CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="hr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Široki Brijeg – Wikipedija</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hrwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat": "dmy hr","wgMonthNames":["","siječanj","veljača","ožujak","travanj","svibanj","lipanj","srpanj","kolovoz","rujan","listopad","studeni","prosinac"],"wgRequestId":"3b7760c9-de69-43c9-b7b4-1c27ae77f986","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Široki_Brijeg","wgTitle":"Široki Brijeg","wgCurRevisionId":7112893,"wgRevisionId":7112893,"wgArticleId":11005,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1 greške: nedostaje periodika","CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu","Članci s neaktivnim poveznicama","Geografske koordinate postoje na Wikipodatcima","Članci s nepotvrđenom dopusnicom","Dopusnica - širokibrijeg.ba","Stranice sa zemljovidima","Izabrani članci","Izdvojiti u novi članak","Gradovi u Bosni i Hercegovini","Zapadnohercegovačka županija","Široki Brijeg","Marijanska svetišta"],"wgPageViewLanguage":"hr","wgPageContentLanguage":"hr", "wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Široki_Brijeg","wgRelevantArticleId":11005,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgCoordinates":{"lat":43.36666666666667,"lon":17.583333333333332},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q391729","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile", "model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.5"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.kartographer.style":"ready","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.kartographer.staticframe","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc", "skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Web2Cit","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hr&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.kartographer.style%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Crkva04743.JPG/1200px-Crkva04743.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Crkva04743.JPG/800px-Crkva04743.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Crkva04743.JPG/640px-Crkva04743.JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Široki Brijeg – Wikipedija"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hr.m.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Uredi" href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedija (hr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedija Atom izvor" href="/w/index.php?title=Posebno:Nedavne_promjene&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Široki_Brijeg rootpage-Široki_Brijeg skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Prijeđi na sadržaj</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Mrežno mjesto"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Glavni izbornik" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Glavni izbornik" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Glavni izbornik</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Glavni izbornik</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">premjesti</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">sakrij</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Orijentacija </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Glavna_stranica" title="Posjeti glavnu stranicu [z]" accesskey="z"><span>Glavna stranica</span></a></li><li id="n-contents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Sadr%C5%BEaj"><span>Sadržaj</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Slu%C4%8Dajna_stranica" title="Učitavanje slučajne stranice [x]" accesskey="x"><span>Slučajna stranica</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Nedavne_promjene" title="Popis nedavnih promjena u wikiju [r]" accesskey="r"><span>Nedavne promjene</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Kafi%C4%87" title="O projektu, što možete učiniti, gdje se što nalazi"><span>Kafić</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomo%C4%87:Sadr%C5%BEaj" title="Mjesto gdje se može dobiti pomoć"><span>Pomoć</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Posebne_stranice"><span>Posebne stranice</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Glavna_stranica" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedija" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hr.svg" style="width: 7.5em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Slobodna enciklopedija" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Posebno:Tra%C5%BEi" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Pretraži Wikipediju [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Traži</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pretraži projekt Wikipedija" aria-label="Pretraži projekt Wikipedija" autocapitalize="sentences" title="Pretraži Wikipediju [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Posebno:Traži"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Traži</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Osobni alati"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Izgled"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Izgled" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Izgled</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=hr.wikipedia.org&uselang=hr" class=""><span>Donacije</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Posebno:Stvori_ra%C4%8Dun&returnto=%C5%A0iroki+Brijeg" title="Predlažemo Vam da stvorite račun i prijavite se, iako to nije obavezno" class=""><span>Stvori račun</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Posebno:Prijava&returnto=%C5%A0iroki+Brijeg" title="Predlažemo Vam da se prijavite, iako to nije obavezno [o]" accesskey="o" class=""><span>Prijavi se</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Više mogućnosti" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Osobni alati" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Osobni alati</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Suradnički izbornik" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=hr.wikipedia.org&uselang=hr"><span>Donacije</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Stvori_ra%C4%8Dun&returnto=%C5%A0iroki+Brijeg" title="Predlažemo Vam da stvorite račun i prijavite se, iako to nije obavezno"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Stvori račun</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Prijava&returnto=%C5%A0iroki+Brijeg" title="Predlažemo Vam da se prijavite, iako to nije obavezno [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Prijavi se</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Stranice za neprijavljene suradnike <a href="/wiki/Pomo%C4%87:Uvod" aria-label="Vidi više o uređivanju"><span>saznajte više</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Moji_doprinosi" title="Popis uređivanja učinjenih s ove IP adrese [y]" accesskey="y"><span>Doprinosi</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Moj_razgovor" title="Rasprava o uređivanjima s ove IP adrese [n]" accesskey="n"><span>Razgovor</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Esakrij\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"hr\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cstyle data-mw-deduplicate=\"TemplateStyles:r7100381\"\u003E.mw-parser-output .fmbox{clear:both;margin:0.2em 0;width:100%;border:1px solid #a2a9b1;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .fmbox-warning{border:1px solid #bb7070;background-color:#ffdbdb}.mw-parser-output .fmbox-editnotice{background-color:transparent}.mw-parser-output .fmbox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.9em;width:100%}.mw-parser-output .fmbox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .fmbox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .fmbox .mbox-invalid-type{text-align:center}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .fmbox-warning{background-color:#300}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .fmbox-warning{background-color:#300}}\u003C/style\u003E\u003Ctable class=\"plainlinks fmbox fmbox-system\" role=\"presentation\" style=\"border:1px solid #E3B100;\"\u003E\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\u003Ctd class=\"mbox-image\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Wikiprojekt_Hrvatska/1100._obljetnica_Hrvatskog_Kraljevstva\" title=\"Wikipedija:Wikiprojekt Hrvatska/1100. obljetnica Hrvatskog Kraljevstva\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/WPCRO_Logo_2014_f.svg/26px-WPCRO_Logo_2014_f.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"26\" height=\"27\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/WPCRO_Logo_2014_f.svg/39px-WPCRO_Logo_2014_f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/WPCRO_Logo_2014_f.svg/52px-WPCRO_Logo_2014_f.svg.png 2x\" data-file-width=\"150\" data-file-height=\"156\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\u003Ctd class=\"mbox-text\"\u003EPišite i uređujte članke u \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Wikiprojekt_Hrvatska/1100._obljetnica_Hrvatskog_Kraljevstva\" title=\"Wikipedija:Wikiprojekt Hrvatska/1100. obljetnica Hrvatskog Kraljevstva\"\u003Ewikimaratonu povodom 1100. obljetnice Hrvatskoga Kraljevstva\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E.\u003C/td\u003E\u003Ctd class=\"mbox-imageright\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Datoteka:Pleter12.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Pleter12.svg/60px-Pleter12.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"60\" height=\"18\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Pleter12.svg/90px-Pleter12.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Pleter12.svg/120px-Pleter12.svg.png 2x\" data-file-width=\"156\" data-file-height=\"47\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\n\u003Clink rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" href=\"mw-data:TemplateStyles:r7100381\"\u003E\u003Ctable class=\"plainlinks fmbox fmbox-system\" role=\"presentation\" style=\"border:1px solid #0077BB;\"\u003E\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\u003Ctd class=\"mbox-image\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Cspan\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Treffpunkt.svg/26px-Treffpunkt.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"26\" height=\"26\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Treffpunkt.svg/39px-Treffpunkt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Treffpunkt.svg/52px-Treffpunkt.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/span\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\u003Ctd class=\"mbox-text\"\u003EOtvoren je \u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Zahtjev_za_komentare/Nazivi_%C4%8Dlanaka_o_pojedinim_razdobljima_Hrvatskoga_Kraljevstva\" title=\"Wikipedija:Zahtjev za komentare/Nazivi članaka o pojedinim razdobljima Hrvatskoga Kraljevstva\"\u003E\u003Cb\u003EZahtjev za komentare o nazivima članaka o razdobljima Hrvatskoga Kraljevstva\u003C/b\u003E\u003C/a\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\n\u003Clink rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" href=\"mw-data:TemplateStyles:r7100381\"\u003E\u003Ctable class=\"plainlinks fmbox fmbox-system\" role=\"presentation\" style=\"border:1px solid #0077BB;\"\u003E\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\u003Ctd class=\"mbox-image\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Cspan\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Treffpunkt.svg/26px-Treffpunkt.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"26\" height=\"26\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Treffpunkt.svg/39px-Treffpunkt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Treffpunkt.svg/52px-Treffpunkt.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/span\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\u003Ctd class=\"mbox-text\"\u003EOtvoren je \u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Zahtjev_za_komentare/Nazivi_%C4%8Dlanaka\" title=\"Wikipedija:Zahtjev za komentare/Nazivi članaka\"\u003E\u003Cb\u003EZahtjev za komentare o nazivima članaka\u003C/b\u003E\u003C/a\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Mrežno mjesto"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sadržaj" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sadržaj</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">premjesti</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">sakrij</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Početak</div> </a> </li> <li id="toc-Ime" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ime"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Ime</span> </div> </a> <ul id="toc-Ime-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zemljopis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zemljopis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Zemljopis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Zemljopis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sadržaj cjeline Zemljopis</span> </button> <ul id="toc-Zemljopis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Položaj_i_prometna_povezanost" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Položaj_i_prometna_povezanost"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Položaj i prometna povezanost</span> </div> </a> <ul id="toc-Položaj_i_prometna_povezanost-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Klima" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Klima"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Klima</span> </div> </a> <ul id="toc-Klima-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Reljef_i_građa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Reljef_i_građa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Reljef i građa</span> </div> </a> <ul id="toc-Reljef_i_građa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vode" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vode"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Vode</span> </div> </a> <ul id="toc-Vode-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Biljni_i_životinjski_svijet" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Biljni_i_životinjski_svijet"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Biljni i životinjski svijet</span> </div> </a> <ul id="toc-Biljni_i_životinjski_svijet-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Stanje_okoliša" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Stanje_okoliša"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Stanje okoliša</span> </div> </a> <ul id="toc-Stanje_okoliša-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Infrastruktura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Infrastruktura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Infrastruktura</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Infrastruktura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sadržaj cjeline Infrastruktura</span> </button> <ul id="toc-Infrastruktura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Prometna_infrastruktura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Prometna_infrastruktura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Prometna infrastruktura</span> </div> </a> <ul id="toc-Prometna_infrastruktura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vodoopskrba_i_kanalizacija" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vodoopskrba_i_kanalizacija"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Vodoopskrba i kanalizacija</span> </div> </a> <ul id="toc-Vodoopskrba_i_kanalizacija-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Komunikacijska_infrastruktura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Komunikacijska_infrastruktura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Komunikacijska infrastruktura</span> </div> </a> <ul id="toc-Komunikacijska_infrastruktura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Elektroenergetska_situacija" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Elektroenergetska_situacija"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Elektroenergetska situacija</span> </div> </a> <ul id="toc-Elektroenergetska_situacija-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gospodarenje_komunalnim_otpadom" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gospodarenje_komunalnim_otpadom"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Gospodarenje komunalnim otpadom</span> </div> </a> <ul id="toc-Gospodarenje_komunalnim_otpadom-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Stanovništvo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Stanovništvo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Stanovništvo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Stanovništvo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sadržaj cjeline Stanovništvo</span> </button> <ul id="toc-Stanovništvo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Popisi_1971._–_1991." class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Popisi_1971._–_1991."> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Popisi 1971. – 1991.</span> </div> </a> <ul id="toc-Popisi_1971._–_1991.-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Široki_Brijeg_(naseljeno_mjesto),_nacionalni_sastav" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Široki_Brijeg_(naseljeno_mjesto),_nacionalni_sastav"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.1</span> <span>Široki Brijeg (naseljeno mjesto), nacionalni sastav</span> </div> </a> <ul id="toc-Široki_Brijeg_(naseljeno_mjesto),_nacionalni_sastav-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Popis_2013." class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Popis_2013."> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Popis 2013.</span> </div> </a> <ul id="toc-Popis_2013.-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Naseljena_mjesta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Naseljena_mjesta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Naseljena mjesta</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Naseljena_mjesta-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sadržaj cjeline Naseljena mjesta</span> </button> <ul id="toc-Naseljena_mjesta-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Popis_katolika_u_župi_Blato_1844." class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Popis_katolika_u_župi_Blato_1844."> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Popis katolika u župi Blato 1844.</span> </div> </a> <ul id="toc-Popis_katolika_u_župi_Blato_1844.-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Popis_katolika_u_župi_Široki_Brijeg_1867." class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Popis_katolika_u_župi_Široki_Brijeg_1867."> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Popis katolika u župi Široki Brijeg 1867.</span> </div> </a> <ul id="toc-Popis_katolika_u_župi_Široki_Brijeg_1867.-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Uprava" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Uprava"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Uprava</span> </div> </a> <ul id="toc-Uprava-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Politika" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Politika"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Politika</span> </div> </a> <ul id="toc-Politika-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Povijest" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Povijest"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Povijest</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Povijest-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sadržaj cjeline Povijest</span> </button> <ul id="toc-Povijest-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pretpovijesno_i_antičko_razdoblje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pretpovijesno_i_antičko_razdoblje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Pretpovijesno i antičko razdoblje</span> </div> </a> <ul id="toc-Pretpovijesno_i_antičko_razdoblje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Srednji_vijek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Srednji_vijek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Srednji vijek</span> </div> </a> <ul id="toc-Srednji_vijek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pod_turskom_upravom" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pod_turskom_upravom"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.3</span> <span>Pod turskom upravom</span> </div> </a> <ul id="toc-Pod_turskom_upravom-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Austro-Ugarska_uprava" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Austro-Ugarska_uprava"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.4</span> <span>Austro-Ugarska uprava</span> </div> </a> <ul id="toc-Austro-Ugarska_uprava-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Drugi_svjetski_rat_i_poraće" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Drugi_svjetski_rat_i_poraće"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.5</span> <span>Drugi svjetski rat i poraće</span> </div> </a> <ul id="toc-Drugi_svjetski_rat_i_poraće-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Novije_doba" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Novije_doba"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.6</span> <span>Novije doba</span> </div> </a> <ul id="toc-Novije_doba-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Gospodarstvo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gospodarstvo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Gospodarstvo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Gospodarstvo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sadržaj cjeline Gospodarstvo</span> </button> <ul id="toc-Gospodarstvo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Turizam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Turizam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Turizam</span> </div> </a> <ul id="toc-Turizam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Poljoprivreda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Poljoprivreda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Poljoprivreda</span> </div> </a> <ul id="toc-Poljoprivreda-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Usporedba_s_prijeratnim_stanjem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Usporedba_s_prijeratnim_stanjem"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2.1</span> <span>Usporedba s prijeratnim stanjem</span> </div> </a> <ul id="toc-Usporedba_s_prijeratnim_stanjem-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sadašnje_stanje_u_poljoprivredi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sadašnje_stanje_u_poljoprivredi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2.2</span> <span>Sadašnje stanje u poljoprivredi</span> </div> </a> <ul id="toc-Sadašnje_stanje_u_poljoprivredi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Glavni_uzroci_sadašnjeg_stanja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Glavni_uzroci_sadašnjeg_stanja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2.3</span> <span>Glavni uzroci sadašnjeg stanja</span> </div> </a> <ul id="toc-Glavni_uzroci_sadašnjeg_stanja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mogućnosti_u_oblasti_poljoprivrede" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Mogućnosti_u_oblasti_poljoprivrede"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2.4</span> <span>Mogućnosti u oblasti poljoprivrede</span> </div> </a> <ul id="toc-Mogućnosti_u_oblasti_poljoprivrede-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Industrija" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Industrija"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.3</span> <span>Industrija</span> </div> </a> <ul id="toc-Industrija-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rudarstvo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rudarstvo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.4</span> <span>Rudarstvo</span> </div> </a> <ul id="toc-Rudarstvo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Poznate_osobe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Poznate_osobe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Poznate osobe</span> </div> </a> <ul id="toc-Poznate_osobe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spomenici_i_znamenitosti" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Spomenici_i_znamenitosti"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Spomenici i znamenitosti</span> </div> </a> <ul id="toc-Spomenici_i_znamenitosti-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Obrazovanje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Obrazovanje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Obrazovanje</span> </div> </a> <ul id="toc-Obrazovanje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kultura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kultura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Kultura</span> </div> </a> <ul id="toc-Kultura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mediji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Mediji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Mediji</span> </div> </a> <ul id="toc-Mediji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rimokatoličke_župe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Rimokatoličke_župe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Rimokatoličke župe</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Rimokatoličke_župe-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sadržaj cjeline Rimokatoličke župe</span> </button> <ul id="toc-Rimokatoličke_župe-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Župa_Široki_Brijeg_-_župa_uznesenja_Blažene_djevice_Marije" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Župa_Široki_Brijeg_-_župa_uznesenja_Blažene_djevice_Marije"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.1</span> <span>Župa Široki Brijeg - župa uznesenja Blažene djevice Marije</span> </div> </a> <ul id="toc-Župa_Široki_Brijeg_-_župa_uznesenja_Blažene_djevice_Marije-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Franjevački_samostan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Franjevački_samostan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.1.1</span> <span>Franjevački samostan</span> </div> </a> <ul id="toc-Franjevački_samostan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Župa_Kočerin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Župa_Kočerin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.2</span> <span>Župa Kočerin</span> </div> </a> <ul id="toc-Župa_Kočerin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Župa_Rasno" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Župa_Rasno"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.3</span> <span>Župa Rasno</span> </div> </a> <ul id="toc-Župa_Rasno-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Župa_Izbično" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Župa_Izbično"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.4</span> <span>Župa Izbično</span> </div> </a> <ul id="toc-Župa_Izbično-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Župa_Ljuti_Dolac" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Župa_Ljuti_Dolac"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.5</span> <span>Župa Ljuti Dolac</span> </div> </a> <ul id="toc-Župa_Ljuti_Dolac-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Župa_Crnač" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Župa_Crnač"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.6</span> <span>Župa Crnač</span> </div> </a> <ul id="toc-Župa_Crnač-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Župa_Buhovo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Župa_Buhovo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.7</span> <span>Župa Buhovo</span> </div> </a> <ul id="toc-Župa_Buhovo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Župa_Mostarski_Gradac" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Župa_Mostarski_Gradac"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.8</span> <span>Župa Mostarski Gradac</span> </div> </a> <ul id="toc-Župa_Mostarski_Gradac-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Šport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Šport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17</span> <span>Šport</span> </div> </a> <ul id="toc-Šport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ostalo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ostalo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18</span> <span>Ostalo</span> </div> </a> <ul id="toc-Ostalo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gradovi_prijatelji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gradovi_prijatelji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19</span> <span>Gradovi prijatelji</span> </div> </a> <ul id="toc-Gradovi_prijatelji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Izvori" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Izvori"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20</span> <span>Izvori</span> </div> </a> <ul id="toc-Izvori-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ostali_projekti" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ostali_projekti"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">21</span> <span>Ostali projekti</span> </div> </a> <ul id="toc-Ostali_projekti-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vanjske_poveznice" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Vanjske_poveznice"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">22</span> <span>Vanjske poveznice</span> </div> </a> <ul id="toc-Vanjske_poveznice-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sadržaj" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Sadržaj" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Prikaz sadržaja stranice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Prikaz sadržaja stranice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Široki Brijeg</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Idi na druge jezične varijante članka. Dostupan je na 35 jezika" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-35" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">35 jezika</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%8A%D8%B1%D9%88%D9%83%D9%8A_%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D9%8A%D8%BA" title="شيروكي برييغ – arapski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="شيروكي برييغ" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arapski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%8B%D1%80%D0%BE%D0%BA%D1%96_%D0%91%D1%80%D1%8B%D0%B5%D0%B3" title="Шырокі Брыег – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Шырокі Брыег" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – bosanski" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosanski" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg_(lungsod)" title="Široki Brijeg (lungsod) – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Široki Brijeg (lungsod)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – češki" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="češki" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – njemački" lang="de" hreflang="de" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="njemački" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – engleski" lang="en" hreflang="en" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="English" data-language-local-name="engleski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – španjolski" lang="es" hreflang="es" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="španjolski" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – estonski" lang="et" hreflang="et" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonski" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%DA%AF" title="شیروکی بریگ – perzijski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="شیروکی بریگ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perzijski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – indonezijski" lang="id" hreflang="id" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezijski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – interligua" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interligua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – talijanski" lang="it" hreflang="it" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="talijanski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B7%E3%83%AD%E3%82%AD%E3%83%BB%E3%83%96%E3%83%AA%E3%82%A4%E3%82%A7%E3%82%B0" title="シロキ・ブリイェグ – japanski" lang="ja" hreflang="ja" data-title="シロキ・ブリイェグ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japanski" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%8B%9C%EB%A1%9C%ED%82%A4%EB%B8%8C%EB%A6%AC%EC%98%88%EA%B7%B8" title="시로키브리예그 – korejski" lang="ko" hreflang="ko" data-title="시로키브리예그" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="korejski" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Collis_Amplus" title="Collis Amplus – latinski" lang="la" hreflang="la" data-title="Collis Amplus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latinski" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijegas" title="Široki Brijegas – litavski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Široki Brijegas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litavski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B8_%D0%91%D1%80%D0%B8%D0%B5%D0%B3" title="Широки Бриег – makedonski" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Широки Бриег" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="makedonski" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – nizozemski" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="nizozemski" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – norveški nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norveški nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – norveški bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norveški bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – poljski" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="poljski" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – rumunjski" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumunjski" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B8-%D0%91%D1%80%D0%B8%D0%B5%D0%B3" title="Широки-Бриег – ruski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Широки-Бриег" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – srpsko-hrvatski" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="srpsko-hrvatski" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – slovenski" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovenski" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Shiroki_Breg" title="Shiroki Breg – albanski" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Shiroki Breg" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanski" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B8_%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B5%D0%B3" title="Широки Бријег – srpski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Широки Бријег" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="srpski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – švedski" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="švedski" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Široki Brijeg – turski" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Široki Brijeg" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turski" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%91%D1%80%D1%96%D1%94%D0%B3" title="Широкий Брієг – ukrajinski" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Широкий Брієг" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrajinski" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A6%DA%AF" title="شیروکی بریئگ – urdski" lang="ur" hreflang="ur" data-title="شیروکی بریئگ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdski" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B8%8C%E7%BD%97%E5%9F%BA%E5%B8%83%E9%87%8C%E8%80%B6%E6%A0%BC" title="希罗基布里耶格 – kineski" lang="zh" hreflang="zh" data-title="希罗基布里耶格" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="kineski" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q391729#sitelinks-wikipedia" title="Poveznice na druge jezike" class="wbc-editpage">Uredi poveznice</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Imenski prostori"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Pogledaj sadržaj [c]" accesskey="c"><span>Stranica</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Razgovor:%C5%A0iroki_Brijeg" rel="discussion" title="Razgovorna stranica [t]" accesskey="t"><span>Razgovor</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Promijeni jezičnu varijantu" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">hrvatski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Pogledi"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg"><span>Čitaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit" title="Uredite ovu stranicu [v]" accesskey="v"><span>Uredi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit" title="Uredite izvorni kôd ove stranice [e]" accesskey="e"><span>Uredi kôd</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=history" title="Ranije izmjene na ovoj stranici [h]" accesskey="h"><span>Vidi povijest</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Pomagala"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Pomagala" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Pomagala</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Pomagala</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">premjesti</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">sakrij</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Više mogućnosti" > <div class="vector-menu-heading"> Radnje </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%C5%A0iroki_Brijeg"><span>Čitaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit" title="Uredite ovu stranicu [v]" accesskey="v"><span>Uredi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit" title="Uredite izvorni kôd ove stranice [e]" accesskey="e"><span>Uredi kôd</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=history"><span>Vidi povijest</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Razno </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:%C5%A0to_vodi_ovamo/%C5%A0iroki_Brijeg" title="Popis svih stranica koje sadrže poveznice na ovu stranicu [j]" accesskey="j"><span>Što vodi ovamo</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Povezane_promjene/%C5%A0iroki_Brijeg" rel="nofollow" title="Nedavne promjene na stranicama koje su povezane s navedenom stranicom [k]" accesskey="k"><span>Povezane promjene</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//hr.wikipedia.org/wiki/Wikipedija:Upload" title="Postavi datoteke [u]" accesskey="u"><span>Postavi datoteku</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&oldid=7112893" title="Trajna poveznica na ovu verziju stranice"><span>Trajna poveznica</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=info" title="Više informacija o ovoj stranici"><span>Podatci o stranici</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Citiraj&page=%C5%A0iroki_Brijeg&id=7112893&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacije o tome kako citirati ovu stranicu"><span>Citiraj ovu stranicu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Skra%C4%87iva%C4%8D_adresa&url=https%3A%2F%2Fhr.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25C5%25A0iroki_Brijeg"><span>Skraćeni URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhr.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25C5%25A0iroki_Brijeg"><span>Preuzmi QR kôd</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Ispis/izvoz </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Zbirka&bookcmd=book_creator&referer=%C5%A0iroki+Brijeg"><span>Stvori knjigu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:DownloadAsPdf&page=%C5%A0iroki_Brijeg&action=show-download-screen"><span>Preuzmi kao PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&printable=yes" title="Inačica za ispis ove stranice [p]" accesskey="p"><span>Inačica za ispis</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Wikimedijini projekti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:%C5%A0iroki_Brijeg" hreflang="en"><span>Zajednički poslužitelj</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q391729" title="Poveznica na stavku na projektu Wikipodatci [g]" accesskey="g"><span>Stavka na Wikipodatcima</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Pomagala"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Izgled"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Izgled</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">premjesti</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">sakrij</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-aa-coord" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Geografske_koordinate" class="mw-redirect" title="Geografske koordinate">Koordinate</a>: <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5976926">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=%C5%A0iroki_Brijeg&params=43_22_N_17_35_E_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Karte, zračne fotografije i drugi podatci za ovu lokaciju"><span class="latitude">43°22′N</span> <span class="longitude">17°35′E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Karte, zračne fotografije i drugi podatci za ovu lokaciju">43.367°N 17.583°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">43.367; 17.583</span></span></span></a></span></div></div> <div id="mw-indicator-izdvojeni" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedija:Izabrani_%C4%8Dlanci" title="Ovo je izdvojeni članak – studeni 2009. Kliknite ovdje za više informacija."><img alt="Ovo je izdvojeni članak – studeni 2009. Kliknite ovdje za više informacija." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/20px-Cscr-featured.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/30px-Cscr-featured.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/40px-Cscr-featured.svg.png 2x" data-file-width="466" data-file-height="443" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Izvor: Wikipedija</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hr" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <table class="infobox" style="width:22em"><tbody><tr><th colspan="2" style="text-align:center;font-size:125%;font-weight:bold;background-color:#bcf;">Grad Široki Brijeg</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Crkva04743.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Crkva04743.JPG/300px-Crkva04743.JPG" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Crkva04743.JPG/450px-Crkva04743.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Crkva04743.JPG/600px-Crkva04743.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span><br /><a href="/wiki/Crkva_Uznesenja_Bla%C5%BEene_Djevice_Marije_u_%C5%A0irokom_Brijegu" class="mw-redirect" title="Crkva Uznesenja Blažene Djevice Marije u Širokom Brijegu">Crkva Uznesenja BDM</a>, simbol Širokog Brijega</td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><div style="display:flex; justify-content:space-around; vertical-align:middle; flex-wrap:wrap; align-items:end; text-align:center;"><span style="display:inline-block"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Flag_of_%C5%A0iroki_Brijeg.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_%C5%A0iroki_Brijeg.gif/120px-Flag_of_%C5%A0iroki_Brijeg.gif" decoding="async" width="120" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_%C5%A0iroki_Brijeg.gif/180px-Flag_of_%C5%A0iroki_Brijeg.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_%C5%A0iroki_Brijeg.gif/240px-Flag_of_%C5%A0iroki_Brijeg.gif 2x" data-file-width="432" data-file-height="216" /></a></span><br /><a href="/wiki/Zastava" title="Zastava">Zastava</a></span> <span style="display:inline-block"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg/80px-Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg.png" decoding="async" width="80" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg/120px-Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg/160px-Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg.png 2x" data-file-width="173" data-file-height="229" /></a></span><br /><a href="/wiki/Grb" title="Grb">Grb</a></span> </div></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/Popis_dr%C5%BEava" class="mw-redirect" title="Popis država">Država</a></th><td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bosna_i_Hercegovina" title="Bosna i Hercegovina"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/24px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png" decoding="async" width="24" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/36px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/48px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Bosna_i_Hercegovina" title="Bosna i Hercegovina">Bosna i Hercegovina</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/Upravna_podjela_Bosne_i_Hercegovine" class="mw-redirect" title="Upravna podjela Bosne i Hercegovine">Entitet</a></th><td><a href="/wiki/Federacija_BiH" class="mw-redirect" title="Federacija BiH">Federacija BiH</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/%C5%BDupanije_Federacije_BiH" class="mw-redirect" title="Županije Federacije BiH">Županija</a></th><td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Flag_of_the_Croatian_Republic_of_Herzeg-Bosnia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_the_Croatian_Republic_of_Herzeg-Bosnia.svg/25px-Flag_of_the_Croatian_Republic_of_Herzeg-Bosnia.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_the_Croatian_Republic_of_Herzeg-Bosnia.svg/38px-Flag_of_the_Croatian_Republic_of_Herzeg-Bosnia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_the_Croatian_Republic_of_Herzeg-Bosnia.svg/50px-Flag_of_the_Croatian_Republic_of_Herzeg-Bosnia.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/%C5%BDupanija_Zapadnohercegova%C4%8Dka" title="Županija Zapadnohercegovačka">Zapadnohercegovačka</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center"><hr style="background:lightgray" /></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;text-align:left; font-weight:bold;">Vlast</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"> • Gradonačelnik</th><td><a href="/w/index.php?title=Ivo_Pavkovi%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ivo Pavković (stranica ne postoji)">Ivo Pavković</a> (<a href="/wiki/Hrvatska_demokratska_zajednica_Bosne_i_Hercegovine" title="Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine">HDZ BiH</a>)</td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center"><hr style="background:lightgray" /></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;text-align:left; font-weight:bold;"><a href="/wiki/Povr%C5%A1ina" title="Površina">Površina</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"> • Ukupna</th><td>388 km²</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/Zemljopisne_koordinate" title="Zemljopisne koordinate">Koordinate</a></th><td><span class="coord-inline"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5976926">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=%C5%A0iroki_Brijeg&params=43_22_N_17_35_E_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Karte, zračne fotografije i drugi podatci za ovu lokaciju"><span class="latitude">43°22′N</span> <span class="longitude">17°35′E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Karte, zračne fotografije i drugi podatci za ovu lokaciju">43.367°N 17.583°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">43.367; 17.583</span></span></span></a></span></span></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center"><hr style="background:lightgray" /></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;text-align:left; font-weight:bold;"><a href="/wiki/Stanovni%C5%A1tvo" title="Stanovništvo">Stanovništvo</a> (2013.)</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left">Grad</th><td><span style="color: #0c0; font-size: larger;">▲</span>28.928</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left">Naseljeno mjesto</th><td><span style="color: #0c0; font-size: larger;">▲</span>6.149</td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center"><hr style="background:lightgray" /></th></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/Vremenska_zona" title="Vremenska zona">Vremenska zona</a></th><td><a href="/wiki/CET" class="mw-redirect" title="CET">CET</a> (<a href="/wiki/UTC%2B1" title="UTC+1">UTC+1</a>)</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"> • Ljeto (<a href="/wiki/Ljetno_ra%C4%8Dunanje_vremena" title="Ljetno računanje vremena">DST</a>)</th><td><a href="/wiki/CEST" class="mw-redirect" title="CEST">CEST</a> (<a href="/wiki/UTC%2B2" title="UTC+2">UTC+2</a>)</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/Po%C5%A1tanski_broj" title="Poštanski broj">Poštanski broj</a></th><td>88220</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left"><a href="/wiki/Pozivni_broj" title="Pozivni broj">Pozivni broj</a></th><td>+387 (0)39</td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left">Stranica</th><td><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.sirokibrijeg.ba">http://www.sirokibrijeg.ba</a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a class="mw-kartographer-map notheme mw-kartographer-container center" style="width: 300px; height: 180px;" data-mw-kartographer="mapframe" data-style="osm-intl" data-width="300" data-height="180" data-zoom="8" data-lat="43.366666666667" data-lon="17.583333333333" data-overlays="["_038ee1190176d6223b0cee1849e47d103556a77f"]" href="/wiki/Posebno:Map/8/43.366666666667/17.583333333333/hr"><img src="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,8,43.366666666667,17.583333333333,300x180.png?lang=hr&domain=hr.wikipedia.org&title=%C5%A0iroki_Brijeg&revid=7112893&groups=_038ee1190176d6223b0cee1849e47d103556a77f" width="300" height="180" decoding="async" srcset="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,8,43.366666666667,17.583333333333,300x180@2x.png?lang=hr&domain=hr.wikipedia.org&title=%C5%A0iroki_Brijeg&revid=7112893&groups=_038ee1190176d6223b0cee1849e47d103556a77f 2x" alt="Zemljovid" /></a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:SirokiBrijeg_Municipality_Location.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/SirokiBrijeg_Municipality_Location.png/300px-SirokiBrijeg_Municipality_Location.png" decoding="async" width="300" height="285" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a2/SirokiBrijeg_Municipality_Location.png 1.5x" data-file-width="405" data-file-height="385" /></a></span><br />Položaj Grada Širokog Brijega na karti BiH</td></tr></tbody></table> <p><b>Široki Brijeg</b> je grad u <a href="/wiki/Bosna_i_Hercegovina" title="Bosna i Hercegovina">Bosni i Hercegovini</a> i sjedište <a href="/wiki/%C5%BDupanija_Zapadnohercegova%C4%8Dka" title="Županija Zapadnohercegovačka">Županije Zapadnohercegovačke</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ime">Ime</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=1" title="Uredi odlomak: Ime" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=1" title="Uredi kôd odjeljka Ime"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sadašnji oblik imena grada je <a href="/wiki/Ijekavski" class="mw-redirect" title="Ijekavski">ijekavizirani</a> oblik <a href="/wiki/Ikavski" class="mw-redirect" title="Ikavski">ikavskog</a>: <b>Široki Brig</b> jer je ovo područje tradicionalno ikavsko. Ikavski oblik se koristi u pjesmama,<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> navijačkim skupinama i neslužbenoj uporabi, iako službeno se koristi isključivo ijekavski. U svakodnevnom razgovor najčešće se koristi izraz <b>Široki</b>. Mjesto gdje se danas nalazi središnji dio grada, kraj rječice <a href="/wiki/Li%C5%A1tica" title="Lištica">Lištice</a>,<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> pripadalo je naselju Lise.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Uzvisina južno od <a href="/wiki/Ugrova%C4%8Da" title="Ugrovača">Ugrovače</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> pred njezino ušće u Lišticu zvala se Široki brig i pripadala je naselju <a href="/wiki/Pribinovi%C4%87i" title="Pribinovići">Pribinovići</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (danas mjesto samostana i crkve). Ponad grada uzdižu se tri brijega okrenuta prema rijeci Lištici: Burića brig, Brig Stražnica i Široki brig. Ovaj posljednji, smješten u sredini, najširi je od sviju i otud mu ime Široki brig. Na njemu je godine 1846. započeta gradnja <a href="/wiki/Franjeva%C4%8Dki_samostan_i_crkva_Uznesenja_Bla%C5%BEene_Djevice_Marije_u_%C5%A0irokom_Brijegu" title="Franjevački samostan i crkva Uznesenja Blažene Djevice Marije u Širokom Brijegu">franjevačkoga samostana i crkve</a>. I kada je to mjesto postalo duhovno žarište i uljudbeno središte cijele Hercegovine, njegovi su pismeni i nepismeni stanovnici zadržali dotadašnji oblik njegova imena: Široki brig (Brig). Tako su ga i pisali franjevci prvih pedeset godina. Većina ih je drugu dionicu i dalje pisala malim slovom, iako je to označavalo veliki sadržaj. Na izmaku 19. stoljeća ime se počinje pisati u i/j/ekavskom obliku: Široki Bri/j/eg.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Takvo je službeno pisanje nastavljeno i u 20. stoljeću. Ali u govornom jeziku većine običnog puka i jezično svjesnih učenih ljudi iz ovoga kraja i dalje se zadržao ikavski oblik. Štoviše, pojedinci su ga tako i pisali.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Glavno mjesto u početku nastanka gradića mijenjalo je ime više puta. Najprije se zvalo Lise<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> a ne Ćemer<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> kako neki pogrešno navode. Ćemer je bio samo dio oko mlinica,<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> odnosno Ćemer – po mlinici koja je bila sagrađena na svod (ćemer, perzijsko-turski kemer = svod).<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Potom se prozvalo Lištica – po rječici koja izvire u Borku, dva kilometra sjeverno od središta grada. Nakon toga mjesto dobiva ime Široki Brig – po smještaju franjevačkoga samostana i gimnazije koji su bili veoma poznati. Pedesetih godina prošloga stoljeća komunistička vlast mijenja naziv u Lištica.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Široki Brig je preimenovan u Lišticu (ime rječice koja teče kroz taj grad) zbog poraza partizana u tom kraju u Drugom svjetskom ratu. Župa i samostan iznad Lištice zadržali su i dalje ime Široki Brijeg. Gradu i općini vraćeno je prvotno ime god. <a href="/wiki/1991." title="1991.">1991.</a> kad su odškrinuta vrata demokracije.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nažalost, vraćanjem nekadašnjeg imena,<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> nije iskorištena prigoda za ikavsku izvornost imena Široki Brig (izvorno ime) nego za njegovu preinaku (ijekavizaciju) koja je nastala koncem 19. stoljeća. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zemljopis">Zemljopis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=2" title="Uredi odlomak: Zemljopis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=2" title="Uredi kôd odjeljka Zemljopis"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Položaj_i_prometna_povezanost"><span id="Polo.C5.BEaj_i_prometna_povezanost"></span>Položaj i prometna povezanost</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=3" title="Uredi odlomak: Položaj i prometna povezanost" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=3" title="Uredi kôd odjeljka Položaj i prometna povezanost"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:%C5%A0ahovnica_na_Ciganskom_brdu,%C5%A0iroki_Brig_04811.jpg" class="mw-file-description" title="Grb na Ciganskom brdu, Široki Brijeg"><img alt="Grb na Ciganskom brdu, Široki Brijeg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/%C5%A0ahovnica_na_Ciganskom_brdu%2C%C5%A0iroki_Brig_04811.jpg/120px-%C5%A0ahovnica_na_Ciganskom_brdu%2C%C5%A0iroki_Brig_04811.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/%C5%A0ahovnica_na_Ciganskom_brdu%2C%C5%A0iroki_Brig_04811.jpg/180px-%C5%A0ahovnica_na_Ciganskom_brdu%2C%C5%A0iroki_Brig_04811.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/%C5%A0ahovnica_na_Ciganskom_brdu%2C%C5%A0iroki_Brig_04811.jpg/240px-%C5%A0ahovnica_na_Ciganskom_brdu%2C%C5%A0iroki_Brig_04811.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Grb na Ciganskom brdu, Široki Brijeg</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Cigansko_brdo_%C5%A1ahovnica.jpg" class="mw-file-description" title="Grb na Ciganskom brdu, Široki Brijeg, pogled iz zraka"><img alt="Grb na Ciganskom brdu, Široki Brijeg, pogled iz zraka" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/a/a6/Cigansko_brdo_%C5%A1ahovnica.jpg/120px-Cigansko_brdo_%C5%A1ahovnica.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/a/a6/Cigansko_brdo_%C5%A1ahovnica.jpg/180px-Cigansko_brdo_%C5%A1ahovnica.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/a/a6/Cigansko_brdo_%C5%A1ahovnica.jpg/240px-Cigansko_brdo_%C5%A1ahovnica.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="300" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Grb na Ciganskom brdu, Široki Brijeg, pogled iz zraka</div> </li> </ul> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:%C5%A0iroki_Brijeg,_glavni_trg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/%C5%A0iroki_Brijeg%2C_glavni_trg.jpg/300px-%C5%A0iroki_Brijeg%2C_glavni_trg.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/%C5%A0iroki_Brijeg%2C_glavni_trg.jpg/450px-%C5%A0iroki_Brijeg%2C_glavni_trg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/%C5%A0iroki_Brijeg%2C_glavni_trg.jpg/600px-%C5%A0iroki_Brijeg%2C_glavni_trg.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a><figcaption>Trg u Širokom Brijegu</figcaption></figure> <p>Široki je Brijeg smješten na rijeci <a href="/wiki/Li%C5%A1tica_(rijeka)" class="mw-redirect" title="Lištica (rijeka)">Lištici</a>.Površina grada je 388 km².<sup id="cite_ref-plan_grada_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Središte grada je smješteno na 270 metara nadmorske visine, te tako pripada onom dijelu koji se naziva "niska Hercegovina",<sup id="cite_ref-plan_grada_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> premda veliki dio općine pripada tzv. "visokoj Hercegovini" (gotovo cijeli sjeverni dio grada), s najvišim vrhom <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.visomap.com/place-fr/Bile+Stine/421886">Bile Stine</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140314103504/http://www.visomap.com/place-fr/Bile+Stine/421886">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 14. ožujka 2014. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) u <a href="/wiki/Donji_Crna%C4%8D" title="Donji Crnač">Donjem Crnču</a>.<sup id="cite_ref-plan_grada_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Grad je udaljen 20<sup id="cite_ref-plan_grada_15-3" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> – 25 km od <a href="/wiki/Mostar" title="Mostar">Mostara</a>, 42 km od <a href="/wiki/Me%C4%91ugorje" title="Međugorje">Međugorja</a> te oko 88 km od obale Jadranskog mora (<a href="/wiki/Plo%C4%8De" title="Ploče">Ploče</a>). Široki Brijeg je smješten na vrlo važnoj prometnici <a href="/wiki/Mostar" title="Mostar">Mostar</a> – <a href="/wiki/Split" title="Split">Split</a><sup id="cite_ref-plan_grada_15-4" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <sup id="cite_ref-ŠB-prometna_povezanost_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-prometna_povezanost-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> a te magistralnoj cesti M 6.1 <a href="/wiki/Mostar" title="Mostar">Mostar</a> – <a href="/wiki/Livno" title="Livno">Livno</a> (<a href="/wiki/Biha%C4%87" title="Bihać">Bihać</a> – <a href="/wiki/Zagreb" title="Zagreb">Zagreb</a>).<sup id="cite_ref-plan_grada_15-5" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ukupna dužina lokalnih i nerazvrstanih cesta na području grada Širokog Brijega je otprilike 400 km.<sup id="cite_ref-ŠB-prometna_povezanost_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-prometna_povezanost-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Klima">Klima</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=4" title="Uredi odlomak: Klima" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=4" title="Uredi kôd odjeljka Klima"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na ovom području prevladava <a href="/wiki/Sredozemna_klima" title="Sredozemna klima">sredozemna klima</a>. <a href="/wiki/Zima" title="Zima">Zime</a> su svježe, a <a href="/wiki/Ljeto" title="Ljeto">ljeta</a> duga i topla. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Reljef_i_građa"><span id="Reljef_i_gra.C4.91a"></span>Reljef i građa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=5" title="Uredi odlomak: Reljef i građa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=5" title="Uredi kôd odjeljka Reljef i građa"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Šire područje Širokog Brijega nalazi se na karakterističnim vrlo složenim strukturnim oblicima koji u geotektonskom pogledu pripadaju tzv. Zoni visokog krša.<sup id="cite_ref-Reljef_i_građa_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Reljef_i_građa-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Osnovnu karakteristiku čine <a href="/wiki/Vapnenac" title="Vapnenac">vapnenačke</a> stijene koje se odlikuju raznim krškim oblicima (ponori, jame, ponikve, krška polja i dr.) i duboko usječenim dolinama povremenih bujičnih tokova. Područje Širokog Brijega se nalazi na pravcu tektonske jedinice Rakitno-Hrgud i prostire se preko <a href="/wiki/Rakitno" title="Rakitno">Rakitna</a>, <a href="/wiki/Varda_(%C4%8Cabulja)" title="Varda (Čabulja)">Varda planine</a>, <a href="/wiki/Mostarsko_blato" title="Mostarsko blato">Mostarskog blata</a>, <a href="/wiki/Rotimlja" title="Rotimlja">Rotimlje</a> i <a href="/wiki/Hrgud" title="Hrgud">Hrguda</a> do <a href="/w/index.php?title=Trebe%C5%A1nica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trebešnica (stranica ne postoji)">Trebišnice</a> na jugoistok. Terene ove jedinice izgrađuju sedimenti <a href="/w/index.php?title=Gornja_jura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gornja jura (stranica ne postoji)">gornjojurske</a>, <a href="/wiki/Kreda_(geolo%C5%A1ko_razdoblje)" title="Kreda (geološko razdoblje)">kredne</a> i <a href="/wiki/Paleogen" title="Paleogen">paleogenske</a> starosti, zatim <a href="/wiki/Neogen" title="Neogen">neogenske</a> i kvartarne naslage. Izdvojeni su donjekredni sivosmeđi, dobro uslojeni vapnenci i <a href="/wiki/Dolomit" title="Dolomit">dolomiti</a>.<sup id="cite_ref-Reljef_i_građa_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-Reljef_i_građa-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Gornjokredne naslage, cenoman-turon, zastupljene su bijelim i ružičastim, masivnom vapnencima s rudištima. U paleogenskim naslagama izdvajaju se liburnijski i alveolinsko-numulitni vapnenci, zatim eocenski fliš koji je zastupljen laporima, pješčenjacima, kalkarenitima i konglomeratima.<sup id="cite_ref-Reljef_i_građa_17-2" class="reference"><a href="#cite_note-Reljef_i_građa-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Neogenske naslage su izgrađene od <a href="/wiki/Lapor" title="Lapor">lapora</a>, pjeskovitih <a href="/wiki/Glina_(tlo)" title="Glina (tlo)">glina</a>, konglomerata i pješčenjaka, a nalazimo ih u okolici <a href="/wiki/Grabova_Draga" title="Grabova Draga">Grabove Drage</a> i <a href="/wiki/Mostarsko_blato" title="Mostarsko blato">Mostarskog blata</a>.<sup id="cite_ref-Reljef_i_građa_17-3" class="reference"><a href="#cite_note-Reljef_i_građa-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Kvartar" title="Kvartar">Kvartarne</a> nanose šljunka, pijeska i kršja zasićenog vodom nalazimo na skori svim krškim poljima i u nanosima uz korita rijeka. Između nižih planina <a href="/wiki/Varda_(%C4%8Cabulja)" title="Varda (Čabulja)">Varde</a>, <a href="/w/index.php?title=Gvozd_(planina_u_BiH)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gvozd (planina u BiH) (stranica ne postoji)">Gvozda</a>, <a href="/w/index.php?title=Rujan_(planina)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rujan (planina) (stranica ne postoji)">Rujna</a> i <a href="/w/index.php?title=Trtle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trtle (stranica ne postoji)">Trtle</a> (nadmorske visine 600 – 900 metara) nalaze se krške depresije <a href="/wiki/Ko%C4%8Derinsko_polje" title="Kočerinsko polje">Kočerinsko</a>, <a href="/w/index.php?title=Trnsko_polje&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trnsko polje (stranica ne postoji)">Trnsko</a>, <a href="/wiki/Mokarsko_polje" title="Mokarsko polje">Mokarsko</a> i <a href="/w/index.php?title=Ru%C5%BEevo_polje&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruževo polje (stranica ne postoji)">Ruževo polje</a> te <a href="/wiki/Mostarsko_blato" title="Mostarsko blato">Mostarsko blato</a> (nadmorske visine od 220 – 300 metara). Području Širokog Brijega pripadaju karakteristični boksitonosni tereni Crne Lokve – Kidačke Njive, Resnica – Polog i Uzarići – Knešpolje.<sup id="cite_ref-Reljef_i_građa_17-4" class="reference"><a href="#cite_note-Reljef_i_građa-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ovo područje je devastirano rudištima i odlagalištima jalovine te zahtjeva sanaciju. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vode">Vode</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=6" title="Uredi odlomak: Vode" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=6" title="Uredi kôd odjeljka Vode"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Li%C5%A1tica_river04567.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Li%C5%A1tica_river04567.JPG/200px-Li%C5%A1tica_river04567.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Li%C5%A1tica_river04567.JPG/300px-Li%C5%A1tica_river04567.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Li%C5%A1tica_river04567.JPG/400px-Li%C5%A1tica_river04567.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Pogled na Vrelo Borak s akvaduktom u pozadini</figcaption></figure> <p>Vode s prostora Širokog Brijega pripadaju slivu rijeke <a href="/wiki/Neretva" title="Neretva">Neretve</a>.<sup id="cite_ref-ŠB_vode_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB_vode-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Glavni površinski tokovi prema <a href="/wiki/Mostarsko_blato" title="Mostarsko blato">Mostarskom Blatu</a> su: <a href="/wiki/Li%C5%A1tica" title="Lištica">Lištica</a> s <a href="/wiki/Ugrova%C4%8Da" title="Ugrovača">Ugrovačom</a>, <a href="/w/index.php?title=Moka%C5%A1nica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mokašnica (stranica ne postoji)">Mokašnica</a>, <a href="/w/index.php?title=Crna%C5%A1nica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crnašnica (stranica ne postoji)">Crnašnica</a> i <a href="/w/index.php?title=%C5%BDvati%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Žvatić (stranica ne postoji)">Žvatić</a>. Rijeci <a href="/wiki/Li%C5%A1tica" title="Lištica">Lištici</a> pripada dio površinskih voda <a href="/wiki/%C4%8Cabulja" title="Čabulja">Čabulje</a>, koji bujični vodotok Brinja sakupi iz Ladine i Dobrinja. Brinja, čiji su začeci sjeverno od <a href="/wiki/Bogodol" title="Bogodol">Bogodola</a>, ispod kote Kulica (1199) teče prema zapadu i na svom putu do <a href="/wiki/Li%C5%A1tica" title="Lištica">Lištice</a> prima kod Prskala potok Ladinu, a 2,5 km niže, vode Dobrinjskog potoka. Ovi potoci kupe sve površinske vode za vrijeme obilnih padalina i otapanja snijega na jugozapadnim dijelovima planine <a href="/wiki/%C4%8Cabulja" title="Čabulja">Čabulje</a>.<sup id="cite_ref-ŠB_vode_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB_vode-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Površinske vode koje prime <a href="/wiki/Rakitno_polje" title="Rakitno polje">Rakitno polje</a> dreniraju vodotoci Točak, Jelica, Zmijinac i za vrijeme većih padalina formiraju značajan povremeni vodotok <a href="/wiki/Ugrova%C4%8Da" title="Ugrovača">Ugrovaču</a> koja prolazeći duboko urezanim kanjonom Brina, prima usputne bujice, a u naselje <a href="/wiki/Trn_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Trn (Široki Brijeg, BiH)">Trn</a> vode <a href="/wiki/Ko%C4%8Derinsko_polje" title="Kočerinsko polje">Kočerinskog polja</a>, te se na putu do <a href="/wiki/Mostarsko_blato" title="Mostarsko blato">Mostarskog blata</a>, u središtu Širokog Brijega spaja s rijekom <a href="/wiki/Li%C5%A1tica" title="Lištica">Lišticom</a>.<sup id="cite_ref-ŠB_vode_18-2" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB_vode-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Biljni_i_životinjski_svijet"><span id="Biljni_i_.C5.BEivotinjski_svijet"></span>Biljni i životinjski svijet</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=7" title="Uredi odlomak: Biljni i životinjski svijet" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=7" title="Uredi kôd odjeljka Biljni i životinjski svijet"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Široki Brijeg pripada vegetacijskoj regiji sredozemno-kopnenih područja.<sup id="cite_ref-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zapravo je na raskrižju regija, pa se tu susreću najraznolikiji florni elementi.<sup id="cite_ref-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sredozemni element prodire područjem <a href="/wiki/Neretva" title="Neretva">Neretve</a> i doseže do Čabulje. Tu susrećemo <i><a href="/wiki/Quercus_ilex" class="mw-redirect" title="Quercus ilex">Quercus ilex</a></i> (<a href="/wiki/Hrast_crnika" title="Hrast crnika">hrast crnika</a>), <i><a href="/wiki/Pistacia_terebinthus" class="mw-redirect" title="Pistacia terebinthus">Pistacia terebinthus</a></i> (<a href="/wiki/Smrdljika" title="Smrdljika">smrdljika</a>), <i><a href="/wiki/Quercus_pubescens" class="mw-redirect" title="Quercus pubescens">Quercus pubescens</a></i> (<a href="/wiki/Hrast_medunac" title="Hrast medunac">hrast medunac</a>), <i><a href="/wiki/Celtis_australis" class="mw-redirect" title="Celtis australis">Celtis australis</a></i> (<a href="/wiki/Koprivi%C4%87" title="Koprivić">koprivić</a>), <i><a href="/wiki/Cornus_mas" class="mw-redirect" title="Cornus mas">Cornus mas</a></i> (<a href="/wiki/Drijen" title="Drijen">drijen</a>), <a href="/wiki/Cotinus_coggygria" class="mw-redirect" title="Cotinus coggygria">Cotinus coggygria</a> (<a href="/wiki/Obi%C4%8Dna_rujevina" title="Obična rujevina">obična rujevina</a>).<sup id="cite_ref-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet_19-2" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Široki Brijeg ima značajke i ilirskog flornog elementa. Na primjer <i><a href="/wiki/Petteria" class="mw-redirect" title="Petteria">Petteria</a></i> (grmolika <a href="/wiki/Lepirnja%C4%8De" class="mw-redirect" title="Lepirnjače">lepirnjača</a> - <a href="/wiki/Tilovina" title="Tilovina">tilovina</a>), zatim (<a href="/wiki/Divlji_koroma%C4%8D" title="Divlji koromač">divlji koromač</a>) <i><a href="/wiki/Portenschlagiella_ramosissima" class="mw-redirect" title="Portenschlagiella ramosissima">Portenschlagiella ramosissima</a></i>, <i><a href="/wiki/Kitaibela_vitifolia" class="mw-redirect" title="Kitaibela vitifolia">Kitaibela vitifolia</a></i> (<a href="/wiki/Kadivka" title="Kadivka">kadivka</a> – biljka iz porodice sljezovki), tu su još i: <a href="/wiki/Gu%C5%A1arka" title="Gušarka">gušarka</a>, <a href="/wiki/Likovac" title="Likovac">likovac</a>, te <i><a href="/wiki/Ostrya_carpinifolia" class="mw-redirect" title="Ostrya carpinifolia">Ostrya carpinifolia</a></i> (<a href="/wiki/Crni_grab" title="Crni grab">crni grab</a>), <i><a href="/wiki/Carpinus_orientalis" class="mw-redirect" title="Carpinus orientalis">Carpinus orientalis</a></i> (<a href="/wiki/Bijeli_grab" title="Bijeli grab">bijeli grab</a>). Od šumske vegetacije susreću se i vrste „planinske šume“: <a href="/wiki/Bukva" title="Bukva">bukva</a>, <a href="/wiki/Gorski_brijest" title="Gorski brijest">gorski brijest</a>, <a href="/wiki/Bijeli_jasen" class="mw-redirect" title="Bijeli jasen">bijeli jasen</a>, <a href="/wiki/Jela" title="Jela">jela</a>, <a href="/wiki/Javor" title="Javor">javor</a>, <a href="/wiki/Obi%C4%8Dni_bor" title="Obični bor">obični</a> i <a href="/wiki/Crni_bor" title="Crni bor">crni bor</a>, <a href="/wiki/Kleka" class="mw-redirect" title="Kleka">kleka</a> i dr. </p><p>Na prostoru grada Širokog Brijega mogu se naći mnoge ljekovite vrste bilja kao što su: <a href="/wiki/Kadulja" class="mw-redirect" title="Kadulja">kadulja</a>, <a href="/wiki/Vrijesak" title="Vrijesak">vrijesak</a>, <a href="/wiki/Stolisnik" title="Stolisnik">stolisnik</a>, <a href="/wiki/Gospina_trava" class="mw-redirect" title="Gospina trava">gospina trava</a>, zovina, <a href="/wiki/Maj%C4%8Dina_du%C5%A1ica" title="Majčina dušica">majčina dušica</a> i dr. </p><p>Karakteristične životinjske vrste koje žive na prostoru cijele Hercegovine mogu se sresti i na području Širokog Brijega. Od lovne divljači susreću se: <a href="/wiki/Vuk" class="mw-redirect" title="Vuk">vuk</a>, <a href="/wiki/Lisica" title="Lisica">lisica</a>, <a href="/wiki/Divlja_svinja" title="Divlja svinja">divlja svinja</a>, <a href="/wiki/Zec" title="Zec">zec</a>, <a href="/wiki/Jarebica" title="Jarebica">jarebica</a> i dr. </p><p>Gmazovi koji žive na ovom području su: <i><a href="/w/index.php?title=Lacerta_oxycephala&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lacerta oxycephala (stranica ne postoji)">Lacerta oxycephala</a></i> (<a href="/w/index.php?title=%C5%A0iljoglava_gu%C5%A1terica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Šiljoglava gušterica (stranica ne postoji)">šiljoglava gušterica</a>), <i><a href="/wiki/Vipera_berus" class="mw-redirect" title="Vipera berus">Vipera berus</a></i> (<a href="/wiki/Ri%C4%91ovka" title="Riđovka">riđovka</a>) zmija otrovnica, te <i><a href="/wiki/Natrix_natrix" class="mw-redirect" title="Natrix natrix">Natrix natrix</a></i> (<a href="/wiki/Bjelou%C5%A1ka" title="Bjelouška">bjelouška</a>) neotrovna zmija. U vodama rijeke Lištice obitavaju <a href="/wiki/Poto%C4%8Dna_pastrva" title="Potočna pastrva">potočna pastrva</a> i <a href="/wiki/Rije%C4%8Dni_rak" title="Riječni rak">riječni rak</a>.<sup id="cite_ref-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet_19-3" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Stanje_okoliša"><span id="Stanje_okoli.C5.A1a"></span>Stanje okoliša</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=8" title="Uredi odlomak: Stanje okoliša" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=8" title="Uredi kôd odjeljka Stanje okoliša"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Ugrova%C4%8Da_river04637.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Ugrova%C4%8Da_river04637.JPG/220px-Ugrova%C4%8Da_river04637.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Ugrova%C4%8Da_river04637.JPG/330px-Ugrova%C4%8Da_river04637.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Ugrova%C4%8Da_river04637.JPG/440px-Ugrova%C4%8Da_river04637.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Ugrovača – smeće na obali</figcaption></figure> <p>Široki Brijeg ima relativno zdrav i ekološki očuvan okoliš. Veliko izvorište pitke vode je izvor Lištice „Borak“ i njega kao važan resurs treba sačuvati. Dijelovi prirode koji su urbanističkim planom grada Širokog Brijega stavljeni pod zaštitu su: Park-šuma „Vrelo“, Park-šuma „Purin Gaj“, postojeće šumske oaze plato Pribinovića i pojedine šumske oaze (lokacija Krčevine), športsko rekreacijska šuma u Dubravi i park šuma industrijske zone Lise, parkovne površine i pojedinačna zaštićena vrsta stabala, te korito Lištice i vodonatapni kanali. Park-šuma „Purin Gaj“ je u ratu u velikom dijelu bespravnom gradnjom uništena.<sup id="cite_ref-Stanje_okoliša_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stanje_okoliša-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Široki Brijeg nema sustavno riješeno upravljanje i gospodarenje otpadom, pa se javlja veliki broj divljih odlagališta koji imaju negativan utjecaj na okoliš.<sup id="cite_ref-Stanje_okoliša_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-Stanje_okoliša-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Za odlaganje otpada korišteno je odlagalište „Mokro – Krtine“ preko dvadeset godina. Sada je zasuto zemljom i djelomično pošumljeno. Trenutno se za odlaganje otpada koristi gradsko odlagalište „Izbično“.<sup id="cite_ref-Stanje_okoliša_20-2" class="reference"><a href="#cite_note-Stanje_okoliša-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Odlagalište je smješteno u napuštenom kopu <a href="/wiki/Boksit" title="Boksit">boksita</a> i udaljeno je od rijeke Lištice 5 km. Značajna su zagađenja zbog odlaganja klaoničkog otpada, koji je najveći u slivu <a href="/wiki/Ugrova%C4%8Da" title="Ugrovača">Ugrovače</a>, gdje su locirane najveće klaonice.<sup id="cite_ref-Stanje_okoliša_20-3" class="reference"><a href="#cite_note-Stanje_okoliša-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nesanitarno odlaganje otpada predstavlja veliku opasnost za izvorišta pitke vode, zdravlje ljudi, tlo i prirodni okoliš. Široki Brijeg nema još uvijek izgrađen kanalizacijski sustav s pročistačem otpadnih voda. Prije rata je bio izgrađen gradski pročistač kapaciteta 5000 EBS, ali nije nikad bio u funkciji. Veliki broj septičkih i „crnih“ jama ima bitan negativni utjecaj na tlo i podzemne vode.<sup id="cite_ref-Stanje_okoliša_20-4" class="reference"><a href="#cite_note-Stanje_okoliša-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na terenima gdje se eksploatirao <a href="/wiki/Boksit" title="Boksit">boksit</a>, prvenstveno na lokacijama <a href="/w/index.php?title=Tribo%C5%A1i%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tribošić (stranica ne postoji)">Tribošić</a>, <a href="/wiki/Crne_Lokve" title="Crne Lokve">Crne Lokve</a>, <a href="/wiki/Izbi%C4%8Dno" title="Izbično">Izbično</a>, Britvica uništen je prirodni krajolik, zaostala su nesanirana rudišta i odlagališta jalovine. I pored navedenih problema u budućnosti je moguće smanjiti negativni utjecaj na okoliš izgradnjom potrebne infrastrukture. Osnovana je i ekološka udruga „Zemlja-voda-zrak“ koja sudjeluje u unaprijeđenju i zaštiti okoliša.<sup id="cite_ref-Stanje_okoliša_20-5" class="reference"><a href="#cite_note-Stanje_okoliša-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Prostor grada Širokog Brijega sa svojim specifičnim krajolikom, mnogim fenomenima krša, biološkom raznolikošću, mnogim izvorištima i rijekom <a href="/wiki/Li%C5%A1tica" title="Lištica">Lišticom</a> daje mogućnost za kvalitetan i zdrav život i otvara preduvjete za razvitak turizma, lova, ribolova i drugih športskih i rekreacijskih djelatnosti.<sup id="cite_ref-Stanje_okoliša_20-6" class="reference"><a href="#cite_note-Stanje_okoliša-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Infrastruktura">Infrastruktura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=9" title="Uredi odlomak: Infrastruktura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=9" title="Uredi kôd odjeljka Infrastruktura"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Prometna_infrastruktura">Prometna infrastruktura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=10" title="Uredi odlomak: Prometna infrastruktura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=10" title="Uredi kôd odjeljka Prometna infrastruktura"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Široki Brijeg je magistralnom cestom prometno povezana s regionalnim centrom <a href="/wiki/Mostar" title="Mostar">Mostarom</a> i susjednom općinom <a href="/wiki/Posu%C5%A1je" title="Posušje">Posušjem</a>, dok je regionalnim cestama povezana s <a href="/wiki/Ljubu%C5%A1ki" title="Ljubuški">Ljubuškim</a> i <a href="/wiki/Grude" title="Grude">Grudama</a>.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Regionalna cesta Široki Brijeg – <a href="/wiki/%C4%8Citluk" title="Čitluk">Čitluk</a> je u neprihvatljivo lošem stanju unatoč višestruko povećanom broju vozila (posebno autobusa s hodočasnicima za <a href="/wiki/Me%C4%91ugorje" title="Međugorje">Međugorje</a>) koje prometuju tom cestom.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Podaci o dužini cesta po kategorijama i o broju putničkih vozila za 2007. godinu: </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th> </th> <th>Magistr. ceste<br />(km) </th> <th>Region. ceste<br />(km) </th> <th>Lok. ceste<br />(km) </th> <th>Ukupno registr.<br />putničkih vozila </th> <th>Broj stan.<br />po reg. vozilu </th></tr> <tr> <td>Široki Brijeg </td> <td align="right">27 </td> <td align="right">15 </td> <td align="right">160 </td> <td align="right">7055 </td> <td align="right">4,2 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Grude" title="Grude">Grude</a> </td> <td align="right">18 </td> <td align="right">31 </td> <td align="right">176 </td> <td align="right">3949 </td> <td align="right">3,4 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Ljubu%C5%A1ki" title="Ljubuški">Ljubuški</a> </td> <td align="right">37 </td> <td align="right">42 </td> <td align="right">156 </td> <td align="right">5744 </td> <td align="right">3,8 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Posu%C5%A1je" title="Posušje">Posušje</a> </td> <td align="right">25 </td> <td align="right">60 </td> <td align="right">191 </td> <td align="right">3294 </td> <td align="right">4,9 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Zapadnohercegova%C4%8Dka_%C5%BEupanija" class="mw-redirect" title="Zapadnohercegovačka županija">ZHŽ</a> </td> <td align="right">107 </td> <td align="right">148 </td> <td align="right">683 </td> <td align="right">20072 </td> <td align="right">4,1 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Federacija_BiH" class="mw-redirect" title="Federacija BiH">FBiH</a> </td> <td align="right"> </td> <td align="right"> </td> <td align="right"> </td> <td align="right">374381 </td> <td align="right">6,2 </td></tr></tbody></table> <p>Tako je broj reg. vozila po 1 km regionalnih cesta u Širokom Brijegu 2,5 puta veći nego što je prosjek <a href="/wiki/%C5%BDupanija_Zapadnohercegova%C4%8Dka" title="Županija Zapadnohercegovačka">Županije</a>, a broj vozila na 1 km lokalnih cesta 1,7 puta je veći u Širokom Brijegu u odnosu na prosjek <a href="/wiki/%C5%BDupanija_Zapadnohercegova%C4%8Dka" title="Županija Zapadnohercegovačka">Županije</a>.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-2" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vodoopskrba_i_kanalizacija">Vodoopskrba i kanalizacija</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=11" title="Uredi odlomak: Vodoopskrba i kanalizacija" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=11" title="Uredi kôd odjeljka Vodoopskrba i kanalizacija"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Glavnim gradskim vodovodom, čiji je vodozahvat na vrelu rijeke <a href="/wiki/Li%C5%A1tica" title="Lištica">Lištice</a>, vodom za piće se opskrbljuje grad i veći dio prigradskih naselja. Po okolnim mjestima (selima) je izgrađeno ili se sada gradi više manjih autonomnih vodoopskrbnih sustava koji funkcioniraju u organizaciji sela ili mjesne zajednice. Ti sustavi putem vlastitih bušotina koriste podzemnu vodu.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-3" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Još 1990. godine je urađen Idejni projekt „Regionalni vodovod Široki Brijeg“ koji je prostorno obuhvatio cijelo područje Grada i dio naselja uz <a href="/wiki/Mostarsko_blato" title="Mostarsko blato">Mostarsko blato</a> koja pripadaju <a href="/wiki/Mostar" title="Mostar">Mostaru</a>. Izdašnost izvora rijeke <a href="/wiki/Li%C5%A1tica" title="Lištica">Lištice</a> (ukupna minimalna = 2850 l/s) pokazuje da postoje dovoljne količine vode za planirani sustav vodoopskrbe.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-4" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Međutim, nepremostivim problemom (barem zasad) se pokazala veličina investicije izgradnje tog cjelovitog sustava. To je i dovelo do traženja parcijalnih rješenja po udaljenim naseljima, s tim da je u svakom pojedinom slučaju zadržana mogućnost budućeg „uklapanja“ u regionalni vodovodni sustav. Izvedena je sanacija i rekonstrukcija izvorišta, kao i zaštita u prvoj vodozaštitnoj zoni.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-5" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Li%C5%A1tica_river04591.JPG" class="mw-file-description" title="Vodonatapni kanal urezan na Ciganskom brdu"><img alt="Vodonatapni kanal urezan na Ciganskom brdu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Li%C5%A1tica_river04591.JPG/120px-Li%C5%A1tica_river04591.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Li%C5%A1tica_river04591.JPG/180px-Li%C5%A1tica_river04591.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Li%C5%A1tica_river04591.JPG/240px-Li%C5%A1tica_river04591.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> Vodonatapni kanal urezan na Ciganskom brdu</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:%C5%A0iroki07151.JPG" class="mw-file-description" title="Most-akvadukt iznad Lištice"><img alt="Most-akvadukt iznad Lištice" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/%C5%A0iroki07151.JPG/120px-%C5%A0iroki07151.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/%C5%A0iroki07151.JPG/180px-%C5%A0iroki07151.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/%C5%A0iroki07151.JPG/240px-%C5%A0iroki07151.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Most-akvadukt iznad Lištice</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Akvaduk04399.JPG" class="mw-file-description" title="Pogled nad most-akvadukt s Ćavarovog brda"><img alt="Pogled nad most-akvadukt s Ćavarovog brda" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Akvaduk04399.JPG/120px-Akvaduk04399.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Akvaduk04399.JPG/180px-Akvaduk04399.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Akvaduk04399.JPG/240px-Akvaduk04399.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Pogled nad most-akvadukt s Ćavarovog brda</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Akvadukt04460.JPG" class="mw-file-description" title="Vodonatapni kanal urezan na Ciganskom brdu"><img alt="Vodonatapni kanal urezan na Ciganskom brdu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Akvadukt04460.JPG/120px-Akvadukt04460.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Akvadukt04460.JPG/180px-Akvadukt04460.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Akvadukt04460.JPG/240px-Akvadukt04460.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Vodonatapni kanal urezan na Ciganskom brdu</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Li%C5%A1tica_river04885.JPG" class="mw-file-description" title="Lištica-desna obala u gradu,četvrt Sajmište"><img alt="Lištica-desna obala u gradu,četvrt Sajmište" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Li%C5%A1tica_river04885.JPG/120px-Li%C5%A1tica_river04885.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Li%C5%A1tica_river04885.JPG/180px-Li%C5%A1tica_river04885.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Li%C5%A1tica_river04885.JPG/240px-Li%C5%A1tica_river04885.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Lištica-desna obala u gradu,četvrt Sajmište</div> </li> </ul> <p>Od svih infrastrukturnih sustava najmanje je izgrađen kanalizacijski sustav. Još prije rata je izgrađen i opremljen prečistač otpadnih voda s glavnim kolektorom, ali nije stavljen u funkciju. Postavljene instalacije i oprema su devastirani, a ponovno opremanje i stavljanje objekta u funkciju iziskuje veća novčana sredstva (više od 1,5 mil. KM). U međuvremenu je glavnom gradskom ulicom postavljen glavni kanalizacijski odvod (Pecara – Most). U tijeku su pripreme i odabir projektanta za izradu idejnog rješenja projekta kanalizacijske mreže Desna obala i izvedbenog projekta za glavni kolektor Desne obale. Ulaganja u izgradnju kanalizacijskog sustava će u bliskoj budućnosti zasigurno biti među prioritetima u izgradnji komunalne infrastrukture grada Širokog Brijega.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-6" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Komunikacijska_infrastruktura">Komunikacijska infrastruktura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=12" title="Uredi odlomak: Komunikacijska infrastruktura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=12" title="Uredi kôd odjeljka Komunikacijska infrastruktura"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sadašnja pokrivenost područja grada Širokog Brijega telekomunikacijskom infrastrukturom i TK uslugama je 90%, što je u odnosu na prijeratno stanje bitan napredak.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-7" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Broj telefonskih priključaka početkom 2006. godine je 8167.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-8" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Elektroenergetska_situacija">Elektroenergetska situacija</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=13" title="Uredi odlomak: Elektroenergetska situacija" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=13" title="Uredi kôd odjeljka Elektroenergetska situacija"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na području Širokog Brijega je ukupno 10503 registrirana potrošača električne energije od čega su kućanstva 9451, ostalih potrošača (pravne osobe) 998 i javna rasvjeta 54.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-9" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ukupan broj trafostanica je 215 od čega su 183 u vlasništvu JP „EP HZ HB“. Pokrivenost Grada elektroenergetskom mrežom je dobra, dok određeni problemi postoje u pouzdanosti napajanja i u gubicima prijenosa.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-10" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gospodarenje_komunalnim_otpadom">Gospodarenje komunalnim otpadom</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=14" title="Uredi odlomak: Gospodarenje komunalnim otpadom" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=14" title="Uredi kôd odjeljka Gospodarenje komunalnim otpadom"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Centralnim zbrinjavanjem i prikupljanjem kućnog otpada obuhvaćeno je oko 3/4 područja i stanovništva Grada. Prikupljanje i odvoz vrši se s urbanog područja gdje su obuhvaćena naselja <a href="/wiki/Oklaji" title="Oklaji">Oklaji</a>, <a href="/wiki/Trn_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Trn (Široki Brijeg, BiH)">Trn</a>, <a href="/w/index.php?title=Zavoznik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zavoznik (stranica ne postoji)">Zavoznik</a>, središte Grada, <a href="/w/index.php?title=Pecara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pecara (stranica ne postoji)">Pecara</a>, te s područja mjesnih zajednica i to: <a href="/wiki/Ko%C4%8Derin_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Kočerin (Široki Brijeg, BiH)">Kočerin (dio)</a>, <a href="/wiki/Privalj" title="Privalj">Privalj</a>, <a href="/wiki/Du%C5%BEice_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Dužice (Široki Brijeg, BiH)">Dužice</a>, <a href="/wiki/Duboko_Mokro" title="Duboko Mokro">Mokro</a>, <a href="/wiki/Tur%C4%8Dinovi%C4%87i" title="Turčinovići">Turčinovići</a>, <a href="/wiki/Dobri%C4%8D_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Dobrič (Široki Brijeg, BiH)">Dobrič</a>, <a href="/w/index.php?title=Ciglana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ciglana (stranica ne postoji)">Ciglana (dio)</a>, <a href="/wiki/Kne%C5%A1polje" title="Knešpolje">Knešpolje</a>, <a href="/wiki/Uzari%C4%87i" title="Uzarići">Uzarići</a> i <a href="/wiki/Dobrkovi%C4%87i" title="Dobrkovići">Dobrkovići (dio)</a>. Javno komunalno poduzeće koje dnevno prikupi, odveze i deponira oko 60 m<sup>3</sup> ili godišnje oko 18 120 m<sup>3</sup>.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-11" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zbog sve veće produkcije različitog otpada i njegovog nekontroliranog odlaganja, poduzimane su različite mjere kao što je periodično organiziran odvoz glomaznog otpada (auto-olupine, staro željezo, bijela tehnika, drveni otpad – namještaj, akumulatori i sl), organizirano je zbrinjavanje opasnog otpada, a sve u cilju zaštite okoliša i smanjenja otpada za konačno deponiranje, tako da je gradska služba za prostorno uređenje i zaštitu okoliša, u suradnji s Ministarstvom za prostorno uređenje, resursa i zaštite okoliša ŽZH, te s JPK „Čistoća“ i ekološkim udrugama poduzela određene aktivnosti kroz implementirani projekt „Selektivno prikupljanje otpada i gradnja kapaciteta u općini Široki Brijeg“, na način da su izgrađeni takozvani zeleni otoci s mogućnošću razvrstavanja otpada.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-12" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Da bi ovaj projekt u cijelosti zaživio potrebno je izgraditi reciklažni centar, a isti nije izgrađen zbog ne iznalaženja prostora, a koji u pravilu mora biti neposredno uz samu deponiju.<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-13" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Prema projektu zaštite izvorišta voda vrela „Borak“ i „Lištica“ kojeg je uradilo poduzeće „Integra“, Mostar siječnja 2005. godine, urađena je analiza kakvoće podzemnih voda, koja je pokazala da su fizikalno-kemijski parametri manji od dopuštenih prema važećim Pravilnicima. Također je analiza pokazala da je bakteriološko zagađenje veće što je izdašnost izvorišta veća, a što je očekivano zbog brze komunikacije s površinskim vodama, poglavito s površinskim vodama na kojima su evidentirana žarišta zagađenja (deponija otpada „Izbično“, deponija otpada u Ivanj Dragi, deponija otpada Rakitno, kao i otpadne vode s područja Rakitno i sl).<sup id="cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-14" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Stanovništvo"><span id="Stanovni.C5.A1tvo"></span>Stanovništvo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=15" title="Uredi odlomak: Stanovništvo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=15" title="Uredi kôd odjeljka Stanovništvo"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="margin-left:0.3rem"><i><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7016135">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Vista-xmag.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/18px-Vista-xmag.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/27px-Vista-xmag.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/36px-Vista-xmag.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> Podrobniji članak o temi: <a href="/wiki/Dodatak:Popis_stanovni%C5%A1tva_u_Bosni_i_Hercegovini_1991.:_%C5%A0iroki_Brijeg" title="Dodatak:Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 1991.: Široki Brijeg">Dodatak:Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 1991.: Široki Brijeg</a></div></i></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Prirodni_prirast-%C5%A0B.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/1/11/Prirodni_prirast-%C5%A0B.gif/250px-Prirodni_prirast-%C5%A0B.gif" decoding="async" width="250" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/1/11/Prirodni_prirast-%C5%A0B.gif/375px-Prirodni_prirast-%C5%A0B.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/1/11/Prirodni_prirast-%C5%A0B.gif/500px-Prirodni_prirast-%C5%A0B.gif 2x" data-file-width="539" data-file-height="246" /></a><figcaption>Prirodni prirast u gradu Širokom Brijegu od 1953. do 1991.</figcaption></figure> <p>Prirodno i društveno okruženje, opće siromaštvo, razne bolesti, iseljavanje, i tri rata imali su izravan i presudan utjecaj na demografske pojave i demografske procese u ovom tradicionalno emigracijskom području. Svi ovi čimbenici ostavili su trajan pečat i ožiljak na kolektivnu svijest ljudi ovog kraja i šire. Pritisnuti navedenim nedaćama veliki broj njih potražio je utočište diljem <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europe</a>, kao i čitavog Svijeta. Nije slučajno nastao narodni izričaj među ljudima ovoga kraja „kako nam <a href="/wiki/Njema%C4%8Dka" title="Njemačka">Njemačka</a> uzima najjača leđa, <a href="/wiki/Zagreb" title="Zagreb">Zagreb</a> probranu pamet, a tamnovanja satiru ponos“.<sup id="cite_ref-ŠB-demografija_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-demografija-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Međutim, jaka volja za život i svijest majki visokim su natalitetom uspjeli održati i očuvati život i nadu u bolji život, ili kako narodni izričaj kaže, koji vrijedi i za Široki Brijeg, „Hercegovina sve naseli, a sebe ne raseli.“ </p><p>Prema popisu stanovnika iz <a href="/wiki/1991." title="1991.">1991.</a> godine u tadašnjoj općini je bilo 27.189 stanovnika. Stanovništvo općine živjelo je u 24 mjesne zajednice i to: <a href="/wiki/Biograci" title="Biograci">Biograci</a>, <a href="/wiki/Buhovo" title="Buhovo">Buhovo</a>, <a href="/w/index.php?title=Ciglana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ciglana (stranica ne postoji)">Ciglana</a>, Crnač (<a href="/wiki/Gornji_Crna%C4%8D" title="Gornji Crnač">Crnač</a> i <a href="/wiki/Donji_Crna%C4%8D" title="Donji Crnač">Crnač</a>), <a href="/wiki/Crne_Lokve" title="Crne Lokve">Crne Lokve</a>, <a href="/wiki/%C4%8Cerigaj" title="Čerigaj">Čerigaj</a>, <a href="/w/index.php?title=Desna_Obala&action=edit&redlink=1" class="new" title="Desna Obala (stranica ne postoji)">Desna Obala</a>, <a href="/wiki/Dobri%C4%8D_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Dobrič (Široki Brijeg, BiH)">Dobrič</a>, <a href="/wiki/Dobrkovi%C4%87i" title="Dobrkovići">Dobrkovići</a>, <a href="/wiki/Du%C5%BEice_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Dužice (Široki Brijeg, BiH)">Dužice</a>, <a href="/wiki/Izbi%C4%8Dno" title="Izbično">Izbično</a>, <a href="/wiki/Jare" title="Jare">Jare</a>, <a href="/wiki/Kne%C5%A1polje" title="Knešpolje">Knešpolje</a>, <a href="/wiki/Ko%C4%8Derin" title="Kočerin">Kočerin</a>, <a href="/w/index.php?title=Lijeva_Obala&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lijeva Obala (stranica ne postoji)">Lijeva Obala</a>, <a href="/wiki/Ljuti_Dolac" title="Ljuti Dolac">Ljuti Dolac</a>, <a href="/wiki/Duboko_Mokro" title="Duboko Mokro">Mokro</a>, <a href="/wiki/Oklaji" title="Oklaji">Oklaji</a>, <a href="/wiki/Privalj" title="Privalj">Privalj</a>, <a href="/wiki/Rasno" title="Rasno">Rasno</a>, <a href="/wiki/Rujan_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Rujan (Široki Brijeg, BiH)">Rujan</a>, <a href="/wiki/Trn_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Trn (Široki Brijeg, BiH)">Trn</a>, <a href="/wiki/Tur%C4%8Dinovi%C4%87i" title="Turčinovići">Turčinovići</a> i <a href="/wiki/Uzari%C4%87i" title="Uzarići">Uzarići</a>. </p><p>Prosječna naseljenost je 70,1 stanovnik po km<sup>2</sup>, te se kao takva svrstava u skupinu bosanskohercegovačkoga prosjeka. U razdoblju od 1948. – 1991. godine svrstana je u skupinu od tridesetak općina (od ukupno 109) s najslabijim rastom stanovnika. Prosječna stopa rasta stanovništva iznosila je skromnih 3,7% u tom razdoblju. Najveći rast zabilježen je 1971. godine, da bi opet 1981. godine došlo do naglog smanjenja. Nakon 1991. godine dolazi do laganog oporavka, kojim ipak nije dosegnuta ranija brojnost stanovništva.Na socio-ekonomsku uvjetovanost ovakvih demografskih procesa upućuju razlike u dinamici dviju kategorija stanovništva; stanovništva općinskog središta Široki Brijeg, na jednoj strani, i ostalih seoskih naselja, na drugoj strani.<sup id="cite_ref-ŠB-demografija_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-demografija-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Svaki šesti stanovnik ovoga kraja ne ubrajajući <a href="/wiki/Hrvatska" title="Hrvatska">Hrvatsku</a> bio je u cijelom tome razdoblju u nekoj europskoj ili u izvaneuropskoj zemlji. Ili, još slikovitije, svaki drugi stanovnik iz dobne 20 – 29 i svaki teći iz dobne skupine 30 – 39 godina, te svaki treći radno sposobni stanovnik otišli su „trbuhom za kruhom“ tragom svojih djedova i očeva.<sup id="cite_ref-ŠB-demografija_22-2" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-demografija-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Četvorica od petorice ovih ljudi „Inozemaca“ bili su poljoprivrednici ili srodni radnici S obzirom na stopu zaposlenosti od 4,5% u tzv. Društvenom sektoru, prigodi za zaposlenje nisu dobivali niti oni obrazovaniji. Za primjer može poslužiti podatak da je prema popisu 1971. godine među tim ljudima bilo 80 onih s fakultetskom diplomom (popisom iz 1961. takvih je bilo ukupno 142 u čitavoj zapadnoj Hercegovini).<sup id="cite_ref-ŠB-demografija_22-3" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-demografija-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Visokoobrazovani kontigent stanovništva ove općine ušesterostručen je između 1971. i 1991. godine (od 90 na 605 fakultetskih diploma). Presudna uloga u tom smislu bila je <a href="/wiki/Sveu%C4%8Dili%C5%A1te_u_Mostaru" title="Sveučilište u Mostaru">Sveučilišta u Mostaru</a>, koje je osim općekulturne uloge imalo i izravan utjecaj na poboljšanje demografske slike na ovim prostorima. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Popisi_1971._–_1991."><span id="Popisi_1971._.E2.80.93_1991."></span>Popisi 1971. – 1991.</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=16" title="Uredi odlomak: Popisi 1971. – 1991." class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=16" title="Uredi kôd odjeljka Popisi 1971. – 1991."><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%;"> <tbody><tr style="background: #E9E9E9"> <td colspan="7"><b>Stanovništvo općine Široki Brijeg</b> </td></tr> <tr> <td><b>godina popisa</b> </td> <td><b><a href="/wiki/1991." title="1991.">1991.</a></b> </td> <td><b><a href="/wiki/1981." title="1981.">1981.</a></b> </td> <td><b><a href="/wiki/1971." title="1971.">1971.</a></b> </td></tr> <tr> <td><b>Hrvati</b> </td> <td>26.864 (98,91%) </td> <td>25.638 (98,32%) </td> <td>26.940 (98,73%) </td></tr> <tr> <td><b>Srbi</b> </td> <td>148 (0,54%) </td> <td>180 (0,69%) </td> <td>234 (0,85%) </td></tr> <tr> <td><b>Muslimani</b> </td> <td>9 (0,03%) </td> <td>7 (0,02%) </td> <td>43 (0,15%) </td></tr> <tr> <td><b>Jugoslaveni</b> </td> <td>20 (0,07%) </td> <td>148 (0,56%) </td> <td>12 (0,04%) </td></tr> <tr> <td><b>ostali i nepoznato</b> </td> <td>119 (0,43%) </td> <td>103 (0,39%) </td> <td>56 (0,20%) </td></tr> <tr> <td><b>ukupno</b> </td> <td><b>27.160</b> </td> <td><b>26.076</b> </td> <td><b>27.285</b> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Široki_Brijeg_(naseljeno_mjesto),_nacionalni_sastav"><span id=".C5.A0iroki_Brijeg_.28naseljeno_mjesto.29.2C_nacionalni_sastav"></span>Široki Brijeg (naseljeno mjesto), nacionalni sastav</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=17" title="Uredi odlomak: Široki Brijeg (naseljeno mjesto), nacionalni sastav" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=17" title="Uredi kôd odjeljka Široki Brijeg (naseljeno mjesto), nacionalni sastav"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%;"> <tbody><tr style="background: #E9E9E9"> <td colspan="7"><b>Široki Brijeg</b> </td></tr> <tr> <td><b>godina popisa</b> </td> <td><b><a href="/wiki/1991." title="1991.">1991.</a></b> </td> <td><b><a href="/wiki/1981." title="1981.">1981.</a></b> </td> <td><b><a href="/wiki/1971." title="1971.">1971.</a></b> </td></tr> <tr> <td><b>Hrvati</b> </td> <td>4.979 (98,80%) </td> <td>3.464 (95,92%) </td> <td>2.192 (96,14%) </td></tr> <tr> <td><b>Muslimani</b> </td> <td>8 (0,15%) </td> <td>5 (0,13%) </td> <td>17 (0,74%) </td></tr> <tr> <td><b>Srbi</b> </td> <td>6 (0,11%) </td> <td>15 (0,41%) </td> <td>52 (2,28%) </td></tr> <tr> <td><b>Jugoslaveni</b> </td> <td>10 (0,19%) </td> <td>108 (2,99%) </td> <td>10 (0,43%) </td></tr> <tr> <td><b>ostali i nepoznato</b> </td> <td>36 (0,71%) </td> <td>19 (0,52%) </td> <td>9 (0,39%) </td></tr> <tr> <td><b>ukupno</b> </td> <td><b>5.039</b> </td> <td><b>3.611</b> </td> <td><b>2.280</b> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Popis_2013.">Popis 2013.</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=18" title="Uredi odlomak: Popis 2013." class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=18" title="Uredi kôd odjeljka Popis 2013."><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table cellpadding="12"> <tbody><tr> <td valign="top"> <table border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%;"> <tbody><tr style="background: #E9E9E9"> <td colspan="7"><b>Stanovništvo grada Širokog Brijega</b> </td></tr> <tr> <td><b>godina popisa</b> </td> <td><b><a href="/wiki/2013." title="2013.">2013.</a></b><sup id="cite_ref-popis.gov.ba_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-popis.gov.ba-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><b>Hrvati</b> </td> <td>28.814 (99,60%) </td></tr> <tr> <td><b>Srbi</b> </td> <td>45 (0,16%) </td></tr> <tr> <td><b>Bošnjaci</b> </td> <td>6 (0,02%) </td></tr> <tr> <td><b>ostali i nepoznato</b> </td> <td>64 (0,22%) </td></tr> <tr> <td><b>ukupno</b> </td> <td><b>28.184</b> </td></tr></tbody></table> </td> <td valign="top"> <table border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%;"> <tbody><tr style="background: #E9E9E9"> <td colspan="7"><b>Široki Brijeg – naseljeno mjesto</b> </td></tr> <tr> <td><b>godina popisa</b> </td> <td><b><a href="/wiki/2013." title="2013.">2013.</a></b><sup id="cite_ref-popis.gov.ba_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-popis.gov.ba-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><b>Hrvati</b> </td> <td>6.131 (99,71%) </td></tr> <tr> <td><b>Bošnjaci</b> </td> <td>2 (0,03%) </td></tr> <tr> <td><b>Srbi</b> </td> <td>2 (0,03%) </td></tr> <tr> <td><b>ostali i nepoznato</b> </td> <td>14 (0,23%) </td></tr> <tr> <td><b>ukupno</b> </td> <td><b>6.149</b> </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naseljena_mjesta">Naseljena mjesta</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=19" title="Uredi odlomak: Naseljena mjesta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=19" title="Uredi kôd odjeljka Naseljena mjesta"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Kapelica_sv._Ante,_%C5%A0iroki_Brig04370.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Kapelica_sv._Ante%2C_%C5%A0iroki_Brig04370.jpg/250px-Kapelica_sv._Ante%2C_%C5%A0iroki_Brig04370.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Kapelica_sv._Ante%2C_%C5%A0iroki_Brig04370.jpg/375px-Kapelica_sv._Ante%2C_%C5%A0iroki_Brig04370.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Kapelica_sv._Ante%2C_%C5%A0iroki_Brig04370.jpg/500px-Kapelica_sv._Ante%2C_%C5%A0iroki_Brig04370.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Kapelica i trg <a href="/wiki/Sveti_Ante" class="mw-redirect" title="Sveti Ante">Sv. Ante</a> u Širokom Brijegu</figcaption></figure> <p>Grad Široki Brijeg sačinjavaju sljedeća naseljena mjesta:<sup id="cite_ref-popis.gov.ba_23-2" class="reference"><a href="#cite_note-popis.gov.ba-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Biograci" title="Biograci">Biograci</a>, <a href="/wiki/Brig_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Brig (Široki Brijeg, BiH)">Brig</a>,<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Buhovo" title="Buhovo">Buhovo</a>, <a href="/wiki/Crne_Lokve" title="Crne Lokve">Crne Lokve</a>, <a href="/wiki/%C4%8Cerigaj" title="Čerigaj">Čerigaj</a>, <a href="/wiki/Dobri%C4%8D_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Dobrič (Široki Brijeg, BiH)">Dobrič</a>, <a href="/wiki/Dobrkovi%C4%87i" title="Dobrkovići">Dobrkovići</a>, <a href="/wiki/Doci_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Doci (Široki Brijeg, BiH)">Doci</a>, <a href="/wiki/Donja_Britvica" title="Donja Britvica">Donja Britvica</a>, <a href="/wiki/Donji_Crna%C4%8D" title="Donji Crnač">Donji Crnač</a>, <a href="/wiki/Donji_Gradac_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Donji Gradac (Široki Brijeg, BiH)">Donji Gradac</a>, <a href="/wiki/Du%C5%BEice_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Dužice (Široki Brijeg, BiH)">Dužice</a>, <a href="/wiki/Gornja_Britvica" title="Gornja Britvica">Gornja Britvica</a>, <a href="/wiki/Gornji_Crna%C4%8D" title="Gornji Crnač">Gornji Crnač</a>, <a href="/wiki/Gornji_Gradac_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Gornji Gradac (Široki Brijeg, BiH)">Gornji Gradac</a>, <a href="/wiki/Gornji_Mami%C4%87i" title="Gornji Mamići">Gornji Mamići</a>, <a href="/wiki/Grabova_Draga" title="Grabova Draga">Grabova Draga</a>, <a href="/wiki/Izbi%C4%8Dno" title="Izbično">Izbično</a>, <a href="/wiki/Jare" title="Jare">Jare</a>, <a href="/wiki/Kne%C5%A1polje" title="Knešpolje">Knešpolje</a>, <a href="/wiki/Ko%C4%8Derin_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Kočerin (Široki Brijeg, BiH)">Kočerin</a>, <a href="/wiki/Lise" title="Lise">Lise</a>, <a href="/wiki/Ljuboti%C4%87i" title="Ljubotići">Ljubotići</a>, <a href="/wiki/Ljuti_Dolac" title="Ljuti Dolac">Ljuti Dolac</a>, <a href="/wiki/Mokro_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Mokro (Široki Brijeg, BiH)">Mokro</a>, <a href="/wiki/Oklaji" title="Oklaji">Oklaji</a>, <a href="/wiki/Podvrani%C4%87" title="Podvranić">Podvranić</a>, <a href="/wiki/Potkraj_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Potkraj (Široki Brijeg, BiH)">Potkraj</a>, <a href="/wiki/Privalj" title="Privalj">Privalj</a>, <a href="/wiki/Rasno" title="Rasno">Rasno</a>, <a href="/wiki/Rujan_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Rujan (Široki Brijeg, BiH)">Rujan</a>, Široki Brijeg, <a href="/wiki/Trn_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Trn (Široki Brijeg, BiH)">Trn</a>, <a href="/wiki/Tur%C4%8Dinovi%C4%87i" title="Turčinovići">Turčinovići</a> i <a href="/wiki/Uzari%C4%87i" title="Uzarići">Uzarići</a>. </p><p>Poslije potpisivanja <a href="/wiki/Daytonski_sporazum" title="Daytonski sporazum">Daytonskog sporazuma</a>, općina Široki Brijeg u cjelini je ušla u sastav Federacije Bosne i Hercegovine. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Popis_katolika_u_župi_Blato_1844."><span id="Popis_katolika_u_.C5.BEupi_Blato_1844."></span>Popis katolika u župi Blato 1844.</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=20" title="Uredi odlomak: Popis katolika u župi Blato 1844." class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=20" title="Uredi kôd odjeljka Popis katolika u župi Blato 1844."><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Popis su napravili <a href="/wiki/%C5%BDupnik" title="Župnik">župnik</a> <a href="/wiki/Nikola_Kordi%C4%87" title="Nikola Kordić">fra Nikola Kordić</a> i <a href="/wiki/Kapelan" title="Kapelan">kapelan</a> <a href="/w/index.php?title=Pa%C5%A1ko_Kvesi%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paško Kvesić (stranica ne postoji)">fra Paško Kvesić</a>. Ispod je tablični pregled popisanih domaćinstava i vjernika u župi Blato (sa sjedištem u <a href="/wiki/%C4%8Cerigaj" title="Čerigaj">Čerigaju</a>) na dan <a href="/wiki/3._srpnja" title="3. srpnja">3. srpnja</a> <a href="/wiki/1844." title="1844.">1844.</a> godine: </p> <table border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%;"> <tbody><tr style="background: #E9E9E9"> <td colspan="22"><b>Katoličko stanovništvo župe Blato 1844.</b> </td></tr> <tr> <td><b>naselje</b> </td> <td><b>broj kuća</b> </td> <td><b>stanovništvo</b> </td></tr> <tr> <td><b>Biograci</b> </td> <td>24 </td> <td>219 </td></tr> <tr> <td><b>Britvica</b> </td> <td>21 </td> <td>135 </td></tr> <tr> <td><b>Buovo</b> </td> <td>39 </td> <td>183 </td></tr> <tr> <td><b>Crnač Donji</b> </td> <td>21 </td> <td>183 </td></tr> <tr> <td><b>Crnač Gornji</b> </td> <td>27 </td> <td>238 </td></tr> <tr> <td><b>Crne Lokve</b> </td> <td>16 </td> <td>195 </td></tr> <tr> <td><b>Čerigaj</b> </td> <td>25 </td> <td>195 </td></tr> <tr> <td><b>Dobrkovići</b> </td> <td>24 </td> <td>235 </td></tr> <tr> <td><b>Dužice</b> </td> <td>33 </td> <td>196 </td></tr> <tr> <td><b>Izbično</b> </td> <td>7 </td> <td>181 </td></tr> <tr> <td><b>Jare</b> </td> <td>32 </td> <td>165 </td></tr> <tr> <td><b>Kočerin</b> </td> <td>45 </td> <td>211 </td></tr> <tr> <td><b>Ledinac</b> </td> <td>10 </td> <td>107 </td></tr> <tr> <td><b>Lise</b> </td> <td>13 </td> <td>121 </td></tr> <tr> <td><b>Ljubotići</b> </td> <td>36 </td> <td>220 </td></tr> <tr> <td><b>Ljuti Dolac</b> </td> <td>50 </td> <td>362 </td></tr> <tr> <td><b>Mamići</b> </td> <td>14 </td> <td>138 </td></tr> <tr> <td><b>Medvidovići</b> </td> <td>18 </td> <td>99 </td></tr> <tr> <td><b>Pribinovići</b> </td> <td>36 </td> <td>144 </td></tr> <tr> <td><b>Rasno</b> </td> <td>20 </td> <td>204 </td></tr> <tr> <td><b>Rujan</b> </td> <td>17 </td> <td>222 </td></tr> <tr> <td><b>Turčinovići</b> </td> <td>20 </td> <td>185 </td></tr> <tr> <td><b>Uzarići</b> </td> <td>35 </td> <td>247 </td></tr> <tr> <td><b>ukupno</b> </td> <td><b>591</b> </td> <td><b>4516</b> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Popis_katolika_u_župi_Široki_Brijeg_1867."><span id="Popis_katolika_u_.C5.BEupi_.C5.A0iroki_Brijeg_1867."></span>Popis katolika u župi Široki Brijeg 1867.</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=21" title="Uredi odlomak: Popis katolika u župi Široki Brijeg 1867." class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=21" title="Uredi kôd odjeljka Popis katolika u župi Široki Brijeg 1867."><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Fra <a href="/wiki/Petar_Bakula" title="Petar Bakula">Petar Bakula</a> u svom djelu <i>Schematismus</i> (1867.), koji je 1970. preveden na hrvatski pod imenom <i>Hercegovina prije sto godina,</i> donosi stanje duša u župi Široki Brijeg:<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%;"> <tbody><tr style="background: #E9E9E9"> <th colspan="3">Katoličko stanovništvo župe Široki Brijeg 1867. </th></tr> <tr> <td><b>naselje</b> </td> <td><b>broj kuća</b> </td> <td><b>stanovništvo</b> </td></tr> <tr> <td><b>Široki Brijeg</b> </td> <td>50 </td> <td>364 </td></tr> <tr> <td><b>Turčinoviči</b> </td> <td>20 </td> <td>215 </td></tr> <tr> <td><b>Uzarići</b> </td> <td>49 </td> <td>366 </td></tr> <tr> <td><b>Mokro</b> </td> <td>26 </td> <td>248 </td></tr> <tr> <td><b>Čerigaj</b> </td> <td>36 </td> <td>239 </td></tr> <tr> <td><b>Buhovo</b> </td> <td>43 </td> <td>253 </td></tr> <tr> <td><b>Rasno</b> </td> <td>32 </td> <td>239 </td></tr> <tr> <td><b>Dužice</b> </td> <td>46 </td> <td>310 </td></tr> <tr> <td><b>Ledinac</b> </td> <td>12 </td> <td>226 </td></tr> <tr> <td><b>Medvidovići</b> </td> <td>20 </td> <td>138 </td></tr> <tr> <td><b>Mamići</b> </td> <td>17 </td> <td>132 </td></tr> <tr> <td><b>Dolac</b> </td> <td>12 </td> <td>76 </td></tr> <tr> <td><b>Potkraj</b> </td> <td>21 </td> <td>135 </td></tr> <tr> <td><b>Podvranić</b> </td> <td>3 </td> <td>33 </td></tr> <tr> <td><b>Rujan</b> </td> <td>21 </td> <td>176 </td></tr> <tr> <td><b>Kočerin</b> </td> <td>28 </td> <td>185 </td></tr> <tr> <td><b>Crne Lokve</b> </td> <td>27 </td> <td>216 </td></tr> <tr> <td><b>Ljubotići</b> </td> <td>44 </td> <td>305 </td></tr> <tr> <td><b>Britvica</b> </td> <td>35 </td> <td>179 </td></tr> <tr> <td><b>Izbično</b> </td> <td>11 </td> <td>112 </td></tr> <tr> <td><b>Donji Crnač</b> </td> <td>33 </td> <td>247 </td></tr> <tr> <td><b>Gornji Crnač</b> </td> <td>33 </td> <td>216 </td></tr> <tr> <td><b>Dobrkovići</b> </td> <td>39 </td> <td>241 </td></tr> <tr> <td><b>Oklaji</b> </td> <td>17 </td> <td>158 </td></tr> <tr> <td><b>Lise</b> </td> <td>24 </td> <td>171 </td></tr> <tr> <td><b>ukupno</b> </td> <td><b>689</b> </td> <td><b>5209</b> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uprava">Uprava</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=22" title="Uredi odlomak: Uprava" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=22" title="Uredi kôd odjeljka Uprava"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na području Širokog brijega se nalaze sljedeće upravne organizacije: </p> <ul><li>Vlada Zapadnohercegovačke županije;</li> <li>Ministarstvo prosvjete, obrazovanja, športa i kulture ZHŽ;</li> <li>Ministarstvo pravosuđa i uprave ZHŽ.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Politika">Politika</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=23" title="Uredi odlomak: Politika" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=23" title="Uredi kôd odjeljka Politika"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na lokalnim izborima održanim u listopadu 2012. za načelnika Širokog Brijega izabran je <a href="/wiki/Miro_Kraljevi%C4%87" title="Miro Kraljević">Miro Kraljević</a>, član <a href="/wiki/Hrvatska_demokratska_zajednica_Bosne_i_Hercegovine" title="Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine">HDZ-a BiH</a> s osvojenih 60,74% glasova.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Najviše mandata u Općinskom vijeću Širokog Brijega osvojio je HDZ BiH, 13 mandata s 47,7% glasova. Značajan broj mandata osvojili je i <a href="/wiki/Narodna_stranka_Radom_za_boljitak" class="mw-redirect" title="Narodna stranka Radom za boljitak">Narodna stranka Radom za boljitak</a>, 4 mandata, odnosno 13,15% glasova.<sup id="cite_ref-Izbori2012_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Izbori2012-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> U travnju 2014. zastupnici HDZ-a 1990 napustili su stranku, čime je HDZ 1990 ostao bez zastupnika u Općinskom vijeću Širokog Brijega.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th rowspan="2">    </th> <th rowspan="2">stranka </th> <th colspan="5">broj zastupnika </th></tr> <tr> <th>2000. </th> <th>2004. </th> <th>2008. </th> <th>2012. </th> <th>trenutno </th></tr> <tr> <td bgcolor="#005BAA">  </td> <td><a href="/wiki/Hrvatska_demokratska_zajednica_Bosne_i_Hercegovine" title="Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine">HDZ BiH</a> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 68px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">17 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 52px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">13 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 36px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">9 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 52px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">13 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 52px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">13 / 25</div></div> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#15C2EC">  </td> <td><a href="/wiki/Narodna_stranka_Radom_za_boljitak" class="mw-redirect" title="Narodna stranka Radom za boljitak">NSRB</a> </td> <td style="text-align: right"> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 32px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">8 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 36px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">9 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 16px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">4 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 16px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">4 / 25</div></div> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#000000">  </td> <td><a href="/wiki/Hrvatska_stranka_prava_Bosne_i_Hercegovine" title="Hrvatska stranka prava Bosne i Hercegovine">HSP BiH</a> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 0px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">0 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 16px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">4 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 4px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">1 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 8px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">2 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 8px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">2 / 25</div></div> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#00A9EE">  </td> <td><a href="/wiki/Hrvatska_stranka_prava_dr._Ante_Star%C4%8Devi%C4%87_Bosne_i_Hercegovine" title="Hrvatska stranka prava dr. Ante Starčević Bosne i Hercegovine">HSP AS BiH</a> </td> <td style="text-align: right"> </td> <td style="text-align: right"> </td> <td style="text-align: right"> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 8px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">2 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 8px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">2 / 25</div></div> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#E3001B">  </td> <td><a href="/wiki/Hrvatska_kr%C5%A1%C4%87anska_demokratska_unija_Bosne_i_Hercegovine" title="Hrvatska kršćanska demokratska unija Bosne i Hercegovine">HKDU BiH</a> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 16px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">4 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 0px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">0 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 4px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">1 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 4px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">1 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 8px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">2 / 25</div></div> </td></tr> <tr> <td bgcolor="#888888">  </td> <td>neovisni </td> <td style="text-align: right"> </td> <td style="text-align: right"> </td> <td style="text-align: right"> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 4px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">1 / 25</div></div> </td> <td style="text-align: right"><div style="border: 1px solid #c0c0c0; background-color: #f0f0f0; width: 100px; height: 1.5em;"><div style="position: absolute; background-color: #CCCCCC; width: 8px; height: 1.5em;"></div><div style="position: absolute; font-weight: bold; width: 100px; height: 1.5em; text-align: center; z-index: 5; color: #000;">2 / 25</div></div> </td></tr> <tr> <td colspan="19" style="text-align: center;"><b>Izvori:</b><sup id="cite_ref-Izbori2012_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-Izbori2012-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Izbori2000_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Izbori2000-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Izbori2004_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Izbori2004-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Izbori2008_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Izbori2008-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Povijest">Povijest</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=24" title="Uredi odlomak: Povijest" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=24" title="Uredi kôd odjeljka Povijest"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pretpovijesno_i_antičko_razdoblje"><span id="Pretpovijesno_i_anti.C4.8Dko_razdoblje"></span>Pretpovijesno i antičko razdoblje</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=25" title="Uredi odlomak: Pretpovijesno i antičko razdoblje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=25" title="Uredi kôd odjeljka Pretpovijesno i antičko razdoblje"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pretpovijesno, rimsko i srednjovjekovno doba ostavilo je u okolici današnjega grada svjedočanstva brojnih kamenih zdanja: velika pretpovijesna <a href="/wiki/Ilirske_gomile" title="Ilirske gomile">gomila</a>, na uzvišenju Cigansko brdo iznad Oklaja;<sup id="cite_ref-Dugandžić_42_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dugandžić_42-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> srednjovjekovna utvrda, u Borku, nedaleko od vrela Lištice;<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Ilirske_gomile" title="Ilirske gomile">gomile</a> iznad Soldinih kuća, kraj ceste Oklaji-Dobrkovići;<sup id="cite_ref-Dugandžić_44_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dugandžić_44-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Ilirske_gomile" title="Ilirske gomile">gomile</a> na širem području zvanom Radešice;<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Markanovića <a href="/wiki/Gradina_(tip_naselja)" title="Gradina (tip naselja)">gradina</a> nad desnom obalom rijeke Lištice;<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Gradina_(tip_naselja)" title="Gradina (tip naselja)">gradina</a> na istaknutom vrhu brijega Cigansko brdo;<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ćavarova <a href="/wiki/Gradina_(tip_naselja)" title="Gradina (tip naselja)">gradina</a> na kamenoj litici uz rijeku Lišticu;<sup id="cite_ref-Dugandžić_42_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-Dugandžić_42-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> velika gomila na Ćavarovu/Bošnjakovu brdu, zvana Krstine (danas mjestu zvanom Bunker);<sup id="cite_ref-Dugandžić_42_32-2" class="reference"><a href="#cite_note-Dugandžić_42-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><a href="/wiki/Ilirske_gomile" title="Ilirske gomile">gomile</a> na brijegu zvanom Stražnica u blizini Šuškovih kuća;<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Ilirske_gomile" title="Ilirske gomile">gomile</a> na rubu Mokarskog polja, istočno prema Turčinovićima;<sup id="cite_ref-Dugandžić_44_34-1" class="reference"><a href="#cite_note-Dugandžić_44-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> pretpovijesna <a href="/wiki/Gradina_(tip_naselja)" title="Gradina (tip naselja)">gradina</a>, rimska i ranosrednjovjekovna utvrda u Mokrom (srednjovjekovni grad Mokriskik, Mokarski grad).<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tu su i srednjovjekovni nadgrobni spomenici (<a href="/wiki/Ste%C4%87ak" title="Stećak">stećci</a>): Barevište, Jelinak i Polugrina u Mokrom,<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sajmište kraj rijeke Lištice<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> te stećci u groblju na Trnu.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Starokršćansko doba ostavilo je u Mokrom svjedočanstvo svoga kršćanstva: temelji <a href="/wiki/Bazilika" title="Bazilika">bazilike</a> s krstionicom (5. ili 6. stoljeće).<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Prapovijesna <a href="/wiki/Gradina_(tip_naselja)" title="Gradina (tip naselja)">gradina</a>, rimska i ranosrednjovjekovna utvrda. Smještena je poviše Matijevića kuća (Matijevića gradina), na brdu nad poljem, tako da zauzima istaknut vršak brda i dio platoa prema Čerigaju. S tri strane pristup je zaštićen prirodnim strminama, a s četvrte strane debelim zidom. Prostor je to veličine 180x60 m. Na najvišoj točki nalaze se ostatci bastiona, danas vidljivi u obliku velike kamene gomile, a u njezinu podnožju nalaze se dijelovi građevina zidanih obrađenim kamenom, bez žbuke. Na gornjem dijelu platoa zapaženi su ostatci pravokutne građevine i okrugle cisterne, rađenih u kamenu, s malterom. Površinski nalazi su brojni. Utvrda je sagrađena u ilirsko doba, a u kasnoantičko vrijeme na njoj je podignut refugij ili pribježište. Spominje je bizantski car Konstantin Porfirogenet (912. – 959.) u svom djelu O upravljanju carstvom. Utvrda je služila za zaštitu puta koji je vodio od Brotnja iza Trtala do Privalja i Kočerinskog polja, te zaštitu naselja ispod utvrde, u kojem je otkriven temelj crkve iz petoga stoljeća.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nedaleko je <a href="/w/index.php?title=Planinski_Daorson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Planinski Daorson (stranica ne postoji)">Planinski Daorson</a> otkriven 2016. godine. Na prostoru sela Podvranića zapadno od Širokog Brijega je prapovijesna gradina, do danas nije uopće niti registrirana kao arheološki lokalitet, niti unesena u Arheološki leksikon BiH. Spominje ju tek Ivan Dugandžić u knjizi 'Širokobriješka baština', i to tek ukratko i ne kao gradina nego kao izdužena gomila s prapovijesnim zidom. Sadrži tek nagađanje da je riječ o mogućem zidu prapovijesne utvrde i da se u neposrednoj okolici nalazi prapovijesno naselje. Istraživač Gorabn Glamuzina istražio je ovaj prapovijesni lokalitet. Utvrdio je da je predio oko Podvranića ogromna bogatstva neistraženih kamenih građevina, točnije - zidova, što pokazuju i razotkriveni izuzetno monumentalni i impresivni kiklopski zidovi unutar jedne male uske drage koja se pruža sjevernije od prapovijesnog grada uzduž padine sve do njenih vrhova.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Srednji_vijek">Srednji vijek</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=26" title="Uredi odlomak: Srednji vijek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=26" title="Uredi kôd odjeljka Srednji vijek"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>U Mokrom, gdje je i prapovijesna ilirska Matijevića gradina, nalazi se <a href="/wiki/Bazilika" title="Bazilika">bazilika</a> koja rušena je i podizana te je i u srednjem vijeku služila svrsi. U njezinoj je blizini <a href="/wiki/Nekropola" title="Nekropola">nekropola</a> sa <a href="/wiki/Ste%C4%87ci" class="mw-redirect" title="Stećci">stećcima</a>, a ima ih i drugdje. Oni brojnošću i veličinom navode na zaključak da je ovaj kraj od <a href="/wiki/12._stolje%C4%87e" title="12. stoljeće">12.</a> do <a href="/wiki/15._stolje%C4%87e" title="15. stoljeće">15. stoljeća</a> bio gusto naseljen i bogat. Iz tog vremena u selu Kočerinu sačuvao se najduži natpis na <a href="/wiki/Ste%C4%87ci" class="mw-redirect" title="Stećci">stećcima</a> pisan <a href="/wiki/Bosan%C4%8Dica" class="mw-redirect" title="Bosančica">bosančicom</a> ili <a href="/wiki/Hrvatska_%C4%87irilica" title="Hrvatska ćirilica">hrvatskom ćirilicom</a>, poznat pod imenom <a href="/wiki/Ko%C4%8Derinska_plo%C4%8Da" title="Kočerinska ploča">Kočerinska ploča</a>. Obilježavala je grob velikaša Vignja Miloševića, koji je preminuo <a href="/wiki/1404." title="1404.">1404.</a> godine. U Borku, nedaleko od izvora rijeke Lištice, sačuvani su ostaci manjeg srednjovjekovnog grada-utvrde. </p><p>Omanje srednjovjekovno utvrđenje smješteno je na jednoj kamenoj kosi i izvanredno lijepu prirodnom ambijentu blizu nekoliko izvora koji zajedno čine rječicu Lišticu. Ime samoga grada još je nepoznato, ali okolno stanovništvo lokalitet naziva <a href="/wiki/Gradina_(tip_naselja)" title="Gradina (tip naselja)">Gradina</a>, a ponekad i Borak, kako se zove i jedan od izvora koji sačinjavaju rječicu Lišticu. Oblik srednjovjekovne utvrde (nepravilan četverokut) prilagođen je konfiguraciji terena. Uz obje uže strane grada prizidane su četvrtaste kule, a jugoistočni zid naknadno je pojačan visokim podzidama i jednim jakim kontraforom. Debljina gradskih zidova ide od 1 do 1,5 m, a visine 1 do 6 m. Od brdskog masiva grad štiti jedan veći i jedan manji usjek. Unutar utvrde nalazi se cisterna. Pokretne nalaze uglavnom sačinjava keramika, željezni predmeti (strjelice, čavli i dr.) i kamene kugle. Ta je utvrda štitila raskrižje putova <a href="/wiki/Mostar" title="Mostar">Mostar</a> - <a href="/wiki/Duvno" title="Duvno">Duvno</a> i <a href="/wiki/Hercegovina" title="Hercegovina">Hercegovina</a> - planina. <a href="/wiki/Turci" title="Turci">Turci</a> su je osvojili 1477. Dr. Dominik Mandić i neki drugi povjesničari misle da je <a href="/wiki/Gradina_(tip_naselja)" title="Gradina (tip naselja)">gradina</a> u Borku ostatak utvrde Nebojša ili srednjovjekovni Kruškovac,<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> glavni grad srednjovjekovne župe Večerić. Sustavno arheološko iskapanje na srednjovjekovnom gradu izvođeno je u dva navrata: prvo u 1975., a drugo u 1976. godini.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>U podnožju srednjovjekovnoga grada, između golih stijena i klisura, rijeka Lištica prolazi kroz uski tjesnac. S istočne strane toga tjesnaca diže se brijeg zvan Ćavarovo brdo, a brijeg na desnoj strani rijeke zove se Cigansko brdo.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Podno ovih brda, na mjestu zvanom Sajmište, nalazi se staro <a href="/wiki/Groblje" title="Groblje">groblje</a> sa <a href="/wiki/Ste%C4%87ci" class="mw-redirect" title="Stećci">stećcima</a>.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Područje oko Sajmišta (u kasnom srednjem vijeku raskrižje planinskih putova),<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> osim sakralnoga značaja, imalo je veliku gospodarsku ulogu. U ono doba, to je mjesto gdje se održavao sajam, gdje se trgovalo. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pod_turskom_upravom">Pod turskom upravom</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=27" title="Uredi odlomak: Pod turskom upravom" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=27" title="Uredi kôd odjeljka Pod turskom upravom"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Padom pod <a href="/wiki/Osmansko_Carstvo" title="Osmansko Carstvo">Turke</a> sredinom druge polovice 15. stoljeća, pučanstvo se razbježalo i prorijedilo. Prvi turski popisi u <a href="/wiki/Hercegovina" title="Hercegovina">Hercegovini</a> (god. 1468./69., potom 1475. – 75. i 1519.) pokazuju da se pučanstvo zadržalo samo u brdskim selima. Od pada pod Turke pa do sredine <a href="/wiki/19._stolje%C4%87e" title="19. stoljeće">19. stoljeća</a> Hercegovina je bila gotovo posve odsječena od društvenih, kulturnih i političkih zbivanja u drugim europskim zemljama. Kao jedini vođe s preostalim narodom bili su <a href="/wiki/Franjevci" title="Franjevci">franjevci</a>. <a href="/wiki/Kr%C5%A1%C4%87ani" class="mw-redirect" title="Kršćani">Kršćani</a> su bili obespravljeni, a crkve i samostane, koji su preostali nakon rušenja u osvajačkim pohodima, <a href="/wiki/Turci" title="Turci">Turci</a> porušili su <a href="/wiki/1563." title="1563.">1563.</a> Otada pa do sredine 19. stoljeća zapadno od <a href="/wiki/Neretva" title="Neretva">Neretve</a> nije bilo niti jedne crkve ni samostana. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Austro-Ugarska_uprava"><a href="/wiki/Austro-Ugarska" title="Austro-Ugarska">Austro-Ugarska</a> uprava</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=28" title="Uredi odlomak: Austro-Ugarska uprava" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=28" title="Uredi kôd odjeljka Austro-Ugarska uprava"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Novija povijest širokobriješkog kraja i katoličke Hercegovine usko je vezana uz gradnju samostana na Širokom Brijegu <a href="/wiki/1846." title="1846.">1846.</a> i njegovog djelovanja, čime je počeo duhovni, civilizacijski i kulturni preporod. Gradić je počeo nastajati početkom <a href="/wiki/20._stolje%C4%87e" title="20. stoljeće">20. stoljeća</a> oko vodenice Ćemer (turski: ćemer = svod), pa se s početka istim imenom zvalo i samo mjesto. Nakon cestovnog povezivanja s <a href="/wiki/Mostar" title="Mostar">Mostarom</a> <a href="/wiki/1900." title="1900.">1900.</a>, neki bivši fratarski dijaci (dijak=đak, učenik; ovdje u značenju: sluga, pomoćnik) i poduzetni ljudi iz obližnjih sela podizali su dućane i gostionice te je nastajao gradić koji se po rijeci <a href="/wiki/Li%C5%A1tica_(rijeka)" class="mw-redirect" title="Lištica (rijeka)">Lištici</a> (izvedenica od imena Lise) prozvao Lišticom. Ipak, otkako je postao administrativnim središtem pa sve do <a href="/wiki/28._travnja" title="28. travnja">28. travnja</a> <a href="/wiki/1952." title="1952.">1952.</a> službeni naziv općine i kotara bio je Široki Brijeg. </p><p>I sam grad i njegove najstarije ustanove vuku korijene iz samostanskih ustanova i djelovanja. Osim kasnije čuvene klasične gimnazije (kojoj je prethodila kućna škola za franjevačke pripravnike u selu Čerigaj od <a href="/wiki/1844." title="1844.">1844.</a> do <a href="/wiki/1848." title="1848.">1848.</a>), samostan je u 19. i 20. stoljeću osnovao i vodio: pučku školu (1867.), ljekarnu, dućane (trgovinice i kavanu), vodenicu (1868.), stolarsku radionicu, sagradio je: kameni most na Ugrovači (1868.), gimnazijsku zgradu (1924. – 31.), đački dom (1929. – 32.), hidroelektranu (1936.),<sup id="cite_ref-plan_grada_15-6" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> osnovao je muzej s arheološkom, numizmatičkom, etnografskom, geološko-biološkom i drugim zbirkama. Ustanovljeni su i puhački i tamburaški orkestri, više samostalnih knjižnica, pokrenuti su tečajevi za opismenjavanje, posredovala su se osnovna znanja o povrtlarstvu i voćarstvu. Samostan je, k tome, osnovao i prvu <a href="/wiki/Banka" title="Banka">banku</a>, a državne je vlasti podsticao na osnivanje pošte, gradnju kanala za navodnjavanje te na osnivanje stanice za otkup i djelomičnu preradu <a href="/wiki/Duhan" title="Duhan">duhana</a>, i u svim je spomenutim pothvatima sudjelovao ili je bio glavnim nositeljem. Kao vanjski znak i kruna svih tih silnih nastojanja i uspjeha može se uzeti kamena romanička bazilika s dva zvonika, kojoj su temelji postavljeni <a href="/wiki/1905." title="1905.">1905.</a>, a pokrivena je <a href="/wiki/1911." title="1911.">1911.</a> <a href="/wiki/Austro-Ugarska_Monarhija" class="mw-redirect" title="Austro-Ugarska Monarhija">Austro-ugarske</a> vlasti (<a href="/wiki/1878." title="1878.">1878.</a> – <a href="/wiki/1918." title="1918.">1918.</a>) nisu bile naklone franjevcima u Bosni i Hercegovini. <a href="/wiki/Kraljevina_Jugoslavija" title="Kraljevina Jugoslavija">Kraljevina Jugoslavija</a> još manje. Ipak su oni i na Širokom Brijegu i drugdje uspješno ostvarivali sredinom 19. stoljeća zacrtane programe. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Drugi_svjetski_rat_i_poraće"><span id="Drugi_svjetski_rat_i_pora.C4.87e"></span>Drugi svjetski rat i poraće</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=29" title="Uredi odlomak: Drugi svjetski rat i poraće" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=29" title="Uredi kôd odjeljka Drugi svjetski rat i poraće"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Za vrijeme <a href="/wiki/Drugi_svjetski_rat" title="Drugi svjetski rat">Drugog svjetskog rata</a> pored <a href="/wiki/Usta%C5%A1e" title="Ustaše">Ustaša</a> su i gradu bile smještene i talijanske postrojbe. <a href="/wiki/Talijani" title="Talijani">Talijani</a> su u tom razdoblju sagradili 4 utvrde na brdima s pogledom na grad. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Mitraljesko_gnijezdo,_utvrda._%C5%A0B07418.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Mitraljesko_gnijezdo%2C_utvrda._%C5%A0B07418.JPG/200px-Mitraljesko_gnijezdo%2C_utvrda._%C5%A0B07418.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Mitraljesko_gnijezdo%2C_utvrda._%C5%A0B07418.JPG/300px-Mitraljesko_gnijezdo%2C_utvrda._%C5%A0B07418.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Mitraljesko_gnijezdo%2C_utvrda._%C5%A0B07418.JPG/400px-Mitraljesko_gnijezdo%2C_utvrda._%C5%A0B07418.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Mitraljesko gnijezdo u talijanskoj utvrdi na Ćavarovom/Bošnjakovom brdu s pogledom na grad</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Partizani" title="Partizani">Partizani</a> su <a href="/wiki/7._velja%C4%8De" title="7. veljače">7. veljače</a> <a href="/wiki/1945." title="1945.">1945.</a> osvojili Široki Brijeg i u njemu su, jer su ga htjeli uništiti kao duhovno i kulturno žarište hercegovačkih <a href="/wiki/Hrvati" title="Hrvati">Hrvata</a>, počinili strašne zločine. Oko 11 sati ujutro 7. veljače 1945. godine <a href="/wiki/Partizani" title="Partizani">partizani</a> su ušli u samostan na Širokom Brijegu. Tamo su našli 12 fratara, nekoliko đaka i narod koji se skrio u crkvi, misleći da je tamo sigurnije. Fratre su, jednog po jednog, odvodili u protuzrakoplovno sklonište i tamo ih ubijali. Najviše samokrijesom u zatiljak. Potom su zapaljeni. Njihova imena su: 1. Fra Marko Barbarić 2. Fra Stanko Kraljević 3. Fra Ivo Slišković 4. Fra Krsto Kraljević 5. Fra Arkanđeo Nuić 6. Fra Dobroslav Šimović 7. Fra Tadija Kožul 8. Fra Borislav Pandžić 9. Fra Žarko Leventić 10. Fra Viktor Kosir 11. Fra Stjepan Majić 12. Fra Ljudevit Radoš Devet fratara, 30 đaka i nešto naroda se u zoru 6. veljače, kada je započeo topnički napad na samostan i crkvu, su se sklonili u fratarsku mlinicu. Kada je prestala pucnjava 8. veljače, fratri su se vratili u Samostan. Potom su pronađeni, odvedeni i ubijeni, najviše u okolici Zagvozda<sup id="cite_ref-komemoracija_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-komemoracija-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p> Njihova imena su: 1. Fra Bonifacije Majić 2. Fra Fabijan Kordić 3. Fra Radoslav Vukšić 4. Fra Fabijan Paponja 5. Fra Andrija Jelčić 6. Fra Leonard Rupčić 7. Fra Melhior Prlić 8. Fra Miljenko Ivanković 9. Fra Mariofil Sivrić Tih dana su ubili i više desetina nenaoružanih žitelja, a sljedećih mjeseci, i godina, na stotine nedužnih ljudi, tako da je ubijen svako deseti Širokobriježanin. U povodu smrti franjevaca svake godine 7. veljače se obilježava njihova smrt s popratnom misom zadušnicom.<sup id="cite_ref-komemoracija_51-1" class="reference"><a href="#cite_note-komemoracija-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p><ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Plo%C4%8Da-ubijeni_fratri-%C5%A0B4766.jpg" class="mw-file-description" title="Ploča u počast franjevcima ubijenim od strane partizana u Drugom svjetskom ratu"><img alt="Ploča u počast franjevcima ubijenim od strane partizana u Drugom svjetskom ratu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Plo%C4%8Da-ubijeni_fratri-%C5%A0B4766.jpg/120px-Plo%C4%8Da-ubijeni_fratri-%C5%A0B4766.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Plo%C4%8Da-ubijeni_fratri-%C5%A0B4766.jpg/180px-Plo%C4%8Da-ubijeni_fratri-%C5%A0B4766.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Plo%C4%8Da-ubijeni_fratri-%C5%A0B4766.jpg/240px-Plo%C4%8Da-ubijeni_fratri-%C5%A0B4766.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ploča u počast franjevcima ubijenim od strane partizana u Drugom svjetskom ratu</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Skrovi%C5%A1te_ubijenih_fratara-%C5%A0B.jpg" class="mw-file-description" title="Svećenici na misi zadušnici za ubijene franjevce 2010."><img alt="Svećenici na misi zadušnici za ubijene franjevce 2010." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/2/21/Skrovi%C5%A1te_ubijenih_fratara-%C5%A0B.jpg/120px-Skrovi%C5%A1te_ubijenih_fratara-%C5%A0B.jpg" decoding="async" width="120" height="99" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/2/21/Skrovi%C5%A1te_ubijenih_fratara-%C5%A0B.jpg/180px-Skrovi%C5%A1te_ubijenih_fratara-%C5%A0B.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/2/21/Skrovi%C5%A1te_ubijenih_fratara-%C5%A0B.jpg/240px-Skrovi%C5%A1te_ubijenih_fratara-%C5%A0B.jpg 2x" data-file-width="470" data-file-height="388" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Svećenici na misi zadušnici za ubijene franjevce 2010.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Fratri-zadu%C5%A1nica-procesija-%C5%A0B22.jpg" class="mw-file-description" title="Procesija"><img alt="Procesija" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/e/e0/Fratri-zadu%C5%A1nica-procesija-%C5%A0B22.jpg/120px-Fratri-zadu%C5%A1nica-procesija-%C5%A0B22.jpg" decoding="async" width="120" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/e/e0/Fratri-zadu%C5%A1nica-procesija-%C5%A0B22.jpg/180px-Fratri-zadu%C5%A1nica-procesija-%C5%A0B22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/e/e0/Fratri-zadu%C5%A1nica-procesija-%C5%A0B22.jpg/240px-Fratri-zadu%C5%A1nica-procesija-%C5%A0B22.jpg 2x" data-file-width="470" data-file-height="302" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Procesija</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Fratri-zadu%C5%A1nica-%C5%A1B3.jpg" class="mw-file-description" title="Misa zadušnica"><img alt="Misa zadušnica" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/8/8d/Fratri-zadu%C5%A1nica-%C5%A1B3.jpg/120px-Fratri-zadu%C5%A1nica-%C5%A1B3.jpg" decoding="async" width="120" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/8/8d/Fratri-zadu%C5%A1nica-%C5%A1B3.jpg/180px-Fratri-zadu%C5%A1nica-%C5%A1B3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/8/8d/Fratri-zadu%C5%A1nica-%C5%A1B3.jpg/240px-Fratri-zadu%C5%A1nica-%C5%A1B3.jpg 2x" data-file-width="470" data-file-height="331" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Misa zadušnica</div> </li> </ul> <p>Župa Široki Brijeg godine 1940. imala je 8004 stanovnika. Procjenjuje se da je stradalo u <a href="/wiki/Drugi_svjetski_rat" title="Drugi svjetski rat">Drugom svjetskom ratu</a> i poraću na području općine stradalo između 786<sup id="cite_ref-O_Širokom_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-O_Širokom-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> i 2157 osoba<sup id="cite_ref-plan_grada_15-7" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Po okončanju borbi, <a href="/wiki/Partizani" title="Partizani">partizani</a> uspjeli zarobiti oko 1400 njemačkih i hrvatskih vojnika,<sup id="cite_ref-ŠB-povjerenstvo-iskop_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-povjerenstvo-iskop-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> a čelnici tadašnje <a href="/wiki/OZNA" title="OZNA">OZNA</a>-e, tih su dana, dali uhititi preko 2000 Širokobriježana.<sup id="cite_ref-ŠB-povjerenstvo-iskop_53-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-povjerenstvo-iskop-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Uništeno je kulturno blago, zajedno sa samostanskim, crkvenim i školskim inventarom, a zgrade su teško oštećene. Dvije godine nakon rata spaljene su matične knjige vođene od <a href="/wiki/1753." title="1753.">1753.</a> godine,<sup id="cite_ref-plan_grada_15-8" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> a <a href="/wiki/Franjevci" title="Franjevci">franjevci</a> protjerani. Od teških stradanja Široki Brijeg se desetljećima oporavljao, da bi unutarnju snagu očitavao velikim marijanskim hodočašćima 1971., potom i najbrojnijim svakogodišnjim hodočašćem katoličke mladeži na svijetu. Osamdesetih godina, s oko 3600 vjeroučenika u 146 školskih odjela, samostan je zadavao muke komunističkom poretku i nalazio putove uspona. </p><p>U srijedu, <a href="/wiki/26._svibnja" title="26. svibnja">26. svibnja</a> <a href="/wiki/2010." title="2010.">2010.</a> na lokalitetu Dubrava-<a href="/wiki/Kne%C5%A1polje" title="Knešpolje">Knešpolje</a>, istočno od Širokog Brijega počelo je iskapanje dviju masovnih grobnica.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Na tom lokalitetu su pronađeni ostaci 28 žrtava<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> čiji su ostaci u rujnu iste godine prebačeni u Mostar.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Novije_doba">Novije doba</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=30" title="Uredi odlomak: Novije doba" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=30" title="Uredi kôd odjeljka Novije doba"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sedamdesetih godina samostan je počeo sustavno djelovati i izvan strogo religioznih i karitativnih okvira. S početka usputno s duhovnim programima i bez najave, potom s najavama i osvrtima u tisku, priređivao je likovne izložbe, organizirao dramsku družinu koja je uspješno djelovala, potom je (1979.) uređena Samostanska riznica i Biblia pauperum ( prošlost kraja i samostana u slikama i s kartografskim prikazima). Uspješno je djelovala i u vrijeme domovinskog rata i bila je pokretačem i nositeljem priprema u osnivanju <a href="/w/index.php?title=Akademija_likovnih_umjetnosti_%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Akademija likovnih umjetnosti Široki Brijeg (stranica ne postoji)">Likovne akademije</a> <a href="/wiki/Sveu%C4%8Dili%C5%A1te_u_Mostaru" title="Sveučilište u Mostaru">Sveučilišta u Mostaru</a> sa sjedištem na Širokom Brijegu. Akademija djeluje od veljače <a href="/wiki/1996." title="1996.">1996.</a> i smještena je u zgradi nekadašnjeg konvikta. No, Likovna akademija ipak nije prva visokoškolska ustanova koja djeluje na Širokom Brijegu. Naime, osim što je u vrijeme <a href="/wiki/Domovinski_rat" title="Domovinski rat">Domovinskog rata</a> Sveučilište u Mostaru s većim brojem svojih fakulteta djelovalo u ovome gradu, u samostanu je postojala takozvana kućna teologija (Studium domesticum Sacrae Theologiae) god. 1892./93., a možda i sve do osnutka teologije u Mostaru 1895. </p><p>Samostan i svetište običnim je ljudima najprije simbol katoličanstva i hrvatstva, potom i kolijevka ponovnog kulturnog i civilizacijskog rođenja. Najveći vjernički skup bude 15. kolovoza, jer je crkva i samostan, kao i Hercegovačka franjevačka provincija, posvećeni Marijinu uznesenju na nebo. U <a href="/wiki/Rat_u_BiH" class="mw-redirect" title="Rat u BiH">nedavnom ratu</a> su crkva i samostanske zgrade ostale neoštećene, iako je grad raketiran i bombardiran u više navrata. Poginulo je 98 Širokobriježana braneći svoj dom i sebe, ali i braneći Republiku Hrvatsku. Široki Brijeg je 2014. godine postao jedan od 12 službenih gradova u BiH. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gospodarstvo">Gospodarstvo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=31" title="Uredi odlomak: Gospodarstvo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=31" title="Uredi kôd odjeljka Gospodarstvo"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Panorama-%C5%A1iroki07419.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Panorama-%C5%A1iroki07419.JPG/200px-Panorama-%C5%A1iroki07419.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Panorama-%C5%A1iroki07419.JPG/300px-Panorama-%C5%A1iroki07419.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Panorama-%C5%A1iroki07419.JPG/400px-Panorama-%C5%A1iroki07419.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Pogled na napuštenu Duhansku stanicu</figcaption></figure> <p>Godine 1911. u Širokom Brijegu se otvara pomoćna pošta u sastavu mostarske pošte. <sup id="cite_ref-plan_grada_15-9" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Godinu dana kasnije se otvara duhanska stanica, kasnije nazvana "Dogana" (talijanska stanica). </p><p>Godina 1936. izgrađena je prva "pratarska" hidroelektrana na rijeci Lištici, čime je izvršena elektrifikacija Širokog Brijega. <sup id="cite_ref-plan_grada_15-10" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Poznata poduzeća koja danas djeluju u Širokom Brijegu: </p> <ul><li>MCI</li> <li><a href="/wiki/Mepas" title="Mepas">Mepas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Feal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Feal (stranica ne postoji)">Feal</a></li> <li>Hering</li> <li>TT Kabeli</li> <li>Logotip</li> <li>Lukas Nakić</li> <li>Nameks</li> <li>G3 Spirits</li></ul> <p>U gospodarskom pogledu Široki Brijeg je trenutno jedna od razvijenijih lokalnih samouprava na području Hercegovine, a i među razvijenijim unutar Bosne Hercegovine. </p><p>Od devedesetih godina prošlog stoljeća, a nakon demokratskih i svih drugih promjena na području Grada se ubrzano razvija privatno poduzetništvo. Uz veći broj trgovačkih tvrtki, značajniji poslovni subjekti i ujedno nositelji gospodarskog razvitka Grada su poduzeća iz oblasti metaloprerađivačke industrije, mesne industrije i građevinarstva, uz veliki broj obrtničkih i drugih samostalnih djelatnosti. </p><p>Taj period ubrzanog razvitka poduzetništva obilježen je prije svega stihijskim rastom svih vidova trgovinskih djelatnosti i velikim padom proizvodnih djelatnosti, a prije svega i ponajviše poljoprivredne proizvodnje. </p><p>Kretanja u gospodarstvu prate Federalni statistički zavod, Gospodarska komora FBiH, Županijska gospodarska komora, kao i nadležna Služba za gospodarstvo grada Širokog Brijega. Dostupni podaci ovih institucija (u prilogu) su ujedno i izvori podataka za pisanje ove analize stanja gospodarstva. </p><p>Prema općim pokazateljima koji se temelje na podacima ovih institucija, gospodarski tokovi Grada idu usporedo s tijekovima gospodarstva na području Županije, pa i šire. Oni se prije svega očituju u velikoj stopi nezaposlenosti (36,7%), nepovoljnom odnosu proizvodnih i neproizvodnih djelatnosti, lošem stanju neprivatiziranih poduzeća, odsustvo investicijskih aktivnosti, te nedostatak gospodarskih subjekata koji bi bili generatori razvitka (posebno izraženo u poljoprivredi). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Turizam">Turizam</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=32" title="Uredi odlomak: Turizam" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=32" title="Uredi kôd odjeljka Turizam"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Turizam je grana gospodarstva koja bilježi stalni rast na globalnoj razini, pri čemu mnoge zemlje u tome prepoznaju mogućnost za jačanje cjelovitog gospodarstva. Područje cijele Hercegovine pa tako i Široki Brijeg imaju u tom pogledu velike i do sada vrlo malo iskorištene mogućnosti. </p><p>Suvremeni turizam se bazira na raznoraznim novim izazovima, ali i težnji ka zdravom načinu života, odnosno aktivnom odmoru. Traži se puno kretanja (rekreacije) u prirodnom i ekološki čistom okruženju, čist zrak, zdrava prehrana temeljena na ekološki prihvatljivom načinu proizvodnje hrane, i sve to smješteno u autohtonom ruralnom ambijentu. Upravo uže i šire područje Širokog Brijega ima takva obilježja. </p><p>Uz navedeno treba pridodati i nemali broj kulturno-povijesnih znamenitosti, arheoloških nalazišta i spomenika (predhistorijske gomile, ostaci antičkog grada Mokriskika, ruševine srednjovjekovnog grada u Borku, brojni stećci, najstarija do sada poznata crkvena građevina u ovom kraju - vjerojatno i u cijeloj BiH- podignuta u V. ili VI. stoljeću u Mokrom, utvrđeni grad koji car Konsatantin spominje pod imenom Mokriskik) koji svjedoče o ranom naseljavanju ovog kraja i kontinuiranom življenju na ovim prostorima još od antičkih vremena. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Poljoprivreda">Poljoprivreda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=33" title="Uredi odlomak: Poljoprivreda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=33" title="Uredi kôd odjeljka Poljoprivreda"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Poljoprivredna proizvodnja na području Grada je najvećim dijelom svedena na proizvodnju za vlastite potrebe na okućnicama i manjim dijelom na oranicama. .<sup id="cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Pri tome je proizvodnja poljoprivrednih proizvoda za tržište vrlo mala u odnosu na mogućnosti, a odnosi se prije svega na vinogradarsku proizvodnju, nešto malo u proizvodnji povrća i cvijeća, vrlo malo u stočarstvu i proizvodnji mlijeka. </p><p>Nakon drugog svjetskog rata zabilježeni su neuspješni pokušaji sadnje novih kultura. Tako je npr. zabilježen pokus sa sadnjom <a href="/wiki/Pamuk" title="Pamuk">pamuka</a> i <a href="/wiki/Kikiriki" title="Kikiriki">kikirikija</a>. </p><p>To je rezultiralo velikim postotkom neobrađenog poljoprivrednog zemljišta - prema posljednjim statističkim podacima - čak 60 % obradivog poljoprivrednog zemljišta se ne obrađuje.<sup id="cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nepostojanje jasne državne strategije i orijentacije prema pokretanju i razvitku poljoprivredne proizvodnje je također vrlo važno obilježje sadašnjeg stanja u poljoprivredi.<sup id="cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-2" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Usporedba_s_prijeratnim_stanjem">Usporedba s prijeratnim stanjem</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=34" title="Uredi odlomak: Usporedba s prijeratnim stanjem" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=34" title="Uredi kôd odjeljka Usporedba s prijeratnim stanjem"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Za razliku od prije dvadesetak godina, sada u poljoprivrednoj proizvodnji ne postoji osnovna proizvodna kultura, proizvodnja koje bi bila značajna i moguća na većem području grada. Dugi niz godina to je bio <a href="/wiki/Duhan" title="Duhan">duhan</a>.<sup id="cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-3" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zajedno s ratom se urušio i postojeći državni sustav a time i tadašnji sustav organiziranja poljoprivredne proizvodnje. U cijelom razdoblju od tada do danas novi sustav nije uspostavljen.<sup id="cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-4" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Pri tome je cijela zemlja, a posebno područje na kojem se nalazi općina bilo izloženo nekontroliranom uvozu svega i svačega. Tako je većinu poljoprivrednih proizvoda postalo "isplativije" uvoziti nego proizvoditi.<sup id="cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-5" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Rezultat toga je već spomenuto drastično smanjenje obrađivanih površina, smanjenje broja goveda čak i do pet puta, odnosno svekoliko smanjenje obujma poljoprivredne proizvodnje.<sup id="cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-6" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Na koncu je zaživio osjećaj da je nemoguće baviti se poljoprivrednom proizvodnjom kao proizvodnom djelatnošću od koje se može živjeti ili pak nešto i zaraditi. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sadašnje_stanje_u_poljoprivredi"><span id="Sada.C5.A1nje_stanje_u_poljoprivredi"></span>Sadašnje stanje u poljoprivredi</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=35" title="Uredi odlomak: Sadašnje stanje u poljoprivredi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=35" title="Uredi kôd odjeljka Sadašnje stanje u poljoprivredi"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Široki Brijeg je po ukupnim pokazateljima gospodarski nešto jača od okolnih općina - prije svega u poduzetničkom sektoru, pa je time i orijentiranost radno-sposobnog stanovništva prema nepoljoprivrednim djelatnostima veća.<sup id="cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-7" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zato je i postotak neobrađivanog zemljišta najveći u Širokom Brijegu - 60 % (Posušje 59 %, Ljubuški 49 % i Grude 47%). Također je i broj stanovnika koji se bavi isključivo poljoprivredom relativno najmanji u Širokom Brijegu.<sup id="cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-8" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Glavni_uzroci_sadašnjeg_stanja"><span id="Glavni_uzroci_sada.C5.A1njeg_stanja"></span>Glavni uzroci sadašnjeg stanja</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=36" title="Uredi odlomak: Glavni uzroci sadašnjeg stanja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=36" title="Uredi kôd odjeljka Glavni uzroci sadašnjeg stanja"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>S demokratskim promjenama početkom 1990-tih se pojavljuje i novi način privređivanja i poslovanja - tržišno gospodarstvo čije je glavno obilježje to da je u najvećoj mjeri definirano stanjem na tržištu. Stvaranje slobodnog (i još više nekontroliranog) tržišta je brzo dovelo do pojave velikih uvoznih tvrtki za uvoz svega i svačega. Posebno je eskalirao uvoz svih vrsta poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda (ponajviše iz razvijenih zemalja koje imaju veliku državnu novčanu potporu u svim sferama poljoprivredne proizvodnje. Ako tome dodamo i to da te države u pravilu dodatno stimuliraju i izvoz, sve što se dogodilo se zapravo i moralo dogoditi. Drugo je pitanje da li je to trebalo ovako dugo trajati i zašto se ništa nije u tom smislu promijenilo ni nakon 15 godina. </p><p>Tek je u drugoj polovici 2004. godine usvojen Federalni zakon o novčanoj potpori u primarnoj poljoprivrednoj proizvodnji koji je zapravo prvi korak u zasigurno dugotrajnom procesu oporavka poljoprivredne proizvodnje, a time i gospodarstva u cijelosti. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Mogućnosti_u_oblasti_poljoprivrede"><span id="Mogu.C4.87nosti_u_oblasti_poljoprivrede"></span>Mogućnosti u oblasti poljoprivrede</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=37" title="Uredi odlomak: Mogućnosti u oblasti poljoprivrede" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=37" title="Uredi kôd odjeljka Mogućnosti u oblasti poljoprivrede"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Postoje realne mogućnosti, a očita je i potreba za bitno povećanje poljoprivredne proizvodnje na području Grada. Te mogućnosti su prije svega u stočarstvu (mini farme goveda za proizvodnju mlijeka, zatim uzgoj ovaca i koza, te pčelarstvo odnosno proizvodnja meda). Naselja oko Mostarskog Blata imaju mogućnosti višestruko povećati vinogradarsku proizvodnju, a ne treba zaboraviti ni mogućnosti u voćarstvu (proizvodnja trešanja, višanja). U biljnoj proizvodnji svakako su još neiskorišteni veliki potencijali u proizvodnji povrća, pa i žitarica i krmiva čije bi povećanje proizvodnje nužno proisteklo iz razvitka mini-farmi u stočarstvu. Komercijalne proizvodnje cvijeća i ukrasnog bilja u prijeratnom razdoblju nije ni bilo, ali se u toj oblasti već realiziraju prvi ozbiljniji poduzetnički projekti. Sve navedeno valja promatrati kroz postojanje nezagađenog zemljišta i očuvanog okoliša što čini preduvjet za proizvodnju autentičnih i ekološki prihvatljivih poljoprivrednih proizvoda. Takvi proizvodi su na tržištu sve više traženi i cijenjeni. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Industrija">Industrija</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=38" title="Uredi odlomak: Industrija" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=38" title="Uredi kôd odjeljka Industrija"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>U oblasti industrijske proizvodnje na području Grada značajnije su zastupljene mesna industrija i metaloprerađivačka industrija, a nešto manje proizvodnja obuće, proizvodnja građevinskih proizvoda i obrada kamena, proizvodnja izolacijskih materijala, grafičke djelatnosti i sl.<sup id="cite_ref-ŠB-industrija_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-industrija-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Službeni statistički podaci koje redovito objavljuje Federalni zavod za statistiku prate kretanje industrijske proizvodnje na razini Federacije i županija, tako da tih (službenih) podataka za grad nema.<sup id="cite_ref-ŠB-industrija_58-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-industrija-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ipak, osnovne značajke kretanja industrijske proizvodnje na području županije Zapadnohercegovačke bi u bitnim elementima trebale odražavati i kretanja industrijske proizvodnje za Široki Brijeg. </p><p>Tako je u razdobljuu 2004./2005. godine zabilježen neznatan rast indeksa ukupne industrijske proizvodnje (101,3).<sup id="cite_ref-ŠB-industrija_58-2" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-industrija-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Pri tome proizvodnja metala i proizvodnja proizvoda od metala bilježe znatan rast (indeks 2005./2004. = 134,3 i 180,4), proizvodnja proizvoda od papira (indeks = 110,7), dok ostala područja industrijske proizvodnje bilježe znatan pad (npr. proizvodnja hrane i pića: indeks = 80,0, <a href="/wiki/Rudarstvo" title="Rudarstvo">rudarstvo</a>: indeks = 71,4). </p><p>Za daljnji rast industrijske proizvodnje su nužna ulaganja u razvoj postojećih industrijskih kapaciteta u oblastima koje su trenutno zastupljene i koje zapošljavaju veći broj radnika. To se prije svega odnosi na proizvodnju <a href="/wiki/Metal" class="mw-redirect" title="Metal">metala</a> i proizvoda od metala. Te djelatnosti prema službenim statističkim podacima bilježe kontinuirani rast tijekom 2005. godine. Uspostava i izgradnja novih, odnosno proširenje postojećih poslovno-industrijskih zona nužan je preduvjet za rast proizvodnih djelatnosti, privlačenje domaćeg i stranog kapitala i otvaranje novih radnih mjesta.<sup id="cite_ref-ŠB-industrija_58-3" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-industrija-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rudarstvo"><a href="/wiki/Rudarstvo" title="Rudarstvo">Rudarstvo</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=39" title="Uredi odlomak: Rudarstvo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=39" title="Uredi kôd odjeljka Rudarstvo"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na području Grada postoje značajna nalazišta <a href="/wiki/Boksit" title="Boksit">boksitne</a> <a href="/wiki/Rude" class="mw-redirect" title="Rude">rude</a> koja se ovdje eksploatira još od tridesetih godina 20-tog stoljeća, a prema procjenama do sada je ukupno eksploatirano 5 do 5,5 milijuna tona izuzetno kvalitetnog boksita.<sup id="cite_ref-ŠB-rudarstvo_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-rudarstvo-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Proizvodnja je u osamdesetim godinama bila prosječno oko 100 tisuća tona godišnje, a poduzeće "Bosit" je upošljavalo oko 250 radnika. </p><p>Danas je u poduzeću uposleno 46 djelatnika, a proizvodi se 20 do 25 tisuća tona godišnje s perspektivom daljnjeg povećanja proizvodnje i broja uposlenih. Uskoro se planira započeti eksploatacija u ispitanim ležištima Lakat i Ivanj Draga (cca 150 tisuća tona), a istražene su i rezerve rude za daljnjih 300 do 350 tisuća tona. Prema okvirnim podacima pretpostavlja se da je na području Grada još oko 60 % neistraženih nalazišta samo u plitkim horizontima.<sup id="cite_ref-ŠB-rudarstvo_59-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-rudarstvo-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sve to ukazuje na vrlo velik potencijal ove djelatnosti u budućnosti, pa bi stoga eksploatacija boksitne rude trebala bi biti uključena u strategiju razvitka kao perspektivna i profitabilna. </p><p>U Gradu postoje značajni kapaciteti za preradu <a href="/wiki/Kamen" title="Kamen">kamena</a> koji sada uglavnom prerađuju uvozni kamen s izuzetkom pojedinaca koji su počeli s eksploatacijom u vlastitim <a href="/wiki/Kamenolom" title="Kamenolom">kamenolomima</a> koje su sami istraživali.<sup id="cite_ref-ŠB-rudarstvo_59-2" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-rudarstvo-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ovdje je jako veliki problem što nisu istražena <a href="/wiki/Rudna_le%C5%BEi%C5%A1ta" title="Rudna ležišta">ležišta</a> A-G kamena, pa se i zbog tih razloga domaći kamen malo koristi. Značajno je ustvrditi da se u ovoj proizvodnoj djelatnosti može zaokružiti cjeloviti proces proizvodnje od sirovine do gotovog proizvoda gdje bi se mogao uposliti značajan broj radnika, a proizvodnja bi imala osigurano tržište. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Poznate_osobe">Poznate osobe</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=40" title="Uredi odlomak: Poznate osobe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=40" title="Uredi kôd odjeljka Poznate osobe"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="margin-left:0.3rem"><i><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7016135"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Vista-xmag.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/18px-Vista-xmag.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/27px-Vista-xmag.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/36px-Vista-xmag.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> Podrobniji članak o temi: <a href="/wiki/Kategorija:%C5%BDivotopisi,_%C5%A0iroki_Brijeg" title="Kategorija:Životopisi, Široki Brijeg">Kategorija:Životopisi, Široki Brijeg</a></div></i></div> <table> <tbody><tr> <td width="33%" valign="top"> <ul><li><a href="/wiki/Mario_Bazina" title="Mario Bazina">Mario Bazina</a> (1975.), nogometaš</li> <li><a href="/wiki/Goran_Bogdan" title="Goran Bogdan">Goran Bogdan</a> (1980.), glumac</li> <li><a href="/wiki/Jakov_Bubalo" title="Jakov Bubalo">Jakov Bubalo</a> (1933. – 1996.), franjevac i jezikoslovac</li> <li><a href="/wiki/Janko_Bubalo" title="Janko Bubalo">Janko Bubalo</a> (1913. – 1997.), franjevac i pjesnik</li> <li><a href="/wiki/Marija_Ancila_Bubalo" title="Marija Ancila Bubalo">Marija Ancila Bubalo</a> (1946. – 2006.), redovnica, pjesnikinja</li> <li><a href="/wiki/Stanko_Bubalo" title="Stanko Bubalo">Stanko Bubalo</a> (1973.), nogometaš</li> <li><a href="/w/index.php?title=Mirko_%C4%86osi%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mirko Ćosić (stranica ne postoji)">Mirko Ćosić</a> (1903. – 1967.), franjevac i slikar</li> <li><a href="/wiki/Mladen_Gali%C4%87_(slikar)" title="Mladen Galić (slikar)">Mladen Galić</a> (1934.), akademski slikar</li> <li><a href="/wiki/Mirko_Grbe%C5%A1i%C4%87" title="Mirko Grbešić">Mirko Grbešić</a> (1960. – 2022.), poduzetnik</li> <li><a href="/w/index.php?title=Serafin_Hrka%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Serafin Hrkać (stranica ne postoji)">Serafin Hrkać</a> (1942. – 2021.), latinist i akademik</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ambroz_Kapor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ambroz Kapor (stranica ne postoji)">Ambroz Kapor</a>, hrv. agronom i povjesničar, voditelj širokobriješke područne ustanove Uprave državnih monopola<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Blago_Kara%C4%8Di%C4%87" title="Blago Karačić">Blago Karačić</a> (1914. – 1994.), franjevac, pjesnik i slikar</li> <li><a href="/wiki/Smiljan_Dragan_Ko%C5%BEul" title="Smiljan Dragan Kožul">Smiljan Dragan Kožul</a>, franjevac, doktor crkvenih pravnih znanosti, egzorcist</li> <li><a href="/wiki/An%C4%91eo_Kraljevi%C4%87" title="Anđeo Kraljević">Anđeo Kraljević</a> (1807. – 1879.), hercegovački biskup</li> <li><a href="/wiki/Vinko_Kraljevi%C4%87" title="Vinko Kraljević">Vinko Kraljević</a> (1952.), glumac</li> <li><a href="/wiki/Ivan_Kvesi%C4%87" title="Ivan Kvesić">Ivan Kvesić</a> (1996.), karataš</li> <li><a href="/wiki/Petar_Leventi%C4%87" title="Petar Leventić">Petar Leventić</a> (1978.), glumac</li> <li><a href="/wiki/Dominik_Mandi%C4%87" title="Dominik Mandić">Dominik Mandić</a> (1889. – 1973.), povjesničar i političar</li> <li><a href="/wiki/Ivan_Maru%C5%A1i%C4%87_(fizi%C4%8Dar)" title="Ivan Marušić (fizičar)">Ivan Marušić</a> (1965.), fizičar</li> <li><a href="/wiki/Ivan_Mikuli%C4%87" class="mw-disambig" title="Ivan Mikulić">Ivan Mikulić</a> (1968.), pjevač</li> <li><a href="/wiki/Marijana_Mikuli%C4%87" title="Marijana Mikulić">Marijana Mikulić</a> (1981.), glumica</li> <li><a href="/w/index.php?title=Jozo_Martinovi%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jozo Martinović (stranica ne postoji)">Jozo Martinović</a>, ministar financija Republike Hrvatske</li></ul> </td> <td width="33%" valign="top"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Marko_Naletili%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marko Naletilić (stranica ne postoji)">Marko Naletilić</a>, nogometni menadžer</li> <li><a href="/wiki/Mladen_Naletili%C4%87" title="Mladen Naletilić">Mladen Naletilić Tuta</a> (1946.), politički emigrant, vojni zapovjednik</li> <li><a href="/w/index.php?title=Predrag_Naletili%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Predrag Naletilić (stranica ne postoji)">Predrag Naletilić</a> (1929.), nogometni menadžer</li> <li><a href="/wiki/Sofija_Naletili%C4%87_Penavu%C5%A1a" title="Sofija Naletilić Penavuša">Sofija Naletilić Penavuša</a> (1913. – 1994.), umjetnica</li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%BDeljko_Nin%C4%8Di%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Željko Ninčić (stranica ne postoji)">Željko Ninčić</a> (1959.), autor i glumac</li> <li><a href="/w/index.php?title=Franko_Rotim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Franko Rotim (stranica ne postoji)">Franko Rotim</a> (1939.), akademik, dr. tehničkih znanosti</li> <li><a href="/wiki/Ivan_Softa" title="Ivan Softa">Ivan Softa</a> (1906. – 1945.), pisac</li> <li><a href="/wiki/Marin_Sopta" title="Marin Sopta">Marin Sopta</a> (1950.), političar i publicist</li> <li><a href="/wiki/Borislav_%C5%A0kegro" title="Borislav Škegro">Borislav Škegro</a> (1955.), ministar financija Republike Hrvatske</li> <li><a href="/wiki/Gojko_%C5%A0u%C5%A1ak" title="Gojko Šušak">Gojko Šušak</a> (1945. – 1998.), ministar obrane Republike Hrvatske</li> <li><a href="/wiki/Jure_Zovko" title="Jure Zovko">Jure Zovko</a> (1957.), filozof i profesor</li> <li><a href="/wiki/Jozo_Zovko" title="Jozo Zovko">Jozo Zovko</a> (1941.), franjevac</li></ul> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Spomenici_i_znamenitosti">Spomenici i znamenitosti</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=41" title="Uredi odlomak: Spomenici i znamenitosti" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=41" title="Uredi kôd odjeljka Spomenici i znamenitosti"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="margin-left:0.3rem"><i><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7016135"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Vista-xmag.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/18px-Vista-xmag.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/27px-Vista-xmag.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/36px-Vista-xmag.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> Podrobniji članak o temi: <a href="/wiki/Spomenici_i_znamenitosti_u_%C5%A0irokom_Brijegu" title="Spomenici i znamenitosti u Širokom Brijegu">Spomenici i znamenitosti u Širokom Brijegu</a></div></i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Obrazovanje">Obrazovanje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=42" title="Uredi odlomak: Obrazovanje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=42" title="Uredi kôd odjeljka Obrazovanje"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Akademija04552.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Akademija04552.JPG/200px-Akademija04552.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Akademija04552.JPG/300px-Akademija04552.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Akademija04552.JPG/400px-Akademija04552.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Unutrašnjost Likovne akademije</figcaption></figure> <p>Godine 1868. u gradu je osnovana gimnazija. Krajem prve polovice 19. stoljeća franjevci dolaze ponovno U Hercegovinu, na Čerigaj na Širokom Brijegu. 23. srpnja 1846. godine postavlja se kamen temeljac za gradnju samostan u Širokom Brijegu. Godine 1918. franjevačka gimnazija u gradu dobiva pravo javnosti.<sup id="cite_ref-plan_grada_15-11" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Godine 1931. dovršava se i gimnazijska zgrada a godina poslije i zgrada učeničkog doma. </p><p>U Širokom Brijegu se danas nalaze Prva i Druga osnovna škola, gimnazija fra Dominika Mandića, strukovna, elektrotehnička i ekonomska škola te <a href="/w/index.php?title=Akademija_likovnih_umjetnosti_%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Akademija likovnih umjetnosti Široki Brijeg (stranica ne postoji)">Likovna akademija</a>. </p><p>Godine 1996. osnovana je Akademija likovnih umjetnosti.<sup id="cite_ref-plan_grada_15-12" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Godine 2003. osnovan je postdiplomski studij "Ars sacra" kao prvi takav u svijetu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kultura">Kultura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=43" title="Uredi odlomak: Kultura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=43" title="Uredi kôd odjeljka Kultura"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Počeci kulturnoga rada vezani su za franjevce. Oni su u Širokom Brijegu osnovali muzej s arheološkom, numizmatičkom, etnografskom, geološko-biološkom i drugim zbirkama.<sup id="cite_ref-ŠB-kultura_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-kultura-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Godine 1912. u Širokom brijegu se oformirala i limena glazba, a kasnije i tamburaški orkestar.<sup id="cite_ref-plan_grada_15-13" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nakon dovršenja zgrade koja je podignuta za umjetničku galeriju i vjeronaučno središte (1990.) otvorena je 25. srpnja 1990. Franjevačka galerija. Galerija posjeduje preko 1500 umjetnina, počevši od slika starih majstora (17. – 19. st.), preko klasika i majstora hrvatske moderne do slika i skulptura suvremena likovnog izraza. </p><p>U gradu uspješno djeluje Glazbena škola Široki Brijeg od 1974.god. Godišnji broj učenika je oko 160 osnovne i srednje Glazbene škole. Od <a href="/wiki/2000." title="2000.">2000.</a> se svakog kolovoza održava <a href="/wiki/Mediteran_Film_Festival" title="Mediteran Film Festival">Mediteran Film Festival</a>, mediteranski festival dokumentarnog filma koji je utemeljio i pokrenuo kinematografiju u Zapadnoj Hercegovini. </p><p>Danas na području širokobriješkog kraja djeluje Likovna akademija (u sklopu mostarskog sveučilišta), Franjevačka galerija s bogatom riznicom, nekoliko kulturno-umjetničkih društava, Amatersko kazalište "Didak", Srednja glazbena škola, "HKD Napredak" te mnoga društva, udruge, klape itd.<sup id="cite_ref-ŠB-kultura_61-1" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-kultura-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> U Širokom Brijegu djeluje i <a href="/wiki/Matica_Hrvatska" class="mw-redirect" title="Matica Hrvatska">Matica Hrvatska</a>, ogranak Široki Brijeg koja izdaje časopis "Vitko".<sup id="cite_ref-plan_grada_15-14" class="reference"><a href="#cite_note-plan_grada-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> U Franjevačkoj galeriji su se izredale izložbe mnogih poznatih hrvatskih umjetnika, počevši od Vlahe Bukovca, Celestina Medovića, Eugena Vidovića, preko K.A. de Rivere, S. Kopača, Ede Murtića do Virgilija Nevistića, Antuna Cetine, A. Sardelića, J. Botterija Dinija, M. Trebotića, pa do P. Barišića, Vatroslava Kuliša i umjetnika mlađeg naraštaja.<sup id="cite_ref-ŠB-kultura_61-2" class="reference"><a href="#cite_note-ŠB-kultura-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mediji">Mediji</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=44" title="Uredi odlomak: Mediji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=44" title="Uredi kôd odjeljka Mediji"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Radio_%C5%A0iroki_Brijeg" title="Radio Široki Brijeg">Radio Široki Brijeg</a> na hrvatskom jeziku. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rimokatoličke_župe"><span id="Rimokatoli.C4.8Dke_.C5.BEupe"></span>Rimokatoličke župe</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=45" title="Uredi odlomak: Rimokatoličke župe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=45" title="Uredi kôd odjeljka Rimokatoličke župe"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Područje grada Širokog Brijega podijeljeno je na 8 župa. Župe pripadaju <a href="/wiki/Mostarsko-duvanjska_biskupija" title="Mostarsko-duvanjska biskupija">Mostarsko-duvanjskoj biskupiji</a>. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7100718">.mw-parser-output .ambox{border-width:1px 1px 1px 10px;border-style:solid;border-color:#36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-color:#b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-color:#b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-color:#f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-color:#fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-color:#9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-color:#a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .ambox{display:none!important}}</style><table class="box-Izdvoji plainlinks ambox ambox-notice" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Splitsection.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Splitsection.svg/50px-Splitsection.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Splitsection.svg/75px-Splitsection.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Splitsection.svg/100px-Splitsection.svg.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="20" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Predloženo je da se ovaj dio članka <b>izdvoji</b> u novi članak. (<a href="/wiki/Razgovor:%C5%A0iroki_Brijeg" title="Razgovor:Široki Brijeg">Rasprava</a>)</div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Župa_Široki_Brijeg_-_župa_uznesenja_Blažene_djevice_Marije"><span id=".C5.BDupa_.C5.A0iroki_Brijeg_-_.C5.BEupa_uznesenja_Bla.C5.BEene_djevice_Marije"></span>Župa Široki Brijeg - župa uznesenja Blažene djevice Marije</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=46" title="Uredi odlomak: Župa Široki Brijeg - župa uznesenja Blažene djevice Marije" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=46" title="Uredi kôd odjeljka Župa Široki Brijeg - župa uznesenja Blažene djevice Marije"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Temelji crkve položeni su dana <a href="/wiki/23._srpnja" title="23. srpnja">23. srpnja</a> 1846. godine.<sup id="cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-župa_Široki_Brijeg-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dimenzije tadašnje crkve bile su 20x10 metara. Godine <a href="/wiki/1871." title="1871.">1871.</a> podignut je i zvonik. Međutim, 1863. godine odlučeno je da se pravi nova Crkva po nacrtima Mattea Lorenzonija.<sup id="cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-1" class="reference"><a href="#cite_note-župa_Široki_Brijeg-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nova Crkva je zamišljena kao trobrodna bazilika u stilu talijanskog baroka, s dva tornja i kupolom poviše oltara.<sup id="cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-2" class="reference"><a href="#cite_note-župa_Široki_Brijeg-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ovaj plan nije ostvaren zbog manjka sredstava i iskusnih majstora.<sup id="cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-3" class="reference"><a href="#cite_note-župa_Široki_Brijeg-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nacrt crkve je sačuvan. Župa Široki Brijeg osim samog grada obuhvaća sljedeća sela: Uzarići, Knešpolje, Dobrkovići, Trn, Mokro, Turčinovići i Oklaji.<sup id="cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-4" class="reference"><a href="#cite_note-župa_Široki_Brijeg-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Franjevački_samostan"><span id="Franjeva.C4.8Dki_samostan"></span>Franjevački samostan</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=47" title="Uredi odlomak: Franjevački samostan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=47" title="Uredi kôd odjeljka Franjevački samostan"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pošto je Sveta stolica dekretom odobrila njegov osnutak 6. veljače 1844. godine mjesto za samostan dobiveno je kao poklon svojim vjernim i poslušnim kmetovima od Salih-bega Bakamovica.1845. godine.<sup id="cite_ref-samostan_Široki_Brijeg_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-samostan_Široki_Brijeg-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Biskup fra Rafo Barišić položio je temeljni kamen 23. srpnja 1846. godine.<sup id="cite_ref-samostan_Široki_Brijeg_63-1" class="reference"><a href="#cite_note-samostan_Široki_Brijeg-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zapadno krilo samostana useljeno je 1848. godine, nakon čega je nastavljeno s radom na južnom i istočnom krilu koja su 1860. godine dovršena.<sup id="cite_ref-samostan_Široki_Brijeg_63-2" class="reference"><a href="#cite_note-samostan_Široki_Brijeg-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Godine 1861. izgrađena je kuhinja. Zgrada stare Crkve je 1905. godine porušena. Dana 20. lipnja 1905. godine polaže se kamen temeljac u gradnji nove Crkve u kasnoromaničkom stilu po nacrtu M. Davida. Krov je podignut 1911. godine, sjeverni zvonik 1927. godine. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Župa_Kočerin"><span id=".C5.BDupa_Ko.C4.8Derin"></span>Župa Kočerin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=48" title="Uredi odlomak: Župa Kočerin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=48" title="Uredi kôd odjeljka Župa Kočerin"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zaštitnici župe Kočerin su sveti Petar i Pavao. Župa Kočerin se izdvojila iz župe Široki Brijeg 1872. godine, a obuhvata sljedeća sela: Kočerin, Ljubotiće, Crne Lokve, Rujan, Privalj, Gornje Mamiće i Podvranić. Godine 1873. dovršena je župna kuća: sagrađena je na imanju koje je biskupu Kraljeviću darovao Memišaga Ćiber. Prvu crkvu od kamenih blokova ove župe sagradio je 1892. godine fra Ilija Leko. Dugogodišnji kočerinski župnikfra Ivo Slišković (1919. – 1942.) porušio je tu trošnu kuću te 1927. sagradio novu. Proširena je poprečnom lađom 1964. Ipak je i takva bila premalena za naglo rastući broj župljana. Tako je ta crkvica porušena, a na njezinu je mjestu niknula nova crkva.<sup id="cite_ref-Župa_Kočerin_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Kočerin-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Gradnju je vodio župnik fra Petar Krasić 1976. – 1985., a nastavio s uređivanjem župnik fra Mićo Pinjuh. Na pročelju crkve nalazi se najviši mozaik sv. Franje na svijetu. Za novu crkvu nabavljeno je zvono teško 2100 kg. Filijalne crkve u Ljubotićima i Rujnu sagrađene su 1971. godine. Broj župljana u posljednja dva-tri desetljeća opada zbog iseljavanja. Tako je u župi 1975. bilo 5.200 žitelja, 1991. 3.517, 2002. 3.470, a 2007. godine 3350 župljana. Godine 2005. tadašnji župnik fra Miro Šego je renovirao i preuredio župnu kuću. Sadašnji župnik župe Kočerin je dr. fra Mario Knezović.<sup id="cite_ref-Župa_Kočerin_64-1" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Kočerin-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Župa_Rasno"><span id=".C5.BDupa_Rasno"></span>Župa Rasno</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=49" title="Uredi odlomak: Župa Rasno" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=49" title="Uredi kôd odjeljka Župa Rasno"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Najstariji pisani trag o župi Rasno potječe iz 1668. godine, u izvješću je makarskog biskupa fra Marijana Lišnjića koje je poslao u Rim nakon obilaska zapadne Hercegovine.<sup id="cite_ref-Župa_Rasno_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Rasno-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zatekao je župu uništenu od mletačke i turske vojske. Nakon dvjesta godina, tj. 1872., ponovno je obnovljena, odvojivši se od župe Širokog Brijega. Dotad je bila u sastavu župe Blato, koja je poslije promijenila ime u Čerigaj, a od 1848. zove se Široki Brijeg. Biskup fra Pavao Dragičević u svom popisu 1743. ne spominje župu Rasno, već sela Gornje i Donje Rasno, s tim da Dužice naziva Gornje Rasno i navodi ih kao dio župe Mostarsko Blato. Zatekao je 164 katolika u 19 domova. Biskup fra Marijan Bogdanović zapisao je 1768. godine da u tim dvama selima živi 237 duša u 18 domova. Oporavak i rast sela i stanovnika pod turskim jarmom odvijao se veoma sporo tako da je za dvjesto godina, odnosno, 1867., bilo u 78 obitelji 549 osoba.<sup id="cite_ref-Župa_Rasno_65-1" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Rasno-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kada se 1872. župa osamostalila, obuhvaćala je područje današnjih župa Rasna i Buhova te velik dio župa Ledinac i Grljevići. No, dolazi do njezina cijepanja, Grljevići 1919., Ledinac 1930. i Buhovo 1969. godine. Župa je 1975. imala 1687 članova koji su živjeli u 297 obitelji, a 2007. godine 1245 članova u 295 obitelji. </p><p>Prva župna kuća bila je duga je 12 m i 28 cm, široka 7 m i 85 cm. Kuhinja duga 9 m a široka 5 m i 85 cm. Druga župna kuće, ujedno i kapela, započela se graditi 1883. godine, a bila je duga je 16 m i 10 cm, široka 10 m i 4 cm (godine 1971. obnovljena je u župni stan). Današnja crkva, građena od prirodnog lomljenog i klesanog kamena, započela se graditi 1938. Crkva je bila sazidana do glavnog vijenca, a zbog ratnih događanja bili su prekidani svi radovi. Komunističke vlasti do godine 1958. nisu dopustile nastavak gradnje crkve.<sup id="cite_ref-Župa_Rasno_65-2" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Rasno-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Radovi na kamenoj ljepotici uz velike napore dovršeni su godine 1961. Crkva je skladna gradnja križnoga tlocrta u smjeru istok-zapad: duga 25,80 m a široka je 11,35 m. Polukružna apsida je dimenzija 5,60 x 4,40 m. Dvije prostrane kapele su zapravo jednostavne niše širine 90 cm. Zidovi crkve su debeli 75 cm. Gotovo cijeli vijenac je od kamena osim dijela koji je 1958. nadograđen cementom. Zvonik je visine 16,4 metra.<sup id="cite_ref-Župa_Rasno_65-3" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Rasno-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> U Dužicama je sagrađena podružna crkva 1970./1971. Mještani i župnik fra Petar Vlašić lukavo su zatražili gradnju grobne kapelice (jer komunistička vlast nije dopuštala gradnju vjerskih objekata), a sazidali su crkvu 15,7 x 9,1 m. Prvi su radovi započeli 14. travnja 1970. Već je za Božić crkva bila pokrivena. Ta je crkva jedanput proširivana i dograđivana (vjeronaučna dvorana i sakristija) i uspješno je služila vjernicima sve do 2003. godine, kad su započeli radovi na dogradnji crkve. Prema stručnoj zamisli Slavka Kvesića, crkva je dograđena pokrajnjim lađama i polukružnim oltarom. Obnovljena trobrodna je crkva duga 22,15 metara a široka 19,65 metara. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Župa_Izbično"><span id=".C5.BDupa_Izbi.C4.8Dno"></span>Župa Izbično</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=50" title="Uredi odlomak: Župa Izbično" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=50" title="Uredi kôd odjeljka Župa Izbično"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Župa Izbično je smještena na sjeverozapadnom dijelu Širokog Brijega. Sa svoje južne strane graniči sa selom Dobrkovići, a kanjon Brine dijeli je od sela Ljubotići, te sa zapadne strane Crnih Lokava, dok joj je istočni susjed župa Crnač. Župa je osnovana 1917. godine, zbog udaljenosti od matice Širokoga Brijega.<sup id="cite_ref-župa_Izbično_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-župa_Izbično-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Od te godine ima vlastite matice. Župa posjeduje matice krštenih, vjenčanih i umrlih od samoga osnutka. Mnogi i ne znaju da se ondašnja župa, zapravo današnja župa Izbično zvala Britvica. Već 1896. se počelo tražiti mjesto gdje se može sagraditi crkva ili barem kapelica na ovim prostorima, reklo bi se, buduće župe Izbično - od Korita i Šarića Poljane, pa sve do crnačkih sela Gornjeg i Donjeg Crnča. Župa Izbično se 1917. godine odcijepila od matične župe Široki Brijeg. U sastavu župe bila su naselja: Izbično, Donja i Gornja Britvica, zaselak Solde u Donjem Crnču i zaselak Tribošić u Donjoj Britvici. „Britvica i Izbično. Dva sela, u blizini planina Čvrsnice i Čabulje, potpadala su pod župu Široki Brijeg. Ta su sela htjela osnovati svoju župu, budući da su previše bili udaljeni od središta župe. Definitorij Franjevačke provincije odobrio je njihov zahtjev 12. travnja 1918. godine. U Izbičnu je 1923. godine počela izgradnja župnoga ureda i stana za župnika. Župnik se konačno dogovorio sa župljanima oko darivanja zemljišta na sadašnjem mjestu. Popisi katoličkih žitelja Bosne i Hercegovine iz 1743. i 1768. godine nisu našli ovdje u ovom kraju niti jedne obitelji. To da je Izbično vezano za Široki Brijeg govore i potvrđuju prezimena žitelja: Soldo, Pavković, Hrkać, Draškić, Crnjac, Logarušić. Najprije su ovdje boravili sezonski, na ispašama sa svojim stadima. Zatim su se stalno nastanili u ovom kršu, kako kaže dr. fra Ivo Bagarić u Šematizmu, ali je preneseno i u Kršnom Zavičaju iz 1976. godine.<sup id="cite_ref-župa_Izbično_66-1" class="reference"><a href="#cite_note-župa_Izbično-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> U popisu fra Petra Bakule iz 1867. godine nalazimo na području ove župe 46 obitelji, 291 stanovnik. Župa Izbično 1918. od gladi, iscrpljenosti i „španjolke“ gubi 45 svojih članova. Između dva rata natalitet je veoma visok, mortalitet dosta nizak, prirast veoma velik. Rat (1941. do 1945. godine) ranio je i ova brda: oteo im je 62 života. U poratno vrijeme i ova župa gubi svoje stanovnike: mladi ih napuštaju, a popratna pojava je postupni pad nataliteta. Ipak poratni prirast nije malen: više stotina osoba. Međutim, toga predratnog i poratnog prirasta nema. Već 40 i više godina župa je gotovo na istom broju. Oko 1000 Izbičana je kroz to vrijeme napustilo svoj kraj. Kruh se traži gdje ga ima. Iseljavanje su barem donekle usporili i ublažili rudnici boksita. Tu su mnogi našli radno mjesto, drugi su ga potražili daleko, u Njemačkoj i drugdje. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Župa_Ljuti_Dolac"><span id=".C5.BDupa_Ljuti_Dolac"></span>Župa Ljuti Dolac</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=51" title="Uredi odlomak: Župa Ljuti Dolac" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=51" title="Uredi kôd odjeljka Župa Ljuti Dolac"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zaštitnica župe Ljuti Dolac je sveta Ana, majka Blažene Djevice Marije. Župa ima dva naselja u pastoralnom djelovanju, uz Ljuti Dolac tu su još i Biograci. Ljuti Dolac je dugo bio ispruženi tzv. Klin župe Blato (Čerigaj), a danas poznatije kao župa Široki brijeg.<sup id="cite_ref-Župa_Ljuti_Dolac_67-0" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Ljuti_Dolac-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Od ove matične župe Ljuti Dolac se otcjepio 1864. godine. Osnivanjem župe Kruševo 1924. godine župa Ljuti Dolac se prvi put dijeli, a 1966. godine od ove župe se otcjepila, a kasnije i osamostalila župa Jare, i tako je župa Ljuti Dolac konačno dobila granice u kojima se danas nalazi. Današnju crkvu je od 1883. – 1890. sagradio fra Ivan Vasiljević. U potpunosti je obnovljena je 1920. godine. Zalaganjem fra Marka Dragićevića crkva je proširena.Od stare crkve je ostalo samo pročelje i dva uzdužna zida glavne lađe u dužini 19 metara, a visina dograđenog zvonika je 33 metra. Župa danas ima 528 obitelji.<sup id="cite_ref-Župa_Ljuti_Dolac_67-1" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Ljuti_Dolac-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Župa_Crnač"><span id=".C5.BDupa_Crna.C4.8D"></span>Župa Crnač</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=52" title="Uredi odlomak: Župa Crnač" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=52" title="Uredi kôd odjeljka Župa Crnač"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Crnač je najvjerojatnije nekada bio u župi Blato, koja je poznata od 1594. godine. Kasnije župa Blato mijenja ime u župu Čerigaj u koju su 16. svibnja 1844. godine došli franjevci iz Kreševa i drugih mjesta Bosne, koji su 1848. godine preselili župni ured na Široki Brijeg, kada je župa dobila ime Široki Brijeg.<sup id="cite_ref-Župa_Crnač_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Crnač-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Od 1891. godine u Crnač su sa Širokog Brijega nedjeljom i svetkovinom dolazili svećenici, a za Božić, Uskrs i Veliku Gospu su ostajali i po 15 dana. Od 1935. godine Crnač ima svoju župu "Presvetoga Srca Isusova", koja im je odobrena na njihovo traženje. Godine 1935. župljani su izgradili župniku privremeni stan i čatrnju, 1939. godine počeli graditi župski stan, koji su završili 1943. godine, a crkvu su izgradili 1970. godine.<sup id="cite_ref-Župa_Crnač_68-1" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Crnač-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sadašnji župnik župe Crnač je fra Leonardo Hrkać. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Župa_Buhovo"><span id=".C5.BDupa_Buhovo"></span>Župa Buhovo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=53" title="Uredi odlomak: Župa Buhovo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=53" title="Uredi kôd odjeljka Župa Buhovo"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Župa Buhovo osnovana je 1969. godine odcjepljenjem od župe Rasno.<sup id="cite_ref-Župa_Buhovo_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Buhovo-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Župna kuća izgrađena je 1970. godine a izgradnja župnog crkve započela je 1971. Crkva s vjeronaučnom dvoranom izgrađena je za nešto više od godinu dana. Nacrt za crkvu izradio je ing. D. Antolković iz Slavonskog Broda. Crkva je blagoslovljena 30. kolovoza 1972. godine. 1973. godine izgrađen je zvonik visok 20 metara, a1999. godine je temeljito obnovljen i pokriven bakrenim krovom.<sup id="cite_ref-Župa_Buhovo_69-1" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Buhovo-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Crkva ima oblik kružnog isječka s uvučenim svetištem. Crkva je ponovo pokrivena i preuređena u novije vrijeme (radovi završeni 2003.) Danas crkva, župna kuća i crkveni okoliš izgledaju kao botanički vrt.<sup id="cite_ref-Župa_Buhovo_69-2" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_Buhovo-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Popločan je i trg oko crkve. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Župa_Mostarski_Gradac"><span id=".C5.BDupa_Mostarski_Gradac"></span>Župa Mostarski Gradac</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=54" title="Uredi odlomak: Župa Mostarski Gradac" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=54" title="Uredi kôd odjeljka Župa Mostarski Gradac"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Župa Presvetog Imena Isusova ima sjedište u Gracu od 1797. godine, kada je umjesto stare kolibe, povremenog skloništa za župnike od Neretve do Borka sagrađen župni stan.<sup id="cite_ref-Župa_mostarski_gradac_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_mostarski_gradac-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p> U mjestu najdužeg kontinuiteta boravišta fratara, župnik fra Mate Prskalo 1892. godine podiže crkvu veličine 10,80 x 6,65 m, osim oltara čija je dužina 3,10m. Na ulaznim vratima stoji natpis<sup id="cite_ref-Župa_mostarski_gradac_70-1" class="reference"><a href="#cite_note-Župa_mostarski_gradac-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: </p><div style="margin-bottom: 0.5em; padding-left:3%; padding-right:3%; color:var(--color-subtle, #54595d); text-align: left; font-size:95%"> <span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> »Nastojanjem o. fra Mate Prskala ova crkva se načini na poštenje Presv. Im. Isusova 1895.«</div><p> 1927. godine sagrađen je i zvonik, a crkva je popravljena i rekonstruirana 1972. godine. </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Šport"><span id=".C5.A0port"></span>Šport</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=55" title="Uredi odlomak: Šport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=55" title="Uredi kôd odjeljka Šport"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Gari_Kasparov_na_simultanci_u_%C5%A0B_2010.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/1/11/Gari_Kasparov_na_simultanci_u_%C5%A0B_2010.jpg/150px-Gari_Kasparov_na_simultanci_u_%C5%A0B_2010.jpg" decoding="async" width="150" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/1/11/Gari_Kasparov_na_simultanci_u_%C5%A0B_2010.jpg/225px-Gari_Kasparov_na_simultanci_u_%C5%A0B_2010.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/1/11/Gari_Kasparov_na_simultanci_u_%C5%A0B_2010.jpg/300px-Gari_Kasparov_na_simultanci_u_%C5%A0B_2010.jpg 2x" data-file-width="313" data-file-height="470" /></a><figcaption><a href="/wiki/Gari_Kasparov" title="Gari Kasparov">Gari Kasparov</a> na šahovskoj simultanci u Širokom Brijegu , <a href="/wiki/10._kolovoza" title="10. kolovoza">10. kolovoza</a> <a href="/wiki/2010." title="2010.">2010.</a></figcaption></figure> <p>Prvi pisani tragovi o bavljenju ljudi športom na području današnjega Širokog Brijega sežu još u XVI. stoljeće. Riječ je uglavnom o lovu i <a href="/wiki/Ribolov" title="Ribolov">ribolovu</a> te organiziranju natjecanja u trčanju, skakanju, potezanju konopca, hrvanju, bacanju kamena s ramena i slično.<sup id="cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-Povelja-ŠB-Šport-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Moderni šport u Širokom Brijegu počeo se, pak, razvijati krajem XIX. stoljeća, kada se mladi širokobriježani uključuju u rad prvoga sportskog društva u Hercegovini, "Hrvatskog sokola" u Mostaru (1896.).<sup id="cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-1" class="reference"><a href="#cite_note-Povelja-ŠB-Šport-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> U razdoblju između dva svjetska rata u Širokom se Brijegu igrao i tenis, a do organiziranja prvih sportskih klubova dolazi nakon Drugoga svjetskog rata. Godine 1946. utemeljeno je Društvo za tjelesni odgoj "Partizan", u kojem su djelovali atletski, gimnastički, rukometni, odbojkaški i stolnoteniski odjel. </p><p>Godine 1948. osnovan je <a href="/wiki/Nogomet" title="Nogomet">nogometni</a> klub "Borak", današnji "Široki Brijeg", pet godina za redom prvak <a href="/wiki/Prva_nogometna_liga_Herceg-Bosne" title="Prva nogometna liga Herceg-Bosne">Herceg-Bosne</a> (prvi naslov 1994. godine).<sup id="cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-2" class="reference"><a href="#cite_note-Povelja-ŠB-Šport-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ondašnji "Borak", odnosno "Boksit", "Lištica" i "Mladost", dugo godina igrali su u Hercegovačkoj zoni, 1973./74. u Republičkoj ligi BiH, a od 1980. pa sve do Domovinskog rata u Regionalnoj ligi BiH koja je bila četvrti stupanj natjecanja u SFRJ. <a href="/wiki/NK_%C5%A0iroki_Brijeg" title="NK Široki Brijeg">NK Široki Brijeg</a> višestruki je prvak HR Herceg-Bosne a od sezone 2000./01. natječe se u <a href="/wiki/Nogometna_Premijer_liga_Bosne_i_Hercegovine" class="mw-redirect" title="Nogometna Premijer liga Bosne i Hercegovine">Premier ligi BiH</a> (prvi stupanj natjecanja). Uvjeti koje danas ima (moderan stadion s rasvjetom, sportsko-rekreacijsko središte na Blatu itd.) na europskoj su razini. Od drugih nogometnih klubova danas još djeluje <a href="/wiki/NK_Blato_Ljuti_Dolac" title="NK Blato Ljuti Dolac">NK Blato Ljuti Dolac</a>, a proteklih desetljeća povremeno su djelovali nogometni klubovi i u <a href="/wiki/Kne%C5%A1polje" title="Knešpolje">Knešpolju</a>, <a href="/wiki/Tur%C4%8Dinovi%C4%87i" title="Turčinovići">Turčinovićima</a> i <a href="/wiki/Privalj" title="Privalj">Privalju</a>.<sup id="cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-3" class="reference"><a href="#cite_note-Povelja-ŠB-Šport-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Široki Brijeg ima višestruke državne prvake u brojnim sportovima, uključujući <a href="/wiki/Nogomet" title="Nogomet">nogomet</a> i <a href="/wiki/Ko%C5%A1arka" title="Košarka">košarku</a>. <a href="/wiki/NK_%C5%A0iroki_Brijeg" title="NK Široki Brijeg">NK Široki Brijeg</a> je dvostruki prvak BiH i osvajač kupa, peterostruki prvak lige HB uzastopno, a svoje domaće utakmice igra na stadionu Pecara, koji zadovoljava sve kriterije <a href="/wiki/UEFA" title="UEFA">UEFA</a>-e, dok na Mostarskom blatu djeluje moderni Športsko-rekracijski centar/trening kamp Musa-Karačić s ambulantom, opremljenim svlačionicama, dva prirodna te jednim terenom s umjetnom travom. Košarkaški klub, osnovan <a href="/wiki/1974." title="1974.">1974.</a>, danas nosi ime <a href="/wiki/HKK_%C5%A0iroki" title="HKK Široki">HKK Široki</a> i višestruki je prvak BiH, kao i višestruki osvajač državnog kupa i najtrofejniji <a href="/wiki/Rat_u_BiH" class="mw-redirect" title="Rat u BiH">poslijeratni</a> BiH klub sa 6 titula državnog prvaka i 6 titula osvajača kupa BiH. Tako su se i razvili ženski odbojkaški klubovi. H.Ž.O.K ( hrvatski ženski odbojkaški klub ) te H.O.K ( hrvatski odbojkaški klub ). Prvi, s kapetanicom Karlom Barać bio je 2013. godine u top 10 odbojkaskih klubova Superlige BiH.Drugi klub s kapetanom Silvijem Čolakom je također dobro plasiran, a klubovi se međusobno natječu koji će predstavljati Široki Brijeg, tako da pobjednici nisu uvijek jednaki. Sve više mladih zainteresirano je za tenis kroz rad u klubovima "Đulić" i "Široki", a mlade nogometaše okupljaju i škole nogometa "Knešpolje i "Gojko Šušak". Košarkašice "širokog" igraju u Prvoj ligi Herceg-Bosne, kao i boćari „Širokog", rukometaši prve uspjehe bilježe u Drugoj ligi (<a href="/wiki/HRK_%C5%A0iroki" title="HRK Široki">HRK Široki</a>). Također djeluje i učeničko školsko sportsko društvo "Široki Brijeg", malonogometaše "KIM-a", Udrugu planinara "Jabuka", Društvo sportskih ribolovaca "Borak" i Aero klub "Široki"; ukupno čak 19 organiziranih i aktivnih klubova i udruga danas u Gradu.<sup id="cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-4" class="reference"><a href="#cite_note-Povelja-ŠB-Šport-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Od 2006. održava se karate turnir <a href="/wiki/Hercegovina_Open_%E2%80%93_Super_Eight" title="Hercegovina Open – Super Eight">Hercegovina Open – Super Eight</a> na kojem nastupaju borci koji su ostvarili zapažene rezultate na svjetskoj i europskoj karate sceni.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Od 2013. održava se <i>Streetball Široki Brijeg</i>.<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ostalo">Ostalo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=56" title="Uredi odlomak: Ostalo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=56" title="Uredi kôd odjeljka Ostalo"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Povelja_prijateljstva-%C5%A0B.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/f/f7/Povelja_prijateljstva-%C5%A0B.jpg/100px-Povelja_prijateljstva-%C5%A0B.jpg" decoding="async" width="100" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/f/f7/Povelja_prijateljstva-%C5%A0B.jpg/150px-Povelja_prijateljstva-%C5%A0B.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/f/f7/Povelja_prijateljstva-%C5%A0B.jpg/200px-Povelja_prijateljstva-%C5%A0B.jpg 2x" data-file-width="326" data-file-height="470" /></a><figcaption>Povelja prijateljstva</figcaption></figure> <p>Načelnik Širokog Brijega <a href="/wiki/Miro_Kraljevi%C4%87" title="Miro Kraljević">Miro Kraljević</a>, <a href="/wiki/Me%C4%91imurska_%C5%BEupanija" title="Međimurska županija">međimurski</a> župan <a href="/w/index.php?title=Ivan_Perho%C4%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ivan Perhoč (stranica ne postoji)">Ivan Perhoč</a>, <a href="/w/index.php?title=Generalni_konzul&action=edit&redlink=1" class="new" title="Generalni konzul (stranica ne postoji)">Generalni konzul</a> Republike Hrvatske u Mostaru Velimir Pleša i načelnici općina <a href="/wiki/Ljubu%C5%A1ki" title="Ljubuški">Ljubuški</a> i <a href="/wiki/%C4%8Citluk" title="Čitluk">Čitluk</a> potpisali su <b>Povelju o prijateljstvu</b>.<sup id="cite_ref-Povelja-ŠB-Međimurje_76-0" class="reference"><a href="#cite_note-Povelja-ŠB-Međimurje-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Inicijator potpisivanja Povelje o prijateljstvu Širokog Brijega s Međimurskom županijom u Republici Hrvatskoj je Generalni konzul Republike Hrvatske Velimira Pleše, a koju su sa zadovoljstvom prihvatili načelnici općina Široki Brijeg, Ljubuški i Čitluk i međimurski župan <a href="/w/index.php?title=Ivan_Perho%C4%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ivan Perhoč (stranica ne postoji)">Ivan Perhoč</a>. <i>Široki Brijeg i <a href="/wiki/Me%C4%91imurje" class="mw-redirect" title="Međimurje">Međimurje</a> sada su i službeno prijatelji, što me uistinu veseli jer je to u prvom redu rezultat našega, ali i moga osobnog prijateljstva s Vašim sugrađaninom Plešom. Sretan sam što mi je pripala čast da kao načelnik Širokog Brijega potpišem Povelju o prijateljstvu s narazvijenijom županijom u Hrvatskoj, jer sam siguran sam da će to iskoristiti gospodarstvenici, ali i kulturni i sportski djelatnici Širokog Brijega i Međimurske županije</i>, rekao je prigodom potpisivanja Povelje Općinski načelnik Miro Kraljević. </p><p>Potpisivanje Povelje je upriličeno, u najsjevernijoj općini u Hrvatskoj u Svetom Martinu na Muri, na snimanju najgledanije zabavno-glazbene emisije <a href="/wiki/HRT" class="mw-redirect" title="HRT">HRT</a>-a <i><a href="/wiki/Lijepom_na%C5%A1om" title="Lijepom našom">Lijepom našom</a></i>.<sup id="cite_ref-Povelja-ŠB-Međimurje_76-1" class="reference"><a href="#cite_note-Povelja-ŠB-Međimurje-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Poseban gost ove emisije HRT-a koja je emitirana <a href="/wiki/20._prosinca" title="20. prosinca">20.</a> i <a href="/wiki/27._prosinca" title="27. prosinca">27. prosinca</a> 2009. bio je <a href="/wiki/Mate_Buli%C4%87" title="Mate Bulić">Mate Bulić</a>. U dvodnevnom posjetu međimurskoj županiji načelnik Kraljević je posjetio grad <a href="/wiki/Prelog" title="Prelog">Prelog</a> i upoznao se gospodarskim potencijaloma.<sup id="cite_ref-Povelja-ŠB-Međimurje_76-2" class="reference"><a href="#cite_note-Povelja-ŠB-Međimurje-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Načelnika Kraljevića primio je dožupan međimurski Matija Posavec, gradonačelnik Preloga Dragutin Glavina i župnik župe Svetog Jakoba u <a href="/wiki/Prelog" title="Prelog">Prelogu</a> don Antun Hoblaj. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Potpisivavnje-povelje-VZ-%C5%A0B.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/8/81/Potpisivavnje-povelje-VZ-%C5%A0B.jpg/220px-Potpisivavnje-povelje-VZ-%C5%A0B.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/8/81/Potpisivavnje-povelje-VZ-%C5%A0B.jpg/330px-Potpisivavnje-povelje-VZ-%C5%A0B.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/8/81/Potpisivavnje-povelje-VZ-%C5%A0B.jpg/440px-Potpisivavnje-povelje-VZ-%C5%A0B.jpg 2x" data-file-width="470" data-file-height="313" /></a><figcaption>Uručenje plakete</figcaption></figure> <p>Ravnatelj Veterinarskog zavoda Mostar Milan Andrijanić, u povodu 60-te obljetnice utemeljenja i djelovanja Zavoda, uručio je Općinskom načelniku Miri Kraljeviću plaketu u znak zahvalnosti za promociju i doprinos očuvanju genofonda ugroženih autohtonih vrsta i pasmina domaćih životinja u Bosni i Hercegovini, te povezivanje znanstvenih i istraživačkih institucija Bosne i Hercegovine i susjednih država. Ravnatelj Zavoda Andrijanić uručio je plaketu i dr. vet. med. Ivici Raviću pokretaču izgradnje Edukacijskog centra i rezervata za zaštitu i očuvanje izvornih pasmina u Buhovu. Andrijanić je istaknuo kako je Široki Brijeg zahvaljujući entuzijazmu i radu pojedinaca, postao prepoznatljiv kroz organizaciju neđunarodnog znanstvenog skupa. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gradovi_prijatelji">Gradovi prijatelji</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=57" title="Uredi odlomak: Gradovi prijatelji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=57" title="Uredi kôd odjeljka Gradovi prijatelji"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Vinkovci, Hrvatska</li> <li>Žepče, Bosna i Hercegovina</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Izvori">Izvori</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=58" title="Uredi odlomak: Izvori" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=58" title="Uredi kôd odjeljka Izvori"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6541845">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width" style="column-width: 30em;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7012897">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"»""«"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100306223552/http://skripari.cicero.ba/index.asp?vrsta=op&sif_podrucja=1">Arhivirana kopija</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://skripari.cicero.ba/index.asp?vrsta=op&sif_podrucja=1">izvorne stranice</a> arhivirana 6. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 24. prosinca 2009.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Arhivirana+kopija&rft_id=http%3A%2F%2Fskripari.cicero.ba%2Findex.asp%3Fvrsta%3Dop%26sif_podrucja%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (<a href="/wiki/Kategorija:CS1_odr%C5%BEavanje:_arhivirana_kopija_u_naslovu" title="Kategorija:CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">U Lisama izvire rijeka <a href="/wiki/Li%C5%A1tica" title="Lištica">Lištica</a> (izvedenica od imena Lise). Po njima je dobila svoje ime, a po rijeci i mjesto Lištica.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Lis, pridjev, sveslav. i praslav. u toponimima ima više značenja. Za širokobriješko naselje Lise, vjerojatno, toponim koji ima osnovu lis- i sufliks -in (ine) sa značenjem "mjesto po vrhovima koje nije obraslo šumom; sinonimi: čistina, proplanak", na -inje lisinje n "goli vrh, golo brdo". (Vladimir Mažuranić, Pravopisno-povijesni rječnik, Zagreb, 1908-1922., 598); "Kad se pogleda sa Širokoga Brijega preko grada na rijeci Lištici, iznad mjesta se dižu dva brda s ravnim prostranim vrhovima. Rijeka Lištica ih podijelila na dvoje. Zapadno se zove Cigansko brdo, a istočno Ćavarovo ili Bošnjakovo brdo. Oba su bila nastanjena. Zvali su se Lise. S vremenom izgradili kuće ispod brda, a sačuvali svoje ime Lise. (Vencel Kosir; Mlinice na rijeci Lištici, Naša ognjišta br. 76./1981., str. 12.)</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Űgrovača < Űgrovača <Ugrova (=jeguljina), tj. voda ili rijeka.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Pribinovići, današnje selo (dio Mokrog) čuva uspomenu na vrlo staro pleme Pribinoviće po kojima je dobilo svoje ime. Pribinovići se spominju još u Srednjem vijeku, o čemu svjedoče pisani dokumenti. Vidi: Marko Vego, Naselja bosanske srednjovjekovne države, str. 127.-132; Povijest hrvatskih zemalja Bosne i Hercegovine, knjiga. I., u izdanju KKD Napredak, Sarajevo, 1942., str. 575; P. Anđelić, M. Sivrić, T. Anđelić, Srednjovjekovne humske župe, Mostar, 1999., str. 165.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Širokobriješki istaknuti jezikoslovac fra <a href="/wiki/Jakov_Bubalo" title="Jakov Bubalo">Jakov Bubalo</a> o tom piše: "Pa, kako je došlo do davnoga pisanog naziva Široki Brijeg, namjesto izvornoga naziva Široki Brig, koji je zabilježen već u "Spomenici pedesetgodišnjice franjevačke redodržave" - prije gotovo jednoga čitavog stoljeća (g. 1897.)? Je li tu možda po srijedi fratarska "polupismena malograđanština"? Nije. Ali je očito po srijedi jedno posve neispravno shvaćanje službenoga hrvatskog jezika i odgovarajućega jezikoslovnog pravila. Dakako, fratarsko neispravno shvaćanje. Valja naime znati da je to doba (druga polovica 19. stoljeća) vrijeme doradbe i dogradbe hrvatskoga književnog jezika, s ijekavskim izgovorom, po načelima Ludevita Gaja i ostalih hrvatskih iliraca. A svi hrvatski franjevci, pa tako i hercegovački, bili su oduševljeni pristaše upravo razbujaloga hrvatskog "ilirizma". Pa u tom "ilirskom" žaru i zanosu franjevci su, poput mnogih drugi onodobnih uljudbenih poslanika, ijekavizirali i one riječi koje po svojoj naravi ne trpe nikakvu preinaku. A to su poglavito mjesni i zemljopisni nazivi, kojima je mjesni puk već od davnina dao svoja ikavska vlastita imena, kao što je ime Široki Brig. I kao što su neki drugi javni poslenici krivim pristupom hrvatskom književnom jeziku svojedobno bili "pretvorili Split u Spljet, a Livno u Lijevno (srećom samo nakratko), tako su svojedobno i hercegovački fratri istim krivim pristupom "pretvorili" Široki Brig u Široki Brijeg (nesrećom na dugo vrijeme)." Vidi: Jakov Bubalo, Široki Brig, a ne Široki Brijeg, Naša ognjišta, god. 21., br. 6., str. 17.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Ilić, Ž., Ime Široki Brig u izvornom obliku, Kršni zavičaj br. 29/1996., str. 95. Upozoravam na ovaj tekst da ga prouče oni koje zanima jezikoslovno pitanje o samom izvornom imenu Široki Brijeg, odnosno Široki Brig. Za prve spomene imena Široki Brig u njegovu izvornom obliku do njegova ijekaviziranja fra Žarko Ilić u prikazu navodi više povijesnih izvora. Usp: Kraljević, A., Schematismus Missonariae neorectae Custodiae Hercegovinensis...pro anno Domini MDCCCLIII. Raghusii, Typis P. Fanc. Martechini. Str. 11. 18 i 24; Petar Bakula, Breve compendio sacro-istorico..., Raghusa, 1853., str. 3, 74, 80,i 95; Bakula, P., Pisma sveto-iskazana od Ercegovačke redovničke čuvodržave..., Dubrovnik, 1853., str. 3; Bakula, P., Schematismus...pro anno Domini 1867, Spalati, 1867., str. 41, 49, 53; Miličević, F., Perivoj darovah nebeski/Molitvenik, Zagreb, 1867., str. 360; Schematismus... pro anno 1892., str. 26 i 70; Glavaš, R., Spomenica pedesetgodišnjice Hercegovačke Franjevačke Redodržave, Mostar, 1897., str. 41, 42 i 43.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Naselje Lise koje je, nema sumnje starog postojanja, bilo je u administrativnoj jedinici - Blato. Prvi put se, u svezi s pisanim aktom, spominje 1468. godine. Selo je, nakon turskog osvajanja, pusto, samo jedan dom. Usp.: Aličić, A., Lištica pod turskom vlašću u 15. i 16. stoljeću, GZM, Etnologija, Sarajevo, 1970., str. 102.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Prema popisima katolika iz 1743., 1768., 1813., i 1844., te u desetak latinskih i hrvatskih Šematizama naše Hercegovačke franjevačke provincije od 1853. preko 1867. s prijevodom iz 1970., zatim 1873., 1882., 1889., 1899., 1903. s prijevodom iz 2003., zatim 1933. do 1977., koji navode naseljena mjesta župe Blato (kasnije Široki Brijeg), nema ni spomena imena Ćemer. Današnje područje grada, naselje kraj rijeke Lištice, upisano je pod imenom Lise. Pred konac turske vladavine u Bosni i Hercegovini "Ćemer je bio mala kasaba s jednim akčinicom, dva, tri dućana i tri, četiri mlinice na rijeci Lištici " Usp.: Karačić, B., Ubi konj svog jahača, Kršni zavičaj br. 13./1980., str. 26. </span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Mlinica se nalazila na rijeci Lištici u blizini današnjeg kafe Granda.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Rizvanbegovića mlinica na rječici Lištici napravljena je 1634. godine. Seljaci iz okolnih sela dogonili su žito u tu mlinicu i za razliku od drugih mlinica nju su zvali Ćemer. Onda je u blizini mlinice Ivko Naletilić napravio kavanu i prenoćište za pomlioce. Ivko je uvjenčao Ivana Rezića iz Donjeg Crnča za svoju kćer Ružu." Usp.: Kosir, V., Široki Brijeg, Naša ognjišta br. 11/1972., str. 9.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Godine <a href="/wiki/1953." title="1953.">1953.</a> partizanskom logikom Široki Brijeg je prekršten u Lišticu, da bi se valjda u interesu dnevne politike po mišljenju općinskog revolucionarnog štaba skinula „fašističko-ustašoidna“ hipoteka s grada i čitavog kraja. Usp.: <a href="/wiki/Franjo_Vukoja" class="mw-redirect" title="Franjo Vukoja">Vukoja, Franjo</a>., Lištica ili Široki Brijeg, pitanje je sad?!, Vrisak br. 3./ 1990., str. 3.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Zakon o vraćanju naziva naseljenog mjesta Lištice i općine u naziv Široki Brijeg donesen je 16. listopada 1991. u Skupštini BiH.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Ako i postoji zbog nekoga razloga potreba za promjenom imena nekoga naselja, ne može se to prepustiti općinskim upravama, koje za to uglavnom nisu mjerovdane, nego stručnom povjerenstvu. Tu neizostavno glavnu riječ moraju imati onomastičari, stručnjaci za imena. Vidi: <a href="/wiki/Milan_Nosi%C4%87" title="Milan Nosić">Milan Nosić</a>, Jezikoslovne studije, Rijeka, 2001., str. 39.</span> </li> <li id="cite_note-plan_grada-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-plan_grada_15-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-11"><sup><i><b>l</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-12"><sup><i><b>m</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-13"><sup><i><b>n</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-plan_grada_15-14"><sup><i><b>o</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Široki Brijeg –plan grada <a href="/wiki/Me%C4%91unarodni_standardni_knji%C5%BEni_broj" title="Međunarodni standardni knjižni broj">ISBN</a> <a href="/wiki/Posebno:Tra%C5%BEi_ISBN/978-953-7360-05-4" title="Posebno:Traži ISBN/978-953-7360-05-4">978-953-7360-05-4</a></span> </li> <li id="cite_note-ŠB-prometna_povezanost-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB-prometna_povezanost_16-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-prometna_povezanost_16-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310135325/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=155&Itemid=246">ŠB Prometna povezanost</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=155&Itemid=246">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 18. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B+Prometna+povezanost&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D155%26Itemid%3D246&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Reljef_i_građa-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Reljef_i_građa_17-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Reljef_i_građa_17-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Reljef_i_građa_17-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Reljef_i_građa_17-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Reljef_i_građa_17-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310135301/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=154&Itemid=245">Reljef i građa</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=154&Itemid=245">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 18. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Reljef+i+gra%C4%91a&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D154%26Itemid%3D245&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-ŠB_vode-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB_vode_18-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB_vode_18-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB_vode_18-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141329/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=157&Itemid=248">ŠB-vode</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=157&Itemid=248">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 18. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-vode&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D157%26Itemid%3D248&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet_19-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet_19-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet_19-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-_biljni_i_životinjski_svijet_19-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310140426/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=158&Itemid=249">ŠB- biljni i životinjski svijet</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=158&Itemid=249">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 18. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-+biljni+i+%C5%BEivotinjski+svijet&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D158%26Itemid%3D249&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Stanje_okoliša-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Stanje_okoliša_20-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Stanje_okoliša_20-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Stanje_okoliša_20-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Stanje_okoliša_20-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Stanje_okoliša_20-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Stanje_okoliša_20-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Stanje_okoliša_20-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310135401/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=159&Itemid=250">ŠB-stanje okoliša</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=159&Itemid=250">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 17. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-stanje+okoli%C5%A1a&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D159%26Itemid%3D250&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-ŠB-infrastruktura-21"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-11"><sup><i><b>l</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-12"><sup><i><b>m</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-13"><sup><i><b>n</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-infrastruktura_21-14"><sup><i><b>o</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090508124337/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=175&Itemid=261">ŠB-infrastruktura</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=175&Itemid=261">izvorne stranice</a> arhivirana 8. svibnja 2009<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 4. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-infrastruktura&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D175%26Itemid%3D261&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-ŠB-demografija-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB-demografija_22-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-demografija_22-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-demografija_22-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-demografija_22-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100101165625/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=160&Itemid=251">ŠB-demografija</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=160&Itemid=251">izvorne stranice</a> arhivirana 1. siječnja 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 5. prosinca 2009.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-demografija&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D160%26Itemid%3D251&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-popis.gov.ba-23"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-popis.gov.ba_23-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-popis.gov.ba_23-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-popis.gov.ba_23-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/Knjiga2/HRV/K2_T2-2_H.xlsx">2.2. Stanovništvo prema etničkoj/nacionalnoj pripadnosti i spolu, po naseljenim mjestima</a>, popis.gov.ba, preuzeto 25. travnja 2019.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fbihvlada.gov.ba/bosanski/sjednica_v2.php?sjed_id=557&col=sjed_saopcenje">56. sjednica Vlade Federacije BiH</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191006081848/http://www.fbihvlada.gov.ba/bosanski/sjednica_v2.php?sjed_id=557&col=sjed_saopcenje">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 6. listopada 2019. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>), fbihvlada.gov.ba, preuzeto 25. travnja 2019.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Bakula, P. (1970). <i>Hercegovina prije sto godina; ili, Topografsko-historijski šematizam franjevačke kustodije i apostolskog vikarijata u Hercegovini za godinu Gospodnju 1867</i> (Vol. 1). Provincijalat hercegovačkih franjevaca.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.izbori.ba/Rezultati/RezultatiPotvrdjeni/files/Glavni_report_trka_8_opstina_150.html">Lokalni izbori 2012: potvrđeni rezultati. Izbori za načelnika: Općina Široki Brijeg</a>. Središnje izborno povjerenstvo, 6. studenog 2012. Preuzeto 24. studenog 2013.</span> </li> <li id="cite_note-Izbori2012-27"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Izbori2012_27-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Izbori2012_27-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.izbori.ba/Rezultati/RezultatiPotvrdjeni/files/Glavni_report_trka_9_opstina_150.html">Lokalni izbori 2012: potvrđeni rezultati. Izbori za općinsko vijeće: Općina Široki Brijeg</a>. Središnje izborno povjerenstvo, 6. studenog 2012. Preuzeto 24. studenog 2013.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hercegovina.info/vijesti/vijesti/politika/krah-devedesetke-sirokobrijezani-istupili-iz-stranke#news_view">Krah Devedesetke: Širokobriježani istupili iz stranke</a>. Hercegovina.info, 29. travnja 2014. Pristupljeno 30. travnja 2014.</span> </li> <li id="cite_note-Izbori2000-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Izbori2000_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.izbori.ba/Documents/Documents/Rezultati%20izbora%2096-2002/2000mun/FinalPartyVotes150_20000420_11_53.PDF">Općinski izbori 2000: izvor glasova. Izbori za općinsko vijeće: Općina Široki Brijeg</a>, Središnje izborno povjerenstvo. Preuzeto 24. studenog 2013.</span> </li> <li id="cite_note-Izbori2004-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Izbori2004_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.izbori.ba/Documents/Documents/Rezultati%20izbora%2096-2002/Rezultati2004/Puni/OpcinskavijecaSkupstineopstina.pdf">Izbori 2004. godine: glasovi za kandidate. Izbori za općinsko vijeće: Općina Široki Brijeg</a>. Središnje izborno povjerenstvo. Preuzeto 24. studenog 2013.</span> </li> <li id="cite_note-Izbori2008-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Izbori2008_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.izbori.ba/mandati27102008/ShowMunicipality.asp?MunicipalityCode=150">Potvrđeni izborni rezultati: lokalni izbori 2008. Izbori za općinsko vijeće: Općina Široki Brijeg</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131106054707/http://www.izbori.ba/Mandati27102008/ShowMunicipality.asp?MunicipalityCode=150">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 6. studenoga 2013. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>). Središnje izborno povjerenstvo. Preuzeto 21. studenog 2013.</span> </li> <li id="cite_note-Dugandžić_42-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Dugandžić_42_32-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dugandžić_42_32-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dugandžić_42_32-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Dugandžić, IvanŠirokobriješka baština, Široki Brijeg, 2004., str. 40.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">Anđelić, T., Srednjovjekovni grad kraj vrela Lištice, Vitko br. 3/2003., str. 46.- 59.</span> </li> <li id="cite_note-Dugandžić_44-34"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Dugandžić_44_34-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dugandžić_44_34-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Dugandžić, I., Širokobriješka baština, str. 44.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Arheolo%C5%A1ki_leksikon_BiH" class="mw-redirect" title="Arheološki leksikon BiH">Arheološki leksikon BiH</a> , sv. 3., str. 305.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Arheolo%C5%A1ki_leksikon_BiH" class="mw-redirect" title="Arheološki leksikon BiH">Arheološki leksikon BiH</a>, sv. 3., str. 302.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Arheolo%C5%A1ki_leksikon_BiH" class="mw-redirect" title="Arheološki leksikon BiH">Arheološki leksikon BiH</a>, sv. 3., str. 291.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Arheolo%C5%A1ki_leksikon_BiH" class="mw-redirect" title="Arheološki leksikon BiH">Arheološki leksikon BiH</a>, sv.3., str.306.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Ferdo_%C5%A0i%C5%A1i%C4%87" title="Ferdo Šišić">Ferdo Šišić</a>., Povijest Hrvata u vrijeme narodnih vladara, Zagreb, 1925.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">Bešlagić, Š., Stećci, str. 37; Benac, A., Široki Brijeg, str. 7-12.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text">Bešlagić, Š., Stećci, str. 310; Benac, A., Široki Brijeg, str. 5.-7.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">Bešlagić, Š., Stećci, str. 307; Benac, A., Široki Brijeg, str. 22.-25.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">Sergejevski, D., Bazilika u Mokrom, Glasnik zemaljskog muzeja, 16/1961., str. 211.-227.; Basler, Đ., Arhitektura kasnoantičkog doba u Bosni i Hercegovini, Sarajevo, 1972., str. 100.-104.; Basler Đ., Kršćanska arheologija, Mostar, 1990., str. 93.; Nikić, A., Starokršćanske crkve u Hercegovini, Kršni zavičaj, 9/1976., str. 15.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Arheolo%C5%A1ki_leksikon_BiH" class="mw-redirect" title="Arheološki leksikon BiH">Arheološki leksikon BiH</a>, sv. 3., str. 297.; Šišć, F., Povijest Hrvata u vrijeme narodnih vladara, Zagreb, 1925., str. 454.; Skok, P., Konstantinov to Mokriskik, Jug. Istor. Časopis, sv. 1.-4., 1937., str. 97. i 104.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://test.bljesak.mojsite.com/rubrika/kultura/clanak/izgubljeni-prapovijesni-grad-otkriven-u-blizini-sirokog/170707">Bljesak.info</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171110114325/http://test.bljesak.mojsite.com/rubrika/kultura/clanak/izgubljeni-prapovijesni-grad-otkriven-u-blizini-sirokog/170707">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 10. studenoga 2017. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) Sa.M. <i>Izgubljeni prapovijesni grad otkriven u blizini Širokog</i> 23. rujna 2016. (pristupljeno 10. studenoga 2017.)</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">Mandić, D., Bosna i Hercegovina I, Chicago, 1960., str. 96; Bonić, R., Srednjovjekovni grad Kruševac u Humu, Mandićev zbornik, Rim, 1965., str. 127.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Arheolo%C5%A1ki_leksikon_BiH" class="mw-redirect" title="Arheološki leksikon BiH">Arheološki leksikon BiH</a>, sv. 3., str. 297.; Anđelić, P., Srednjovjekovne Humske župe, Mostar, 1999.,str. 180.; Kosir, V., Starine u okolici Širokoga Brijega, Naša ognjišta, br. 74., 1981., str. 16.; Anđelić T., Srednjovjekovni grad kraj vrela Lištice, Vitko br. 3./2003., str. 46.- 59.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">"Tjesnac s rijekom Lišticom između Čavarova brda (brdo Svijetla) s jedne strane i Ciganskog brda (brdo Tame) s druge strane mogao je biti idealan položaj dualističkog kulta, što donekle potvrđuje i obredni prostor (Sajmište) ispred njega sa stećcima i njihovim dualističkim simbolima. Čitav ovaj kraj, svojim nazivima, gomilama i stećcima ima sakralni značaj." Vidi: <a href="/wiki/Ante_%C5%A0kobalj" title="Ante Škobalj">Ante Škobalj</a>, Obredne gomile, Sveti Križ na Čiovu, 1970., str. 269.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text">Benac, A., Široki Brijeg, srednjovjekovni nadgrobni spomenici, sv. III., Sarajevo, 1952., str. 5-12.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">Niz kanjon rijeke Lištice spuštao se jedan krak stare ceste koja je vodila od Borka prema Zavozniku i antičkom naselju u Mokrom.</span> </li> <li id="cite_note-komemoracija-51"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-komemoracija_51-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-komemoracija_51-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1075&Itemid=96">http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1075&Itemid=96</a><sup>[<span style="color:#a44"><i><a href="/wiki/Wikipedija:Provjerljivost" title="Wikipedija:Provjerljivost">neaktivna poveznica</a></i></span>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-O_Širokom-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-O_Širokom_52-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081022125751/http://www.siroki.info/o_sirokom.asp">Arhivirana kopija</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://siroki.info/o_sirokom.asp">izvorne stranice</a> arhivirana 22. listopada 2008<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 12. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Arhivirana+kopija&rft_id=http%3A%2F%2Fsiroki.info%2Fo_sirokom.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (<a href="/wiki/Kategorija:CS1_odr%C5%BEavanje:_arhivirana_kopija_u_naslovu" title="Kategorija:CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-ŠB-povjerenstvo-iskop-53"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB-povjerenstvo-iskop_53-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-povjerenstvo-iskop_53-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310102608/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=27&Itemid=309">Povjerenstvo za iskop</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=27&Itemid=309">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 17. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Povjerenstvo+za+iskop&rft_id=http%3A%2F%2Fsirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dblogcategory%26id%3D27%26Itemid%3D309&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1220&Itemid=309">http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1220&Itemid=309</a><sup>[<span style="color:#a44"><i><a href="/wiki/Wikipedija:Provjerljivost" title="Wikipedija:Provjerljivost">neaktivna poveznica</a></i></span>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1239&Itemid=309">http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1239&Itemid=309</a><sup>[<span style="color:#a44"><i><a href="/wiki/Wikipedija:Provjerljivost" title="Wikipedija:Provjerljivost">neaktivna poveznica</a></i></span>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1358&Itemid=309">http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1358&Itemid=309</a><sup>[<span style="color:#a44"><i><a href="/wiki/Wikipedija:Provjerljivost" title="Wikipedija:Provjerljivost">neaktivna poveznica</a></i></span>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-ŠB-poljoprivreda-57"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-poljoprivreda_57-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141155/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=173&Itemid=259">ŠB-poljoprivreda -stanje za 2007</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=173&Itemid=259">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 18. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-poljoprivreda+-stanje+za+2007&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D173%26Itemid%3D259&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-ŠB-industrija-58"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB-industrija_58-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-industrija_58-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-industrija_58-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-industrija_58-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141146/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=172&Itemid=258">ŠB-industrija</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=172&Itemid=258">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 18. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-industrija&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D172%26Itemid%3D258&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-ŠB-rudarstvo-59"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB-rudarstvo_59-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-rudarstvo_59-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-rudarstvo_59-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141340/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=168&Itemid=257">ŠB-rudarstvo,stanje 2007</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=168&Itemid=257">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 26. travnja 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-rudarstvo%2Cstanje+2007.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D168%26Itemid%3D257&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=9631">Leksikografski zavod Miroslav Krleža</a> Zdravka Jelaska Marijan: <i>Ambroz Kapor</i>, Hrvatski biografski leksikon, 2009.</span> </li> <li id="cite_note-ŠB-kultura-61"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ŠB-kultura_61-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-kultura_61-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ŠB-kultura_61-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141206/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=179&Itemid=265">ŠB-kultura</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=179&Itemid=265">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 11. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-kultura&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D179%26Itemid%3D265&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-župa_Široki_Brijeg-62"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-župa_Široki_Brijeg_62-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141422/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=517&Itemid=294">župa Široki Brijeg</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=517&Itemid=294">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 19. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%BEupa+%C5%A0iroki+Brijeg&rft_id=http%3A%2F%2Fsirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D517%26Itemid%3D294&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-samostan_Široki_Brijeg-63"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-samostan_Široki_Brijeg_63-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-samostan_Široki_Brijeg_63-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-samostan_Široki_Brijeg_63-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100309220249/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=516&Itemid=293">Arhivirana kopija</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=516&Itemid=293">izvorne stranice</a> arhivirana 9. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 19. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Arhivirana+kopija&rft_id=http%3A%2F%2Fsirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D516%26Itemid%3D293&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (<a href="/wiki/Kategorija:CS1_odr%C5%BEavanje:_arhivirana_kopija_u_naslovu" title="Kategorija:CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Župa_Kočerin-64"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Župa_Kočerin_64-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Župa_Kočerin_64-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100312233252/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=518&Itemid=297">Župa Kočerin</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=518&Itemid=297">izvorne stranice</a> arhivirana 12. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 17. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%BDupa+Ko%C4%8Derin&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D518%26Itemid%3D297&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Župa_Rasno-65"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Župa_Rasno_65-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Župa_Rasno_65-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Župa_Rasno_65-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Župa_Rasno_65-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141427/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=519&Itemid=296">Župa Rasno</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=519&Itemid=296">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 17. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%BDupa+Rasno&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D519%26Itemid%3D296&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-župa_Izbično-66"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-župa_Izbično_66-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-župa_Izbično_66-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141238/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=520&Itemid=298">Župa Izbično</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=520&Itemid=298">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 17. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%BDupa+Izbi%C4%8Dno&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D520%26Itemid%3D298&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Župa_Ljuti_Dolac-67"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Župa_Ljuti_Dolac_67-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Župa_Ljuti_Dolac_67-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100312182811/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=521&Itemid=299">Župa Ljuti Dolac</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=521&Itemid=299">izvorne stranice</a> arhivirana 12. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 17. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%BDupa+Ljuti+Dolac&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D521%26Itemid%3D299&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Župa_Crnač-68"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Župa_Crnač_68-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Župa_Crnač_68-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141454/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=525&Itemid=302">Župa Crnač</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=525&Itemid=302">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 17. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%BDupa+Crna%C4%8D&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D525%26Itemid%3D302&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Župa_Buhovo-69"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Župa_Buhovo_69-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Župa_Buhovo_69-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Župa_Buhovo_69-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141431/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=523&Itemid=295">Župa Buhovo</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=523&Itemid=295">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 17. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%BDupa+Buhovo&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D523%26Itemid%3D295&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Župa_mostarski_gradac-70"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Župa_mostarski_gradac_70-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Župa_mostarski_gradac_70-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310141444/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=524&Itemid=301">Župa Mostarski Gradac</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=524&Itemid=301">izvorne stranice</a> arhivirana 10. ožujka 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 17. ožujka 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%BDupa+Mostarski+Gradac&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D524%26Itemid%3D301&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Povelja-ŠB-Šport-71"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Povelja-ŠB-Šport_71-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111206203334/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=180&Itemid=266">ŠB-šport</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=180&Itemid=266">izvorne stranice</a> arhivirana 6. prosinca 2011<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 19. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%C5%A0B-%C5%A1port&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D180%26Itemid%3D266&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100603064108/http://www.nk-sirokibrijeg.com/oklubu1.asp">Arhivirana kopija</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nk-sirokibrijeg.com/oklubu1.asp">izvorne stranice</a> arhivirana 3. lipnja 2010<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 19. veljače 2010.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Arhivirana+kopija&rft_id=http%3A%2F%2Fnk-sirokibrijeg.com%2Foklubu1.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (<a href="/wiki/Kategorija:CS1_odr%C5%BEavanje:_arhivirana_kopija_u_naslovu" title="Kategorija:CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.jabuka.tv/svjetski-poznata-karate-imena-sudionici-turnira-super-eight-u-sirokom-brijegu/">https://www.jabuka.tv/svjetski-poznata-karate-imena-sudionici-turnira-super-eight-u-sirokom-brijegu/</a></span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210605100941/https://sportnet.rtl.hr/vijesti/351393/ostali-sportovi-borilacki/medjunarodni-karate-turnir-hercegovina-open-2007/">Arhivirana kopija</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sportnet.rtl.hr/vijesti/351393/ostali-sportovi-borilacki/medjunarodni-karate-turnir-hercegovina-open-2007/">izvorne stranice</a> arhivirana 5. lipnja 2021<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 5. lipnja 2021.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Arhivirana+kopija&rft_id=https%3A%2F%2Fsportnet.rtl.hr%2Fvijesti%2F351393%2Fostali-sportovi-borilacki%2Fmedjunarodni-karate-turnir-hercegovina-open-2007%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (<a href="/wiki/Kategorija:CS1_odr%C5%BEavanje:_arhivirana_kopija_u_naslovu" title="Kategorija:CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://grude.com/clanak/?i=12205&live-stream-4-streetball-siroki-brijeg">https://grude.com/clanak/?i=12205&live-stream-4-streetball-siroki-brijeg</a></span> </li> <li id="cite_note-Povelja-ŠB-Međimurje-76"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Povelja-ŠB-Međimurje_76-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Povelja-ŠB-Međimurje_76-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Povelja-ŠB-Međimurje_76-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7012897"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110706131515/http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=981&Itemid=207">Arhivirana kopija</a>. Inačica <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=981&Itemid=207">izvorne stranice</a> arhivirana 6. srpnja 2011<span class="reference-accessdate">. Pristupljeno 5. prosinca 2009.</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Arhivirana+kopija&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sirokibrijeg.ba%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D981%26Itemid%3D207&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3A%C5%A0iroki+Brijeg" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">journal zahtijeva <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Pomo%C4%87:CS1_gre%C5%A1ke#missing_periodical" title="Pomoć:CS1 greške">pomoć</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (<a href="/wiki/Kategorija:CS1_odr%C5%BEavanje:_arhivirana_kopija_u_naslovu" title="Kategorija:CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu">link</a>)</span></span> </li> </ol></div> <div style="padding:10px;"><div style="display: table-cell; padding-right: 10px; vertical-align: middle; text-align: center; width: 45px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg/30px-Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg/45px-Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg/60px-Coat_of_Arms_of_Siroki_Brijeg.svg.png 2x" data-file-width="173" data-file-height="229" /></a></span>  </div><div style="display: table-cell; vertical-align: middle; font-size: 85%;">Ovaj tekst ili jedan njegov dio preuzet je s mrežnih stranica općine Široki Brijeg (<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.sirokibrijeg.ba">http://www.sirokibrijeg.ba</a>). Vidi dopusnicu za Wikipediju na hrvatskome jeziku: <a href="/wiki/Wikipedija:Dopu%C5%A1tenja_za_kori%C5%A1tenje_sadr%C5%BEaja/Gradovi_i_%C5%BEupanije#širokibrijeg.ba" title="Wikipedija:Dopuštenja za korištenje sadržaja/Gradovi i županije">širokibrijeg.ba</a>.<br /><span class="error">Dopusnica nije potvrđena <a href="/wiki/Wikipedija:VRT" title="Wikipedija:VRT">VRTS-om</a>.</span><br />Sav sadržaj pod ovom dopusnicom popisan je <a href="/wiki/Kategorija:Dopusnica_-_%C5%A1irokibrijeg.ba" title="Kategorija:Dopusnica - širokibrijeg.ba">ovdje</a>.<br /></div></div> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ostali_projekti">Ostali projekti</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=59" title="Uredi odlomak: Ostali projekti" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=59" title="Uredi kôd odjeljka Ostali projekti"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table cellpadding="1" cellspacing="0" style="font-size:100%; margin-left:calc(0.8em - 5px);"><tbody><tr><td><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></td><td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Glavna_stranica" class="extiw" title="commons:Glavna stranica">Zajednički poslužitelj</a> ima još gradiva o temi <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:%C5%A0iroki_Brijeg" class="extiw" title="commons:Category:Široki Brijeg">Široki Brijeg</a></b></td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vanjske_poveznice">Vanjske poveznice</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&veaction=edit&section=60" title="Uredi odlomak: Vanjske poveznice" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit&section=60" title="Uredi kôd odjeljka Vanjske poveznice"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sirokibrijeg.ba/">Službene gradske stranice</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://siroki.info/">Bilten </a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sirokibrig.com/">Internetski portal-neslužbeni</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.siroki-brijeg.hr/">Stranica iseljenih širokobriježana u RH</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150506131258/http://www.siroki-brijeg.hr/">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 6. svibnja 2015. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.matica.hr/hrrevija/revija2007_2.nsf/AllWebDocs/O_NASTANKU_GRADA_SIROKOGA_BRIJEGA">Pregled povijesti Širokog Brijega, Matica hrvatska</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120927011727/http://www.matica.hr/hrrevija/revija2007_2.nsf/AllWebDocs/O_NASTANKU_GRADA_SIROKOGA_BRIJEGA">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 27. rujna 2012. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>)</li></ul> <table class="navbox" cellspacing="0" style=";"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse" style="width:100%;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th style=";" colspan="2" class="navbox-naslov"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand navbar" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-variant:small-caps; ;;border:none;;"><a href="/wiki/Predlo%C5%BEak:BiH" title="Predložak:BiH"><span title="Vidi ovaj predložak." style=";;border:none;;">v</span></a> • <a href="/wiki/Razgovor_o_predlo%C5%A1ku:BiH" title="Razgovor o predlošku:BiH"><span style="color:#002bb8;;;border:none;;" title="Razgovor o ovom predlošku.">r</span></a> • <a class="external text" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Predlo%C5%BEak:BiH&action=edit"><span style="color:#002bb8;;;border:none;;" title="Možete urediti ovaj predložak. Prije spremanja provjerite kako će izgledati.">u</span></a></div></div><span style="font-size:110%;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg" class="mw-file-description" title="Zastava Bosne i Hercegovine"><img alt="Zastava Bosne i Hercegovine" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/30px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png" decoding="async" width="30" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/45px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/60px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="400" /></a></span> Upravna podjela <a href="/wiki/Bosna_i_Hercegovina" title="Bosna i Hercegovina">Bosne i Hercegovine</a></span></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td colspan="2" style="width:100%;padding:0px;padding:0px;font-size:111%;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><table class="navbox" cellspacing="0" style=";"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse" style="width:100%;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th style=";" colspan="2" class="navbox-naslov"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand navbar" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-variant:small-caps; ;;border:none;;"><a href="/wiki/Predlo%C5%BEak:Entiteti_Bosne_i_Hercegovine" title="Predložak:Entiteti Bosne i Hercegovine"><span title="Vidi ovaj predložak." style=";;border:none;;">v</span></a> • <a class="external text" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Predlo%C5%BEak:Entiteti_Bosne_i_Hercegovine&action=edit"><span style="color:#002bb8;;;border:none;;" title="Možete urediti ovaj predložak. Prije spremanja provjerite kako će izgledati.">u</span></a></div></div><span style="font-size:110%;">Entiteti Bosne i Hercegovine</span></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td colspan="2" style="width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Federacija_Bosne_i_Hercegovine" title="Federacija Bosne i Hercegovine">Federacija Bosne i Hercegovine</a> • <a href="/wiki/Republika_Srpska" title="Republika Srpska">Republika Srpska</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" cellspacing="0" style=";"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse" style="width:100%;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th style=";" colspan="2" class="navbox-naslov"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand navbar" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-variant:small-caps; ;;border:none;;"><a href="/wiki/Predlo%C5%BEak:%C5%BDupanije_(kantoni)_Federacije_Bosne_i_Hercegovine" title="Predložak:Županije (kantoni) Federacije Bosne i Hercegovine"><span title="Vidi ovaj predložak." style=";;border:none;;">v</span></a> • <a class="external text" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Predlo%C5%BEak:%C5%BDupanije_(kantoni)_Federacije_Bosne_i_Hercegovine&action=edit"><span style="color:#002bb8;;;border:none;;" title="Možete urediti ovaj predložak. Prije spremanja provjerite kako će izgledati.">u</span></a></div></div><span style="font-size:110%;">Županije Federacije Bosne i Hercegovine</span></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td colspan="2" style="width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Unsko-sanska_%C5%BEupanija" title="Unsko-sanska županija">Unsko-sanska</a> • <a href="/wiki/%C5%BDupanija_Posavska" title="Županija Posavska">Posavska</a> • <a href="/wiki/Tuzlanska_%C5%BEupanija" title="Tuzlanska županija">Tuzlanska</a> • <a href="/wiki/Zeni%C4%8Dko-dobojska_%C5%BEupanija" title="Zeničko-dobojska županija">Zeničko-dobojska</a> • <a href="/wiki/Bosansko-podrinjska_%C5%BEupanija_Gora%C5%BEde" title="Bosansko-podrinjska županija Goražde">Bosansko-podrinjska Goražde</a><br /><a href="/wiki/%C5%BDupanija_Sredi%C5%A1nja_Bosna" title="Županija Središnja Bosna">Središnja Bosna</a> • <a href="/wiki/Hercegova%C4%8Dko-neretvanska_%C5%BEupanija" title="Hercegovačko-neretvanska županija">Hercegovačko-neretvanska</a> • <a href="/wiki/%C5%BDupanija_Zapadnohercegova%C4%8Dka" title="Županija Zapadnohercegovačka">Zapadnohercegovačka</a> • <a href="/wiki/Sarajevska_%C5%BEupanija" title="Sarajevska županija">Sarajevska</a> • <a href="/wiki/Hercegbosanska_%C5%BEupanija" title="Hercegbosanska županija">Hercegbosanska</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" cellspacing="0" style=";"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse" style="width:100%;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th style=";" colspan="2" class="navbox-naslov"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand navbar" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-variant:small-caps; ;;border:none;;"><a href="/wiki/Predlo%C5%BEak:Distrikti_Bosne_i_Hercegovine" title="Predložak:Distrikti Bosne i Hercegovine"><span title="Vidi ovaj predložak." style=";;border:none;;">v</span></a> • <a class="external text" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Predlo%C5%BEak:Distrikti_Bosne_i_Hercegovine&action=edit"><span style="color:#002bb8;;;border:none;;" title="Možete urediti ovaj predložak. Prije spremanja provjerite kako će izgledati.">u</span></a></div></div><span style="font-size:110%;">Distrikti Bosne i Hercegovine</span></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td colspan="2" style="width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Br%C4%8Dko_distrikt_Bosne_i_Hercegovine" class="mw-redirect" title="Brčko distrikt Bosne i Hercegovine">Distrikt Brčko</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" cellspacing="0" style=";"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse" style="width:100%;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th style=";" colspan="2" class="navbox-naslov"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand navbar" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-variant:small-caps; ;;border:none;;"><a href="/wiki/Predlo%C5%BEak:Slu%C5%BEbeni_gradovi_Bosne_i_Hercegovine" title="Predložak:Službeni gradovi Bosne i Hercegovine"><span title="Vidi ovaj predložak." style=";;border:none;;">v</span></a> • <a class="external text" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Predlo%C5%BEak:Slu%C5%BEbeni_gradovi_Bosne_i_Hercegovine&action=edit"><span style="color:#002bb8;;;border:none;;" title="Možete urediti ovaj predložak. Prije spremanja provjerite kako će izgledati.">u</span></a></div></div><span style="font-size:110%;"><a href="/wiki/Gradovi_Bosne_i_Hercegovine" class="mw-redirect" title="Gradovi Bosne i Hercegovine">Gradovi Bosne i Hercegovine</a></span></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td colspan="2" style="width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Banja_Luka" title="Banja Luka">Banja Luka</a> • <a href="/wiki/Biha%C4%87" title="Bihać">Bihać</a> • <a href="/wiki/Bijeljina" title="Bijeljina">Bijeljina</a> • <a href="/wiki/Bosanska_Gradi%C5%A1ka" title="Bosanska Gradiška">Gradiška</a> • <a href="/wiki/Bosanska_Krupa" title="Bosanska Krupa">Bosanska Krupa</a> • <a href="/wiki/Cazin" title="Cazin">Cazin</a> • <a href="/wiki/%C4%8Capljina" title="Čapljina">Čapljina</a> • <a href="/wiki/Derventa" title="Derventa">Derventa</a> • <a href="/wiki/Doboj" title="Doboj">Doboj</a> • <a href="/wiki/Gora%C5%BEde" title="Goražde">Goražde</a> • <a href="/wiki/Gra%C4%8Danica" title="Gračanica">Gračanica</a> • <a href="/wiki/Grada%C4%8Dac" title="Gradačac">Gradačac</a> • <a href="/wiki/Isto%C4%8Dno_Sarajevo" title="Istočno Sarajevo">Istočno Sarajevo</a> • <a href="/wiki/Konjic" title="Konjic">Konjic</a> • <a href="/wiki/Livno" title="Livno">Livno</a> • <a href="/wiki/Ljubu%C5%A1ki" title="Ljubuški">Ljubuški</a> • <a href="/wiki/Mostar" title="Mostar">Mostar</a> • <a href="/wiki/Ora%C5%A1je" title="Orašje">Orašje</a> • <a href="/wiki/Prijedor" title="Prijedor">Prijedor</a> • <a href="/wiki/Sarajevo" title="Sarajevo">Sarajevo</a> • <a href="/wiki/Srebrenik" title="Srebrenik">Srebrenik</a> • <a href="/wiki/Stolac_(BiH)" title="Stolac (BiH)">Stolac</a> • <a class="mw-selflink selflink">Široki Brijeg</a> • <a href="/wiki/Trebinje" title="Trebinje">Trebinje</a> • <a href="/wiki/Tuzla" title="Tuzla">Tuzla</a> • <a href="/wiki/Visoko_(BiH)" title="Visoko (BiH)">Visoko</a> • <a href="/wiki/Zenica" title="Zenica">Zenica</a> • <a href="/wiki/Zvornik" title="Zvornik">Zvornik</a> • <a href="/wiki/%C5%BDivinice" title="Živinice">Živinice</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" cellspacing="0" style=";"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse" style="width:100%;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th style=";" colspan="2" class="navbox-naslov"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand navbar" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-variant:small-caps; ;;border:none;;"><a href="/wiki/Predlo%C5%BEak:Op%C4%87ine_Bosne_i_Hercegovine" title="Predložak:Općine Bosne i Hercegovine"><span title="Vidi ovaj predložak." style=";;border:none;;">v</span></a> • <a class="external text" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Predlo%C5%BEak:Op%C4%87ine_Bosne_i_Hercegovine&action=edit"><span style="color:#002bb8;;;border:none;;" title="Možete urediti ovaj predložak. Prije spremanja provjerite kako će izgledati.">u</span></a></div></div><span style="font-size:110%;">Općine Bosne i Hercegovine</span></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";;">Federacija Bosne i Hercegovine</td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Banovi%C4%87i" title="Banovići">Banovići</a> • <a href="/wiki/Bosanski_Petrovac" title="Bosanski Petrovac">Bosanski Petrovac</a> • <a href="/wiki/Bosansko_Grahovo" title="Bosansko Grahovo">Bosansko Grahovo</a> • <a href="/wiki/Breza_(BiH)" title="Breza (BiH)">Breza</a> • <a href="/wiki/Bugojno" title="Bugojno">Bugojno</a> • <a href="/wiki/Busova%C4%8Da" title="Busovača">Busovača</a> • <a href="/wiki/Bu%C5%BEim_(BiH)" title="Bužim (BiH)">Bužim</a> • <a href="/wiki/Cazin" title="Cazin">Cazin</a> • <a href="/wiki/Centar,_Sarajevo" class="mw-redirect" title="Centar, Sarajevo">Centar, Sarajevo</a> • <a href="/wiki/%C4%8Celi%C4%87" title="Čelić">Čelić</a> • <a href="/wiki/%C4%8Citluk" title="Čitluk">Čitluk</a> • <a href="/wiki/Drvar" title="Drvar">Drvar</a> • <a href="/wiki/Doboj_Istok" title="Doboj Istok">Doboj Istok</a> • <a href="/wiki/Doboj_Jug" title="Doboj Jug">Doboj Jug</a> • <a href="/wiki/Dobreti%C4%87i" title="Dobretići">Dobretići</a> • <a href="/wiki/Domaljevac-%C5%A0amac" title="Domaljevac-Šamac">Domaljevac-Šamac</a> • <a href="/wiki/Donji_Vakuf" title="Donji Vakuf">Donji Vakuf</a> • <a href="/wiki/Fo%C4%8Da-Ustikolina" title="Foča-Ustikolina">Foča-Ustikolina</a> • <a href="/wiki/Fojnica" title="Fojnica">Fojnica</a> • <a href="/wiki/Glamo%C4%8D" title="Glamoč">Glamoč</a> • <a href="/wiki/Grude" title="Grude">Grude</a> • <a href="/wiki/Had%C5%BEi%C4%87i" title="Hadžići">Hadžići</a> • <a href="/wiki/Ilid%C5%BEa" title="Ilidža">Ilidža</a> • <a href="/wiki/Ilija%C5%A1" title="Ilijaš">Ilijaš</a> • <a href="/wiki/Jablanica" title="Jablanica">Jablanica</a> • <a href="/wiki/Jajce" title="Jajce">Jajce</a> • <a href="/wiki/Kakanj" title="Kakanj">Kakanj</a> • <a href="/wiki/Kalesija" title="Kalesija">Kalesija</a> • <a href="/wiki/Kiseljak" title="Kiseljak">Kiseljak</a> • <a href="/wiki/Kladanj" title="Kladanj">Kladanj</a> • <a href="/wiki/Klju%C4%8D_(BiH)" title="Ključ (BiH)">Ključ</a> • <a href="/wiki/Kre%C5%A1evo_(BiH)" title="Kreševo (BiH)">Kreševo</a> • <a href="/wiki/Kupres" title="Kupres">Kupres</a> • <a href="/wiki/Lukavac" title="Lukavac">Lukavac</a> • <a href="/wiki/Maglaj" title="Maglaj">Maglaj</a> • <a href="/wiki/Neum" title="Neum">Neum</a> • <a href="/wiki/Novi_Grad,_Sarajevo" class="mw-redirect" title="Novi Grad, Sarajevo">Novi Grad, Sarajevo</a> • <a href="/wiki/Novi_Travnik" title="Novi Travnik">Novi Travnik</a> • <a href="/wiki/Novo_Sarajevo" title="Novo Sarajevo">Novo Sarajevo</a> • <a href="/wiki/Od%C5%BEak" title="Odžak">Odžak</a> • <a href="/wiki/Olovo_(BiH)" title="Olovo (BiH)">Olovo</a> • <a href="/wiki/Pale-Pra%C4%8Da" class="mw-redirect" title="Pale-Prača">Pale-Prača</a> • <a href="/wiki/Posu%C5%A1je" title="Posušje">Posušje</a> • <a href="/wiki/Prozor-Rama" title="Prozor-Rama">Prozor-Rama</a> • <a href="/wiki/Ravno" title="Ravno">Ravno</a> • <a href="/wiki/Sanski_Most" title="Sanski Most">Sanski Most</a> • <a href="/wiki/Sapna" title="Sapna">Sapna</a> • <a href="/wiki/Stari_Grad,_Sarajevo" class="mw-redirect" title="Stari Grad, Sarajevo">Stari Grad, Sarajevo</a> • <a href="/wiki/Teo%C4%8Dak" title="Teočak">Teočak</a> • <a href="/wiki/Te%C5%A1anj" title="Tešanj">Tešanj</a> • <a href="/wiki/Tomislavgrad" title="Tomislavgrad">Tomislavgrad</a> • <a href="/wiki/Travnik" title="Travnik">Travnik</a> • <a href="/wiki/Trnovo_(FBiH)" title="Trnovo (FBiH)">Trnovo (FBiH)</a> • <a href="/wiki/Uskoplje" title="Uskoplje">Uskoplje</a> • <a href="/wiki/Usora" title="Usora">Usora</a> • <a href="/wiki/Vare%C5%A1" title="Vareš">Vareš</a> • <a href="/wiki/Velika_Kladu%C5%A1a" title="Velika Kladuša">Velika Kladuša</a> • <a href="/wiki/Vitez_(BiH)" title="Vitez (BiH)">Vitez</a> • <a href="/wiki/Vogo%C5%A1%C4%87a" title="Vogošća">Vogošća</a> • <a href="/wiki/Zavidovi%C4%87i" title="Zavidovići">Zavidovići</a> • <a href="/wiki/%C5%BDep%C4%8De" title="Žepče">Žepče</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";;">Republika Srpska</td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-parni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Berkovi%C4%87i" title="Berkovići">Berkovići</a> • <a href="/wiki/Bile%C4%87a" title="Bileća">Bileća</a> • <a href="/wiki/Bosanska_Dubica" title="Bosanska Dubica">Bosanska Dubica</a> • <a href="/wiki/Bosanska_Gradi%C5%A1ka" title="Bosanska Gradiška">Bosanska Gradiška</a> • <a href="/wiki/Bosanska_Kostajnica" title="Bosanska Kostajnica">Bosanska Kostajnica</a> • <a href="/wiki/Bosanski_Brod" title="Bosanski Brod">Bosanski Brod</a> • <a href="/wiki/Bosanski_Novi" class="mw-redirect" title="Bosanski Novi">Bosanski Novi</a> • <a href="/wiki/Bosanski_%C5%A0amac" title="Bosanski Šamac">Bosanski Šamac</a> • <a href="/wiki/Bosansko_Petrovo_Selo" title="Bosansko Petrovo Selo">Bosansko Petrovo Selo</a> • <a href="/wiki/Bratunac" title="Bratunac">Bratunac</a> • <a href="/wiki/%C4%8Cajni%C4%8De" title="Čajniče">Čajniče</a> • <a href="/wiki/%C4%8Celinac" title="Čelinac">Čelinac</a> • <a href="/wiki/Derventa" title="Derventa">Derventa</a> • <a href="/wiki/Donji_%C5%BDabar" title="Donji Žabar">Donji Žabar</a> • <a href="/wiki/Fo%C4%8Da" title="Foča">Foča</a> • <a href="/wiki/Gacko" title="Gacko">Gacko</a> • <a href="/wiki/Han_Pijesak" title="Han Pijesak">Han Pijesak</a> • <a href="/wiki/Isto%C4%8Dna_Ilid%C5%BEa" title="Istočna Ilidža">Istočna Ilidža</a> • <a href="/wiki/Isto%C4%8Dni_Drvar" title="Istočni Drvar">Istočni Drvar</a> • <a href="/wiki/Isto%C4%8Dni_Mostar_(op%C4%87ina_u_RS)" title="Istočni Mostar (općina u RS)">Istočni Mostar</a> • <a href="/wiki/Isto%C4%8Dni_Stari_Grad" title="Istočni Stari Grad">Istočni Stari Grad</a> • <a href="/wiki/Isto%C4%8Dno_Novo_Sarajevo" title="Istočno Novo Sarajevo">Istočno Novo Sarajevo</a> • <a href="/wiki/Jezero_(op%C4%87ina)" class="mw-redirect" title="Jezero (općina)">Jezero</a> • <a href="/wiki/Kalinovik" title="Kalinovik">Kalinovik</a> • <a href="/wiki/Kotor_Varo%C5%A1" title="Kotor Varoš">Kotor Varoš</a> • <a href="/wiki/Krupa_na_Uni" title="Krupa na Uni">Krupa na Uni</a> • <a href="/wiki/Kupres_(RS)" class="mw-redirect" title="Kupres (RS)">Kupres (RS)</a> • <a href="/wiki/Lakta%C5%A1i" title="Laktaši">Laktaši</a> • <a href="/wiki/Lopare" title="Lopare">Lopare</a> • <a href="/wiki/Ljubinje" title="Ljubinje">Ljubinje</a> • <a href="/wiki/Mili%C4%87i" title="Milići">Milići</a> • <a href="/wiki/Modri%C4%8Da" title="Modriča">Modriča</a> • <a href="/wiki/Mrkonji%C4%87_Grad" title="Mrkonjić Grad">Mrkonjić Grad</a> • <a href="/wiki/Nevesinje" title="Nevesinje">Nevesinje</a> • <a href="/wiki/Novo_Gora%C5%BEde" title="Novo Goražde">Novo Goražde</a> • <a href="/wiki/Osmaci" title="Osmaci">Osmaci</a> • <a href="/wiki/O%C5%A1tra_Luka" title="Oštra Luka">Oštra Luka</a> • <a href="/wiki/Pale" title="Pale">Pale</a> • <a href="/wiki/Pelagi%C4%87evo" title="Pelagićevo">Pelagićevo</a> • <a href="/wiki/Petrovac_(op%C4%87ina_u_BiH)" title="Petrovac (općina u BiH)">Petrovac</a> • <a href="/wiki/Prnjavor" title="Prnjavor">Prnjavor</a> • <a href="/wiki/Ribnik_(BiH)" title="Ribnik (BiH)">Ribnik</a> • <a href="/wiki/Rogatica" title="Rogatica">Rogatica</a> • <a href="/wiki/Rudo" title="Rudo">Rudo</a> • <a href="/wiki/Skender_Vakuf" title="Skender Vakuf">Skender Vakuf</a> • <a href="/wiki/Sokolac" title="Sokolac">Sokolac</a> • <a href="/wiki/Srbac" title="Srbac">Srbac</a> • <a href="/wiki/Srebrenica" title="Srebrenica">Srebrenica</a> • <a href="/wiki/Stanari" title="Stanari">Stanari</a> • <a href="/wiki/%C5%A0ekovi%C4%87i" title="Šekovići">Šekovići</a> • <a href="/wiki/%C5%A0ipovo" title="Šipovo">Šipovo</a> • <a href="/wiki/Tesli%C4%87" title="Teslić">Teslić</a> • <a href="/wiki/Trnovo_(RS)" title="Trnovo (RS)">Trnovo (RS)</a> • <a href="/wiki/Ugljevik" title="Ugljevik">Ugljevik</a> • <a href="/wiki/Vi%C5%A1egrad" title="Višegrad">Višegrad</a> • <a href="/wiki/Vlasenica" title="Vlasenica">Vlasenica</a> • <a href="/wiki/Vukosavlje" title="Vukosavlje">Vukosavlje</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" cellspacing="0" style=";"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse" style="width:100%;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th style=";background:#bbccee;" colspan="3" class="navbox-naslov"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand navbar" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-variant:small-caps; ;background:#bbccee;;border:none;;"><a href="/wiki/Predlo%C5%BEak:Hercegovina" title="Predložak:Hercegovina"><span title="Vidi ovaj predložak." style=";background:#bbccee;;border:none;;">v</span></a> • <a class="external text" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Predlo%C5%BEak:Hercegovina&action=edit"><span style="color:#002bb8;;background:#bbccee;;border:none;;" title="Možete urediti ovaj predložak. Prije spremanja provjerite kako će izgledati.">u</span></a></div></div><span style="font-size:110%;"><a href="/wiki/Hercegovina" title="Hercegovina">Hercegovina</a></span></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";background:#bbccee;;">Središte Hercegovine</td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Mostar" title="Mostar">Mostar</a> </span></div></td><td style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px;padding-left:0.5em;" rowspan="9"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Herzegovina_location_map_simple.svg" class="mw-file-description" title="Karta Hercegovine"><img alt="Karta Hercegovine" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Herzegovina_location_map_simple.svg/120px-Herzegovina_location_map_simple.svg.png" decoding="async" width="120" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Herzegovina_location_map_simple.svg/180px-Herzegovina_location_map_simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Herzegovina_location_map_simple.svg/240px-Herzegovina_location_map_simple.svg.png 2x" data-file-width="1063" data-file-height="1014" /></a></span></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";background:#bbccee;;"><a href="/wiki/Sjeverna_Hercegovina" title="Sjeverna Hercegovina">Sjeverna Hercegovina</a></td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-popis navbox-parni"><div style="padding:0em 0.25em"> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Jablanica" title="Jablanica">Jablanica</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Konjic" title="Konjic">Konjic</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Prozor-Rama" title="Prozor-Rama">Prozor-Rama</a></span></div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";background:#bbccee;;"><a href="/wiki/Zapadna_Hercegovina" title="Zapadna Hercegovina">Zapadna Hercegovina</a></td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%C4%8Citluk" title="Čitluk">Čitluk</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Grude" title="Grude">Grude</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Ljubu%C5%A1ki" title="Ljubuški">Ljubuški</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Posu%C5%A1je" title="Posušje">Posušje</a> <b>·</b> <a class="mw-selflink selflink">Široki Brijeg</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Tomislavgrad" title="Tomislavgrad">Tomislavgrad</a></span></div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";background:#bbccee;;"><a href="/wiki/Isto%C4%8Dna_Hercegovina" title="Istočna Hercegovina">Istočna Hercegovina</a></td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-popis navbox-parni"><div style="padding:0em 0.25em"> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Bile%C4%87a" title="Bileća">Bileća</a>  <b>·</b> <a href="/wiki/Gacko" title="Gacko">Gacko</a>  <b>·</b> <a href="/wiki/Ljubinje" title="Ljubinje">Ljubinje</a>  <b>·</b> <a href="/wiki/Nevesinje" title="Nevesinje">Nevesinje</a>  <b>·</b> <a href="/wiki/Ravno" title="Ravno">Ravno</a>  <b>·</b> <a href="/wiki/Stolac_(BiH)" title="Stolac (BiH)">Stolac</a>  <b>·</b> <a href="/wiki/Trebinje" title="Trebinje">Trebinje</a> </span></div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";background:#bbccee;;"><a href="/wiki/Ju%C5%BEna_Hercegovina" title="Južna Hercegovina">Južna Hercegovina</a></td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%C4%8Capljina" title="Čapljina">Čapljina</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Neum" title="Neum">Neum</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Ravno" title="Ravno">Ravno</a></span></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="navbox" cellspacing="0" style=";"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse" style="width:100%;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th style=";" colspan="2" class="navbox-naslov"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand navbar" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-variant:small-caps; ;;border:none;;"><a href="/wiki/Predlo%C5%BEak:%C5%A0iroki_Brijeg" title="Predložak:Široki Brijeg"><span title="Vidi ovaj predložak." style=";;border:none;;">v</span></a> • <a class="external text" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Predlo%C5%BEak:%C5%A0iroki_Brijeg&action=edit"><span style="color:#002bb8;;;border:none;;" title="Možete urediti ovaj predložak. Prije spremanja provjerite kako će izgledati.">u</span></a></div></div><span style="font-size:110%;">Naseljena mjesta grada <a class="mw-selflink selflink">Širokog Brijega</a></span></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td colspan="2" style="width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Biograci" title="Biograci">Biograci</a> • <a href="/wiki/Brig_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Brig (Široki Brijeg, BiH)">Brig</a> • <a href="/wiki/Buhovo" title="Buhovo">Buhovo</a> • <a href="/wiki/Crne_Lokve" title="Crne Lokve">Crne Lokve</a> • <a href="/wiki/%C4%8Cerigaj" title="Čerigaj">Čerigaj</a> • <a href="/wiki/Dobri%C4%8D_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Dobrič (Široki Brijeg, BiH)">Dobrič</a> • <a href="/wiki/Dobrkovi%C4%87i" title="Dobrkovići">Dobrkovići</a> • <a href="/wiki/Doci_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Doci (Široki Brijeg, BiH)">Doci</a> • <a href="/wiki/Donja_Britvica" title="Donja Britvica">Donja Britvica</a> • <a href="/wiki/Donji_Crna%C4%8D" title="Donji Crnač">Donji Crnač</a> • <a href="/wiki/Donji_Gradac_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Donji Gradac (Široki Brijeg, BiH)">Donji Gradac</a> • <a href="/wiki/Du%C5%BEice_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Dužice (Široki Brijeg, BiH)">Dužice</a> • <a href="/wiki/Gornja_Britvica" title="Gornja Britvica">Gornja Britvica</a> • <a href="/wiki/Gornji_Crna%C4%8D" title="Gornji Crnač">Gornji Crnač</a> • <a href="/wiki/Gornji_Gradac_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Gornji Gradac (Široki Brijeg, BiH)">Gornji Gradac</a> • <a href="/wiki/Gornji_Mami%C4%87i" title="Gornji Mamići">Gornji Mamići</a> • <a href="/wiki/Grabova_Draga" title="Grabova Draga">Grabova Draga</a> • <a href="/wiki/Izbi%C4%8Dno" title="Izbično">Izbično</a> • <a href="/wiki/Jare" title="Jare">Jare</a> • <a href="/wiki/Kne%C5%A1polje" title="Knešpolje">Knešpolje</a> • <a href="/wiki/Ko%C4%8Derin_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Kočerin (Široki Brijeg, BiH)">Kočerin</a> • <a href="/wiki/Lise" title="Lise">Lise</a> • <a href="/wiki/Ljuboti%C4%87i" title="Ljubotići">Ljubotići</a> • <a href="/wiki/Ljuti_Dolac" title="Ljuti Dolac">Ljuti Dolac</a> • <a href="/wiki/Mokro_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Mokro (Široki Brijeg, BiH)">Mokro</a> • <a href="/wiki/Oklaji" title="Oklaji">Oklaji</a> • <a href="/wiki/Podvrani%C4%87" title="Podvranić">Podvranić</a> • <a href="/wiki/Potkraj_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Potkraj (Široki Brijeg, BiH)">Potkraj</a> • <a href="/wiki/Privalj" title="Privalj">Privalj</a> • <a href="/wiki/Rasno" title="Rasno">Rasno</a> • <a href="/wiki/Rujan_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Rujan (Široki Brijeg, BiH)">Rujan</a> • <a class="mw-selflink selflink">Široki Brijeg</a> • <a href="/wiki/Trn_(%C5%A0iroki_Brijeg,_BiH)" title="Trn (Široki Brijeg, BiH)">Trn</a> • <a href="/wiki/Tur%C4%8Dinovi%C4%87i" title="Turčinovići">Turčinovići</a> • <a href="/wiki/Uzari%C4%87i" title="Uzarići">Uzarići</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Dobavljeno iz "<a dir="ltr" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Široki_Brijeg&oldid=7112893">https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Široki_Brijeg&oldid=7112893</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Posebno:Kategorije" title="Posebno:Kategorije">Kategorija</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategorija:Izabrani_%C4%8Dlanci" title="Kategorija:Izabrani članci">Izabrani članci</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Izdvojiti_u_novi_%C4%8Dlanak" title="Kategorija:Izdvojiti u novi članak">Izdvojiti u novi članak</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Gradovi_u_Bosni_i_Hercegovini" title="Kategorija:Gradovi u Bosni i Hercegovini">Gradovi u Bosni i Hercegovini</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Zapadnohercegova%C4%8Dka_%C5%BEupanija" title="Kategorija:Zapadnohercegovačka županija">Zapadnohercegovačka županija</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:%C5%A0iroki_Brijeg" title="Kategorija:Široki Brijeg">Široki Brijeg</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Marijanska_sveti%C5%A1ta" title="Kategorija:Marijanska svetišta">Marijanska svetišta</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Skrivene kategorije: <ul><li><a href="/wiki/Kategorija:CS1_gre%C5%A1ke:_nedostaje_periodika" title="Kategorija:CS1 greške: nedostaje periodika">CS1 greške: nedostaje periodika</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:CS1_odr%C5%BEavanje:_arhivirana_kopija_u_naslovu" title="Kategorija:CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu">CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:%C4%8Clanci_s_neaktivnim_poveznicama" title="Kategorija:Članci s neaktivnim poveznicama">Članci s neaktivnim poveznicama</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Geografske_koordinate_postoje_na_Wikipodatcima" title="Kategorija:Geografske koordinate postoje na Wikipodatcima">Geografske koordinate postoje na Wikipodatcima</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:%C4%8Clanci_s_nepotvr%C4%91enom_dopusnicom" title="Kategorija:Članci s nepotvrđenom dopusnicom">Članci s nepotvrđenom dopusnicom</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Dopusnica_-_%C5%A1irokibrijeg.ba" title="Kategorija:Dopusnica - širokibrijeg.ba">Dopusnica - širokibrijeg.ba</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Stranice_sa_zemljovidima" title="Kategorija:Stranice sa zemljovidima">Stranice sa zemljovidima</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Ova stranica posljednji je put uređivana 23. siječnja 2025. u 21:33.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst je dostupan pod licencijom <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hr">Creative Commons: Imenuj autora/Dijeli pod istim uvjetima</a>; mogu se primjenjivati i dodatni uvjeti. Pogledajte <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Uvjete upotrebe</a> za detalje.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Zaštita privatnosti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Impresum">Impresum</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedija:Op%C4%87e_odricanje_od_odgovornosti">Odricanje od odgovornosti</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Kodeks ponašanja</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Razvojni programeri</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hr.wikipedia.org">Statistika</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Izjava o kolačićima</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%A0iroki_Brijeg&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Prikaz za mobilne uređaje</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Traži</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pretraži projekt Wikipedija"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Posebno:Traži"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Traži</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sadržaj" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Prikaz sadržaja stranice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Prikaz sadržaja stranice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Široki Brijeg</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>35 jezika</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Dodaj temu</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5864bd6ff7-bszm4","wgBackendResponseTime":169,"wgKartographerLiveData":{"_038ee1190176d6223b0cee1849e47d103556a77f":[{"type":"Feature","geometry":{"coordinates":[17.583333333333,43.366666666667],"type":"Point"},"properties":{"title":"Široki Brijeg","marker-color":"5E74F3"}}]},"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.615","walltime":"0.794","ppvisitednodes":{"value":7817,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":195050,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":41998,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":12,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":160988,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 573.781 1 -total"," 38.23% 219.365 1 Predložak:Izvori"," 27.36% 157.000 26 Predložak:Citiranje_časopisa"," 18.53% 106.318 1 Predložak:Infookvir_naselje"," 17.93% 102.867 1 Predložak:Infobox"," 11.65% 66.852 8 Predložak:Navigacija"," 8.28% 47.506 1 Predložak:Izdvoji"," 7.92% 45.423 1 Predložak:Održavanje"," 7.57% 43.418 1 Predložak:Ambox"," 7.53% 43.181 30 Predložak:If_then_show"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.217","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7497850,"limit":52428800},"limitreport-logs":"m\t12\nm\t3\nm\t2\nm\t3\nm\t2\nm\t3\nm\t2\nm\t3\nm\t2\nm\t3\nm\t2\nm\t3\nm\t3\nm\t5\nm\t12\nm\t1\nm\t2\nm\t10\nm\t3\nm\t3\nm\t2\nm\t3\nm\t2\nm\t3\nm\t4\nm\t3\nm\t2\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t3\nm\t2\nm\t12\nm\t2\nm\t6\nm\t6\nm\t6\nm\t12\nm\t7\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64f8f8dcdb-s6pd4","timestamp":"20250223194150","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0160iroki Brijeg","url":"https:\/\/hr.wikipedia.org\/wiki\/%C5%A0iroki_Brijeg","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q391729","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q391729","author":{"@type":"Organization","name":"Doprinositelji projektima Wikimedije"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-11-10T14:05:02Z","dateModified":"2025-01-23T20:33:34Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/6\/65\/Crkva04743.JPG","headline":"grad u \u017dupaniji Zapadnohercegova\u010dkoj, Bosna i Hercegovina"}</script> </body> </html>