser-output .infobox_v3 .images img{max-width:100%;height:auto}.mw-parser-output .infobox_v3 .legend{font-size:0.9em;text-align:center;margin:5px 0 8px 0}.mw-parser-output .infobox_v3 table,.mw-parser-output .secTable{width:100%;margin:2px 0;table-layout:fixed;border-collapse:separate}.mw-parser-output .infobox_v3 th[scope="col"]{text-align:center;word-wrap:normal}.mw-parser-output .infobox_v3 th[scope=row]{text-align:right;padding-right:10px;width:8em;max-width:140px;word-wrap:normal;background-color:#F3F3F3}.mw-parser-output .infobox_v3 th[scope=row],.mw-parser-output .infobox_v3 td{padding-top:4px;vertical-align:super}.mw-parser-output .infobox_v3 th[scope=row].middle{vertical-align:middle}.mw-parser-output .infobox_v3.bordered th[scope=row],.mw-parser-output .infobox_v3.bordered td{padding-bottom:4px;border-top:1px solid #dfedff}.mw-parser-output .infobox_v3.bordered caption.bordered{margin:0 0 -1px 0}.mw-parser-output .infobox_v3 tr.left td{text-align:right}.mw-parser-output .infobox_v3 tr.vborder td{border-left:1px dotted #aaa}.mw-parser-output .infobox_v3 tr.vborder td:first-child{border-left:none}.mw-parser-output .infobox_v3 td.data{text-align:center}.mw-parser-output .infobox_v3 tr:first-child ul:first-child{margin-top:0}.mw-parser-output .infobox_v3 .url{direction:ltr;text-align:left;font-size:0.9em}.mw-parser-output .infobox_v3 p.bloc,.mw-parser-output .infobox_v3 caption{font-weight:bold;text-align:center;line-height:1.1;margin:0 0 2px 0;padding:4px;background:#dfedff}.mw-parser-output .infobox_v3 p.bloc{margin:5px 0}.mw-parser-output .infobox_v3 caption.bordered,.mw-parser-output .infobox_v3 p.bordered{border-top:1px solid #dfedff;border-bottom:1px solid #dfedff;background:transparent}.mw-parser-output .infobox_v3 .bordered.navbar,.mw-parser-output .infobox_v3 .bordered.nav{padding-top:4px;border-bottom:0}.mw-parser-output .infobox_v3 caption.hidden{margin:0!important;padding:0!important}.mw-parser-output .infobox_v3 .hr{font-size:1px;line-height:1px;margin:5px 0;background-color:#dfedff;clear:both}.mw-parser-output .infobox_v3 .hr.collapse{margin:5px 0 -8px 0}.mw-parser-output .infobox_v3 .navbar{text-align:right;font-size:0.8em!important;line-height:1.1;margin:8px 0 0}.mw-parser-output .infobox_v3 .navbar .plainlinks{float:right}.mw-parser-output .infobox_v3 .overflow{overflow:hidden;width:100%}.mw-parser-output .infobox_v3 .prev a,.mw-parser-output .infobox_v3 .prev_bloc{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/ArrowRightNavbox.svg/12px-ArrowRightNavbox.svg.png")no-repeat right center;float:right;max-width:70%;padding:3px 18px 3px 3px;text-align:right;background-color:#F3F3F3;margin:3px}.mw-parser-output .infobox_v3 .next a,.mw-parser-output .infobox_v3 .next_bloc{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/ArrowLeftNavbox.svg/12px-ArrowLeftNavbox.svg.png")no-repeat left center;float:left;max-width:70%;padding:3px 3px 3px 18px;text-align:left;background-color:#F3F3F3;direction:ltr;margin:3px}.mw-parser-output .infobox_v3 table.maillot-equipe td{padding:0}.mw-parser-output .infobox_v3 table.maillot-equipe{table-layout:auto}.mw-parser-output .infobox_v3 a.NavToggle{position:unset}.mw-parser-output .mwe-math-mathml-a11y{width:auto!important;height:auto!important}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69534358">.mw-parser-output .entete.aerostat{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Picto_infobox_aerostat.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.aikido{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Aikido_pictogram.svg/40px-Aikido_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.alpinisme{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/df/Picto_infobox_alpinisme.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.arbitre{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Referee_football_pictogram.svg/35px-Referee_football_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.arc{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Archery_pictogram.svg/35px-Archery_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.archives2{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Picto_infobox_archives.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.arduino,.mw-parser-output .entete.electro{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ce/Arduino_ftdi_chip-1.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.artiste{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f3/Picto_infobox_artiste.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.artsmartiauxjap{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/81/Picto_infobox_samourai.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.association{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Collaboration_logo_infobox.svg/50px-Collaboration_logo_infobox.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.athletisme{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Athletics_pictogram.svg/40px-Athletics_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.audio{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Gnome-speakernotes.png/35px-Gnome-speakernotes.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.auteur{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Picto_infobox_auteur.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.autogire{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e6/Picto_Autogyro.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.automobile{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/99/Picto_infobox_automobil.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.avion{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Airplane_silhouette_white.svg/40px-Airplane_silhouette_white.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.aviron{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Rowing_pictogram.svg/35px-Rowing_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.badminton{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Badminton_pictogram.svg/35px-Badminton_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.baseball{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Baseball_pictogram.svg/35px-Baseball_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.basket-ball{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f4/Picto_Infobox_Basketball.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.bd{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/Picto_infobox_comicballoon.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.biathlon{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Biathlon_pictogram.svg/40px-Biathlon_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.biere{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/04/Picto_infobox_beer.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.book,.mw-parser-output .entete.universite{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/42/Picto_infobox_book.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.boxe{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Boxing_pictogram.svg/35px-Boxing_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.calendrier{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Almanacco.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.camera{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Camera-photo.svg/120px-Camera-photo.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.canada{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6a/Picto_infobox_Canada.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.cardinal{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/03/Picto_infobox_cardinal.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.catch{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/Picto_infobox_catch.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.chateau{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5c/Picto_infobox_chateau.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.chimie{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ce/Picto_infobox_chemistry_HUN.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.cinema{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/Picto_infobox_cinema.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.commonwealth{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/db/Picto_infobox_Commonwealth.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.communication{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a2/Picto_infobox_antenna.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.cyclisme{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Cycling_%28road%29_pictogram.svg/45px-Cycling_%28road%29_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.deportation{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e0/Picto_Infobox_deportation.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.diplomatie{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e0/Picto_infobox_ambassade.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.disney{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/Picto_infobox_Disney.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.droit{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Balance%2C_by_David.svg/40px-Balance%2C_by_David.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.drone-civil{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ce/Picto_infobox_civil_drone.png")no-repeat top right;background-size:45px 45px}.mw-parser-output .entete.echecs{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Chess_pictogram.svg/35px-Chess_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.egypte-antique{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Picto_infobox_ancient_Egypt.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.entreprise{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Factory_black.png/40px-Factory_black.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.entreprise-blanc{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Factory_white.png/40px-Factory_white.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.equitation{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Equestrian_pictogram.svg/35px-Equestrian_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.escalade{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e1/Picto_infobox_escalade.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.escalade{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f4/Picto_infobox_alpinisme-escalade.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.escrime{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Fencing_pictogram.svg/35px-Fencing_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.espagne{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/11/Picto_Infobox_Coat_of_Arms_of_Spain.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.eveque{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/Picto_infobox_bishop.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.factory{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/ff/Picto_infobox_enterprise.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.floorball{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Floorball_pictogram.svg/35px-Floorball_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.fondeur{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Cross_country_skiing_pictogram.svg/40px-Cross_country_skiing_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.football{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f8/Infobox_Football_pictogram.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.footballblack{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/Picto_infobox_fotbal_2.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.footUS{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4e/Picto_Foot_US.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.futsal{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Futsal_pictogram.svg/35px-Futsal_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.golf{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Golf_pictogram.svg/35px-Golf_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.grappe{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/73/Icone_oenobox.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.gymnastique{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Gymnastics_%28artistic%29_pictogram.svg/35px-Gymnastics_%28artistic%29_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.handball{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Handball_pictogram_white.svg/35px-Handball_pictogram_white.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.handballblack{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Handball_pictogram.svg/35px-Handball_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.helicoptere{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Picto_infobox_helicopter.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.hockey{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ee/Picto_Infobox_Ice_hockey.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.hockey-sur-gazon{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Field_hockey_pictogram.svg/35px-Field_hockey_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.hospitaliers{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Picto_infobox_Hospitaliers.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.humain{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/82/Picto_infobox_manwoman.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.informatique{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ae/Picto-infoboxinfo.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.internet{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Web-browser-openclipart.svg/45px-Web-browser-openclipart.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.israel-judaisme{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a5/Picto_infobox_israel-judaisme.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.jeu{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/Picto_infobox_Game.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.jeu-role{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d8/Picto_infobox_Jeu_de_rôle.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.jeuvideo,.mw-parser-output .entete.jeuvideov3{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Kontrollikon_1.0d_-_Grey.svg/35px-Kontrollikon_1.0d_-_Grey.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.judo{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Judo_pictogram.svg/40px-Judo_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.karate{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Karate_pictogram.svg/40px-Karate_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.kayak{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Canoeing_%28flatwater%29_pictogram.svg/35px-Canoeing_%28flatwater%29_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.kickboxing{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Kickboxing_pictogram.svg/40px-Kickboxing_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.lutte{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Wrestling_pictogram.svg/40px-Wrestling_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.macintosh{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/20/Picto_infobox_Macintosh.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.malte{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/Picto_infobox_Malte.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.map{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Picto_infobox_map.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.medecine{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/23/Picto_infobox_med.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.mets{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Picto_infobox_mets.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.militaire{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/03/Picto_infobox_military.png")no-repeat top right;background-size:45px 45px}.mw-parser-output .entete.money,.mw-parser-output .entete.money_coin{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Money_Coin_Icon.svg/40px-Money_Coin_Icon.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.montreal-metro,.mw-parser-output .entete.metro{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/ba/Picto_infobox_Mtl_metro.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.montreal-train{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/99/Picto_infobox_Mtl_train.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.moteur-avion{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9c/Picto_Infobox_moteur_d%27avion.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.mosque{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Picto_infobox_Mosque.svg/35px-Picto_infobox_Mosque.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.musee,.mw-parser-output .entete.museum,.mw-parser-output .entete.papyrus{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Picto_infobox_papyrus.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.musique,.mw-parser-output .entete.music{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/60/Picto_infobox_music.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.natation{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Swimming_pictogram_white.png/35px-Swimming_pictogram_white.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.nations-unies{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3a/Picto_infobox_UN.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.omnisports{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Sport3_icone.svg/35px-Sport3_icone.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.palace{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5e/Pictogram_infobox_palace.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.paralympique{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5e/Picto_infobox_Paralympics.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.persofiction{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/37/Picto_infobox_masks.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.petrole{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/ba/Picto_Infobox_Oil.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.planeur{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/54/Picto_infobox_planeur.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.plateforme{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5d/Picto_Infobox_Oil_Platform.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.poker{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Crystal_Clear_app_Cardgame-3.svg/50px-Crystal_Clear_app_Cardgame-3.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.presse{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/Picto_infobox_journal-ar.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.pretendant{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/Picto_infobox_pr%C3%A9tendant_%C3%A0_un_tr%C3%B4ne.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.projet,.mw-parser-output .entete.project{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cb/Picto_infobox_tools.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.psychologie{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/77/Picto_infobox_psycho.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.quebec{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/21/Picto_infobox_Quebec.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.recherche{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c1/Picto_infobox_detective.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.rinkhockey{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Roller_hockey_pictogram.svg/35px-Roller_hockey_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.rome-antique{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3c/Picto_infobox_Roman_military_banner.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.route{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e7/Infobox_road_pictogram.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.rugby{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Picto_Infobox_Rugby.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.rugbyblack{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Rugby_union_pictogram.svg/35px-Rugby_union_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.satellite{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8d/Picto_infobox_satellite.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.sautski{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Ski_jumping_pictogram.svg/40px-Ski_jumping_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.science-fiction{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Picto_infobox_fliyingsaucer.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.serie-video{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e0/Logo_television_blanc.png")no-repeat top right;background-size:45px 45px}.mw-parser-output .entete.ski-alpin{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Alpine_skiing_pictogram.svg/40px-Alpine_skiing_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.snooker{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Cue_sports_pictogram.svg/40px-Cue_sports_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.software{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fe/Picto_infobox_software.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.sport{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/Picto_infobox_Olympic.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.sport-automobile{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Picto_infobox_sport_auto.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.squash{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Squash_pictogram.svg/35px-Squash_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.stadium{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Stadium.svg/40px-Stadium.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.starwars{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f7/Star_Wars_Infobox_Pictogram.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.surf{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Surfing_pictogram.svg/35px-Surfing_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.taekwondo{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Taekwondo_pictogram.svg/40px-Taekwondo_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.television{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a6/Picto_infobox_TV-T%26PC.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.templiers{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/Picto_infobox_Templiers.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.tennis{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Tennis_pictogram_white.svg/35px-Tennis_pictogram_white.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.tennis-de-table{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Table_tennis_pictogram_white.svg/40px-Table_tennis_pictogram_white.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.tennis-de-tableblack{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Table_tennis_pictogram.svg/35px-Table_tennis_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.timbre{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/Picto_infobox_Stamps.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.train{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3f/Infobox_train.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.triathlon{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Triathlon_pictogram.svg/40px-Triathlon_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.ultimate{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Ultimate_pictogram.svg/70px-Ultimate_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.union-europeenne{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c0/Picto_Infobox_Europe.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.video{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Tango-video-x-generic.png/35px-Tango-video-x-generic.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.voile{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Sailing_pictogram.svg/40px-Sailing_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.volleyball{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Volleyball_%28indoor%29_pictogram.svg/35px-Volleyball_%28indoor%29_pictogram.svg.png")no-repeat top right}.mw-parser-output .entete.water-polo{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Water_polo_pictogram.svg/40px-Water_polo_pictogram.svg.png")no-repeat top right}</style><div class="infobox_v3 infobox"><div class="entete" style="background-color:lightblue;color:#000000"><div>علم البيئة</div></div><div style="border:unset;padding:unset"><div class="images" style="padding:2px 0"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Grib_skov.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Grib_skov.jpg/260px-Grib_skov.jpg" decoding="async" width="260" height="244" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Grib_skov.jpg/390px-Grib_skov.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Grib_skov.jpg/520px-Grib_skov.jpg 2x" data-file-width="1810" data-file-height="1700" /></a></span></div></div><table><tbody><tr class=""><th scope="row">صنف فرعي من</th><td class=""><div> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="علوم طبيعية">العلوم الطبيعية</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">جزء من</th><td class=""><div> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="علم الأحياء">علم الأحياء</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">يمتهنه</th><td class=""><div> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="عالم بيئة">عالم بيئة</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">فروع</th><td class=""><div> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="علم البيئة البشرية">علم البيئة البشرية</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="علم بيئة النبات">علم البيئة النباتية</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">الموضوع</th><td class=""><div> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="بيئة">بيئة</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="نظام بيئي">نظام بيئي</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9" title="حياة">الحياة</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">التاريخ</th><td class=""><div> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="تاريخ علم البيئة">تاريخ علم البيئة</a> <span class="penicon"><span class="mw-valign-baseline" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7150?uselang=ar#P2184" title="عدل القيمة على Wikidata"><img alt="عدل القيمة على Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Arbcom_ru_editing.svg/10px-Arbcom_ru_editing.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Arbcom_ru_editing.svg/15px-Arbcom_ru_editing.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Arbcom_ru_editing.svg/20px-Arbcom_ru_editing.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></div></td></tr></tbody></table><p class="navbar noprint bordered" style="display:block;flex:auto;border-top:2px dotted lightblue;width:100%"><span class="plainlinks" style="background:inherit;text-align:right;font-size:80%"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;veaction=edit&amp;section=0">تعديل</a> - <a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=0">تعديل مصدري</a> - <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7150" class="extiw" title="d:Q7150">تعديل ويكي بيانات</a></span><span style="text-align:left;float:left"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9_%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8%B5" title="حول القالب"><img alt="حول القالب" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Test_Template_Info-Icon_-_Version_%282%29.svg/30px-Test_Template_Info-Icon_-_Version_%282%29.svg.png" decoding="async" width="30" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Test_Template_Info-Icon_-_Version_%282%29.svg/45px-Test_Template_Info-Icon_-_Version_%282%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Test_Template_Info-Icon_-_Version_%282%29.svg/60px-Test_Template_Info-Icon_-_Version_%282%29.svg.png 2x" data-file-width="1792" data-file-height="800" /></a></span></span></p></div> <p><b>علم البيئة</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> أو <b>البيئيَّات<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></b> (أو <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AD%D8%B1%D8%A9" title="نقحرة">بالنقل الحرفي</a> إيكولوجيا من <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="اللغة اليونانية">اليونانية</a>: οἶκος، «المنزل» أو «البيئة»؛ -λογία، والتي تعني «دراسة») هو فرع من فروع <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="علم الأحياء">علم الأحياء</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> الذي يدرس التفاعلات بين <a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%A6%D9%86_%D8%AD%D9%8A" title="كائن حي">الكائنات الحية</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_(%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9)" title="بيئة (فيزياء حيوية)">وبيئتها الفيزيائية الحيوية</a>، والتي تشمل كلًا من <a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%A6%D9%86_%D8%AD%D9%8A" title="كائن حي">الكائنات الحية</a> والمكونات غير الحية.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> تشمل الموضوعات ذات الأهمية التنوع البيولوجي والتوزيع <a href="/wiki/%D9%83%D8%AA%D9%84%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كتلة حيوية">والكتلة الحيوية</a> ومجموعات الكائنات الحية، وكذلك التعاون <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B3_(%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1)" title="تنافس (أحياء)">والمنافسة</a> داخل <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B9_(%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81)" title="نوع (تصنيف)">الأنواع</a> وفيما بينها. <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="نظام بيئي">النظم البيئية</a> هي عبارة عن تفاعل حيوي بين أنظمة الكائنات الحية والمجتمعات التي تتكون منها والمكونات غير الحية لبيئتها. عمليات النظام البيئية، مثل <a href="/wiki/%D8%A5%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%D8%A3%D9%88%D9%84%D9%8A" title="إنتاج أولي">الإنتاج الأولي</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%83%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%A9" title="تكون التربة">تكون التربة</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B0%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="دورة المغذيات">تدوير المواد الغذائية</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B7%D9%86" title="بناء الموطن">وعملية بناء الموطن</a>، تنظم تدفق الطاقة والمواد من خلال بيئة. هذه العمليات تدعمها الكائنات الحية ذات سمات تاريخ الحياة المحددة. </p><p><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="بيئة">البيئة</a> ليست مرادفة للنظرية البيئية أو التاريخ الطبيعي أو العلوم البيئية. إنها تتداخل مع العلوم وثيقة الصلة <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A" title="علم الأحياء التطوري">بعلم الأحياء التطوري</a> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%A9" title="علم الوراثة">وعلم الوراثة</a> <a href="/wiki/%D8%A3%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="أخلاقيات">وعلم الأخلاق</a>. </p><p>لعلم البيئة تطبيقات عملية في <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%81%D8%B8_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="علم الحفظ الحيوي">علم الحفظ الحيوي</a>، وإدارة الأراضي الرطبة، وإدارة <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A" title="مورد طبيعي">الموارد الطبيعية</a> (علم البيئة الزراعية، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%A9" title="زراعة">الزراعة</a>، الحراجة الزراعية، مصائد الأسماك)، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AE%D8%B7%D9%8A%D8%B7_%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D9%8A" title="تخطيط حضري">تخطيط المدن</a> (<a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="بيئة حضرية">البيئة الحضرية</a>)، <a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%D8%A9" title="صحة">صحة المجتمع</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_(%D8%B9%D9%84%D9%85)" title="اقتصاد (علم)">الاقتصاد</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A3%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="علوم أساسية">العلوم الأساسية</a> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%AA%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D9%82%D9%8A" title="علم تطبيقي">والتطبيقية</a>، والتفاعل الاجتماعي البشري (البيئة البشرية). على سبيل المثال، يعامل نهج دوائر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A9" title="استدامة">الاستدامة</a> البيئة على أنها أكثر من البيئة «الموجودة». لا يعامل بشكل منفصل عن <a href="/wiki/%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="إنسان">البشر</a>. <a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%A6%D9%86_%D8%AD%D9%8A" title="كائن حي">الكائنات الحية</a> (بما في ذلك <a href="/wiki/%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="إنسان">البشر</a>) والموارد تشكل النظم البيئية التي بدورها، تحافظ على آليات التغذية المرتدة البيوفيزيائية التي تعمل على تخفيف العمليات التي تعمل على المكونات الحية وغير الحية في <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="الأرض">الكوكب</a>. تدعم <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="نظام بيئي">النظم البيئية</a> الوظائف الداعمة للحياة وتنتج رأس مال طبيعي مثل إنتاج <a href="/wiki/%D9%83%D8%AA%D9%84%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كتلة حيوية">الكتلة الحيوية</a> (<a href="/wiki/%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D9%85" title="طعام">الغذاء</a> <a href="/wiki/%D9%88%D9%82%D9%88%D8%AF" title="وقود">والوقود</a> <a href="/wiki/%D9%84%D9%8A%D9%81_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="ليف (توضيح)">والألياف</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%A1" title="دواء">والدواء</a>)، وتنظيم المناخ، والدورات الكيميائية البيوجيولوجية العالمية، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%B4%D8%AD_%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%87" title="مرشح مياه">وترشيح المياه</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%83%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%A9" title="تكون التربة">وتشكيل التربة</a>، ومكافحة التآكل، وحماية <a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D9%86" title="فيضان">الفيضانات</a>، والعديد من الميزات الطبيعية الأخرى ذات قيمة علمية أو تاريخية أو اقتصادية أو جوهرية. </p><p>كلمة «علم البيئة» ("Ökologie") صاغها العالم الألماني <a href="/wiki/%D8%A5%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D9%87%D9%8A%D9%83%D9%84" title="إرنست هيكل">إرنست هيكل</a> في عام <a href="/wiki/1866" title="1866">1866</a>. الفكر الإيكولوجي مشتق من التيارات الراسخة في <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D8%A9" title="فلسفة">الفلسفة</a>، وخاصة من <a href="/wiki/%D8%A3%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="أخلاق">الأخلاق</a> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%A9" title="سياسة">والسياسة</a>.<sup id="cite_ref-LaferrièreStoett2003_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-LaferrièreStoett2003-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> وضع الفلاسفة اليونانيون القدماء مثل <a href="/wiki/%D8%A3%D8%A8%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7" title="أبقراط">أبقراط</a> <a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="أرسطو">وأرسطو</a> أسس علم البيئة في دراساتهم حول التاريخ الطبيعي. أصبحت البيئة الحديثة علمًا أكثر صرامة في أواخر القرن التاسع عشر. أصبحت <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1" title="التطور">المفاهيم التطورية</a> المتعلقة <a href="/wiki/%D8%AA%D9%83%D9%8A%D9%81" title="تكيف">بالتكيف</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A" title="اصطفاء طبيعي">والانتقاء الطبيعي</a> حجر الأساس في النظرية البيئية الحديثة. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="التاريخ"><span id=".D8.A7.D9.84.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.8A.D8.AE"></span>التاريخ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=1" title="عدل القسم: التاريخ"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64185648"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">المقالة الرئيسة: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="تاريخ علم البيئة">تاريخ علم البيئة</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="البدايات_المبكرة"><span id=".D8.A7.D9.84.D8.A8.D8.AF.D8.A7.D9.8A.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D9.84.D9.85.D8.A8.D9.83.D8.B1.D8.A9"></span>البدايات المبكرة</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=2" title="عدل القسم: البدايات المبكرة"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>علم البيئة له أصول معقدة، ويرجع ذلك في جزء كبير منه إلى طبيعته متعددة التخصصات. كان فلاسفة اليونان القدماء مثل <a href="/wiki/%D8%A3%D8%A8%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7" title="أبقراط">أبقراط</a> <a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="أرسطو">وأرسطو</a> من بين أول من سجل الملاحظات على التاريخ الطبيعي. ومع ذلك، فقد رأوا الحياة من حيث <a href="/wiki/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="أصولية">الأصولية</a>، حيث تم تصور الأنواع كأشياء ثابتة لا تتغير بينما كانت الأصناف تعتبر انحرافات من النوع المثالي. يتناقض هذا مع الفهم الحديث للنظرية البيئية حيث يُنظر إلى الأصناف على أنها ظواهر حقيقية ذات أهمية ولها دور في أصول التكيف عن طريق <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A" title="اصطفاء طبيعي">الانتقاء الطبيعي</a>.<sup id="cite_ref-Sober80_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sober80-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> يمكن تتبع المفاهيم المبكرة لعلم البيئة، مثل التوازن والتنظيم في <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="طبيعة">الطبيعة</a>، إلى <a href="/wiki/%D9%87%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%AA" title="هيرودوت">هيرودوت</a> (توفي عام 425 قبل الميلاد). كان <a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="أرسطو">أرسطو</a> له تأثير مبكر على التطور الفلسفي <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="بيئة">للبيئة</a>. أدلى هو وطالبه <a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D9%88%D9%81%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D8%B3" title="ثاوفرسطس">ثيوفراستوس</a> بملاحظات مكثفة حول هجرات <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="نبات">النبات</a> <a href="/wiki/%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86" title="حيوان">والحيوان</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا حيوية">والجغرافيا الحيوية</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88%D8%B8%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="علم وظائف الأعضاء">وعلم وظائف الأعضاء</a>، وسلوكهم، مع إعطاء تناظرية مبكرة للمفهوم الحديث للمكانة البيئية. </p><p>تم تطوير المفاهيم البيئية مثل سلاسل الغذاء وتنظيم السكان والإنتاجية لأول مرة في <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D9%86_18" title="القرن 18">القرن الثامن عشر</a>، من خلال الأعمال المنشورة للعالم المجهري <a href="/wiki/%D8%A3%D9%86%D8%B7%D9%88%D9%86%D9%8A_%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%8A%D9%81%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%88%D9%83" title="أنطوني فان ليفينهوك">أنطوني فان ليفينهوك</a> (1632-1723) وعالم النبات <a href="/wiki/%D8%B1%D9%8A%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%84%D9%8A" title="ريتشارد برادلي">ريتشارد برادلي</a> (1688؟ - 1732). كان عالم الجغرافيا الحيوية <a href="/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%83%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA" title="ألكسندر فون هومبولت">ألكسندر فون هومبولت</a> (1769–1859) رائداً مبكراً في التفكير البيئي وكان من بين أوائل من عرفوا التدرجات البيئية، حيث يتم استبدال الأنواع أو تغييرها في شكل على طول التدرجات البيئية، مثل تكوين جسيمات على طول ارتفاع. استوحى <a href="/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%83%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA" title="ألكسندر فون هومبولت">هومبولت</a> الإلهام من <a href="/wiki/%D8%A5%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D9%82_%D9%86%D9%8A%D9%88%D8%AA%D9%86" title="إسحاق نيوتن">إسحاق نيوتن</a> حيث طور شكلاً من أشكال «الفيزياء الأرضية». قدم دقة علمية للقياس في التاريخ الطبيعي، ولمح إلى المفاهيم التي تشكل أساس قانون بيئي حديث بشأن العلاقات بين الأنواع إلى المنطقة. وضع المؤرخون الطبيعيون، مثل <a href="/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%83%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA" title="ألكسندر فون هومبولت">هومبولت</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%85%D8%B3_%D9%87%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="جيمس هوتون">جيمس هوتون</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%83" title="جان باتيست لامارك">وجان باتيست لامارك</a> (من بين آخرين) أسس العلوم البيئية الحديثة.<sup id="cite_ref-McIntosh85_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-McIntosh85-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> مصطلح «البيئة» (<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="اللغة الألمانية">الألمانية</a>: Oekologie ،Ökologie) صاغه <a href="/wiki/%D8%A5%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D9%87%D9%8A%D9%83%D9%84" title="إرنست هيكل">إرنست هيكل</a> في كتابه "Generelle Morphologie der Organismen".<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> كان هيكل هو <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86" title="علم الحيوان">عالم الحيوان</a> والفنان والكاتب، وبعد ذلك أستاذ علم <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="تشريح مقارن">التشريح المقارن</a>. </p><p>تختلف الآراء حول من كان مؤسس النظرية البيئية الحديثة. يصنف البعض تعريف هيجل على أنه البداية؛ يقول آخرون إنه كان «يوجينيس وارمينج» مع كتابه «علم نبات النباتات: مقدمة لدراسة المجتمعات النباتية (1895)»، أو مبادئ <a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3_%D9%84%D9%8A%D9%86%D9%8A%D9%88%D8%B3" title="كارولوس لينيوس">كارل لينيوس</a> حول اقتصاد الطبيعة التي نضجت في أوائل القرن الثامن عشر. أسس لينيوس فرعًا مبكرًا من علم البيئة أطلق عليه اسم اقتصاد الطبيعة. أثرت أعماله على <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%8A%D9%86" title="تشارلز داروين">تشارلز داروين</a>، الذي تبنى عبارة لينيوس حول الاقتصاد أو نظام الحكم في <a href="/wiki/%D8%A3%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9" title="أصل الأنواع">أصل الأنواع</a>. كان لينيوس أول من وضع إطارًا لميزان الطبيعة كفرضية قابلة للاختبار. قام هيجل، الذي أعجب بعمل داروين، بتحديد البيئة في إشارة إلى اقتصاد الطبيعة، مما أدى بالبعض إلى التشكيك في ما إذا كانت البيئة واقتصاد الطبيعة مترادفان. </p><p>من <a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="أرسطو">أرسطو</a> حتى <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%8A%D9%86_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="داروين (توضيح)">داروين</a>، كان العالم الطبيعي في الغالب ثابتًا ولا يتغير. قبل نشأة الأنواع، كان هناك القليل من التقدير أو الفهم للعلاقات الديناميكية والمتبادلة بين الكائنات الحية، وتكييفها، والبيئة. الاستثناء هو منشور "1789 History of Selborne" الذي كتبه <a href="/wiki/%D8%BA%D9%8A%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%AA" title="غيلبرت وايت">غيلبرت وايت</a> (1720-1793)، والذي يعتبره البعض من أوائل النصوص في علم البيئة. بينما يُشار إلى <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%8A%D9%86" title="تشارلز داروين">تشارلز داروين</a> بشكل رئيسي على أطروحته عن <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1" title="التطور">التطور</a>، كان أحد مؤسسي بيئة التربة، ولاحظ أول تجربة بيئية في <a href="/wiki/%D8%A3%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9" title="أصل الأنواع">أصل الأنواع</a>. غيرت النظرية التطورية الطريقة التي تناول بها الباحثون العلوم البيئية. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="منذ_عام_1900"><span id=".D9.85.D9.86.D8.B0_.D8.B9.D8.A7.D9.85_1900"></span>منذ عام 1900</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=3" title="عدل القسم: منذ عام 1900"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>علم البيئة الحديث هو علم شاب استحوذ أولاً على اهتمام علمي كبير في نهاية القرن التاسع عشر (في نفس الوقت الذي كانت فيه الدراسات التطورية تكتسب اهتمامًا علميًا). قد تكون العالمة <a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%84%D9%8A%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%88_%D8%B1%D9%8A%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B2" title="إيلين سوالو ريتشاردز">إيلين سوالو ريتشاردز</a> قد قدمت لأول مرة مصطلح «علم البيئة» (الذي تحول في النهاية إلى <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%8A%D8%B1_%D9%85%D9%86%D8%B2%D9%84%D9%8A" title="تدبير منزلي">الاقتصاد المنزلي</a>) في <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D8%A9" title="الولايات المتحدة">الولايات المتحدة</a> في أوائل عام <a href="/wiki/1892" title="1892">1892</a>.<sup id="cite_ref-Hunt_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hunt-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>في أوائل القرن العشرين، انتقلت البيئة من شكل أكثر وصفًا للتاريخ الطبيعي إلى شكل تحليلي أكثر للتاريخ الطبيعي العلمي. نشر <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%8A%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D9%83_%D9%83%D9%84%D9%8A%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B3" title="فريدريك كليمنتس">فريدريك كليمنتس</a> أول كتاب بيئي أمريكي في عام <a href="/wiki/1905" title="1905">1905</a>،<sup id="cite_ref-Clements05_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Clements05-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> قدم فكرة المجتمعات النباتية باعتبارها كائنًا حيًا كبيرًا. أطلق هذا المنشور نقاشًا بين الشمولية الإيكولوجية والفردية التي استمرت حتى سبعينيات القرن الماضي. اقترح مفهوم الكائنات الحية الدقيقة لكليمنتس أن تتطور النظم البيئية من خلال المراحل المنتظمة والمحددة من التطور المسلسل التي تشبه المراحل التنموية للكائن الحي. واجه نموذج هنري كليمنتس تحديا من قبل <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A7%D9%85_%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%8A_%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%B3%D9%88%D9%86" title="ويليام هنري جليسون">ويليام هنري جليسون</a>، الذي ذكر أن المجتمعات البيئية تتطور من الارتباط الفريد والمتزامن للكائنات الفردية. هذا التحول الحسي وضع التركيز مرة أخرى على تاريخ حياة الكائنات الفردية وكيف يرتبط ذلك بتطور الجمعيات المجتمعية. </p><p>كانت نظرية الكائنات الحية الدقيقة تطبيقًا مفرطًا لشكل مثالي من <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="الشمولية">الشمولية</a>.<sup id="cite_ref-Levins80_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Levins80-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> مصطلح «الشمولية» تم صياغته في عام 1926 من قبل <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%AA%D8%B3" title="جان سموتس">جان سموتس</a>، وهو جنرال <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%A5%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7" title="جنوب إفريقيا">جنوب أفريقي</a> وشخصية تاريخية مستقطبة مستوحاة من مفهوم كليمنتس العضوي الفائق. في نفس الوقت تقريبا، ابتكر <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%B3%D8%B0%D8%B1%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%A5%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86" title="تشارلز سذرلاند إلتون">تشارلز إلتون</a> مفهوم سلاسل الغذاء. في كتابه الكلاسيكي «البيئة الحيوانية».<sup id="cite_ref-Elton27_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Elton27-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> عرّف إلتون<sup id="cite_ref-Elton27_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Elton27-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> العلاقات البيئية باستخدام مفاهيم سلاسل الغذاء، ودورات الغذاء، وحجم الغذاء، ووصف العلاقات العددية بين المجموعات الوظيفية المختلفة ووفرتها النسبية. تم استبدال «دورة الغذاء» لإلتون بـ«شبكة الغذاء» في نص بيئي لاحق. جلب <a href="/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%81%D8%B1%D9%8A%D8%AF_%D9%84%D9%88%D8%AA%D9%83%D8%A7" title="ألفريد لوتكا">ألفريد لوتكا</a> العديد من المفاهيم النظرية التي تطبق المبادئ الديناميكية الحرارية على البيئة. </p><p>في عام 1942، كتب <a href="/wiki/%D8%B1%D9%8A%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%84%D9%8A%D9%86%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ريموند ليندمان">ريموند ليندمان</a> ورقة بحثية عن الديناميات التغذوية للبيئة، والتي نُشرت بعد وفاتها بعد رفضها في البداية بسبب تأكيدها النظري. أصبحت ديناميات التغذية الأساس لكثير من العمل لمتابعة الطاقة وتدفق المواد من خلال النظم البيئية. قام <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A2%D8%B1%D8%AB%D8%B1" title="روبرت آرثر">روبرت آرثر</a> بنظرية وتنبؤات واختبارات رياضية متقدمة في علم البيئة في الخمسينيات من القرن العشرين، والتي ألهمت مدرسة جديدة لعلماء البيئة النظريين.<sup id="cite_ref-Cook77_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cook77-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Odum68_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Odum68-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> تطورت البيئة أيضًا من خلال مساهمات من دول أخرى، بما في ذلك <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B3%D9%83%D9%8A" title="فلاديمير فرنادسكي">فلاديمير فرنادسكي</a> الروسي وتأسيسه لمفهوم <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="محيط حيوي">المحيط الحيوي</a> في عشرينيات <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D9%86_20" title="القرن 20">القرن العشرين</a> والياباني كينجي إيمانيشي ومفاهيمه للتناغم في الطبيعة وعزل الموائل في الخمسينيات. يعوق الحواجز اللغوية والترجمة الإدراك العلمي للمساهمات في البيئة من الثقافات غير الناطقة <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A9" title="اللغة الإنجليزية">بالإنجليزية</a>. </p><p>ارتفعت البيئة في الاهتمام الشعبي والعلمي خلال الحركة البيئية 1960-1970. هناك روابط تاريخية وعلمية قوية بين البيئة والإدارة البيئية والحماية. إن التركيز التاريخي والكتابات الشعرية الطبيعية التي تدافع عن حماية الأماكن البرية من قبل علماء البيئة البارزين في تاريخ البيولوجيا المحافظة، مثل <a href="/wiki/%D8%A3%D9%84%D8%AF%D9%88_%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AF" title="ألدو ليوبولد">ألدو ليوبولد</a> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%AB%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%84%D9%8A" title="آرثر تانسلي">وآرثر تانسلي</a>، قد تم إزالتها من المراكز الحضرية حيث يُزعم أن تركيز التلوث ويقع التدهور البيئي.<sup id="cite_ref-Palamar08_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Palamar08-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> يلاحظ بالامار (2008) تطغى على البيئة السائدة للنساء الرائدات في أوائل القرن العشرين الذين قاتلوا من أجل البيئة الصحية الحضرية (التي كانت تسمى آنذاك <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%87%D9%8A%D8%A9" title="علم الرفاهية">علم الرفاهية</a>) وأحدثوا تغييرات في التشريعات البيئية. كانت نساء مثل <a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%84%D9%8A%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%88_%D8%B1%D9%8A%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B2" title="إيلين سوالو ريتشاردز">إيلين سوالو ريتشاردز</a> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A7_%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%A8" title="جوليا لاثروب">وجوليا لاثروب</a>، من بين آخرين، مقدمة للحركات البيئية الأكثر شعبية بعد الخمسينيات. </p><p>في عام 1962، ساعد كتاب البيولوجيا البحرية وعالمة البيئة <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D9%8A%D9%84_%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="راشيل كارسون">راشيل كارسون</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%A7%D9%85%D8%AA_(%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8)" title="الربيع الصامت (كتاب)">الربيع الصامت</a> في تعبئة الحركة البيئية من خلال تنبيه الجمهور إلى المبيدات الحشرية السامة، مثل <a href="/wiki/%D8%AB%D9%86%D8%A7%D8%A6%D9%8A_%D9%83%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%88_%D8%AB%D9%86%D8%A7%D8%A6%D9%8A_%D9%81%D9%8A%D9%86%D9%8A%D9%84_%D8%AB%D9%84%D8%A7%D8%AB%D9%8A_%D9%83%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%8A%D8%AB%D8%A7%D9%86" title="ثنائي كلورو ثنائي فينيل ثلاثي كلورو الإيثان">ثنائي كلورو ثنائي فينيل ثلاثي كلورو الإيثان</a>، التي تتراكم أحيائياً في البيئة. استخدم كارسون العلوم البيئية لربط إطلاق السموم البيئية بصحة الإنسان والنظام البيئي. منذ ذلك الحين، عمل علماء البيئة على تجسير فهمهم لتدهور النظم الإيكولوجية للكوكب مع <a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%A9_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="سياسة بيئية">السياسة البيئية</a> والقانون والإصلاح وإدارة الموارد الطبيعية.<sup id="cite_ref-Krebs99_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Krebs99-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="علم_البيئة_البشرية"><span id=".D8.B9.D9.84.D9.85_.D8.A7.D9.84.D8.A8.D9.8A.D8.A6.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D8.A8.D8.B4.D8.B1.D9.8A.D8.A9"></span>علم البيئة البشرية</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=4" title="عدل القسم: علم البيئة البشرية"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64185648"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">المقالة الرئيسة: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="علم البيئة البشرية">علم البيئة البشرية</a></div> <p>علم البيئة هو <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="علم الأحياء">علم بيولوجي</a> بقدر ما هو علم <a href="/wiki/%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="إنسان">الإنسان</a>. <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="علم البيئة البشرية">علم البيئة البشرية</a> هو تحقيق متعدد التخصصات في <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="بيئة">البيئة</a> من جنسنا. «يمكن تعريف البيئة البشرية: (1) من وجهة نظر بيولوجية مثل دراسة الإنسان باعتباره المهيمن على البيئة في المجتمعات والأنظمة النباتية والحيوانية؛ (2) من وجهة نظر بيولوجية باعتبارها مجرد <a href="/wiki/%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86" title="حيوان">حيوان</a> آخر يؤثر على بيئته الطبيعية ويتأثر بها و (3) كإنسان، يختلف بطريقة أو بأخرى عن الحياة الحيوانية بشكل عام، ويتفاعل مع البيئات الفيزيائية والمعدلة بطريقة مميزة وخلاقة. <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="علم البيئة البشرية">علم البيئة البشرية</a> متعدد الاختصاصات حقًا.» تم تقديم المصطلح رسميًا في عام <a href="/wiki/1921" title="1921">1921</a>، لكن العديد من <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="علماء الاجتماع (الصفحة غير موجودة)">علماء الاجتماع</a> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A" title="جغرافي">والجغرافيين</a> <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%81%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%8A%D9%86&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="قائمة العلماء النفسانيين (الصفحة غير موجودة)">وعلماء النفس</a> وغيرهم من التخصصات كانوا مهتمين بالعلاقات الإنسانية بالنظم الطبيعية قبل قرون، خاصة في أواخر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D9%86_19" title="القرن 19">القرن التاسع عشر</a>.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>التعقيدات البيئية التي يواجهها البشر من خلال التحول التكنولوجي في كوكبنا جلبت لنا حقبة مقترحة تدعى <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%8A%D9%86" class="mw-redirect" title="الأنثروبوسين">الأنثروبوسين</a>. ولدت هذه المجموعة الفريدة من الظروف، الحاجة إلى علم موحد جديد يسمى «النظم البشرية والطبيعية المقترنة» التي تبني عليها، لكنها تتجاوز مجال البيئة البشرية. ترتبط النظم الإيكولوجية بالمجتمعات البشرية من خلال الوظائف الحرجة والشاملة التي تدعمها. اعترافًا بهذه الوظائف وعدم قدرة طرق التقييم الاقتصادي التقليدية لمعرفة القيمة في النظم الإيكولوجية، كان هناك اهتمام كبير <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A3%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="رأس المال الاجتماعي">برأس المال الاجتماعي</a> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A3%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A" title="رأس المال الطبيعي">والطبيعي</a>، مما يوفر وسيلة لوضع قيمة على مخزون المعلومات والمواد واستخدامها الناجمة عن السلع <a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="خدمات النظام البيئي">وخدمات النظام البيئي</a>. تنتج النظم الإيكولوجية وتنظمها وتحافظ عليها وتزودها بخدمات ضرورية ومفيدة لصحة الإنسان (الإدراكية والفسيولوجية) والاقتصادات، بل إنها توفر وظيفة معلومات أو مرجعية كمكتبة حية توفر فرصًا للعلم والتنمية المعرفية لدى الأطفال المشاركين في تعقيد العالم الطبيعي. ترتبط النظم الإيكولوجية بشكل مهم بالبيئة البشرية لأنها الأساس الأساسي للاقتصاد العالمي مثل كل سلعة، وقدرة التبادل تنبع في النهاية من النظم الإيكولوجية على <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="الأرض">الأرض</a>.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مستويات_التنظيم_ومجاله_وحجمه"><span id=".D9.85.D8.B3.D8.AA.D9.88.D9.8A.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D9.84.D8.AA.D9.86.D8.B8.D9.8A.D9.85_.D9.88.D9.85.D8.AC.D8.A7.D9.84.D9.87_.D9.88.D8.AD.D8.AC.D9.85.D9.87"></span>مستويات التنظيم ومجاله وحجمه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=5" title="عدل القسم: مستويات التنظيم ومجاله وحجمه"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>يضم علم البيئة في مجاله مصفوفةً واسعةً من المستويات المتفاعلة من التنظيم بدءًا من المستوى الدقيق (كالخلايا) حتى الظواهر على مستوى الكوكب (كالغلاف الحيوي). تحتوي الأنظمة البيئية، على سبيل المثال، على موارد لاحيوية وأشكال متفاعلة من الحياة (أي الكائنات العضوية المفردة التي تتراكم لتشكل تجمعات سكانية تتراكم بدورها لمجتمعات بيئية متمايزة). الأنظمة البيئية ديناميكية، ولا تتبع دائمًا مسارًا تتابعيًا خطيًا، بل هي تتغير دائمًا، أحيانًا بسرعة وأحيانًا ببطء شديد إلى درجة أن العمليات البيئية تستغرق آلاف السنين حتى تأتي بالمراحل المتتابعة للغابة. يمكن أن يغطي مجال النظام البيئي مساحات متباينة بشكل كبير، من مساحات صغيرة حتى مساحات واسعة. ليست الشجرة الواحدة ذات أثر كبير في تصنيف النظام البيئي لغابة، ولكنها ذات أهمية محورية بالنسبة للكائنات العضوية التي تعيش فيها وعليها. يمكن لأجيال متعددة من حشرات المن أن تعيش خلال فترة حياة ورقة شجر واحدة. وكل من حشرات المن هذه، بدوره، يدعم حياة مجتمعات بكتيرية متنوعة. لا يمكن تفسير طبيعة الروابط في المجتمعات البيئية بمعرفة تفاصيل كل من الأنواع بعزلة عن غيرها، لأن النمط الظاهر لا يمكن الكشف عنها ولا التنبؤ به حتى يدرس النظام البيئي ككل متكامل. ولكن بعض المبادئ البيئية تشهد خصائص جمعية يكون فيها مجموع المكونات قادرًا على تفسير خصائص الكل، ككون معدل ولادات تجمع سكاني ما مساويًا لمجموع الولادات الفردية في إطار زمني محدد.<sup id="cite_ref-Clements052_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Clements052-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>يشهد الفرعان الأساسيان لعلم البيئة، وهما علم بيئة التجمعات السكانية (أو المجتمعات) وعلم بيئة الأنظمة البيئية، اختلافات ليس فقط في الحجم، بل أيضًا في مبنيين متباينين للمجال. إذ يركز الفرع الأول على توزع الكائنات العضوية ووفرتها، في حين يركز الأخير على تدفقات المادة والطاقة.<sup id="cite_ref-Hunt2_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hunt2-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="التراتبية"><span id=".D8.A7.D9.84.D8.AA.D8.B1.D8.A7.D8.AA.D8.A8.D9.8A.D8.A9"></span>التراتبية</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=6" title="عدل القسم: التراتبية"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>يمكن أن يعمل حجم أو نطاق الديناميكية البيئية كنظام مغلق، كهجرة حشرات المن على شجرة واحدة، مع بقائه في الوقت ذاته مفتوحًا فيما يخص التأثيرات على نطاق أوسع، <a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D8%AC%D9%88%D9%8A" title="غلاف جوي">كالغلاف الجوي</a> أو <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AE" title="مناخ">المناخ</a>؛ لذلك يصنف علماء البيئة الأنظمة البيئية تراتبيًا بتحليل البيانات المجموعة من وحدات أصغر حجمًا، كالتجمعات النباتية، والمناخ، وأنواع التربة، وإكمال هذه المعلومات للتعرف على الأنماط الظاهرة للتنظيم الموحد والعمليات التي تعمل على نطاقات محلية إلى إقليمية، وعلى نطاق المنظر الطبيعي، وعلى النطاقات الزمنية.<sup id="cite_ref-Cook772_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cook772-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>لهيكلة دراسة البيئة ضمن إطار يمكن إدارته مفاهيميًا؛ ينظم العالم الحيوي إلى تراتب متداخل، يتراوح في الحجم من المورثات، إلى الخلايا، إلى الأنسجة، إلى الأعضاء، إلى الكائنات العضوية، إلى الأنواع، إلى التجمعات السكانية، إلى المجتمعات، إلى الأنظمة البيئية، إلى الوحدة الأحيائية (الحيوم)، حتى مستوى الغلاف الحيوي. يشكل هذا الإطار هيكلًا متنوعًا ويشهد سلوكًا غير خطي؛ وهذا يعني أم «السبب والنتيجة غير متناسبين، بحيث يمكن أن تؤدي تغيرات صغيرة لمتغيرات حرجة، كعدد مثبتات النتروجين، إلى تغيرات كبيرة نسبيًا قد تكون غير عكوسة لخصائص النظام». </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="التنوع_الحيوي"><span id=".D8.A7.D9.84.D8.AA.D9.86.D9.88.D8.B9_.D8.A7.D9.84.D8.AD.D9.8A.D9.88.D9.8A"></span><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="تنوع حيوي">التنوع الحيوي</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=7" title="عدل القسم: التنوع الحيوي"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>يصف <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="تنوع حيوي">التنوع الحيوي</a> تنوع الحياة من المورثات حتى الأنظمة البيئية، ويمسح كل مستوى من التنظيم البيئي. للمصطلح عدة تفسيرات، وهناك عدة طرق للإشارة إلى هذا التنظيم المعقد، وقياسه وتصنيفه وتمثيله. يشمل التنوع الحيوي تنوع الأنواع، وتنوع الأنظمة البيئية، والتنوع الوراثي، ويهتم العلماء بطريقة تأثير هذا التنوع على العمليات البيئية المعقدة التي تعمل على كل من هذه المستويات وبينها. يلعب التنوع الحيوي دورًا مهمًا في خدمات النظام البيئي التي تحافظ بالتعريف على جودة الحياة البشرية وتحسنها. تتطلب أولويات الحماية البيئية وطرق الإدارة مقاربات مختلفة واعتبارات متباينة لتغطية النطاق البيئي الكامل للتنوع الحيوي. يتهم رأس المال الطبيعي الذي يدعم حياة التجمعات السكانية ضروري للمحافظة على خدمات النظام البيئي وهجرة الأنواع (كمجاري الأسماك النهرية والسيطرة على الحشرات الطائرة) بكونه إحدى الآليات التي تواجه من خلالها خسارات هذه الخدمات. لفهم التنوع الحيوي تطبيقات عملية لمخططي الحماية البيئية على مستوى النوع وعلى مستوى النظام البيئي إذ يقدمون توصياتهم الإدارية للشركات الاستشارية والحكومات والصناعة.<sup id="cite_ref-Odum682_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Odum682-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>المسكن </p><p>يصف مسكن النوع البيئة التي يعرف أن النوع يوجد فيها ونوع المجتمع الذي ينشأ بالنتيجة. وعلى وجه التحديد، «يمكن تعريف المساكن بأنها مناطق في المساحة البيئية تتألف من عدة أبعاد، يمثل كل منها متغيرًا بيئيًا حيويًا أو لا حيوي؛ أي كل مكون أو خاصية للبيئة تتعلق بشكل مباشر (كالكتلة الحيوية المستخدمة في الأعلاف وجودة الأعلاف) أو بشكل غير مباشر (كالارتفاع عن سطح البحر) باستخدام موقع من قبل الحيوان». على سبيل المثال، يمكن أن يكون المسكن بيئةً مائيةً أو أرضيةً يمكن تصنيفها بشكل أدق لنظام بيئي جبلي أو ألبي. توفر تحولات المساكن دليلًا على التنافس في الطبيعة حيث يتغير تجمع سكاني بالنسبة للمساكن التي يشغلها معظم أفراد النوع. على سبيل المثال، لتجمع سكاني من أحد أنواع السحالي الاستوائية (<i>تروبيدوروس هيسبيدوس</i>) جسم مفلطح بالنسبة إلى التجمعات السكانية التي تعيش في غابات <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="سافانا">السافانا</a> المفتوحة. تختبئ المجموعات التي تعيش على الصخور الناتئة المعزولة في الصدوع حيث يوفر جسمها المفلطح ميزة اصطفائية لها. يحدث تحول المساكن أيضًا في التاريخ التطوري لحياة البرمائيات، وفي الحشرات التي تنتقل من مساكن مائية إلى مساكن أرضية. يستخدم مصطلحا المسكن والموئل الحيوي أحيانًا بشكل تبادلي، ولكن الأول ينطبق على بيئة المجتمع، في حين ينطبق الأخير على بيئة النوع.<sup id="cite_ref-McIntosh852_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-McIntosh852-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="المثوى"><span id=".D8.A7.D9.84.D9.85.D8.AB.D9.88.D9.89"></span>المثوى</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=8" title="عدل القسم: المثوى"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ترجع تعريفات المثوى إلى 1917، ولكن ج. إيفلين هتشنسون أجرى تطويرات مفاهيمية في 1957 بتقديم تعريف مقبول بشكل واسع: «مجموعة الظروف الحيوية واللاحيوية التي يستطيع فيها نوع أن يستمر ويحافظ على أحجام مستقرة للتعدادات». المثوى البيئي مفهوم مركزي في علم بيئة الكائنات العضوية وينقسم إلى المثوى <i>الأساسي</i> والمثوى <i>المطبق</i>. المثوى الأساسي مجموعة الظروف البيئية التي يستطيع نوع فيها أن يستمر. المثوى المطبق مجموعة الظروف البيئية بالإضافة إلى الظروف المتعلقة بعلم البيئة التي يستمر فيها نوع ما. التعريف الهتشنسوني معرف بشكل أكثر تخصصًا: «الفضاء الإقليدي الفائق الذي تعرف <i>أبعاده</i> بوصفها متغيرات بيئية و<i>حجمه</i> تابع لعدد المتغيرات التي قد تفترضها القيم البيئية التي يكون الكائن العضوي ذا <i>ملاءمة إيجابية</i> لها».<sup id="cite_ref-Palamar082_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Palamar082-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>تشرح الأنماط الحيوية الجغرافية وتوزعات المجالات أو يتبنأ بها من خلال معرفة مزايا النوع ومتطلبات الموئل. للأنواع خصائص وظيفية متكيفة بشكل فريد للموئل البيئي. الميزة خاصية أو نمط ظاهري أو صفة مقاسة للكائن العضوي يمكن أن تؤثر على بقائه. تلعب المورثات دورًا مهمًا في تفاعل التعبيرات البيئية والتنموية للمزايا. تطور الأنواع المقيمة مزايا ملائمة للضغوط الانتقائية لبيئاتها المحلية. يميل هذا لأن يكلفها ميزة تنافسية ويثبط الأنواع المكيفة بشكل متشابه عن أن يكون لها نطاقات جغرافية متداخلة. ينص مبدأ الإقصاء التنافسي على أنه لا يمكن لنوعين أن يتعايشا لأجل غير مسمى من خلال الاعتياش على المورد المحدود نفسه؛ إذ سيغلب أحدهما دائمًا الآخر في المنافسة. عندما تتقاطع أنواع متكيفة بشكل متشابه جغرافيًا، يكشف التدقيق الأكبر عن فروق بيئية طفيفة في مساكنها أو متطلباتها الغذائية. ولكن بعض الدراسات التجريبية والنماذج تقترح أن الاضطرابات يمكن أن تؤدي إلى استقرار التطور المشترك والاحتلال المشترك للموئل الطبيعي من قبل أنواع متشابهة تسكن مجتمعات غنية بالأنواع. يدعى المسكن والموئل معًا موطنًا بيئيًا، وهو يعرف بصفته النطاق الكامل للمتغيرات البيئية والحيوية التي تؤثر على نوع بأكمله.<sup id="cite_ref-McIntosh852_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-McIntosh852-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اقرأ_أيضًا"><span id=".D8.A7.D9.82.D8.B1.D8.A3_.D8.A3.D9.8A.D8.B6.D9.8B.D8.A7"></span>اقرأ أيضًا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=9" title="عدل القسم: اقرأ أيضًا"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div> <table class="multicol" width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="background-color:transparent;table-layout:fixed;"> <tbody><tr valign="top"> <td><div style="margin-left:20px;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="الأهرام البيئية">الأهرام البيئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="بيئة">بيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_(%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9)" title="بيئة (فيزياء حيوية)">بيئة (فيزياء حيوية)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9_%D9%85%D9%87%D8%AF%D8%AF%D8%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6" title="أنواع مهددة بالانقراض">الأنواع المهددة بالانقراض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A" title="علم الأحياء الرياضي والنظري">علم الأحياء الرياضي والنظري</a></li></ul> </div> </td> <td><div style="margin-left: 20px;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%85%D9%8A%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="تصميم بيئي">تصميم بيئي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B7%D9%86" title="بناء الموطن">بناء الموطن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%83%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7_%D8%AF%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9" title="إيكولوجيا دقيقة">الإيكولوجيا الدقيقة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A" title="اصطفاء طبيعي">الانتقاء الطبيعي</a></li></ul> </div> </td></tr></tbody></table> </div> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="المراجع"><span id=".D8.A7.D9.84.D9.85.D8.B1.D8.A7.D8.AC.D8.B9"></span>المراجع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=10" title="عدل القسم: المراجع"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68964954">.mw-parser-output .reflist-wrap{overflow-y:auto;max-height:300px}.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:36em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:28em}.mw-parser-output .reflist-columns-4{column-width:20em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}@media print{.mw-parser-output .reflist{overflow-y:visible!important;max-height:none!important}}</style><div class="reflist-wrap"><div class="reflist mw-content-ltr" dir="ltr"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68982381">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")left 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite class="citation cs2 cs1-prop-foreign-lang-source cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ARA1993ENFRAR"><i>المعجم الموحد لمصطلحات علم الأحياء</i></a>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A5%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AC%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%A9" title="قائمة إصدارات سلسلة المعاجم الموحدة">سلسلة المعاجم الموحدة</a> (8) (بالعربية والإنجليزية والفرنسية)، تونس: <a href="/wiki/%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8_%D8%AA%D9%86%D8%B3%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D9%8A%D8%A8" title="مكتب تنسيق التعريب">مكتب تنسيق التعريب</a>، 1993، ص.&#160;124، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="مركز المكتبة الرقمية على الإنترنت">OCLC</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/929544775">929544775</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A_%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="ويكي بيانات">QID</a>:<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q114972534" class="extiw" title="d:Q114972534">Q114972534</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AC%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF+%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA+%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1&amp;rft.place=%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3&amp;rft.series=%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AC%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%A9+%288%29&amp;rft.pages=124&amp;rft.pub=%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8+%D8%AA%D9%86%D8%B3%D9%8A%D9%82+%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D9%8A%D8%A8&amp;rft.date=1993&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F929544775&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2FARA1993ENFRAR&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/HCLA2019FRAR"><i>قاموس مصطلحات الفلاحة</i></a> (بالعربية والفرنسية). الجزائر العاصمة: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D9%84%D9%89_%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1)" title="المجلس الأعلى للغة العربية (الجزائر)">المجلس الأعلى للغة العربية بالجزائر</a>. 2018. ص.&#160;129. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8" title="النظام القياسي الدولي لترقيم الكتب">ISBN</a>:<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-9931-681-42-7" title="خاص:مصادر كتاب/978-9931-681-42-7"><bdi>978-9931-681-42-7</bdi></a>. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="مركز المكتبة الرقمية على الإنترنت">OCLC</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/1100055505">1100055505</a>. <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A_%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="ويكي بيانات">QID</a>:<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q121071043" class="extiw" title="d:Q121071043">Q121071043</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%D9%82%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3+%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A9&amp;rft.place=%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;rft.pages=129&amp;rft.pub=%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3+%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D9%84%D9%89+%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9+%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1&amp;rft.date=2018&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F1100055505&amp;rft.isbn=978-9931-681-42-7&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2FHCLA2019FRAR&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFمنير_البعلبكيرمزي_البعلبكي2008" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D9%84%D8%A8%D9%83%D9%8A" title="منير البعلبكي">منير البعلبكي</a>؛ <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B2%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D9%84%D8%A8%D9%83%D9%8A" title="رمزي البعلبكي">رمزي البعلبكي</a> (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/BAL2008ENAR"><i>المورد الحديث: قاموس إنكليزي عربي</i></a> (بالعربية والإنجليزية) (ط. 1). بيروت: <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%84%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%8A%D9%8A%D9%86" title="دار العلم للملايين">دار العلم للملايين</a>. ص.&#160;384. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8" title="النظام القياسي الدولي لترقيم الكتب">ISBN</a>:<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-9953-63-541-5" title="خاص:مصادر كتاب/978-9953-63-541-5"><bdi>978-9953-63-541-5</bdi></a>. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="مركز المكتبة الرقمية على الإنترنت">OCLC</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/405515532">405515532</a>. <a href="/wiki/OL_(identifier)" class="mw-redirect" title="OL (identifier)">OL</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL50197876M">50197876M</a>. <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A_%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="ويكي بيانات">QID</a>:<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q112315598" class="extiw" title="d:Q112315598">Q112315598</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB%3A+%D9%82%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3+%D8%A5%D9%86%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%B2%D9%8A+%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A&amp;rft.place=%D8%A8%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%AA&amp;rft.pages=384&amp;rft.edition=1&amp;rft.pub=%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85+%D9%84%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%8A%D9%8A%D9%86&amp;rft.date=2008&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F405515532&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL50197876M%23id-name%3DOL&amp;rft.isbn=978-9953-63-541-5&amp;rft.au=%D9%85%D9%86%D9%8A%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D9%84%D8%A8%D9%83%D9%8A&amp;rft.au=%D8%B1%D9%85%D8%B2%D9%8A+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D9%84%D8%A8%D9%83%D9%8A&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2FBAL2008ENAR&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dictionary.com/browse/ecology">"the definition of ecology"</a>. <i>Dictionary.com</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180221095929/http://www.dictionary.com/browse/ecology">مؤرشف</a> من الأصل في 21 فبراير 2018<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 20 فبراير 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Dictionary.com&amp;rft.atitle=the+definition+of+ecology&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.dictionary.com%2Fbrowse%2Fecology&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFNovikoff1945" class="citation journal cs1">Novikoff، A. B. (1945). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110515183451/http://rogov.zwz.ru/Macroevolution/novikoff.pdf">"The concept of integrative levels and biology"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Science</i>. ج.&#160;101 ع.&#160;2618: 209–215. <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A8_%D9%83%D9%88%D8%AF" title="بيب كود">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1945Sci...101..209N">1945Sci...101..209N</a>. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.101.2618.209">10.1126/science.101.2618.209</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A8%D9%85%D8%AF" title="ببمد">PMID</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17814095">17814095</a>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rogov.zwz.ru/Macroevolution/novikoff.pdf">الأصل</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> في 2011-05-15.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Science&amp;rft.atitle=The+concept+of+integrative+levels+and+biology&amp;rft.volume=101&amp;rft.issue=2618&amp;rft.pages=209-215&amp;rft.date=1945&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17814095&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.101.2618.209&amp;rft_id=info%3Abibcode%2F1945Sci...101..209N&amp;rft.aulast=Novikoff&amp;rft.aufirst=A.+B.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Frogov.zwz.ru%2FMacroevolution%2Fnovikoff.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFHughes" class="citation journal cs1">Hughes، A. R. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170204062226/http://www.nature.com:80/scitable/knowledge/library/disturbance-and-diversity-an-ecological-chicken-and-13256228">"Disturbance and diversity: an ecological chicken and egg problem"</a>. <i>Nature Education Knowledge</i>. ج.&#160;1 ع.&#160;8: 26. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/disturbance-and-diversity-an-ecological-chicken-and-13256228/">الأصل</a> في 2017-02-04.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Nature+Education+Knowledge&amp;rft.atitle=Disturbance+and+diversity%3A+an+ecological+chicken+and+egg+problem&amp;rft.volume=1&amp;rft.issue=8&amp;rft.pages=26&amp;rft.aulast=Hughes&amp;rft.aufirst=A.+R.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fscitable%2Fknowledge%2Flibrary%2Fdisturbance-and-diversity-an-ecological-chicken-and-13256228%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFShurinGrunerHillebrand2006" class="citation journal cs1">Shurin، J. B.؛ Gruner، D. S.؛ Hillebrand، H. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1560001">"All wet or dried up? Real differences between aquatic and terrestrial food webs"</a>. <i>Proceedings of the Royal Society B</i>. ج.&#160;273 ع.&#160;1582: 1–9. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frspb.2005.3377">10.1098/rspb.2005.3377</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A8%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="ببمد سنترال">PMC</a>:<span class="id-lock-free" title="يمكن الوصول إليها بحرية"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1560001">1560001</a></span>. <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A8%D9%85%D8%AF" title="ببمد">PMID</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16519227">16519227</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Proceedings+of+the+Royal+Society+B&amp;rft.atitle=All+wet+or+dried+up%3F+Real+differences+between+aquatic+and+terrestrial+food+webs&amp;rft.volume=273&amp;rft.issue=1582&amp;rft.pages=1-9&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1560001%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16519227&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frspb.2005.3377&amp;rft.aulast=Shurin&amp;rft.aufirst=J.+B.&amp;rft.au=Gruner%2C+D.+S.&amp;rft.au=Hillebrand%2C+H.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1560001&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-LaferrièreStoett2003-8"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-LaferrièreStoett2003_8-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFEric_LaferrièrePeter_J._Stoett2003" class="citation book cs1">Eric Laferrière؛ Peter J. Stoett (2 سبتمبر 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=HWtncHw7ErIC&amp;pg=PA25"><i>International Relations Theory and Ecological Thought: Towards a Synthesis</i></a>. Routledge. ص.&#160;25–. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8" title="النظام القياسي الدولي لترقيم الكتب">ISBN</a>:<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-134-71068-3" title="خاص:مصادر كتاب/978-1-134-71068-3"><bdi>978-1-134-71068-3</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160624045150/https://books.google.com/books?id=HWtncHw7ErIC&amp;pg=PA25">مؤرشف</a> من الأصل في 24 يونيو 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=International+Relations+Theory+and+Ecological+Thought%3A+Towards+a+Synthesis&amp;rft.pages=25-&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft.date=2003-09-02&amp;rft.isbn=978-1-134-71068-3&amp;rft.au=Eric+Laferri%C3%A8re&amp;rft.au=Peter+J.+Stoett&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DHWtncHw7ErIC%26pg%3DPA25&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Sober80-9"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Sober80_9-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFSober1980" class="citation journal cs1">Sober، E. (1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_philosophy-of-science_1980-09_47_3/page/350">"Evolution, population thinking, and essentialism"</a>. <i>Philosophy of Science</i>. ج.&#160;47 ع.&#160;3: 350–383. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F288942">10.1086/288942</a>. <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%8A%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="جايستور">JSTOR</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/186950">186950</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Philosophy+of+Science&amp;rft.atitle=Evolution%2C+population+thinking%2C+and+essentialism&amp;rft.volume=47&amp;rft.issue=3&amp;rft.pages=350-383&amp;rft.date=1980&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F288942&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F186950%23id-name%3DJSTOR&amp;rft.aulast=Sober&amp;rft.aufirst=E.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_philosophy-of-science_1980-09_47_3%2Fpage%2F350&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-McIntosh85-10"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-McIntosh85_10-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFMcIntosh1985" class="citation book cs1">McIntosh، R. P. (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1bYSnG7RITAC&amp;printsec=frontcover#v=onepage&amp;q&amp;f=false"><i>The Background of Ecology: Concept and Theory</i></a>. Cambridge University Press. ص.&#160;400. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8" title="النظام القياسي الدولي لترقيم الكتب">ISBN</a>:<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-521-27087-1" title="خاص:مصادر كتاب/0-521-27087-1"><bdi>0-521-27087-1</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151009165233/https://books.google.com/books?id=1bYSnG7RITAC&amp;printsec=frontcover#v=onepage&amp;q&amp;f=false">مؤرشف</a> من الأصل في 9 أكتوبر 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Background+of+Ecology%3A+Concept+and+Theory&amp;rft.pages=400&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.date=1985&amp;rft.isbn=0-521-27087-1&amp;rft.aulast=McIntosh&amp;rft.aufirst=R.+P.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D1bYSnG7RITAC%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFHaeckel1866" class="mwgadget-numconv-skip citation book cs1 cs1-prop-long-vol cs1-prop-foreign-lang-source">Haeckel, Ernst (1866). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190618151420/https://www.biodiversitylibrary.org/item/52177"><i>Generelle Morphologie der Organismen</i></a> &#91;<i>The General Morphology of Organisms</i>&#93; (بالألمانية). Berlin, (Germany): Georg Reimer. Vol.&#160;vol. 2. p.&#160;286. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.biodiversitylibrary.org/item/52177#page/454/mode/1up">the original</a> on 2019-06-18.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Generelle+Morphologie+der+Organismen&amp;rft.place=Berlin%2C+%28Germany%29&amp;rft.pages=286&amp;rft.pub=Georg+Reimer&amp;rft.date=1866&amp;rft.aulast=Haeckel&amp;rft.aufirst=Ernst&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.biodiversitylibrary.org%2Fitem%2F52177%23page%2F454%2Fmode%2F1up&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="قالب:استشهاد بكتاب">استشهاد بكتاب</a>}}</code>: </span><span class="cs1-hidden-error citation-comment"><code class="cs1-code">&#124;المجلد=</code> يحوي نصًّا زائدًا (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#extra_text_volume" class="mw-redirect" title="مساعدة:CS1 errors">help</a>)</span> From p. 286: <i>"Unter Oecologie verstehen wir die gesammte Wissenschaft von den Beziehungen des Organismus zur umgebenden Aussenwelt, wohin wir im weiteren Sinne alle "Existenz-Bedingungen" rechnen können."</i> (By "ecology" we understand the comprehensive science of the relationships of the organism to its surrounding environment, where we can include, in the broader sense, all "conditions of existence".)</span> </li> <li id="cite_note-Hunt-12"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Hunt_12-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFHunt1912" class="citation book cs1">Hunt، Caroline Louisa (1912). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160602233526/https://archive.org/details/lifeofellenhrich00huntrich"><i>The life of Ellen H. Richards</i></a> (ط. 1st). Boston: <a href="/w/index.php?title=Whitcomb_%26_Barrows&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Whitcomb &amp; Barrows (الصفحة غير موجودة)">Whitcomb &amp; Barrows</a>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/lifeofellenhrich00huntrich">الأصل</a> في 2016-06-02.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+life+of+Ellen+H.+Richards&amp;rft.place=Boston&amp;rft.edition=1st&amp;rft.pub=Whitcomb+%26+Barrows&amp;rft.date=1912&amp;rft.aulast=Hunt&amp;rft.aufirst=Caroline+Louisa&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flifeofellenhrich00huntrich&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Clements05-13"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Clements05_13-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFClements1905" class="citation book cs1">Clements، F. E. (1905). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200125060953/https://books.google.com/?id=vRy-VJctJjcC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=Research+Methods+in+Ecology#v=onepage&amp;q=Research%20Methods%20in%20Ecology&amp;f=false"><i>Research methods in ecology</i></a>. Lincoln, Neb.: University Pub. Comp. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8" title="النظام القياسي الدولي لترقيم الكتب">ISBN</a>:<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-405-10381-6" title="خاص:مصادر كتاب/0-405-10381-6"><bdi>0-405-10381-6</bdi></a>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=vRy-VJctJjcC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=Research+Methods+in+Ecology#v=onepage&amp;q=Research%20Methods%20in%20Ecology&amp;f=false">الأصل</a> في 2020-01-25.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Research+methods+in+ecology&amp;rft.place=Lincoln%2C+Neb.&amp;rft.pub=University+Pub.+Comp.&amp;rft.date=1905&amp;rft.isbn=0-405-10381-6&amp;rft.aulast=Clements&amp;rft.aufirst=F.+E.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DvRy-VJctJjcC%26printsec%3Dfrontcover%26dq%3DResearch%2BMethods%2Bin%2BEcology%23v%3Donepage%26q%3DResearch%2520Methods%2520in%2520Ecology%26f%3Dfalse&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Levins80-14"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Levins80_14-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFLevinsLewontin1980" class="citation journal cs1">Levins، R.؛ Lewontin، R. (1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130510183920/http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/LevinsLewontinSynthese1980.pdf">"Dialectics and reductionism in ecology"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Synthese</i>. ج.&#160;43: 47–78. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fbf00413856">10.1007/bf00413856</a>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/LevinsLewontinSynthese1980.pdf">الأصل</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> في 10 May 2013<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ أغسطس 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Synthese&amp;rft.atitle=Dialectics+and+reductionism+in+ecology&amp;rft.volume=43&amp;rft.pages=47-78&amp;rft.date=1980&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fbf00413856&amp;rft.aulast=Levins&amp;rft.aufirst=R.&amp;rft.au=Lewontin%2C+R.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ecologia.unam.mx%2Flaboratorios%2Fcomunidades%2Fpdf%2Fpdf%2520curso%2520posgrado%2520Elena%2FTema%25201%2FLevinsLewontinSynthese1980.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D9%85%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%A9" title="قالب:استشهاد بدورية محكمة">استشهاد بدورية محكمة</a>}}</code>: </span><span class="cs1-hidden-error citation-comment">تحقق من التاريخ في: <code class="cs1-code">&#124;تاريخ الوصول=</code> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:%D8%A3%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF#bad_date" title="مساعدة:أخطاء الاستشهاد">مساعدة</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Elton27-15"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-Elton27_15-0"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Elton27_15-1"><sup><i><b>ب</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFElton1927" class="citation book cs1">Elton، C. S. (1927). <i>Animal Ecology</i>. London, UK.: Sidgwick and Jackson. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8" title="النظام القياسي الدولي لترقيم الكتب">ISBN</a>:<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-226-20639-4" title="خاص:مصادر كتاب/0-226-20639-4"><bdi>0-226-20639-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Animal+Ecology&amp;rft.place=London%2C+UK.&amp;rft.pub=Sidgwick+and+Jackson&amp;rft.date=1927&amp;rft.isbn=0-226-20639-4&amp;rft.aulast=Elton&amp;rft.aufirst=C.+S.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Cook77-16"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Cook77_16-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFCook1977" class="citation journal cs1">Cook، R. E. (1977). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esf.edu/efb/schulz/Seminars/Cook.pdf">"Raymond Lindeman and the trophic-dynamic concept in ecology"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Science</i>. ج.&#160;198 ع.&#160;4312: 22–26. <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A8_%D9%83%D9%88%D8%AF" title="بيب كود">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1977Sci...198...22C">1977Sci...198...22C</a>. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.198.4312.22">10.1126/science.198.4312.22</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A8%D9%85%D8%AF" title="ببمد">PMID</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17741875">17741875</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121005002320/http://www.esf.edu/efb/schulz/Seminars/Cook.pdf">مؤرشف</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> من الأصل في 5 أكتوبر 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Science&amp;rft.atitle=Raymond+Lindeman+and+the+trophic-dynamic+concept+in+ecology&amp;rft.volume=198&amp;rft.issue=4312&amp;rft.pages=22-26&amp;rft.date=1977&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17741875&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.198.4312.22&amp;rft_id=info%3Abibcode%2F1977Sci...198...22C&amp;rft.aulast=Cook&amp;rft.aufirst=R.+E.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esf.edu%2Fefb%2Fschulz%2FSeminars%2FCook.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Odum68-17"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Odum68_17-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFOdum1968" class="citation journal cs1">Odum، E. P. (1968). "Energy flow in ecosystems: A historical review". <i>American Zoologist</i>. ج.&#160;8 ع.&#160;1: 11–18. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Ficb%2F8.1.11">10.1093/icb/8.1.11</a>. <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%8A%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="جايستور">JSTOR</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/3881528">3881528</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=American+Zoologist&amp;rft.atitle=Energy+flow+in+ecosystems%3A+A+historical+review&amp;rft.volume=8&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=11-18&amp;rft.date=1968&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Ficb%2F8.1.11&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3881528%23id-name%3DJSTOR&amp;rft.aulast=Odum&amp;rft.aufirst=E.+P.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Palamar08-18"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Palamar08_18-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFPalamar2008" class="citation journal cs1">Palamar، C. R. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110726161950/http://www.humanecologyreview.org/pastissues/her151/palamar.pdf">"The justice of ecological restoration: Environmental history, health, ecology, and justice in the United States"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Human Ecology Review</i>. ج.&#160;15 ع.&#160;1: 82–94. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.humanecologyreview.org/pastissues/her151/palamar.pdf">الأصل</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> في 26 يوليو 2011<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 23 نوفمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Human+Ecology+Review&amp;rft.atitle=The+justice+of+ecological+restoration%3A+Environmental+history%2C+health%2C+ecology%2C+and+justice+in+the+United+States&amp;rft.volume=15&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=82-94&amp;rft.date=2008&amp;rft.aulast=Palamar&amp;rft.aufirst=C.+R.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.humanecologyreview.org%2Fpastissues%2Fher151%2Fpalamar.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Krebs99-19"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Krebs99_19-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFKrebsWilsonBradburySiriwardena1999" class="citation journal cs1">Krebs، J. R.؛ Wilson، J. D.؛ Bradbury، R. B.؛ Siriwardena، G. M. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130331100623/http://www.hillnet.com/silent_spring.pdf">"The second Silent Spring"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Nature</i>. ج.&#160;400 ع.&#160;6745: 611–612. <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A8_%D9%83%D9%88%D8%AF" title="بيب كود">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999Natur.400..611K">1999Natur.400..611K</a>. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F23127">10.1038/23127</a>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hillnet.com/silent_spring.pdf">الأصل</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> في 31 March 2013<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ أغسطس 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.atitle=The+second+Silent+Spring&amp;rft.volume=400&amp;rft.issue=6745&amp;rft.pages=611-612&amp;rft.date=1999&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F23127&amp;rft_id=info%3Abibcode%2F1999Natur.400..611K&amp;rft.aulast=Krebs&amp;rft.aufirst=J.+R.&amp;rft.au=Wilson%2C+J.+D.&amp;rft.au=Bradbury%2C+R.+B.&amp;rft.au=Siriwardena%2C+G.+M.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hillnet.com%2Fsilent_spring.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D9%85%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%A9" title="قالب:استشهاد بدورية محكمة">استشهاد بدورية محكمة</a>}}</code>: </span><span class="cs1-hidden-error citation-comment">تحقق من التاريخ في: <code class="cs1-code">&#124;تاريخ الوصول=</code> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:%D8%A3%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF#bad_date" title="مساعدة:أخطاء الاستشهاد">مساعدة</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b></span> <span class="reference-text">Gross, M. (2004). "Human geography and ecological sociology: the unfolding of human ecology, 1890 to 1930 – and beyond". Social Science History. 28 (4): 575–605.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.millenniumassessment.org/en/Synthesis.aspx">"Millennium Ecosystem Assessment – Synthesis Report"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190707150021/http://www.millenniumassessment.org/en/Synthesis.aspx">نسخة محفوظة</a> 7 يوليو 2019 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Clements052-22"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Clements052_22-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFClements1905" class="citation book cs1">Clements، F. E. (1905). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=vRy-VJctJjcC"><i>Research methods in ecology</i></a>. Lincoln, Neb.: University Pub. Comp. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8" title="النظام القياسي الدولي لترقيم الكتب">ISBN</a>:<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-405-10381-6" title="خاص:مصادر كتاب/0-405-10381-6"><bdi>0-405-10381-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200801074030/https://books.google.com/books?id=vRy-VJctJjcC">مؤرشف</a> من الأصل في 2020-08-01<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ <span class="nowrap">2020-01-06</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Research+methods+in+ecology&amp;rft.place=Lincoln%2C+Neb.&amp;rft.pub=University+Pub.+Comp.&amp;rft.date=1905&amp;rft.isbn=0-405-10381-6&amp;rft.aulast=Clements&amp;rft.aufirst=F.+E.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DvRy-VJctJjcC&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Hunt2-23"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Hunt2_23-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFHunt1912" class="citation book cs1">Hunt، Caroline Louisa (1912). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211222113624/https://archive.org/details/lifeofellenhrich00huntrich"><i>The life of Ellen H. Richards</i></a> (ط. 1st). Boston: <a href="/w/index.php?title=Whitcomb_%26_Barrows&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Whitcomb &amp; Barrows (الصفحة غير موجودة)">Whitcomb &amp; Barrows</a>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/lifeofellenhrich00huntrich">الأصل</a> في 2021-12-22.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+life+of+Ellen+H.+Richards&amp;rft.place=Boston&amp;rft.edition=1st&amp;rft.pub=Whitcomb+%26+Barrows&amp;rft.date=1912&amp;rft.aulast=Hunt&amp;rft.aufirst=Caroline+Louisa&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flifeofellenhrich00huntrich&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Cook772-24"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Cook772_24-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFCook1977" class="citation journal cs1">Cook، R. E. (1977). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esf.edu/efb/schulz/Seminars/Cook.pdf">"Raymond Lindeman and the trophic-dynamic concept in ecology"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Science</i>. ج.&#160;198 ع.&#160;4312: 22–26. <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A8_%D9%83%D9%88%D8%AF" title="بيب كود">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1977Sci...198...22C">1977Sci...198...22C</a>. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.198.4312.22">10.1126/science.198.4312.22</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A8%D9%85%D8%AF" title="ببمد">PMID</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17741875">17741875</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%83_%D8%B3%D9%83%D9%88%D9%84%D8%B1" title="سيمانتك سكولر">S2CID</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:30340899">30340899</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121005002320/http://www.esf.edu/efb/schulz/Seminars/Cook.pdf">مؤرشف</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> من الأصل في 2012-10-05.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Science&amp;rft.atitle=Raymond+Lindeman+and+the+trophic-dynamic+concept+in+ecology&amp;rft.volume=198&amp;rft.issue=4312&amp;rft.pages=22-26&amp;rft.date=1977&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.198.4312.22&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A30340899%23id-name%3DS2CID&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17741875&amp;rft_id=info%3Abibcode%2F1977Sci...198...22C&amp;rft.aulast=Cook&amp;rft.aufirst=R.+E.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esf.edu%2Fefb%2Fschulz%2FSeminars%2FCook.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Odum682-25"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Odum682_25-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFOdum1968" class="citation journal cs1">Odum، E. P. (1968). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Ficb%2F8.1.11">"Energy flow in ecosystems: A historical review"</a>. <i>American Zoologist</i>. ج.&#160;8 ع.&#160;1: 11–18. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<span class="id-lock-free" title="يمكن الوصول إليها بحرية"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Ficb%2F8.1.11">10.1093/icb/8.1.11</a></span>. <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%8A%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="جايستور">JSTOR</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/3881528">3881528</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=American+Zoologist&amp;rft.atitle=Energy+flow+in+ecosystems%3A+A+historical+review&amp;rft.volume=8&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=11-18&amp;rft.date=1968&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Ficb%2F8.1.11&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3881528%23id-name%3DJSTOR&amp;rft.aulast=Odum&amp;rft.aufirst=E.+P.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.1093%252Ficb%252F8.1.11&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-McIntosh852-26"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-McIntosh852_26-0"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-McIntosh852_26-1"><sup><i><b>ب</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFMcIntosh1985" class="citation book cs1">McIntosh، R. P. (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200803091738/https://archive.org/details/backgroundofecol0000mcin"><i>The Background of Ecology: Concept and Theory</i></a>. Cambridge University Press. ص.&#160;400. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8" title="النظام القياسي الدولي لترقيم الكتب">ISBN</a>:<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-521-27087-1" title="خاص:مصادر كتاب/0-521-27087-1"><bdi>0-521-27087-1</bdi></a>. مؤرشف من <span class="id-lock-registration" title="يمكن التسجيل مجانًا"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/backgroundofecol0000mcin">الأصل</a></span> في 2020-08-03.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Background+of+Ecology%3A+Concept+and+Theory&amp;rft.pages=400&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.date=1985&amp;rft.isbn=0-521-27087-1&amp;rft.aulast=McIntosh&amp;rft.aufirst=R.+P.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbackgroundofecol0000mcin&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Palamar082-27"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Palamar082_27-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68982381"><cite id="CITEREFPalamar2008" class="citation journal cs1">Palamar، C. R. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110726161950/http://www.humanecologyreview.org/pastissues/her151/palamar.pdf">"The justice of ecological restoration: Environmental history, health, ecology, and justice in the United States"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Human Ecology Review</i>. ج.&#160;15 ع.&#160;1: 82–94. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.humanecologyreview.org/pastissues/her151/palamar.pdf">الأصل</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> في 2011-07-26<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Human+Ecology+Review&amp;rft.atitle=The+justice+of+ecological+restoration%3A+Environmental+history%2C+health%2C+ecology%2C+and+justice+in+the+United+States&amp;rft.volume=15&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=82-94&amp;rft.date=2008&amp;rft.aulast=Palamar&amp;rft.aufirst=C.+R.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.humanecologyreview.org%2Fpastissues%2Fher151%2Fpalamar.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%B9%D9%84%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="وصلات_خارجية"><span id=".D9.88.D8.B5.D9.84.D8.A7.D8.AA_.D8.AE.D8.A7.D8.B1.D8.AC.D9.8A.D8.A9"></span>وصلات خارجية</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=11" title="عدل القسم: وصلات خارجية"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210720003443/https://www.greenpeace.org/international/">منظمة جرينبيس</a> <span class="languageicon" style="font-size:0.75em; font-weight:bold; color:var(--color-subtle, #54595d);">(بالإنجليزية)</span></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68409654">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageleft{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68510355">.mw-parser-output .sister-box .side-box-abovebelow{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .sister-box .side-box-abovebelow>b{display:block}.mw-parser-output .sister-box .side-box-text>ul{border-top:1px solid #aaa;padding:0.1em 0;width:217px;margin:0 auto}.mw-parser-output .sister-box .side-box-text>ul>li{min-height:25px;padding:0;margin:0}.mw-parser-output .sister-logo{display:inline-block;width:25px;line-height:25px;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .sister-link{display:inline-block;margin-left:2px;width:190px;vertical-align:middle}</style><div role="navigation" aria-labelledby="sister-projects" class="side-box metadata side-box-left sister-box sistersitebox plainlinks"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67666675">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-abovebelow"> علم البيئة في <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%B9_%D8%B4%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9" title="ويكيبيديا:مشاريع شقيقة"><span id="sister-projects">المشاريع الشقيقة</span></a></div> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-text plainlist"><ul><li><span class="sister-logo"><span class="mw-valign-middle" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/22px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></span><span class="sister-link"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ecology" class="extiw" title="c:Category:Ecology">وسائط</a> من كومنز</span></li><li><span class="sister-logo"><span class="mw-valign-middle" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/20px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/30px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/40px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></span></span></span><span class="sister-link"><a href="https://ar.wikinews.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="extiw" title="n:تصنيف:علم البيئة">أخبار</a> من ويكي الأخبار</span></li><li><span class="sister-logo"><span class="mw-valign-middle" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/20px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/30px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/40px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span></span><span class="sister-link"><a href="https://ar.wikibooks.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="extiw" title="b:علم البيئة">كتب</a> من ويكي الكتب</span></li><li><span class="sister-logo"><span class="mw-valign-middle" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Wikiversity_logo_2017.svg/20px-Wikiversity_logo_2017.svg.png" decoding="async" width="20" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Wikiversity_logo_2017.svg/30px-Wikiversity_logo_2017.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Wikiversity_logo_2017.svg/40px-Wikiversity_logo_2017.svg.png 2x" data-file-width="626" data-file-height="512" /></span></span></span><span class="sister-link"><a href="https://ar.wikiversity.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" class="extiw" title="v:علم البيئة">مصادر</a> من ويكي الجامعة</span></li></ul></div></div> </div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r64177691">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68124052">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="مواضيع_علم_البيئة" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="#99aaff"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67666671">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="قالب:مواضيع علم البيئة"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="نقاش القالب:مواضيع علم البيئة (الصفحة غير موجودة)"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="مواضيع_علم_البيئة" style="font-size:114%;margin:0 4em">مواضيع <a class="mw-selflink selflink">علم البيئة</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a class="mw-selflink selflink">علم البيئة</a></b>: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%8A" title="علم البيئة التجمعي">علم البيئة التجمعي</a> - <a href="/wiki/%D8%B0%D8%A7%D8%AA%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D8%B0%D9%8A%D8%A9" title="ذاتي التغذية">ذاتي التغذية</a> - <a href="/wiki/%D8%BA%D9%8A%D8%B1%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D8%B0%D9%8A%D8%A9" title="غيري التغذية">غيري التغذية</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A3%D9%82%D9%84%D9%85" title="تأقلم">تأقلم</a> - <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="داخلية الحرارة">داخلية الحرارة</a> - <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="خارجية الحرارة">خارجية الحرارة</a> - <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="سبات">سبات</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%86_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="توازن بيئي">توازن بيئي</a> - <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%83" title="سلوك">سلوك</a> - <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D9%85_%D9%8A%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%8A" title="نظم يوماوي">نظم يوماوي</a>.</li></ul> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%8A" title="علم البيئة التجمعي">علم البيئة التجمعي</a></b>: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="تجمع (توضيح)">تجمع</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B3_(%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1)" title="تنافس (أحياء)">تنافس</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D9%88%D8%AC" title="تزاوج">تزاوج</a> - <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="انتشار حيوي">انتشار حيوي</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B7%D9%86" title="توطن">توطن</a> - <a href="/wiki/%D9%85%D8%AB%D9%88%D9%89_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="مثوى بيئي">نمط حياتي</a> - <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%AD%D9%86%D9%89_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%85%D9%88" title="منحنى النمو">منحنى النمو</a> - <a href="/wiki/%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D8%B9%D8%A7%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="قدرة استيعابية">قدرة استيعابية</a>.</li></ul> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="علم البيئة الجماعي">علم البيئة الجماعي</a></b>: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%A9_%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8%A9" title="جماعة مشتركة">جماعة مشتركة</a> - <a href="/wiki/%D8%A3%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9_%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="أنواع رئيسية">أنواع رئيسية</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%83%D8%B1" title="تنكر">تنكر</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D9%83%D8%A7%D9%81%D9%84_(%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1)" title="تكافل (أحياء)">تعايش</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%AD_(%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1)" title="تلقيح (أحياء)">تلقيح</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B6" title="تقايض">تقايض</a> - <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%8A%D8%B4%D8%A9" title="معايشة">معايشة</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B7%D9%81%D9%84" title="تطفل">تطفل</a> - <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B3" title="افتراس">افتراس</a> - <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B9_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A7%D8%AD" title="نوع مجتاح">أنواع غازية</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%A9" title="تأثير الحافة">تأثير الحافة</a>.</li> <li><b><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="نظام بيئي">نظام بيئي</a></b>: <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="تنوع حيوي">تنوع حيوي</a> - <a href="/wiki/%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%85" title="حيوم">حيوم</a> - <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B7%D9%86" title="موطن">موطن</a> - <a href="/wiki/%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82" title="عوالق">عوالق</a> - <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86" title="دورة الكربون">دورة الكربون</a> - <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1" title="دورة الماء">دورة الماء</a> - <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%8A%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%AC%D9%8A%D9%86" title="دورة النيتروجين">دورة النيتروجين</a> - <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A9_%D8%BA%D8%B0%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="سلسلة غذائية">سلسلة غذائية</a> - <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%89_%D8%BA%D8%B0%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="مستوى غذائي">مستوى غذائي</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D8%BA%D8%B0%D9%8A%D8%A9_%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="تغذية ترممية">تغذية ترممية</a> - <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%83%D9%83" title="تفكك">تفكك</a>.</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="الفروع_العامة_لعلم_الأحياء" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="قالب:فروع علم الأحياء"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="نقاش القالب:فروع علم الأحياء"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="الفروع_العامة_لعلم_الأحياء" style="font-size:114%;margin:0 4em">الفروع العامة <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="علم الأحياء">لعلم الأحياء</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%AA%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="تولد تلقائي">تولد تلقائي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علم الأحياء الهوائية">علم الأحياء الهوائية</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AC%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="علم النجيليات (الصفحة غير موجودة)">علم النجيليات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD" title="تشريح">تشريح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A" title="علم الأحياء الفلكي">علم الأحياء الفلكي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D9%8A%D9%85" title="علم الجراثيم">علم الجراثيم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء حيوية">كيمياء حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا حيوية">جغرافيا حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="جيولوجيا حيوية">جيولوجيا حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="معلوماتية حيوية">معلوماتية حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="هندسة حيوية">هندسة حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%8A%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%83%D8%A7_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="ميكانيكا حيوية">ميكانيكا حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="فيزياء حيوية">فيزياء حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="سيميائية حيوية">سيميائية حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="إحصاء حيوي">إحصاء حيوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="تقانة حيوية">تقانة حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="علم النبات">علم النبات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="علم الخلية">علم الخلية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%88%D9%8A" title="علم الأحياء الدقيقة الخلوي">علم الأحياء الدقيقة الخلوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7_%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="بيولوجيا كيميائية">بيولوجيا كيميائية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%85%D9%86%D9%8A" title="علم الأحياء الزمني">علم الأحياء الزمني</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%83%D9%8A" title="علم الأحياء الإدراكي">علم الأحياء الإدراكي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B3%D8%A8" title="علم الأحياء المحوسب">علم الأحياء المحوسب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%81%D8%B8_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="علم الحفظ الحيوي">علم الحفظ الحيوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%8A" title="علم الأحياء البردي">علم الأحياء البردي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="علم الوراثة الخلوية">علم الوراثة الخلوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%AC%D8%B1" title="علم الشجر">علم الشجر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="علم الأحياء النمائي">علم الأحياء النمائي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="علم الوراثة البيئي">علم الوراثة البيئي</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">علم البيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AC%D9%86%D8%A9" title="علم الأجنة">علم الأجنة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="وبائيات">وبائيات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AE%D9%84%D9%82" title="علم التخلق">علم التخلق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A" title="علم الأحياء التطوري">علم الأحياء التطوري</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B0%D8%A8%D8%A9" title="علم أحياء المياه العذبة">علم أحياء المياه العذبة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%A9" title="علم الوراثة">علم الوراثة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D9%86%D9%88%D9%85" title="علم الجينوم">علم الجينوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علم أحياء الأرض">علم أحياء الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE%D9%88%D8%AE%D8%A9" class="mw-redirect" title="دراسة الشيخوخة">دراسة الشيخوخة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AD%D9%81_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="علم الزواحف والبرمائيات">علم الزواحف والبرمائيات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B3%D8%AC%D8%A9" title="علم الأنسجة">علم الأنسجة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A" title="علم الأحياء البشري">علم الأحياء البشري</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%83" class="mw-redirect" title="علم الأسماك">علم الأسماك</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B9%D8%A9" title="علم المناعة">علم المناعة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%87%D9%88%D9%86" title="علم الدهون">علم الدهون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%AF%D9%8A%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="علم الثدييات">علم الثدييات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="علم الأحياء البحرية">علم الأحياء البحرية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A" class="mw-redirect" title="علم الأحياء الرياضي">علم الأحياء الرياضي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9" title="علم الأحياء الدقيقة">علم الأحياء الدقيقة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="علم الأحياء الجزيئي">علم الأحياء الجزيئي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="علم الفطريات">علم الفطريات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%A9" title="علم الأحياء الحية">علم الأحياء الحية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="علوم عصبية">علوم عصبية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D8%B0%D9%8A%D8%A9" title="علم التغذية">تغذية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%8A%D9%88%D8%B1" title="علم الطيور">علم الطيور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D8%A7%D9%85" title="علم العظام">علم العظام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AD%D8%A7%D8%AB%D8%A9_(%D8%B9%D9%84%D9%85)" title="إحاثة (علم)">إحاثة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%81%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="علم الطفيليات">علم الطفيليات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B6" title="علم الأمراض">علم الأمراض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AF%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="علم الأدوية">علم الأدوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B6%D9%88%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علم الأحياء الضوئية">علم الأحياء الضوئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="علم الطحالب">علم الطحالب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D9%82%D9%8A" title="علم الوراثة العرقي">علم الوراثة العرقي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88%D8%B8%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="علم وظائف الأعضاء">علم وظائف الأعضاء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%83%D8%A7%D9%87%D8%A9_(%D8%B9%D9%84%D9%85)" title="فكاهة (علم)">علم الأثمار والفواكه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="علم الرئيسيات">علم الرئيسيات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%8A%D9%88%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="بروتيوميات">بروتيوميات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="علم الطلائعيات">علم الطلائعيات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D9%88%D9%85%D9%8A" title="علم الأحياء الكمومي">علم الأحياء الكمومي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="علم أحياء التناسل">علم أحياء التناسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="علم الأحياء الاجتماعي">علم الأحياء الاجتماعي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%86%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="علم الأحياء البنيوي">علم الأحياء البنيوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A" title="علم الأحياء التركيبي">علم الأحياء التركيبي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="نظاميات">نظاميات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="علم أنظمة الأحياء">علم أنظمة الأحياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81_(%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1)" title="علم التصنيف (أحياء)">علم التصنيف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%88%D8%AE" title="علم المسوخ">علم المسوخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%85" title="علم السموم">علم السموم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%AA" title="علم الفيروسات">علم الفيروسات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B3%D9%8A%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="فيزياء الجسيمات الفيروسية">فيزياء الجسيمات الفيروسية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D9%8A%D8%A8" title="علم الأحياء الغريب">علم الأحياء الغريب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86" title="علم الحيوان">علم الحيوان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">انظر أيضًا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="تاريخ علم الأحياء">تاريخ علم الأحياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D8%A9_%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%84_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8_%D8%A3%D9%88_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88%D8%B8%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="جائزة نوبل في الطب أو علم وظائف الأعضاء">جائزة نوبل في الطب أو علم وظائف الأعضاء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%85%D9%86%D9%8A_%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B6%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="الجدول الزمني لعلم الأحياء والكيمياء العضوية">الجدول الزمني لعلم الأحياء والكيمياء العضوية</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="قائمة_المواضيع_الأساسية_في_علم_الأحياء" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="قالب:مواضيع علم الأحياء"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="نقاش القالب:مواضيع علم الأحياء"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="قائمة_المواضيع_الأساسية_في_علم_الأحياء" style="font-size:114%;margin:0 4em">قائمة المواضيع الأساسية في <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="علم الأحياء">علم الأحياء</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">الشعوب والتاريخ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="أحيائي">أحيائي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1_%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="تصنيف:علماء أحياء">قائمة علماء الأحياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="تاريخ علم الأحياء">تاريخ علم الأحياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D8%A9_%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%84_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8_%D8%A3%D9%88_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88%D8%B8%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="جائزة نوبل في الطب أو علم وظائف الأعضاء">جائزة نوبل في الطب أو علم وظائف الأعضاء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%85%D9%86%D9%8A_%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B6%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="الجدول الزمني لعلم الأحياء والكيمياء العضوية">الجدول الزمني لعلم الأحياء والكيمياء العضوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1_%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%A9" title="تصنيف:علماء وراثة">قائمة علماء الوراثة</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مؤسسات تعليمية ومطبوعات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%83%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%8A%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85" title="بكالوريوس العلوم">بكالوريوس العلوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D9%86%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D9%8A_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="قائمة منشورات في علم الأحياء (الصفحة غير موجودة)">قائمة منشورات في علم الأحياء</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مصطلحات وتعابير</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D9%88%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="نشوء حيوي">نشوء حيوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A" title="في الجسم الحي">في الجسم الحي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A8%D8%B1" title="في المختبر">في المختبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AD%D9%85" title="رحم">رحم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D9%84%D9%8A%D9%83%D9%88%D9%86" title="في السيليكون">في السيليكون</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تخصصات أخرى ذات صلة</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8" title="طب">طب</a> (<a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%A8" title="طبيب">طبيب</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="علم الإنسان الحيوي">علم الإنسان الحيوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علوم بيئية">علوم بيئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9" title="قائمة علوم الحياة">علوم الحياة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="تقانة حيوية">تقانة حيوية</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="العلوم_الطبيعية" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="قالب:علوم طبيعية"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="نقاش القالب:علوم طبيعية"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="العلوم_الطبيعية" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="علوم طبيعية">العلوم الطبيعية</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علوم فيزيائية">العلوم الفيزيائية</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<b><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="فيزياء">الفيزياء</a></b> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AA%D9%82%D9%84%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="فيزياء تقليدية">الفيزياء التقليدية</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%8A%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%83%D8%A7_%D8%AA%D9%82%D9%84%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="ميكانيكا تقليدية">الميكانيكا التقليدية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%8A%D9%83%D8%A7_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="ديناميكا حرارية">الديناميكا الحرارية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%A9_%D8%AA%D9%82%D9%84%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9" class="mw-redirect" title="كهرومغناطيسية تقليدية">الكهرومغناطيسية التقليدية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB%D8%A9" title="فيزياء حديثة">الفيزياء الحديثة</a> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<a href="/wiki/%D9%85%D9%8A%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%83%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85" title="ميكانيكا الكم">ميكانيكا الكم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="نظرية النسبية">النسبية</a></li></ul></li></ul></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<b><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="كيمياء">الكيمياء</a></b> <ul><li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء فيزيائية">كيمياء فيزيائية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%B9%D8%B6%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء عضوية">كيمياء عضوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء لاعضوية">كيمياء غير عضوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AA%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء تحليلية">كيمياء تحليلية</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علوم الأرض">علوم الأرض</a></b> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="الأرض">كوكب الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%8A" title="علوم الغلاف الجوي">علوم الغلاف الجوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="جيولوجيا">جيولوجيا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="فيزياء الأرض">فيزياء الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="علم الأرصاد الجوية">علم الأرصاد الجوية</a></li></ul></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<b><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83" title="علم الفلك">علم الفلك</a></b> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B5%D8%AF%D9%8A" title="علم الفلك الرصدي">علم الفلك الرصدي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A" title="علم الفلك النظري">علم الفلك النظري</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D9%86" title="علم الكون">علم الكون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A%D8%A9" title="فيزياء فلكية">الفيزياء الفلكية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A" title="علم الأحياء الفلكي">علم الأحياء الفلكي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A%D8%A9" title="علم القياسات الفلكية">علم القياسات الفلكية</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9" title="قائمة علوم الحياة">العلوم الحياتية</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<b><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="علم الأحياء">علم الأحياء</a></b> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">علم البيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="علم الخلية">علم الخلية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="علم الأحياء الجزيئي">علم الأحياء الجزيئي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء حيوية">كيمياء حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88%D8%B8%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="علم وظائف الأعضاء">علم وظائف الأعضاء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%A9" title="علم الوراثة">علم الوراثة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86" title="علم الحيوان">علم الحيوان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="علم النبات">علم النبات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A" title="علم الأحياء التطوري">علم الأحياء التطوري</a> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1" title="التطور">التطور</a></li></ul></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="مقالة_مُختارة&amp;#124;10بك&amp;#124;class=noviewer&amp;#124;alt=_الأرض" style="padding:1px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="قالب:الأرض الطبيعية"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="نقاش القالب:الأرض الطبيعية"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="مقالة_مُختارة&amp;#124;10بك&amp;#124;class=noviewer&amp;#124;alt=_الأرض" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="الأرض">الأرض</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="قارة">قارات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7" title="إفريقيا">أفريقيا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="القارة القطبية الجنوبية">القارة القطبية الجنوبية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="آسيا">آسيا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%A7_(%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A9)" title="أستراليا (قارة)">أستراليا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%A7" title="أوروبا">أوروبا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="أمريكا الشمالية">أمريكا الشمالية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="أمريكا الجنوبية">أمريكا الجنوبية</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="5" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Earth" title="Earth"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Earth_Western_Hemisphere.jpg/75px-Earth_Western_Hemisphere.jpg" decoding="async" width="75" height="75" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Earth_Western_Hemisphere.jpg/113px-Earth_Western_Hemisphere.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Earth_Western_Hemisphere.jpg/150px-Earth_Western_Hemisphere.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="2048" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_(%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7)" title="محيط (جغرافيا)">محيطات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%8A" title="المحيط المتجمد الشمالي">المحيط المتجمد الشمالي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B7%D9%84%D8%B3%D9%8A" title="المحيط الأطلسي">المحيط الأطلسي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%8A" title="المحيط الهندي">المحيط الهندي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%A6" title="المحيط الهادئ">المحيط الهادئ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%8A" class="mw-redirect" title="المحيط الجنوبي">المحيط الجنوبي</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="الأرض">الأرض</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علوم الأرض">علوم الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A8%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="مستقبل الأرض">مستقبل الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A" title="تاريخ الأرض الجيولوجي">تاريخ الأرض الجيولوجي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="جيولوجيا">جيولوجيا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="تاريخ الأرض">تاريخ الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%A6%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%83%D8%AA%D9%88%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="الصفائح التكتونية">الصفائح التكتونية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="بنية الأرض">بنية الأرض</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="بيئة طبيعية">بيئة طبيعية</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%85" title="حيوم">حيوم</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">علم البيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="نظام بيئي">نظام بيئي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="طبيعة">طبيعة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="برية">برية</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مقالات متعلقة</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%8A%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="يوم الأرض">يوم الأرض</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7_%D9%83%D9%88%D8%A7%D9%83%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="جيولوجيا كواكب المجموعة الشمسية (الصفحة غير موجودة)">جيولوجيا كواكب المجموعة الشمسية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="المجموعة الشمسية">المجموعة الشمسية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85" title="العالم">العالم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="تصنيف:طبيعة">تصنيف</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85" title="بوابة:علوم">بوابة</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="بوابة:علوم الأرض">علوم الأرض</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="علم_الأحياء_الفلكي" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A" title="قالب:علم الأحياء الفلكي"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A" title="نقاش القالب:علم الأحياء الفلكي"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="علم_الأحياء_الفلكي" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A" title="علم الأحياء الفلكي">علم الأحياء الفلكي</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تخصصات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A%D8%A9" title="فيزياء فلكية">فيزياء فلكية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء حيوية">كيمياء حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A" title="علم الأحياء التطوري">علم الأحياء التطوري</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9" title="علم الأحياء الدقيقة">علم الأحياء الدقيقة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AD%D8%A7%D8%AB%D8%A9_(%D8%B9%D9%84%D9%85)" title="إحاثة (علم)">علم الأحياء القديمة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%83%D9%88%D9%83%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="علوم كوكبية">علوم كوكبية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D8%A7%D9%83%D8%A8_%D8%BA%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="علم الكواكب غير الشمسية">علم الكواكب خارج المجموعة الشمسية</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مواضيع</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A3%D9%84%D8%A7%D9%86_84001" title="تلال ألان 84001">تلال ألان 84001</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D9%8A%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="جزيء حيوي">جزيء حيوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B5%D9%85%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="بصمة حيوية">بصمة حيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A9_%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D9%83" title="معادلة دريك">معادلة دريك</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D8%B6_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D8%A9" title="أرض مناظرة">أرض مناظرة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="الحياة خارج الأرض">حياة خارج الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%8A%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%B8%D8%B1%D9%88%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="أليف الظروف القاسية">أليف الظروف القاسية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="افتراضيات الكيمياء الحيوية">افتراضيات الكيمياء الحيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A_%D8%AA%D9%85_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%8A" title="قائمة الكائنات الحية الدقيقة التي تم اختبارها في الفضاء الخارجي">قائمة الكائنات الحية الدقيقة التي تم اختبارها في الفضاء الخارجي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%82%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9" title="قابلية الأقمار الطبيعية للحياة">قابلية الأقمار الطبيعية للحياة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%AA%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="تولد تلقائي">أصل الحياة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B0%D8%B1_%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%84" title="تبذر شامل">تبذر شامل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D8%B3%D9%83%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D8%A7%D9%83%D8%A8" title="قابلية سكن الكواكب">قابلية سكن الكواكب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%B9%D9%86_%D8%B0%D9%83%D8%A7%D8%A1_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="البحث عن ذكاء خارج الأرض">البحث عن ذكاء خارج الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%88_000593" title="ياماتو 000593">نيزك ياماتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B7%D8%A7%D9%82_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D9%84%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9" title="نطاق صالح للحياة">نطاق صالح للسكن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مهام<br /> فضائية</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;text-align: center;"><div style="padding:0em 0.75em;">مدار الأرض </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Biolab&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Biolab (الصفحة غير موجودة)">Biolab</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bion_(satellite)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bion (satellite) (الصفحة غير موجودة)">Bion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=BIOPAN&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="BIOPAN (الصفحة غير موجودة)">BIOPAN</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biosatellite_program&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Biosatellite program (الصفحة غير موجودة)">Biosatellite program</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Exobiology_Radiation_Assembly&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Exobiology Radiation Assembly (الصفحة غير موجودة)">ERA</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Long_Duration_Exposure_Facility&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Long Duration Exposure Facility (الصفحة غير موجودة)">EXOSTACK</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%83%D8%B3%D8%A8%D9%88%D8%B2" title="إكسبوز">إكسبوز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=O/OREOS&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="O/OREOS (الصفحة غير موجودة)">O/OREOS</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=OREOcube&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="OREOcube (الصفحة غير موجودة)">OREOcube</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%A9_%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A8%D9%88" title="مهمة تانبوبو">Tanpopo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;text-align: center;"><div style="padding:0em 0.75em;">مهام المريخ </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%BA%D9%84_2" title="بيغل 2">بيجل 2</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B3_%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="فوبوس جرانت">فوبوس جرانت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%83%D8%B3%D9%88_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="إكسو مارس">إكسو مارس</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=ExoMars_Trace_Gas_Orbiter&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ExoMars Trace Gas Orbiter (الصفحة غير موجودة)">ExoMars Trace Gas Orbiter</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%83%D9%8A%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%8A_(%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%A8%D8%A9)" title="سكيابارلي (مركبة)">سكيابارلي (مركبة)</a></li></ul></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A8%D8%B1_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%8A%D8%AE" title="مختبر علوم المريخ">مختبر علوم المريخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D9%86%D9%8A%D9%83%D8%B3_(%D9%85%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B6%D8%A7%D8%A6%D9%8A)" title="فينيكس (مسبار فضائي)"><i>فينيكس</i></a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%B7_%D9%81%D8%A7%D9%8A%D9%83%D9%8A%D9%86%D8%BA" title="التجارب البيولوجية لمركبة الهبوط فايكينغ">التجارب البيولوجية لمركبة الهبوط فايكينغ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;text-align: center;"><div style="padding:0em 0.75em;">مخطط لها </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=BioSentinel&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="BioSentinel (الصفحة غير موجودة)">BioSentinel</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B9%D8%AB%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%82%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF%D8%A9_%D8%AD%D9%88%D9%84_%D8%A3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%A7" class="mw-redirect" title="بعثة التحليقات المتعددة حول أوروبا">بعثة التحليقات المتعددة حول أوروبا</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%83%D8%B3%D9%88_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="إكسو مارس">إكسو مارس</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%86%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%83%D9%84%D9%8A%D9%86_(%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%A8%D8%A9_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A9)" title="روزاليند فرانكلين (مركبة جوالة)"><i>ExoMars</i> rover</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ExoMars_2020_surface_platform&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ExoMars 2020 surface platform (الصفحة غير موجودة)">ExoMars 2020 surface platform</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3_2020_(%D9%85%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B6%D8%A7%D8%A6%D9%8A)" title="مارس 2020 (مسبار فضائي)">مارس 2020</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B1%D9%8A%D8%AF_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D9%88%D9%86" title="ريد دراجون">Red Dragon</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%8A%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%8A%D9%86-1" title="تيان وين-1">تيان وين-1</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;text-align: center;"><div style="padding:0em 0.75em;">مقترحة </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Biological_Oxidant_and_Life_Detection&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Biological Oxidant and Life Detection (الصفحة غير موجودة)">Biological Oxidant and Life Detection</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Enceladus_Explorer&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Enceladus Explorer (الصفحة غير موجودة)">Enceladus Explorer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Enceladus_Life_Finder&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Enceladus Life Finder (الصفحة غير موجودة)">Enceladus Life Finder</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ExoLance&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ExoLance (الصفحة غير موجودة)">ExoLance</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%8A%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D9%83%D8%B1_%D9%84%D8%A7%D9%8A%D9%81" title="آيس بريكر لايف">آيس بريكر لايف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AD%D9%84%D8%A9_%D8%A5%D9%84%D9%89_%D8%A5%D9%86%D8%B3%D9%8A%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%AA%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رحلة إلى إنسيلادوس وتيتان">رحلة إلى إنسيلادوس وتيتان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Laplace-P&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Laplace-P (الصفحة غير موجودة)">Laplace-P</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Life_Investigation_For_Enceladus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Life Investigation For Enceladus (الصفحة غير موجودة)">Life Investigation For Enceladus</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%A9_%D8%A5%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%8A%D8%AE%D9%8A%D8%A9" title="مهمة إعادة العينات المريخية">مهمة إعادة العينات المريخية</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Northern_Light&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Northern Light (الصفحة غير موجودة)">Northern Light</a>&#160;<span style="font-size: smaller; font-style: normal; font-weight: normal;" class="noprint">&#160;<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1148860#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1148860"><sup class="reference" title="عنصر (Q1148860) في لغات أخرى">[لغات أخرى]</sup></a></span>&#8207;</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Testing_the_Habitability_of_Enceladus%27s_Ocean&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Testing the Habitability of Enceladus&#39;s Ocean (الصفحة غير موجودة)">THEO</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;text-align: center;"><div style="padding:0em 0.75em;">ملغاه </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A8%D8%B1_%D8%A8%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="مختبر بيولوجيا الفضاء الميداني">مختبر بيولوجيا الفضاء الميداني</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Beagle_3&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Beagle 3 (الصفحة غير موجودة)">Beagle 3</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Living_Interplanetary_Flight_Experiment&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Living Interplanetary Flight Experiment (الصفحة غير موجودة)">Living Interplanetary Flight Experiment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mars_Astrobiology_Explorer-Cacher&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mars Astrobiology Explorer-Cacher (الصفحة غير موجودة)">Mars Astrobiology Explorer-Cacher</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Terrestrial_Planet_Finder&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Terrestrial Planet Finder (الصفحة غير موجودة)">Terrestrial Planet Finder</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ذات صلة</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Astrobiology_Society_of_Britain&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Astrobiology Society of Britain (الصفحة غير موجودة)">Astrobiology Society of Britain</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Astrobiology_Science_and_Technology_for_Exploring_Planets&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Astrobiology Science and Technology for Exploring Planets (الصفحة غير موجودة)">Astrobiology Science and Technology for Exploring Planets</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A5%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9" title="مبادرات إختراقية">مبادرات إختراقية</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Breakthrough_Listen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Breakthrough Listen (الصفحة غير موجودة)">Breakthrough Listen</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A5%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9" title="مبادرات إختراقية">مبادرات إختراقية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="معهد كارل ساجان">معهد كارل ساجان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:Molecules_detected_in_outer_space&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="قالب:Molecules detected in outer space (الصفحة غير موجودة)">Molecules detected in outer space</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A%D8%A9_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7" title="معهد علم الأحياء الفلكية بناسا">معهد علم الأحياء الفلكية بناسا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nexus_for_Exoplanet_System_Science&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nexus for Exoplanet System Science (الصفحة غير موجودة)">Nexus for Exoplanet System Science</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="تصنيف"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D9%83%D9%8A" title="تصنيف:علم الأحياء الفلكي">تصنيف</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="عناصر_الطبيعة" style="padding:1px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="قالب:طبيعة"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="نقاش القالب:طبيعة"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="عناصر_الطبيعة" style="font-size:114%;margin:0 4em">عناصر <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="طبيعة">الطبيعة</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%83%D9%88%D9%86%D9%8A" title="فضاء كوني">فضاء كوني</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%83%D8%A7%D9%86_(%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1)" class="mw-redirect" title="مكان (فيزياء)">مكان (فيزياء)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D9%86" title="زمن">زمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A9" title="مادة">مادة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9" title="طاقة">طاقة</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="الأرض">الأرض</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علوم الأرض">علوم الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A8%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="مستقبل الأرض">مستقبل الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B6%D9%8A%D8%A9_%D8%BA%D8%A7%D9%8A%D8%A7" title="فرضية غايا">فرضية غايا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A" title="تاريخ الأرض الجيولوجي">تاريخ الأرض الجيولوجي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="جيولوجيا">جيولوجيا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="تاريخ الأرض">تاريخ الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_(%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7)" title="محيط (جغرافيا)">محيط (جغرافيا)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%A6%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%83%D8%AA%D9%88%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="الصفائح التكتونية">الصفائح التكتونية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="بنية الأرض">بنية الأرض</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B7%D9%82%D8%B3" title="طقس">طقس</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%8A" title="غلاف الأرض الجوي">غلاف الأرض الجوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AE" title="مناخ">مناخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8" title="سحاب">سحاب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="علم الأرصاد الجوية">علم الأرصاد الجوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B4%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3" title="أشعة الشمس">أشعة الشمس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF_%D9%88%D8%AC%D8%B2%D8%B1" title="مد وجزر">مد وجزر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%8A%D8%AD" title="ريح">ريح</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="بيئة طبيعية">بيئة طبيعية</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">علم البيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="نظام بيئي">نظام بيئي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="برية">برية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%B4%D9%8A%D9%85_(%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84)" title="الهشيم (مسلسل)">الهشيم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9" title="حياة">حياة</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="علم الأحياء">علم الأحياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%88%D9%89" title="حقيقيات النوى">حقيقيات النوى</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="نبات">نبات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86" title="حيوان">حيوان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B7%D8%B1" title="فطر">فطر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="طلائعيات">طلائعيات</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9" title="التاريخ التطوري للحياة">التاريخ التطوري للحياة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="الحياة خارج الأرض">حياة خارج الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="تراتب حيوي">تراتب حيوي</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%A6%D9%86_%D8%AD%D9%8A" title="كائن حي">متعضية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%AA%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="تولد تلقائي">تولد تلقائي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%88%D9%89" title="بدائيات النوى">بدائيات النوى</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%82" title="عتائق">بكتيريا قديمة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%83%D8%AA%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D8%A7" title="بكتيريا">بكتيريا</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="فيروس">فيروس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="color:#ffffff"><div> <ul><li><b><span style="color:#ffffff;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="تصنيف:طبيعة">تصنيف:طبيعة</a></span></b></li> <li><b><span style="color:#ffffff;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85" title="بوابة:علوم">بوابة:علوم</a></span></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="مواضيع_الجغرافيا" style="padding:1px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="قالب:مواضيع الجغرافيا"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="نقاش القالب:مواضيع الجغرافيا"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="مواضيع_الجغرافيا" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D9%8A%D8%B6%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="الخطوط العريضة للجغرافيا (الصفحة غير موجودة)">مواضيع</a> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="جغرافيا">الجغرافيا</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="تاريخ الجغرافيا">تاريخ الجغرافيا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9" title="فهرس المواضيع الجغرافية">فهرس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D9%8A%D8%B6%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="الخطوط العريضة للجغرافيا (الصفحة غير موجودة)">المواضيع</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="مواضيع الجغرافيا (الصفحة غير موجودة)">فروع</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks hlist navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا بشرية">جغرافيا بشرية</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا زراعية">زراعية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%83%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا سلوكية">جغرافيا سلوكية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا ثقافية">جغرافيا ثقافية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%AA%D9%86%D9%85%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا تنموية">جغرافيا تنموية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا اقتصادية">جغرافيا اقتصادية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A9" title="جغرافيا الصحة">جغرافية الصحة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا تاريخية">جغرافيا تاريخية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا سياسية">جغرافيا سياسية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86" title="جغرافيا السكان">جغرافيا السكان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جغرافية العمران">جغرافية العمران</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%A5%D9%82%D9%84%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا إقليمية">جغرافيا إقليمية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا حضرية">جغرافيا حضرية</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا طبيعية">جغرافيا طبيعية</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا حيوية">جغرافيا حيوية</a> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">علم البيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا نباتية">جغرافيا نباتية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا حيوانية">جغرافيا حيوانية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا ساحلية">جغرافيا ساحلية</a> / <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7%D8%A7%D8%AA" title="علم المحيطات">علم المحيطات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علوم الأرض">علوم الأرض</a>/علوم جغرافية <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علوم بيئية">وعلوم بيئية</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%8A" title="علوم الغلاف الجوي">علوم الغلاف الجوي</a> / <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="علم الأرصاد الجوية">علم الأرصاد الجوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AE" title="علم المناخ">علم المناخ</a> / <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85" title="علم المناخ القديم">علم المناخ القديم</a> / <a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85%D8%A9" title="جغرافيا قديمة">جغرافيا قديمة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علم أحياء الأرض">علم أحياء الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="فيزياء الأرض">فيزياء الأرض</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علوم نظام الأرض">علوم نظام الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%B4%D9%83%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علم شكل الأرض">علم شكل الأرض</a> / <a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="جيولوجيا">جيولوجيا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%AF" title="علم الجليد">علم الجليد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%87" title="علم المياه">علم المياه</a> / <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%B7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="علم المسطحات المائية الداخلية">علم المسطحات المائية الداخلية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%A9" title="علم دراسة التربة">علم دراسة التربة</a> (<a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%AA%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%A9" title="علم تأثير التربة">علم تأثير التربة</a>/<a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%A9" title="علوم التربة">علوم التربة</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="علم رباعي">علم رباعي</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D9%85%D8%AA%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A9" title="جغرافيا متكاملة">جغرافيا متكاملة</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D9%85%D8%AA%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A9" title="جغرافيا متكاملة">جغرافيا متكاملة</a> / <a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D9%85%D8%AA%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A9" title="جغرافيا متكاملة">جغرافيا متكاملة</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%8A%D8%A9_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علوم اجتماعية بيئية">علوم اجتماعية بيئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="دراسات بيئية">دراسات بيئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%AA%D9%86%D8%B3%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9" title="عمارة تنسيق المواقع">تصميم المناظر الطبيعية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="بيئة المناظر الطبيعية">بيئة المناظر الطبيعية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا زمانية">جغرافيا زمانية</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%AA%D9%82%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا تقنية">جغرافيا تقنية</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%AA%D9%82%D8%B3%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" class="mw-redirect" title="علم تقسيم الأرض">علم تقسيم الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%A9" title="الجيومعلوماتية">الجيومعلوماتية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9" title="علم المعلومات الجغرافية">علم المعلومات الجغرافية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%83%D8%B3" title="جيوماتكس">جيوماتكس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%A5%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="جغرافيا إحصائية">جغرافيا إحصائية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%84_%D9%85%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="تحليل مكاني">التحليل المكاني</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B5%D9%85%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="التصميم الجغرافي (الصفحة غير موجودة)">التصميم الجغرافي</a>&#160;<span style="font-size: smaller; font-style: normal; font-weight: normal;" class="noprint"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Geodesign" class="extiw" title="en:Geodesign"><sup class="reference" title="Geodesign (Q5533986)">[الإنجليزية]</sup></a></span>&#8207;</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="مواضيع الجغرافيا (الصفحة غير موجودة)">أدوات وتقنيات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="رياضيات جغرافية (الصفحة غير موجودة)">رياضيات جغرافية</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%B7%D9%8A%D8%A9" title="خرائطية">خرائطية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%85%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%B7%D8%A9" title="تصميم الخريطة">تصميم الخريطة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%B3%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%B7%D8%A9" title="تنسيق الخريطة">تنسيق الخريطة</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%85%D8%B0%D8%AC%D8%A9_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="نمذجة جغرافية (الصفحة غير موجودة)">نمذجة جغرافية</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A5%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="إحصائيات جغرافية (الصفحة غير موجودة)">إحصائيات جغرافية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9" title="نظام معلومات جغرافية">نظم المعلومات الجغرافية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%85%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A" title="علم الزمن الجيولوجي">علم الزمن الجيولوجي</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AD_%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D9%8A" class="mw-redirect" title="مسح بحري">علم وصف المياه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D8%A9_%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="مساحة تصويرية">مساحة تصويرية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9%86_%D8%A8%D8%B9%D8%AF" title="استشعار عن بعد">استشعار عن بعد</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مؤسسات تعليمية</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:Geographic_data_and_information_organizations&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="تصنيف:Geographic data and information organizations (الصفحة غير موجودة)">Geographic data and information organizations</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Geographical_societies&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Geographical societies (الصفحة غير موجودة)">Geographical societies</a>&#160;<span style="font-size: smaller; font-style: normal; font-weight: normal;" class="noprint">&#160;<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1503162#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1503162"><sup class="reference" title="عنصر (Q1503162) في لغات أخرى">[لغات أخرى]</sup></a></span>&#8207;</li> <li><a href="/w/index.php?title=Geoscience_societies&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Geoscience societies (الصفحة غير موجودة)">Geoscience societies</a>&#160;<span style="font-size: smaller; font-style: normal; font-weight: normal;" class="noprint">&#160;<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6621653#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q6621653"><sup class="reference" title="عنصر (Q6621653) في لغات أخرى">[لغات أخرى]</sup></a></span>&#8207;</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D9%83%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="وكالة الخرائط الوطنية (الصفحة غير موجودة)">وكالة الخرائط الوطنية</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">التعليم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="تصنيف:تعليم الجغرافيا (الصفحة غير موجودة)">تصنيف:تعليم الجغرافيا</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9" title="محو الأمية الجغرافية">محو الأمية الجغرافية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D9%84%D9%85%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A" title="أولمبياد الجغرافيا الدولي">أولمبياد الجغرافيا الدولي</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Master_of_Science_in_Geographic_Information_Science_and_Systems&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Master of Science in Geographic Information Science and Systems (الصفحة غير موجودة)">MSc in Geographic Information Science/Systems</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B7%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="المواطنة المكانية">المواطنة المكانية</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="تصنيف"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="تصنيف:جغرافيا">تصنيف:جغرافيا</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Portal.svg" class="mw-file-description" title="بوابة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/16px-Portal.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/24px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/32px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="بوابة:جغرافيا">بوابة:جغرافيا</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="صفحة كومنز"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Geography" class="extiw" title="commons:Category:Geography">كومنز</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مشروع ويكي"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></span></span> <b><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9_%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="ويكيبيديا:مشروع ويكي جغرافيا">ويكيبيديا:مشروع ويكي جغرافيا</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="علوم_بيئية" style="padding:1px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="قالب:علوم بيئية"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="نقاش القالب:علوم بيئية"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="علوم_بيئية" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علوم بيئية">علوم بيئية</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">المجالات الرئيسية</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%8A" title="علوم الغلاف الجوي">علوم الغلاف الجوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء جغرافية حيوية">كيمياء جغرافية حيوية</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">علم البيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء بيئية">كيمياء بيئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علوم الأرض">علوم الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%87" title="علم المياه">علم المياه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%B7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="علم المسطحات المائية الداخلية">علم المسطحات المائية الداخلية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7%D8%A7%D8%AA" title="علم المحيطات">علم المحيطات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علم التربة البيئية">علم التربة البيئية</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="5" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg/100px-The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg" decoding="async" width="100" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg/150px-The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg/200px-The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="3002" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مجالات مُتعلقة</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="علم الأحياء">علم الأحياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="كيمياء">كيمياء</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AE%D8%B6%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="كيمياء خضراء">كيمياء خضراء</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A5%D9%8A%D9%83%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A" title="اقتصاد إيكولوجي">اقتصاد إيكولوجي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%85%D9%8A%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="تصميم بيئي">تصميم بيئي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="اقتصاد بيئي">اقتصاد بيئي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="هندسة بيئية">هندسة بيئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="الصحة البيئية">الصحة البيئية</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%88%D8%A8%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علم الأوبئة البيئية">علم الأوبئة البيئية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="دراسات بيئية">دراسات بيئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="علم السموم البيئية">علم السموم البيئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%AA%D9%82%D8%B3%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" class="mw-redirect" title="علم تقسيم الأرض">علم تقسيم الأرض</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="فيزياء">فيزياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A9" title="علم الاستدامة">علم الاستدامة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D9%85" title="علم بيئة النظم">علم بيئة النظم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D9%8A" title="علم البيئة الحضري">علم البيئة الحضري</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تطبيقات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%81%D8%B8_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9" title="حفظ الطاقة">حفظ الطاقة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%A9_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="تقانة بيئية">تقنية بيئية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="إدارة الموارد الطبيعية">إدارة الموارد الطبيعية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%AB" title="تلوث">تلوث</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AF%D9%88%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="تدوير النفايات">تدوير النفايات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="إصلاح بيئي">إصلاح بيئي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9_%D9%85%D8%AA%D8%AC%D8%AF%D8%AF%D8%A9" title="طاقة متجددة">طاقة متجددة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%83%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82" title="إيكولوجيا الطريق">إيكولوجيا الطريق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D9%8A" title="معالجة الصرف الصحي">معالجة الصرف الصحي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D9%8A" title="استقلاب حضري">استقلاب حضري</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%82%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%87" title="تنقية المياه">تنقية المياه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA" title="إدارة المخلفات">إدارة المخلفات</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">قوائم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="قائمة الشهادات الجامعية البيئية">شهادات جامعية</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_environmental_journals&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="List of environmental journals (الصفحة غير موجودة)">Journals</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_environmental_research_institutes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="List of environmental research institutes (الصفحة غير موجودة)">Research institutes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_environmental_science&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Glossary of environmental science (الصفحة غير موجودة)">Glossary</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">أنظر أيضا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="تأثير الإنسان على البيئة">تأثير الإنسان على البيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A9" title="استدامة">استدامة</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="تصنيف"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="تصنيف:علوم بيئية">التصنيف</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="صفحة كومنز"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Environmental_sciences" class="extiw" title="commons:Category:Environmental sciences">كومنز</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Portal.svg" class="mw-file-description" title="بوابة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/16px-Portal.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/24px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/32px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="بوابة:طبيعة">بوابة طبيعة</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مشروع ويكي"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></span></span> <b><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9_%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="ويكيبيديا:مشروع ويكي بيئة">مشروع</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="ضبط_استنادي_frameless&amp;#124;text-top&amp;#124;10px&amp;#124;alt=عدلها_في_ويكي_بيانات&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q7150#identifiers&amp;#124;class=noprint&amp;#124;عدلها_في_ويكي_بيانات" style="padding:1px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="ضبط_استنادي_frameless&amp;#124;text-top&amp;#124;10px&amp;#124;alt=عدلها_في_ويكي_بيانات&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q7150#identifiers&amp;#124;class=noprint&amp;#124;عدلها_في_ويكي_بيانات" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%B6%D8%A8%D8%B7_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A" title="ويكيبيديا:ضبط استنادي">ضبط استنادي</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7150#identifiers" title="عدلها في ويكي بيانات"><img alt="عدلها في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12%">وطنية</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4043207-5">الملف الاستنادي المتكامِل (GND)</a></span></li><li>مكتبة الكونغرس (LCNAF)<ul><li><span class="uid"><span class="explain" title="Ecology"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh99005735">1</a></span></span></li><li><span class="uid"><span class="explain" title="Ecology"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85040752">2</a></span></span></li></ul></li><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119319304">المكتبة الوطنية الفرنسية (BnF)</a></span></li><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00570449">مكتبة البرلمان القومي الياباني (NDL)</a></span></li><li><span class="uid"><span class="explain" title="ekologie"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ph114418&amp;CON_LNG=ENG">قاعدة البيانات الوطنية التشيكية (NLCR AUT)</a></span></span></li><li><span class="uid"><span class="explain" title="Ecología"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&amp;authority_id=XX4576235">المكتبة القومية الإسبانية (BNE)</a></span></span></li><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&amp;local_base=lnc10&amp;doc_number=000059127&amp;P_CON_LNG=ENG">مكتبة لاتفيا الوطنية (LNB)</a></span></li><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/ar/authorities/987007531365305171">المكتبة القومية الإسرائيلية (J9U)</a></span></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12%">أخرى</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/008428">قاموس سويسرا التاريخي (HDS)</a></span></li><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10639171">الأراشيف القومية في الولايات المُتحدة (NAID)</a></span></li><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=18695">موسوعة أوكرانيا الحديثة (ESU)</a></span></li></ul></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="padding:1px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12%">التصنيفات الطبية</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0;text-align:right;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="نظام فهرسة المواضيع الطبية">نظام فهرسة المواضيع الطبية (MeSH)</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D004463">D004463</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12%">المعرفات الخارجية</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0;text-align:right;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>المكتبة القومية في إسبانيا (BNE): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX4576235">XX4576235</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%A9" title="نظام اللغة الطبية الموحدة">نظام اللغة الطبية الموحدة (UMLS CUI)</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ncim-stage.nci.nih.gov/ncimbrowser/ConceptReport.jsp?dictionary=NCI%20Metathesaurus&amp;code=C0005550">C0005550</a></li> <li>المكتبة المركزية القومية في فلورنسا (BNCF): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=10760">10760</a></li> <li>المكنز الزراعي (USDA NALT): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://lod.nal.usda.gov/nalt/352">352</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%8A%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="جايستور">جستور (JSTOR)</a>: ecology</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68268331">.mw-parser-output .portalbox{padding:0;margin:0.5em 0;display:table;box-sizing:border-box;max-width:20ch;list-style:none}.mw-parser-output .portalborder{border:solid #aaa 1px;padding:0.1em;background:#f9f9f9}.mw-parser-output .portalbox-entry{display:table-row;font-size:85%;line-height:110%;height:1.9em;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox-image{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox-link{display:table-cell;padding:0.2em 0.2em 0.2em 0.3em;vertical-align:middle}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .portalleft{clear:left;float:left;margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalright{clear:right;float:right;margin:0.5em 0 0.5em 1em}}.mw-parser-output #bandeau-portail{clear:both;line-height:1.9em;padding:3px;margin:2px 0;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);text-align:center;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}.mw-parser-output #liste-portail{padding:3px;text-align:center;margin-right:0;clear:both}.mw-parser-output #liste-portail li,.mw-parser-output #bandeau-portail li{display:inline}.mw-parser-output .bandeau-portail-element{white-space:nowrap;margin:auto 1.5em}.mw-parser-output .bandeau-portail-icone{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .bandeau-portail-texte>a:nth-child(1){font-weight:700}.mw-parser-output .ns-14 #bandeau-portail{width:242px;float:left;font-size:96%;text-align:right;margin:0;clear:left}.mw-parser-output .ns-14 #bandeau-portail li{margin-right:-17px}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .portalbox{background:transparent}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .pane{background:transparent}}</style><ul role="navigation" aria-label="Portals" class="noprint bandeau-portail" id="bandeau-portail"> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Tree_icon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Tree_icon.jpg/24px-Tree_icon.jpg" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Tree_icon.jpg/36px-Tree_icon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Tree_icon.jpg/49px-Tree_icon.jpg 2x" data-file-width="87" data-file-height="100" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A3%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="بوابة:أشجار">بوابة أشجار</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:P_geography.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/P_geography.png/32px-P_geography.png" decoding="async" width="32" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/P_geography.png/48px-P_geography.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/P_geography.png/63px-P_geography.png 2x" data-file-width="77" data-file-height="68" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="بوابة:جغرافيا">بوابة جغرافيا</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D8%A9.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D8%A9.svg/31px-%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D8%A9.svg.png" decoding="async" width="31" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D8%A9.svg/47px-%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D8%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D8%A9.svg/62px-%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D8%A9.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="461" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="بوابة:طبيعة">بوابة طبيعة</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg/28px-%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg/42px-%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg/56px-%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="بوابة:علم الأحياء">بوابة علم الأحياء</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:P-ICON-BIEDRONA.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/P-ICON-BIEDRONA.png/31px-P-ICON-BIEDRONA.png" decoding="async" width="31" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/P-ICON-BIEDRONA.png/46px-P-ICON-BIEDRONA.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/P-ICON-BIEDRONA.png/61px-P-ICON-BIEDRONA.png 2x" data-file-width="445" data-file-height="408" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="بوابة:علم البيئة">بوابة علم البيئة</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Neutral_panda.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Neutral_panda.svg/28px-Neutral_panda.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Neutral_panda.svg/42px-Neutral_panda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Neutral_panda.svg/56px-Neutral_panda.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="500" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86" title="بوابة:علم الحيوان">بوابة علم الحيوان</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Botany_P_icon.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Botany_P_icon.png/31px-Botany_P_icon.png" decoding="async" width="31" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Botany_P_icon.png/47px-Botany_P_icon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Botany_P_icon.png/62px-Botany_P_icon.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="450" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="بوابة:علم النبات">بوابة علم النبات</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Sciences_exactes.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Sciences_exactes.svg/28px-Sciences_exactes.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Sciences_exactes.svg/42px-Sciences_exactes.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Sciences_exactes.svg/56px-Sciences_exactes.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85" title="بوابة:علوم">بوابة علوم</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:P_globe.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/P_globe.svg/31px-P_globe.svg.png" decoding="async" width="31" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/P_globe.svg/47px-P_globe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/P_globe.svg/62px-P_globe.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="بوابة:علوم الأرض">بوابة علوم الأرض</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Circle-icons-water.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Circle-icons-water.svg/28px-Circle-icons-water.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Circle-icons-water.svg/42px-Circle-icons-water.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Circle-icons-water.svg/56px-Circle-icons-water.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D9%85%D8%A7%D8%A1" title="بوابة:ماء">بوابة ماء</a></span></li></ul></div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">مجلوبة من «<a dir="ltr" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=علم_البيئة&amp;oldid=69237543">https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=علم_البيئة&amp;oldid=69237543</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%AA%D8%B5%D9%81%D8%AD" title="ويكيبيديا:تصفح">تصنيفات</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="تصنيف:علم البيئة">علم البيئة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF" title="تصنيف:تولد">تولد</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="تصنيف:كيمياء جغرافية حيوية">كيمياء جغرافية حيوية</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="تصنيف:مصطلحات علم البيئة">مصطلحات علم البيئة</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">تصنيفات مخفية: <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF_JsonConfig" title="تصنيف:صفحات تستخدم امتداد JsonConfig">صفحات تستخدم امتداد JsonConfig</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A9_(en)" title="تصنيف:الاستشهاد بمصادر باللغة الإنجليزية (en)">الاستشهاد بمصادر باللغة الإنجليزية (en)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%B3%D9%8A%D8%A9_(fr)" title="تصنيف:الاستشهاد بمصادر باللغة الفرنسية (fr)">الاستشهاد بمصادر باللغة الفرنسية (fr)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A3%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF:_%D9%86%D8%B5_%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%AF:_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF" title="تصنيف:أخطاء الاستشهاد: نص زائد: المجلد">أخطاء الاستشهاد: نص زائد: المجلد</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF:_%D9%82%D9%8A%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF_%D8%B7%D9%88%D9%8A%D9%84%D8%A9" title="تصنيف:الاستشهاد: قيمة المجلد طويلة">الاستشهاد: قيمة المجلد طويلة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9_(de)" title="تصنيف:الاستشهاد بمصادر باللغة الألمانية (de)">الاستشهاد بمصادر باللغة الألمانية (de)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A3%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF:_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE" title="تصنيف:أخطاء الاستشهاد: التاريخ">أخطاء الاستشهاد: التاريخ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8_%D8%A3%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA_%D8%A8%D9%88%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83" title="تصنيف:قالب أرشيف الإنترنت بوصلات واي باك">قالب أرشيف الإنترنت بوصلات واي باك</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85_%D8%AE%D8%A7%D8%B5%D9%8A%D8%A9_P2184" title="تصنيف:صفحات تستخدم خاصية P2184">صفحات تستخدم خاصية P2184</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85_%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%A9_%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:صفحات تستخدم وحدة بطاقة">صفحات تستخدم وحدة بطاقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D9%84_%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A8_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA" title="تصنيف:مقالات تستعمل قوالب معلومات">مقالات تستعمل قوالب معلومات</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85_%D8%AE%D8%A7%D8%B5%D9%8A%D8%A9_P18" title="تصنيف:صفحات تستخدم خاصية P18">صفحات تستخدم خاصية P18</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%88%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%AC%D9%84%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A9" title="تصنيف:صفحات بوصلات خارجية بالإنجليزية">صفحات بوصلات خارجية بالإنجليزية</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%A9_%D9%85%D9%86_%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A_%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="تصنيف:مصادر طبية من ويكي بيانات">مصادر طبية من ويكي بيانات</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%A3%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D8%B1/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة أشجار/مقالات متعلقة">بوابة أشجار/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة جغرافيا/مقالات متعلقة">بوابة جغرافيا/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة طبيعة/مقالات متعلقة">بوابة طبيعة/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة علم الأحياء/مقالات متعلقة">بوابة علم الأحياء/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة علم البيئة/مقالات متعلقة">بوابة علم البيئة/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة علم الحيوان/مقالات متعلقة">بوابة علم الحيوان/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة علم النبات/مقالات متعلقة">بوابة علم النبات/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة علوم/مقالات متعلقة">بوابة علوم/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة علوم الأرض/مقالات متعلقة">بوابة علوم الأرض/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D9%85%D8%A7%D8%A1/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة ماء/مقالات متعلقة">بوابة ماء/مقالات متعلقة</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> آخر تعديل لهذه الصفحة كان يوم 7 يناير 2025، الساعة 19:41.</li> <li id="footer-info-copyright">النصوص متاحة تحت <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%86%D8%B5_%D8%B1%D8%AE%D8%B5%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D9%8A:_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%AE%D9%8A%D8%B5_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AB%D9%84_4.0" title="ويكيبيديا:نص رخصة المشاع الإبداعي: النسبة-الترخيص بالمثل 4.0">رخصة المشاع الإبداعي الملزمة بنسبة العمل لمؤلفه وبترخيص الأعمال المشتقة بالمثل 4.0</a>؛ قد تُطبّق شروط إضافية. استخدامُك هذا الموقع هو موافقةٌ على <a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use" class="extiw" title="foundation:Special:MyLanguage/Policy:Terms of Use">شروط الاستخدام</a> <a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy" class="extiw" title="foundation:Special:MyLanguage/Policy:Privacy policy">وسياسة الخصوصية</a>. ويكيبيديا ® هي علامة تجارية مسجلة <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">لمؤسسة ويكيميديا</a>، وهي منظمة غير ربحية.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ar">سياسة الخصوصية</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%B9%D9%86">حول ويكيبيديا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%A5%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D8%B3%D8%A4%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D8%B9%D8%A7%D9%85">إخلاء مسؤولية</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">القواعد السلوكية</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">المطورون</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ar.wikipedia.org">إحصائيات</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بيان تعريف الارتباطات</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ar.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نسخة للأجهزة المحمولة</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>بحث</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ابحث في ويكيبيديا"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="خاص:بحث"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">بحث</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="المحتويات" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تبديل عرض جدول المحتويات" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تبديل عرض جدول المحتويات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">علم البيئة</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>178 لغة</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>أضف موضوعًا</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6f5945bd9d-lll5g","wgBackendResponseTime":182,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.391","walltime":"1.978","ppvisitednodes":{"value":3315,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":237720,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2869,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":23,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":197096,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":11,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1319.536 1 -total"," 32.95% 434.801 1 قالب:مراجع"," 22.73% 299.924 1 قالب:بطاقة_تخصص"," 19.86% 262.114 11 قالب:شريط"," 18.33% 241.890 3 قالب:استشهاد_بويكي_بيانات"," 7.75% 102.244 1 قالب:شريط_بوابات"," 6.31% 83.266 12 قالب:استشهاد_بدورية_محكمة"," 6.29% 82.958 1 قالب:مواضيع_علم_البيئة"," 5.73% 75.593 1 قالب:روابط_شقيقة"," 5.22% 68.897 1 قالب:عن"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.867","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":11520247,"limit":52428800},"limitreport-logs":"table#1 {\n [\"conjunction\"] = \" — \",\n [\"item\"] = \"Q7150\",\n [\"property\"] = \"P366\",\n [\"query\"] = \"num\",\n [\"references\"] = 3,\n [\"separator\"] = \" — \",\n [\"shownovalue\"] = \"false\",\n}\ntable#1 {\n [\"conjunction\"] = \" — \",\n [\"item\"] = \"Q7150\",\n [\"numval\"] = \"1\",\n [\"property\"] = \"P2184\",\n [\"query\"] = \"num\",\n [\"references\"] = 3,\n [\"separator\"] = \" — \",\n [\"shownovalue\"] = \"false\",\n [\"withlink\"] = \"arwiki\",\n}\ntable#1 {\n [\"conjunction\"] = \" — \",\n [\"item\"] = \"Q7150\",\n [\"property\"] = \"P112\",\n [\"query\"] = \"num\",\n [\"references\"] = 3,\n [\"separator\"] = \" — \",\n [\"shownovalue\"] = \"false\",\n}\ntable#1 {\n [\"conjunction\"] = \"\u003Cbr /\u003E\",\n [\"item\"] = \"Q7150\",\n [\"property\"] = \"P3342\",\n [\"query\"] = \"num\",\n [\"references\"] = 3,\n [\"separator\"] = \"\u003Cbr /\u003E\",\n [\"shownovalue\"] = \"false\",\n}\nqidQ7150\nP1690 lenth: 0\nP1692 lenth: 0\nP563 lenth: 0\nP486 lenth: 1\nP1691 lenth: 0\nP492 lenth: 0\nP493 lenth: 0\nP4229 lenth: 0\nP494 lenth: 0\nP557 lenth: 0\nP1748 lenth: 0\nP1930 lenth: 0\nP686 lenth: 0\nP704 lenth: 0\nP1583 lenth: 0\nP3329 lenth: 0\nP595 lenth: 0\nP4670 lenth: 0\nP950 lenth: 1\nP3827 lenth: 1\nP4233 lenth: 0\nP1461 lenth: 0\nP2892 lenth: 2\nP508 lenth: 1\nP4317 lenth: 0\nP1694 lenth: 0\nP1395 lenth: 0\nP663 lenth: 0\nP604 lenth: 0\nP4236 lenth: 0\nP592 lenth: 0\nP4235 lenth: 0\nP2074 lenth: 0\nP2004 lenth: 1\nP673 lenth: 0\nP699 lenth: 0\nP4338 lenth: 0\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-868759585b-q2664","timestamp":"20250216224029","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0639\u0644\u0645 \u0627\u0644\u0628\u064a\u0626\u0629","url":"https:\/\/ar.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7150","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7150","author":{"@type":"Organization","name":"\u0627\u0644\u0645\u0633\u0627\u0647\u0645\u0648\u0646 \u0641\u064a \u0645\u0634\u0627\u0631\u064a\u0639 \u0648\u064a\u0643\u064a\u0645\u064a\u062f\u064a\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0624\u0633\u0633\u0629 \u0648\u064a\u0643\u064a\u0645\u064a\u062f\u064a\u0627","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-12-06T08:38:52Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/5b\/Grib_skov.jpg","headline":"\u062f\u0631\u0627\u0633\u0629 \u0627\u0644\u062a\u0641\u0627\u0639\u0644\u0627\u062a \u0628\u064a\u0646 \u0627\u0644\u0643\u0627\u0626\u0646\u0627\u062a \u0627\u0644\u062d\u064a\u0629 \u0648 \u0645\u062d\u064a\u0637\u0647\u0627"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10