CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Kaiserstuhl (gebergte) - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"f5745e33-5392-4e50-a8b3-568db02d4e87","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Kaiserstuhl_(gebergte)","wgTitle":"Kaiserstuhl (gebergte)","wgCurRevisionId":68323571,"wgRevisionId":68323571,"wgArticleId":731271,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","Gebergte in Duitsland","Vulkaan in Duitsland","Geografie van Baden-Württemberg"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Kaiserstuhl_(gebergte)","wgRelevantArticleId":731271,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgCoordinates":{"lat":48.095,"lon":7.681111111111111},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q701516","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Kaiserstuhl-fr.JPG/1200px-Kaiserstuhl-fr.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1169"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Kaiserstuhl-fr.JPG/800px-Kaiserstuhl-fr.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="779"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Kaiserstuhl-fr.JPG/640px-Kaiserstuhl-fr.JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="624"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Kaiserstuhl (gebergte) - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl_(gebergte)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl_(gebergte)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Kaiserstuhl_gebergte rootpage-Kaiserstuhl_gebergte skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/27_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Kaiserstuhl+%28gebergte%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Kaiserstuhl+%28gebergte%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Kaiserstuhl+%28gebergte%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Kaiserstuhl+%28gebergte%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Geografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geografie</span> </div> </a> <ul id="toc-Geografie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Naamgeving" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Naamgeving"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Naamgeving</span> </div> </a> <ul id="toc-Naamgeving-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geologie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Geologie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geologie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geologie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geologie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sedimentaire_gesteenten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sedimentaire_gesteenten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Sedimentaire gesteenten</span> </div> </a> <ul id="toc-Sedimentaire_gesteenten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vulkanisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vulkanisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Vulkanisme</span> </div> </a> <ul id="toc-Vulkanisme-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-De_vulkanische_gesteenten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#De_vulkanische_gesteenten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>De vulkanische gesteenten</span> </div> </a> <ul id="toc-De_vulkanische_gesteenten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mineralen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Mineralen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.2</span> <span>Mineralen</span> </div> </a> <ul id="toc-Mineralen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Lössbedekking" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lössbedekking"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Lössbedekking</span> </div> </a> <ul id="toc-Lössbedekking-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Klimaat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Klimaat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Klimaat</span> </div> </a> <ul id="toc-Klimaat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Flora_en_fauna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Flora_en_fauna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Flora en fauna</span> </div> </a> <ul id="toc-Flora_en_fauna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Economie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Economie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Economie</span> </div> </a> <ul id="toc-Economie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Landschap_en_landinrichting" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Landschap_en_landinrichting"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Landschap en landinrichting</span> </div> </a> <ul id="toc-Landschap_en_landinrichting-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Kaiserstuhl (gebergte)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 16 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-16" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">16 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl" title="Kaiserstuhl – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Kaiserstuhl" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl_(Oberbaden)" title="Kaiserstuhl (Oberbaden) – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kaiserstuhl (Oberbaden)" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl_(kabukiran)" title="Kaiserstuhl (kabukiran) – Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Kaiserstuhl (kabukiran)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl_(Gebirge)" title="Kaiserstuhl (Gebirge) – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Kaiserstuhl (Gebirge)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%B9%CE%B6%CE%B5%CF%81%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%BB" title="Κάιζερστουλ – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Κάιζερστουλ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl_(Baden-W%C3%BCrttemberg)" title="Kaiserstuhl (Baden-Württemberg) – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Kaiserstuhl (Baden-Württemberg)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl_(Badeno)" title="Kaiserstuhl (Badeno) – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kaiserstuhl (Badeno)" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl" title="Kaiserstuhl – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Kaiserstuhl" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl" title="Kaiserstuhl – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Kaiserstuhl" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl" title="Kaiserstuhl – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kaiserstuhl" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl" title="Kaiserstuhl – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Kaiserstuhl" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl" title="Kaiserstuhl – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Kaiserstuhl" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl_(Baden)" title="Kaiserstuhl (Baden) – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Kaiserstuhl (Baden)" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B9%D0%B7%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%82%D1%83%D0%BB%D1%8C_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B)" title="Кайзерштуль (горы) – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Кайзерштуль (горы)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl_(Baden-W%C3%BCrttemberg)" title="Kaiserstuhl (Baden-Württemberg) – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Kaiserstuhl (Baden-Württemberg)" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kaiserstuhl" title="Kaiserstuhl – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kaiserstuhl" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q701516#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Kaiserstuhl_(gebergte)" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overleg:Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Overleg over deze pagina (de pagina bestaat niet) [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Kaiserstuhl_(gebergte)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Kaiserstuhl_(gebergte)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Kaiserstuhl_(gebergte)" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Kaiserstuhl_(gebergte)" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&oldid=68323571" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Kaiserstuhl_%28gebergte%29&id=68323571&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FKaiserstuhl_%28gebergte%29"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FKaiserstuhl_%28gebergte%29"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Kaiserstuhl+%28gebergte%29"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Kaiserstuhl_%28gebergte%29&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Kaiserstuhl" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q701516" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=48_5_42_N_7_40_52_E_type:mountain_region:DE&pagename=Kaiserstuhl_(gebergte)">48° 6′ NB, 7° 41′ OL</a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#e7dcc3; color:inherit; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Kaiserstuhl </th></tr> <tr> <th>Hoogste punt </th> <td colspan="2"><a href="/w/index.php?title=Totenkopf_(Kaiserstuhl)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Totenkopf (Kaiserstuhl) (de pagina bestaat niet)">Totenkopf</a> (557 m) </td></tr> <tr> <th>Lengte </th> <td colspan="2">16 km </td></tr> <tr> <th>Breedte </th> <td colspan="2">12,5 km </td></tr> <tr> <th>Locatie </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Geografische_co%C3%B6rdinaten" title="Geografische coördinaten">Coördinaten</a> </th> <td colspan="2"><span class="coordinates plainlinks"><span id="text_coordinates"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=48_6_0_N_7_41_0_E_type:mountain&pagename=Kaiserstuhl_(gebergte)">48° 6′ NB, 7° 41′ OL</a></span></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><div style="margin-left:auto; margin-right:auto; width: 266px; max-width: 266px; float:none; clear:both;"><div style="position: relative;border: 1px solid none; padding: 0px; width: 266px; max-width: 266px;"><span class="notpageimage noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Relief_Map_of_Germany.svg" class="mw-file-description" title="Kaiserstuhl (Duitsland)"><img alt="Kaiserstuhl (Duitsland)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Relief_Map_of_Germany.svg/266px-Relief_Map_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="266" height="315" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Relief_Map_of_Germany.svg/399px-Relief_Map_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Relief_Map_of_Germany.svg/532px-Relief_Map_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1073" data-file-height="1272" /></a></span><br /><div style="position: absolute; z-index: 2; top: 88.6%; left: 21.8%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -6px; top: -6px; width: 12px; font-size: 12px; line-height:0;"><span typeof="mw:File"><span title="Kaiserstuhl"><img alt="Kaiserstuhl" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Mountains_red_with_white_border.svg/12px-Mountains_red_with_white_border.svg.png" decoding="async" width="12" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Mountains_red_with_white_border.svg/18px-Mountains_red_with_white_border.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Mountains_red_with_white_border.svg/24px-Mountains_red_with_white_border.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="336" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;"><span style="padding: 1px;"></span></div></div></div><div style="font-size: 90%"> </div></div> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#e7dcc3; color:inherit;" colspan="3">Detailkaart </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Kaiserstuhl-fr.JPG" class="mw-file-description" title="Kaart van Kaiserstuhl (gebergte)"><img alt="Kaart van Kaiserstuhl (gebergte)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Kaiserstuhl-fr.JPG/266px-Kaiserstuhl-fr.JPG" decoding="async" width="266" height="259" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Kaiserstuhl-fr.JPG/399px-Kaiserstuhl-fr.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Kaiserstuhl-fr.JPG/532px-Kaiserstuhl-fr.JPG 2x" data-file-width="1400" data-file-height="1364" /></a></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#e7dcc3; color:inherit;" colspan="3">Foto's </th></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Kaiserstuhl_Vogtsburg.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Luchtfoto van de Kaiserstuhl waarop Vogtsburg te zien is" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Kaiserstuhl_Vogtsburg.jpg/266px-Kaiserstuhl_Vogtsburg.jpg" decoding="async" width="266" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Kaiserstuhl_Vogtsburg.jpg/399px-Kaiserstuhl_Vogtsburg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Kaiserstuhl_Vogtsburg.jpg/532px-Kaiserstuhl_Vogtsburg.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><div style="font-size:90%">Luchtfoto van de Kaiserstuhl waarop <a href="/wiki/Vogtsburg_im_Kaiserstuhl" title="Vogtsburg im Kaiserstuhl">Vogtsburg</a> te zien is</div> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" style="background-color:#e7dcc3; color:inherit;" colspan="3"> <table cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Aardwetenschappen" title="Portaal:Aardwetenschappen">Aardwetenschappen</a> </b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p>De 557 <a href="/wiki/Meter" title="Meter">m</a> hoge <b>Kaiserstuhl</b> is een klein <a href="/wiki/Laaggebergte" title="Laaggebergte">laaggebergte</a> van <a href="/wiki/Vulkanisme" title="Vulkanisme">vulkanische</a> oorsprong in het zuidwesten van de <a href="/wiki/Duitsland" title="Duitsland">Duitse</a> <a href="/wiki/Deelstaten_van_Duitsland" title="Deelstaten van Duitsland">deelstaat</a> <a href="/wiki/Baden-W%C3%BCrttemberg" title="Baden-Württemberg">Baden-Württemberg</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografie">Geografie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Geografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Geografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Kaiserstuhl ligt aan de oostelijke rand van de <a href="/wiki/Boven-Rijnse_Laagvlakte" title="Boven-Rijnse Laagvlakte">Boven-Rijnse Laagvlakte</a> in het zuiden van <a href="/wiki/Baden_(land)" title="Baden (land)">Baden</a>, noordwestelijk van de stad <a href="/wiki/Freiburg_im_Breisgau" title="Freiburg im Breisgau">Freiburg im Breisgau</a>. De Rijn stroomt vlak ten westen van de Kaiserstuhl, zo'n 355 m lager dan het hoogste punt. De Kaiserstuhl is maximaal 16 km lang en de grootste breedte bedraagt 12,5 km. </p><p>De hoogste punten zijn de <a href="/w/index.php?title=Totenkopf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Totenkopf (de pagina bestaat niet)">Totenkopf</a> (557 m), de <a href="/w/index.php?title=Eichelspitze&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eichelspitze (de pagina bestaat niet)">Eichelspitze</a> (520 m) en de <a href="/w/index.php?title=Katharinenberg_(Kaiserstuhl)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Katharinenberg (Kaiserstuhl) (de pagina bestaat niet)">Katharinenberg</a> (492 m). In het centrum ligt het <a href="/wiki/Natuurgebied" title="Natuurgebied">natuurgebied</a> <a href="/w/index.php?title=Badberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Badberg (de pagina bestaat niet)">Badberg</a>, waar zeldzame <a href="/wiki/Planten" title="Planten">planten</a> als <a href="/wiki/Orchidee" class="mw-redirect" title="Orchidee">orchideeën</a> groeien en wandelroutes zijn aangelegd met uitzicht op het <a href="/wiki/Zwarte_Woud" title="Zwarte Woud">Zwarte Woud</a>, de Rijnvlakte en de <a href="/wiki/Vogezen_(gebergte)" title="Vogezen (gebergte)">Vogezen</a>. De bekendste wandelroute over de Kaiserstuhl is de Nord-Süd-Weg (gemarkeerd met een blauwe ruit op een gele achtergrond) vanaf <a href="/wiki/Endingen_am_Kaiserstuhl" title="Endingen am Kaiserstuhl">Endingen am Kaiserstuhl</a> over de Katharinenberg en langs de <a href="/wiki/Uitzichttoren" class="mw-redirect" title="Uitzichttoren">uitzichttoren</a> Neunlinden naar Ihringen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naamgeving">Naamgeving</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Naamgeving" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Naamgeving"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De naam Kaiserstuhl (<a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a> voor "Keizerstroon") komt vermoedelijk van koning <a href="/wiki/Keizer_Otto_III" title="Keizer Otto III">Otto III</a> die bij <a href="/wiki/Sasbach_am_Kaiserstuhl" title="Sasbach am Kaiserstuhl">Sasbach am Kaiserstuhl</a> in <a href="/wiki/994" title="994">994</a>, twee jaar voordat hij tot keizer gekroond werd, een gerechtszitting hield. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geologie">Geologie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Geologie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Geologie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie voor informatie over de regionale <a href="/wiki/Geologie" title="Geologie">geologie</a> het artikel over de <a href="/wiki/Boven-Rijnslenk" title="Boven-Rijnslenk">Boven-Rijnslenk</a>.</i></div> <p>Het ontstaan van de Kaiserstuhl in het <a href="/wiki/Tertiair" title="Tertiair">Tertiair</a> was zowel het hoogtepunt als het einde van de vulkanische activiteit in het gebied van de <a href="/wiki/Boven-Rijnslenk" title="Boven-Rijnslenk">Boven-Rijnslenk</a>. Deze activiteit begon al in het <a href="/wiki/Krijt_(tijdvak)" class="mw-redirect" title="Krijt (tijdvak)">Krijt</a> en uit zich in talrijke tegenwoordig <a href="/wiki/Erosie" title="Erosie">weggeërodeerde</a> <a href="/wiki/Diatreem" title="Diatreem">diatremen</a>. De Kaiserstuhl is de enige <a href="/wiki/Vulkaan" title="Vulkaan">vulkaan</a> van deze grootte in de omgeving van de Boven-Rijnslenk. </p><p>Geologisch gezien kan de Kaiserstuhl in een <a href="/wiki/Uitvloeiingsgesteente" class="mw-redirect" title="Uitvloeiingsgesteente">vulkanisch</a> en een <a href="/wiki/Afzettingsgesteente" class="mw-redirect" title="Afzettingsgesteente">sedimentair</a> deel worden verdeeld. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sedimentaire_gesteenten">Sedimentaire gesteenten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Sedimentaire gesteenten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Sedimentaire gesteenten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De sedimentaire gesteenten waaruit het oostelijke gedeelte van de Kaiserstuhl bestaat zijn nagenoeg horizontaal liggende <a href="/wiki/Jura_(tijdvak)" class="mw-redirect" title="Jura (tijdvak)">Jurassische</a> en Tertiaire lagen. Belangrijke <a href="/wiki/Stratigrafie" title="Stratigrafie">stratigrafische</a> eenheden zijn de <a href="/w/index.php?title=Hauptrogenstein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hauptrogenstein (de pagina bestaat niet)">Hauptrogenstein</a> (een geelgrijze <a href="/wiki/O%C3%B6liet" title="Oöliet">oolitische</a> <a href="/wiki/Kalksteen" title="Kalksteen">kalksteen</a> die vooral bij <a href="/wiki/Riegel_am_Kaiserstuhl" title="Riegel am Kaiserstuhl">Riegel am Kaiserstuhl</a> <a href="/wiki/Dagzomen" class="mw-redirect" title="Dagzomen">dagzoomt</a>) en de <a href="/w/index.php?title=Pechelbronner_formatie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pechelbronner formatie (de pagina bestaat niet)">Pechelbronner formatie</a> (Tertiair, dagzoomt bij <a href="/wiki/B%C3%B6tzingen" title="Bötzingen">Bötzingen</a>). Dezelfde <a href="/wiki/Formatie_(geologie)" class="mw-redirect" title="Formatie (geologie)">formaties</a> dagzomen ook bij <a href="/w/index.php?title=Tuniberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tuniberg (de pagina bestaat niet)">Tuniberg</a> ten westen en bij de <a href="/w/index.php?title=Sch%C3%B6nberg_(berg)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schönberg (berg) (de pagina bestaat niet)">Schönberg</a> ten zuiden van <a href="/wiki/Freiburg_im_Breisgau" title="Freiburg im Breisgau">Freiburg im Breisgau</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vulkanisme">Vulkanisme</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Vulkanisme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Vulkanisme"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Petrologie" title="Petrologie">Petrologisch</a> zijn de vulkanische gesteenten van de Kaiserstuhl een <a href="/wiki/Alkalimetaal" title="Alkalimetaal">alkali</a><a href="/wiki/Basalt_(gesteente)" title="Basalt (gesteente)">basalt</a>-<a href="/wiki/Carbonatiet" title="Carbonatiet">carbonatietcomplex</a>. De vulkanische gesteenten waaruit de centrale en westelijke Kaiserstuhl is opgebouwd zijn rond 19 tot 16 miljoen jaar geleden (in het <a href="/wiki/Mioceen" title="Mioceen">Mioceen</a>) bij talrijke <a href="/wiki/Vulkaanuitbarsting" class="mw-redirect" title="Vulkaanuitbarsting">vulkaanuitbarstingen</a> gevormd. Door afwisselend erupties van <a href="/wiki/Tefra" title="Tefra">tefra</a> en <a href="/wiki/Lava" title="Lava">lavastromen</a> uit verschillende diatremen ontstond een complexe <a href="/wiki/Stratovulkaan" title="Stratovulkaan">stratovulkaan</a>. </p><p>De vulkanische gesteenten liggen gedeeltelijk <a href="/wiki/Discordantie" title="Discordantie">concordant</a> over de sedimentaire gesteenten van de westelijke Kaiserstuhl heen, waardoor deze ter plekke soms aan <a href="/wiki/Contactmetamorfose" title="Contactmetamorfose">contactmetamorfose</a> (het opbakken van gesteente als gevolg van hoge <a href="/wiki/Temperatuur" title="Temperatuur">temperatuur</a>) hebben blootgestaan. </p><p>De omhoogkomende <a href="/wiki/Magma_(gesteente)" title="Magma (gesteente)">magma</a> is gedeeltelijk ook als <a href="/wiki/Ganggesteente_(geologie)" title="Ganggesteente (geologie)">ganggesteente</a> ondergronds <a href="/wiki/Stollen" class="mw-redirect" title="Stollen">gestold</a>. Dit gesteente dagzoomt in de centrale Kaiserstuhl. </p><p>Door erosie is inmiddels meer dan 100 <a href="/wiki/Meter" title="Meter">m</a> van de oorspronkelijke vulkaan verdwenen. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Nephelinit.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Nephelinit.JPG/300px-Nephelinit.JPG" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Nephelinit.JPG/450px-Nephelinit.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Nephelinit.JPG/600px-Nephelinit.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Een <a href="/wiki/Xenoliet" title="Xenoliet">xenoliet</a> uit de <a href="/wiki/Aardmantel" title="Aardmantel">mantel</a> (geel <a href="/wiki/Verwering" title="Verwering">verweerde</a> <a href="/wiki/Peridotiet" title="Peridotiet">peridotiet</a>) in een grijze <a href="/wiki/Olivijn" title="Olivijn">olivijn</a>-<a href="/wiki/Nefeliniet" title="Nefeliniet">nefelinietlava</a>, uit de Lützelberg bij Sasbach. De xenolieten zijn meestal een aantal <a href="/wiki/Centimeter" title="Centimeter">cm</a> groot.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="De_vulkanische_gesteenten">De vulkanische gesteenten</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: De vulkanische gesteenten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: De vulkanische gesteenten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De vulkanische gesteenten van de Kaiserstuhl bestaan voornamelijk uit <a href="/wiki/Mineraal_(geologie)" title="Mineraal (geologie)">mineralen</a> als <a href="/wiki/Foide" class="mw-redirect" title="Foide">foiden</a> en <a href="/wiki/Olivijn" title="Olivijn">olivijn</a>, en zijn <a href="/wiki/Verzadigde_oplossing" title="Verzadigde oplossing">onderverzadigd</a> in <a href="/wiki/Siliciumdioxide" title="Siliciumdioxide">silica</a> (SiO<sub>2</sub>, dit maakt deze gesteenten <a href="/wiki/Ultramafisch" title="Ultramafisch">ultramafisch</a>). </p><p>De <a href="/wiki/Uitvloeiingsgesteente" class="mw-redirect" title="Uitvloeiingsgesteente">uitvloeiingsgesteenten</a> zijn voor het grootste deel <a href="/wiki/Leuciet" title="Leuciet">leucieten</a> en <a href="/wiki/Tefriet" title="Tefriet">tefrieten</a>, maar ook <a href="/wiki/Fonoliet" title="Fonoliet">fonoliet</a>, <a href="/w/index.php?title=Limburgiet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Limburgiet (de pagina bestaat niet)">limburgiet</a> en olivijn-nefeliniet komen voor. De laatste is zeer rijk aan mantel-peridotieten. In de uitvloeiingsgesteenten zijn in de westelijke Kaiserstuhl <a href="/wiki/Carbonaat" title="Carbonaat">carbonaathoudende</a> <a href="/wiki/Ignimbriet" title="Ignimbriet">ignimbrieten</a> en <a href="/wiki/Lapilli" title="Lapilli">lapilli</a> te vinden. </p><p>De subvulkanische <a href="/wiki/Intrusie_(geologie)" title="Intrusie (geologie)">intrusies</a> en ganggesteenten van de centrale Kaiserstuhl zijn in feite de diepere equivalenten van de uitvloeiingsgesteenten, zoals <a href="/w/index.php?title=Essexiet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Essexiet (de pagina bestaat niet)">essexiet</a>, <a href="/wiki/Carbonatiet" title="Carbonatiet">carbonatiet</a> en krofkorrelige phonoliet. Omdat deze gesteenten vrijwel nergens anders ter wereld voorkomen bestaat er een eigen naamgeving (alvikiet, hauynofyr, mondhaldeiet, tinguaiet, monchiquiet, enzovoorts) die alleen in literatuur over de Kaiserstuhl voorkomt. Wetenschappelijk is vooral de carbonatiet die bij <a href="/w/index.php?title=Altvogtsburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Altvogtsburg (de pagina bestaat niet)">Altvogtsburg</a> en <a href="/w/index.php?title=Schelingen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schelingen (de pagina bestaat niet)">Schelingen</a> dagzoomt interessant, een gesteente dat uit gesmolten carbonaat <a href="/wiki/Kristallisatie" title="Kristallisatie">uitkristalliseert</a>. Tot in de <a href="/wiki/1960-1969" title="1960-1969">jaren zestig</a> werd niet ingezien dat deze gesteenten vulkanisch van oorsprong waren, omdat ze gemakkelijk te verwarren zijn met (sedimentaire) kalksteen. Vanwege het voorkomen van het mineraal <a href="/w/index.php?title=Pyrochloor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pyrochloor (de pagina bestaat niet)">pyrochloor</a> werd de carbonatiet tot halverwege de <a href="/wiki/20e_eeuw" title="20e eeuw">20e eeuw</a> op kleine schaal gewonnen. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Mineralen">Mineralen</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Mineralen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Mineralen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Kaiserstuhl is een bekende vindplaats van vele zeldzame mineralen. Vindplaatsen zijn bijvoorbeeld de <a href="/wiki/Groeve" title="Groeve">groeve</a> bij de Limberg (verschillende <a href="/wiki/Zeoliet" title="Zeoliet">zeolieten</a>), bij de Badberg en Orberg (<a href="/w/index.php?title=Koppiet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Koppiet (de pagina bestaat niet)">koppiet</a>), in de phonoliet van de Fohberg en Kirchberg (zeolieten, <a href="/wiki/Wollastoniet" title="Wollastoniet">wollastoniet</a> en <a href="/wiki/Melaniet" class="mw-redirect" title="Melaniet">melaniet</a>). De zeldzame mineralen komen voor in <a href="/wiki/Ader_(geologie)" title="Ader (geologie)">aders</a> of als opvullingen van <a href="/w/index.php?title=Bel_(geologie)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bel (geologie) (de pagina bestaat niet)">bellen</a> in de lava's (<a href="/wiki/Amandel_(gesteente)" title="Amandel (gesteente)">amandelsteen</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lössbedekking"><span id="L.C3.B6ssbedekking"></span>Lössbedekking</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Lössbedekking" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Lössbedekking"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De gesteenten van de Kaiserstuhl worden door een laag <a href="/wiki/L%C3%B6ss" title="Löss">löss</a> uit het <a href="/wiki/Weichselien" title="Weichselien">laatste glaciaal</a> overdekt. In het <a href="/wiki/Glaciaal_(tijdvak)" class="mw-redirect" title="Glaciaal (tijdvak)">glaciaal</a> was de Rijnvlakte met de Kaiserstuhl ijsvrij, maar de omringende gebergtes waren bedekt met <a href="/wiki/Gletsjer" title="Gletsjer">gletsjers</a>. Omdat er nauwelijks begroeiing was in het <a href="/wiki/Periglaciaal" title="Periglaciaal">periglaciale</a> gebied, had de wind vrij spel. Het herkomstgebied van de löss lag voornamelijk in de <a href="/wiki/Noordelijke_Kalkalpen" title="Noordelijke Kalkalpen">noordelijke Kalkalpen</a>. Het lichtste materiaal werd door de wind meegenomen en waar hindernissen (zoals de Kaiserstuhl) voorkwamen afgezet. Dit zorgde voor een dikke, vruchtbare wigvormige laag löss tegen de Kaiserstuhl aan. De dikte varieert tussen de 10 en 40 meter. </p><p>Door de <a href="/wiki/Kalk" title="Kalk">kalkrijkheid</a> komen in de löss zich onregelmatig herhalende roestbruine laagjes voor, ontstaan door de <a href="/wiki/Verwering" title="Verwering">verwering</a> van kalkdeeltjes in een fase van langzamere sedimentatie. De verweerde löss wordt <a href="/wiki/Leem" title="Leem">lössleem</a> genoemd. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Klimaat">Klimaat</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Klimaat" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Klimaat"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Doordat het gebied in de <a href="/wiki/Regenschaduw" title="Regenschaduw">regenschaduw</a> van de Vogezen en de <a href="/wiki/Bourgondische_Poort" title="Bourgondische Poort">Bourgondische Poort</a> ligt, heerst er een droog, warm klimaat. Met zijn <a href="/wiki/Mediterraan_klimaat" title="Mediterraan klimaat">mediterrane klimaat</a> is de Kaiserstuhl een van de warmste streken van Duitsland. De löss en verweerde vulkanische gesteenten vormen bovendien een zeer vruchtbare <a href="/w/index.php?title=Bodemsoort&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bodemsoort (de pagina bestaat niet)">bodemsoort</a>. </p><p>De gemiddelde <a href="/wiki/Temperatuur" title="Temperatuur">temperatuur</a> bedraagt 9,9<a href="/wiki/Celsius" title="Celsius">°C</a>, waarbij het 50-60 dagen per jaar zomers weer is en 60-70 dagen per jaar vriest. De gemiddelde temperatuur over een <a href="/wiki/Etmaal" class="mw-redirect" title="Etmaal">etmaal</a> verschilt 18,5 °C, een groot verschil tussen zomer en winter. </p><p>De gemiddelde <a href="/wiki/Neerslag_(atmosfeer)" title="Neerslag (atmosfeer)">neerslag</a> bedraagt per jaar 600-700 <a href="/wiki/Millimeter" title="Millimeter">mm</a>, jaarlijks heeft de Kaiserstuhl 1720 uur zonneschijn. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Lacerta_bilineata_in_Rovigo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Lacerta_bilineata_in_Rovigo.jpg/350px-Lacerta_bilineata_in_Rovigo.jpg" decoding="async" width="350" height="219" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Lacerta_bilineata_in_Rovigo.jpg/525px-Lacerta_bilineata_in_Rovigo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b7/Lacerta_bilineata_in_Rovigo.jpg 2x" data-file-width="599" data-file-height="374" /></a><figcaption><a href="/wiki/Smaragdhagedis" class="mw-redirect" title="Smaragdhagedis">Smaragdhagedis</a> (<i>Lacerta viridis</i>)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Flora_en_fauna">Flora en fauna</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Flora en fauna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Flora en fauna"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het warme klimaat zorgt voor in Duitsland ongebruikelijke soorten <a href="/wiki/Planten" title="Planten">planten</a> en <a href="/wiki/Dier" class="mw-redirect" title="Dier">dieren</a>. Zo is de Kaiserstuhl een van de plekken met de grootste verscheidenheid aan <a href="/wiki/Orchidee" class="mw-redirect" title="Orchidee">orchideeën</a> in <a href="/wiki/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a>, er komen meer dan 30 <a href="/wiki/Soort" title="Soort">soorten</a> voor. Tussen de wijnranken komen wilde <a href="/wiki/Druifhyacint" title="Druifhyacint">druifhyacinten</a> voor en op hellingen groeien <a href="/wiki/Lis_(geslacht)" title="Lis (geslacht)">lissen</a>. </p><p>Verder leven er <a href="/wiki/Middellandse_Zee" title="Middellandse Zee">mediterrane</a> soorten als <a href="/wiki/Smaragdhagedis" class="mw-redirect" title="Smaragdhagedis">smaragdhagedissen</a> en <a href="/wiki/Gewone_bidsprinkhaan" class="mw-redirect" title="Gewone bidsprinkhaan">bidsprinkhanen</a> (<i>Mantis religiosa</i>). De <a href="/w/index.php?title=Zachte_eik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zachte eik (de pagina bestaat niet)">zachte eik</a> (<i>Quercus Pubescens</i>) is een <a href="/wiki/Xerofyt" title="Xerofyt">xerofyt</a> en komt verder alleen in <a href="/wiki/Zuid-Europa" title="Zuid-Europa">Zuid-Europa</a> voor. Voor al deze soorten vormt de Kaiserstuhl een <a href="/wiki/Disjunct_verspreidingsgebied" title="Disjunct verspreidingsgebied">disjunct verspreidingsgebied</a>, een leefgebied dat niet vastzit aan het gebied waar ze normaal voorkomen. Dit is een relict uit het <a href="/wiki/Atlanticum" title="Atlanticum">Atlanticum</a>, een warmere periode grofweg rond <a href="/wiki/Christelijke_jaartelling" title="Christelijke jaartelling">5000 voor Christus</a>, toen ook in omringende gebieden een warmer klimaat heerste. Nadat het klimaat weer kouder werd konden de soorten alleen op de Kaiserstuhl overleven. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Economie">Economie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Economie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Economie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Net als bijvoorbeeld aan de randen van de Vogezen gebeurt, vindt op de <a href="/wiki/L%C3%B6ss" title="Löss">löss</a> van de Kaiserstuhl wijnbouw plaats. De <a href="/wiki/Wijngaard" title="Wijngaard">wijngaarden</a> van de Kaiserstuhl zijn gelegen in het <a href="/wiki/Baden_(wijnstreek)" title="Baden (wijnstreek)">wijngebied Baden</a> en vallen onder de Bereich Kaiserstuhl-Tuniberg. Het grootste deel van de wijnbouw hier is in handen van wijncoöperaties ofwel Winzergenossenschaften, maar er is ook een aantal hoogwaardige zelfstandige producenten van wijn. De wijnen uit het gebied behoren tot de meest zware van Duitsland waarbij de nadruk voor de hogere kwaliteiten ligt op het gebruik van de druiven <a href="/wiki/Pinot_noir" class="mw-redirect" title="Pinot noir">Spätburgunder</a> en de <a href="/wiki/Chardonnay" title="Chardonnay">Ruländer</a>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Gro%C3%9Fterrassen_nach_Flurbereinigung_am_Kaiserstuhl.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Gro%C3%9Fterrassen_nach_Flurbereinigung_am_Kaiserstuhl.jpg/350px-Gro%C3%9Fterrassen_nach_Flurbereinigung_am_Kaiserstuhl.jpg" decoding="async" width="350" height="263" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Gro%C3%9Fterrassen_nach_Flurbereinigung_am_Kaiserstuhl.jpg/525px-Gro%C3%9Fterrassen_nach_Flurbereinigung_am_Kaiserstuhl.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Gro%C3%9Fterrassen_nach_Flurbereinigung_am_Kaiserstuhl.jpg/700px-Gro%C3%9Fterrassen_nach_Flurbereinigung_am_Kaiserstuhl.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Nieuwe, grootschalige wijnterassen in de Kaiserstuhl. Deze zijn licht naar de berg toe hellend aangelegd, wat ze gevoelig voor erosie maakt.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Landschap_en_landinrichting">Landschap en landinrichting</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Landschap en landinrichting" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Landschap en landinrichting"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Omdat löss een sterk erosiegevoelige grondsoort is, vindt de wijnbouw voornamelijk op voor de <a href="/wiki/Landbouw" title="Landbouw">landbouw</a> aangelegde <a href="/wiki/Terras_(landbouw)" title="Terras (landbouw)">terrassen</a> plaats. Deze worden door <a href="/wiki/Holle_weg" title="Holle weg">holle wegen</a> doorsneden, die ook typisch voor een lössgebied zijn. </p><p>Rond 1950 werd begonnen de kleine terrassen samen te voegen tot grotere, wat het oorspronkelijke landschap volledig heeft veranderd. Deze verandering vond in fasen plaats: </p> <ul><li>Tussen 1950 en 1960 vonden slechts kleine <a href="/w/index.php?title=Herkaveling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herkaveling (de pagina bestaat niet)">herkavelingen</a> plaats. Dit gebeurde meestal met de hand of machines. Zo werd ongeveer 950 <a href="/wiki/Hectare" title="Hectare">ha</a> opnieuw <a href="/wiki/Landinrichting" title="Landinrichting">ingericht</a>.</li> <li>Tussen 1960 en 1970 werden de lössterrassen op grotere schaal heringericht, waardoor grotere, diepere en minder grillig gevormde <a href="/wiki/Kavel_(grond)" title="Kavel (grond)">kavels</a> ontstonden met hogere hellingen tussen de verschillende terrassen in. Deze terrassen werden licht naar de berg toe hellend aangelegd, zodat vanuit het dal alleen de hellingen te zien zijn. Op deze manier ontstond rond de 650 ha nieuwe wijnterrassen.</li> <li>Tussen 1970 en 1976 werden machinaal grote terrassen gemaakt, die niets meer van het oorspronkelijke <a href="/wiki/Reli%C3%ABf_(landschap)" title="Reliëf (landschap)">reliëf</a> laten zien. Zo ontstonden enorme oppervlakken van in totaal 630 ha. Omdat bij deze enorme terrassen ook grote hellingen nodig zijn, voltrok deze verandering zich echter op bijna het dubbele van dit oppervlak.</li> <li>De laatste fase van de herverkaveling vond plaats van 1976 tot 1982. De grootschalige herinrichting had tot veel protest geleid. In deze fase werden hellingen tussen terrassen in maximaal 10 meter hoog gemaakt. Op deze manier werd nog eens 330 ha opnieuw ingericht.</li></ul> <p>Bij de herverkavelingen was geen rekening gehouden met twee vervelende gevolgen, die voor schade zorgden in de jaren erna: </p> <ul><li>Nadat vanaf 1977 door grote hoeveelheden neerslag aanzienlijke hoeveelheden bodemmateriaal waren weggespoeld, leidde een zeer natte periode in 1983 tot aanzienlijke verdere schade. In sommige terrassen ontstonden diepe <a href="/wiki/Geologische_breuk" class="mw-redirect" title="Geologische breuk">breuken</a> en <a href="/wiki/Geul_(sleuf)" title="Geul (sleuf)">geulen</a>.</li> <li>Op de naar de berg toe aangelegde terrassen vond schade plaats door vorst. Deze terrassen vormden namelijk verdiepingen in het landschap waar koude lucht langer blijft hangen. Op diepere plekken in het landschap, waar voorheen <a href="/wiki/Fruitteelt" title="Fruitteelt">fruitteelt</a> plaatsvond en nu ook druiven werden verbouwd, bleek vorst ook vaak een schadepost te kunnen zijn.</li></ul> <p>Vanaf 1982 vonden dan ook reparatiewerkzaamheden plaats waaronder het gedeeltelijke terugbrengen van de kavels naar hun oorspronkelijke staat. Zoals in alle lössgebieden blijft erosie echter een groot probleem. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Landstreken_in_Baden-Württemberg"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Germany.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Duitsland"><img alt="Vlag van Duitsland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/30px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="30" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/45px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/60px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_landstreken_Baden-W%C3%BCrttemberg" title="Sjabloon:Navigatie landstreken Baden-Württemberg"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_landstreken_Baden-W%C3%BCrttemberg&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Baden-W%C3%BCrttemberg.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Baden-Württemberg"><img alt="Vlag van Baden-Württemberg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Baden-W%C3%BCrttemberg.svg/30px-Flag_of_Baden-W%C3%BCrttemberg.svg.png" decoding="async" width="30" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Baden-W%C3%BCrttemberg.svg/45px-Flag_of_Baden-W%C3%BCrttemberg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Baden-W%C3%BCrttemberg.svg/60px-Flag_of_Baden-W%C3%BCrttemberg.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="300" /></a></span></div> <div id="Landstreken_in_Baden-Württemberg" class="navigatie-titel">Landstreken in <a href="/wiki/Baden-W%C3%BCrttemberg" title="Baden-Württemberg">Baden-Württemberg</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><a href="/w/index.php?title=Adelegg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adelegg (de pagina bestaat niet)">Adelegg</a> · <a href="/w/index.php?title=Albuch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albuch (de pagina bestaat niet)">Albuch</a> · <a href="/wiki/Landgraafschap_Baar" title="Landgraafschap Baar">Baar</a> · <a href="/w/index.php?title=Bauland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bauland (de pagina bestaat niet)">Bauland</a> · <a href="/w/index.php?title=Berglen_(Landschap)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Berglen (Landschap) (de pagina bestaat niet)">Berglen</a> · <a href="/w/index.php?title=Bergstra%C3%9Fe_(landstreek)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bergstraße (landstreek) (de pagina bestaat niet)">Bergstraße</a> · <a href="/w/index.php?title=Bodanr%C3%BCck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bodanrück (de pagina bestaat niet)">Bodanrück</a> · <a href="/wiki/Breisgau" title="Breisgau">Breisgau</a> · <a href="/w/index.php?title=Dinkelberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dinkelberg (de pagina bestaat niet)">Dinkelberg</a> · <a href="/w/index.php?title=Ellwanger_Berge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ellwanger Berge (de pagina bestaat niet)">Ellwanger Berge</a> · <a href="/w/index.php?title=Filder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filder (de pagina bestaat niet)">Filder</a> · <a href="/w/index.php?title=G%C3%A4u_(Baden-W%C3%BCrttemberg)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gäu (Baden-Württemberg) (de pagina bestaat niet)">Gäu</a> · <a href="/w/index.php?title=G%C3%B6ge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Göge (de pagina bestaat niet)">Göge</a> · <a href="/w/index.php?title=Haller_Ebene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haller Ebene (de pagina bestaat niet)">Haller Ebene</a> · <a href="/w/index.php?title=Hardt_(Baden-W%C3%BCrttemberg)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hardt (Baden-Württemberg) (de pagina bestaat niet)">Hardt</a> · <a href="/w/index.php?title=H%C3%A4rtsfeld&action=edit&redlink=1" class="new" title="Härtsfeld (de pagina bestaat niet)">Härtsfeld</a> · <a href="/w/index.php?title=Heckeng%C3%A4u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heckengäu (de pagina bestaat niet)">Heckengäu</a> · <a href="/wiki/Hegau" title="Hegau">Hegau</a> · <a href="/w/index.php?title=Heuchelberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heuchelberg (de pagina bestaat niet)">Heuchelberg</a> · <a href="/w/index.php?title=H%C3%B6chsten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Höchsten (de pagina bestaat niet)">Höchsten</a> · <a href="/w/index.php?title=Hochstr%C3%A4%C3%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hochsträß (de pagina bestaat niet)">Hochsträß</a> · <a href="/w/index.php?title=Hohenloher_Ebene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hohenloher Ebene (de pagina bestaat niet)">Hohenloher Ebene</a> · <a href="/w/index.php?title=Holzst%C3%B6cke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holzstöcke (de pagina bestaat niet)">Holzstöcke</a> · <a href="/w/index.php?title=Hotzenwald&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hotzenwald (de pagina bestaat niet)">Hotzenwald</a> · <a class="mw-selflink selflink">Kaiserstuhl</a> · <a href="/w/index.php?title=Klettgau_(regio)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Klettgau (regio) (de pagina bestaat niet)">Klettgau</a> · <a href="/wiki/Kraichgau" title="Kraichgau">Kraichgau</a> · <a href="/w/index.php?title=Korng%C3%A4u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Korngäu (de pagina bestaat niet)">Korngäu</a> · <a href="/wiki/Paltsgraafschap_aan_de_Rijn" title="Paltsgraafschap aan de Rijn">Keur-Palts</a> (<i>Kurpfalz</i>) · <a href="/wiki/Landgericht" title="Landgericht">Landgericht</a> · <a href="/w/index.php?title=Limpurger_Berge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Limpurger Berge (de pagina bestaat niet)">Limpurger Berge</a> · <a href="/w/index.php?title=Linzgau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linzgau (de pagina bestaat niet)">Linzgau</a> · <a href="/w/index.php?title=Lu%C3%9Fhardt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lußhardt (de pagina bestaat niet)">Lußhardt</a> · <a href="/w/index.php?title=L%C3%B6wensteiner_Berge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Löwensteiner Berge (de pagina bestaat niet)">Löwensteiner Berge</a> · <a href="/w/index.php?title=Mainhardter_Wald&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mainhardter Wald (de pagina bestaat niet)">Mainhardter Wald</a> · <a href="/wiki/Markgr%C3%A4flerland" title="Markgräflerland">Markgräflerland</a> · <a href="/w/index.php?title=Murrhardter_Wald&action=edit&redlink=1" class="new" title="Murrhardter Wald (de pagina bestaat niet)">Murrhardter Wald</a> · <a href="/w/index.php?title=Oberschwaben&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oberschwaben (de pagina bestaat niet)">Oberschwaben</a> · <a href="/wiki/Odenwald" title="Odenwald">Odenwald</a> · <a href="/wiki/Ortenau" title="Ortenau">Ortenau</a> · <a href="/w/index.php?title=Pfinzgau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pfinzgau (de pagina bestaat niet)">Pfinzgau</a> · <a href="/wiki/Sch%C3%B6nbuch" title="Schönbuch">Schönbuch</a> · <a href="/w/index.php?title=Schurwald&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schurwald (de pagina bestaat niet)">Schurwald</a> · <a href="/wiki/Schw%C3%A4bische_Alb" title="Schwäbische Alb">Schwäbische Alb</a> · <a href="/w/index.php?title=Strohg%C3%A4u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Strohgäu (de pagina bestaat niet)">Strohgäu</a> · <a href="/w/index.php?title=Stromberg_(Baden-W%C3%BCrttemberg)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stromberg (Baden-Württemberg) (de pagina bestaat niet)">Stromberg</a> · <a href="/w/index.php?title=Taubergrund&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taubergrund (de pagina bestaat niet)">Taubergrund</a> · <a href="/w/index.php?title=Tauberland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tauberland (de pagina bestaat niet)">Tauberland</a> · <a href="/w/index.php?title=Tautschbuch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tautschbuch (de pagina bestaat niet)">Tautschbuch</a> · <a href="/w/index.php?title=Ufgau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ufgau (de pagina bestaat niet)">Ufgau</a> · <a href="/w/index.php?title=Waldenburger_Berge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Waldenburger Berge (de pagina bestaat niet)">Waldenburger Berge</a> · <a href="/w/index.php?title=Welzheimer_Wald&action=edit&redlink=1" class="new" title="Welzheimer Wald (de pagina bestaat niet)">Welzheimer Wald</a> · <a href="/w/index.php?title=Westallg%C3%A4u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Westallgäu (de pagina bestaat niet)">Westallgäu</a> · <a href="/w/index.php?title=Zaberg%C3%A4u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zabergäu (de pagina bestaat niet)">Zabergäu</a> · <a href="/wiki/Zwarte_Woud" title="Zwarte Woud">Zwarte Woud</a> (<i>Schwarzwald</i>) </p> </div></div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Kaiserstuhl#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Kaiserstuhl">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Kaiserstuhl#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Kaiserstuhl">Kaiserstuhl</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&oldid=68323571">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&oldid=68323571</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Gebergte_in_Duitsland" title="Categorie:Gebergte in Duitsland">Gebergte in Duitsland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Vulkaan_in_Duitsland" title="Categorie:Vulkaan in Duitsland">Vulkaan in Duitsland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Geografie_van_Baden-W%C3%BCrttemberg" title="Categorie:Geografie van Baden-Württemberg">Geografie van Baden-Württemberg</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorie: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 1 nov 2024 om 03:13.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaiserstuhl_(gebergte)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-669b4ddb54-5d978","wgBackendResponseTime":120,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.185","walltime":"0.522","ppvisitednodes":{"value":2092,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":22276,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":7077,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":1379,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 164.280 1 -total"," 56.19% 92.305 1 Sjabloon:Infobox_gebergte"," 53.69% 88.203 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 14.58% 23.955 1 Sjabloon:Navigatie_landstreken_Baden-Württemberg"," 13.86% 22.761 1 Sjabloon:Wikidata_afbeelding"," 13.54% 22.244 1 Sjabloon:Commonscat"," 12.69% 20.851 1 Sjabloon:Navigatie"," 12.21% 20.064 1 Sjabloon:Coor_title_dms"," 11.21% 18.413 4 Sjabloon:PAGENAMEBASE"," 10.98% 18.033 1 Sjabloon:Positiekaart"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.009","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":962729,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6cf4cf84bf-hq9th","timestamp":"20241101021604","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Kaiserstuhl (gebergte)","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Kaiserstuhl_(gebergte)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q701516","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q701516","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-01-01T16:26:44Z","dateModified":"2024-11-01T02:13:27Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/fe\/Kaiserstuhl-fr.JPG","headline":"gebergte"}</script> </body> </html>