CINXE.COM

Sénat romain — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Sénat romain — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"8c7a2982-f267-4088-bc60-fb845e949223","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Sénat_romain","wgTitle":"Sénat romain","wgCurRevisionId":222732790,"wgRevisionId":222732790,"wgArticleId":22958,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article utilisant une Infobox","Article contenant un appel à traduction en anglais","Page utilisant un modèle Bases inactif","Page utilisant P1417","Page utilisant P4223","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:Rome antique/Articles liés","Portail:Italie/Articles liés","Portail:Monde antique/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés", "Portail:Politique/Articles liés","Portail:Droit/Articles liés","Portail:Société/Articles liés","Article de qualité en géorgien","Sénat romain"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Sénat_romain","wgRelevantArticleId":22958,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty" :false,"wgWikibaseItemId":"Q130614","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP", "ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/1200px-Roman_SPQR_banner.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="951"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/800px-Roman_SPQR_banner.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="634"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/640px-Roman_SPQR_banner.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="507"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Sénat romain — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9nat_romain"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9nat_romain"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Sénat_romain rootpage-Sénat_romain skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=S%C3%A9nat+romain" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=S%C3%A9nat+romain" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=S%C3%A9nat+romain" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=S%C3%A9nat+romain" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Sous_la_Royauté" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sous_la_Royauté"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Sous la Royauté</span> </div> </a> <ul id="toc-Sous_la_Royauté-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-République_romaine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#République_romaine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>République romaine</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-République_romaine-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section République romaine</span> </button> <ul id="toc-République_romaine-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Compétences_du_Sénat_républicain" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Compétences_du_Sénat_républicain"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Compétences du Sénat républicain</span> </div> </a> <ul id="toc-Compétences_du_Sénat_républicain-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Réunions_du_Sénat_républicain" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Réunions_du_Sénat_républicain"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Réunions du Sénat républicain</span> </div> </a> <ul id="toc-Réunions_du_Sénat_républicain-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Haut-Empire_romain" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Haut-Empire_romain"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Haut-Empire romain</span> </div> </a> <ul id="toc-Haut-Empire_romain-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bas-Empire_romain" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bas-Empire_romain"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Bas-Empire romain</span> </div> </a> <ul id="toc-Bas-Empire_romain-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Haut_Moyen-Âge" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Haut_Moyen-Âge"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Haut Moyen-Âge</span> </div> </a> <ul id="toc-Haut_Moyen-Âge-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XIIe_–_XVe_siècle" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#XIIe_–_XVe_siècle"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span><span>XII</span><sup>e</sup> – <span>XV</span><sup>e</sup> siècle</span> </div> </a> <ul id="toc-XIIe_–_XVe_siècle-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Notes_et_références-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Notes et références</span> </button> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sources_antiques" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sources_antiques"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Sources antiques</span> </div> </a> <ul id="toc-Sources_antiques-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sources_modernes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sources_modernes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Sources modernes</span> </div> </a> <ul id="toc-Sources_modernes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bibliographie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Bibliographie</span> </button> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Auteurs_antiques" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Auteurs_antiques"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Auteurs antiques</span> </div> </a> <ul id="toc-Auteurs_antiques-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Auteurs_modernes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Auteurs_modernes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Auteurs modernes</span> </div> </a> <ul id="toc-Auteurs_modernes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Sénat romain</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 70 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-70" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">70 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="مجلس الشيوخ الروماني – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مجلس الشيوخ الروماني" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%89" title="مجلس الشيوخ الرومانى – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مجلس الشيوخ الرومانى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Sen%C3%A1u_romanu" title="Senáu romanu – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Senáu romanu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Senat" title="Senat – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Senat" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="روم سناسی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="روم سناسی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82_(%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D1%8B_%D0%A0%D1%8B%D0%BC)" title="Сенат (Старажытны Рым) – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Сенат (Старажытны Рым)" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Сенат – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Сенат" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%9F" title="রোমান সিনেট – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="রোমান সিনেট" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sened_roman" title="Sened roman – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Sened roman" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Rimski_senat" title="Rimski senat – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Rimski senat" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Senat_Rom%C3%A0" title="Senat Romà – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Senat Romà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%98%C3%ADmsk%C3%BD_sen%C3%A1t" title="Římský senát – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Římský senát" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Senedd_Rhufain" title="Senedd Rhufain – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Senedd Rhufain" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Det_romerske_Senat" title="Det romerske Senat – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Det romerske Senat" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6mischer_Senat" title="Römischer Senat – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Römischer Senat" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE_%CF%83%CF%8D%CE%B3%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%82" title="Ρωμαϊκή σύγκλητος – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Ρωμαϊκή σύγκλητος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Roman_Senate" title="Roman Senate – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Roman Senate" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Romia_senato" title="Romia senato – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Romia senato" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Senado_romano" title="Senado romano – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Senado romano" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Senat" title="Senat – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Senat" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Erromako_Senatua" title="Erromako Senatua – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Erromako Senatua" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سنای روم – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="سنای روم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Rooman_senaatti" title="Rooman senaatti – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Rooman senaatti" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Romeinske_Senaat" title="Romeinske Senaat – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Romeinske Senaat" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Seanad_na_R%C3%B3imhe" title="Seanad na Róimhe – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Seanad na Róimhe" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Senado_romano" title="Senado romano – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Senado romano" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A1%D7%A0%D7%90%D7%98_%D7%94%D7%A8%D7%95%D7%9E%D7%99" title="הסנאט הרומי – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="הסנאט הרומי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%9F" title="रोमन सीनेट – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="रोमन सीनेट" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Rimski_senat" title="Rimski senat – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Rimski senat" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Senatus" title="Senatus – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Senatus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%BF" title="Հռոմեական սենատ – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հռոմեական սենատ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Senato_roman" title="Senato roman – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Senato roman" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Senat_Romawi" title="Senat Romawi – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Senat Romawi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3mverska_%C3%B6ldungar%C3%A1%C3%B0i%C3%B0" title="Rómverska öldungaráðið – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="Rómverska öldungaráðið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Senato_romano" title="Senato romano – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Senato romano" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%85%83%E8%80%81%E9%99%A2_(%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E)" title="元老院 (ローマ) – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="元老院 (ローマ)" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="article de qualité"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="რომის სენატი – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="რომის სენატი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A1%9C%EB%A7%88_%EC%9B%90%EB%A1%9C%EC%9B%90" title="로마 원로원 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="로마 원로원" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Senatus_Romanus" title="Senatus Romanus – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Senatus Romanus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Romos_senatas" title="Romos senatas – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Romos senatas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Romas_sen%C4%81ts" title="Romas senāts – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Romas senāts" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Римски сенат – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Римски сенат" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Senat_Rom" title="Senat Rom – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Senat Rom" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Senaat_(Rome)" title="Senaat (Rome) – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Senaat (Rome)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Det_romerske_senatet" title="Det romerske senatet – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Det romerske senatet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Det_romerske_senatet" title="Det romerske senatet – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Det romerske senatet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Senat_roman" title="Senat roman – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Senat roman" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Senat_rzymski" title="Senat rzymski – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Senat rzymski" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Senado_(Roma_Antiga)" title="Senado (Roma Antiga) – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Senado (Roma Antiga)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Senatul_Roman" title="Senatul Roman – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Senatul Roman" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82_(%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%A0%D0%B8%D0%BC)" title="Сенат (Древний Рим) – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Сенат (Древний Рим)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Rimski_Senat" title="Rimski Senat – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Rimski Senat" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%94_%E0%B7%83%E0%B7%99%E0%B6%B1%E0%B7%99%E0%B6%A7%E0%B7%8A_%E0%B6%B8%E0%B6%AB%E0%B7%8A%E0%B6%A9%E0%B6%BD%E0%B6%BA" title="රෝමානු සෙනෙට් මණ්ඩලය – cingalais" lang="si" hreflang="si" data-title="රෝමානු සෙනෙට් මණ්ඩලය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalais" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Roman_Senate" title="Roman Senate – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Roman Senate" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Sen%C3%A1t_(starovek%C3%BD_R%C3%ADm)" title="Senát (staroveký Rím) – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Senát (staroveký Rím)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Rimski_senat" title="Rimski senat – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Rimski senat" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Senati_Romak" title="Senati Romak – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Senati Romak" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Римски сенат – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Римски сенат" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Romerska_senaten" title="Romerska senaten – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Romerska senaten" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Senati" title="Senati – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Senati" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B8%E0%B8%92%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%99" title="วุฒิสภาโรมัน – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="วุฒิสภาโรมัน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Senado_ng_Roma" title="Senado ng Roma – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Senado ng Roma" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Senato_(Roma)" title="Senato (Roma) – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Senato (Roma)" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8C%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%83" title="Сенат Стародавнього Риму – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Сенат Стародавнього Риму" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%B9" title="رومی سینیٹ – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="رومی سینیٹ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Vi%E1%BB%87n_nguy%C3%AAn_l%C3%A3o_La_M%C3%A3" title="Viện nguyên lão La Mã – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Viện nguyên lão La Mã" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%BD%97%E9%A9%AC%E5%85%83%E8%80%81%E9%99%A2" title="罗马元老院 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="罗马元老院" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98" title="რომიშ სენატი – mingrélien" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="რომიშ სენატი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrélien" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC%E5%85%83%E8%80%81%E9%99%A2" title="羅馬元老院 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="羅馬元老院" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC%E5%85%83%E8%80%81%E9%99%A2" title="羅馬元老院 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="羅馬元老院" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q130614#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/S%C3%A9nat_romain" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:S%C3%A9nat_romain" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/S%C3%A9nat_romain"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/S%C3%A9nat_romain"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/S%C3%A9nat_romain" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/S%C3%A9nat_romain" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;oldid=222732790" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=S%C3%A9nat_romain&amp;id=222732790&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FS%25C3%25A9nat_romain"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FS%25C3%25A9nat_romain"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=S%C3%A9nat+romain"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=S%C3%A9nat_romain&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Roman_Senate" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q130614" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour une institution plus récente, voir <a href="/wiki/S%C3%A9nat_de_la_R%C3%A9publique_(Italie)" title="Sénat de la République (Italie)">Sénat de la République (Italie)</a>. </p> </div></div> <div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive" style="width:15em"> <div class="entete" style="background-color: #C0D1E2;"> <div><small><a href="/wiki/Politique_dans_la_Rome_antique" class="mw-redirect" title="Politique dans la Rome antique">Politique dans la&#160;Rome antique</a></small></div> </div><div class="images"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/w/index.php?title=Fichier:Roman_SPQR_banner.svg&amp;lang=fr" class="mw-file-description"><img alt="Description de l&#39;image Roman SPQR banner.svg." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/langfr-150px-Roman_SPQR_banner.svg.png" decoding="async" width="150" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/langfr-225px-Roman_SPQR_banner.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/langfr-300px-Roman_SPQR_banner.svg.png 2x" data-file-width="289" data-file-height="229" /></a></span> </div><table><caption class="hidden" style="background-color:#CEE0F2;">Données clés</caption> <tbody><tr><td style="text-align:left;"><div style="position:relative; text-align:center; line-height:14px;"> <p><span style="font-size:0.95em; line-height: 1.2em;"><b><a href="/wiki/Royaut%C3%A9_romaine" title="Royauté romaine">Royauté romaine</a></b></span><br /><span style="font-size:0.8em; line-height: 1.2em;">753 – 509 <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></span><br /> <span style="font-size:0.95em; line-height: 1.2em;"><b><a href="/wiki/R%C3%A9publique_romaine" title="République romaine">République romaine</a></b></span><br /><span style="font-size:0.8em; line-height: 1.2em;">509 – 27 <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></span><br /> <span style="font-size:0.95em; line-height: 1.2em;"><b><a href="/wiki/Empire_romain" title="Empire romain">Empire romain</a></b></span><br /><span style="font-size:0.8em; line-height: 1.2em;">27 <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr> – 476</span> </p> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.85em; line-height: 1.2em;"><b><a href="/wiki/Principat" title="Principat">Principat</a></b></span><br /><span style="font-size:0.8em; line-height: 1.2em;">27 <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr> – 285</span></div> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.85em; line-height: 1.2em;"><b><a href="/wiki/Dominat" title="Dominat">Dominat</a></b></span><br /><span style="font-size:0.8em; line-height: 1.2em;">285 – 476</span></div> <div style="float:left; width:50%; vertical-align:middle;"><span style="font-size:0.85em; line-height: 1.2em;"><b><a href="/wiki/Empire_romain_d%27Occident" title="Empire romain d&#39;Occident">Emp. d'Occident</a></b></span><br /><span style="font-size:0.8em; line-height: 1.2em;">395 – 476</span></div> <div style="float:left; width:50%; vertical-align:middle;"><span style="font-size:0.85em; line-height: 1.2em;"><b><a href="/wiki/Empire_byzantin" title="Empire byzantin">Emp. byzantin</a></b></span><br /><span style="font-size:0.8em; line-height: 1.2em;">395 – 1453</span></div> <div class="clear" style="clear:both;"></div><br /> <div style="border:1px solid #B2B2B2;"><b><a href="/wiki/Magistrats_romains" title="Magistrats romains">Magistratures</a></b><br /><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><i><a href="/wiki/Cursus_honorum" title="Cursus honorum">Cursus honorum</a></i></span></div> <p><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><i>Magistrats ordinaires</i></span><br /> <span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Tribun_de_la_pl%C3%A8be" title="Tribun de la plèbe">Tribun de la plèbe</a></span> </p> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Questeur_(Rome_antique)" title="Questeur (Rome antique)">Questeur</a><br /><a href="/wiki/%C3%89dile_(Rome_antique)" title="Édile (Rome antique)">Édile</a><br /><a href="/wiki/Pr%C3%A9teur" title="Préteur">Préteur</a></span></div> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Tribun_militaire_%C3%A0_pouvoir_consulaire" title="Tribun militaire à pouvoir consulaire">Tr.&#160;consulaire</a><br /><a href="/wiki/Consul_(Rome_antique)" title="Consul (Rome antique)">Consul</a><br /><a href="/wiki/Censeur_(Rome_antique)" title="Censeur (Rome antique)">Censeur</a></span></div> <p><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><i>Promagistrats</i></span> </p> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Propr%C3%A9teur" title="Propréteur">Propréteur</a></span></div> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Proconsul_(Rome_antique)" title="Proconsul (Rome antique)">Proconsul</a></span></div> <p><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><i>Magistrats extraordinaires</i></span> </p> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Dictateur_(Rome_antique)" title="Dictateur (Rome antique)">Dictateur</a><br /><a href="/wiki/Ma%C3%AEtre_de_cavalerie" title="Maître de cavalerie">Maître&#160;de<br />cavalerie</a></span></div> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Interroi" title="Interroi">Interroi</a><br /><a href="/wiki/D%C3%A9cemvir_%C3%A0_pouvoir_consulaire" title="Décemvir à pouvoir consulaire">Décemvir</a><br /><span class="page_h"><a href="/wiki/Triumvirs" class="mw-disambig" title="Triumvirs">Triumvir</a></span></span></div> <div class="clear" style="clear:both;"></div><br /> <div style="border:1px solid #B2B2B2;"><b>Assemblées</b></div> <p><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><b><a class="mw-selflink selflink">Sénat romain</a></b></span><br /> <span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Comices" title="Comices">Comices</a></span> </p> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Comices_curiates" title="Comices curiates">Comices<br />curiates</a><br /><a href="/wiki/Comices_centuriates" title="Comices centuriates">Comices centuriates</a></span></div> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Comices_tributes" title="Comices tributes">Comices<br />tributes</a><br /><a href="/wiki/Concile_pl%C3%A9b%C3%A9ien" title="Concile plébéien">Concile<br />plébéien</a></span></div> <div class="clear" style="clear:both;"></div><br /> <div style="border:1px solid #B2B2B2;"><b>Titres impériaux</b></div> <p><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><b><a href="/wiki/Empereur_romain" title="Empereur romain">Empereur romain</a></b></span> </p> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Auguste_(titre)" title="Auguste (titre)">Auguste</a><br /><i><a href="/wiki/Imperator_(titre)" title="Imperator (titre)">Imperator</a></i><br /><a href="/wiki/C%C3%A9sar_(titre)" title="César (titre)">César</a></span></div> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><i><a href="/wiki/Pater_patriae" title="Pater patriae">Pater patriae</a></i><br /><i><a href="/wiki/Pontifex_maximus" title="Pontifex maximus">Pontifex<br />maximus</a></i></span></div> <div class="clear" style="clear:both;"></div><br /> <div style="border:1px solid #B2B2B2;"><b><a href="/wiki/Fonctionnaire_imp%C3%A9rial" title="Fonctionnaire impérial">Fonctionnaires impériaux</a></b></div> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Curateur_(Rome_antique)" title="Curateur (Rome antique)">Curateur</a></span></div> <div style="float:right; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/L%C3%A9gat_(Rome_antique)" title="Légat (Rome antique)">Légat</a></span></div> <div style="float:center; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Procurateur" title="Procurateur">Procurateur</a></span></div> <p><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><i>Préfectures</i></span> </p> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Pr%C3%A9fet_du_pr%C3%A9toire" title="Préfet du prétoire">Préfet du prétoire</a><br /><a href="/wiki/Pr%C3%A9fet_de_Rome" title="Préfet de Rome">Préfet de Rome</a></span></div> <div style="float:left; width:50%;"><span style="font-size:0.9em; line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/Pr%C3%A9fet_de_l%27annone" title="Préfet de l&#39;annone">Préfet de l'annone</a><br /><a href="/wiki/Pr%C3%A9fet_des_vigiles" title="Préfet des vigiles">Préfet des vigiles</a></span></div> <div class="clear" style="clear:both;"></div> </div></td> </tr></tbody></table><p class="navbar bordered noprint" style="border-color:#CEE0F2;"><span class="plainlinks navigation-not-searchable"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit">modifier</a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Politique/Rome_antique" title="Consultez la documentation du modèle"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></p></div> <p>Le <b>Sénat</b> est l'une des plus anciennes et pérennes institutions politiques de la <a href="/wiki/Rome_antique" title="Rome antique">Rome antique</a>. Cette assemblée est composée des représentants des grandes familles de <a href="/wiki/Ordre_s%C3%A9natorial" title="Ordre sénatorial">rang sénatorial</a> et joue un rôle religieux, législatif, financier et de politique extérieure important. Son rôle et son influence sur la vie politique romaine ont évolué tout au long de l'histoire et atteignent leur apogée durant la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_romaine" title="République romaine">République romaine</a>, entre le <a href="/wiki/IIIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="IIIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="3ᵉ siècle avant Jésus-Christ"><span class="romain">III</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a> et le <a href="/wiki/IIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="IIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="2ᵉ siècle"><span class="romain">II</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a> </p><p>Sous la <a href="/wiki/Royaut%C3%A9_romaine" title="Royauté romaine">Royauté</a>, le <a href="/wiki/S%C3%A9nat_de_la_Monarchie_romaine" title="Sénat de la Monarchie romaine">Sénat</a> n’aurait été qu'une assemblée qui conseille le roi et éventuellement s'oppose à lui afin de défendre les intérêts du patriciat. </p><p>Après la chute de la Royauté (date traditionnelle&#160;: <time class="nowrap" datetime="U-0508" data-sort-value="U-0508">509 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>) le Sénat subsiste. Au début de la République, le Sénat serait demeuré politiquement faible, alors que les <a href="/wiki/Magistrats_de_la_R%C3%A9publique_romaine" title="Magistrats de la République romaine">magistrats</a> auraient exercé de larges pouvoirs. La transition de la royauté aux <a href="/wiki/Institutions_de_la_R%C3%A9publique_romaine" title="Institutions de la République romaine">institutions républicaines</a> a sans doute été graduelle et le Sénat n’affirme son autorité sur les magistrats qu'après plusieurs générations. Vers la fin de la République, à partir des réformes des <a href="/wiki/Gracques" title="Gracques">Gracques</a>, les pouvoirs du Sénat déclinent face à la montée en puissance des chefs militaires, de plus en plus ambitieux et autonomes. </p><p>Mais il survit à la chute de la République et est maintenu durant l'Empire. Sous le <a href="/wiki/Principat" title="Principat">principat</a>, cette institution semble détenir plus de pouvoir qu'elle n’en a eu jusqu'alors, mais à la différence du <a href="/wiki/S%C3%A9nat_de_la_R%C3%A9publique_romaine" title="Sénat de la République romaine">Sénat de la République</a>, elle n’est plus politiquement indépendante. L'<a href="/wiki/Empereur_romain" title="Empereur romain">empereur</a> domine le <a href="/wiki/S%C3%A9nat_de_l%27Empire_romain" title="Sénat de l&#39;Empire romain">Sénat impérial</a>, l'assemblée perd son prestige et finalement une grande partie de ses pouvoirs. </p><p>À la suite des réformes constitutionnelles de l'empereur <a href="/wiki/Diocl%C3%A9tien" title="Dioclétien">Dioclétien</a>, le Sénat perd tout pouvoir politique et ne retrouvera jamais la puissance détenue auparavant. Quand le siège du gouvernement est transféré hors de <a href="/wiki/Rome" title="Rome">Rome</a>, le Sénat est réduit à un corps municipal. Cette relégation est définitivement entérinée lorsque l'empereur <a href="/wiki/Constantin_Ier_(empereur_romain)" title="Constantin Ier (empereur romain)">Constantin</a> crée une <a href="/wiki/S%C3%A9nat_byzantin" title="Sénat byzantin">assemblée similaire</a> à <a href="/wiki/Constantinople" title="Constantinople">Constantinople</a>. Après la <a href="/wiki/Chute_de_l%27Empire_romain_d%27Occident" class="mw-redirect" title="Chute de l&#39;Empire romain d&#39;Occident">chute de l'Empire romain d'Occident</a> en <a href="/wiki/476" title="476">476</a>, le Sénat continue de fonctionner mais en s'adaptant aux règles des <a href="/wiki/Barbare" title="Barbare">Barbares</a> jusqu'à son abandon un siècle plus tard. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sous_la_Royauté"><span id="Sous_la_Royaut.C3.A9"></span>Sous la Royauté</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Sous la Royauté" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Sous la Royauté"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/S%C3%A9nat_de_la_Monarchie_romaine" title="Sénat de la Monarchie romaine">Sénat de la Monarchie romaine</a>.</div></div> <p><a href="/wiki/Tite-Live" title="Tite-Live">Tite-Live</a> mentionne l'existence et le rôle du Sénat à l'époque de la royauté et affirme que celui-ci est créé par <a href="/wiki/Romulus_et_R%C3%A9mus" title="Romulus et Rémus">Romulus</a> lui-même<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>a 1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Cébeillac-Gervasoni200628_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cébeillac-Gervasoni200628-2"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les cent membres qui le composent à l'origine sont appelés «&#160;<a href="/wiki/Pater_familias" title="Pater familias">pères</a>&#160;» (<i>patres</i>) et leurs descendants «&#160;<a href="/wiki/Patricien" title="Patricien">patriciens</a>&#160;». Le Sénat est alors formé des chefs (<i>patres</i>) des clans romains appelés <i><a href="/wiki/Gens_(Rome_antique)" title="Gens (Rome antique)">gentes</a> (gens</i> au singulier<i>)</i>. Le roi nomme ses membres. Selon la tradition, en <time class="nowrap" datetime="U-0615" data-sort-value="U-0615">616 <abbr class="abbr" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></time>, <a href="/wiki/Tarquin_l%27Ancien" title="Tarquin l&#39;Ancien">Tarquin l'Ancien</a> nomme cent nouveaux membres, tous acquis à sa cause, qu'on appelle les «&#160;sénateurs de second rang&#160;»<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite_crochet">[</span>a 2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. À la fin de la monarchie, le Sénat compte 300 membres, cent pour chacune des trois <a href="/wiki/Tribu_(Rome_antique)#Tribus_romuléennes" title="Tribu (Rome antique)">tribus romuléennes</a><sup id="cite_ref-Cébeillac-Gervasoni200627_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cébeillac-Gervasoni200627-4"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Sénat, de <i>seniores</i>. Selon l'étymologie, il est une assemblée d'hommes âgés. Toutefois, sous la République, l'âge n'est plus une condition d'accès<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Sous la <a href="/wiki/Royaut%C3%A9_romaine" title="Royauté romaine">monarchie</a>, et selon <a href="/wiki/Cic%C3%A9ron" title="Cicéron">Cicéron</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>a 3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>a 4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, le Sénat n'a qu'un rôle consultatif<sup id="cite_ref-Cébeillac-Gervasoni200628_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Cébeillac-Gervasoni200628-2"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Sa fonction la plus importante serait d’élire les nouveaux rois. Alors que le roi est techniquement élu par le peuple, c’est en fait le Sénat qui le choisit. La période séparant la mort du roi et l’élection de son successeur est appelée l&#39;<i>interregnum,</i> seul moment pendant lequel le Sénat use de son pouvoir souverain&#160;: quand le roi meurt, c’est un membre du Sénat, l&#39;<i><a href="/wiki/Interroi" title="Interroi">interrex</a></i>, qui nomme un candidat à la succession<sup id="cite_ref-Abbott190114_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott190114-8"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Après que le Sénat l'a approuvé, le prétendant est officiellement élu par le peuple, et le Sénat donne ensuite son accord final<sup id="cite_ref-Abbott190114_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott190114-8"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>La tâche la plus significative du Sénat en dehors des élections royales est son rôle en tant que conseil du roi, <i>consilium regium</i><sup id="cite_ref-Cébeillac-Gervasoni200628-29_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cébeillac-Gervasoni200628-29-9"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Bien que le roi puisse ignorer ses conseils, le prestige croissant de l’assemblée la rend difficile à ignorer. Techniquement, le Sénat peut aussi promulguer des lois, mais on ne peut considérer ses décrets comme une «&#160;législation&#160;» au sens moderne. Seul le roi peut décréter de nouvelles lois, bien qu’il implique souvent le Sénat et les <a href="/wiki/Comices_curiates" title="Comices curiates">comices curiates</a> dans le processus<sup id="cite_ref-Abbott19013_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott19013-10"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="République_romaine"><span id="R.C3.A9publique_romaine"></span>République romaine</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : République romaine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : République romaine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Organigramme_r%C3%A9publique_romaine.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Organigramme_r%C3%A9publique_romaine.png/330px-Organigramme_r%C3%A9publique_romaine.png" decoding="async" width="330" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Organigramme_r%C3%A9publique_romaine.png/495px-Organigramme_r%C3%A9publique_romaine.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Organigramme_r%C3%A9publique_romaine.png/660px-Organigramme_r%C3%A9publique_romaine.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="934" /></a><figcaption>Fonctionnement théorique de la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_romaine" title="République romaine">République romaine</a> entre le <a href="/wiki/IIIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="IIIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="3ᵉ siècle avant Jésus-Christ"><span class="romain">III</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a> et le <a href="/wiki/IIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="IIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="2ᵉ siècle"><span class="romain">II</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Cicer%C3%B3n_denuncia_a_Catilina,_por_Cesare_Maccari.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Cicer%C3%B3n_denuncia_a_Catilina%2C_por_Cesare_Maccari.jpg/310px-Cicer%C3%B3n_denuncia_a_Catilina%2C_por_Cesare_Maccari.jpg" decoding="async" width="310" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Cicer%C3%B3n_denuncia_a_Catilina%2C_por_Cesare_Maccari.jpg/465px-Cicer%C3%B3n_denuncia_a_Catilina%2C_por_Cesare_Maccari.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Cicer%C3%B3n_denuncia_a_Catilina%2C_por_Cesare_Maccari.jpg/620px-Cicer%C3%B3n_denuncia_a_Catilina%2C_por_Cesare_Maccari.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="614" /></a><figcaption>Représentation d'une séance du Sénat sur la toile «&#160;<a href="/wiki/Cic%C3%A9ron_d%C3%A9nonce_Catilina" title="Cicéron dénonce Catilina">Cicéron dénonce Catilina</a>&#160;» de <a href="/wiki/Cesare_Maccari" title="Cesare Maccari">Cesare Maccari</a>, <a href="/wiki/Palais_Madame_(Rome)" title="Palais Madame (Rome)">Villa Madama</a>, <a href="/wiki/Rome" title="Rome">Rome</a>.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/S%C3%A9nat_de_la_R%C3%A9publique_romaine" title="Sénat de la République romaine">Sénat de la République romaine</a>.</div></div> <p>Sous la République romaine, les sénateurs sont à partir de la <a href="/wiki/Seconde_guerre_punique" class="mw-redirect" title="Seconde guerre punique">seconde guerre punique</a> systématiquement d'anciens magistrats, inscrits par les <a href="/wiki/Censeur" class="mw-redirect" title="Censeur">censeurs</a>. </p><p>L&#39;<i><a href="/wiki/Auctoritas" class="mw-redirect" title="Auctoritas">auctoritas</a></i> du Sénat républicain se fonde sur la dignité et le prestige des sénateurs considérés comme les gardiens des coutumes ancestrales<sup id="cite_ref-Cic_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cic-11"><span class="cite_crochet">[</span>a 5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Rougé199139-40_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Rougé199139-40-12"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le Sénat étant la seule institution politique à être éternelle et continue (comparé au <a href="/wiki/Consul_(Rome_antique)" title="Consul (Rome antique)">consulat</a> par exemple qui expire au terme d’un mandat annuel), il acquiert la dignité des traditions antiques<sup id="cite_ref-Lintott199967_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lintott199967-13"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Pour <a href="/wiki/Cic%C3%A9ron" title="Cicéron">Cicéron</a>, à la fin de l'ère républicaine, le Sénat est «&#160;le tuteur, le défenseur, le protecteur de la République&#160;» et assure la permanence de la tradition<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite_crochet">[</span>a 6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Le Sénat est autant une <a href="/wiki/Religion_de_la_Rome_antique" title="Religion de la Rome antique">institution religieuse</a> qu'une <a href="/wiki/Institutions_de_la_R%C3%A9publique_romaine" title="Institutions de la République romaine">institution politique</a> et il agit en respectant diverses restrictions d’ordre religieux. Chaque séance du Sénat se déroule dans un espace consacré (<i>templum</i>). Elle est précédée d'un sacrifice aux <a href="/wiki/Mythologie_romaine" title="Mythologie romaine">dieux</a> et les <a href="/wiki/Augure" title="Augure">auspices</a> sont pris afin de déterminer si le Sénat a la faveur des dieux pour ce jour<sup id="cite_ref-Lintott199972_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lintott199972-15"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Compétences_du_Sénat_républicain"><span id="Comp.C3.A9tences_du_S.C3.A9nat_r.C3.A9publicain"></span>Compétences du Sénat républicain</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Compétences du Sénat républicain" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Compétences du Sénat républicain"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Si en théorie le Sénat ne dispose que de pouvoirs limités, son prestige lui permet de jouer un rôle de première importance dans la gestion des affaires quotidiennes<sup id="cite_ref-Rougé199139_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Rougé199139-16"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il agit comme un «&#160;conseil de l’État&#160;» que les magistrats supérieurs doivent consulter quelle que soit la nature de l'affaire concernée<sup id="cite_ref-Nicolet1991373_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nicolet1991373-17"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Son autorité est prépondérante dans la gestion des affaires diplomatiques, de la réception des ambassades étrangères à la supervision de la stratégie militaire en temps de guerre<sup id="cite_ref-Nicolet1991375-380_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nicolet1991375-380-18"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, dans la gestion des finances romaines<sup id="cite_ref-Nicolet1991378_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nicolet1991378-19"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, dans son influence sur la promulgation des lois<sup id="cite_ref-Rougé199138-39_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Rougé199138-39-20"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et dans la gestion de l'administration civile de <a href="/wiki/Rome" title="Rome">Rome</a><sup id="cite_ref-Nicolet1991377-378_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nicolet1991377-378-21"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Réunions_du_Sénat_républicain"><span id="R.C3.A9unions_du_S.C3.A9nat_r.C3.A9publicain"></span>Réunions du Sénat républicain</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Réunions du Sénat républicain" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Réunions du Sénat républicain"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les règles et procédures du Sénat romain sont à la fois complexes et très anciennes. Nombre de celles-ci trouvent leur origine dans les premières années de la République, transmises au fil des siècles. Les réunions peuvent se faire à l’intérieur comme à l’extérieur des limites sacrées de la ville (<i><a href="/wiki/Pomerium" title="Pomerium">pomerium</a></i>). Elles commencent à l’aube et sont présidées par un <a href="/wiki/Consul_(Rome_antique)" title="Consul (Rome antique)">consul</a> ou un <a href="/wiki/Pr%C3%A9teur" title="Préteur">préteur</a> si les consuls se trouvent en dehors de la ville. Le magistrat qui préside commence souvent la réunion par un discours<sup id="cite_ref-Abbott190178_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott190178-22"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, puis laisse la parole aux sénateurs qui discutent des problèmes. Ces derniers prennent la parole par ordre d’ancienneté<sup id="cite_ref-Nicolet1991369_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nicolet1991369-23"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les sujets de moindre importance se soldent généralement par un vote oral ou à main levée. Pour les votes les plus importants, les sénateurs se déplacent et se séparent en différents groupes, chacun prenant place du côté correspondant à son vote<sup id="cite_ref-Rougé199139_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Rougé199139-16"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Bien que la réunion doive se terminer à la tombée de la nuit, un sénateur peut proposer d’"écourter la séance" (<i>diem consumere</i>) si le débat lancé ne peut trouver d’issue avant la tombée de la nuit<sup id="cite_ref-Abbott190178_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott190178-22"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Durant les réunions, les sénateurs disposent de différents moyens d’influencer ou de s’opposer au magistrat qui préside. Quand ce dernier propose une motion, ils peuvent appeler le magistrat à demander l’opinion de chacun, avec la formule <i>Consule</i>, "Consulte&#160;!". Au début des réunions, on procède à l’appel des sénateurs présents (<i>Numera</i>, "Compte&#160;!") . Pour que la session puisse se tenir, il faut un nombre minimum de sénateurs&#160;: le <i>quorum</i> (similaire au <i><a href="/wiki/Quorum" title="Quorum">quorum</a></i> moderne). Chaque vote prend la forme d’un «&#160;pour ou contre&#160;»<sup id="cite_ref-Lintott199983_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lintott199983-24"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Toute proposition de motion peut être bloquée par le <i><a href="/wiki/Veto" title="Veto">veto</a></i> du <a href="/wiki/Tribun_de_la_pl%C3%A8be" title="Tribun de la plèbe">tribun de la plèbe</a>. Chaque motion bloquée par un <i>veto</i> est enregistrée dans les annales comme sous "l'autorité du sénat", <i><a href="/wiki/S%C3%A9natus-consulte" title="Sénatus-consulte">senatus auctoritas</a></i>. Chaque motion ratifiée devient finalement un <i><a href="/wiki/S%C3%A9natus-consulte" title="Sénatus-consulte">senatus consultum</a></i>. Les actes sous la <i>senatus auctoritas</i> et les <i>senatus consulta</i> sont transcrits par le président dans un document ensuite déposé dans le bâtiment abritant le <a href="/wiki/%C3%86rarium" title="Ærarium">trésor</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Haut-Empire_romain">Haut-Empire romain</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Haut-Empire romain" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Haut-Empire romain"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/S%C3%A9nat_de_l%27Empire_romain" title="Sénat de l&#39;Empire romain">Sénat de l'Empire romain</a>.</div></div> <p>Durant la transition de la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_romaine" title="République romaine">République</a> à l’<a href="/wiki/Empire_romain" title="Empire romain">Empire</a>, le Sénat perd tous ses pouvoirs. Alors que le <a href="/wiki/S%C3%A9nat_de_l%27Empire_romain" title="Sénat de l&#39;Empire romain">Sénat impérial</a> semble disposer d'une large gamme de pouvoirs, il est en fait toujours subordonné à l’<a href="/wiki/Empereur_romain" title="Empereur romain">empereur</a> et il n’a ainsi plus le prestige qu’il a eu sous la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_romaine" title="République romaine">République</a>. </p><p>L’empereur <a href="/wiki/Auguste" title="Auguste">Auguste</a> hérite d’un Sénat dont le nombre de membres atteint 900 sénateurs sous l’impulsion de son prédécesseur, <a href="/wiki/Jules_C%C3%A9sar" title="Jules César">Jules César</a>. Il cherche à diminuer la taille du Sénat et révise la liste des sénateurs<sup id="cite_ref-Abbott1901381_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott1901381-25"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, la réduisant à 600 membres. Auguste, dont le but ultime est de rendre le Sénat plus aristocratique, réforme ensuite les règles déterminant qui peut devenir un sénateur. Sous l’<a href="/wiki/Empire_romain" title="Empire romain">Empire</a>, comme à la fin de la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_romaine" title="République romaine">République</a>, on devient sénateur en se faisant élire à la <a href="/wiki/Questure_(Rome)" class="mw-redirect" title="Questure (Rome)">questure</a>. Mais on ne peut se présenter à la questure (ou toute autre magistrature) que si l'on appartient à l'<a href="/wiki/Ordre_s%C3%A9natorial" title="Ordre sénatorial">ordre sénatorial</a><sup id="cite_ref-Abbott1901382_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott1901382-26"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Les sénateurs des débuts de l’Empire ont les mêmes droits qu'à la fin de la République. Ils peuvent discuter des affaires étrangères ou demander à prendre certaines mesures. Ceux des plus hauts rangs parlent avant ceux des rangs inférieurs. L’<a href="/wiki/Empereur_romain" title="Empereur romain">empereur</a>, cependant, prend la parole quand il le souhaite. La plupart des réunions du Sénat sont présidées par ce dernier, qui s’assoit généralement entre les deux <a href="/wiki/Consul_(Rome_antique)" title="Consul (Rome antique)">consuls</a><sup id="cite_ref-Abbott1901383_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott1901383-27"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le Sénat impérial se réunit habituellement aux <a href="/wiki/Calendes" title="Calendes">calendes</a> (le premier jour du mois) et ensuite aux <a href="/wiki/Ides" title="Ides">ides</a> (treizième ou quinzième jour du mois). On peut réunir une session spéciale n’importe quand. </p><p>La plupart des dépenses soumises au Sénat sont présentées par l’empereur<sup id="cite_ref-Abbott1901383_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott1901383-27"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, qui nomme souvent un comité pour les rédiger. De plus, chaque empereur choisit un <a href="/wiki/Questeur_(Rome)" class="mw-redirect" title="Questeur (Rome)">questeur</a> pour le rôle d&#39;<i>ab actis senatus</i><sup id="cite_ref-Abbott1901384_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott1901384-28"><span class="cite_crochet">[</span>22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ce dernier compile les procédures du Sénat dans des documents appelés <i><a href="/wiki/Acta_Senatus" title="Acta Senatus">Acta Senatus</a></i>. Des extraits choisis en publiés dans les <i><a href="/wiki/Acta_Diurna" title="Acta Diurna">Acta Diurna</a></i> et distribués au public<sup id="cite_ref-Abbott1901383_27-2" class="reference"><a href="#cite_note-Abbott1901383-27"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bas-Empire_romain">Bas-Empire romain</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Bas-Empire romain" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Bas-Empire romain"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article connexe&#160;: <a href="/wiki/S%C3%A9nat_byzantin" title="Sénat byzantin">Sénat byzantin</a>.</div></div> <p>Jusqu'à présent, le contrôle de l’État revenait systématiquement au Sénat lorsque la magistrature principale était vacante. Quand l’empereur <a href="/wiki/Diocl%C3%A9tien" title="Dioclétien">Dioclétien</a> affirme le droit de l’<a href="/wiki/Empereur_romain" title="Empereur romain">empereur</a> de prendre le pouvoir sans le consentement théorique du Sénat, ce dernier perd son statut de dépositaire du pouvoir suprême. Ces réformes mettent fin à toutes les illusions restantes du Sénat concernant l'indépendance de ses pouvoirs législatifs. Il les garde cependant pour ce qui concerne les <a href="/wiki/Jeux_(Rome_antique)" title="Jeux (Rome antique)">jeux publics à Rome</a> et sur l’<a href="/wiki/Ordre_s%C3%A9natorial" title="Ordre sénatorial">ordre sénatorial</a>. Le Sénat garde aussi le pouvoir d’élire les <a href="/wiki/Pr%C3%A9teur" title="Préteur">préteurs</a>, les <a href="/wiki/Questeur_(Rome)" class="mw-redirect" title="Questeur (Rome)">questeurs</a> et certains <a href="/wiki/Consul_(Rome_antique)" title="Consul (Rome antique)">consuls</a>, mais seulement avec la permission de l’<a href="/wiki/Empereur_romain" title="Empereur romain">empereur</a>. Il peut aussi instruire des cas, spécialement de trahison, mais seulement avec l’autorisation impériale. Parfois le Sénat essaie de nommer son propre empereur, tel qu’<a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_(usurpateur_romain)" title="Eugène (usurpateur romain)">Eugène</a>, plus tard vaincu par les troupes fidèles à <a href="/wiki/Th%C3%A9odose_Ier" title="Théodose Ier">Théodose&#160;<abbr class="abbr" title="premier"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span><sup>er</sup></abbr></a>. </p><p>Le Sénat reste la dernière forteresse de la <a href="/wiki/Religion_de_la_Rome_antique" title="Religion de la Rome antique">religion romaine traditionnelle</a> face au <a href="/wiki/Christianisme" title="Christianisme">christianisme</a> qui se répand, et il essaie plusieurs fois de faciliter le retour de l’<a href="/wiki/Curie_(Rome_antique)" title="Curie (Rome antique)">Autel de la Victoire</a> (une première fois enlevé par <a href="/wiki/Constance_II" title="Constance II">Constance&#160;<abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr></a>) dans la <a href="/wiki/Curie_Julia" title="Curie Julia">Curie sénatoriale</a>. La religion dominante du Sénat après la chute de l’<a href="/wiki/Empire_romain_d%27Occident" title="Empire romain d&#39;Occident">Empire romain d'Occident</a> en <a href="/wiki/476" title="476">476</a> est le <a href="/wiki/Concile_de_Chalc%C3%A9doine" title="Concile de Chalcédoine">christianisme de Chalcédoine</a>. Cela le distingue de la religion dominante des <a href="/wiki/Ostrogoths" title="Ostrogoths">Ostrogoths</a> (l'<a href="/wiki/Arianisme" title="Arianisme">arianisme</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Haut_Moyen-Âge"><span id="Haut_Moyen-.C3.82ge"></span>Haut Moyen-Âge</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Haut Moyen-Âge" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Haut Moyen-Âge"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Après la chute de l’<a href="/wiki/Empire_romain_d%27Occident" title="Empire romain d&#39;Occident">Empire romain d'Occident</a>, le Sénat continue de fonctionner sous le chef barbare <a href="/wiki/Odoacre" title="Odoacre">Odoacre</a> et ensuite conformément à la règle des <a href="/wiki/Ostrogoths" title="Ostrogoths">Ostrogoths</a>. L’autorité du Sénat augmente considérablement sous les chefs barbares qui cherchent à obtenir son soutien et ainsi, à être légitimés et qui lui donnent donc de nombreux avantages. Cette période est caractérisée par la prééminence des familles sénatoriales romaines telles que les <i><a href="/wiki/Anicii" title="Anicii">Anicii</a></i>, alors que le chef du Sénat, le <i><a href="/wiki/Princeps_senatus" title="Princeps senatus">princeps senatus</a></i>, exerce les fonctions de bras droit du chef barbare. Cette coexistence paisible des règles sénatoriale et barbare se poursuit jusqu’à ce que l’empereur <a href="/wiki/Justinien" class="mw-redirect" title="Justinien">Justinien</a> déclenche la <a href="/wiki/Guerre_des_Goths_(535-553)" title="Guerre des Goths (535-553)">reconquête de l'Italie</a>. Après que Rome est reprise par l’armée impériale <a href="/wiki/Empire_byzantin" title="Empire byzantin">byzantine</a>, le Sénat est restauré, bien qu’il ne récupère aucun de ses anciens pouvoirs. On ne sait pas quand précisément le Sénat disparaît, mais on sait qu'il envoie deux ambassadeurs à la cour impériale de <a href="/wiki/Tib%C3%A8re_II_Constantin" title="Tibère II Constantin">Tibère&#160;<abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr> Constantin</a> à <a href="/wiki/Constantinople" title="Constantinople">Constantinople</a> en <a href="/wiki/578" title="578">578</a> et <a href="/wiki/580" title="580">580</a> et, d’après le registre grégorien, le Sénat acclame les <a href="/wiki/Colonne_de_Phocas" title="Colonne de Phocas">nouvelles statues</a> de l’empereur <a href="/wiki/Phocas" title="Phocas">Phocas</a> et de l’impératrice <a href="/wiki/L%C3%A9ontia" title="Léontia">Léontia</a> en <a href="/wiki/603" title="603">603</a><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite_crochet">[</span>23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. L'institution doit avoir déjà disparu en <a href="/wiki/630" title="630">630</a> quand la <a href="/wiki/Curie_Julia" title="Curie Julia">Curie Julia</a> est transformée en église par le pape <a href="/wiki/Honorius_Ier" title="Honorius Ier">Honorius&#160;<abbr class="abbr" title="premier"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span><sup>er</sup></abbr></a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="XIIe_–_XVe_siècle"><span id="XIIe_.E2.80.93_XVe_si.C3.A8cle"></span><abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> – <abbr class="abbr" title="15ᵉ siècle"><span class="romain">XV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : XIIe – XVe siècle" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : XIIe – XVe siècle"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Du <a href="/wiki/VIIe_si%C3%A8cle" title="VIIe siècle"><abbr class="abbr" title="7ᵉ siècle"><span class="romain">VII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>&#32;au milieu du&#32;<a href="/wiki/XIIe_si%C3%A8cle" title="XIIe siècle"><abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a>&#160;siècle, le titre de sénateur reste encore en usage mais il est devenu un titre de noblesse sans signification particulière et n'implique plus l'appartenance à un corps de gouvernement organisé. En <a href="/wiki/1144" title="1144">1144</a>, la commune de Rome tente d'établir un gouvernement sur le modèle de l'ancienne république romaine contre le pouvoir temporel de la haute noblesse et du pape, comprenant la mise en place d'un sénat conforme aux règles de celui de l'Antiquité. Les révolutionnaires divisent Rome en quatorze «&#160;régions&#160;», chacune élisant quatre sénateurs, soit cinquante-six au total (bien que certaines sources en comptent cinquante). Ces sénateurs, les premiers vrais sénateurs romains depuis le <abbr class="abbr" title="7ᵉ siècle"><span class="romain">VII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, élisent à leur tête <a href="/w/index.php?title=Giordano_Pierleoni&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Giordano Pierleoni (page inexistante)">Giordano Pierleoni</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Giordano_Pierleoni" class="extiw" title="en:Giordano Pierleoni"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Giordano Pierleoni&#160;»">(en)</span></a>, fils du consul romain <a href="/wiki/Pier_Leoni" title="Pier Leoni">Pier Leoni</a>, avec le titre de <a href="/wiki/Patrice_(titre)" title="Patrice (titre)">patrice</a>, parce que le titre de consul est lui aussi devenu obsolète. Cette forme rénovée de gouvernement a été constamment combattue. Elle subit une transformation radicale à la fin du <abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, avec la réduction du nombre des sénateurs à un seul, <i>summus senator</i>, qui devient par la suite le titre du chef du gouvernement civil de Rome. Entre <a href="/wiki/1191" title="1191">1191</a> et <a href="/wiki/1193" title="1193">1193</a>, c'est un certain Benedetto. En <a href="/wiki/1241" title="1241">1241</a>, ce titre est porté par <a href="/wiki/Matteo_Rosso_Orsini" class="mw-redirect" title="Matteo Rosso Orsini">Mathieu Orsini</a>. De 1266 à 1268, la fonction de sénateur unique est confiée à l'<a href="/wiki/Infant_d%27Espagne" title="Infant d&#39;Espagne">infant espagnol</a> <a href="/wiki/Henri_de_Castille_le_S%C3%A9nateur" class="mw-redirect" title="Henri de Castille le Sénateur">Henri de Castille</a>. Au <abbr class="abbr" title="15ᵉ siècle"><span class="romain">XV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, <a href="/w/index.php?title=Giovanni_Matteo_Calandrini&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Giovanni Matteo Calandrini (page inexistante)">Giovanni Matteo Calandrini</a> est un des derniers sénateurs uniques de Rome. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sources_antiques">Sources antiques</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Sources antiques" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Sources antiques"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Tite-Live" title="Tite-Live">Tite-Live</a>, <i><a href="/wiki/Ab_Urbe_condita_libri" title="Ab Urbe condita libri">Histoire romaine</a></i>, <a href="https://fr.wikisource.org/wiki/Histoire_romaine_(Tite-Live)/Livre_I#8" class="extiw" title="s:Histoire romaine (Tite-Live)/Livre I"><span class="nowrap"><abbr class="abbr" title="1"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span></abbr></span>, 8</a>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Tite-Live" title="Tite-Live">Tite-Live</a>, <i><a href="/wiki/Ab_Urbe_condita_libri" title="Ab Urbe condita libri">Histoire romaine</a></i>, <a href="https://fr.wikisource.org/wiki/Histoire_romaine_(Tite-Live)/Livre_I#35" class="extiw" title="s:Histoire romaine (Tite-Live)/Livre I"><span class="nowrap"><abbr class="abbr" title="1"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span></abbr></span>, 35</a>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Cic%C3%A9ron" title="Cicéron">Cicéron</a>, <i>De republica</i>, XII, 14.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Festus_Grammaticus" title="Festus Grammaticus">Festus</a>, <i>De Significatione Verborum</i>, 290 L.</span> </li> <li id="cite_note-Cic-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Cic_11-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Cic%C3%A9ron" title="Cicéron">Cicéron</a>, <i>De la République</i> <small>&#91;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://remacle.org/bloodwolf/orateurs/republique2.htm">lire en ligne</a>&#93;</small>.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Cic%C3%A9ron" title="Cicéron">Cicéron</a>, <i>Pro Sestio</i>, 117.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sources_modernes">Sources modernes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Sources modernes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Sources modernes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Cébeillac-Gervasoni200628-2"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Cébeillac-Gervasoni200628_2-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Cébeillac-Gervasoni200628_2-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Cébeillac-Gervasoni2006">Cébeillac-Gervasoni 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;28. </span> </li> <li id="cite_note-Cébeillac-Gervasoni200627-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Cébeillac-Gervasoni200627_4-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Cébeillac-Gervasoni2006">Cébeillac-Gervasoni 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;27. </span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text">Institutions politiques et sociales de l'antiquité, Michel Humbert, éditions Dalloz (1991)</span> </li> <li id="cite_note-Abbott190114-8"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Abbott190114_8-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Abbott190114_8-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Abbott1901">Abbott 1901</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;14. </span> </li> <li id="cite_note-Cébeillac-Gervasoni200628-29-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Cébeillac-Gervasoni200628-29_9-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Cébeillac-Gervasoni2006">Cébeillac-Gervasoni 2006</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;28-29. </span> </li> <li id="cite_note-Abbott19013-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Abbott19013_10-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Abbott1901">Abbott 1901</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;3. </span> </li> <li id="cite_note-Rougé199139-40-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Rougé199139-40_12-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Rougé1991">Rougé 1991</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;39-40. </span> </li> <li id="cite_note-Lintott199967-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lintott199967_13-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lintott1999">Lintott 1999</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;67. </span> </li> <li id="cite_note-Lintott199972-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lintott199972_15-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lintott1999">Lintott 1999</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;72. </span> </li> <li id="cite_note-Rougé199139-16"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Rougé199139_16-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Rougé199139_16-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Rougé1991">Rougé 1991</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;39. </span> </li> <li id="cite_note-Nicolet1991373-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Nicolet1991373_17-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Nicolet1991">Nicolet 1991</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;373. </span> </li> <li id="cite_note-Nicolet1991375-380-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Nicolet1991375-380_18-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Nicolet1991">Nicolet 1991</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;375-380. </span> </li> <li id="cite_note-Nicolet1991378-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Nicolet1991378_19-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Nicolet1991">Nicolet 1991</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;378. </span> </li> <li id="cite_note-Rougé199138-39-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Rougé199138-39_20-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Rougé1991">Rougé 1991</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;38-39. </span> </li> <li id="cite_note-Nicolet1991377-378-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Nicolet1991377-378_21-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Nicolet1991">Nicolet 1991</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;377-378. </span> </li> <li id="cite_note-Abbott190178-22"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Abbott190178_22-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Abbott190178_22-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Abbott1901">Abbott 1901</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;78. </span> </li> <li id="cite_note-Nicolet1991369-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Nicolet1991369_23-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Nicolet1991">Nicolet 1991</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;369. </span> </li> <li id="cite_note-Lintott199983-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lintott199983_24-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lintott1999">Lintott 1999</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;83. </span> </li> <li id="cite_note-Abbott1901381-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Abbott1901381_25-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Abbott1901">Abbott 1901</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;381. </span> </li> <li id="cite_note-Abbott1901382-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Abbott1901382_26-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Abbott1901">Abbott 1901</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;382. </span> </li> <li id="cite_note-Abbott1901383-27"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Abbott1901383_27-0">a</a> <a href="#cite_ref-Abbott1901383_27-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Abbott1901383_27-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Abbott1901">Abbott 1901</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;383. </span> </li> <li id="cite_note-Abbott1901384-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Abbott1901384_28-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Abbott1901">Abbott 1901</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;384. </span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a> </span><span class="reference-text">Jeffrey Richards, <i>The Popes and the Papacy in the Early Middle Ages, 476-752</i>, p. 246.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliographie">Bibliographie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Auteurs_antiques">Auteurs antiques</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Auteurs antiques" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Auteurs antiques"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Tite-Live" title="Tite-Live">Tite-Live</a> (trad. <a href="/wiki/D%C3%A9sir%C3%A9_Nisard" title="Désiré Nisard">Désiré Nisard</a>), <i>Histoire romaine</i>, <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, <a href="/wiki/1864" title="1864">1864</a> <small>(<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bcs.fltr.ucl.ac.be/LIV/Intro.html">lire en ligne</a></span>)</small>.</li> <li><a href="/wiki/Cic%C3%A9ron" title="Cicéron">Cicéron</a> (trad. <a href="/wiki/Abel-Fran%C3%A7ois_Villemain" class="mw-redirect" title="Abel-François Villemain">Abel-François Villemain</a>), <i>De la République</i>, <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, <a href="/wiki/1864" title="1864">1864</a> <small>(<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://remacle.org/bloodwolf/orateurs/republique1.htm">lire en ligne</a></span>)</small>.</li> <li><a href="/wiki/Polybe" title="Polybe">Polybe</a> (trad. <a href="/wiki/Fustel_de_Coulanges" class="mw-redirect" title="Fustel de Coulanges">Fustel de Coulanges</a>), <i>Histoire générale</i>, <a href="/wiki/Amiens" title="Amiens">Amiens</a>, <a href="/wiki/1858" title="1858">1858</a> <small>(<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://remacle.org/bloodwolf/historiens/polybe/index.htm">lire en ligne</a></span>)</small>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Auteurs_modernes">Auteurs modernes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifier la section : Auteurs modernes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=14" title="Modifier le code source de la section : Auteurs modernes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Lambrechts1936"><span class="ouvrage" id="P._Lambrechts1936">P. Lambrechts, <cite class="italique">La composition du sénat romain de l'accession au trône d'Hadrien à la mort de Commode (117-192)</cite>, Anvers, De Sikkel, <time>1936</time>, 234&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+composition+du+s%C3%A9nat+romain+de+l%27accession+au+tr%C3%B4ne+d%27Hadrien+%C3%A0+la+mort+de+Commode+%28117-192%29&amp;rft.place=Anvers&amp;rft.pub=De+Sikkel&amp;rft.aulast=Lambrechts&amp;rft.aufirst=P.&amp;rft.date=1936&amp;rft.tpages=234&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Lambrechts1937"><span class="ouvrage" id="P._Lambrechts1937">P. Lambrechts, <cite class="italique">La composition du sénat romain de Septime Sévère à Dioclétien (193-284)</cite>, Budapest, <time>1937</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+composition+du+s%C3%A9nat+romain+de+Septime+S%C3%A9v%C3%A8re+%C3%A0+Diocl%C3%A9tien+%28193-284%29&amp;rft.place=Budapest&amp;rft.aulast=Lambrechts&amp;rft.aufirst=P.&amp;rft.date=1937&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Cébeillac-Gervasoni2006"><span class="ouvrage" id="Mireille_Cébeillac-Gervasoni2006">Mireille <span class="nom_auteur">Cébeillac-Gervasoni</span>, <cite style="font-style:normal">«&#160;La royauté et la République&#160;»</cite>, dans Mireille Cébeillac-Gervasoni, Alain Chauvot et Jean-Pierre Martin, <cite class="italique">Histoire romaine</cite>, Paris, Armand Colin, <time>2006</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2200265875" title="Spécial:Ouvrages de référence/2200265875"><span class="nowrap">2200265875</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=Histoire+romaine&amp;rft.atitle=La+royaut%C3%A9+et+la+R%C3%A9publique&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Armand+Colin&amp;rft.aulast=C%C3%A9beillac-Gervasoni&amp;rft.aufirst=Mireille&amp;rft.date=2006&amp;rft.isbn=2200265875&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Deniaux2001"><span class="ouvrage" id="Élisabeth_Deniaux2001">Élisabeth <span class="nom_auteur">Deniaux</span>, <cite class="italique">Rome, de la Cité-État à l'Empire&#160;: Institutions et vie politique</cite>, Paris, <a href="/wiki/Hachette_Livre" title="Hachette Livre">Hachette</a>, <time>2001</time>, 256&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-01-017028-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-01-017028-8"><span class="nowrap">2-01-017028-8</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Rome%2C+de+la+Cit%C3%A9-%C3%89tat+%C3%A0+l%27Empire&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Hachette&amp;rft.stitle=Institutions+et+vie+politique&amp;rft.aulast=Deniaux&amp;rft.aufirst=%C3%89lisabeth&amp;rft.date=2001&amp;rft.tpages=256&amp;rft.isbn=2-01-017028-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Nicolet1991"><span class="ouvrage" id="Claude_Nicolet1991">Claude <span class="nom_auteur">Nicolet</span>, <cite class="italique">Rome et la conquête du monde méditerranéen&#160;: tome 1, les structures de l'Italie romaine</cite>, Paris, Presses universitaires de France, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Nouvelle Clio&#160;», <time>1991</time> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr>&#160;<abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 1979) <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-13-043860-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-13-043860-1"><span class="nowrap">2-13-043860-1</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Rome+et+la+conqu%C3%AAte+du+monde+m%C3%A9diterran%C3%A9en&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Presses+universitaires+de+France&amp;rft.stitle=tome+1%2C+les+structures+de+l%27Italie+romaine&amp;rft.aulast=Nicolet&amp;rft.aufirst=Claude&amp;rft.date=1991&amp;rft.isbn=2-13-043860-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Rougé1991"><span class="ouvrage" id="Jean_Rougé1991"><a href="/wiki/Jean_Roug%C3%A9" title="Jean Rougé">Jean Rougé</a>, <cite class="italique">Les institutions romaines&#160;: de la Rome royale à la Rome chrétienne</cite>, Paris, <a href="/wiki/Armand_Colin" title="Armand Colin">Armand Colin</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;U2 / Histoire ancienne&#160;», <time>1991</time> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr>&#160;<abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 1971), 251&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-200-32201-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-200-32201-1"><span class="nowrap">2-200-32201-1</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+institutions+romaines&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Armand+Colin&amp;rft.stitle=de+la+Rome+royale+%C3%A0+la+Rome+chr%C3%A9tienne&amp;rft.aulast=Roug%C3%A9&amp;rft.aufirst=Jean&amp;rft.date=1991&amp;rft.tpages=251&amp;rft.isbn=2-200-32201-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Cameron2007"><span class="ouvrage" id="Averil_Cameron2007"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Averil Cameron, <cite class="italique" lang="en">The Later Roman Empire</cite>, <a href="/wiki/Harvard_University_Press" title="Harvard University Press">Harvard University Press</a>, <time>2007</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0674511941" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0674511941"><span class="nowrap">978-0674511941</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Later+Roman+Empire&amp;rft.pub=Harvard+University+Press&amp;rft.aulast=Cameron&amp;rft.aufirst=Averil&amp;rft.date=2007&amp;rft.isbn=978-0674511941&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Crawford2006"><span class="ouvrage" id="Michael_Crawford2006"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Michael Crawford, <cite class="italique" lang="en">The Roman Republic</cite>, <a href="/wiki/Harvard_University_Press" title="Harvard University Press">Harvard University Press</a>, <time>2006</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0674779273" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0674779273"><span class="nowrap">978-0674779273</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Roman+Republic&amp;rft.pub=Harvard+University+Press&amp;rft.aulast=Crawford&amp;rft.aufirst=Michael&amp;rft.date=2006&amp;rft.isbn=978-0674779273&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Stephen_Gruen1995"><span class="ouvrage" id="Erich_Stephen_Gruen1995"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Erich Stephen Gruen, <cite class="italique" lang="en">The Last Generation of the Roman Republic</cite>, <a href="/wiki/Universit%C3%A9_de_Californie" title="Université de Californie">University of California Press</a>, <time>1995</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0520201538" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0520201538"><span class="nowrap">978-0520201538</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Last+Generation+of+the+Roman+Republic&amp;rft.pub=University+of+California+Press&amp;rft.au=Erich+Stephen+Gruen&amp;rft.date=1995&amp;rft.isbn=978-0520201538&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Millar1992"><span class="ouvrage" id="Fergus_Millar1992"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Fergus Millar, <cite class="italique" lang="en">The Emperor in the Roman World</cite>, <a href="/wiki/Universit%C3%A9_Cornell" title="Université Cornell">Cornell University Press</a>, <time>1992</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0801480492" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0801480492"><span class="nowrap">978-0801480492</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Emperor+in+the+Roman+World&amp;rft.pub=Cornell+University+Press&amp;rft.aulast=Millar&amp;rft.aufirst=Fergus&amp;rft.date=1992&amp;rft.isbn=978-0801480492&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Ross_Taylor1966"><span class="ouvrage" id="Lily_Ross_Taylor1966"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Lily Ross Taylor, <cite class="italique" lang="en">Roman Voting Assemblies&#160;: From the Hannibalic War to the Dictatorship of Caesar</cite>, <a href="/wiki/Universit%C3%A9_du_Michigan" title="Université du Michigan">University of Michigan Press</a>, <time>1966</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/047208125X" title="Spécial:Ouvrages de référence/047208125X"><span class="nowrap">047208125X</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Roman+Voting+Assemblies+%3A+From+the+Hannibalic+War+to+the+Dictatorship+of+Caesar&amp;rft.pub=University+of+Michigan+Press&amp;rft.au=Lily+Ross+Taylor&amp;rft.date=1966&amp;rft.isbn=047208125X&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Lintott1999"><span class="ouvrage" id="Andrew_Lintott1999"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Andrew <span class="nom_auteur">Lintott</span>, <cite class="italique" lang="en">The Constitution of the Roman Republic</cite>, <a href="/wiki/Oxford_University_Press" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a>, <time>1999</time> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr>&#160;<abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 1901), 297&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0-19-926108-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/0-19-926108-3"><span class="nowrap">0-19-926108-3</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Constitution+of+the+Roman+Republic&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.aulast=Lintott&amp;rft.aufirst=Andrew&amp;rft.date=1999&amp;rft.tpages=297&amp;rft.isbn=0-19-926108-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Abbott1901"><span class="ouvrage" id="Frank_Frost_Abbott1901"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Frank_Frost_Abbott" title="Frank Frost Abbott">Frank Frost <span class="nom_auteur">Abbott</span></a>, <cite class="italique" lang="en">A History and Description of Roman Political Institutions</cite>, Elibron Classics, <time>1901</time>, 447&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0-543-92749-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/0-543-92749-0"><span class="nowrap">0-543-92749-0</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=A+History+and+Description+of+Roman+Political+Institutions&amp;rft.pub=Elibron+Classics&amp;rft.aulast=Abbott&amp;rft.aufirst=Frank+Frost&amp;rft.date=1901&amp;rft.tpages=447&amp;rft.isbn=0-543-92749-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="TM-DP"><a href="/wiki/Theodor_Mommsen" title="Theodor Mommsen">Theodor <span class="nom_auteur">Mommsen</span></a>, <cite class="italique">Le droit public romain</cite>, Paris, 1871-1892 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mediterranee-antique.info/Auteurs/Fichiers/MNO/Mommsen/Droit_Romain/DPR_000.htm">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+droit+public+romain&amp;rft.place=Paris&amp;rft.aulast=Mommsen&amp;rft.aufirst=Theodor&amp;rft.date=1892&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="TM-HR"><a href="/wiki/Theodor_Mommsen" title="Theodor Mommsen">Theodor <span class="nom_auteur">Mommsen</span></a>, <cite class="italique">Histoire de la Rome antique</cite>, Paris, 1863-1872 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mediterranee-antique.info/Auteurs/Fichiers/MNO/Mommsen/Histoire_romaine/HR_000.htm">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+la+Rome+antique&amp;rft.place=Paris&amp;rft.aulast=Mommsen&amp;rft.aufirst=Theodor&amp;rft.date=1872&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Maire_Vigueur2010"><span class="ouvrage" id="Jean-Claude_Maire_Vigueur2010">Jean-Claude <span class="nom_auteur">Maire Vigueur</span>, <cite class="italique">L'autre Rome&#160;: Une histoire des Romains à l'époque communale (<abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> – <abbr class="abbr" title="14ᵉ siècle"><span class="romain">XIV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles)</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Tallandier" title="Éditions Tallandier">Éditions Tallandier</a>, <time>2010</time>, 559&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-84734-719-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-84734-719-7"><span class="nowrap">978-2-84734-719-7</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=L%27autre+Rome+%3A+Une+histoire+des+Romains+%C3%A0+l%27%C3%A9poque+communale+%28XIIe%E2%80%89%E2%80%93%E2%80%89XIVe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cles%29&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=%C3%89ditions+Tallandier&amp;rft.aulast=Maire+Vigueur&amp;rft.aufirst=Jean-Claude&amp;rft.date=2010&amp;rft.tpages=559&amp;rft.isbn=978-2-84734-719-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AS%C3%A9nat+romain"></span></span></span>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=15" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=16" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_romaine" title="Société romaine">Société romaine</a> | <a href="/wiki/Ordre_s%C3%A9natorial" title="Ordre sénatorial">Ordre sénatorial</a> | <a href="/wiki/Chevalier_romain" title="Chevalier romain">Ordre équestre</a></li> <li><i><a href="/wiki/Cursus_honorum" title="Cursus honorum">Cursus honorum</a></i> | <a href="/wiki/Institutions_de_la_R%C3%A9publique_romaine" title="Institutions de la République romaine">Institutions de la République romaine</a></li> <li><i><a href="/wiki/Senatus_populusque_Romanus" title="Senatus populusque Romanus">Senatus populusque Romanus</a></i></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;action=edit&amp;section=17" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q130614?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Senate-Roman-history"><i>Britannica</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/senato_(Enciclopedia-Italiana)/"><i>Enciclopedia italiana</i></a></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q130614?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/239895420">VIAF</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4070408-7">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&amp;local_base=NLX10&amp;find_code=UID&amp;request=987007300755305171">Israël</a></span></li> </ul></div></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://users.skynet.be/remacle/institutions/senat.htm">«&#160;Le Sénat&#160;»</a> sur le <a rel="nofollow" class="external text" href="http://users.skynet.be/remacle/">site de textes latins et grecs de Philippe Remacle</a>.</li></ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Rome_antique" title="Portail de la Rome antique"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Portal_Ancient_Rome_icon.svg/24px-Portal_Ancient_Rome_icon.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Portal_Ancient_Rome_icon.svg/36px-Portal_Ancient_Rome_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Portal_Ancient_Rome_icon.svg/48px-Portal_Ancient_Rome_icon.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Rome_antique" title="Portail:Rome antique">Portail de la Rome antique</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Politique" title="Portail de la politique"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Society.svg/48px-Society.svg.png" decoding="async" width="48" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Society.svg/72px-Society.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Society.svg/96px-Society.svg.png 2x" data-file-width="96" data-file-height="38" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Politique" title="Portail:Politique">Portail de la politique</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Droit" title="Portail du droit"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/P_parthenon.svg/27px-P_parthenon.svg.png" decoding="async" width="27" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/P_parthenon.svg/40px-P_parthenon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/P_parthenon.svg/53px-P_parthenon.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Droit" title="Portail:Droit">Portail du droit</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐868759585b‐drr5r Cached time: 20250216125511 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.400 seconds Real time usage: 0.588 seconds Preprocessor visited node count: 8888/1000000 Post‐expand include size: 118649/2097152 bytes Template argument size: 35813/2097152 bytes Highest expansion depth: 18/100 Expensive parser function count: 3/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 16307/5000000 bytes Lua time usage: 0.126/10.000 seconds Lua memory usage: 5972375/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 478.510 1 -total 26.99% 129.130 1 Modèle:Liens 12.76% 61.062 1 Modèle:Palette_Politique/Rome_antique 12.43% 59.467 15 Modèle:Ouvrage 12.33% 59.021 1 Modèle:Palette_Politique 11.97% 57.278 1 Modèle:Méta_infobox_navigation 9.20% 44.039 2 Modèle:Références 8.22% 39.324 27 Modèle:Sfn 6.34% 30.334 1 Modèle:Autre 6.14% 29.397 1 Modèle:Site_officiel --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:22958:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250216125511 and revision id 222732790. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sénat_romain&amp;oldid=222732790">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sénat_romain&amp;oldid=222732790</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:S%C3%A9nat_romain" title="Catégorie:Sénat romain">Sénat romain</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_anglais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en anglais">Article contenant un appel à traduction en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_un_mod%C3%A8le_Bases_inactif" title="Catégorie:Page utilisant un modèle Bases inactif">Page utilisant un modèle Bases inactif</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1417" title="Catégorie:Page utilisant P1417">Page utilisant P1417</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4223" title="Catégorie:Page utilisant P4223">Page utilisant P4223</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Rome_antique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Rome antique/Articles liés">Portail:Rome antique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Italie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Italie/Articles liés">Portail:Italie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Monde_antique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Monde antique/Articles liés">Portail:Monde antique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Politique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Politique/Articles liés">Portail:Politique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Droit/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Droit/Articles liés">Portail:Droit/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Soci%C3%A9t%C3%A9/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Société/Articles liés">Portail:Société/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_qualit%C3%A9_en_g%C3%A9orgien" title="Catégorie:Article de qualité en géorgien">Article de qualité en géorgien</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 5 février 2025 à 19:03.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/S%C3%A9nat_romain" title="Spécial:Citer/Sénat romain">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=S%C3%A9nat_romain&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Sénat romain</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>70 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-4fbx9","wgBackendResponseTime":149,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.400","walltime":"0.588","ppvisitednodes":{"value":8888,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":118649,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":35813,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":16307,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 478.510 1 -total"," 26.99% 129.130 1 Modèle:Liens"," 12.76% 61.062 1 Modèle:Palette_Politique/Rome_antique"," 12.43% 59.467 15 Modèle:Ouvrage"," 12.33% 59.021 1 Modèle:Palette_Politique"," 11.97% 57.278 1 Modèle:Méta_infobox_navigation"," 9.20% 44.039 2 Modèle:Références"," 8.22% 39.324 27 Modèle:Sfn"," 6.34% 30.334 1 Modèle:Autre"," 6.14% 29.397 1 Modèle:Site_officiel"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.126","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5972375,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-868759585b-drr5r","timestamp":"20250216125511","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"S\u00e9nat romain","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/S%C3%A9nat_romain","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q130614","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q130614","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-07-18T16:39:21Z","dateModified":"2025-02-05T18:03:23Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/98\/Roman_SPQR_banner.svg","headline":"institution politique de la Rome antique"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10