CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Pismo – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"e84a1e35-e08a-4b68-aa83-b5540293885b","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Pismo","wgTitle":"Pismo","wgCurRevisionId":75329326,"wgRevisionId":75329326,"wgArticleId":4584,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania używa pól opisowych","Układ wielokolumnowy z szerokością w niezalecanych jednostkach","Układ wielokolumnowy - 2 kolumny","Pismo"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Pismo","wgRelevantArticleId":4584,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75329326,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q37260","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements", "mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg/1200px-Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="918"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg/800px-Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="612"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg/640px-Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="490"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Pismo – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Pismo"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Pismo"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Pismo rootpage-Pismo skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Pismo" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Pismo" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Pismo" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Pismo" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia_pisma_jako_dziedzina_naukowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_pisma_jako_dziedzina_naukowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia pisma jako dziedzina naukowa</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia_pisma_jako_dziedzina_naukowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geneza_pisma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geneza_pisma"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Geneza pisma</span> </div> </a> <ul id="toc-Geneza_pisma-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fazy_rozwoju_pisma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Fazy_rozwoju_pisma"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Fazy rozwoju pisma</span> </div> </a> <ul id="toc-Fazy_rozwoju_pisma-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pisma_niealfabetyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_niealfabetyczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Pisma niealfabetyczne</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Pisma_niealfabetyczne-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Pisma niealfabetyczne</span> </button> <ul id="toc-Pisma_niealfabetyczne-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pismo_klinowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_klinowe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Pismo klinowe</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_klinowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pisma_starożytnego_Egiptu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_starożytnego_Egiptu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Pisma starożytnego Egiptu</span> </div> </a> <ul id="toc-Pisma_starożytnego_Egiptu-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pismo_hieroglificzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_hieroglificzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.1</span> <span>Pismo hieroglificzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_hieroglificzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_hieratyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_hieratyczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.2</span> <span>Pismo hieratyczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_hieratyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_demotyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_demotyczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.3</span> <span>Pismo demotyczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_demotyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Pisma_kreteńskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_kreteńskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Pisma kreteńskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Pisma_kreteńskie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pisma_piktograficzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_piktograficzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.1</span> <span>Pisma piktograficzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Pisma_piktograficzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pisma_linearne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_linearne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.2</span> <span>Pisma linearne</span> </div> </a> <ul id="toc-Pisma_linearne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dysk_z_Fajstos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Dysk_z_Fajstos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.3</span> <span>Dysk z Fajstos</span> </div> </a> <ul id="toc-Dysk_z_Fajstos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_doliny_Indusu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_doliny_Indusu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Pismo doliny Indusu</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_doliny_Indusu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pisma_hetyckie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_hetyckie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Pisma hetyckie</span> </div> </a> <ul id="toc-Pisma_hetyckie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Hetyckie_pismo_hieroglificzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Hetyckie_pismo_hieroglificzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5.1</span> <span>Hetyckie pismo hieroglificzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Hetyckie_pismo_hieroglificzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hetyckie_pismo_klinowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Hetyckie_pismo_klinowe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5.2</span> <span>Hetyckie pismo klinowe</span> </div> </a> <ul id="toc-Hetyckie_pismo_klinowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_chińskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_chińskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Pismo chińskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_chińskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pisma_Ameryki_przedkolumbijskiej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_Ameryki_przedkolumbijskiej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7</span> <span>Pisma Ameryki przedkolumbijskiej</span> </div> </a> <ul id="toc-Pisma_Ameryki_przedkolumbijskiej-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pismo_Majów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_Majów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7.1</span> <span>Pismo Majów</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_Majów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_Azteków" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_Azteków"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7.2</span> <span>Pismo Azteków</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_Azteków-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_Wyspy_Wielkanocnej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_Wyspy_Wielkanocnej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8</span> <span>Pismo Wyspy Wielkanocnej</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_Wyspy_Wielkanocnej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pozostałe_pisma_ideograficzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pozostałe_pisma_ideograficzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9</span> <span>Pozostałe pisma ideograficzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Pozostałe_pisma_ideograficzne-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pismo_yi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_yi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9.1</span> <span>Pismo yi</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_yi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_Naxi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_Naxi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9.2</span> <span>Pismo Naxi</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_Naxi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pisma_Chin_Północnych_i_Środkowych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_Chin_Północnych_i_Środkowych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9.3</span> <span>Pisma Chin Północnych i Środkowych</span> </div> </a> <ul id="toc-Pisma_Chin_Północnych_i_Środkowych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_tanguckie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_tanguckie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9.4</span> <span>Pismo tanguckie</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_tanguckie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_nsibidi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_nsibidi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9.5</span> <span>Pismo nsibidi</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_nsibidi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_bamum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_bamum"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9.6</span> <span>Pismo bamum</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_bamum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pisma_Indian_amerykańskich" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_Indian_amerykańskich"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9.7</span> <span>Pisma Indian amerykańskich</span> </div> </a> <ul id="toc-Pisma_Indian_amerykańskich-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_minahasańskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_minahasańskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9.8</span> <span>Pismo minahasańskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_minahasańskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pismo_czukockie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo_czukockie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9.9</span> <span>Pismo czukockie</span> </div> </a> <ul id="toc-Pismo_czukockie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Historia_pisma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_pisma"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Historia pisma</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia_pisma-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Pismo</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 137 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-137" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">137 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Skryfkuns" title="Skryfkuns – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Skryfkuns" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%96%E0%A4%A8" title="लेखन – angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="लेखन" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9" title="كتابة – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كتابة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Escritura" title="Escritura – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Escritura" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%9F%DC%AC%DC%92%DC%AC%DC%90" title="ܟܬܒܬܐ – aramejski" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܟܬܒܬܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="aramejski" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Escritura" title="Escritura – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Escritura" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%96%E0%A4%A8" title="लेखन – awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="लेखन" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="awadhi" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Taipy" title="Taipy – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Taipy" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Escritura" title="Escritura – ajmara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Escritura" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="ajmara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Yaz%C4%B1" title="Yazı – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Yazı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="یازی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="یازی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8" title="লিখন – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="লিখন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Si%C3%A1-j%C4%AB" title="Siá-jī – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Siá-jī" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BB%D3%99" title="Имлә – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Имлә" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Пісьмо – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Пісьмо" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Пісьмо – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Пісьмо" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Pagsurat" title="Pagsurat – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Pagsurat" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Писане – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Писане" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Pisanje" title="Pisanje – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Pisanje" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Skriva%C3%B1" title="Skrivañ – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Skrivañ" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Escriptura" title="Escriptura – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Escriptura" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D2%AA%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%B2" title="Ҫырав – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ҫырав" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Pagsulat" title="Pagsulat – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Pagsulat" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Psan%C3%AD" title="Psaní – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Psaní" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Kunyora" title="Kunyora – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Kunyora" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Ysgrifen" title="Ysgrifen – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Ysgrifen" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Skrivning" title="Skrivning – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Skrivning" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Schreiben" title="Schreiben – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Schreiben" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kirjutamine" title="Kirjutamine – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Kirjutamine" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AE" title="Γραφή – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Γραφή" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Writing" title="Writing – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Writing" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Escritura" title="Escritura – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Escritura" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Skribo" title="Skribo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Skribo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Escreviura" title="Escreviura – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Escreviura" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Idazte" title="Idazte – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Idazte" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%86" title="نوشتن – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نوشتن" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Writing" title="Writing – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Writing" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89criture" title="Écriture – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Écriture" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Skriuwen" title="Skriuwen – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Skriuwen" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Escrita" title="Escrita – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Escrita" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E6%9B%B8%E5%AF%AB" title="書寫 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="書寫" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%93%B0%EA%B8%B0" title="쓰기 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="쓰기" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Rubutu" title="Rubutu – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Rubutu" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գրություն – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գրություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%96%E0%A4%A8" title="लेखन – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="लेखन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Pisanje" title="Pisanje – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Pisanje" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Skriburo" title="Skriburo – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Skriburo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Panagsurat" title="Panagsurat – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Panagsurat" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Menulis" title="Menulis – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Menulis" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Scriptura" title="Scriptura – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Scriptura" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Skrift" title="Skrift – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Skrift" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Scrittura" title="Scrittura – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Scrittura" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%AA%D7%99%D7%91%D7%94" title="כתיבה – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="כתיבה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Nulis" title="Nulis – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Nulis" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B2%B0%E0%B2%B5%E0%B2%A3%E0%B2%BF%E0%B2%97%E0%B3%86" title="ಬರವಣಿಗೆ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಬರವಣಿಗೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90" title="წერა – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="წერა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%B7%D1%83" title="Жазу – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Жазу" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Skrifa" title="Skrifa – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Skrifa" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Uandishi" title="Uandishi – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Uandishi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ekri" title="Ekri – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Ekri" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/%C3%89kritir" title="Ékritir – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Ékritir" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%B7%D1%83%D1%83" title="Жазуу – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Жазуу" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Scrit" title="Scrit – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Scrit" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Scriptura" title="Scriptura – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Scriptura" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Rakst%C4%AB%C5%A1ana" title="Rakstīšana – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Rakstīšana" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ra%C5%A1ymas" title="Rašymas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Rašymas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Sjrieve" title="Sjrieve – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Sjrieve" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Bokomi" title="Bokomi – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Bokomi" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Kirjutus" title="Kirjutus – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Kirjutus" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/ciska" title="ciska – lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="ciska" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dr%C3%A1s" title="Írás – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Írás" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Nol%C3%A8s" title="Nolès – madurski" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Nolès" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="madurski" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%88%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5" title="Пишување – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Пишување" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Soratra" title="Soratra – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Soratra" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%8E%E0%B4%B4%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D" title="എഴുത്ത് – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="എഴുത്ത്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AD%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90" title="ჭარუა – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჭარუა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Penulisan" title="Penulisan – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Penulisan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Scrita" title="Scrita – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Scrita" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%87%D0%B8%D1%85" title="Бичих – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Бичих" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%B8" title="အရေးအသား – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="အရေးအသား" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Volavola" title="Volavola – fidżijski" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Volavola" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="fidżijski" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Schrijven" title="Schrijven – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Schrijven" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%96%E0%A4%A8" title="लेखन – nepalski" lang="ne" hreflang="ne" data-title="लेखन" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%97%E0%A5%81" title="च्वेगु – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="च्वेगु" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%AD%86%E8%A8%98" title="筆記 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="筆記" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Skriving" title="Skriving – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Skriving" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Skrift" title="Skrift – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Skrift" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Escritura" title="Escritura – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Escritura" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A8%96%E0%A8%BE%E0%A8%88" title="ਲਿਖਾਈ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਲਿਖਾਈ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DA%A9%DA%BE%D8%A7%D8%A6%DB%8C" title="لکھائی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="لکھائی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Raitn" title="Raitn – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Raitn" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%80%E1%9E%B6%E1%9E%9A%E1%9E%9F%E1%9E%9A%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%9A" title="ការសរសេរ – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="ការសរសេរ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Scritura" title="Scritura – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Scritura" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Escrita" title="Escrita – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Escrita" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Scriere" title="Scriere – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Scriere" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Qillqay" title="Qillqay – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Qillqay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%8F" title="Писаня – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Писаня" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE_(%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C)" title="Письмо (письменность) – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Письмо (письменность)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D1%83%D0%BA" title="Сурук – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Сурук" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%9A%E1%B1%9E" title="ᱚᱞ – santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱚᱞ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Scrievin" title="Scrievin – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Scrievin" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Shkrimi" title="Shkrimi – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Shkrimi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Scrittura" title="Scrittura – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Scrittura" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BD%E0%B7%9A%E0%B6%9B%E0%B6%B1_%E0%B6%9A%E0%B6%BD%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="ලේඛන කලාව – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="ලේඛන කලාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Writing" title="Writing – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Writing" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81" title="تصنيف – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="تصنيف" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Pisanje" title="Pisanje – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Pisanje" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Szrajb%C5%AFnek" title="Szrajbůnek – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Szrajbůnek" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Qoraal" title="Qoraal – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="Qoraal" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="نووسین – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="نووسین" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D0%B0%D1%9A%D0%B5" title="Писање – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Писање" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Pisanje" title="Pisanje – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Pisanje" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Nulis" title="Nulis – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Nulis" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kirjoitus" title="Kirjoitus – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kirjoitus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Skrivkonst" title="Skrivkonst – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Skrivkonst" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pagsusulat" title="Pagsusulat – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pagsusulat" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%8E%E0%AE%B4%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%81" title="எழுத்து – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="எழுத்து" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tira" title="Tira – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tira" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%B7%D1%83" title="Язу – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Язу" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4" title="వ్రాత – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="వ్రాత" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99" title="การเขียน – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="การเขียน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Yaz%C4%B1" title="Yazı – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Yazı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Lyuut" title="Lyuut – tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Lyuut" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="tyap" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Письмо – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Письмо" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D8%B1" title="تحریر – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="تحریر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%DB%90%D8%B2%D9%89%D9%82" title="يېزىق – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="يېزىق" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Scritura" title="Scritura – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Scritura" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%E1%BB%AF_vi%E1%BA%BFt" title="Chữ viết – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chữ viết" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Kirotamin%C3%B5" title="Kirotaminõ – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Kirotaminõ" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Sicrijhaedje" title="Sicrijhaedje – waloński" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Sicrijhaedje" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="waloński" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Panurat" title="Panurat – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Panurat" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%A6%E5%86%99" title="书写 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="书写" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%A8%D7%99%D7%99%D7%91%D7%9F" title="שרייבן – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="שרייבן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%AF%AB%E5%AD%97" title="寫字 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="寫字" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Nu%C5%9Fte" title="Nuşte – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Nuşte" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ra%C5%A1ts" title="Rašts – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Rašts" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9B%B8%E5%AF%AB" title="書寫 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="書寫" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q37260#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Pismo" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Pismo" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Pismo"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Pismo"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Pismo" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Pismo" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pismo&oldid=75329326" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Pismo&id=75329326&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPismo"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPismo"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Pismo"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Pismo&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pismo&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Writing_(activity)" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Pisanie" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q37260" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Zobacz też: <a href="/wiki/Pismo_(ujednoznacznienie)" class="mw-disambig" title="Pismo (ujednoznacznienie)">inne znaczenia</a>.</span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Reymerswaele_Two_tax_collectors_(detail)_03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg/240px-Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg" decoding="async" width="240" height="184" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg/360px-Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg/480px-Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2792" /></a><figcaption>Motyw pisania – fragment obrazu <a href="/wiki/Marinus_van_Reymerswaele" title="Marinus van Reymerswaele">Marinusa van Reymerswaelego</a> <i>Poborcy podatków</i>, pierwsza połowa XVI wieku</figcaption></figure> <p><b>Pismo</b> – system umownych <a href="/wiki/Znak_(semiotyka)" title="Znak (semiotyka)">znaków</a> graficznych, za pomocą których przedstawiany jest <a href="/wiki/J%C4%99zyk_m%C3%B3wiony" title="Język mówiony">język mówiony</a>. Jako jeden z ludzkich wynalazków intelektualnych jest środkiem porozumiewania się oraz odzwierciedleniem mowy i myśli. Zanim powstało pismo, do przekazywania mowy służyły obrazki, różne środki mnemotechniczne oraz zrozumiałe dla danej społeczności, przedtem uzgodnione i odpowiednio spreparowane, <a href="/wiki/Symbol" title="Symbol">symbole</a>. Pismo ewoluowało od najstarszego stadium – <a href="/wiki/Pismo_piktograficzne" title="Pismo piktograficzne">piktografii</a>, poprzez <a href="/wiki/Pismo_ideograficzne" title="Pismo ideograficzne">ideografię</a>, <a href="/wiki/Pismo_analityczne" title="Pismo analityczne">pismo analityczne</a>, aż do najmłodszego – <a href="/wiki/Pismo_fonetyczne" title="Pismo fonetyczne">pisma fonetycznego</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_pisma_jako_dziedzina_naukowa">Historia pisma jako dziedzina naukowa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia pisma jako dziedzina naukowa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia pisma jako dziedzina naukowa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pismo jest głównym środkiem przekazu dorobku cywilizacyjnego<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197221_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197221-1">[1]</a></sup>. Historia pisma nie jest odrębną <a href="/wiki/Dyscyplina_naukowa" title="Dyscyplina naukowa">dyscypliną naukową</a>, stanowi jedynie element pomocniczy takich dziedzin, jak: <a href="/wiki/Epigrafika" title="Epigrafika">epigrafika</a> – nauka, zajmująca się odczytywaniem i interpretacją <a href="/wiki/Inskrypcja" class="mw-redirect" title="Inskrypcja">inskrypcji</a>, wyrytych w materialne twardym (np. w kamieniu), <a href="/wiki/Paleografia" title="Paleografia">paleografia</a> – dziedzina, zajmująca się badaniem tekstów, pisanych farbą lub atramentem na materiałach miękkich (np. na <a href="/wiki/Pergamin" title="Pergamin">pergaminie</a>). Elementami historii pisma zajmują się: <a href="/wiki/Egiptologia" title="Egiptologia">egiptologia</a> (<a href="/wiki/Pismo_hieroglificzne" title="Pismo hieroglificzne">pismo hieroglificzne</a>, <a href="/wiki/Hieratyka" title="Hieratyka">hieratyczne</a>, <a href="/wiki/Demotyka" title="Demotyka">demotyczne</a>), <a href="/wiki/Asyrologia" title="Asyrologia">asyrologia</a> (<a href="/wiki/Pismo_klinowe" title="Pismo klinowe">pismo klinowe</a>), <a href="/wiki/Arabistyka" title="Arabistyka">arabistyka</a> (<a href="/wiki/Alfabet_arabski" title="Alfabet arabski">pismo arabskie</a>), <a href="/wiki/Kartwelistyka" title="Kartwelistyka">kartwelistyka</a> (<a href="/wiki/Pisma_gruzi%C5%84skie" title="Pisma gruzińskie">pisma gruzińskie</a>), <a href="/wiki/Sinologia" title="Sinologia">sinologia</a> (<a href="/wiki/Pismo_chi%C5%84skie" title="Pismo chińskie">pismo chińskie</a>) itd. <a href="/wiki/Antropologia" title="Antropologia">Antropologia</a> i <a href="/wiki/Etnologia" title="Etnologia">etnologia</a> badają m.in. pismo ludzi pierwotnych, poszczególne <a href="/wiki/Filologia" title="Filologia">filologie</a> i <a href="/wiki/J%C4%99zykoznawstwo" title="Językoznawstwo">językoznawstwo</a> – rozwój pisma i języków, <a href="/wiki/Grafologia_(psychologia)" title="Grafologia (psychologia)">grafologia</a> – pismo w aspekcie psychologiczno-biologicznym, <a href="/w/index.php?title=Alfabetologia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetologia (strona nie istnieje)">alfabetologia</a> – problemy pochodzenia <a href="/wiki/Alfabet" title="Alfabet">alfabetu</a><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197222–23_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197222–23-2">[2]</a></sup>. </p><p>Rozwój pisma – w obliczu postępu rozwoju cywilizacji ludzkiej – jest tak samo ważnym czynnikiem, co rozwój <a href="/wiki/Mowa_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Mowa (językoznawstwo)">mowy</a>, ponieważ zarówno mowa, jak i pismo są podstawowymi środkami porozumiewania się w obrębie danej społeczności. Niezbędnym warunkiem do istnienia pisma jest istnienie <a href="/wiki/J%C4%99zyk_(mowa)" title="Język (mowa)">języka</a>, gdyż pismo jest graficznym, symbolicznym odzwierciedleniem mowy i myśli, niemniej nie wszystkie społeczności wykształciły tę umiejętność, nie pozostawiając po sobie żadnych źródeł pisanych<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197224–25_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197224–25-3">[3]</a></sup>. Również współcześnie większość języków świata jest pozbawiona <a href="/wiki/Tradycja_literacka" title="Tradycja literacka">tradycji piśmienniczej</a> (są zapisywane rzadko lub wcale)<sup id="cite_ref-dbthm_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-dbthm-4">[4]</a></sup>. Rozwój pisma nie jest bowiem konieczny dla egzystencji języka (w postaci mówionej), a języki ustne w jednakowy sposób rządzą się zasadami gramatyki<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. </p><p>Pismo należy do naturalnych metod przekazywania mowy i myśli na odległość (do innych metod zalicza się np. <a href="/wiki/Mowa_znak%C3%B3w" title="Mowa znaków">mowa znaków</a>) i w czasie. W odróżnieniu od mowy pismo jest wynalazkiem ludzkim. W procesie ewolucji człowiek wykształcił najpierw umiejętności techniczne, następnie intelektualne. Powstanie pisma wiąże się z umiejętnościami umysłowymi człowieka i być może jest wynikiem najstarszych prób wyrażania myśli – symbolicznych <a href="/wiki/Petroglify" title="Petroglify">rysunków naskalnych</a> datowanych na <a href="/wiki/Paleolit_g%C3%B3rny" title="Paleolit górny">górny</a> i <a href="/wiki/Paleolit_p%C3%B3%C5%BAny" title="Paleolit późny">późny paleolit</a>, w których jednak nie sposób jeszcze dopatrzyć się podobieństwa do starożytnych <a href="/wiki/System_pisma" title="System pisma">systemów pisma</a><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197224–25_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197224–25-3">[3]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geneza_pisma">Geneza pisma</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Geneza pisma" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Geneza pisma"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Galet_peint_MHNT.PRE.2006.0.93.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Galet_peint_MHNT.PRE.2006.0.93.jpg/240px-Galet_peint_MHNT.PRE.2006.0.93.jpg" decoding="async" width="240" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Galet_peint_MHNT.PRE.2006.0.93.jpg/360px-Galet_peint_MHNT.PRE.2006.0.93.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Galet_peint_MHNT.PRE.2006.0.93.jpg/480px-Galet_peint_MHNT.PRE.2006.0.93.jpg 2x" data-file-width="3233" data-file-height="3502" /></a><figcaption>Otoczak kultury azylskiej</figcaption></figure> <p>Wychodząc z najszerszej definicji pisma, tj. sposobu utrwalania idei i mowy za pomocą znaków na nadającym się do tego materiale, można podjąć próbę klasyfikacji pisma pod względem faz jego rozwoju<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197225_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197225-7">[7]</a></sup>. </p> <dl><dt>Ikonografia</dt></dl> <p>Zanim powstało świadome pismo, człowiek wyrażał swoje myśli za pomocą obrazków (np. przedstawiające sylwetki zwierząt petroglify ze starszej epoki kamienia czy znaki i motywy geometryczne oraz prymitywne rysunki <a href="/wiki/Ochra" title="Ochra">ochrą</a> na <a href="/wiki/Narz%C4%99dzia_otoczakowe" title="Narzędzia otoczakowe">otoczakach</a> <a href="/wiki/Kultura_azylska" title="Kultura azylska">kultury azylskiej</a> lub umowne sylwetki ludzi w grobach <a href="/wiki/Budowle_megalityczne" title="Budowle megalityczne">megalitycznych</a> z <a href="/wiki/Neolit" title="Neolit">neolitu</a>), będących <a href="/wiki/Magia_sympatyczna" title="Magia sympatyczna">magią sympatyczną</a> lub elementem praktyk <a href="/wiki/Rytua%C5%82" title="Rytuał">rytualnych</a>. Najprawdopodobniej jednak nie powstawały one po to, by zarejestrować przekaz wydarzeń lub myśli, lecz stanowią przejaw duchowości człowieka z pogranicza religii, magii i sztuki<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197226–27_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197226–27-8">[8]</a></sup>. </p> <dl><dt>Środki mnemotechniczne</dt></dl> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Inca_Quipu.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Inca_Quipu.jpg/240px-Inca_Quipu.jpg" decoding="async" width="240" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Inca_Quipu.jpg/360px-Inca_Quipu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Inca_Quipu.jpg/480px-Inca_Quipu.jpg 2x" data-file-width="625" data-file-height="380" /></a><figcaption><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Ink%C3%B3w" title="Państwo Inków">Inkaskie</a> kipu</figcaption></figure> <p>Najprostszym środkiem <a href="/wiki/Mnemotechnika" title="Mnemotechnika">mnemotechnicznym</a> jest węzełek. <a href="/wiki/Pismo_w%C4%99ze%C5%82kowe" title="Pismo węzełkowe">Metodę węzełkową</a> stosowali <a href="/wiki/Indianie" title="Indianie">Indianie</a> prekolumbijskiej <a href="/wiki/Ameryka_Po%C5%82udniowa" title="Ameryka Południowa">Ameryki Południowej</a>, tworząc <a href="/wiki/Kipu" title="Kipu">kipu</a>, a także m.in. <a href="/wiki/Chiny" class="mw-redirect" title="Chiny">chińskie</a> i <a href="/wiki/Tybet_(region)" title="Tybet (region)">tybetańskie</a> ludy starożytne, <a href="/wiki/Li_(mniejszo%C5%9B%C4%87_narodowa)" title="Li (mniejszość narodowa)">Li</a> z <a href="/wiki/Hajnan" title="Hajnan">Hajnanu</a>, <a href="/wiki/Santalowie" title="Santalowie">Santalowie</a> z <a href="/wiki/Bengal" title="Bengal">Bengalu</a>, plemiona z <a href="/wiki/Riukiu" title="Riukiu">Riukiu</a>, <a href="/wiki/Polinezja" title="Polinezja">wysp polinezyjskich</a>, <a href="/wiki/Afryka_%C5%9Arodkowa" title="Afryka Środkowa">Afryki Środkowej</a> i <a href="/wiki/Afryka_Zachodnia" title="Afryka Zachodnia">Zachodniej</a>, <a href="/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia">Kalifornii</a>, południowego <a href="/wiki/Peru" title="Peru">Peru</a>. Na <a href="/wiki/Wyspy_Salomona" title="Wyspy Salomona">Wyspach Salomona</a>, <a href="/wiki/Karoliny" title="Karoliny">Karolinach</a>, <a href="/wiki/Palau" title="Palau">Palau</a> do dziś przekazuje się wiadomości za pomocą sznurków z węzełkami i pętelkami. Na <a href="/wiki/Markizy" title="Markizy">Markizach</a> bardowie recytowali za pomocą tej metody swoje poematy liturgiczne, a lud <a href="/wiki/Makonde" title="Makonde">Makonde</a> używał jej do mierzenia czasu<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197229–30_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197229–30-9">[9]</a></sup>. </p><p>Inną metodą jest <a href="/wiki/Rabosz" title="Rabosz">karbowany kij</a> stosowany do przekazywania wiadomości przez pierwotne ludy <a href="/wiki/Australia" title="Australia">Australii</a>, <a href="/wiki/Ameryka_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Ameryka Północna">Ameryki Północnej</a>, Afryki Zachodniej, Chin, <a href="/wiki/Mongolia" title="Mongolia">Mongolii</a>, <a href="/wiki/Azja_Po%C5%82udniowo-Wschodnia" title="Azja Południowo-Wschodnia">Azji Południowo-Wschodniej</a>, <a href="/wiki/Skandynawia" title="Skandynawia">Skandynawii</a>. Ten sposób znany był też w Polsce (zob. karbowy), <a href="/wiki/Rosja" title="Rosja">Rosji</a> (<i>birki</i>), <a href="/wiki/Anglia" title="Anglia">Anglii</a> (<i>tally-sticks</i>) i we <a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włoszech</a><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197230_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197230-10">[10]</a></sup>. <a href="/wiki/Irokezi" title="Irokezi">Irokezi</a> używali do zapamiętania przekazów <a href="/wiki/Wampum" title="Wampum">wampum</a> – pasów z odpowiednio splecionych sznurków muszelek lub paciorków<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197232_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197232-11">[11]</a></sup>. Do środków mnemotechnicznych można zaliczyć też <a href="/wiki/Herb" title="Herb">herby</a>, <a href="/wiki/Znak_towarowy" title="Znak towarowy">znaki handlowe</a>, <a href="/wiki/Tatua%C5%BC" title="Tatuaż">tatuaże</a>, <a href="/w/index.php?title=Wusum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wusum (strona nie istnieje)">wusumy</a>, <a href="/wiki/Tamga" title="Tamga">tamgi</a>, <a href="/wiki/Piecz%C4%99%C4%87" title="Pieczęć">pieczęcie</a>, znaki na wyrobach<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197233_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197233-12">[12]</a></sup>. </p> <dl><dt>Porozumiewanie się przy pomocy symboli</dt></dl> <p>Sposoby porozumiewania się za pomocą symboli należą do wstępnej fazy pisma. Odnoszą się do nich używane przez ludy Afryki Zachodniej <a href="/wiki/Aroko" title="Aroko">aroko</a>, indiańskie <a href="/wiki/Kalumet" title="Kalumet">kalumety</a>, <i>ndangu</i> i <i>bolongu</i> ludów <a href="/w/index.php?title=Bangala&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bangala (strona nie istnieje)">Bangala</a> znad górnego <a href="/wiki/Kongo_(rzeka)" title="Kongo (rzeka)">Konga</a>, tj. odpowiednio wystrzępione liście bananowe, przeciągnięte w poprzek prowadzących do wiosek ścieżek sznury z zawieszonymi gwiazdkami z rozszczepionego <a href="/wiki/Kalamus_rotangowy" title="Kalamus rotangowy">rotangu</a> u tybetańskich Kachjenów, stosowane do dziś przez niektóre plemiona afrykańskie kości do wróżenia, kości do gry, karty, znaczki, monety i wiele innych<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197233–35_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197233–35-13">[13]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fazy_rozwoju_pisma">Fazy rozwoju pisma</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Fazy rozwoju pisma" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Fazy rozwoju pisma"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Mixtecwriting.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Mixtecwriting.gif/240px-Mixtecwriting.gif" decoding="async" width="240" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Mixtecwriting.gif/360px-Mixtecwriting.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Mixtecwriting.gif/480px-Mixtecwriting.gif 2x" data-file-width="514" data-file-height="380" /></a><figcaption>Oblężenie wioski opisane pismem ideograficznym <a href="/wiki/Mistekowie" title="Mistekowie">Misteków</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Idalion_tablet.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Idalion_tablet.jpg/240px-Idalion_tablet.jpg" decoding="async" width="240" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Idalion_tablet.jpg/360px-Idalion_tablet.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Idalion_tablet.jpg/480px-Idalion_tablet.jpg 2x" data-file-width="1424" data-file-height="976" /></a><figcaption>Tabliczka zapisana cypryjskim pismem sylabicznym</figcaption></figure> <dl><dt>Pismo piktograficzne</dt></dl> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_piktograficzne" title="Pismo piktograficzne">Pismo piktograficzne</a>.</i></div> <p>Najstarszą fazą pisma jest piktografia, gdzie każdy obrazek, rysunek, symbol oznaczał przedstawione pojęcie (np. schematyczny rysunek człowieka przedstawiał człowieka, koło – słońce). Pismo piktograficzne jest pismem <a href="/wiki/Semantyka_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Semantyka (językoznawstwo)">semantycznym</a>. Nie występuje tu <a href="/wiki/Fonetyka" title="Fonetyka">fonetyzm</a> niezbędny do wyrażania dźwięków mowy. Różni się jednak od rysunku tym, że przekazuje pewne zdarzenie, a nie oddziałuje na wyobrażenie o tym zdarzeniu. Piktografami posługiwały się <a href="/wiki/Prehistoria" title="Prehistoria">prehistoryczne</a> ludy basenu <a href="/wiki/Morze_%C5%9Ar%C3%B3dziemne" title="Morze Śródziemne">Morza Śródziemnego</a>, niektóre ludy Afryki Środkowej, Ameryki Północnej i Australii<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197236–37_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197236–37-14">[14]</a></sup>. </p> <dl><dt>Pismo ideograficzne</dt></dl> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_ideograficzne" title="Pismo ideograficzne">Pismo ideograficzne</a>.</i></div> <p>W drodze ewolucji pismo obrazkowe przekształciło się w pismo ideograficzne. Piktogramów zaczęto używać do przedstawiania idei i pojęć związanych z konkretnym przedmiotem (dla przykładu, kółko mogło oznaczać zarówno słońce, ale też dzień, ciepło, światło, boga słońca). <a href="/wiki/Ideogram" title="Ideogram">Ideogramy</a>, przedstawiające proste pojęcia (np. ideogram oka ze łzą oznacza smutek), są uniwersalne i nie stanowią systemu pisma. W czystej postaci pismo ideograficzne stosowały niektóre ludy Ameryki Północnej i <a href="/wiki/Ameryka_%C5%9Arodkowa" title="Ameryka Środkowa">Środkowej</a>, Afryki, Polinezji, Australii czy <a href="/wiki/Syberia" title="Syberia">Syberii</a> północno-wschodniej<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197237–38_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197237–38-15">[15]</a></sup>. </p> <dl><dt>Pismo analityczne</dt></dl> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_analityczne" title="Pismo analityczne">Pismo analityczne</a>.</i></div> <p>Pismo analityczne (lub przejściowe) stanowi etap pośredni pomiędzy pismem ideograficznym a fonetycznym. Do pism analitycznych zaliczane są starożytne pisma <a href="/wiki/Mezopotamia" title="Mezopotamia">Mezopotamii</a>, <a href="/wiki/Staro%C5%BCytny_Egipt" title="Starożytny Egipt">Egiptu</a>, <a href="/wiki/Kreta" title="Kreta">Krety</a> czy <a href="/wiki/Hetyci" title="Hetyci">Hetytów</a>, będące początkowo niemal w całości ideograficznymi, ale już z elementami ułożenia symboli w różnych kombinacjach<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197238_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197238-16">[16]</a></sup>. </p> <dl><dt>Pismo fonetyczne</dt></dl> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_fonetyczne" title="Pismo fonetyczne">Pismo fonetyczne</a>.</i></div> <p>Przed powstaniem pisma fonetycznego, w którym symbol odpowiada dźwiękowi mowy, pismo nie było związane z konkretnym językiem. W drodze rozwoju znaki pisma fonetycznego zostały powiązane z mową i stały się jej odzwierciedleniem, a jednocześnie nie były uzależnione od niej swoim kształtem. Pismo fonetyczne dzieli się na dwa typy: <a href="/wiki/Pismo_alfabetyczno-sylabiczne" title="Pismo alfabetyczno-sylabiczne">sylabiczny</a> i alfabetyczny<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197238–39_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197238–39-17">[17]</a></sup>. </p> <dl><dt>Pismo sylabiczne</dt></dl> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Sylabariusz" title="Sylabariusz">Sylabariusz</a>.</i></div> <p>Na poszczególne pisma sylabiczne składają się zespoły symboli fonetycznych, z których każdy oznacza <a href="/wiki/Sylaba" title="Sylaba">sylabę</a> lub – jeśli znak nie stanowi sylaby – <a href="/wiki/Samog%C5%82oska" title="Samogłoska">samogłoskę</a>. Przeważnie sylabariusze zawierają sylaby otwarte, tj. zakończone samogłoską. Jeśli jednak wskutek <a href="/wiki/Ewolucja_j%C4%99zyka" title="Ewolucja języka">ewolucji języka</a> nastąpił zanik niektórych samogłosek, odczytanie tekstu pisanego pismem sylabicznym nastręcza trudności. Pismo sylabiczne stosowano w późniejszych dokumentach <a href="/wiki/Asyria" title="Asyria">asyryjskich</a>, w <a href="/wiki/Byblos" title="Byblos">Byblos</a>, na <a href="/wiki/Cypr" title="Cypr">Cyprze</a>, w Afryce Zachodniej, Ameryce Północnej czy <a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonii</a><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197239_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197239-18">[18]</a></sup>. </p> <dl><dt>Pismo alfabetyczne</dt></dl> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Alfabet" title="Alfabet">Alfabet</a>.</i></div> <p>Alfabet jest ostatnią fazą rozwoju pisma. Jego <a href="/wiki/Litera" title="Litera">litery</a> przedstawiają poszczególne <a href="/wiki/G%C5%82oska" title="Głoska">głoski</a>, dlatego alfabet jest łatwy do adaptacji i prosty w użyciu. Ten sam alfabet może być przystosowany do różnych języków (np. <a href="/wiki/Alfabet_%C5%82aci%C5%84ski" title="Alfabet łaciński">alfabet łaciński</a> lub <a href="/wiki/Cyrylica" title="Cyrylica">cyrylica</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197240_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197240-19">[19]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pisma_niealfabetyczne">Pisma niealfabetyczne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Pisma niealfabetyczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma niealfabetyczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sales_contract_Shuruppak_Louvre_AO3766.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Sales_contract_Shuruppak_Louvre_AO3766.jpg/240px-Sales_contract_Shuruppak_Louvre_AO3766.jpg" decoding="async" width="240" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Sales_contract_Shuruppak_Louvre_AO3766.jpg/360px-Sales_contract_Shuruppak_Louvre_AO3766.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Sales_contract_Shuruppak_Louvre_AO3766.jpg/480px-Sales_contract_Shuruppak_Louvre_AO3766.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1700" /></a><figcaption>Pismo klinowe – tabliczka z kontraktem handlowym z <a href="/wiki/Szuruppak" title="Szuruppak">Szuruppak</a> (ok. 2600 p.n.e.)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pismo_klinowe">Pismo klinowe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Pismo klinowe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo klinowe"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_klinowe" title="Pismo klinowe">Pismo klinowe</a>.</i></div> <p>Pismo klinowe jest jednym z najwcześniejszych systemów pisma. Termin „pismo klinowe” stosuje się do pism, których znaki łączą się za pomocą kresek w kształcie klinów, ćwieków lub stożków. Po raz pierwszy pojęcia tego użył <a href="/w/index.php?title=Thomas_Hyde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Hyde (strona nie istnieje)">Thomas Hyde</a> w XVII wieku. Pismo klinowe określane też było jako pismo grotowe (ang. <i>arrow-headed</i>), pismo ćwiekowe (arab. <i>mismari</i>) lub ćwiekopis<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197243_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197243-20">[20]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pisma_starożytnego_Egiptu"><span id="Pisma_staro.C5.BCytnego_Egiptu"></span>Pisma starożytnego Egiptu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Pisma starożytnego Egiptu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma starożytnego Egiptu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_hieroglificzne">Pismo hieroglificzne</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Pismo hieroglificzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo hieroglificzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_hieroglificzne" title="Pismo hieroglificzne">Pismo hieroglificzne</a>.</i></div> <p>Nie wiadomo, jak <a href="/wiki/Staro%C5%BCytni_Egipcjanie" title="Starożytni Egipcjanie">Egipcjanie</a> określali własne pismo, które początkowo stosowali powszechnie, z czasem ograniczając się do wyrzynania znaków na budowlach świątynnych i malowania inskrypcji na kamieniach. W okresie późniejszym, gdy pismo hieroglificzne rozumieli już tylko kapłani, hieroglify nazywano w Egipcie „pismem bogów” (<i>mdw-ntr</i>). Nazwę pismu nadali <a href="/wiki/Grecy" title="Grecy">Grecy</a>, określając je „świętymi wyrzynanymi literami” (gr. <i>hierós</i> – święty, <i>glýphien</i> – wyrzynać, <i>grámma</i> – litera), pojęcie „hieroglificzne” w odniesieniu do tego pisma rozpowszechniło się za pośrednictwem <a href="/wiki/Diodor_Sycylijski" title="Diodor Sycylijski">Diodora Sycylijskiego</a>, <a href="/wiki/Plutarch" title="Plutarch">Plutarcha</a> i <a href="/wiki/Klemens_Aleksandryjski" title="Klemens Aleksandryjski">Klemensa Aleksandryjskiego</a>, którzy stosowali je w swoich pracach. Współcześnie terminy „pismo hieroglificzne”, „hieroglify” stosowane są na określenie <a href="/wiki/Hetyckie_pismo_hieroglificzne" title="Hetyckie pismo hieroglificzne">hetyckiego pisma hieroglificznego</a> i <a href="/wiki/Pismo_Maj%C3%B3w" title="Pismo Majów">pisma Majów</a>, choć <i>de facto</i> nie są pismem hieroglificznym. W szerszym znaczeniu niesłusznie hieroglifami nazywany jest każdy niezrozumiały znak pisarski<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197258_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197258-21">[21]</a></sup>. Hieroglify egipskie zostały odczytane w 1822 roku przez <a href="/wiki/Jean-Fran%C3%A7ois_Champollion" title="Jean-François Champollion">Jeana-François Champolliona</a><sup id="cite_ref-CITEREFKondratow198838_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKondratow198838-22">[22]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_hieratyczne">Pismo hieratyczne</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Pismo hieratyczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo hieratyczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="ImageGroup" style="max-width:255px; float: right; clear: right; text-align: center; margin-left: 1.4em;"><div style="font-weight:bold;">Pisma starożytnego Egiptu</div><div class="ImageGroupUnits"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Relief_du_mastaba_de_Ptahcheps%C3%A8s_c.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Relief_du_mastaba_de_Ptahcheps%C3%A8s_c.jpg/240px-Relief_du_mastaba_de_Ptahcheps%C3%A8s_c.jpg" decoding="async" width="240" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Relief_du_mastaba_de_Ptahcheps%C3%A8s_c.jpg/360px-Relief_du_mastaba_de_Ptahcheps%C3%A8s_c.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Relief_du_mastaba_de_Ptahcheps%C3%A8s_c.jpg/480px-Relief_du_mastaba_de_Ptahcheps%C3%A8s_c.jpg 2x" data-file-width="1981" data-file-height="1117" /></a><figcaption>Inskrypcja z <a href="/wiki/Mastaba" title="Mastaba">mastaby</a> <a href="/wiki/Wezyr_(staro%C5%BCytny_Egipt)" title="Wezyr (starożytny Egipt)">wezyra</a> <a href="/w/index.php?title=Ptahszepses&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ptahszepses (strona nie istnieje)">Ptahszepsesa</a> (XXV–XXIV wiek p.n.e.) </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tale_of_two_brothers.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Tale_of_two_brothers.jpg/240px-Tale_of_two_brothers.jpg" decoding="async" width="240" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Tale_of_two_brothers.jpg/360px-Tale_of_two_brothers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Tale_of_two_brothers.jpg/480px-Tale_of_two_brothers.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="526" /></a><figcaption>Papirus z <i><a href="/w/index.php?title=Opowie%C5%9B%C4%87_o_dw%C3%B3ch_braciach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opowieść o dwóch braciach (strona nie istnieje)">Opowieścią o dwóch braciach</a></i> spisaną pismem hieratycznym (ok. 1185 rok p.n.e.) </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Contract-IMG_6282.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Contract-IMG_6282.JPG/240px-Contract-IMG_6282.JPG" decoding="async" width="240" height="75" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Contract-IMG_6282.JPG/360px-Contract-IMG_6282.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Contract-IMG_6282.JPG/480px-Contract-IMG_6282.JPG 2x" data-file-width="4413" data-file-height="1381" /></a><figcaption>Papirus z czasów Ptolemeuszów, zawierający tekst umowy spisanej demotyką </figcaption></figure></div></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Hieratyka" title="Hieratyka">Hieratyka</a>.</i></div> <p>Gdy pismo hieroglificzne zaczęło przysparzać problemów, tj. gdy w Egipcie pojawiła się potrzeba sporządzania notatek handlowych czy spisywania utworów literackich, wykształciło się pismo hieratyczne. Materiały piśmiennicze (<a href="/wiki/Papirus" title="Papirus">papirus</a>, pędzelek) przyczyniły się do zatracenia przez monumentalne pismo hieroglificzne jego obrazkowego charakteru<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197266_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197266-23">[23]</a></sup>. Znaki pisma hieratycznego w dalszym ciągu pozostawały hieroglifami, które przekształcono na <a href="/wiki/Kursywa" title="Kursywa">kursywę</a>. Wiele z nich połączono, dzięki czemu powstały <a href="/wiki/Ligatura_(pismo)" title="Ligatura (pismo)">ligatury</a>. Początkowo hieratyką pisano pionowo, później – poziomo, od prawej do lewej strony. Najwcześniejsze przykłady pisma hieratycznego można odnaleźć w zabytkach okresu I dynastii. Ewoluując coraz bardziej, hieratyka stawała się nieczytelna, a z pojawieniem się pisma demotycznego w VII wieku p.n.e. stała się pismem kapłanów i było używane przez nich do spisywania tekstów religijnych do III wieku<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197267-24">[24]</a></sup>. Zgodnie z tym stanem rzeczy Klemens Aleksandryjski to pismo określił „pismem hieratycznym” (<i>hieratikós</i> – święty, kapłański)<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197266_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197266-23">[23]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_demotyczne">Pismo demotyczne</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Pismo demotyczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo demotyczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Demotyka" title="Demotyka">Demotyka</a>.</i></div> <p>Nie da się z pewnością określić, jaki stosunek łączy pismo hieratyczne z demotycznym. W okresie XII–VIII wiek p.n.e. zachowało się niewiele papirusów spisanych hieratyką z <a href="/wiki/Dolny_Egipt" title="Dolny Egipt">Dolnego Egiptu</a>. Większość, którymi dysponuje nauka, pochodzą z <a href="/wiki/G%C3%B3rny_Egipt" title="Górny Egipt">Górnego Egiptu</a>, będącym wówczas odrębnym państwem. Hieratyka prawdopodobnie w obu państwach rozwijała się osobno<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197267-24">[24]</a></sup> i gdy Egipt ponownie został zjednoczony w VIII wieku p.n.e., zaczęła się upowszechniać dolnoegipska demotyka – kursywna pochodna hieratyki<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197268_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197268-25">[25]</a></sup>. Pisano nim, podobnie, jak hieratyką, poziomo, od prawej strony do lewej<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197267-24">[24]</a></sup>. Najstarsze zabytki pisma demotycznego datowane są na VII wiek p.n.e., najpóźniejszy – rokiem 476. Na znaki pisma demotycznego składały się przeważnie znaki wyrazowe, <a href="/wiki/Pismo_ideograficzno-fonetyczne" title="Pismo ideograficzno-fonetyczne">fonogramy</a> i <a href="/wiki/Determinatyw" title="Determinatyw">determinatywy</a>. Pojedyncze znaki demotyczne powstały poprzez połączenie grup znaków pisma hieratycznego za pomocą ligatur. Początkowo demotyki używano w środowisku handlarzy oraz w korespondencji prywatnej. Na początku III wieku p.n.e. ukształtowała się stereotypowa forma pisma<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197268_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197268-25">[25]</a></sup>. W czasach <a href="/wiki/Ptolemeusze" title="Ptolemeusze">Ptolemeuszy</a> stało się, na równi z greką i hieroglifami najważniejszym pismem państwowym i było w użyciu do V wieku<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197267-24">[24]</a></sup>. </p><p>Nazwa pisma „ludowe gminne litery” (gr. <i>demotiká grámmata</i>) pochodzi z dzieł <a href="/wiki/Herodot" title="Herodot">Herodota</a>, Klemens Aleksandryjski za nazwą egipską „pismo listów” (<i>sh[n]-š.t</i>) określał je „literami listowymi” (gr. <i>grámmata epistolographiká</i>)<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197267-24">[24]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pisma_kreteńskie"><span id="Pisma_krete.C5.84skie"></span>Pisma kreteńskie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Pisma kreteńskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma kreteńskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cretan_hieroglyphs1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Cretan_hieroglyphs1.png/240px-Cretan_hieroglyphs1.png" decoding="async" width="240" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/91/Cretan_hieroglyphs1.png 1.5x" data-file-width="287" data-file-height="305" /></a><figcaption>Gliniany wisiorek z piktogramem kreteńskim (ok. 1900 roku p.n.e.)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pisma_piktograficzne">Pisma piktograficzne</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Pisma piktograficzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma piktograficzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Krete%C5%84skie_pismo_hieroglificzne" title="Kreteńskie pismo hieroglificzne">Kreteńskie pismo hieroglificzne</a>.</i></div> <dl><dt>Pismo piktograficzne klasa A</dt></dl> <p>Najwcześniejsze zabytki piśmiennictwa kreteńskiego pochodzą z <a href="/wiki/Kultura_minojska" title="Kultura minojska">okresu wczesnominojskiego</a> (ok. 2800 roku p.n.e.), gdy na Krecie zaczęła się rozwijać sztuka <a href="/wiki/Grawerstwo" title="Grawerstwo">grawerowania</a> pieczęci ze <a href="/wiki/Steatyt" title="Steatyt">steatytu</a> i <a href="/wiki/Ko%C5%9B%C4%87_s%C5%82oniowa" title="Kość słoniowa">kości słoniowej</a>, trójgraniaste lub stożkowe. Na tych wyrobach zaobserwowano prymitywne jeszcze symbole, przedstawiające sylwetki ludzi. Sklasyfikowano je jako pismo piktograficzne klasa A. Pytanie, czy można je uznać za prawdziwą piktografię, pozostaje otwarte<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197272_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197272-26">[26]</a></sup>. </p> <dl><dt>Pismo piktograficzne klasa B</dt></dl> <p>Właściwe piktogramy kreteńskie pochodzą z czasów średniominojskich (XX–XIX wiek p.n.e.). Określa się je jako pismo piktograficzne klasa B. Jest to pismo bardziej kursywne. Odkryto krótkie inskrypcje wyrzynane na trój-, czworobocznych lub okrągłych pieczęciach <a href="/wiki/Kryszta%C5%82_g%C3%B3rski" title="Kryształ górski">kryształowych</a>, <a href="/wiki/Jaspis" title="Jaspis">jaspisowych</a> czy <a href="/wiki/Karneol" title="Karneol">karneolowych</a> oraz napisy na tabliczkach glinianych, blaszkach i sztabkach z <a href="/wiki/Br%C4%85zy" title="Brązy">brązu</a>. Z tego okresu pochodzą też znaki linearne na kamieniach budowlanych i znaki własnościowe na naczyniach. Wyszczególniono około 135 znaków, które przedstawiają sylwetki ludzi i zwierząt, symbole religijne, broń, rośliny, figury geometryczne. Pismo to miało system cyfrowy. Według jego odkrywcy, <a href="/wiki/Arthur_Evans" title="Arthur Evans">Arthura Evansa</a>, w piktografii klasy B pojawiły się już elementy ideograficzne, fonetyczne i prawdopodobnie determinatywy. Piktogramy klasy B pisano od lewej strony do prawej, czasem sposobem <a href="/wiki/Bustrofedon" title="Bustrofedon">bustrofedon</a><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197273_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197273-27">[27]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pisma_linearne">Pisma linearne</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Pisma linearne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma linearne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="ImageGroup" style="max-width:255px; float: right; clear: right; text-align: center; margin-left: 1.4em;"><div style="font-weight:bold;">Kreteńskie pisma linearne</div><div class="ImageGroupUnits"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Linear_A_vase_filt.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Linear_A_vase_filt.jpg/240px-Linear_A_vase_filt.jpg" decoding="async" width="240" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Linear_A_vase_filt.jpg/360px-Linear_A_vase_filt.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Linear_A_vase_filt.jpg/480px-Linear_A_vase_filt.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Napis wykonany pismem linearnym A na wazie </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Linear_B_Mus%C3%A9e_arch%C3%A9ologique_de_Myc%C3%A8nes.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Linear_B_Mus%C3%A9e_arch%C3%A9ologique_de_Myc%C3%A8nes.jpg/240px-Linear_B_Mus%C3%A9e_arch%C3%A9ologique_de_Myc%C3%A8nes.jpg" decoding="async" width="240" height="362" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Linear_B_Mus%C3%A9e_arch%C3%A9ologique_de_Myc%C3%A8nes.jpg/360px-Linear_B_Mus%C3%A9e_arch%C3%A9ologique_de_Myc%C3%A8nes.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Linear_B_Mus%C3%A9e_arch%C3%A9ologique_de_Myc%C3%A8nes.jpg/480px-Linear_B_Mus%C3%A9e_arch%C3%A9ologique_de_Myc%C3%A8nes.jpg 2x" data-file-width="530" data-file-height="800" /></a><figcaption>Tabliczka zapisana pismem linearnym B </figcaption></figure></div></div> <dl><dt>Pismo linearne A</dt></dl> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_linearne_A" title="Pismo linearne A">Pismo linearne A</a>.</i></div> <p>Około XVII wieku p.n.e. kreteńskie pismo piktograficzne zanikło, ustępując miejsce kursywnemu pismu linearnemu. Pismo linearne A liczyło od 76 do 90 znaków, do połowy symboli wywodziło się z wcześniejszego pisma piktograficznego. Ze względu na to, że pismo linearne A nie zostało odczytane, stwierdzenie, jaki typ reprezentuje, nastręcza trudności (prawdopodobnie ideograficzno-fonetyczny). Pismo linearne A było rozpowszechnione poza granicami Krety, o czym świadczą odnalezione napisy. Pismem linearnym A pisano od lewej strony do prawej, napisy sporządzano różnymi technikami: od grawerowania do pisania atramentem. Posługiwano się nim jeszcze w okresie późnominojskim (ok. XVI wiek p.n.e.)<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197274_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197274-28">[28]</a></sup>. </p> <dl><dt>Pismo linearne B</dt></dl> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_linearne_B" title="Pismo linearne B">Pismo linearne B</a>.</i></div> <p>Pismo linearne B jest pismem sylabicznym, nazywane jest też pismem dworskim lub urzędowym ze względu na miejsca, gdzie odkryto zabytki piśmiennictwa – przeważnie w archiwach pałacowych. Pozostaje nierozstrzygnięta kwestia, czy pismo linearne B rozwijało się równolegle do pisma linearnego A, czy z niego wyewoluowało. Wytypowano około 80 znaków tego pisma, z czego ponad połowa ma wspólne cechy ze znakami pisma linearnego A. Odmienny jest sposób zapisywania cyfr. Pismo linearne B było w użyciu do około 1200 roku p.n.e.<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197274_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197274-28">[28]</a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Dysk_z_Fajstos">Dysk z Fajstos</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Dysk z Fajstos" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dysk z Fajstos"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Dysk_z_Fajstos" title="Dysk z Fajstos">Dysk z Fajstos</a>.</i></div> <p>Osobną kategorię stanowi dysk z <a href="/wiki/Fajstos" title="Fajstos">Fajstos</a> zapisany znakami obrazkowymi, które niemniej nie wykazują podobieństwa do kreteńskiego pisma piktograficznego. Ponieważ jednym ze znaków na dysku jest głowa ozdobiona <a href="/wiki/Pi%C3%B3ropusz" title="Pióropusz">pióropuszem</a>, istnieje pogląd, że zabytek nie pochodzi z kultury kreteńskiej<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197277–78_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197277–78-29">[29]</a></sup>. Datowanie zabytku na 1700 rok p.n.e. jest wątpliwe, gdyż zostało przyjęte na podstawie odnalezionej obok dysku tabliczki zapisanej pismem linearnym A. Inskrypcja na dysku jest tłoczona, nieznany jest język, ani pismo, w którym została sporządzona, nie wiadomo, jaki kierunek czytania tekstu należy przyjąć za właściwy<sup id="cite_ref-CITEREFKondratow1988186_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKondratow1988186-30">[30]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pismo_doliny_Indusu">Pismo doliny Indusu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Pismo doliny Indusu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo doliny Indusu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz więcej w artykule <a href="/wiki/Cywilizacja_doliny_Indusu" title="Cywilizacja doliny Indusu">Cywilizacja doliny Indusu</a>, w sekcji <a href="/wiki/Cywilizacja_doliny_Indusu#Pismo_i_język" title="Cywilizacja doliny Indusu">Pismo i język</a>.</i></div> <p>Pismo <a href="/wiki/Protohindusi" title="Protohindusi">Protohindusów</a> istniało na przestrzeni III–II tysiąclecia p.n.e., miało charakter miejscowy<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197282_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197282-31">[31]</a></sup>, nie zostało odczytane<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197283_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197283-32">[32]</a></sup>. Z odnalezionych zabytków (głównie pieczęcie w liczbie około 2000, co w sumie daje 10 tys. znaków tekstu<sup id="cite_ref-CITEREFKondratow1988127–128_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKondratow1988127–128-33">[33]</a></sup>) ustalono liczbę znaków na około 400, a więc pismo musiało zawierać też ideogramy i znaki i fonetyczne. Z tego wynika, że należy do typu pisma mieszanego, wyrazowo-zgłoskowego<sup id="cite_ref-CITEREFKondratow1988125_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKondratow1988125-34">[34]</a></sup>, tj. część znaków przekazuje pełne wyrazy, część – sylaby<sup id="cite_ref-CITEREFKondratow1988126–127_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKondratow1988126–127-35">[35]</a></sup>. Pisano od prawej strony do lewej, z rzadka, gdy w inskrypcji występuje drugi wiersz, pisano go sposobem bustrofedon<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197284_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197284-36">[36]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pisma_hetyckie">Pisma hetyckie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Pisma hetyckie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma hetyckie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hetyckie_pismo_hieroglificzne">Hetyckie pismo hieroglificzne</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Hetyckie pismo hieroglificzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Hetyckie pismo hieroglificzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Karatepe_hyroglyphenluwisch.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Karatepe_hyroglyphenluwisch.jpg/240px-Karatepe_hyroglyphenluwisch.jpg" decoding="async" width="240" height="283" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Karatepe_hyroglyphenluwisch.jpg/360px-Karatepe_hyroglyphenluwisch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Karatepe_hyroglyphenluwisch.jpg/480px-Karatepe_hyroglyphenluwisch.jpg 2x" data-file-width="864" data-file-height="1017" /></a><figcaption>Hieroglify luwijskie</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Hetyckie_pismo_hieroglificzne" title="Hetyckie pismo hieroglificzne">Hetyckie pismo hieroglificzne</a>.</i></div> <p>Najstarsza inskrypcja spisana hetyckim (nazywanym też luwijskim lub anatolijskim) pismem hieroglificznym datowana jest na około 1500 rok p.n.e., najmłodsza na około 600 rok p.n.e. Większość zabytków pochodzi z X–VIII wieku p.n.e. przeważnie na terenie północnej Syrii. Są to inskrypcje naskalne oraz spisane na pomnikach, ołowiu, glinianych pieczęciach i <a href="/w/index.php?title=Srebrna_piecz%C4%99%C4%87_Tarkumuwy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Srebrna pieczęć Tarkumuwy (strona nie istnieje)">srebrnej pieczęci Tarkumuwy</a>. Niektóre z nich mają kursywną postać<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197291_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197291-37">[37]</a></sup>. Początek inskrypcji znajduje się w prawym górnym rogu. Pisano sposobem bustrofedon, znaki zwracano ku początkowi wiersza, słowa rozdzielano osobnymi znakami. Liczbę znaków ustalono na 220, choć pismo mogło liczyć ich do 420. Większość znaków ma wartość ideograficzną, część fonetyczną i 57 sylabiczną<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197294_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197294-38">[38]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hetyckie_pismo_klinowe">Hetyckie pismo klinowe</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Hetyckie pismo klinowe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Hetyckie pismo klinowe"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hetyckie pismo hieroglificzne było w użyciu przez kilka stuleci, zastąpione zostało w życiu codziennym przez <a href="/wiki/Babilonia" title="Babilonia">wczesnobabilońską</a> odmianę pisma klinowego, które stosowano do upadku państwa Hetytów<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer197291_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer197291-37">[37]</a></sup>. Używano jej też do zapisywania pokrewnych hetyckiemu języków <a href="/wiki/J%C4%99zyk_palajski" title="Język palajski">palajskiego</a> i <a href="/wiki/J%C4%99zyk_luwijski" title="Język luwijski">luwijskiego</a><sup id="cite_ref-CITEREFKondratow1988215_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKondratow1988215-39">[39]</a></sup>. Z hetyckim pismem klinowym nauka zetknęła się po odnalezieniu królewskiego archiwum w <a href="/wiki/Hattusa" title="Hattusa">Hattusas</a> w 1906 roku, gdy natrafiono na gliniane tabliczki zapisane pismem klinowym, które można było odczytać, ale nie zrozumieć<sup id="cite_ref-CITEREFKondratow1988212_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKondratow1988212-40">[40]</a></sup>. <a href="/wiki/J%C4%99zyk_hetycki" title="Język hetycki">Język hetycki</a> pisany pismem klinowym odczytał <a href="/wiki/Bed%C5%99ich_Hrozn%C3%BD" title="Bedřich Hrozný">Bedřich Hrozný</a> w 1915 roku<sup id="cite_ref-CITEREFKondratow1988213_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKondratow1988213-41">[41]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pismo_chińskie"><span id="Pismo_chi.C5.84skie"></span>Pismo chińskie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Pismo chińskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo chińskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_chi%C5%84skie" title="Pismo chińskie">Pismo chińskie</a>.</i></div> <p>Pismo chińskie to jedyne współcześnie używane pismo analityczne<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972101_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972101-42">[42]</a></sup>. Nie wiadomo <a href="/wiki/Powstanie_pisma_chi%C5%84skiego" title="Powstanie pisma chińskiego">kiedy powstało</a>, najstarsze zabytki datowane są na początek II tysiąclecia p.n.e.<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972104_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972104-43">[43]</a></sup> Do ewolucji znaków od pierwotnych piktogramów do postaci współczesnej przyczyniły się materiały piśmiennicze (<a href="/wiki/Rylec_(narz%C4%99dzie)" title="Rylec (narzędzie)">rylec</a> bambusowy, <a href="/wiki/Jedwab" title="Jedwab">jedwab</a>, pędzelek <i>bi</i>)<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972108_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972108-44">[44]</a></sup>. Znaki pisma chińskiego sklasyfikowane są w sześciu kategoriach: <i>xiang</i> (proste piktogramy) lub <i>xiang xing</i> (schematyczne rysunki), <i>zhi shi</i> (znaki wskazujące, np. proste liczebniki, niektóry przyimki, pory dnia), <i>hui yi</i> (ideogramy, składające się z kilku prostych rysunków), <i>zhuan zhu</i> (znaki, zmieniające znaczenie po ich odwróceniu), <i>jia jie</i> (zapożyczenia <a href="/wiki/Homofonia_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Homofonia (językoznawstwo)">homofonowe</a> i fałszywe zapożyczenia z racji podobieństwa znaków), <i>xing sheng</i> (złożenia fonetyczne)<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972113–115_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972113–115-45">[45]</a></sup>. Bardziej ogólna klasyfikacja dzieli znaki na 300 (wcześniej 500–600) znaków semantycznych, nieliczne fonetyczne (łącznie z tonami) i graficzne lub <a href="/wiki/Kaligrafia_chi%C5%84ska" title="Kaligrafia chińska">kaligraficzne</a> pod względem ilości podstawowych kresek (od 9 do 17). Tekst zapisywany jest pionowo, z góry w dół, od prawego górnego rogu nośnika. Pismo chińskie wywarło wpływ na pisma <a href="/wiki/Pismo_japo%C5%84skie" title="Pismo japońskie">japońskie</a>, <a href="/wiki/Ch%E1%BB%AF_n%C3%B4m" title="Chữ nôm">wietnamskie</a>, <a href="/wiki/Pismo_mongolskie" title="Pismo mongolskie">mongolskie</a>, <a href="/wiki/Hangul" title="Hangul">koreańskie</a> i niektóre pisma niechińskie<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972116_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972116-46">[46]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pisma_Ameryki_przedkolumbijskiej">Pisma Ameryki przedkolumbijskiej</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Pisma Ameryki przedkolumbijskiej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma Ameryki przedkolumbijskiej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="ImageGroup" style="max-width:255px; float: right; clear: right; text-align: center; margin-left: 1.4em;"><div style="font-weight:bold;">Pisma Ameryki przedkolumbijskiej</div><div class="ImageGroupUnits"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Mayan_Zodiac_Circle.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Mayan_Zodiac_Circle.jpg/240px-Mayan_Zodiac_Circle.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Mayan_Zodiac_Circle.jpg/360px-Mayan_Zodiac_Circle.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Mayan_Zodiac_Circle.jpg/480px-Mayan_Zodiac_Circle.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1500" /></a><figcaption>Spisany pismem Majów <a href="/wiki/Haab" title="Haab">haab</a> </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Codex_Borbonicus,_p11_trecena13.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Codex_Borbonicus%2C_p11_trecena13.PNG/240px-Codex_Borbonicus%2C_p11_trecena13.PNG" decoding="async" width="240" height="235" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Codex_Borbonicus%2C_p11_trecena13.PNG/360px-Codex_Borbonicus%2C_p11_trecena13.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Codex_Borbonicus%2C_p11_trecena13.PNG/480px-Codex_Borbonicus%2C_p11_trecena13.PNG 2x" data-file-width="702" data-file-height="687" /></a><figcaption>Fragment azteckiego <i><a href="/wiki/Kodeks_Borbonicus" title="Kodeks Borbonicus">Kodeksu Borbonicus</a></i> </figcaption></figure></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_Majów"><span id="Pismo_Maj.C3.B3w"></span>Pismo Majów</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Pismo Majów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo Majów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_Maj%C3%B3w" title="Pismo Majów">Pismo Majów</a>.</i></div> <p>Gdy <a href="/wiki/Majowie" title="Majowie">Majowie</a> zaznaczyli swoją obecność na łamach historii (Stare Imperium Majów IV–IX wiek), mieli już rozwinięte pismo, o procesie ewolucji którego brak jakichkolwiek danych<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972124_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972124-47">[47]</a></sup>. Zachowały się trzy <a href="/wiki/R%C4%99kopis" title="Rękopis">manuskrypty</a> w piśmie Majów: <i><a href="/wiki/Kodeks_drezde%C5%84ski_(Majowie)" title="Kodeks drezdeński (Majowie)">Kodeks Drezdeński</a></i>, <i><a href="/wiki/Kodeks_madrycki" title="Kodeks madrycki">Kodeks Tro-Cortesianus</a></i> i <i><a href="/wiki/Kodeks_paryski" title="Kodeks paryski">Kodeks Peresianus</a></i> oraz ponad tysiąc rzeźbionych lub rytych inskrypcji na <a href="/wiki/Stela" title="Stela">stelach</a>, ołtarzach, placach do gry w piłkę, schodach, sufitach itd. oraz <a href="/wiki/Polichromia" title="Polichromia">polichromicznych</a>, stylizowanych glifów na wyrobach ceramicznych i metalowych<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972128–129_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972128–129-48">[48]</a></sup>. Pismo Majów było analityczne, obrazkowo-ideograficzno-fonetyczne<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972130–131_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972130–131-49">[49]</a></sup>. Zostało odczytane w 1951 roku przez <a href="/wiki/Jurij_Knorozow" title="Jurij Knorozow">Jurija Knorozowa</a><sup id="cite_ref-CITEREFKondratow1988323_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKondratow1988323-50">[50]</a></sup>. </p><p>Pismem podobnym do pisma Majów posługiwali się <a href="/wiki/Toltekowie" title="Toltekowie">Toltekowie</a>, którzy pojawili się w <a href="/wiki/Meksyk" title="Meksyk">Meksyku</a> w połowie I tysiąclecia. Oprócz <a href="/wiki/Kodeks_(ksi%C4%85%C5%BCka)" title="Kodeks (książka)">kodeksów</a>, pochodzących z czasów po <a href="/wiki/Konkwista" title="Konkwista">konkwiście</a>, zachowały się glify na tolteckich piramidach, świątyniach i pomnikach z okolic <a href="/wiki/Santa_Luc%C3%ADa_Cotzumalguapa" title="Santa Lucía Cotzumalguapa">Santa Lucía Cotzumalguapa</a><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972126_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972126-51">[51]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_Azteków"><span id="Pismo_Aztek.C3.B3w"></span>Pismo Azteków</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Pismo Azteków" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo Azteków"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pismo Azteków prawdopodobnie jest pochodną pisma Majów. Zachowało się 14 rękopisów datowanych na okres sprzed konkwisty<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972127–128_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972127–128-52">[52]</a></sup>. Pisano na tkaninie z <a href="/wiki/Agawa" title="Agawa">agawy</a> lub <a href="/wiki/Papier_amate" title="Papier amate">papierze amate</a><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972133_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972133-53">[53]</a></sup>. Pismo Azteków jest piktograficzno-analityczne. Znaki są prymitywne. Spotykane są znaki ideograficzne, oddające na piśmie pojęcie, a nie dźwięk. Pod tym względem należą raczej do środków mnemotechnicznych niż pisma. Niektóre znaki mają charakter fonetyczny<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972134–135_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972134–135-54">[54]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pismo_Wyspy_Wielkanocnej">Pismo Wyspy Wielkanocnej</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Pismo Wyspy Wielkanocnej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo Wyspy Wielkanocnej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Rongorongo_L_rei_miro_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Rongorongo_L_rei_miro_2.jpg/240px-Rongorongo_L_rei_miro_2.jpg" decoding="async" width="240" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Rongorongo_L_rei_miro_2.jpg/360px-Rongorongo_L_rei_miro_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Rongorongo_L_rei_miro_2.jpg/480px-Rongorongo_L_rei_miro_2.jpg 2x" data-file-width="1831" data-file-height="916" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Reimiro" title="Reimiro">Rei-miro</a></i> z pismem <i>rongo-rongo</i></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Rongorongo" title="Rongorongo">Rongorongo</a>.</i></div> <p>Po piśmiennictwie dawnych mieszkańców <a href="/wiki/Wyspa_Wielkanocna" title="Wyspa Wielkanocna">Wyspy Wielkanocnej</a> zachowały się pałeczka jako materiał piśmienniczy, <i><a href="/wiki/Reimiro" title="Reimiro">rei-miro</a></i> (<a href="/wiki/Pektora%C5%82" title="Pektorał">pektorał</a>) i ponad 20 tabliczek drewnianych <i>kohau rongo-rongo</i> („recytująca pałeczka”, „pałeczka pieśniarzy”) różnej długości i kształtu, niekiedy jako okrągłe laski, na których tekst biegnie bez przerw po obwodzie, co utrudnia odnalezienie jego początku. Geometryczne znaki na tabliczkach ryto zębami <a href="/wiki/Rekiny" title="Rekiny">rekina</a> sposobem bustrofedon, zaczynając od lewego górnego rogu. Każdy wiersz przechodził na drugą stronę tabliczki, którą w trakcie czytania należało odwrócić do góry nogami. Pismo było piktograficzne, niektóre znaki przyjęły postać stylizowaną. Pismo nie zostało odczytane. Treść niektórych tabliczek została ujawniona przez tubylców<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972138–139_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972138–139-55">[55]</a></sup>. Tajemnica pisma <i>rongo-rongo</i> była strzeżona przez <i>tangata-rongo-rongo</i> („ludzi <i>rongo-rongo</i>”) i przekazywana następcom. W użyciu była też kursywna odmiana pisma <i>tau</i> lub <i>t’au</i><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972140_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972140-56">[56]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pozostałe_pisma_ideograficzne"><span id="Pozosta.C5.82e_pisma_ideograficzne"></span>Pozostałe pisma ideograficzne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Pozostałe pisma ideograficzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pozostałe pisma ideograficzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W przeszłości istniały i do współczesności istnieją pisma ideograficzne mniej lub bardziej znane. Z powodu znikomego wpływu, które wywierały na inne pisma, są one w mniejszym stopniu interesujące dla nauki, zajmującej się historią pisma. Najczęściej ich pochodzenie i czas powstania nie są znane i bardzo prawdopodobne jest, że powstawały pod wpływem kultur sąsiednich<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972143_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972143-57">[57]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_yi">Pismo yi</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Pismo yi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo yi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="ImageGroup" style="max-width:255px; float: right; clear: right; text-align: center; margin-left: 1.4em;"><div style="font-weight:bold;">Niechińskie pisma w Chinach</div><div class="ImageGroupUnits"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Yi_manuscript_452.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Yi_manuscript_452.jpg/240px-Yi_manuscript_452.jpg" decoding="async" width="240" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Yi_manuscript_452.jpg/360px-Yi_manuscript_452.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/13/Yi_manuscript_452.jpg 2x" data-file-width="370" data-file-height="279" /></a><figcaption>Pismo yi </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Dongba_pictographic_glyphs_-_Lijiang.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Dongba_pictographic_glyphs_-_Lijiang.jpg/240px-Dongba_pictographic_glyphs_-_Lijiang.jpg" decoding="async" width="240" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Dongba_pictographic_glyphs_-_Lijiang.jpg/360px-Dongba_pictographic_glyphs_-_Lijiang.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Dongba_pictographic_glyphs_-_Lijiang.jpg/480px-Dongba_pictographic_glyphs_-_Lijiang.jpg 2x" data-file-width="3730" data-file-height="2073" /></a><figcaption>Pismo dongba (Naxi południowi) </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Geba.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Geba.jpg/240px-Geba.jpg" decoding="async" width="240" height="49" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Geba.jpg/360px-Geba.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cf/Geba.jpg 2x" data-file-width="464" data-file-height="94" /></a><figcaption>Pismo geba (Naxi północni) </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Khitan_mirror_from_Korea.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Khitan_mirror_from_Korea.jpg/240px-Khitan_mirror_from_Korea.jpg" decoding="async" width="240" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Khitan_mirror_from_Korea.jpg/360px-Khitan_mirror_from_Korea.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Khitan_mirror_from_Korea.jpg/480px-Khitan_mirror_from_Korea.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption>Pismo kitańskie okresu dynastii Liao </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bushell_Juchen_21.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Bushell_Juchen_21.jpg/240px-Bushell_Juchen_21.jpg" decoding="async" width="240" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Bushell_Juchen_21.jpg/360px-Bushell_Juchen_21.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Bushell_Juchen_21.jpg/480px-Bushell_Juchen_21.jpg 2x" data-file-width="707" data-file-height="668" /></a><figcaption>Pismo dżurdżeńskie </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tangutbyalbertkimha.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Tangutbyalbertkimha.jpg/240px-Tangutbyalbertkimha.jpg" decoding="async" width="240" height="433" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Tangutbyalbertkimha.jpg/360px-Tangutbyalbertkimha.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/Tangutbyalbertkimha.jpg 2x" data-file-width="443" data-file-height="799" /></a><figcaption>Pismo tanguckie </figcaption></figure></div></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_yi" title="Pismo yi">Pismo yi</a>.</i></div> <p>Zachowały się iluminowane rękopisy klasycznego pisma yi (lub <i>lo-lo</i>) chińskiej mniejszości etnicznej <a href="/wiki/Yi_(grupa_etniczna)" title="Yi (grupa etniczna)">Yi</a>, z czego wnioskuje się, że pismo liczyło około 3000 znaków, choć w 1886 roku <a href="/w/index.php?title=Frederick_Samuel_Augustus_Bourne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frederick Samuel Augustus Bourne (strona nie istnieje)">Frederick Samuel Augustus Bourne</a> pozyskał od rodzimego użytkownika języka i zanotował 376 znaków. Najstarszy zapis pismem <i>lo-lo</i> datowany jest na rok 1533. Przeważnie większość znaków to uproszczona odmiana pisma chińskiego. Prawdopodobnie wiele znaków miało też wartości fonetyczne. Teksty pismem <i>lo-lo</i> zapisywane były na dwa sposoby: poziomo od prawej do lewej (plemiona Ta Liang-szan z prowincji <a href="/wiki/Syczuan" title="Syczuan">Syczuan</a>) lub w kolumnach od lewej do prawej (pozostali użytkownicy języka Yi)<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972144–145_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972144–145-58">[58]</a></sup>. Pismo zostało zestandaryzowane w latach siedemdziesiątych XX wieku, współcześnie jest pismem sylabicznym<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59">[59]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_Naxi">Pismo Naxi</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Pismo Naxi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo Naxi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/Pismo_dongba" title="Pismo dongba">Pismo dongba</a> i <a href="/wiki/Pismo_geba" title="Pismo geba">Pismo geba</a>.</i></div> <p>Pismo grupy etnicznej <a href="/wiki/Naxi" title="Naxi">Naxi</a> z przedgórza <a href="/wiki/Himalaje" title="Himalaje">Himalajów</a> zostało odkryte w połowie XIX wieku przez misjonarza <a href="/w/index.php?title=Auguste_Desgodins&action=edit&redlink=1" class="new" title="Auguste Desgodins (strona nie istnieje)">Augusta Desgodinsa</a>. Prawdopodobnie pisma Naxi stworzyli <i><a href="/wiki/Dongba" title="Dongba">dongba</a></i> (szamani) na potrzeby rytuałów magicznych i nie stanowią etapu ewolucji pisma od stadium piktografii do ideografii. Zachowane rękopisy miały za zadanie „podpowiadać” recytującemu kolejność zwrotek wyuczonego na pamięć tekstu. Współcześnie Naxi północni posługują się <a href="/wiki/Pismo_tybeta%C5%84skie" title="Pismo tybetańskie">alfabetem tybetańskim</a>, południowi – pismem chińskim<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972145_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972145-60">[60]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pisma_Chin_Północnych_i_Środkowych"><span id="Pisma_Chin_P.C3.B3.C5.82nocnych_i_.C5.9Arodkowych"></span>Pisma Chin Północnych i Środkowych</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Pisma Chin Północnych i Środkowych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma Chin Północnych i Środkowych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/Pismo_kita%C5%84skie" title="Pismo kitańskie">Pismo kitańskie</a> i <a href="/wiki/Pismo_d%C5%BCurd%C5%BCe%C5%84skie" title="Pismo dżurdżeńskie">Pismo dżurdżeńskie</a>.</i></div> <p>W północnych i środkowych Chinach funkcjonowały pisma nieoparte na systemie pisma chińskiego, np. mało znane pismo <a href="/wiki/Kitanowie" title="Kitanowie">Kitanów</a>, będące urzędowym pismem <a href="/wiki/Dynastia_Liao" title="Dynastia Liao">dynastii Liao</a>. Znane są nauce jedynie 5 znaków. W jego miejsce w 1119 roku wprowadzono narodowe pismo <a href="/wiki/D%C5%BCurd%C5%BCeni" title="Dżurdżeni">Dżurdżenów</a>, a po modyfikacjach w 1138 roku – tzw. małe pismo<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972147_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972147-61">[61]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_tanguckie">Pismo tanguckie</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Pismo tanguckie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo tanguckie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_tanguckie" title="Pismo tanguckie">Pismo tanguckie</a>.</i></div> <p>Pismo państwa <a href="/wiki/Xixia" title="Xixia">Xixia</a> zostało prawdopodobnie wprowadzone w 1037 roku przez króla <a href="/wiki/Li_Yuanhao" title="Li Yuanhao">Li Yuanhao</a>. Zachowało się kilka inskrypcji i manuskryptów zapisanym tym pismem. Pismo jest sylabiczno-ideograficzne. Pisano nim pionowo, z góry na dół, od prawej do lewej strony<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972147–148_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972147–148-62">[62]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_nsibidi">Pismo nsibidi</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Pismo nsibidi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo nsibidi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Shumom-text.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Shumom-text.jpg/240px-Shumom-text.jpg" decoding="async" width="240" height="309" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Shumom-text.jpg/360px-Shumom-text.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/dc/Shumom-text.jpg 2x" data-file-width="371" data-file-height="478" /></a><figcaption>Pismo bamum (a ku u ku)</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Nsibidi" title="Nsibidi">Nsibidi</a>.</i></div> <p>Pismem nsibidi (nczibiddi lub nczibiddy) posługiwała się ludność tubylcza zamieszkała obszary nad górną <a href="/w/index.php?title=Rzeka_Krzy%C5%BCowa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rzeka Krzyżowa (strona nie istnieje)">Rzeką Krzyżową</a> w <a href="/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigerii</a> i <a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">Kamerunie</a>. Jego pochodzenie nie jest znane, przypuszczalnie zostało stworzone przez plemię <a href="/w/index.php?title=Uguakima&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uguakima (strona nie istnieje)">Uguakima</a>. Według legendy przekazały je <a href="/wiki/Pawian" title="Pawian">pawiany</a> (<i>idiok</i>). Według ekoickiej tradycji to właśnie <a href="/w/index.php?title=Ekoi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ekoi (strona nie istnieje)">Ekoi</a> wynaleźli nsibidi, choć nauka nie ma na to potwierdzenia. Doszukiwano się też genezy pisma w hieroglifach egipskich na podstawie kwadratowego symbolu „dom” (domy użytkowników pisma są okrągłe). Pismo zostało odkryte w 1904 roku. Nazwa nsibidi może pochodzić od <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_efik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Język efik (strona nie istnieje)">efickiego</a> „wycinać”, „kroić”, odcinać”, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_ibibio" title="Język ibibio">ibockiego</a> „grać” lub <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_ekoi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Język ekoi (strona nie istnieje)">ekoickiego</a> „obracać”. Pismo nsibidi ma charakter ideograficzny. Najczęściej jeden znak odpowiada jednemu pojęciu, rzadziej – kilku<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972148–149_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972148–149-63">[63]</a></sup>. Większość znaków znana jest jedynie wtajemniczonym. Nieliczne symbole dostępne wielu użytkownikom pisma są zazwyczaj tatuowane na twarzach, ramionach i nogach. Pismu nsibidi przypisywane są właściwości magiczne<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972150_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972150-64">[64]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_bamum">Pismo bamum</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Pismo bamum" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo bamum"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pismo_bamum" title="Pismo bamum">Pismo bamum</a>.</i></div> <p>Pismo bamum zostało stworzone przez króla kameruńskiego plemienia <a href="/w/index.php?title=Bamum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bamum (strona nie istnieje)">Bamumów</a> <a href="/wiki/Ibrahim_Nd%C5%BCoja" title="Ibrahim Ndżoja">Ibrahima Ndżoję</a><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972151_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972151-65">[65]</a></sup>. W okresie swoich rządów Ndżoja opracował w sumie siedem pism, z czego pierwszych pięć było pismem piktograficznym i ideograficznym: 1. Leua („księga”), 2. Mbima („mieszane”), 3–6. Nazwane od pierwszych symboli pisma nji nji nsza mfu, rii nji nsza mfu, rii nji mfu mεn, a ku u ku, 7. Mfεmfε („nowe”). Współcześnie pisma bamum powoli zanikają<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972152–154_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972152–154-66">[66]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pisma_Indian_amerykańskich"><span id="Pisma_Indian_ameryka.C5.84skich"></span>Pisma Indian amerykańskich</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=30" title="Edytuj sekcję: Pisma Indian amerykańskich" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=30" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma Indian amerykańskich"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W dolinie <a href="/wiki/Paucartambo_(Cuzco)" title="Paucartambo (Cuzco)">Paucartambo</a> w Peru odkryto fragmenty <a href="/wiki/Nowy_Testament" title="Nowy Testament">Nowego Testamentu</a> zapisane nieznanym z pochodzenia i zasięgu geograficznego pismem piktograficznym. Nad jeziorem <a href="/wiki/Titicaca" title="Titicaca">Titicaca</a> odkryto piktograficzno-ideograficzne <a href="/w/index.php?title=Pismo_ajmara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pismo ajmara (strona nie istnieje)">pismo ajmara</a>. Zostało stworzone przez tubylca z <a href="/w/index.php?title=Sampaya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sampaya (strona nie istnieje)">Sampaya</a> w celach nauczania współziomków <a href="/wiki/Katechizm" title="Katechizm">katechizmu</a>. Pismo przetrwało dwa pokolenia. Lud <a href="/wiki/Kuna_(plemi%C4%99)" title="Kuna (plemię)">Kuna</a> w rytuałach magicznych używa własnego pisma piktograficzo-ideograficznego. Pismo to prawdopodobnie zostało stworzone w czasach przedkolumbijskich. Teksty zapisywane są sposobem bustrofedon, od prawej do lewej w pierwszym wierszu, który zaczyna się w dolnym prawym rogu. <a href="/wiki/Indianie_Ameryki_P%C3%B3%C5%82nocnej" title="Indianie Ameryki Północnej">Indianie Ameryki Północnej</a> posługiwali się sposobami mnemotechnicznymi, używając prostych piktogramów. Misjonarz <a href="/w/index.php?title=Christian_Kauder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian Kauder (strona nie istnieje)">Christian Kauder</a> w XIX wieku stworzył pismo ideograficzne z 5701 symboli, których używało plemię <a href="/wiki/Mikmakowie" title="Mikmakowie">Mikmaków</a><sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972154–156_67-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972154–156-67">[67]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_minahasańskie"><span id="Pismo_minahasa.C5.84skie"></span>Pismo minahasańskie</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=31" title="Edytuj sekcję: Pismo minahasańskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=31" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo minahasańskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zachowały się dwie strony rękopisu z <a href="/wiki/Minahasa" title="Minahasa">Minahasy</a> („konfederacja”), na podstawie czego wnioskuje się, że członkowie ośmiu plemion okręgu <a href="/wiki/Manado" title="Manado">Manado</a> wyspy <a href="/wiki/Celebes" title="Celebes">Celebes</a> (grupa etniczna <a href="/wiki/Minahasa_(lud)" title="Minahasa (lud)">Minahasa</a>) mieli własny system pisma ideograficznego, o którym wiadomo bardzo mało<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972156–157_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972156–157-68">[68]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pismo_czukockie">Pismo czukockie</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=32" title="Edytuj sekcję: Pismo czukockie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=32" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo czukockie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pismo czukockie prawdopodobnie jest najmłodszym pismem ideograficznym. Zostało stworzone w 1930 roku przez pastucha <a href="/w/index.php?title=Tenewil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tenewil (strona nie istnieje)">Tenewila</a> znad górnego <a href="/wiki/Anadyr_(rzeka)" title="Anadyr (rzeka)">Anadyru</a>. Zachowało się 14 drewnianych tabliczek zapisanych jego ręką. Symbole pisma <a href="/wiki/Czukcze" title="Czukcze">Czukczów</a> są prymitywne, znaki stylizowane<sup id="cite_ref-CITEREFDiringer1972157–158_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDiringer1972157–158-69">[69]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_pisma">Historia pisma</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=33" title="Edytuj sekcję: Historia pisma" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=33" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia pisma"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Brak jest jednoznacznych wskazówek na temat tego, kiedy powstało pierwsze pismo. Z uwagi na zachowane do czasów współczesnych różnice pomiędzy rodzajami pisma, jest pewne, że proces powstawania pisma przebiegał niezależnie od siebie w różnych częściach świata. Jednymi z najstarszych odkrytych <a href="/wiki/Artefakt_(archeologia)" title="Artefakt (archeologia)">artefaktów</a>, zawierającymi zestawy symboli, umieszczonych w formie wskazującej, że stanowią one formę pisma, to znaleziona na terenie dzisiejszej <a href="/wiki/Rumunia" title="Rumunia">Rumunii</a> tzw. <a href="/w/index.php?title=Tabliczka_z_T%C4%83rt%C4%83rii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tabliczka z Tărtării (strona nie istnieje)">tabliczka z Tărtării</a><sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70">[70]</a></sup> (należąca do szerszej grupy znalezisk, składających się na tzw. <a href="/wiki/Kultura_Vin%C4%8Da" title="Kultura Vinča">kulturę Vinča</a>), oraz <a href="/wiki/Tabliczka_z_Dispilio" title="Tabliczka z Dispilio">tabliczka z Dispilio</a><sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71">[71]</a></sup> odkryta na obszarze współczesnej <a href="/wiki/Grecja" title="Grecja">Grecji</a>; oba datowane są na 5300 r. p.n.e. Inną grupą znalezisk sugerujących, iż są znakami pisma stanowią symbole używane w <a href="/wiki/Chiny" class="mw-redirect" title="Chiny">Chinach</a>; wg niektórych uczonych najstarsze świadectwa istnienia <a href="/wiki/Pismo_chi%C5%84skie" title="Pismo chińskie">pisma chińskiego</a> liczą <a href="/wiki/Powstanie_pisma_chi%C5%84skiego" title="Powstanie pisma chińskiego">nawet 8 tys. lat</a> (choć większość badaczy uważa, że powstanie chińskich ideogramów nie nastąpiło wcześniej niż 4,5 tys. lat temu, lub nawet później). Opisane wyżej znaleziska nie są w nauce powszechnie uważane za potwierdzenie istnienia pisma w czasach i kulturach, w których istniały i uchodzą raczej za zestawy symboli; przy ich użyciu, zdaniem głównego nurtu nauki, nie dałoby się zapisać zdania. </p><p>Najstarszymi systemami znaków, służącymi do zapisywania słów, co do których nie ma wątpliwości, że są formą pisma, były <a href="/wiki/Sumer" title="Sumer">sumeryjskie</a> <a href="/wiki/Pismo_klinowe" title="Pismo klinowe">pismo klinowe</a>, <a href="/wiki/Hieroglify" title="Hieroglify">hieroglify</a> egipskie, nieodczytane do dziś pismo <a href="/wiki/Cywilizacja_doliny_Indusu" title="Cywilizacja doliny Indusu">cywilizacji doliny Indusu</a>, oraz <a href="/wiki/Krete%C5%84skie_pismo_hieroglificzne" title="Kreteńskie pismo hieroglificzne">kreteńskie pismo hieroglificzne</a>. Znacznie później, choć niezależnie od wyżej wymienionych systemów zapisu, powstawały inne pisma, m.in. <a href="/wiki/Pismo_Maj%C3%B3w" title="Pismo Majów">pismo Majów</a> czy <a href="/wiki/Pismo_ogamiczne" title="Pismo ogamiczne">ogamiczne</a>. </p><p>Pierwszym systemem pisma, stosującym zapis alfabetyczny (ściślej: <a href="/wiki/Abd%C5%BCad" title="Abdżad">abdżadowy</a>) było <a href="/wiki/Alfabet_fenicki" title="Alfabet fenicki">pismo fenickie</a>, powstałe w XI w. p.n.e., od którego wywodzi się zdecydowana większość współcześnie używanych systemów pisma (aczkolwiek część rodzajów pisma, powstałych w wyniku ewolucji alfabetu fenickiego, stanowią pisma reprezentujące typ <a href="/wiki/Pismo_alfabetyczno-sylabiczne" title="Pismo alfabetyczno-sylabiczne">alfabetyczno-sylabiczny</a>). Z niego wykształciło się m.in. <a href="/wiki/Alfabet_grecki" title="Alfabet grecki">pismo greckie</a> (które dało początek – bezpośrednio lub pośrednio – innym typom pisma, m.in. <a href="/wiki/Alfabet_%C5%82aci%C5%84ski" title="Alfabet łaciński">alfabetowi łacińskiemu</a>, <a href="/wiki/Cyrylica" title="Cyrylica">cyrylicy</a> oraz kilku rodzajom pisma nieużywanym współcześnie, np. <a href="/wiki/Alfabet_gocki" title="Alfabet gocki">gockiemu</a> czy <a href="/wiki/Runy" title="Runy">runom</a>), <a href="/wiki/Alfabet_hebrajski" title="Alfabet hebrajski">pismo hebrajskie</a>, <a href="/wiki/Alfabet_arabski" title="Alfabet arabski">arabskie</a>, <a href="/wiki/Pismo_etiopskie" title="Pismo etiopskie">etiopskie</a>, <a href="/wiki/Pisma_gruzi%C5%84skie" title="Pisma gruzińskie">gruzińskie</a>, <a href="/wiki/Alfabet_ormia%C5%84ski" title="Alfabet ormiański">ormiańskie</a>, oraz liczne <a href="/wiki/Indyjskie_alfabety_sylabiczne" title="Indyjskie alfabety sylabiczne">pisma indyjskie</a> (m.in. <a href="/wiki/Pismo_dewanagari" title="Pismo dewanagari">dewanagari</a>) i wywodzące się z nich pisma używane w Azji południowo-wschodniej (np. <a href="/wiki/Pismo_khmerskie" title="Pismo khmerskie">pismo khmerskie</a>) itd. </p><p>Współcześnie jedynymi niepochodzącymi od fenickiego pismami są <a href="/wiki/Pismo_chi%C5%84skie" title="Pismo chińskie">pismo chińskie</a> (rozwijające się niezależnie od kilku tysięcy lat) oraz powiązane z nim systemy (m.in. japońskie <a href="/wiki/Kanji" title="Kanji">kanji</a>), oraz tworzone sztucznie od czasów średniowiecza systemy zapisu, spośród których jedynym, który odniósł sukces jest <a href="/wiki/Hangul" title="Hangul">hangul</a>, stosowany w zapisie <a href="/wiki/J%C4%99zyk_korea%C5%84ski" title="Język koreański">języka koreańskiego</a>; innymi systemami pisma, sztucznie tworzonymi od XIX lub XX wieku są m.in. <a href="/wiki/Abugidy_kanadyjskie" title="Abugidy kanadyjskie">sylabariusz kanadyjski</a> czy <a href="/wiki/Sylabariusz_vai" title="Sylabariusz vai">sylabariusz vai</a>. </p><p>Nie jest jasne, czy używany niegdyś przez <a href="/wiki/W%C4%99grzy" title="Węgrzy">Madziarów</a> <a href="/wiki/Rowasz" title="Rowasz">rowasz</a> powstał niezależnie od innych rodzajów pisma, czy też był na nich wzorowany; podobnie nie można określić, czy hipotetycznie istniejące <a href="/wiki/Pismo_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Pismo słowiańskie">pismo słowiańskie</a>, które miało dać początek <a href="/wiki/G%C5%82agolica" title="Głagolica">głagolicy</a>, powstało samodzielnie, czy też wzorowane było na starszych systemach zapisu. </p><p>W XIX wieku powstały specjalne systemy pisma, całkowicie oderwane od dotychczas stosowanych, używane do specjalnych celów, m.in. <a href="/wiki/Kod_Morse%E2%80%99a" title="Kod Morse’a">alfabet Morse’a</a>, <a href="/wiki/Alfabet_Braille%E2%80%99a" title="Alfabet Braille’a">Braille’a</a> czy systemy <a href="/wiki/Stenografia" title="Stenografia">stenograficzne</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=34" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=34" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72799541">.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy dl,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ol,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ul{margin-top:0}.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny>div,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny li{break-inside:avoid}</style> <div class="uklad-wielokolumnowy" style="column-count: 2; column-width: 350px;"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_pisany" title="Język pisany">język pisany</a></li> <li><a href="/wiki/Grafolekt" title="Grafolekt">grafolekt</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_literacki" title="Język literacki">język literacki</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_standardowy" title="Język standardowy">język standardowy</a></li> <li><a href="/wiki/Pi%C5%9Bmiennictwo" title="Piśmiennictwo">piśmiennictwo</a></li> <li><a href="/wiki/Tradycja_literacka" title="Tradycja literacka">tradycja literacka</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=35" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=35" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197221-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197221_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 21.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197222–23-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197222–23_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 22–23.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197224–25-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197224–25_3-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197224–25_3-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 24–25.</span> </li> <li id="cite_note-dbthm-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-dbthm_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Dani</span><span class="cite-name-initials" title="Dani" style="display:none">D.</span> </span><span class="cite-lastname">Byrd</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Dani</span><span class="cite-name-initials" title="Dani">D.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Toben H.</span><span class="cite-name-initials" title="Toben H." style="display:none">T.H.</span> </span><span class="cite-lastname">Mintz</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Toben H.</span><span class="cite-name-initials" title="Toben H.">T.H.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=IoTdAUdNkgIC&pg=PA72"><i>Discovering Speech, Words, and Mind</i></a>, Chichester: John Wiley & Sons, 2010, s. 72, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781405157995" title="Specjalna:Książki/9781405157995">ISBN <span class="isbn">978-1-4051-5799-5</span></a>, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781405157988" title="Specjalna:Książki/9781405157988">ISBN <span class="isbn">978-1-4051-5798-8</span></a>, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781444357783" title="Specjalna:Książki/9781444357783">ISBN <span class="isbn">978-1-4443-5778-3</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/437186930">437186930</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Chichester&rft.aufirst=Dani&rft.aulast=Byrd&rft.date=2010&rft.isbn=978-1-4051-5799-5&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Discovering+Speech%2C+Words%2C+and+Mind&rft.pub=John+Wiley+%26+Sons&rft_id=info%3Aoclcnum%2F437186930&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DIoTdAUdNkgIC%26pg%3DPA72" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Mate_Kapovi%C4%87" title="Mate Kapović"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mate</span><span class="cite-name-initials" title="Mate" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Kapović</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mate</span><span class="cite-name-initials" title="Mate">M.</span></span></a>, <a href="/wiki/An%C4%91el_Star%C4%8Devi%C4%87" title="Anđel Starčević"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Anđel</span><span class="cite-name-initials" title="Anđel" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Starčević</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Anđel</span><span class="cite-name-initials" title="Anđel">A.</span></span></a>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Daliborka</span><span class="cite-name-initials" title="Daliborka" style="display:none">D.</span> </span><span class="cite-lastname">Sarić</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Daliborka</span><span class="cite-name-initials" title="Daliborka">D.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://urn.nsk.hr/urn:nbn:hr:131:352873"><i>O preskripciji i preskriptivizmu u Hrvatskoj</i></a>, [w:] <a href="/wiki/Barbara_Kry%C5%BCan-Stanojevi%C4%87" title="Barbara Kryżan-Stanojević"><span class="cite-name-full">Barbara</span><span class="cite-name-initials" title="Barbara" style="display:none">B.</span> <span class="cite-lastname">Kryżan-Stanojević</span></a> (red.), <i>Jezična politika: između norme i jezičnog liberalizma</i>, Zagreb: Srednja Europa, 2016, s. 45–67, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9789537963477" title="Specjalna:Książki/9789537963477">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-953-7963-47-7</span></a><span class="accessdate"> [dostęp 2024-06-30]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.place=Zagreb&rft.atitle=O+preskripciji+i+preskriptivizmu+u+Hrvatskoj&rft.aufirst=Mate&rft.aulast=Kapovi%C4%87&rft.date=2016&rft.isbn=9789537963477&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Jezi%C4%8Dna+politika%3A+izme%C4%91u+norme+i+jezi%C4%8Dnog+liberalizma&rft.pub=Srednja+Europa" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku chorwackim (hrvatski)">chorw.</abbr>)</span>, patrz s. 57.</cite></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Virginia P.</span><span class="cite-name-initials" title="Virginia P." style="display:none">V.P.</span> </span><span class="cite-lastname">Clark</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Virginia P.</span><span class="cite-name-initials" title="Virginia P.">V.P.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Paul A.</span><span class="cite-name-initials" title="Paul A." style="display:none">P.A.</span> </span><span class="cite-lastname">Eschholz</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Paul A.</span><span class="cite-name-initials" title="Paul A.">P.A.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Alfred F.</span><span class="cite-name-initials" title="Alfred F." style="display:none">A.F.</span> </span><span class="cite-lastname">Rosa</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Alfred F.</span><span class="cite-name-initials" title="Alfred F.">A.F.</span></span> (red.), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=afbXAAAAMAAJ"><i>Lan̄ʹguage: Introductory Readings</i></a>, New York: St. Martin’s Press, 1972, s. 168<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Lan%CC%84%CA%B9guage%3A+Introductory+Readings&rft.place=New+York&rft.pub=St.+Martin%E2%80%99s+Press&rft.date=1972&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DafbXAAAAMAAJ" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197225-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197225_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 25.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197226–27-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197226–27_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 26–27.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197229–30-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197229–30_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 29–30.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197230-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197230_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 30.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197232-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197232_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 32.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197233-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197233_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 33.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197233–35-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197233–35_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 33–35.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197236–37-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197236–37_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 36–37.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197237–38-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197237–38_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 37–38.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197238-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197238_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 38.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197238–39-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197238–39_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 38–39.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197239-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197239_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 39.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197240-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197240_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 40.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197243-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197243_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 43.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197258-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197258_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 58.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKondratow198838-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKondratow198838_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKondratow1988">Kondratow 1988 ↓</a></span>, s. 38.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197266-23"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197266_23-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197266_23-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 66.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197267-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197267_24-4">e</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 67.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197268-25"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197268_25-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197268_25-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 68.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197272-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197272_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 72.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197273-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197273_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 73.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197274-28"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197274_28-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197274_28-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 74.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197277–78-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197277–78_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 77–78.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKondratow1988186-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKondratow1988186_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKondratow1988">Kondratow 1988 ↓</a></span>, s. 186.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197282-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197282_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 82.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197283-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197283_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 83.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKondratow1988127–128-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKondratow1988127–128_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKondratow1988">Kondratow 1988 ↓</a></span>, s. 127–128.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKondratow1988125-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKondratow1988125_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKondratow1988">Kondratow 1988 ↓</a></span>, s. 125.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKondratow1988126–127-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKondratow1988126–127_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKondratow1988">Kondratow 1988 ↓</a></span>, s. 126–127.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197284-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197284_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 84.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197291-37"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197291_37-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197291_37-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 91.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer197294-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer197294_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 94.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKondratow1988215-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKondratow1988215_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKondratow1988">Kondratow 1988 ↓</a></span>, s. 215.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKondratow1988212-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKondratow1988212_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKondratow1988">Kondratow 1988 ↓</a></span>, s. 212.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKondratow1988213-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKondratow1988213_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKondratow1988">Kondratow 1988 ↓</a></span>, s. 213.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972101-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972101_42-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 101.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972104-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972104_43-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 104.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972108-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972108_44-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 108.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972113–115-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972113–115_45-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 113–115.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972116-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972116_46-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 116.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972124-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972124_47-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 124.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972128–129-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972128–129_48-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 128–129.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972130–131-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972130–131_49-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 130–131.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKondratow1988323-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKondratow1988323_50-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKondratow1988">Kondratow 1988 ↓</a></span>, s. 323.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972126-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972126_51-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 126.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972127–128-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972127–128_52-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 127–128.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972133-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972133_53-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 133.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972134–135-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972134–135_54-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 134–135.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972138–139-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972138–139_55-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 138–139.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972140-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972140_56-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 140.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972143-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972143_57-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 143.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972144–145-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972144–145_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 144–145.</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ancientscripts.com/yi.html"><i>Yi scripts</i></a>, Ancientscripts.com.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972145-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972145_60-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 145.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972147-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972147_61-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 147.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972147–148-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972147–148_62-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 147–148.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972148–149-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972148–149_63-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 148–149.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972150-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972150_64-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 150.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972151-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972151_65-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 151.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972152–154-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972152–154_66-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 152–154.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972154–156-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972154–156_67-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 154–156.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972156–157-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972156–157_68-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 156–157.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDiringer1972157–158-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDiringer1972157–158_69-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDiringer1972">Diringer 1972 ↓</a></span>, s. 157–158.</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://beforeitsnews.com/science-and-technology/2013/02/did-vicans-invent-writing-before-the-sumerians-and-egyptians-cryptographer-translates-tartaria-tabets-2548220.html"><i>Did Vicans Invent Writing Before The Sumerians And Egyptians? Cryptographer Translates Tărtăria Tabets | Science and Technology</i></a> [online], beforeitsnews.com<span class="accessdate"> [dostęp 2017-11-26]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Did+Vicans+Invent+Writing+Before+The+Sumerians+And+Egyptians%3F+Cryptographer+Translates+T%C4%83rt%C4%83ria+Tabets+%26%23124%3B+Science+and+Technology&rft_id=http%3A%2F%2Fbeforeitsnews.com%2Fscience-and-technology%2F2013%2F02%2Fdid-vicans-invent-writing-before-the-sumerians-and-egyptians-cryptographer-translates-tartaria-tabets-2548220.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://archaeologynewsnetwork.blogspot.nl/2012/07/prehistorc-tablet-calls-into-question.html#.U142iFV_tu5"><i>Prehistorc tablet calls into question history of writing – The Archaeology News Network</i></a> [online], archaeologynewsnetwork.blogspot.nl<span class="accessdate"> [dostęp 2017-11-26]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Prehistorc+tablet+calls+into+question+history+of+writing+%E2%80%93+The+Archaeology+News+Network&rft_id=http%3A%2F%2Farchaeologynewsnetwork.blogspot.nl%2F2012%2F07%2Fprehistorc-tablet-calls-into-question.html%23.U142iFV_tu5" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pismo&veaction=edit&section=36" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pismo&action=edit&section=36" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/pismo" class="extiw" title="wikt:pismo"><strong>Zobacz hasło</strong> <em>pismo</em> w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Pisanie" class="extiw" title="q:Pisanie"><strong>Zobacz kolekcję cytatów</strong> <em>pismo</em> w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ancientscripts.com/yi.html"><i>Yi scripts</i></a>, Ancientscripts.com.</li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFDiringer1972">David Diringer: <i>Alfabet, czyli klucz do dziejów ludzkości</i>. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/1412976108">1412976108</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Alfabet%2C+czyli+klucz+do+dziej%C3%B3w+ludzko%C5%9Bci&rft.aulast=Diringer&rft.aufirst=David&rft.date=1972&rft.pub=Pa%C5%84stwowy+Instytut+Wydawniczy&rft.place=Warszawa&rft_id=info:oclcnum/1412976108"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKondratow1988">Aleksander Kondratow: <i>Zaginione cywilizacje</i>. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8306016297" title="Specjalna:Książki/8306016297">ISBN <span class="isbn">83-06-01629-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Zaginione+cywilizacje&rft.aulast=Kondratow&rft.aufirst=Aleksander&rft.date=1988&rft.pub=Pa%C5%84stwowy+Instytut+Wydawniczy&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-06-01629-7"></span></cite></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Pisma_%C5%9Bwiata" title="Szablon:Pisma świata"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Pisma_%C5%9Bwiata" title="Dyskusja szablonu:Pisma świata"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Pisma_%C5%9Bwiata&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a class="mw-selflink selflink">Pisma świata</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Alfabet" title="Alfabet">Alfabetyczne</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/w/index.php?title=Pismo_dwuszeregowe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pismo dwuszeregowe (strona nie istnieje)">dwuszeregowe</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Cyrylica" title="Cyrylica">cyrylica</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_grecki" title="Alfabet grecki">greckie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_lustrzane" title="Pismo lustrzane">lustrzane</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_%C5%82aci%C5%84ski" title="Alfabet łaciński">łacińskie</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_ormia%C5%84ski" title="Alfabet ormiański">ormiańskie</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/w/index.php?title=Pismo_jednoszeregowe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pismo jednoszeregowe (strona nie istnieje)">jednoszeregowe</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Aurebesh" title="Aurebesh">aurebesh</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_awestyjski" title="Alfabet awestyjski">awestyjskie</a></li> <li><a href="/wiki/Cirth" title="Cirth">cirth</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_deseret" title="Alfabet deseret">deseret</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_etruski" title="Alfabet etruski">etruskie</a></li> <li><a href="/wiki/G%C5%82agolica" title="Głagolica">głagolica</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_gocki" title="Alfabet gocki">gockie</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_koptyjski" title="Alfabet koptyjski">koptyjskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_mand%C5%BCurskie" title="Pismo mandżurskie">mandżurskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_mongolskie" title="Pismo mongolskie">mongolskie</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_klingo%C5%84ski" title="Język klingoński">pIQaD</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_ogamiczne" title="Pismo ogamiczne">ogamiczne</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_orcho%C5%84skie" title="Pismo orchońskie">orchońskie</a></li> <li><a href="/wiki/Rowasz" title="Rowasz">rowasz</a></li> <li><a href="/wiki/Runy" title="Runy">runiczne</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_ugarycki" title="Alfabet ugarycki">ugaryckie</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/w/index.php?title=Pismo_dwuszeregowe_i_jednoszeregowe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pismo dwuszeregowe i jednoszeregowe (strona nie istnieje)">dwuszeregowe i jednoszeregowe</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Pisma_gruzi%C5%84skie" title="Pisma gruzińskie">gruzińskie</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/w/index.php?title=Pismo_nielinearne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pismo nielinearne (strona nie istnieje)">nielinearne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Hangul" title="Hangul">hangul</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Abd%C5%BCad" title="Abdżad">Spółgłoskowe (abdżady)</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Alfabet_arabski" title="Alfabet arabski">arabskie</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_aramejski" title="Alfabet aramejski">aramejskie</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_fenicki" title="Alfabet fenicki">fenickie</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_hebrajski" title="Alfabet hebrajski">hebrajskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_jawi" title="Pismo jawi">jawi</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_pahlawi" title="Pismo pahlawi">pahlawi</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_perski" title="Alfabet perski">perskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_po%C5%82udniowoarabskie" title="Pismo południowoarabskie">południowoarabskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_protosynajskie" title="Pismo protosynajskie">protosynajskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_sogdyjskie" title="Pismo sogdyjskie">sogdyjskie</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_syryjski" title="Alfabet syryjski">syryjskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_ujgurskie" title="Pismo ujgurskie">ujgurskie</a></li> <li><a href="/wiki/Tengwar" title="Tengwar">tengwar</a></li> <li><a href="/wiki/Tifinagh" title="Tifinagh">tifinagh</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/w/index.php?title=Pismo_p%C3%B3%C5%82alfabetyczne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pismo półalfabetyczne (strona nie istnieje)">Półalfabetyczne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bopomofo" title="Bopomofo">bopomofo</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Pismo_alfabetyczno-sylabiczne" title="Pismo alfabetyczno-sylabiczne">Alfabetyczno-sylabiczne (abugidy)</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a4_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Indyjskie_alfabety_sylabiczne" title="Indyjskie alfabety sylabiczne">indyjskie</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a4_1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/w/index.php?title=Protopismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protopismo (strona nie istnieje)">protopisma</a> i <a href="/w/index.php?title=Ksenopismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ksenopismo (strona nie istnieje)">ksenopismo</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Brahmi" title="Brahmi">brahmi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bhattiprolu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bhattiprolu (strona nie istnieje)">bhattiprolu</a></li> <li><a href="/wiki/Grantha" title="Grantha">grantha</a></li> <li><a href="/wiki/Kharoszthi" title="Kharoszthi">kharoszthi</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_siddham" title="Pismo siddham">siddham</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4_1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">północne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Pismo_dewanagari" title="Pismo dewanagari">dewanagari</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_bengalskie" title="Pismo bengalskie">bengalskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_gud%C5%BCarati" title="Pismo gudżarati">gudżarati</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_gurmukhi" title="Pismo gurmukhi">gurmukhi</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_orija" title="Pismo orija">orija</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_phags-pa" title="Pismo phags-pa">phags-pa</a></li> <li><a href="/wiki/Sojombo" title="Sojombo">sojombo</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Aarada" title="Śarada">śarada</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_tybeta%C5%84skie" title="Pismo tybetańskie">tybetańskie</a></li> <li><a href="/wiki/Varang_kshiti" title="Varang kshiti">varang kshiti</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4_1_3"><th class="navbox-group opis" scope="row">południowe</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Pismo_birma%C5%84skie" title="Pismo birmańskie">birmańskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_jawajskie" title="Pismo jawajskie">jawajskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_kadamba" title="Pismo kadamba">kadamba</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_kannada" title="Pismo kannada">kannada</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_khmerskie" title="Pismo khmerskie">khmerskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_laota%C5%84skie" title="Pismo laotańskie">laotańskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_malajalam" title="Pismo malajalam">malajalam</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_syngaleskie" title="Pismo syngaleskie">syngaleskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_tamilskie" title="Pismo tamilskie">tamilskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_tajskie" title="Pismo tajskie">tajskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_telugu" title="Pismo telugu">telugu</a></li> <li><a href="/wiki/Vatteluttu" title="Vatteluttu">vatteluttu</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Pismo_etiopskie" title="Pismo etiopskie">etiopskie</a></li> <li><a href="/wiki/Abugidy_kanadyjskie" title="Abugidy kanadyjskie">kanadyjskie (indiańsko-eskimoskie)</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_meroickie" title="Pismo meroickie">meroickie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_sogdyjskie" title="Pismo sogdyjskie">sogdyjskie</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Sylabariusz" title="Sylabariusz">Sylabiczne</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a5_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">dalekowschodnie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Pismo_geba" title="Pismo geba">geba</a></li> <li><a href="/wiki/Hiragana" title="Hiragana">hiragana</a></li> <li><a href="/wiki/Katakana" title="Katakana">katakana</a></li> <li><a href="/wiki/Man%E2%80%99y%C5%8Dgana" title="Man’yōgana">man’yōgana</a></li> <li><a href="/wiki/N%C3%BCshu" title="Nüshu">nüshu</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_yi" title="Pismo yi">yi</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Afaka" title="Afaka">afaka</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_bamum" title="Pismo bamum">bamum</a></li> <li><a href="/wiki/Sylabariusz_cypryjski" title="Sylabariusz cypryjski">cypryjskie</a></li> <li><a href="/wiki/Sylabariusz_czirokeski" title="Sylabariusz czirokeski">czirokeskie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_linearne_A" title="Pismo linearne A">linearne A</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_linearne_B" title="Pismo linearne B">linearne B</a></li> <li><a href="/wiki/Sylabariusz_mende" title="Sylabariusz mende">mende</a></li> <li><a href="/wiki/Sylabariusz_vai" title="Sylabariusz vai">vai</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Pismo_logograficzne" title="Pismo logograficzne">Logograficzne</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a6_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">bliskowschodnie (mezopotamskie)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Pismo_klinowe" title="Pismo klinowe">klinowe (sumeryjskie, akadyjskie, hetyckie, elamickie, perskie)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">bliskowschodnie (<a href="/wiki/Pisma_egipskie" title="Pisma egipskie">egipskie</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Demotyka" title="Demotyka">demotyka</a></li> <li><a href="/wiki/Hieratyka" title="Hieratyka">hieratyka</a></li> <li><a href="/wiki/Hieroglify" title="Hieroglify">hieroglify</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6_3"><th class="navbox-group opis" scope="row">dalekowschodnie (<a href="/wiki/Sinogram_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Sinogram (językoznawstwo)">sinogramy</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Pismo_chi%C5%84skie" title="Pismo chińskie">chińskie</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%AF_n%C3%B4m" title="Chữ nôm">chữ nôm</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_dongba" title="Pismo dongba">dongba</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_d%C5%BCurd%C5%BCe%C5%84skie" title="Pismo dżurdżeńskie">dżurdżeńskie</a></li> <li><a href="/wiki/Hancha" title="Hancha">hancha</a></li> <li><a href="/wiki/Kanji" title="Kanji">kanji</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_kita%C5%84skie" title="Pismo kitańskie">kitańskie</a></li> <li><a href="/wiki/Sawndip" title="Sawndip">sawndip</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_tanguckie" title="Pismo tanguckie">tanguckie</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6_4"><th class="navbox-group opis" scope="row">mezoamerykańskie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Pismo_Aztek%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pismo Azteków (strona nie istnieje)">azteckie</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_Maj%C3%B3w" title="Pismo Majów">majańskie</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">Nieodczytane (nieznana struktura)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Dysk_z_Fajstos" title="Dysk z Fajstos">dysk z Fajstos</a></li> <li><a href="/wiki/Cywilizacja_doliny_Indusu#Pismo_i_język" title="Cywilizacja doliny Indusu">z doliny Indusu</a></li> <li><a href="/wiki/Rongorongo" title="Rongorongo">rongorongo</a></li> <li><a href="/wiki/Manuskrypt_Wojnicza" title="Manuskrypt Wojnicza">manuskrypt Wojnicza</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">Protopisma</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Pismo_piktograficzne" title="Pismo piktograficzne">pismo piktograficzne</a></li> <li><a href="/wiki/Kipu" title="Kipu">kipu</a></li> <li><a href="/wiki/Pismo_protosynajskie" title="Pismo protosynajskie">protosynajskie</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row">Alfabety fonetyczne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">międzynarodowy alfabet fonetyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Slawistyczny_alfabet_fonetyczny" title="Slawistyczny alfabet fonetyczny">slawistyczny alfabet fonetyczny</a></li> <li><a href="/wiki/X-SAMPA" title="X-SAMPA">X-SAMPA</a></li> <li><a href="/wiki/Kirshenbaum" title="Kirshenbaum">kirshenbaum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alfabet_Shawa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabet Shawa (strona nie istnieje)">shavian</a></li></ul> </td></tr><tr class="a10"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/w/index.php?title=Pseudoalfabet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pseudoalfabet (strona nie istnieje)">Pseudoalfabety</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Alfabet_Braille%E2%80%99a" title="Alfabet Braille’a">Braille’a</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_fonetyczny_ICAO" title="Alfabet fonetyczny ICAO">alfabet fonetyczny ICAO</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_Moona" title="Alfabet Moona">Moona</a></li> <li><a href="/wiki/Kod_Morse%E2%80%99a" title="Kod Morse’a">Morse'a</a></li> <li><a href="/wiki/Alfabet_semaforowy" title="Alfabet semaforowy">semaforowy</a></li> <li><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_kod_sygna%C5%82owy" title="Międzynarodowy kod sygnałowy">Międzynarodowy kod sygnałowy</a></li> <li><a href="/wiki/Stenografia" title="Stenografia">stenografia</a></li></ul> </td></tr><tr class="a11"><th class="navbox-group opis" scope="row">Zapis liczb</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Cyfry_arabskie" title="Cyfry arabskie">cyfry arabskie</a></li> <li><a href="/wiki/Rzymski_system_zapisywania_liczb" title="Rzymski system zapisywania liczb">cyfry rzymskie</a></li> <li><a href="/wiki/Cyfry_hinduskie" title="Cyfry hinduskie">cyfry hinduskie</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%C5%84skie_liczebniki" title="Chińskie liczebniki">cyfry chińskie</a></li></ul> </td></tr><tr class="a12"><th class="navbox-group opis" scope="row">Projekty ideograficzne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bliss_(pismo)" title="Bliss (pismo)">bliss</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%C3%A9osigne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Néosigne (strona nie istnieje)">néosigne</a></li> <li><a href="/wiki/SignWriting" title="SignWriting">SignWriting</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:RomanA-01.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/RomanA-01.svg/45px-RomanA-01.svg.png" decoding="async" width="45" height="41" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/RomanA-01.svg/68px-RomanA-01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/RomanA-01.svg/90px-RomanA-01.svg.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="55" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:%E6%9B%B8.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/%E6%9B%B8.svg/45px-%E6%9B%B8.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/%E6%9B%B8.svg/68px-%E6%9B%B8.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/%E6%9B%B8.svg/90px-%E6%9B%B8.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span> </p> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Umiej%C4%99tno%C5%9Bci" title="Umiejętności">umiejętność</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85148637">sh85148637</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4116418-0">4116418-0</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11936326f">11936326f</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=17073">17073</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph115938">ph115938</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX524426">XX524426</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007529633305171">987007529633305171</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000052212&P_CON_LNG=ENG">000052212</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/writing">topic/writing</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/ecriture/">ecriture</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/ecriture-notions-de-base/">ecriture-notions-de-base</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0104866.xml">0104866</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0180557.xml">0180557</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0180544.xml">0180544</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0104864.xml">0104864</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pismo&oldid=75329326">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pismo&oldid=75329326</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Pismo" title="Kategoria:Pismo">Pismo</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_u%C5%BCywa_p%C3%B3l_opisowych" title="Kategoria:Szablon cytowania używa pól opisowych">Szablon cytowania używa pól opisowych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uk%C5%82ad_wielokolumnowy_z_szeroko%C5%9Bci%C4%85_w_niezalecanych_jednostkach" title="Kategoria:Układ wielokolumnowy z szerokością w niezalecanych jednostkach">Układ wielokolumnowy z szerokością w niezalecanych jednostkach</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uk%C5%82ad_wielokolumnowy_-_2_kolumny" title="Kategoria:Układ wielokolumnowy - 2 kolumny">Układ wielokolumnowy - 2 kolumny</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 22 lis 2024, 22:14.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Pismo&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-7g25x","wgBackendResponseTime":196,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.752","walltime":"0.930","ppvisitednodes":{"value":19396,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":115661,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":15782,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":30,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":53409,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":4,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 756.341 1 -total"," 24.41% 184.646 74 Szablon:Odn"," 18.98% 143.528 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 18.09% 136.807 6 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 17.28% 130.674 1 Szablon:Pisma_świata"," 11.79% 89.138 1 Szablon:Przypisy"," 8.74% 66.108 26 Szablon:Dmbox"," 8.42% 63.717 5 Szablon:Cytuj"," 7.67% 57.980 24 Szablon:Osobny_artykuł"," 6.41% 48.506 2 Szablon:Projekt_siostrzany"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.312","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4893127,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-h67qk","timestamp":"20241122212752","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Pismo","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Pismo","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q37260","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q37260","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-07-18T10:20:17Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/14\/Reymerswaele_Two_tax_collectors_%28detail%29_03.jpg","headline":"system umownych znak\u00f3w, za pomoc\u0105 kt\u00f3rych przedstawiany jest j\u0119zyk m\u00f3wiony"}</script> </body> </html>