CINXE.COM

<!doctype html> <html class="client-nojs skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0" lang="pl" dir="ltr"> <head> <base href="https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo"> <meta charset="UTF-8"> <title>Pierwotne chrześcijaństwo – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"78475c6e-f3e9-4534-9190-00c62cfa3494","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Pierwotne_chrześcijaństwo","wgTitle":"Pierwotne chrześcijaństwo","wgCurRevisionId":75346527, "wgRevisionId":72834783,"wgArticleId":2922768,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Pierwotne_chrześcijaństwo","wgRelevantArticleId":2922768,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":72834783,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFMode":"stable","wgMFAmc":false,"wgMFAmcOutreachActive":false,"wgMFAmcOutreachUserEligible":false,"wgMFLazyLoadImages":true,"wgMFEditNoticesFeatureConflict":false,"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline" :true,"nearby":true},"wgMFIsSupportedEditRequest":true,"wgMFScriptPath":"","wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":true,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgSectionTranslationMissingLanguages":[{"lang":"ace","autonym":"Acèh","dir":"ltr"},{"lang":"ady","autonym":"адыгабзэ","dir":"ltr"},{"lang":"alt","autonym":"алтай тил","dir":"ltr"},{"lang":"am","autonym":"አማርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"ami","autonym":"Pangcah","dir":"ltr"},{"lang":"an","autonym":"aragonés","dir":"ltr"},{"lang":"ang","autonym":"Ænglisc","dir":"ltr"},{"lang":"ann","autonym":"Obolo","dir":"ltr"},{"lang":"anp","autonym":"अंगिका","dir":"ltr"},{"lang":"ary","autonym":"الدارجة","dir":"rtl"},{"lang":"as","autonym":"অসমীয়া","dir":"ltr"},{"lang":"ast","autonym":"asturianu","dir":"ltr"},{"lang":"av","autonym":"авар","dir":"ltr"},{"lang":"avk","autonym":"Kotava","dir":"ltr"},{ "lang":"awa","autonym":"अवधी","dir":"ltr"},{"lang":"ay","autonym":"Aymar aru","dir":"ltr"},{"lang":"azb","autonym":"تۆرکجه","dir":"rtl"},{"lang":"ba","autonym":"башҡортса","dir":"ltr"},{"lang":"ban","autonym":"Basa Bali","dir":"ltr"},{"lang":"bar","autonym":"Boarisch","dir":"ltr"},{"lang":"bbc","autonym":"Batak Toba","dir":"ltr"},{"lang":"bcl","autonym":"Bikol Central","dir":"ltr"},{"lang":"bdr","autonym":"Bajau Sama","dir":"ltr"},{"lang":"bew","autonym":"Betawi","dir":"ltr"},{"lang":"bho","autonym":"भोजपुरी","dir":"ltr"},{"lang":"bi","autonym":"Bislama","dir":"ltr"},{"lang":"bjn","autonym":"Banjar","dir":"ltr"},{"lang":"blk","autonym":"ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ","dir":"ltr"},{"lang":"bm","autonym":"bamanankan","dir":"ltr"},{"lang":"bo","autonym":"བོད་ཡིག","dir":"ltr"},{"lang":"bpy","autonym":"বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী","dir":"ltr"},{"lang":"br","autonym":"brezhoneg","dir":"ltr"},{ "lang":"bs","autonym":"bosanski","dir":"ltr"},{"lang":"btm","autonym":"Batak Mandailing","dir":"ltr"},{"lang":"bug","autonym":"Basa Ugi","dir":"ltr"},{"lang":"cdo","autonym":"閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄","dir":"ltr"},{"lang":"ce","autonym":"нохчийн","dir":"ltr"},{"lang":"ceb","autonym":"Cebuano","dir":"ltr"},{"lang":"ch","autonym":"Chamoru","dir":"ltr"},{"lang":"chr","autonym":"ᏣᎳᎩ","dir":"ltr"},{"lang":"co","autonym":"corsu","dir":"ltr"},{"lang":"cr","autonym":"Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ","dir":"ltr"},{"lang":"crh","autonym":"qırımtatarca","dir":"ltr"},{"lang":"cu","autonym":"словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ","dir":"ltr"},{"lang":"da","autonym":"dansk","dir":"ltr"},{"lang":"dag","autonym":"dagbanli","dir":"ltr"},{"lang":"dga","autonym":"Dagaare","dir":"ltr"},{"lang":"din","autonym":"Thuɔŋjäŋ","dir":"ltr"},{"lang":"diq","autonym":"Zazaki","dir":"ltr"},{"lang":"dsb","autonym":"dolnoserbski","dir":"ltr"},{"lang":"dtp","autonym": "Kadazandusun","dir":"ltr"},{"lang":"dv","autonym":"ދިވެހިބަސް","dir":"rtl"},{"lang":"dz","autonym":"ཇོང་ཁ","dir":"ltr"},{"lang":"ee","autonym":"eʋegbe","dir":"ltr"},{"lang":"eml","autonym":"emiliàn e rumagnòl","dir":"ltr"},{"lang":"et","autonym":"eesti","dir":"ltr"},{"lang":"eu","autonym":"euskara","dir":"ltr"},{"lang":"fat","autonym":"mfantse","dir":"ltr"},{"lang":"ff","autonym":"Fulfulde","dir":"ltr"},{"lang":"fj","autonym":"Na Vosa Vakaviti","dir":"ltr"},{"lang":"fo","autonym":"føroyskt","dir":"ltr"},{"lang":"fon","autonym":"fɔ̀ngbè","dir":"ltr"},{"lang":"frp","autonym":"arpetan","dir":"ltr"},{"lang":"frr","autonym":"Nordfriisk","dir":"ltr"},{"lang":"fur","autonym":"furlan","dir":"ltr"},{"lang":"fy","autonym":"Frysk","dir":"ltr"},{"lang":"gag","autonym":"Gagauz","dir":"ltr"},{"lang":"gan","autonym":"贛語","dir":"ltr"},{"lang":"gcr","autonym":"kriyòl gwiyannen","dir":"ltr"},{"lang":"gl","autonym":"galego","dir":"ltr"},{"lang":"glk","autonym": "گیلکی","dir":"rtl"},{"lang":"gn","autonym":"Avañe'ẽ","dir":"ltr"},{"lang":"gom","autonym":"गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni","dir":"ltr"},{"lang":"gor","autonym":"Bahasa Hulontalo","dir":"ltr"},{"lang":"gpe","autonym":"Ghanaian Pidgin","dir":"ltr"},{"lang":"gu","autonym":"ગુજરાતી","dir":"ltr"},{"lang":"guc","autonym":"wayuunaiki","dir":"ltr"},{"lang":"gur","autonym":"farefare","dir":"ltr"},{"lang":"guw","autonym":"gungbe","dir":"ltr"},{"lang":"gv","autonym":"Gaelg","dir":"ltr"},{"lang":"ha","autonym":"Hausa","dir":"ltr"},{"lang":"hak","autonym":"客家語 / Hak-kâ-ngî","dir":"ltr"},{"lang":"haw","autonym":"Hawaiʻi","dir":"ltr"},{"lang":"hi","autonym":"हिन्दी","dir":"ltr"},{"lang":"hif","autonym":"Fiji Hindi","dir":"ltr"},{"lang":"hsb","autonym":"hornjoserbsce","dir":"ltr"},{"lang":"ht","autonym":"Kreyòl ayisyen","dir":"ltr"},{"lang":"hyw","autonym":"Արեւմտահայերէն","dir":"ltr"},{"lang":"ia","autonym": "interlingua","dir":"ltr"},{"lang":"iba","autonym":"Jaku Iban","dir":"ltr"},{"lang":"ie","autonym":"Interlingue","dir":"ltr"},{"lang":"ig","autonym":"Igbo","dir":"ltr"},{"lang":"igl","autonym":"Igala","dir":"ltr"},{"lang":"ilo","autonym":"Ilokano","dir":"ltr"},{"lang":"is","autonym":"íslenska","dir":"ltr"},{"lang":"iu","autonym":"ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut","dir":"ltr"},{"lang":"jam","autonym":"Patois","dir":"ltr"},{"lang":"jv","autonym":"Jawa","dir":"ltr"},{"lang":"ka","autonym":"ქართული","dir":"ltr"},{"lang":"kaa","autonym":"Qaraqalpaqsha","dir":"ltr"},{"lang":"kab","autonym":"Taqbaylit","dir":"ltr"},{"lang":"kbd","autonym":"адыгэбзэ","dir":"ltr"},{"lang":"kbp","autonym":"Kabɩyɛ","dir":"ltr"},{"lang":"kcg","autonym":"Tyap","dir":"ltr"},{"lang":"kg","autonym":"Kongo","dir":"ltr"},{"lang":"kge","autonym":"Kumoring","dir":"ltr"},{"lang":"ki","autonym":"Gĩkũyũ","dir":"ltr"},{"lang":"kk","autonym":"қазақша","dir":"ltr"},{"lang":"kl","autonym": "kalaallisut","dir":"ltr"},{"lang":"km","autonym":"ភាសាខ្មែរ","dir":"ltr"},{"lang":"kn","autonym":"ಕನ್ನಡ","dir":"ltr"},{"lang":"koi","autonym":"перем коми","dir":"ltr"},{"lang":"krc","autonym":"къарачай-малкъар","dir":"ltr"},{"lang":"ks","autonym":"कॉशुर / کٲشُر","dir":"rtl"},{"lang":"ku","autonym":"kurdî","dir":"ltr"},{"lang":"kus","autonym":"Kʋsaal","dir":"ltr"},{"lang":"kv","autonym":"коми","dir":"ltr"},{"lang":"kw","autonym":"kernowek","dir":"ltr"},{"lang":"ky","autonym":"кыргызча","dir":"ltr"},{"lang":"lad","autonym":"Ladino","dir":"ltr"},{"lang":"lb","autonym":"Lëtzebuergesch","dir":"ltr"},{"lang":"lez","autonym":"лезги","dir":"ltr"},{"lang":"lg","autonym":"Luganda","dir":"ltr"},{"lang":"li","autonym":"Limburgs","dir":"ltr"},{"lang":"lij","autonym":"Ligure","dir":"ltr"},{"lang":"lld","autonym":"Ladin","dir":"ltr"},{"lang":"lmo","autonym":"lombard","dir":"ltr"},{"lang":"ln","autonym":"lingála", "dir":"ltr"},{"lang":"lo","autonym":"ລາວ","dir":"ltr"},{"lang":"ltg","autonym":"latgaļu","dir":"ltr"},{"lang":"lv","autonym":"latviešu","dir":"ltr"},{"lang":"mad","autonym":"Madhurâ","dir":"ltr"},{"lang":"mai","autonym":"मैथिली","dir":"ltr"},{"lang":"map-bms","autonym":"Basa Banyumasan","dir":"ltr"},{"lang":"mdf","autonym":"мокшень","dir":"ltr"},{"lang":"mhr","autonym":"олык марий","dir":"ltr"},{"lang":"mi","autonym":"Māori","dir":"ltr"},{"lang":"min","autonym":"Minangkabau","dir":"ltr"},{"lang":"mn","autonym":"монгол","dir":"ltr"},{"lang":"mni","autonym":"ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ","dir":"ltr"},{"lang":"mnw","autonym":"ဘာသာမန်","dir":"ltr"},{"lang":"mos","autonym":"moore","dir":"ltr"},{"lang":"mr","autonym":"मराठी","dir":"ltr"},{"lang":"mrj","autonym":"кырык мары","dir":"ltr"},{"lang":"mt","autonym":"Malti","dir":"ltr"},{"lang":"mwl","autonym":"Mirandés","dir":"ltr"},{"lang":"my","autonym": "မြန်မာဘာသာ","dir":"ltr"},{"lang":"myv","autonym":"эрзянь","dir":"ltr"},{"lang":"mzn","autonym":"مازِرونی","dir":"rtl"},{"lang":"nah","autonym":"Nāhuatl","dir":"ltr"},{"lang":"nan","autonym":"閩南語 / Bân-lâm-gú","dir":"ltr"},{"lang":"nap","autonym":"Napulitano","dir":"ltr"},{"lang":"nb","autonym":"norsk bokmål","dir":"ltr"},{"lang":"nds","autonym":"Plattdüütsch","dir":"ltr"},{"lang":"ne","autonym":"नेपाली","dir":"ltr"},{"lang":"new","autonym":"नेपाल भाषा","dir":"ltr"},{"lang":"nia","autonym":"Li Niha","dir":"ltr"},{"lang":"nqo","autonym":"ߒߞߏ","dir":"rtl"},{"lang":"nr","autonym":"isiNdebele seSewula","dir":"ltr"},{"lang":"nso","autonym":"Sesotho sa Leboa","dir":"ltr"},{"lang":"ny","autonym":"Chi-Chewa","dir":"ltr"},{"lang":"oc","autonym":"occitan","dir":"ltr"},{"lang":"om","autonym":"Oromoo","dir":"ltr"},{"lang":"or","autonym":"ଓଡ଼ିଆ","dir":"ltr"},{"lang":"os","autonym":"ирон","dir":"ltr"},{ "lang":"pa","autonym":"ਪੰਜਾਬੀ","dir":"ltr"},{"lang":"pag","autonym":"Pangasinan","dir":"ltr"},{"lang":"pam","autonym":"Kapampangan","dir":"ltr"},{"lang":"pap","autonym":"Papiamentu","dir":"ltr"},{"lang":"pcd","autonym":"Picard","dir":"ltr"},{"lang":"pcm","autonym":"Naijá","dir":"ltr"},{"lang":"pdc","autonym":"Deitsch","dir":"ltr"},{"lang":"pms","autonym":"Piemontèis","dir":"ltr"},{"lang":"ps","autonym":"پښتو","dir":"rtl"},{"lang":"pwn","autonym":"pinayuanan","dir":"ltr"},{"lang":"qu","autonym":"Runa Simi","dir":"ltr"},{"lang":"rm","autonym":"rumantsch","dir":"ltr"},{"lang":"rn","autonym":"ikirundi","dir":"ltr"},{"lang":"ro","autonym":"română","dir":"ltr"},{"lang":"rsk","autonym":"руски","dir":"ltr"},{"lang":"rue","autonym":"русиньскый","dir":"ltr"},{"lang":"rup","autonym":"armãneashti","dir":"ltr"},{"lang":"rw","autonym":"Ikinyarwanda","dir":"ltr"},{"lang":"sa","autonym":"संस्कृतम्","dir":"ltr"},{"lang":"sah","autonym": "саха тыла","dir":"ltr"},{"lang":"sat","autonym":"ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ","dir":"ltr"},{"lang":"sc","autonym":"sardu","dir":"ltr"},{"lang":"scn","autonym":"sicilianu","dir":"ltr"},{"lang":"sco","autonym":"Scots","dir":"ltr"},{"lang":"sd","autonym":"سنڌي","dir":"rtl"},{"lang":"se","autonym":"davvisámegiella","dir":"ltr"},{"lang":"sg","autonym":"Sängö","dir":"ltr"},{"lang":"sgs","autonym":"žemaitėška","dir":"ltr"},{"lang":"shi","autonym":"Taclḥit","dir":"ltr"},{"lang":"shn","autonym":"ၽႃႇသႃႇတႆး ","dir":"ltr"},{"lang":"si","autonym":"සිංහල","dir":"ltr"},{"lang":"skr","autonym":"سرائیکی","dir":"rtl"},{"lang":"sl","autonym":"slovenščina","dir":"ltr"},{"lang":"sm","autonym":"Gagana Samoa","dir":"ltr"},{"lang":"smn","autonym":"anarâškielâ","dir":"ltr"},{"lang":"sn","autonym":"chiShona","dir":"ltr"},{"lang":"so","autonym":"Soomaaliga","dir":"ltr"},{"lang":"srn","autonym":"Sranantongo","dir":"ltr"},{"lang":"ss","autonym":"SiSwati","dir" :"ltr"},{"lang":"st","autonym":"Sesotho","dir":"ltr"},{"lang":"stq","autonym":"Seeltersk","dir":"ltr"},{"lang":"su","autonym":"Sunda","dir":"ltr"},{"lang":"szl","autonym":"ślůnski","dir":"ltr"},{"lang":"ta","autonym":"தமிழ்","dir":"ltr"},{"lang":"tay","autonym":"Tayal","dir":"ltr"},{"lang":"tcy","autonym":"ತುಳು","dir":"ltr"},{"lang":"tdd","autonym":"ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ","dir":"ltr"},{"lang":"te","autonym":"తెలుగు","dir":"ltr"},{"lang":"tet","autonym":"tetun","dir":"ltr"},{"lang":"tg","autonym":"тоҷикӣ","dir":"ltr"},{"lang":"ti","autonym":"ትግርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"tk","autonym":"Türkmençe","dir":"ltr"},{"lang":"tl","autonym":"Tagalog","dir":"ltr"},{"lang":"tly","autonym":"tolışi","dir":"ltr"},{"lang":"tn","autonym":"Setswana","dir":"ltr"},{"lang":"to","autonym":"lea faka-Tonga","dir":"ltr"},{"lang":"tpi","autonym":"Tok Pisin","dir":"ltr"},{"lang":"trv","autonym":"Seediq","dir":"ltr"},{"lang":"ts","autonym":"Xitsonga", "dir":"ltr"},{"lang":"tt","autonym":"татарча / tatarça","dir":"ltr"},{"lang":"tum","autonym":"chiTumbuka","dir":"ltr"},{"lang":"tw","autonym":"Twi","dir":"ltr"},{"lang":"ty","autonym":"reo tahiti","dir":"ltr"},{"lang":"tyv","autonym":"тыва дыл","dir":"ltr"},{"lang":"udm","autonym":"удмурт","dir":"ltr"},{"lang":"uz","autonym":"oʻzbekcha / ўзбекча","dir":"ltr"},{"lang":"ve","autonym":"Tshivenda","dir":"ltr"},{"lang":"vec","autonym":"vèneto","dir":"ltr"},{"lang":"vep","autonym":"vepsän kel’","dir":"ltr"},{"lang":"vls","autonym":"West-Vlams","dir":"ltr"},{"lang":"vo","autonym":"Volapük","dir":"ltr"},{"lang":"vro","autonym":"võro","dir":"ltr"},{"lang":"wa","autonym":"walon","dir":"ltr"},{"lang":"war","autonym":"Winaray","dir":"ltr"},{"lang":"wo","autonym":"Wolof","dir":"ltr"},{"lang":"wuu","autonym":"吴语","dir":"ltr"},{"lang":"xal","autonym":"хальмг","dir":"ltr"},{"lang":"xh","autonym":"isiXhosa","dir":"ltr"},{"lang":"xmf","autonym": "მარგალური","dir":"ltr"},{"lang":"yi","autonym":"ייִדיש","dir":"rtl"},{"lang":"yo","autonym":"Yorùbá","dir":"ltr"},{"lang":"yue","autonym":"粵語","dir":"ltr"},{"lang":"za","autonym":"Vahcuengh","dir":"ltr"},{"lang":"zgh","autonym":"ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ","dir":"ltr"},{"lang":"zu","autonym":"isiZulu","dir":"ltr"}],"wgSectionTranslationTargetLanguages":["ace","ady","alt","am","ami","an","ang","ann","anp","ar","ary","arz","as","ast","av","avk","awa","ay","az","azb","ba","ban","bar","bbc","bcl","bdr","be","bew","bg","bho","bi","bjn","blk","bm","bn","bo","bpy","br","bs","btm","bug","ca","cdo","ce","ceb","ch","chr","ckb","co","cr","crh","cs","cu","cy","da","dag","de","dga","din","diq","dsb","dtp","dv","dz","ee","el","eml","eo","es","et","eu","fa","fat","ff","fi","fj","fo","fon","fr","frp","frr","fur","fy","gag","gan","gcr","gl","glk","gn","gom","gor","gpe","gu","guc","gur","guw","gv","ha","hak","haw","he","hi","hif","hr","hsb","ht","hu" ,"hy","hyw","ia","iba","ie","ig","igl","ilo","io","is","it","iu","ja","jam","jv","ka","kaa","kab","kbd","kbp","kcg","kg","kge","ki","kk","kl","km","kn","ko","koi","krc","ks","ku","kus","kv","kw","ky","lad","lb","lez","lg","li","lij","lld","lmo","ln","lo","lt","ltg","lv","mad","mai","map-bms","mdf","mg","mhr","mi","min","mk","ml","mn","mni","mnw","mos","mr","mrj","ms","mt","mwl","my","myv","mzn","nah","nan","nap","nb","nds","nds-nl","ne","new","nia","nl","nn","nqo","nr","nso","ny","oc","om","or","os","pa","pag","pam","pap","pcd","pcm","pdc","pl","pms","pnb","ps","pt","pwn","qu","rm","rn","ro","rsk","rue","rup","rw","sa","sah","sat","sc","scn","sco","sd","se","sg","sgs","sh","shi","shn","si","sk","skr","sl","sm","smn","sn","so","sq","sr","srn","ss","st","stq","su","sv","sw","szl","ta","tay","tcy","tdd","te","tet","tg","th","ti","tk","tl","tly","tn","to","tpi","tr","trv","ts","tt","tum","tw","ty","tyv","udm","ur","uz","ve","vec","vep","vi","vls","vo","vro","wa","war","wo","wuu","xal","xh" ,"xmf","yi","yo","yue","za","zgh","zh","zu"],"isLanguageSearcherCXEntrypointEnabled":true,"mintEntrypointLanguages":["ace","ast","azb","bcl","bjn","bh","crh","ff","fon","ig","is","ki","ks","lmo","min","sat","ss","tn","vec"],"wgWikibaseItemId":"Q51644","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgMinervaPermissions":{"watchable":true,"watch":false},"wgMinervaFeatures":{"beta":false,"donate":true,"mobileOptionsLink":true,"categories":false,"pageIssues":true,"talkAtTop":false,"historyInPageActions":false,"overflowSubmenu":false,"tabsOnSpecials":true,"personalMenu":false,"mainMenuExpanded":false,"echo":true,"nightMode":true},"wgMinervaDownloadNamespaces":[0],"wgEditLatestRevision":true};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready", "ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.minerva.styles":"ready","skins.minerva.content.styles.images":"ready","mediawiki.hlist":"ready","skins.minerva.codex.styles":"ready","skins.minerva.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","mobile.init.styles":"ready","ext.relatedArticles.styles":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","skins.minerva.scripts","ext.centralNotice.geoIP", "ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","mobile.init","ext.echo.centralauth","ext.relatedArticles.readMore.bootstrap","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.entrypoints.mffrequentlanguages","ext.cx.entrypoints.languagesearcher.init","mw.externalguidance.init","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.relatedArticles.styles%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.hlist%7Cmobile.init.styles%7Cskins.minerva.codex.styles%7Cskins.minerva.content.styles.images%7Cskins.minerva.icons%2Cstyles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=minerva"> <script async src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=minerva"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=minerva"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=minerva"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="theme-color" content="#eaecf0"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0, user-scalable=yes, minimum-scale=0.25, maximum-scale=5.0"> <meta property="og:title" content="Pierwotne chrześcijaństwo – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="manifest" href="/w/api.php?action=webapp-manifest"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> <meta http-equiv="X-Translated-By" content="Google"> <meta http-equiv="X-Translated-To" content="en"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.1hbgkFx4Qn8.O/am=DgY/d=1/rs=AN8SPfqlmAPxwfG457BPbRXwNq39oSMGHg/m=corsproxy" data-sourceurl="https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo"></script> <link href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Material+Symbols+Outlined:opsz,wght,FILL,GRAD@20..48,100..700,0..1,-50..200" rel="stylesheet"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.1hbgkFx4Qn8.O/am=DgY/d=1/exm=corsproxy/ed=1/rs=AN8SPfqlmAPxwfG457BPbRXwNq39oSMGHg/m=phishing_protection" data-phishing-protection-enabled="false" data-forms-warning-enabled="true" data-source-url="https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo"></script> <meta name="robots" content="none"> </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Pierwotne_chrześcijaństwo rootpage-Pierwotne_chrześcijaństwo stable issues-group-B skin-minerva action-view skin--responsive mw-mf-amc-disabled mw-mf"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.1hbgkFx4Qn8.O/am=DgY/d=1/exm=corsproxy,phishing_protection/ed=1/rs=AN8SPfqlmAPxwfG457BPbRXwNq39oSMGHg/m=navigationui" data-environment="prod" data-proxy-url="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog" data-proxy-full-url="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-source-url="https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" data-source-language="auto" data-target-language="en" data-display-language="en-GB" data-detected-source-language="pl" data-is-source-untranslated="false" data-source-untranslated-url="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Pierwotne_chrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo&anno=2" data-client="tr"></script> <div id="mw-mf-viewport"> <div id="mw-mf-page-center"><a class="mw-mf-page-center__mask" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#"></a> <header class="header-container header-chrome"> <div class="minerva-header"> <nav class="navigation-drawer toggle-list view-border-box"><input type="checkbox" id="main-menu-input" class="toggle-list__checkbox" role="button" aria-haspopup="true" aria-expanded="false" aria-labelledby="mw-mf-main-menu-button"> <label role="button" for="main-menu-input" id="mw-mf-main-menu-button" aria-hidden="true" data-event-name="ui.mainmenu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet toggle-list__toggle"> <span class="minerva-icon minerva-icon--menu"></span> <span></span> </label> <div id="mw-mf-page-left" class="menu view-border-box"> <ul id="p-navigation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--home" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--home"></span> <span class="toggle-list-item__label">Strona główna</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--random" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Losowa_strona?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--die"></span> <span class="toggle-list-item__label">Losuj</span> </a></li> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--nearby" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:W_pobli%C5%BCu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.nearby" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--mapPin"></span> <span class="toggle-list-item__label">W pobliżu</span> </a></li> </ul> <ul id="p-personal" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--login" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Pierwotne+chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.login" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--logIn"></span> <span class="toggle-list-item__label">Zaloguj się</span> </a></li> </ul> <ul id="pt-preferences" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--settings" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Specjalna:Ustawienia_mobile&returnto=Pierwotne+chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.settings" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--settings"></span> <span class="toggle-list-item__label">Ustawienia</span> </a></li> </ul> <ul id="p-donation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--donate" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source%3Ddonate%26utm_medium%3Dsidebar%26utm_campaign%3DC13_pl.wikipedia.org%26uselang%3Dpl%26utm_key%3Dminerva" data-event-name="menu.donate" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--heart"></span> <span class="toggle-list-item__label">Wspomóż Wikipedię</span> </a></li> </ul> <ul class="hlist"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--about" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">O Wikipedii</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--disclaimers" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</span> </a></li> </ul> </div><label class="main-menu-mask" for="main-menu-input"></label> </nav> <div class="branding-box"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <span><img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" alt="Wikipedia" width="120" height="18" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <form action="/w/index.php" method="get" class="minerva-search-form"> <div class="search-box"><input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> <input class="search skin-minerva-search-trigger" id="searchInput" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"> <span class="search-box-icon-overlay"><span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> </span> </div><button id="searchIcon" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet skin-minerva-search-trigger"> <span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> <span>Szukaj</span> </button> </form> <nav class="minerva-user-navigation" aria-label="Nawigacja użytkownika"> </nav> </div> </header> <main id="content" class="mw-body"> <div class="banner-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="pre-content heading-holder"> <div class="page-heading"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Pierwotne chrześcijaństwo</span></h1> <div class="tagline"> okres chrześcijaństwa poprzedzający pierwszy Sobór w Nicei z roku 325 </div> </div> <nav class="page-actions-menu"> <ul id="p-views" class="page-actions-menu__list"> <li id="language-selector" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#p-lang" data-mw="interface" data-event-name="menu.languages" title="Język" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet language-selector"> <span class="minerva-icon minerva-icon--language"></span> <span>Język</span> </a></li> <li id="page-actions-watch" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-watch" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Pierwotne+chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.watch" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet menu__item--page-actions-watch"> <span class="minerva-icon minerva-icon--star"></span> <span>Obserwuj</span> </a></li> <li id="page-actions-edit" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-edit" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title%3DPierwotne_chrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%26action%3Dedit" data-event-name="menu.edit" data-mw="interface" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet edit-page menu__item--page-actions-edit"> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>Edytuj</span> </a></li> </ul> </nav> <div id="mw-content-subtitle"> <div id="mw-fr-revision-messages"> <div class="cdx-message mw-fr-message-box cdx-message--inline cdx-message--notice mw-fr-mobile-message-inline"> <span class="cdx-message__icon"></span> <div class="cdx-message__content"> To jest najnowsza <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Wersje_przejrzane?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikipedia:Wersje przejrzane">wersja przejrzana</a>, która została <a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title%3DSpecjalna:Rejestr%26type%3Dreview%26page%3DPierwotne_chrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo">oznaczona</a> <i>11 lut 2024</i>. Od tego czasu wykonano <a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title%3DPierwotne_chrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%26oldid%3D72834783%26diff%3Dcur">2 zmiany</a>, które oczekują na przejrzenie. </div> </div> </div> </div> </div> <div id="bodyContent" class="content"> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"> <script>function mfTempOpenSection(id){var block=document.getElementById("mf-section-"+id);block.className+=" open-block";block.previousSibling.className+=" open-block";}</script> <div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"> <section class="mf-section-0" id="mf-section-0"> <div class="metadata plainlinks mbox mbox-content" tabindex="0"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75298054">.mw-parser-output .mbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);border-left:10px solid var(--color-progressive,#36c);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;margin:0 10%0.5em 10%;display:grid;padding:.3em;gap:.3em;grid-template-columns:60px 1fr;align-items:center;word-break:break-word}.mw-parser-output .mbox.with-iconright{grid-template-columns:60px 1fr min-content}.mw-parser-output .mbox.without-icon{grid-template-columns:1fr}.mw-parser-output .mbox-iconright,.mw-parser-output .mbox-icon{justify-self:center}.mw-parser-output .mbox-icon img{max-width:100%;object-fit:contain}.mw-parser-output .mbox p{font-size:inherit}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .mbox{margin-left:0;margin-right:0}}@media(max-width:600px){.mw-parser-output .mbox{width:100%}}@media(max-width:450px){.mw-parser-output .mbox-iconright{grid-row:2;grid-column:1/span 2;justify-self:end}.mw-parser-output .mbox.with-iconright{grid-template-columns:40px 1fr}.mw-parser-output .mbox{grid-template-columns:40px 1fr;font-size:0.85rem}}.mw-parser-output .mbox+.mbox{margin-top:calc(-0.5em - 1px)}.mw-parser-output .mbox.mbox-serious{border-left-color:#d33}.mw-parser-output .mbox.mbox-content{border-left-color:#f28500}.mw-parser-output .mbox.mbox-notice{border-left-color:var(--color-progressive,#36c)}.mw-parser-output .mbox.mbox-merge{border-left-color:#9932cc}body.ns-6 .mw-parser-output .mbox{width:unset;max-width:unset}</style> <div class="mbox-icon"> <div> <span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/REF_new_%28questionmark%29.svg/50px-REF_new_%28questionmark%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="50" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/REF_new_%2528questionmark%2529.svg/75px-REF_new_%2528questionmark%2529.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/REF_new_%2528questionmark%2529.svg/100px-REF_new_%2528questionmark%2529.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128"></span></span> </div> </div> <div class="mbox-text"> <b>Ten artykuł od 2016-01 zawiera treści, przy których <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Weryfikowalno%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikipedia:Weryfikowalność">brakuje odnośników do źródeł</a>.</b> <div class="hide-when-compact"> Należy dodać <b><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pomoc:Przypisy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pomoc:Przypisy">przypisy</a></b> do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Bibliografia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikipedia:Bibliografia">źródeł bibliograficznych</a> jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.<br><small><i>Sprawdź w źródłach:</i> <span class="plainlinks"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/Pierwotne%2Bchrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo.html">Encyklopedia PWN</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://books.google.com/books?as_brr%3D0%26as_pub%3D-icon%26q%3D%2522Pierwotne%2Bchrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%2522">Google Books</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://scholar.google.com/scholar?q%3D%2522Pierwotne%2Bchrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%2522">Google Scholar</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fbc.pionier.net.pl/search%23fq%3D%257B!tag%3Ddcterms_accessRights%257Ddcterms_accessRights%253A%2522Dost%25C4%2599p%2520otwarty%2522%26q%3D%2522Pierwotne%2Bchrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%2522">Federacja Bibliotek Cyfrowych</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bazhum.muzhp.pl/artykul/lista/?generalQuery%3D%2522Pierwotne%2Bchrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%2522">BazHum</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://yadda.icm.edu.pl/baztech/search/page.action?qt%3DSEARCH%26q%3Dc_0language_0eq.all*sc.article*c_0keywords_0eq.Pierwotne%2Bchrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo*l_0*c_0fulltext_0eq.all">BazTech</a> • <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://rcin.org.pl/dlibra/results?q%3D%2522Pierwotne%2Bchrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%2522%26action%3DSimpleSearchAction%26type%3D-6%26p%3D0">RCIN</a> • Internet Archive (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/texts?query%3D%2522Pierwotne%2Bchrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%2522">texts</a> / <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/inlibrary?query%3D%2522Pierwotne%2Bchrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%2522">inlibrary</a>)</span></small><br><span style="color: var(--color-subtle, #54595d); font-size:80%">Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Dyskusja:Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dyskusja:Pierwotne chrześcijaństwo">dyskusji tego artykułu</a>.</span><br><span style="color: var(--color-subtle, #54595d); font-size:80%"> Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Szablon:Dopracowa%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Szablon:Dopracować">{{Dopracować}}</a> z tego artykułu.</span> </div> </div> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Główny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Historia_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Historia chrześcijaństwa">Historia chrześcijaństwa</a>.</i> </div> <p><b>Pierwotne chrześcijaństwo</b> lub <b>wczesne chrześcijaństwo</b> – pierwszy okres w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Historia_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Historia chrześcijaństwa">historii chrześcijaństwa</a>, poprzedzający <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sob%C3%B3r_nicejski_I?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sobór nicejski I">Sobór nicejski I</a> z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/325?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="325">325</a> roku.</p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"> <input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none"> <div class="toctitle" lang="pl" dir="ltr"> <h2 id="mw-toc-heading">Spis treści</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span> </div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Geneza_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwa"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Geneza chrześcijaństwa</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-2"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Dzia%C5%82alno%C5%9B%C4%87_Jezusa"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">Działalność Jezusa</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Dzia%C5%82alno%C5%9B%C4%87_pierwszych_uczni%C3%B3w"><span class="tocnumber">1.2</span> <span class="toctext">Działalność pierwszych uczniów</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Dzia%C5%82alno%C5%9B%C4%87_%C5%9Bwi%C4%99tego_Paw%C5%82a_Aposto%C5%82a"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Działalność świętego Pawła Apostoła</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Pierwsze_wsp%C3%B3lnoty"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Pierwsze wspólnoty</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Pierwotna_wiara"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Pierwotna wiara</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Wa%C5%BCne_gminy_chrze%C5%9Bcija%C5%84skie"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Ważne gminy chrześcijańskie</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Ojcowie_Ko%C5%9Bcio%C5%82a"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Ojcowie Kościoła</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Spory_doktrynalne"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Spory doktrynalne</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Klauzule_Jakubowe"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">Klauzule Jakubowe</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Gnostycyzm"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">Gnostycyzm</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Inne_spory"><span class="tocnumber">5.3</span> <span class="toctext">Inne spory</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-13"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Prze%C5%9Bladowania_wczesnych_chrze%C5%9Bcijan"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Prześladowania wczesnych chrześcijan</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-14"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Struktury_w%C5%82adzy_Ko%C5%9Bcio%C5%82a"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Struktury władzy Kościoła</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Patriarchaty"><span class="tocnumber">7.1</span> <span class="toctext">Patriarchaty</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-16"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#W_stron%C4%99_jednego_Ko%C5%9Bcio%C5%82a"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">W stronę jednego Kościoła</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-17"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Pisma"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Pisma</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Uwarunkowania_ekonomiczne"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Uwarunkowania ekonomiczne</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-19"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Przyczyny_rozwoju_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwa"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">Przyczyny rozwoju chrześcijaństwa</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-20"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Zobacz_te%C5%BC"><span class="tocnumber">12</span> <span class="toctext">Zobacz też</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-21"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Uwagi"><span class="tocnumber">13</span> <span class="toctext">Uwagi</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-22"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Przypisy"><span class="tocnumber">14</span> <span class="toctext">Przypisy</span></a></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(1)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Geneza_chrześcijaństwa"><span id="Geneza_chrze.C5.9Bcija.C5.84stwa"></span>Geneza chrześcijaństwa</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Geneza chrześcijaństwa" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-1 collapsible-block" id="mf-section-1"> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Działalność_Jezusa"><span id="Dzia.C5.82alno.C5.9B.C4.87_Jezusa"></span>Działalność Jezusa</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=2&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Działalność Jezusa" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Leonardo_da_Vinci_(1452-1519)_-_The_Last_Supper_(1495-1498).jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Leonardo_da_Vinci_%281452-1519%29_-_The_Last_Supper_%281495-1498%29.jpg/220px-Leonardo_da_Vinci_%281452-1519%29_-_The_Last_Supper_%281495-1498%29.jpg" decoding="async" width="220" height="115" class="mw-file-element" data-file-width="5076" data-file-height="2645"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 115px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Leonardo_da_Vinci_%281452-1519%29_-_The_Last_Supper_%281495-1498%29.jpg/220px-Leonardo_da_Vinci_%281452-1519%29_-_The_Last_Supper_%281495-1498%29.jpg" data-width="220" data-height="115" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Leonardo_da_Vinci_%281452-1519%29_-_The_Last_Supper_%281495-1498%29.jpg/330px-Leonardo_da_Vinci_%281452-1519%29_-_The_Last_Supper_%281495-1498%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Leonardo_da_Vinci_%281452-1519%29_-_The_Last_Supper_%281495-1498%29.jpg/440px-Leonardo_da_Vinci_%281452-1519%29_-_The_Last_Supper_%281495-1498%29.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ostatnia_Wieczerza?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Ostatnia Wieczerza">Ostatnia Wieczerza</a> pędzla <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Leonardo_da_Vinci?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Leonardo da Vinci">Leonarda da Vinci</a> </figcaption> </figure> <p><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chrześcijaństwo">Chrześcijaństwo</a> powstało w I połowie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/I_wiek?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="I wiek">I wieku</a> w rzymskiej prowincji Judei wśród wyznawców <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Judaizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Judaizm">judaizmu</a>, jako wynik działalności <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jezus_Chrystus?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jezus Chrystus">Jezusa z Nazaretu</a>. W okresie silnych napięć politycznych i społecznych na terenie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Palestyna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Palestyna">Palestyny</a> pojawiło się wielu charyzmatycznych nauczycieli i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prorok?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Prorok">proroków</a> często uważanych przez swoich uczniów za oczekiwanego <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pomazaniec?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pomazaniec">mesjasza</a> (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/J%C3%B3zef_Flawiusz?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Józef Flawiusz">Józef Flawiusz</a> naliczył ich ponad 10). <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jezus_Chrystus?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jezus Chrystus">Jezus</a> również występował jako wędrowny kaznodzieja i podobnie jak pozostali skupiał wokół siebie uczniów i wyznawców (wśród których wyróżnił Dwunastu <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Aposto%C5%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Apostoł">apostołów</a>). Według źródeł chrześcijańskich znał on <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jan_Chrzciciel?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jan Chrzciciel">Jana Chrzciciela</a>. Jezus rozpoczął swą działalność publiczną około trzydziestego roku życia. Przez niewiele ponad dwa lata (zapewne ok. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/28?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="28">28</a>–<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/30?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="30">30</a> n.e.<sup id="cite_ref-trojaczki1_1-0" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-trojaczki1-1">[1]</a></sup>) głosił nauki między <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Galilea?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Galilea">Galileą</a> a <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Judea?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Judea">Judeą</a>, zyskując wśród ludzi sławę mędrca i uzdrowiciela. Skazany na śmierć (przed <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/36?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="36">36 r. n.e.</a>) przez rzymskiego namiestnika Judei <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Poncjusz_Pi%C5%82at?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Poncjusz Piłat">Poncjusza Piłata</a><sup id="cite_ref-trojaczki1_1-1" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-trojaczki1-1">[1]</a></sup>, umarł w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jerozolima?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jerozolima">Jerozolimie</a>, według tradycji 14 dnia Nisan (dzień poprzedzający święto Paschy)<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-2">[a]</a></sup>.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Działalność_pierwszych_uczniów"><span id="Dzia.C5.82alno.C5.9B.C4.87_pierwszych_uczni.C3.B3w"></span>Działalność pierwszych uczniów</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=3&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Działalność pierwszych uczniów" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Pentecost_icon.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Pentecost_icon.jpg/220px-Pentecost_icon.jpg" decoding="async" width="220" height="267" class="mw-file-element" data-file-width="988" data-file-height="1199"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 267px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Pentecost_icon.jpg/220px-Pentecost_icon.jpg" data-width="220" data-height="267" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Pentecost_icon.jpg/330px-Pentecost_icon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Pentecost_icon.jpg/440px-Pentecost_icon.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zes%C5%82anie_Ducha_%C5%9Awi%C4%99tego?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Zesłanie Ducha Świętego">Zesłanie Ducha Świętego</a> na Maryję i Apostołów </figcaption> </figure> <p>Uczniowie przekonali się wówczas, że Jezus nie był <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pomazaniec?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pomazaniec">mesjaszem</a> w sensie żydowskim (to znaczy wyzwolicielem Judei spod rzymskiej okupacji), lecz część z nich pod wpływem opisanego w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nowy_Testament?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nowy Testament">Nowym Testamencie</a> doświadczenia osobistego kontaktu z <i>cudownie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zmartwychwstanie_Jezusa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Zmartwychwstanie Jezusa">zmartwychwstałym</a></i> Jezusem poczęła oczekiwać <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Paruzja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Paruzja">jego ponownego przyjścia</a> i obiecanego udziału w zbawieniu. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zmartwychwstanie_Jezusa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Zmartwychwstanie Jezusa">Zmartwychwstanie Jezusa</a> było od początku centralną tezą wiary chrześcijańskiej i motywem działania pierwszych chrześcijan.</p> <p>Zgodnie z <i><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Dzieje_Apostolskie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dzieje Apostolskie">Dziejami Apostolskimi</a></i> wspólnota uzyskała umocnienie w wierze w święto <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Szawuot?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Szawuot">Szawuot</a> (Zielone Świątki), kiedy upłynęło 50 dni od ukazania się uczniom Jezusa. Zgodnie z biblijnym opisem na uczniów zstąpił <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Duch_%C5%9Awi%C4%99ty?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Duch Święty">Duch Święty</a> w postaci widzialnych języków ognia, udzielając uczniom mocy do głoszenia <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ewangelia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ewangelia">Dobrej Nowiny</a> o zmartwychwstaniu Jezusa. Wtedy uformowała się pierwsza <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Patriarchat_jerozolimski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Patriarchat jerozolimski">wspólnota chrześcijańska w Jerozolimie</a>, zwana <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Judeochrze%C5%9Bcijanie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Judeochrześcijanie">judeochrześcijanami</a>. Wspólnota powstała wokół <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Aposto%C5%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Apostoł">apostołów</a> oraz matki i braci Jezusa, której początkowo przewodzili apostołowie (z Kefasem, czyli <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Piotr_Aposto%C5%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Piotr Apostoł">św. Piotrem</a> na czele), a potem <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jakub_Sprawiedliwy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jakub Sprawiedliwy">Jakub Brat Pański</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-3">[b]</a></sup>. Ważną rolę odgrywał też drugi syn <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zebedeusz?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Zebedeusz">Zebedeusza</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jan_Ewangelista?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jan Ewangelista">Jan Ewangelista</a>.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(2)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Działalność_świętego_Pawła_Apostoła"><span id="Dzia.C5.82alno.C5.9B.C4.87_.C5.9Bwi.C4.99tego_Paw.C5.82a_Aposto.C5.82a"></span>Działalność świętego Pawła Apostoła</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=4&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Działalność świętego Pawła Apostoła" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-2 collapsible-block" id="mf-section-2"> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pawe%C5%82_z_Tarsu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Paweł z Tarsu">Paweł z Tarsu</a>.</i> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:File%22-Saint_Paul_Writing_His_Epistles%22_by_Valentin_de_Boulogne.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/File%22-Saint_Paul_Writing_His_Epistles%22_by_Valentin_de_Boulogne.jpg/220px-File%22-Saint_Paul_Writing_His_Epistles%22_by_Valentin_de_Boulogne.jpg" decoding="async" width="220" height="163" class="mw-file-element" data-file-width="599" data-file-height="445"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 163px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/File%22-Saint_Paul_Writing_His_Epistles%22_by_Valentin_de_Boulogne.jpg/220px-File%22-Saint_Paul_Writing_His_Epistles%22_by_Valentin_de_Boulogne.jpg" data-width="220" data-height="163" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/File%22-Saint_Paul_Writing_His_Epistles%22_by_Valentin_de_Boulogne.jpg/330px-File%22-Saint_Paul_Writing_His_Epistles%22_by_Valentin_de_Boulogne.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/File%22-Saint_Paul_Writing_His_Epistles%22_by_Valentin_de_Boulogne.jpg/440px-File%22-Saint_Paul_Writing_His_Epistles%22_by_Valentin_de_Boulogne.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Św. Paweł </figcaption> </figure> <p>Około <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/36?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="36">36</a> r. n.e. do grona <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Aposto%C5%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Apostoł">apostołów</a> dołączył <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pawe%C5%82_z_Tarsu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Paweł z Tarsu">Szaweł z Tarsu</a> (zwany później Pawłem), początkowo zagorzały prześladowca nowej religii, który przyczynił się do gwałtownego rozwoju <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwa</a>. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nowy_Testament?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nowy Testament">Nowy Testament</a> opisuje, że gwałtowna przemiana (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nawr%C3%B3cenie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nawrócenie">nawrócenie</a>), jakiej doznał Szaweł, dokonała się na skutek spotkania ze zmartwychwstałym <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jezus_Chrystus?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jezus Chrystus">Jezusem</a> w drodze do <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Damaszek?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Damaszek">Damaszku</a>.</p> <p>Po nawróceniu Paweł przybył do Jerozolimy i tu poznał <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Piotr_Aposto%C5%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Piotr Apostoł">Piotra</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jakub_Sprawiedliwy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jakub Sprawiedliwy">Jakuba Brata Pańskiego</a>, po czym rozpoczął pracę misyjną w diasporze i wśród pogan. Początkowo, w latach 37–38 działał on w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Palestyna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Palestyna">Palestynie</a>, następnie w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Syria_(prowincja_rzymska)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Syria (prowincja rzymska)">Syrii</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cylicja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cylicja">Cylicji</a>. Podczas swoich podróży w latach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/44?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="44">44</a>-<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/64?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="64">64</a> lub <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/67?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="67">67</a> założył wiele <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Gmina_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Gmina chrześcijańska (strona nie istnieje)">gmin chrześcijańskich</a>, między innymi w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anatolia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anatolia">Azji Mniejszej</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Grecja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Grecja">Grecji</a>, na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cypr_(wyspa)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cypr (wyspa)">Cyprze</a> czy w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Macedonia_(prowincja_rzymska)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Macedonia (prowincja rzymska)">Macedonii</a> (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Filippi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Filippi">Filippi</a>). Paweł nawracał także ludzi niemających korzeni <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C5%BBydzi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Żydzi">żydowskich</a> (tzw. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Poganochrze%C5%9Bcijanie&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Poganochrześcijanie (strona nie istnieje)">poganochrześcijan</a>), co wywołało pierwsze spory z judeochrześcijanami rozstrzygnięte na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sob%C3%B3r_jerozolimski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sobór jerozolimski">soborze Jerozolimskim</a> ok. 50 r.</p> <p>Duże znaczenie dla rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa miały poglądy teologiczne Pawła oraz określone w jego listach (które stanowią istotną część kanonu <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nowy_Testament?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nowy Testament">Nowego Testamentu</a>) zasady doktrynalne i etyczne, które stały się wspólną podstawą wiary chrześcijańskiej, opartej na przewadze łaski nad uczynkami, filozoficznie pojmowanej Miłości (której wyrazem była śmierć Jezusa) nad żydowskim Prawem oraz na kulcie Jezusa Chrystusa – zbawiciela ukrzyżowanego i zmartwychwstałego.</p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Listy_Paw%C5%82a?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Listy Pawła">Listy Pawła</a>.</i> </div> <p><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Geza_Vermes?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Geza Vermes">Geza Vermes</a>, autor książki <i>Jezus Żyd</i>, uważa, że gdyby nie geniusz organizacyjny Pawła, chrześcijaństwo nigdy nie rozwinęłoby się na masową skalę<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-4">[2]</a></sup>.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(3)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Pierwsze_wspólnoty"><span id="Pierwsze_wsp.C3.B3lnoty"></span>Pierwsze wspólnoty</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=5&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Pierwsze wspólnoty" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-3 collapsible-block" id="mf-section-3"> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Krist_spred_1.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f9/Krist_spred_1.jpg" decoding="async" width="177" height="167" class="mw-file-element" data-file-width="177" data-file-height="167"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 177px;height: 167px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f9/Krist_spred_1.jpg" data-width="177" data-height="167" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Chrześcijaństwo na terenie Cesarstwa Rzymskiego około roku 100 </figcaption> </figure> <p>W roku <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/70?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="70">70</a>, po upadku antyrzymskiego <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wojna_%C5%BCydowska_(66%E2%80%9373)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wojna żydowska (66–73)">powstania</a>, zniszczeniu <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jerozolima?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jerozolima">Jerozolimy</a> i rozproszeniu się Żydów, wspólnota jerozolimska uległa rozproszeniu, a dzięki temu ekspansji.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Pierwotna_wiara">Pierwotna wiara</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=6&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Pierwotna wiara" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <p>Pierwsi <i>chrześcijanie</i> (z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/J%C4%99zyk_grecki?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Język grecki">języka greckiego</a> <i>należący do Chrystusa</i>) wywodzący się z Żydów zachowywali przepisy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tora?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tora">Tory</a>; między innymi <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Obrzezanie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Obrzezanie">obrzezanie</a>. Wszyscy na pamiątkę Jezusa praktykowali <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chrzest?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chrzest">chrzest</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Eucharystia_(sakrament)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Eucharystia (sakrament)">eucharystię</a> zwaną „<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C5%81amanie_chleba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Łamanie chleba">łamaniem chleba</a>”. Z późnego judaizmu zostały zaczerpnięte takie wierzenia jak: istnienie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anio%C5%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anioł">aniołów</a> czy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C5%BBycie_po%C5%9Bmiertne?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Życie pośmiertne">życie wieczne</a>.</p> <p>Pierwsi wyznawcy Jezusa praktykowali wspólnotę dóbr<sup id="cite_ref-:0_5-0" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-:0-5">[3]</a></sup> i nazywali siebie „świętymi”. Gromadzili się w domach<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-6">[4]</a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-7">[5]</a></sup>.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Ważne_gminy_chrześcijańskie"><span id="Wa.C5.BCne_gminy_chrze.C5.9Bcija.C5.84skie"></span>Ważne gminy chrześcijańskie</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=7&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Ważne gminy chrześcijańskie" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Mapachrzescijanstwa2.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Mapachrzescijanstwa2.png/220px-Mapachrzescijanstwa2.png" decoding="async" width="220" height="113" class="mw-file-element" data-file-width="1151" data-file-height="593"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 113px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Mapachrzescijanstwa2.png/220px-Mapachrzescijanstwa2.png" data-width="220" data-height="113" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Mapachrzescijanstwa2.png/330px-Mapachrzescijanstwa2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Mapachrzescijanstwa2.png/440px-Mapachrzescijanstwa2.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Zasięg chrześcijaństwa do roku 300 n.e. </figcaption> </figure> <p>W wyniku działalności św. Pawła, a także misyjnych podróży św. Piotra, św. Jana Ewangelisty i innych apostołów chrześcijaństwo znajdowało wyznawców poza Palestyną - w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Egipt_rzymski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Egipt rzymski">Egipcie</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anatolia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anatolia">Azji Mniejszej</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Syria_(prownicja_rzymska)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Syria (prownicja rzymska) (strona nie istnieje)">Syrii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Grecja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Grecja">Grecji</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Italia_(kraina_historyczna)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Italia (kraina historyczna)">Italii</a>, także w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rzym?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rzym">Rzymie</a>.</p> <p>Do ważnych gmin chrześcijańskich w I–II w. należały:</p> <ul> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jerozolima?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jerozolima">Jerozolima</a>, na której czele stał <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jakub_Sprawiedliwy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jakub Sprawiedliwy">Jakub Sprawiedliwy</a>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Antiochia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Antiochia">Antiochia</a>, drugi po Jerozolimie ważny ośrodek wczesnego chrześcijaństwa. Stanowili go „poganochrześcijanie” pod przywództwem <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pawe%C5%82_z_Tarsu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Paweł z Tarsu">św. Pawła</a>, podkreślając „zbawienie z wiary”<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-8">[6]</a></sup>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Damaszek?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Damaszek">Damaszek</a>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Aleksandria?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Aleksandria">Aleksandria</a>, skupiająca <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hellenizacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hellenizacja">zhellenizowanych</a> chrześcijan,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Filippi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Filippi">Filippi</a>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Efez?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Efez">Efez</a>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Konya?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Konya">Ikonium</a>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Korynt?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Korynt">Korynt</a>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Saloniki?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Saloniki">Tesalonika</a>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Laodycea_(Frygia)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Laodycea (Frygia)">Laodycea</a>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bizancjum_(miasto)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bizancjum (miasto)">Bizancjum</a>,</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rzym?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rzym">Rzym</a>.</li> </ul> <p>Rozprzestrzenienie się nowej wiary było początkowo związane z istniejącą na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bliski_Wsch%C3%B3d?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bliski Wschód">Bliskim Wschodzie</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Diaspora_(nar%C3%B3d)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Diaspora (naród)">diasporą</a> żydowską, wśród której pozyskiwano nowych wyznawców. Diaspora od dawna była silnie zhellenizowana - to właśnie z niej wywodzący się badacze <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Stary_Testament?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stary Testament">Starego Testamentu</a>, dokonali przekładu na grekę (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Septuaginta?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Septuaginta">Septuaginta</a>), a <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Filon_z_Aleksandrii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Filon z Aleksandrii">Filon z Aleksandrii</a> powiązał judaizm z ówczesnymi prądami filozoficznymi. Te pierwsze lata kształtowania się nowej religii zwane są „pierwotnym” lub „wczesnym chrześcijaństwem”.</p> <p>Pierwsze gminy chrześcijańskie ustaliły zasadę jednoosobowego przywództwa biskupa. W kolejnych wiekach dominującą rolę wśród nich zaczęła odgrywać gmina chrześcijańska w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rzym?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rzym">Rzymie</a>, określana mianem <i>pierwszej pośród równych</i>, co miało związek ze znaczeniem politycznym Rzymu i liczebnością tamtejszej gminy oraz faktem, że gmina ta miała być według tradycji założona przez apostołów <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Piotr_Aposto%C5%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Piotr Apostoł">św. Piotra</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pawe%C5%82_z_Tarsu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Paweł z Tarsu">św. Pawła</a>.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(4)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Ojcowie_Kościoła"><span id="Ojcowie_Ko.C5.9Bcio.C5.82a"></span>Ojcowie Kościoła</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=8&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Ojcowie Kościoła" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-4 collapsible-block" id="mf-section-4"> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ojcowie_Ko%C5%9Bcio%C5%82a?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ojcowie Kościoła">Ojcowie Kościoła</a>.</i> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Origen.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Origen.jpg/220px-Origen.jpg" decoding="async" width="220" height="261" class="mw-file-element" data-file-width="1452" data-file-height="1723"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 261px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Origen.jpg/220px-Origen.jpg" data-width="220" data-height="261" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Origen.jpg/330px-Origen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Origen.jpg/440px-Origen.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Orygenes?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Orygenes">Orygenes</a>, jeden z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ojcowie_Ko%C5%9Bcio%C5%82a?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ojcowie Kościoła">Ojców Kościoła</a> </figcaption> </figure> <p>W II–III w. zaczęła się również kształtować <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Teologia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Teologia">teologia</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Filozofia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Filozofia chrześcijańska">filozofia chrześcijańska</a>, której wyrazem były pisma <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ojcowie_apostolscy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ojcowie apostolscy">Ojców Apostolskich</a> oraz <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Apologetyka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Apologetyka">apologetyka</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Patrystyka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Patrystyka">patrystyka</a> (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ojcowie_Ko%C5%9Bcio%C5%82a?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ojcowie Kościoła">Ojcowie Kościoła</a> i inni <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ojcowie_Ko%C5%9Bcio%C5%82a?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ojcowie Kościoła">pisarze wczesnochrześcijańscy</a>).</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(5)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Spory_doktrynalne">Spory doktrynalne</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=9&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Spory doktrynalne" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-5 collapsible-block" id="mf-section-5"> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Herezja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Herezja">Herezja</a>.</i> </div> <p>Kształtowaniu się jednego Kościoła powszechnego towarzyszyły liczne <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Herezja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Herezja">herezje</a> i rozłamy (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Schizma?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Schizma">schizmy</a>).</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Klauzule_Jakubowe">Klauzule Jakubowe</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=10&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Klauzule Jakubowe" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Osobne artykuły: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sob%C3%B3r_jerozolimski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sobór jerozolimski">Sobór jerozolimski</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Klauzule_Jakubowe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Klauzule Jakubowe">Klauzule Jakubowe</a>.</i> </div> <p>Około 50 roku w wyniku wzrastającej liczby wyznawców wywodzących się spośród Greków, Rzymian i innych ludów <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Poga%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pogaństwo">pogańskich</a>, pojawił się w łonie chrześcijańskiej wspólnoty spór, w jakim stopniu <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tora?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Wersja_tradycyjna_%E2%80%93_autorstwo_Moj%C5%BCeszowe" title="Tora">prawo mojżeszowe</a> obowiązuje nowych nieżydowskich adeptów. Według <i><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Dzieje_Apostolskie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dzieje Apostolskie">Dziejów Apostolskich</a></i> (rozdz. 15) konflikt został rozwiązany poprzez tzw. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Klauzule_Jakubowe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Klauzule Jakubowe">Klauzule Jakubowe</a>, zwalniające chrześcijan pogańskiego pochodzenia z konieczności <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Obrzezanie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Obrzezanie">obrzezania</a> i ograniczający nakazy do tzw. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Siedem_Praw_Noego?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Siedem Praw Noego">praw noachickich</a> obowiązujących w ówczesnym judaizmie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prozelityzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Prozelityzm">prozelitów</a>, czyli niejedzenia mięsa ofiarowanego bożkom oraz unikania spożywania krwi<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-9">[7]</a></sup>. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Judeochrze%C5%9Bcijanie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Judeochrześcijanie">Judeochrześcijanie</a>, kierowani przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jakub_Sprawiedliwy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jakub Sprawiedliwy">Jakuba Sprawiedliwego</a>, utrzymali jednak częściowe zachowywanie żydowskiego Prawa; z tej tradycji wywodziły się późniejsze odłamy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ebionici?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ebionici">ebionitów</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nazarejczycy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nazarejczycy">nazarejczyków</a>, którzy odcinali się od „ortodoksyjnego”, „pogańskiego” chrześcijaństwa.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Gnostycyzm">Gnostycyzm</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=11&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Gnostycyzm" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gnostycyzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gnostycyzm">Gnostycyzm</a>.</i> </div> <p>Kierunkiem przeciwstawnym zarówno judeochrześcijaństwu, jak i chrześcijaństwu pawłowemu był <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gnostycyzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gnostycyzm">gnostycyzm</a> (I–III w.), łączący elementy chrześcijańskie z praktykami pogańskimi i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Filozofia_staro%C5%BCytna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Filozofia_staro%C5%BCytnej_Grecji" title="Filozofia starożytna">filozofią grecką</a>. Różne sekty gnostyckie przyjmowały różne wersje nauki o wyzwoleniu duszy z ciała poprzez ezoteryczną wiedzę.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Inne_spory">Inne spory</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=12&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Inne spory" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Zobacz więcej w artykule <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Herezja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Herezja">Herezja</a>, w sekcji <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Herezja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Najpowa%C5%BCniejsze_doktryny_uznawane_za_heretyckie_w_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwie" title="Herezja">Najpoważniejsze doktryny uznawane za heretyckie w chrześcijaństwie</a>.</i> </div> <p>Ortodoksja kościelna pierwszych wieków kształtowała się w polemice z licznymi ruchami religijnymi:</p> <ul> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ebionici?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ebionici">ebionitami</a> (I–V w.)</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Doketyzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Doketyzm">doketyzmem</a> (II–III w.),</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Marcjonizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Marcjonizm">marcjonitami</a> (II–III w.),</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Millenaryzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Millenaryzm">millenaryzmem</a> (głównie II–III w.),</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Manicheizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Manicheizm">manicheizmem</a> (III–IV w.) – religią odrzucającą <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Stary_Testament?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stary Testament">Stary Testament</a> i głoszącą skrajny dualizm dobra i zła, oraz <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Materia_(fizyka)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Materia (fizyka)">materii</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Dusza_(religia)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dusza (religia)">duszy</a>. Manichejczykiem był przez pewien czas <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Augustyn_z_Hippony?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Augustyn z Hippony">Augustyn z Hippony</a>, jednak później porzucił tę religię i oficjalnie występował przeciwko jej tezom.</li> <li>nieortodoksyjnymi poglądami na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tr%C3%B3jca_%C5%9Awi%C4%99ta?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trójca Święta">Trójcę Świętą</a>: <ul> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Subordynacjonizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Subordynacjonizm">subordynacjonizmem</a> (II–III w.),</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Monarchianizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Monarchianizm">monarchianizmem</a> (II–III w.),</li> </ul></li> <li>nieortodoksyjnymi poglądami w sferze teorii i praktyki życia chrześcijańskiego: <ul> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Montani%C5%9Bci?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Montaniści">montanizmem</a> (II w.),</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Enkraty%C5%9Bci?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Enkratyści">enkratyzmem</a> (II w.) – czyli negacją <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sakrament?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sakrament">sakramentu</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ma%C5%82%C5%BCe%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Małżeństwo">małżeństwa</a>.</li> </ul></li> </ul> <p>Wiele z tych nurtów z czasem przekształciło się w odrębne struktury kościelne, nazywane dziś starożytnymi Kościołami <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ko%C5%9Bcio%C5%82y_orientalne?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kościoły orientalne">przedchalcedońskimi</a>.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(6)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Prześladowania_wczesnych_chrześcijan"><span id="Prze.C5.9Bladowania_wczesnych_chrze.C5.9Bcijan"></span>Prześladowania wczesnych chrześcijan</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=13&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Prześladowania wczesnych chrześcijan" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-6 collapsible-block" id="mf-section-6"> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Osobne artykuły: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C4%99czennicy_wczesnochrze%C5%9Bcija%C5%84scy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Męczennicy wczesnochrześcijańscy">Męczennicy wczesnochrześcijańscy</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prze%C5%9Bladowanie_chrze%C5%9Bcijan_za_panowania_Decjusza?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Prześladowanie chrześcijan za panowania Decjusza">prześladowanie chrześcijan za panowania Decjusza</a>.</i> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Zobacz więcej w artykule <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Dioklecjan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dioklecjan">Dioklecjan</a>, w sekcji <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Dioklecjan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Polityka_religijna,_prze%C5%9Bladowania" title="Dioklecjan">Polityka religijna, prześladowania</a>.</i> </div> <p>Zebrania gmin, otaczane aurą tajemniczości, a także uchylanie się od rzymskich obrzędów religijnych, budziły podejrzliwość, a nieraz jawną wrogość władz i części społeczeństwa<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-10">[8]</a></sup>. Na tym tle dochodziło do wystąpień antychrześcijańskich i niekiedy odgórnych <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prze%C5%9Bladowania_chrze%C5%9Bcijan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Prześladowania chrześcijan">prześladowań</a>, z których pierwsze nastąpiły za panowania <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Neron?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Neron">Nerona</a> (54–68). Okres ten został opisany w sposób sfabularyzowany przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Henryk_Sienkiewicz?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Henryk Sienkiewicz">Henryka Sienkiewicza</a> w powieści <i><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Quo_vadis?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Quo vadis">Quo vadis</a></i>. Polski pisarz wzorował się w swoim opisie na relacji <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Publiusz_Korneliusz_Tacyt?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Publiusz Korneliusz Tacyt">Tacyta</a> z dzieła <i>Annales</i> (XV, 44) z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/64?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="64">64</a> roku. Mimo prześladowań, gminy rozwijały się, zgodnie z sentencją <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tertulian?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tertulian">Tertuliana</a>, iż <i>krew męczenników jest nasieniem nowych chrześcijan</i><sup id="cite_ref-niedziela_11-0" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-niedziela-11">[9]</a></sup>.</p> <p>Dokładna liczba męczenników wczesnochrześcijańskich nie jest znana<sup id="cite_ref-niedziela_11-1" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-niedziela-11">[9]</a></sup>, wielu z nich zostało upamiętnionych jako święci Kościoła katolickiego i prawosławnego.</p> <p>W czasach prześladowań rzymskich niektórzy wcześni chrześcijanie uważali za niewłaściwe ukrywanie się przed zagrożeniem; uważali, że właśnie należy ujawnić się prześladowcom<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-12">[10]</a></sup>.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(7)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Struktury_władzy_Kościoła"><span id="Struktury_w.C5.82adzy_Ko.C5.9Bcio.C5.82a"></span>Struktury władzy Kościoła</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=14&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Struktury władzy Kościoła" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-7 collapsible-block" id="mf-section-7"> <p>W okresie poapostolskim kształtowały się struktury organizacyjne głównego nurtu chrześcijaństwa. Kształtowały się też struktury władzy, które na samym początku nosiły wyraźny służebny charakter. Od przełomu I/II wieku znane były trzy struktury władzy (usługiwania) w Kościele: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biskup?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biskup">biskup</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prezbiter?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Prezbiter">prezbiter</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Diakon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Diakon">diakon</a><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-13">[11]</a></sup>.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Patriarchaty">Patriarchaty</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=15&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Patriarchaty" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <p>Tam, gdzie liczba chrześcijan była znaczna, biskupstwa przybierały tytuł <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Patriarcha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Patriarcha">patriarchatów</a>, lub stolic apostolskich. W II i III wieku znane już były patriarchaty w</p> <ul> <li>Antiochii (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Patriarcha_Antiochii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Patriarcha Antiochii">patriarcha Antiochii</a>),</li> <li>Aleksandrii (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Patriarcha_Aleksandrii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Patriarcha Aleksandrii">patriarcha Aleksandrii</a>)</li> <li>i Rzymie (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Papie%C5%BC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Papież">papież</a>).</li> </ul> <p>Później dołączyły jeszcze patriarchaty w:</p> <ul> <li>Konstantynopolu (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/381?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="381">381</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Patriarcha_Konstantynopola?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Patriarcha Konstantynopola">patriarcha Konstantynopola</a>) i</li> <li>Jerozolimie (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/451?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="451">451</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prawos%C5%82awny_patriarcha_Jerozolimy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Prawosławny patriarcha Jerozolimy">patriarcha Jerozolimy</a>),</li> </ul> <p>tworząc tak zwaną <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pentarchia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pentarchia">Pentarchię</a>: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Aleksandria?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Aleksandria">Aleksandria</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Antiochia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Antiochia">Antiochia</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jerozolima?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jerozolima">Jerozolima</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Konstantynopol?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Konstantynopol">Konstantynopol</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rzym?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rzym">Rzym</a>. Z czasem rosło znaczenie biskupów Rzymu, którzy zaczęli rościć sobie pretensje do prymatu, motywując je pierwszeństwem św. Piotra wśród apostołów i uznając Piotra za założyciela gminy chrześcijańskiej i pierwszego biskupa Rzymu.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(8)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="W_stronę_jednego_Kościoła"><span id="W_stron.C4.99_jednego_Ko.C5.9Bcio.C5.82a"></span>W stronę jednego Kościoła</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=16&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: W stronę jednego Kościoła" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-8 collapsible-block" id="mf-section-8"> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Nicaea_icon.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Nicaea_icon.jpg/220px-Nicaea_icon.jpg" decoding="async" width="220" height="298" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1388"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 298px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Nicaea_icon.jpg/220px-Nicaea_icon.jpg" data-width="220" data-height="298" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Nicaea_icon.jpg/330px-Nicaea_icon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Nicaea_icon.jpg/440px-Nicaea_icon.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> Ikona przedstawiająca Ojców Kościoła podczas soboru w Nicei (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/325?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="325">325</a>) trzymających <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary</a> (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/381?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="381">381</a>) </figcaption> </figure> <p>Pierwotny <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(organizacja)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kościół (organizacja)">Kościół</a>, który traktowany był jako stronnictwo religijno-polityczne, nie był jednolity i składał się z wielu grup (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(organizacja)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kościół (organizacja)">Kościołów lokalnych</a>), tzw. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Gmina_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Gmina chrześcijańska (strona nie istnieje)">gmin chrześcijańskich</a>. Jego wyznawcy mieli jednak świadomość przynależności do jednej wspólnoty: „Jeden jest Pan, jedna wiara, jeden chrzest”<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-14">[12]</a></sup>.</p> <p>Zachowane dokumenty z tamtego okresu potwierdzają, że pomiędzy gminami istniała pewna wspólnota utrzymywana przez spotkania osobiste i korespondencję. W listach ówczesnych biskupów, m.in. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Klemens_I?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Klemens I">Klemensa Rzymskiego</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Polikarp_ze_Smyrny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Polikarp ze Smyrny">Polikarpa ze Smyrny</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ignacy_Antioche%C5%84ski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ignacy Antiocheński">Ignacego z Antiochii</a> pojawiają się pierwsze nawoływania do utrzymania <i>jedności w wierze</i>. W liście tego ostatniego do Kościoła w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Izmir?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Izmir">Smyrnie</a> napisanym przed rokiem 107 n.e. po raz pierwszy znalazło się określenie „Kościół katolicki”<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-15">[13]</a></sup>. Określenie to pojawiało się również w późniejszych tekstach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ireneusz_z_Lyonu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ireneusz z Lyonu">Ireneusza z Lyonu</a> (†202). Mniej więcej od II wieku n.e. mówi się już zawsze o jednym Kościele powszechnym, który składa się z wielu gmin. Wielki wpływ na utrzymanie wspólnoty miały zebrania kierowników gmin, podczas których załatwiano sprawy bieżące, zwłaszcza rozwiązywano trudności natury organizacyjnej i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Doktryna_religijna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Doktryna religijna">doktrynalnej</a>. Nie wszystkie zebrania miały jednakowy zasięg. Dokumenty wspominają o <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Synod?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Synod">synodach</a> prowincjonalnych, o zebraniach biskupów z kilku prowincji i synodach powszechnych. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sob%C3%B3r_powszechny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sobór powszechny">Sobór powszechny</a>, podobnie jak dzisiaj, uważano w tamtym czasie za najważniejszą instytucję całego Kościoła.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(9)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Pisma">Pisma</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=17&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Pisma" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-9 collapsible-block" id="mf-section-9"> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> <i>Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nowy_Testament?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nowy Testament">Nowy Testament</a>.</i> </div> <p>Początkowo nauczanie chrześcijańskie było przekazywane ustnie, ale w miarę ekspansji geograficznej powstała konieczność spisywania dokumentów. Pierwszym autorem chrześcijańskim był prawdopodobnie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pawe%C5%82_z_Tarsu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Paweł z Tarsu">Paweł z Tarsu</a>, którego listy kierowane do poszczególnych gmin, rozsypanych po całym wybrzeżu Morza Śródziemnego, zachowały się do dziś. Siedem z nich wszyscy badacze uważają za autentyczne - pochodzą one z okresu między rokiem <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/50?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="50">50</a> a <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/60?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="60">60</a>. Spisywano także – z powodu odchodzenia naocznych świadków – mowy i opisy czynów Jezusa (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ewangelia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ewangelia">Ewangelia</a>). Pisma uznane później za kanoniczne zostały spisane w 2 połowie I wieku, chociaż niektóre listy są czasem datowane na początek II wieku. Proces kształtowania się kanonu trwał ponad 250 lat. W IV wieku ustalono ostateczny kanon świętych ksiąg chrześcijańskich, który otrzymał później nazwę <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nowy_Testament?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nowy Testament">Nowego Testamentu</a>, i który razem z żydowskimi świętymi księgami <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Stary_Testament?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stary Testament">Starego Testamentu</a> utworzył <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biblia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biblia">Biblię</a>, czyli Pismo Święte.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(10)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Uwarunkowania_ekonomiczne">Uwarunkowania ekonomiczne</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=18&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Uwarunkowania ekonomiczne" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-10 collapsible-block" id="mf-section-10"> <p>Pierwsi chrześcijanie w czasach apostolskich „wszystko mieli wspólne”<sup id="cite_ref-:0_5-1" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-:0-5">[3]</a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-16">[14]</a></sup>. Wspólne życie, na które się decydowali, było często naznaczone skrajnym ubóstwem<sup id="cite_ref-:0_5-2" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-:0-5">[3]</a></sup>. Apostoł Paweł zbierał datki na rzecz wspólnoty pierwszych chrześcijan<sup id="cite_ref-:0_5-3" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-:0-5">[3]</a></sup>.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(11)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Przyczyny_rozwoju_chrześcijaństwa"><span id="Przyczyny_rozwoju_chrze.C5.9Bcija.C5.84stwa"></span>Przyczyny rozwoju chrześcijaństwa</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=19&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Przyczyny rozwoju chrześcijaństwa" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-11 collapsible-block" id="mf-section-11"> <p>Profesor <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rodney_Stark?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rodney Stark">Rodney Stark</a> z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Uniwersytet_w_Princeton?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Uniwersytet w Princeton">Uniwersytetu Princeton</a>, wymienia kilka głównych przyczyn dynamicznego rozwoju chrześcijaństwa<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-17">[15]</a></sup>:</p> <ol> <li>Powszechność: była to religia otwarta dla wszystkich – ludzi każdego wyznania i narodowości.</li> <li>Odpowiedzenie na powszechną u ludzi potrzebę spotkania z Bogiem osobowym.</li> <li>Wprowadzenie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Moralno%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Moralność">moralności</a> w ramach religii: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Monogamia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Monogamia">monogamia</a>, odchodzenie od <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Niewolnictwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Niewolnictwo">niewolnictwa</a>, zakaz zabijania. Wcześniej prawdziwą religią była filozofia.</li> <li>Braterstwo i wzajemna troska jednych chrześcijan o drugich.</li> <li>Świadectwo <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C4%99czennik?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Męczennik">męczenników</a>, którzy oddawali życie za to, w co wierzyli.</li> <li>Równość godności, podniesienie roli kobiety. Apostolstwo kobiet, które nawracały często mężów i całe domy.</li> <li>Wysoka dzietność: chrześcijanie nie zabijali dzieci.</li> <li>Wolność, brak <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fatum?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Fatum">fatum</a>.</li> <li>Przyczyną zewnętrzną był obowiązujący tzw. <i><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pax_Romana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pax Romana">Pax Romana</a></i>: <ul> <li>brak wojen,</li> <li>rozwój gospodarczy,</li> <li>ułatwiona komunikacja,</li> <li>powszechne posługiwanie się językiem greckim na terenie Cesarstwa,</li> <li>wspólna waluta,</li> <li>poczucie bezpieczeństwa zapewnione przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prawo_rzymskie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Prawo rzymskie">prawo rzymskie</a>.</li> </ul></li> </ol> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(12)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=20&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-12 collapsible-block" id="mf-section-12"> <table class="infobox noprint plainlinks"> <tbody> <tr> <td style="text-align: center; font-weight: bold;">Informacje w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Projekty_siostrzane?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikipedia:Projekty siostrzane">projektach siostrzanych</a></td> </tr> <tr> <td><span style="margin:1px"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Commons-logo.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/13px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="17" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1376"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 13px;height: 17px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/13px-Commons-logo.svg.png" data-width="13" data-height="17" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/26px-Commons-logo.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span></span>  <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Paleochristianity?uselang%3Dpl"><b>Multimedia</b></a></span> w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikimedia_Commons?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a></td> </tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Wikiquote-logo.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" data-file-width="300" data-file-height="355"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 15px;height: 18px;" data-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" data-width="15" data-height="18" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span>  <b><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikiquote.org/wiki/Pierwotne_chrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo" class="extiw" title="q:Pierwotne chrześcijaństwo">Cytaty</a></b> w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikicytaty?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikicytaty">Wikicytatach</a></td> </tr> </tbody> </table> <ul> <li>List <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Do_Diogneta?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Do Diogneta">Do Diogneta</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sztuka_wczesnochrze%C5%9Bcija%C5%84ska?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sztuka wczesnochrześcijańska">sztuka wczesnochrześcijańska</a></li> </ul> <p><br style="clear:both;"></p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(13)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Uwagi">Uwagi</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=21&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-13 collapsible-block" id="mf-section-13"> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"> <div class="mw-references-wrap"> <ol class="references"> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">z powodu różnicy w używanych kalendarzach, data ta wypada w różne dni kalendarza gregoriańskiego w zależności od roku w którym umarł Chrystus</span></li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">por. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://biblia.apologetyka.co/read?q%3DGa%2B1%252C19%26bible%3Dbt5,eku,pau,wsp,lxt%26fmt%3Dcont">Ga 1,19</a> w przekładach Biblii.</span></li> </ol> </div> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(14)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=edit&section=22&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>edytuj</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-14 collapsible-block" id="mf-section-14"> <div class="do-not-make-smaller refsection"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"> <ol class="references"> <li id="cite_note-trojaczki1-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-trojaczki1_1-0">a</a></sup> <sup><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-trojaczki1_1-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Maria Jaczynowska, Danuta Musiał, Marek Stępień: <i>Historia starożytna</i>. Trio, 2008, s. 566. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374361477?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9788374361477">ISBN <span class="isbn">978-83-7436-147-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+staro%C5%BCytna&rft.aulast=Jaczynowska&rft.aufirst=Maria&rft.pub=Trio&rft.pages=566&rft.isbn=978-83-7436-147-7"></span></cite></span></li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Geza_Vermes?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Geza Vermes"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Geza</span><span class="cite-name-initials" title="Geza" style="display:none">G.</span> </span><span class="cite-lastname">Vermes</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Geza</span><span class="cite-name-initials" title="Geza">G.</span></span></a>, <i>Jezus Żyd</i>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Henryk_Wo%C5%BAniakowski_(wydawca)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Henryk Woźniakowski (wydawca)"><span class="cite-name-full">Henryk</span><span class="cite-name-initials" title="Henryk" style="display:none">H.</span> <span class="cite-lastname">Woźniakowski</span></a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Micha%C5%82_Czajkowski_(duchowny)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Michał Czajkowski (duchowny)"><span class="cite-name-full">Michał</span><span class="cite-name-initials" title="Michał" style="display:none">M.</span> <span class="cite-lastname">Czajkowski</span></a>, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2003, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8324003142?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8324003142">ISBN <span class="isbn">83-240-0314-2</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.aufirst=Geza&rft.aulast=Vermes&rft.date=2003&rft.isbn=83-240-0314-2&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Jezus+%C5%BByd&rft.pub=Spo%C5%82eczny+Instytut+Wydawniczy+%E2%80%9EZnak%E2%80%9D" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span></li> <li id="cite_note-:0-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-:0_5-0">a</a></sup> <sup><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-:0_5-1">b</a></sup> <sup><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-:0_5-2">c</a></sup> <sup><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-:0_5-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Julia</span><span class="cite-name-initials" title="Julia" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Lis</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Julia</span><span class="cite-name-initials" title="Julia">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://magazynkontakt.pl/wszystko-mieli-wspolne/"><i>Wszystko mieli wspólne</i></a>, „Magazyn Kontakt” (28), 2015<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2015&rft.jtitle=Magazyn+Kontakt&rft.atitle=Wszystko+mieli+wsp%C3%B3lne&rft.edition=28&rft_id=https%3A%2F%2Fmagazynkontakt.pl%2Fwszystko-mieli-wspolne%2F" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w czasopiśmie</span></span></li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Franciszek</span><span class="cite-name-initials" title="Franciszek" style="display:none">F.</span> </span><span class="cite-lastname">Stopniak</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Franciszek</span><span class="cite-name-initials" title="Franciszek">F.</span></span>, <i>U źródeł chrześcijaństwa</i>, Warszawa: Novum, 1982, s. 229<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Franciszek&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=U+%C5%BAr%C3%B3de%C5%82+chrze%C5%9Bcija%C5%84stwa&rft.place=Warszawa&rft.pub=Novum&rft.date=1982&rft.aulast=Stopniak" style="display:none"> </span>.</cite></span></li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Carsten Peter</span><span class="cite-name-initials" title="Carsten Peter" style="display:none">C.P.</span> </span><span class="cite-lastname">Thiede</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Carsten Peter</span><span class="cite-name-initials" title="Carsten Peter">C.P.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Matthew</span><span class="cite-name-initials" title="Matthew" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">D’Ancona</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Matthew</span><span class="cite-name-initials" title="Matthew">M.</span></span>, <i>Jezusowy papirus</i>, Wydawnictwo Amber, 2007, s. 166<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Carsten+Peter&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Jezusowy+papirus&rft.pub=Wydawnictwo+Amber&rft.date=2007&rft.aulast=Thiede" style="display:none"> </span>.</cite></span></li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://biblia.apologetyka.co/read?q%3DRz%2B1%252C17%26bible%3Dbt5,eku,pau,wsp,lxt%26fmt%3Dcont">Rz 1,17</a> w przekładach Biblii.</span></li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://biblia.apologetyka.co/read?q%3DDz%2B15%252C13-21%26bible%3Dbt5,eku,pau,wsp,lxt%26fmt%3Dcont">Dz 15,13-21</a> w przekładach Biblii.</span></li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jérôme</span><span class="cite-name-initials" title="Jérôme" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Carcopino</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jérôme</span><span class="cite-name-initials" title="Jérôme">J.</span></span>, <i>Życie codzienne w Rzymie</i>, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 140<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=J%C3%A9r%C3%B4me&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%C5%BBycie+codzienne+w+Rzymie&rft.place=Warszawa&rft.pub=Pa%C5%84stwowy+Instytut+Wydawniczy&rft.date=1966&rft.aulast=Carcopino" style="display:none"> </span>.</cite></span></li> <li id="cite_note-niedziela-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-niedziela_11-0">a</a></sup> <sup><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-niedziela_11-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Waldemar</span><span class="cite-name-initials" title="Waldemar" style="display:none">W.</span> </span><span class="cite-lastname">Kulbat</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Waldemar</span><span class="cite-name-initials" title="Waldemar">W.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://niedziela.pl/artykul/107044/nd"><i>Pierwsi świadkowie wiary</i></a>, „Niedziela” (29), 2013, s. 8<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2013&rft.jtitle=Niedziela&rft.atitle=Pierwsi+%C5%9Bwiadkowie+wiary&rft.edition=29&rft_id=https%3A%2F%2Fniedziela.pl%2Fartykul%2F107044%2Fnd" style="display:none"> </span>.</cite></span></li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.cyrylimetody.marianie.pl/menologion/lipiec.htm%2318"><i>Menologion – Lipiec</i></a> [online], Mariański Dom Studiów, Cytat: Trzeba pamiętać, że wtedy w czasach prześladowań niektórzy chrześcijanie uważali za zdrożne przewinienie stosowanie wszelkich środków ostrożności, mających zapewnić bezpieczeństwo; uważali, że właśnie należy pragnąć prześladowań. I w świetle tej uwagi należy oceniać tak zdeterminowaną postawę wielu męczenników tamtego okresu<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Menologion+%E2%80%93+Lipiec&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cyrylimetody.marianie.pl%2Fmenologion%2Flipiec.htm%2318" style="display:none"> </span>.</cite></span></li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.opoka.org.pl/slownik/chrzescijanstwo_mw.html">Chrześcijaństwo</a>. opoka.org.pl. [dostęp 2012-10-22].</cite></span></li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://biblia.apologetyka.co/read?q%3DEf%2B4%252C5%26bible%3Dbt5,eku,pau,wsp,lxt%26fmt%3Dcont">Ef 4,5</a> w przekładach Biblii.</span></li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ignacy_Antioche%C5%84ski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ignacy Antiocheński">Ignacy Antiocheński</a>, <i>List do Kościoła w Smyrnie</i>, [w:] <i>Ojcowie Apostolscy</i>, <span class="cite-name-full">Anna</span><span class="cite-name-initials" title="Anna" style="display:none">A.</span> <span class="cite-lastname">Świderkówna</span> (tłum.), Warszawa 1990, s. 89<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ojcowie+Apostolscy&rft.place=Warszawa&rft.atitle=List+do+Ko%C5%9Bcio%C5%82a+w+Smyrnie&rft.date=1990&rft.au=%5B%5BIgnacy+Antioche%C5%84ski%5D%5D" style="display:none"> </span>.</cite></span></li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://biblia.apologetyka.co/read?q%3DDz%2B2%252C44-45%26bible%3Dbt5,eku,pau,wsp,lxt%26fmt%3Dcont">Dz 2,44-45</a> w przekładach Biblii.</span></li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Rodney Stark. The Rise of Christianity (in English). Princeton University Press & Harper, San Francisco. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780060677015?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9780060677015">ISBN <span class="isbn">978-0-06-067701-5</span></a>.</span></li> </ol> </div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"> <div class="normdaten-typ-fehlt"> <div> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kontrola_autorytatywna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Periodyzacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Periodyzacja">periodyzacja</a></span>): </div> <ul> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Library_of_Congress_Control_Number?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://lccn.loc.gov/sh85025620">sh85025620</a></span></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gemeinsame_Normdatei?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://d-nb.info/gnd/4129954-1">4129954-1</a></span></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119363075">119363075</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11992954m">11992954m</a></span></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://aut.nkp.cz/ph139152">ph139152</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://aut.nkp.cz/ph125028">ph125028</a></span></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://olduli.nli.org.il/F/?func%3Dfind-b%26local_base%3DNLX10%26find_code%3DUID%26request%3D987007286451905171">987007286451905171</a></span></li> </ul> </div> <div class="normdaten-andere"> <div> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Encyklopedia_internetowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>: </div> <ul> <li><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.universalis.fr/encyclopedie/antiquite-le-christianisme-primitif/">antiquite-le-christianisme-primitif</a></span></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Store_norske_leksikon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p%3D4342%26url_prefix%3Dhttps://snl.no/%26id%3Dtidlig_kristendom">tidlig_kristendom</a></span></li> </ul> </div> </div> </section> </div> <noscript> <img src="https://login.m.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&mobile=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"> </noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet=""> Źródło: „<a dir="ltr" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title%3DPierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo%26oldid%3D72834783">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pierwotne_chrześcijaństwo&oldid=72834783</a>” </div> </div> </div> <div class="post-content" id="page-secondary-actions"> </div> </main> <footer class="mw-footer minerva-footer" role="contentinfo"><a class="last-modified-bar" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo&action=history&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <div class="post-content last-modified-bar__content"><span class="minerva-icon minerva-icon-size-medium minerva-icon--modified-history"></span> <span class="last-modified-bar__text modified-enhancement" data-user-name="" data-user-gender="" data-timestamp=""> <span>Zobacz historię zmian tej strony.</span> </span> <span class="minerva-icon minerva-icon-size-small minerva-icon--expand"></span> </div></a> <div class="post-content footer-content"> <div id="mw-data-after-content"> <div class="read-more-container"></div> </div> <div id="p-lang"> <h4>Języki</h4> <section> <ul id="p-variants" class="minerva-languages"></ul> <ul class="minerva-languages"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ar.wikipedia.org/wiki/%25D9%2585%25D8%25B3%25D9%258A%25D8%25AD%25D9%258A%25D8%25A9_%25D9%2585%25D8%25A8%25D9%2583%25D8%25B1%25D8%25A9" title="مسيحية مبكرة – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مسيحية مبكرة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://az.wikipedia.org/wiki/Erk%25C9%2599n_xristianl%25C4%25B1q" title="Erkən xristianlıq – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Erkən xristianlıq" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A6%2586%25E0%25A6%25A6%25E0%25A6%25BF_%25E0%25A6%2596%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25B0%25E0%25A6%25BF%25E0%25A6%25B8%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%259F%25E0%25A6%25A7%25E0%25A6%25B0%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AE" title="আদি খ্রিস্টধর্ম – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="আদি খ্রিস্টধর্ম" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A0%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25BD%25D1%258F%25D0%25B5_%25D1%2585%25D1%2580%25D1%258B%25D1%2581%25D1%2586%25D1%2596%25D1%258F%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25B0" title="Ранняе хрысціянства – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Ранняе хрысціянства" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bg.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A0%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25BD%25D0%25BE_%25D1%2585%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B8%25D1%258F%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25BE" title="Ранно християнство – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Ранно християнство" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ca.wikipedia.org/wiki/Esgl%25C3%25A9sia_primitiva" title="Església primitiva – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Església primitiva" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cs.wikipedia.org/wiki/Ran%25C3%25A9_k%25C5%2599es%25C5%25A5anstv%25C3%25AD" title="Rané křesťanství – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Rané křesťanství" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cy.wikipedia.org/wiki/Yr_Eglwys_Fore" title="Yr Eglwys Fore – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Yr Eglwys Fore" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://de.wikipedia.org/wiki/Alte_Kirche" title="Alte Kirche – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Alte Kirche" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%25A0%25CF%2581%25CF%2589%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2587%25CF%2581%25CE%25B9%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25B9%25CE%25B1%25CE%25BD%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25AE_%25CF%2580%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%25CE%25BF%25CE%25B4%25CE%25BF%25CF%2582" title="Πρωτοχριστιανική περίοδος – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Πρωτοχριστιανική περίοδος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Early_Christianity" title="Early Christianity – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Early Christianity" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://es.wikipedia.org/wiki/Cristianismo_primitivo" title="Cristianismo primitivo – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Cristianismo primitivo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eo.wikipedia.org/wiki/Apero_de_kristanismo" title="Apero de kristanismo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Apero de kristanismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/wiki/%25D9%2585%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AD%25DB%258C%25D8%25AA_%25D8%25A7%25D9%2588%25D9%2584%25DB%258C%25D9%2587" title="مسیحیت اولیه – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مسیحیت اولیه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fr.wikipedia.org/wiki/Christianisme_primitif" title="Christianisme primitif – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Christianisme primitif" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ko.wikipedia.org/wiki/%25EC%25B4%2588%25EA%25B8%25B0_%25EA%25B8%25B0%25EB%258F%2585%25EA%25B5%2590" title="초기 기독교 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="초기 기독교" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hy.wikipedia.org/wiki/%25D5%258E%25D5%25A1%25D5%25B2_%25D6%2584%25D6%2580%25D5%25AB%25D5%25BD%25D5%25BF%25D5%25B8%25D5%25B6%25D5%25A5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6" title="Վաղ քրիստոնեություն – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Վաղ քրիստոնեություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hr.wikipedia.org/wiki/Rano_kr%25C5%25A1%25C4%2587anstvo" title="Rano kršćanstvo – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Rano kršćanstvo" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://io.wikipedia.org/wiki/Frua_Kristanismo" title="Frua Kristanismo – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Frua Kristanismo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://id.wikipedia.org/wiki/Gereja_perdana" title="Gereja perdana – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Gereja perdana" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://it.wikipedia.org/wiki/Origini_del_cristianesimo" title="Origini del cristianesimo – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Origini del cristianesimo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://he.wikipedia.org/wiki/%25D7%25A0%25D7%25A6%25D7%25A8%25D7%2595%25D7%25AA_%25D7%25A7%25D7%2593%25D7%2595%25D7%259E%25D7%2594" title="נצרות קדומה – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="נצרות קדומה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sw.wikipedia.org/wiki/Ukristo_katika_karne_za_kwanza" title="Ukristo katika karne za kwanza – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ukristo katika karne za kwanza" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://la.wikipedia.org/wiki/Ecclesia_antiqua" title="Ecclesia antiqua – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Ecclesia antiqua" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lt.wikipedia.org/wiki/Ankstyvoji_krik%25C5%25A1%25C4%258Dionyb%25C4%2597" title="Ankstyvoji krikščionybė – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ankstyvoji krikščionybė" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hu.wikipedia.org/wiki/%25C3%2593kereszt%25C3%25A9ny_egyh%25C3%25A1z" title="Ókeresztény egyház – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ókeresztény egyház" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mk.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A0%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25BE_%25D1%2585%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B8%25D1%2598%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25BE" title="Рано христијанство – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Рано христијанство" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mg.wikipedia.org/wiki/Kristianisma_voalohany" title="Kristianisma voalohany – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kristianisma voalohany" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ml.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B4%2586%25E0%25B4%25A6%25E0%25B4%25BF%25E0%25B4%25AE_%25E0%25B4%2595%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25B0%25E0%25B5%2588%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25A4%25E0%25B4%25B5%25E0%25B4%25B8%25E0%25B4%25AD" title="ആദിമ ക്രൈസ്തവസഭ – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ആദിമ ക്രൈസ്തവസഭ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arz.wikipedia.org/wiki/%25D9%2585%25D8%25B3%25D9%258A%25D8%25AD%25D9%258A%25D9%2587_%25D9%2585%25D8%25A8%25D9%2583%25D8%25B1%25D9%2587" title="مسيحيه مبكره – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مسيحيه مبكره" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ms.wikipedia.org/wiki/Gereja_perdana" title="Gereja perdana – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Gereja perdana" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nl.wikipedia.org/wiki/Vroege_christendom" title="Vroege christendom – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Vroege christendom" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Vrogge_Kristendom" title="Vrogge Kristendom – dolnosaksoński" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Vrogge Kristendom" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="dolnosaksoński" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ja.wikipedia.org/wiki/%25E5%2588%259D%25E4%25BB%25A3%25E6%2595%2599%25E4%25BC%259A" title="初代教会 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="初代教会" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://no.wikipedia.org/wiki/Tidlig_kristendom" title="Tidlig kristendom – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tidlig kristendom" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nn.wikipedia.org/wiki/Oldkyrkja" title="Oldkyrkja – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Oldkyrkja" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pnb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25AA%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25A6%25DB%258C_%25D9%2585%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AD%25DB%258C%25D8%25AA" title="ابتدائی مسیحیت – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ابتدائی مسیحیت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pt.wikipedia.org/wiki/Cristianismo_primitivo" title="Cristianismo primitivo – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Cristianismo primitivo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ru.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A0%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25BD%25D0%25B5%25D0%25B5_%25D1%2585%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B8%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25BE" title="Раннее христианство – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Раннее христианство" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sq.wikipedia.org/wiki/Krisht%25C3%25ABrimi_i_hersh%25C3%25ABm" title="Krishtërimi i hershëm – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Krishtërimi i hershëm" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://simple.wikipedia.org/wiki/Early_Christianity" title="Early Christianity – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Early Christianity" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sk.wikipedia.org/wiki/Ran%25C3%25A9_kres%25C5%25A5anstvo" title="Rané kresťanstvo – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Rané kresťanstvo" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A8%25DB%2595%25D8%25B1%25DB%2595%25D8%25A8%25DB%2595%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C_%25D9%2585%25DB%2595%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AD%25DB%258C%25DB%258C%25DB%2595%25D8%25AA" title="بەرەبەیانی مەسیحییەت – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="بەرەبەیانی مەسیحییەت" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sr.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A0%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25BE_%25D1%2585%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2588%25D1%259B%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25BE" title="Рано хришћанство – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Рано хришћанство" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sh badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sh.wikipedia.org/wiki/Rano_hri%25C5%25A1%25C4%2587anstvo" title="Rano hrišćanstvo – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Rano hrišćanstvo" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fi.wikipedia.org/wiki/Varhaiskristillisyys" title="Varhaiskristillisyys – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Varhaiskristillisyys" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sv.wikipedia.org/wiki/Tidig_kristendom" title="Tidig kristendom – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tidig kristendom" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://th.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B8%25A8%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25AA%25E0%25B8%2599%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25B4%25E0%25B8%25AA%25E0%25B8%2595%25E0%25B9%258C%25E0%25B8%25A2%25E0%25B8%25B8%25E0%25B8%2584%25E0%25B9%2581%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%2581" title="ศาสนาคริสต์ยุคแรก – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ศาสนาคริสต์ยุคแรก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tr.wikipedia.org/wiki/Erken_Hristiyanl%25C4%25B1k" title="Erken Hristiyanlık – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Erken Hristiyanlık" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uk.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A0%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25BD%25D1%2594_%25D1%2585%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B8%25D1%258F%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25BE" title="Раннє християнство – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Раннє християнство" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ur.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25AA%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25A6%25DB%258C_%25D9%2585%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AD%25DB%258C%25D8%25AA" title="ابتدائی مسیحیت – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ابتدائی مسیحیت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.wikipedia.org/wiki/Kit%25C3%25B4_gi%25C3%25A1o_s%25C6%25A1_khai" title="Kitô giáo sơ khai – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Kitô giáo sơ khai" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh.wikipedia.org/wiki/%25E6%2597%25A9%25E6%259C%259F%25E5%259F%25BA%25E7%259D%25A3%25E6%2595%2599" title="早期基督教 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="早期基督教" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> </section> </div> <div class="minerva-footer-logo"> <img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" alt="Wikipedia" width="120" height="18" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> </div> <ul id="footer-info" class="footer-info hlist hlist-separated"> <li id="footer-info-lastmod">Tę stronę ostatnio edytowano 11 lut 2024, 21:25.</li> <li id="footer-info-copyright">Treść udostępniana na licencji <a class="external" rel="nofollow" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">CC BY-SA 4.0</a>, jeśli nie podano inaczej.</li> </ul> <ul id="footer-places" class="footer-places hlist hlist-separated"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stats.wikimedia.org/%23/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-terms-use"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.m.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Zasady użytkowania</a></li> <li id="footer-places-desktop-toggle"><a id="mw-mf-display-toggle" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title%3DPierwotne_chrze%25C5%259Bcija%25C5%2584stwo%26mobileaction%3Dtoggle_view_desktop" data-event-name="switch_to_desktop">Wersja standardowa</a></li> </ul> </div> </footer> </div> </div> <div class="mw-notification-area" data-mw="interface"></div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-87hgh","wgBackendResponseTime":824,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.430","walltime":"0.603","ppvisitednodes":{"value":4224,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":51766,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":6639,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":14,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":17305,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":3,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 508.642 1 -total"," 38.94% 198.064 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 27.63% 140.524 1 Szablon:Przypisy"," 14.92% 75.869 8 Szablon:Cytuj"," 14.10% 71.694 1 Szablon:Dopracować"," 9.04% 45.995 11 Szablon:Dmbox"," 8.83% 44.923 1 Szablon:Mbox"," 5.96% 30.328 8 Szablon:Osobny_artykuł"," 5.09% 25.895 1 Szablon:Cytuj_książkę"," 4.31% 21.899 11 Szablon:Ikona"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.198","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4099561,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Magazyn Kontakt\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Niedziela\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-87hgh","timestamp":"20241125194651","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Pierwotne chrze\u015bcija\u0144stwo","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Pierwotne_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q51644","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q51644","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2013-04-06T15:43:49Z","headline":"okres chrze\u015bcija\u0144stwa poprzedzaj\u0105cy pierwszy Sob\u00f3r w Nicei z roku 325"}</script> <script>(window.NORLQ=window.NORLQ||[]).push(function(){var ns,i,p,img;ns=document.getElementsByTagName('noscript');for(i=0;i<ns.length;i++){p=ns[i].nextSibling;if(p&&p.className&&p.className.indexOf('lazy-image-placeholder')>-1){img=document.createElement('img');img.setAttribute('src',p.getAttribute('data-src'));img.setAttribute('width',p.getAttribute('data-width'));img.setAttribute('height',p.getAttribute('data-height'));img.setAttribute('alt',p.getAttribute('data-alt'));p.parentNode.replaceChild(img,p);}}});</script> <script>function gtElInit() {var lib = new google.translate.TranslateService();lib.translatePage('pl', 'en', function () {});}</script> <script src="https://translate.google.com/translate_a/element.js?cb=gtElInit&hl=en-GB&client=wt" type="text/javascript"></script> </body> </html>