CINXE.COM

Communard — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Communard — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"e17276e6-29bb-4f01-bdc9-40b719fd03b3","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Communard","wgTitle":"Communard","wgCurRevisionId":221975914,"wgRevisionId":221975914,"wgArticleId":2903741,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article manquant de références depuis mai 2009","Article manquant de références/Liste complète","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:Paris/Articles liés","Portail:Île-de-France/Articles liés","Portail:France/Articles liés","Portail:Europe/Articles liés","Portail:Années 1870/Articles liés","Portail:XIXe siècle/Articles liés","Portail:Époque contemporaine/Articles liés","Communard"],"wgPageViewLanguage":"fr", "wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Communard","wgRelevantArticleId":2903741,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1780490","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/71com_affconscript.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="898"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/71com_affconscript.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="599"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="479"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Communard — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Communard"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Communard"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Communard rootpage-Communard skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Communard" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Communard" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Communard" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Communard" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Le_mouvement_communard" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Le_mouvement_communard"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Le mouvement communard</span> </div> </a> <ul id="toc-Le_mouvement_communard-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_bataille_pour_l&#039;Amnistie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#La_bataille_pour_l&#039;Amnistie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>La bataille pour l'Amnistie</span> </div> </a> <ul id="toc-La_bataille_pour_l&#039;Amnistie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Les_communards" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_communards"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Les communards</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_communards-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Destinée_de_quelques_communards" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Destinée_de_quelques_communards"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Destinée de quelques communards</span> </div> </a> <ul id="toc-Destinée_de_quelques_communards-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Journaux" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Journaux"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Journaux</span> </div> </a> <ul id="toc-Journaux-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Base_de_données" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Base_de_données"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Base de données</span> </div> </a> <ul id="toc-Base_de_données-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Communard</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 13 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-13" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">13 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kommunarde" title="Kommunarde – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Kommunarde" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Communards" title="Communards – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Communards" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Comunero_(Comuna_de_Par%C3%ADs)" title="Comunero (Comuna de París) – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Comunero (Comuna de París)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Communard" title="Communard – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Communard" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B1" title="کمونار – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کمونار" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kommunardi" title="Kommunardi – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kommunardi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Komunard" title="Komunard – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Komunard" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Communard" title="Communard – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Communard" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Komunardzi" title="Komunardzi – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Komunardzi" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Communard" title="Communard – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Communard" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%8B_(%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F)" title="Коммунары (Франция) – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Коммунары (Франция)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kommunard" title="Kommunard – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kommunard" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Paris_Kom%C3%BCn%C3%BC_%C3%BCyeleri" title="Paris Komünü üyeleri – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Paris Komünü üyeleri" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1780490#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Communard" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Communard" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Communard"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Communard"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Communard" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Communard" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;oldid=221975914" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Communard&amp;id=221975914&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FCommunard"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FCommunard"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Communard"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Communard&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:People_of_the_Paris_Commune_(Communards)" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1780490" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour l’article homonyme, voir <a href="/wiki/Communard_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Communard (homonymie)">Communard (homonymie)</a>. </p> </div></div> <div class="bandeau-container metadata bandeau-article bandeau-niveau-modere"><figure class="mw-halign-right noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:%C3%80_sourcer" title="Si ce bandeau n&#39;est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus."><img alt="Si ce bandeau n&#39;est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption>Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus.</figcaption></figure><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:2017-fr.wp-orange-source.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/45px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/68px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/90px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p><strong class="bandeau-titre">Cet article <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citez_vos_sources" title="Wikipédia:Citez vos sources">ne cite pas suffisamment ses sources</a></strong> <small>(<time class="nowrap" datetime="2009-05" data-sort-value="2009-05">mai 2009</time>).</small> </p> <div class="nomobile"> <p>Si vous disposez d'ouvrages ou d'articles de référence ou si vous connaissez des sites web de qualité traitant du thème abordé ici, merci de compléter l'article en donnant les <b>références utiles à sa <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:V%C3%A9rifiabilit%C3%A9" title="Wikipédia:Vérifiabilité">vérifiabilité</a></b> et en les liant à la section «&#160;<a href="/wiki/Aide:Ins%C3%A9rer_une_r%C3%A9f%C3%A9rence" title="Aide:Insérer une référence">Notes et références</a>&#160;». </p> <b>En pratique&#160;:</b> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citez_vos_sources#Qualité_des_sources" title="Wikipédia:Citez vos sources">Quelles sources sont attendues&#160;?</a> <a href="/wiki/Aide:Ins%C3%A9rer_une_r%C3%A9f%C3%A9rence_(%C3%89diteur_visuel)" title="Aide:Insérer une référence (Éditeur visuel)">Comment ajouter mes sources&#160;?</a></div> </div></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:71com_affconscript.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/71com_affconscript.jpg/250px-71com_affconscript.jpg" decoding="async" width="250" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/71com_affconscript.jpg 1.5x" data-file-width="330" data-file-height="247" /></a><figcaption>Affiche de la Commune de Paris appelant tout citoyen valide aux armes.</figcaption></figure> <p>Un <b>communard</b>, une <b>communarde</b><sup id="cite_ref-Dictionnaire_des_féministes_2017_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dictionnaire_des_féministes_2017-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, plus rarement <b>communeux</b> ou <b>communaliste</b>, est une personne ayant participé à une des <a href="/wiki/Communes_insurrectionnelles_en_France_en_1870-1871" title="Communes insurrectionnelles en France en 1870-1871">communes insurrectionnelles de France</a> en <time class="nowrap date-lien" datetime="1871" data-sort-value="1871"><a href="/wiki/1871_en_France" title="1871 en France">1871</a></time>, dont notamment la <a href="/wiki/Commune_de_Paris_(1871)" class="mw-redirect" title="Commune de Paris (1871)">Commune de Paris</a>. La plupart exercent des professions libérales, sont petits commerçants, ouvriers, employés ou artistes (en tant que tels représentés au <a href="/wiki/Conseil_de_la_Commune" title="Conseil de la Commune">Conseil de la Commune</a>), et ont pour points communs d'être <a href="/wiki/R%C3%A9publicanisme_en_France_au_XIXe_si%C3%A8cle" title="Républicanisme en France au XIXe siècle">républicains</a> partisans de la <a href="/wiki/D%C3%A9mocratie_directe" title="Démocratie directe">démocratie directe</a> et opposés à la <a href="/wiki/Armistice_franco-allemand" class="mw-redirect" title="Armistice franco-allemand">capitulation française</a> lors de la <a href="/wiki/Guerre_franco-allemande_de_1870-1871" class="mw-redirect" title="Guerre franco-allemande de 1870-1871">guerre franco-allemande de 1870-1871</a>. Les profils politiques précis des communards sont variés mais une part importante se rattache au <a href="/wiki/Socialisme" title="Socialisme">socialisme</a> (tendances historiques de l'époque), à l'<a href="/wiki/Anarchisme" title="Anarchisme">anarchisme</a> ou à d'autre mouvements se réclamant de l'<a href="/wiki/Autogestion" title="Autogestion">autogestion</a>. Organisés défensivement au sein de la <a href="/wiki/Garde_nationale_(France)" title="Garde nationale (France)">garde nationale</a> lors de la <a href="/wiki/Guerre_civile_de_1871" class="mw-redirect" title="Guerre civile de 1871">guerre civile de 1871</a>, ils furent écrasés militairement par l'armée régulière française fidèle au <a href="/wiki/Gouvernement_Jules_Dufaure_(1)" title="Gouvernement Jules Dufaure (1)">gouvernement de Versailles</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Le_mouvement_communard">Le mouvement communard</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Le mouvement communard" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Le mouvement communard"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le mouvement communard est né à la suite d'un soulèvement des Parisiens le <time class="nowrap" datetime="1871-03-18" data-sort-value="1871-03-18">18 mars 1871</time>. L’élection d’un Conseil général de la commune de Paris est organisée (290&#160;000&#160;votants sur 485&#160;000&#160;inscrits)&#160;; il se compose de 90&#160;membres dont 23&#160;modérés qui démissionnent rapidement. Ce conseil s’illustre comme un contre-gouvernement autonome où dix commissions remplacent les ministères. Il est dominé par l’extrême gauche où plusieurs groupes sont représentés&#160;: <a href="/wiki/Jacobinisme" title="Jacobinisme">jacobins</a> centralisateurs, <a href="/wiki/Marxisme" title="Marxisme">marxistes</a> <a href="/wiki/Internationalisme" title="Internationalisme">internationalistes</a>, <a href="/wiki/Blanquisme" title="Blanquisme">blanquistes</a> indépendants et <a href="/wiki/Anarchistes" class="mw-redirect" title="Anarchistes">anarchistes</a>. </p><p>Les communards veulent une république <a href="/wiki/F%C3%A9d%C3%A9raliste" class="mw-redirect" title="Fédéraliste">fédéraliste</a>, démocratique et sociale avec une autonomie absolue des communes de France, ainsi qu'une séparation de l’Église et de l’État. Cependant, si le mouvement communard perdure à Paris, des grandes villes de France comme <a href="/wiki/Commune_de_Marseille" title="Commune de Marseille">Marseille</a>, <a href="/wiki/Commune_de_Lyon" title="Commune de Lyon">Lyon</a>, <a href="/wiki/Commune_de_Saint-%C3%89tienne" title="Commune de Saint-Étienne">Saint-Étienne</a>, Toulouse, Narbonne voient le mouvement s’essouffler et s'abréger. En effet, depuis Versailles, la propagande d’<a href="/wiki/Adolphe_Thiers" title="Adolphe Thiers">Adolphe Thiers</a> provoque le rejet du mouvement dans les campagnes. </p><p>À Paris, les communards sont environ 200&#160;000 dont 30&#160;000&#160;opérationnels. Lors de la bataille finale de la <a href="/wiki/Semaine_sanglante" title="Semaine sanglante">Semaine sanglante</a>, le <time class="nowrap" datetime="1871-05-28" data-sort-value="1871-05-28">28 mai 1871</time>, des centaines de communards sont tués au combat. Environ 20&#160;000 sont exécutés sommairement par les <a href="/wiki/Ordre_de_bataille_de_l%27arm%C3%A9e_versaillaise" title="Ordre de bataille de l&#39;armée versaillaise">Versaillais</a>. Sur 36&#160;000&#160;communards arrêtés, 4&#160;500 sont emprisonnés, 7&#160;500 sont <a href="/wiki/D%C3%A9portation_(droit_fran%C3%A7ais)" class="mw-redirect" title="Déportation (droit français)">déportés</a> (principalement en <a href="/wiki/Nouvelle-Cal%C3%A9donie" title="Nouvelle-Calédonie">Nouvelle-Calédonie</a>) et 10&#160;000&#160;condamnations sont prononcées, parmi lesquelles 93 à la <a href="/wiki/Peine_de_mort" title="Peine de mort">peine capitale</a> dont 23 sont exécutées. En 1871, le camp de <a href="/wiki/Satory" title="Satory">Satory</a> dans les Yvelines est le lieu d'exécution de nombreux communards qui y sont fusillés. </p><p>L’amnistie des communards est votée par le Parlement en 1880 et permet aux communards déportés ou <a href="/wiki/Exil_des_communards" title="Exil des communards">exilés</a> de revenir en France. <span class="need_ref" title="Ce passage nécessite des précisions supplémentaires." style="cursor:help;">La défaite des communards a touché le monde ouvrier.</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:Pr%C3%A9ciser_un_fait" title="Aide:Préciser un fait">[Quoi&#160;?]</a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="La_bataille_pour_l'Amnistie"><span id="La_bataille_pour_l.27Amnistie"></span>La bataille pour l'Amnistie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : La bataille pour l&#39;Amnistie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : La bataille pour l&#39;Amnistie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dès son élection à la <a href="/wiki/Chambre_des_d%C3%A9put%C3%A9s_(Troisi%C3%A8me_R%C3%A9publique)" title="Chambre des députés (Troisième République)">Chambre des députés</a> en 1876, <a href="/wiki/Georges_Clemenceau" title="Georges Clemenceau">Georges Clemenceau</a> lutte pour l'<a href="/wiki/Amnistie_des_communards" title="Amnistie des communards">amnistie des communards</a>, un combat porté dans le même temps au <a href="/wiki/S%C3%A9nat_(Troisi%C3%A8me_R%C3%A9publique)" title="Sénat (Troisième République)">Sénat</a> par <a href="/wiki/Victor_Hugo" title="Victor Hugo">Victor Hugo</a><sup id="cite_ref-clemenceau_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-clemenceau-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Winock201080-90_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Winock201080-90-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Son discours du <time class="nowrap" datetime="1876-05-16" data-sort-value="1876-05-16">16 mai 1876</time> retient l'attention, mais la proposition d'amnistie générale également portée par <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois-Vincent_Raspail" title="François-Vincent Raspail">François-Vincent Raspail</a> et <a href="/wiki/%C3%89douard_Lockroy" title="Édouard Lockroy">Édouard Lockroy</a> est finalement rejetée par la majorité républicaine qui, derrière <a href="/wiki/Jules_M%C3%A9line" title="Jules Méline">Jules Méline</a> et <a href="/wiki/L%C3%A9on_Gambetta" title="Léon Gambetta">Léon Gambetta</a>, soutient une amnistie partielle<sup id="cite_ref-clemenceau_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-clemenceau-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le combat est relancé trois ans plus tard et Clemenceau s'oppose au <a href="/wiki/Gouvernement_William_Henry_Waddington" class="mw-redirect" title="Gouvernement William Henry Waddington">gouvernement Waddington</a> qui veut exclure de la loi d'amnistie les personnes <span class="citation">«&#160;signalées par l'atrocité de leur crime&#160;»</span> ou qui <span class="citation">«&#160;se déclarent les ennemis de la société&#160;»</span>. Pour le député et ses alliés, seule une amnistie pleine et entière peut assurer une pacification définitive et l'affermissement du régime républicain, mais leur projet est une nouvelle fois rejeté<sup id="cite_ref-clemenceau_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-clemenceau-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. L'invalidation de l'élection d'<a href="/wiki/Auguste_Blanqui" title="Auguste Blanqui">Auguste Blanqui</a> par la Chambre pour cause d'inéligibilité permet à Clemenceau de relancer la bataille pour l'amnistie, d'autant plus que la situation politique évolue après la démission du <a href="/wiki/Patrice_de_Mac_Mahon" title="Patrice de Mac Mahon">maréchal Mac-Mahon</a>, remplacé par <a href="/wiki/Jules_Gr%C3%A9vy" title="Jules Grévy">Jules Grévy</a> à la présidence de la République, et l'arrivée d'une nouvelle majorité républicaine au Sénat. L'amnistie générale est finalement votée le <time class="nowrap" datetime="1880-07-11" data-sort-value="1880-07-11">11 juillet 1880</time>, quelques jours avant que soit commémorée la première <a href="/wiki/F%C3%AAte_nationale_fran%C3%A7aise" title="Fête nationale française">fête nationale</a><sup id="cite_ref-clemenceau_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-clemenceau-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-gacon_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-gacon-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Deux lois d'amnistie sont donc en réalité votées. La première est promulguée le <time class="nowrap" datetime="1879-03-03" data-sort-value="1879-03-03">3 mars 1879</time> et ne concerne que les personnes déjà graciées ou qui obtiennent une grâce présidentielle dans les trois mois. Comme le rappelle l'historien Stéphane Gacon, <span class="citation">«&#160;Elle invente donc la «&#160;grâce amnistiante&#160;», une catégorie juridique nouvelle dans une démocratie qui, par tradition, a fait de l'amnistie une prérogative parlementaire. Les parlementaires s'auto-mutilent en remettant la décision finale entre les mains des membres de l'exécutif. Cette loi laisse hors du bénéfice de l'amnistie un petit millier de personnes encore en exil ou en déportation&#160;»</span><sup id="cite_ref-gacon_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-gacon-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. C'est pour cette raison qu'une deuxième loi vient la compléter le <time class="nowrap" datetime="1880-07-11" data-sort-value="1880-07-11">11 juillet 1880</time>&#160;: <span class="citation">«&#160;Cette seconde loi n'est d'ailleurs pas non plus une amnistie générale, signe s'il en faut un que la question reste sensible et qu'il faut passer par des artifices juridiques pour faire entrer la clémence dans les faits. La loi ne prévoit qu'une grâce amnistiante et un délai très bref pour que le décret intervienne. Le gouvernement s'était préparé à cette éventualité et la liste des personnes à gracier était prête, les décrets sont publiés avant même la promulgation de la loi. Mais la représentation nationale ne voulait pas encore, à cette date, entendre parler d'amnistie générale. La loi ne se présente donc que comme l'élargissement de la précédente, refusant encore l'amnistie aux individus «&#160;condamnés par jugement contradictoire à la peine de mort et aux travaux forcés pour crimes d'incendie ou d'assassinat&#160;». Dans la pratique, ces restrictions sont sans effet puisque plus personne n'est concerné par les restrictions qu'elle installe, le gouvernement s'étant employé à remplir au préalable la dernière des conditions fixées par la loi&#160;: «&#160;Cette exception, toutefois, ne sera pas applicable aux condamnés […] qui auront été jusqu'à la date du <time class="nowrap" datetime="1880-07-09" data-sort-value="1880-07-09">9 juillet 1880</time> l'objet d'une commutation de peine en une peine de déportation, de détention ou de bannissement&#160;»</span><sup id="cite_ref-gacon_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-gacon-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Les_communards">Les communards</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Les communards" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Les communards"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Parmi les communards, on trouve notamment <a href="/wiki/Charles_Delescluze" title="Charles Delescluze">Charles Delescluze</a>, <a href="/wiki/Jules_Vall%C3%A8s" title="Jules Vallès">Jules Vallès</a>, <a href="/wiki/Gustave_Courbet" title="Gustave Courbet">Gustave Courbet</a>, <a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Varlin" title="Eugène Varlin">Eugène Varlin</a>, <a href="/wiki/Louise_Michel" title="Louise Michel">Louise Michel</a>, <a href="/wiki/Beno%C3%AEt_Malon" title="Benoît Malon">Benoît Malon</a>, <a href="/wiki/Jules-Henri-Marius_Bergeret" class="mw-redirect" title="Jules-Henri-Marius Bergeret">Jules Bergeret</a>, <a href="/wiki/Louis_Rossel" title="Louis Rossel">Louis Rossel</a>, <a href="/wiki/Gustave_Paul_Cluseret" title="Gustave Paul Cluseret">Gustave Cluseret</a>, <a href="/wiki/Gustave_Flourens" title="Gustave Flourens">Gustave Flourens</a>. Les communards sont issus de partis politiques (<a href="/wiki/Jacobin_(1871)" class="mw-redirect" title="Jacobin (1871)">jacobins</a> centralisateurs, <a href="/wiki/Blanquisme" title="Blanquisme">blanquistes</a>, marxistes <a href="/wiki/Internationalisme" title="Internationalisme">internationalistes</a>, indépendants et <a href="/wiki/Anarchisme" title="Anarchisme">anarchistes</a>) et métiers différents. On y retrouve des ingénieurs (Besley), journalistes (<a href="/wiki/Jean-Baptiste_Cl%C3%A9ment" class="mw-redirect" title="Jean-Baptiste Clément">Jean-Baptiste Clément</a>, <a href="/wiki/Olivier_Pain_(journaliste)" title="Olivier Pain (journaliste)">Olivier Pain</a>, <a href="/wiki/Charles_Delescluze" title="Charles Delescluze">Charles Delescluze</a>…), officiers (<a href="/wiki/Paul_Antoine_Brunel" title="Paul Antoine Brunel">Brunel</a>), photographe (<a href="/wiki/Charles_Ledroit" title="Charles Ledroit">Ledroit</a>), comédiens (<a href="/wiki/Nerssant" title="Nerssant">Nerssant</a>), instituteurs (<a href="/wiki/Raoul_Urbain" title="Raoul Urbain">Urbain</a>), ouvriers… </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Destinée_de_quelques_communards"><span id="Destin.C3.A9e_de_quelques_communards"></span>Destinée de quelques communards</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Destinée de quelques communards" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Destinée de quelques communards"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Charles_Delescluze" title="Charles Delescluze">Charles Delescluze</a>&#160;: condamné à mort en 1874 mais en réalité déjà mort sur une barricade, durant la Semaine sanglante.</li> <li><a href="/wiki/Jules_Vall%C3%A8s" title="Jules Vallès">Jules Vallès</a>&#160;: menacé de mort, il meurt en 1885 et repose au <a href="/wiki/Cimeti%C3%A8re_du_P%C3%A8re-Lachaise" title="Cimetière du Père-Lachaise">Père-Lachaise</a>.</li> <li><a href="/wiki/Gustave_Courbet" title="Gustave Courbet">Gustave Courbet</a>&#160;: il a refusé de revenir en France. Il meurt en 1877. Il est enterré à <a href="/wiki/La_Tour-de-Peilz" title="La Tour-de-Peilz">La Tour-de-Peilz</a> en Suisse.</li> <li><a href="/wiki/Beno%C3%AEt_Malon" title="Benoît Malon">Benoît Malon</a>&#160;: il fait partie des hommes qui sont revenus en France après l'amnistie. Il meurt en 1893. Il est enterré au Père-Lachaise.</li> <li><a href="/wiki/Jules_Bergeret" title="Jules Bergeret">Jules Bergeret</a>&#160;: condamné à mort, il <a href="/wiki/Exil_des_communards" title="Exil des communards">s'exile</a> à Londres et meurt en 1905.</li> <li><a href="/wiki/Louis_Rossel" title="Louis Rossel">Louis Rossel</a> a été fusillé en 1871. Il repose à <a href="/wiki/N%C3%AEmes" title="Nîmes">Nîmes</a>.</li> <li><a href="/wiki/Louise_Michel" title="Louise Michel">Louise Michel</a> a été emprisonnée à la prison de femmes de <a href="/wiki/Clermont-de-l%27Oise" class="mw-redirect" title="Clermont-de-l&#39;Oise">Clermont-de-l'Oise</a>, dont elle a été la détenue la plus célèbre, puis déportée en Nouvelle-Calédonie. Elle meurt à <a href="/wiki/Marseille" title="Marseille">Marseille</a> en 1905.</li> <li><a href="/wiki/Camille_Barr%C3%A8re" title="Camille Barrère">Camille Barrère</a> se lancera dans le journalisme, puis la diplomatie et finira ambassadeur de France à Rome, entre 1897 et 1924 et jouera un rôle très actif pour faire basculer l'Italie du côté des Alliés en 1915.</li> <li><a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Varlin" title="Eugène Varlin">Eugène Varlin</a>&#160;: sommairement fusillé le <time class="nowrap" datetime="1871-05-28" data-sort-value="1871-05-28">28 mai 1871</time> à <a href="/wiki/Montmartre" title="Montmartre">Montmartre</a> par des Versaillais.</li></ul> <p>La majorité des communards ayant survécu au massacre de la <a href="/wiki/Semaine_sanglante" title="Semaine sanglante">Semaine sanglante</a> se sont retrouvés emprisonnés ou <a href="/wiki/Exil_des_communards" title="Exil des communards">se sont exilés</a>. 4&#160;500 ont été emprisonnés. Parmi les prisonniers, on trouve des mineurs de 16&#160;ans&#160;: 651&#160;prévenus et 45&#160;condamnés sont détenus à la prison de Rouen. </p><p>Quant aux <a href="/wiki/Bannissement" title="Bannissement">bannis</a>, <a href="/wiki/Exil_des_communards" title="Exil des communards">exilés</a> ou <a href="/wiki/D%C3%A9portation_en_droit_fran%C3%A7ais" title="Déportation en droit français">déportés</a>, certains sont partis pour ne pas être impliqués dans la répression réservée aux communards (Simon Maitron), d'autres pour échapper aux enquêtes (<a href="/wiki/Robert_Caze" title="Robert Caze">Robert Caze</a>) ou à des poursuites politiques. En plus de la <a href="/wiki/Nouvelle-Cal%C3%A9donie" title="Nouvelle-Calédonie">Nouvelle-Calédonie</a>, lieu légal pour la déportation, les pays sollicités sont la Suisse (800&#160;<abbr class="abbr" title="exilés"><a href="/wiki/Exil_des_communards" title="Exil des communards">exilés</a></abbr><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, dont <a href="/wiki/Gustave_Courbet" title="Gustave Courbet">Gustave Courbet</a> et <a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Protot" title="Eugène Protot">Eugène Protot</a>), la Belgique (environ 1&#160;500), la Grande-Bretagne (environ 1&#160;500), l'Espagne. Les <a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">États-Unis</a> ont également été sollicités. </p><p>Les déportés en Nouvelle-Calédonie ont rencontré les «&#160;<a href="/wiki/Kabyles_du_Pacifique" class="mw-redirect" title="Kabyles du Pacifique">Kabyles du Pacifique</a>&#160;», eux aussi déportés après des insurrections dans les <a href="/wiki/Aur%C3%A8s" title="Aurès">Aurès</a>, en <a href="/wiki/Tunisie" title="Tunisie">Tunisie</a>,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr> </p><p>Une amnistie partielle a été décrétée en 1879 suivie d'une autre, totale, en 1880. L'amnistie permet aux déportés en Nouvelle-Calédonie de rentrer en France. </p><p>En 1871, l'idée de proposer une loi d'amnistie naît. Le premier texte d'<a href="/wiki/Henri_Brisson" title="Henri Brisson">Henri Brisson</a> de 1871 est signé par 47&#160;députés. <a href="/wiki/L%C3%A9on_Gambetta" title="Léon Gambetta">Gambetta</a> envisage une amnistie pour les délits communards commis dans l'année. En 1872, les lois sont rejetées mais une nouvelle tentative voit le jour en 1873, elle aussi rejetée en 1874. Après plusieurs années de remise en cause et de débats, l'amnistie est acceptée en 1880. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Journaux">Journaux</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Journaux" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Journaux"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Du mouvement communard en général et d’un communard en particulier, <a href="/wiki/Jules_Vall%C3%A8s" title="Jules Vallès">Jules Vallès</a>, est né un journal intitulé <i><a href="/wiki/Le_Cri_du_peuple_(journal_1871)" class="mw-redirect" title="Le Cri du peuple (journal 1871)">Le Cri du peuple</a></i>. </p><p><a href="/wiki/Henri_Rochefort" title="Henri Rochefort">Henri Rochefort</a> a créé <i><a href="/wiki/Le_Mot_d%27ordre_(XIXe_si%C3%A8cle)" class="mw-redirect" title="Le Mot d&#39;ordre (XIXe siècle)">Le Mot d’ordre</a></i>. </p><p>D’autres journaux ont également vu le jour. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-Dictionnaire_des_féministes_2017-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dictionnaire_des_féministes_2017_1-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bard_et_Sylvie_Chaperon_(Notice_rédigée_par_Xavière_Gauthier)2017"><span class="ouvrage" id="Christine_Bard_et_Sylvie_Chaperon_(Notice_rédigée_par_Xavière_Gauthier)2017">Christine Bard et Sylvie Chaperon (Notice rédigée par Xavière Gauthier), <cite class="italique"><a href="/wiki/Dictionnaire_des_f%C3%A9ministes_:_France,_XVIIIe-XXIe_si%C3%A8cle" title="Dictionnaire des féministes : France, XVIIIe-XXIe siècle">Dictionnaire des féministes&#160;: France, <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> – <abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a></cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">Presses universitaires de France</a>, <time>2017</time>, 1700&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-078720-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-078720-4"><span class="nowrap">978-2-13-078720-4</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/972902161">972902161</a></span>, <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb452204439.public">45220443</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.google.fr/books/edition/Dictionnaire_des_f%C3%A9ministes_France_XVII/zFMrDgAAQBAJ?hl=fr&amp;gbpv=1&amp;dq=%22Communardes%22+dictionnaire+des+f%C3%A9ministes&amp;pg=PT201&amp;printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;324 à 326<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Dictionnaire+des+f%C3%A9ministes+%3A+France%2C+XVIIIe%E2%80%89%E2%80%93%E2%80%89XXIe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Presses+universitaires+de+France&amp;rft.au=Christine+Bard+et+Sylvie+Chaperon+%28Notice+r%C3%A9dig%C3%A9e+par+Xavi%C3%A8re+Gauthier%29&amp;rft.date=2017&amp;rft.pages=324+%C3%A0+326&amp;rft.tpages=1700&amp;rft.isbn=978-2-13-078720-4&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F972902161&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ACommunard"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-clemenceau-2"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-clemenceau_2-0">a</a> <a href="#cite_ref-clemenceau_2-1">b</a> <a href="#cite_ref-clemenceau_2-2">c</a> et <a href="#cite_ref-clemenceau_2-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Winock2010"><span class="ouvrage" id="Michel_Winock2010"><a href="/wiki/Michel_Winock" title="Michel Winock">Michel <span class="nom_auteur">Winock</span></a>, <cite class="italique">Clemenceau</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Perrin" title="Éditions Perrin">Perrin</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Tempus&#160;» (<abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;363), <time>2010</time>, 688&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, poche <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-262-03498-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-262-03498-6"><span class="nowrap">978-2-262-03498-6</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">80-90</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Clemenceau&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Perrin&amp;rft.aulast=Winock&amp;rft.aufirst=Michel&amp;rft.date=2010&amp;rft.pages=80-90&amp;rft.tpages=688&amp;rft.isbn=978-2-262-03498-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ACommunard"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Winock201080-90-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Winock201080-90_3-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Winock2010">Winock 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;80-90. </span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Gacon2003"><span class="ouvrage" id="Stéphane_Gacon2003">Stéphane <span class="nom_auteur">Gacon</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal">L'amnistie de la Commune (1871-1880)</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Lignes" title="Lignes">Lignes</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;10 «&#160;Le principe d'amnistie&#160;»,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2003-01" data-sort-value="2003-01">janvier 2003</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">45-64</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cairn.info/revue-lignes1-2003-1-page-45.htm">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=L%27amnistie+de+la+Commune+%281871-1880%29&amp;rft.jtitle=Lignes&amp;rft.issue=10&amp;rft.aulast=Gacon&amp;rft.aufirst=St%C3%A9phane&amp;rft.date=2003-01&amp;rft.pages=45-64&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ACommunard"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-gacon-5"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-gacon_5-0">a</a> <a href="#cite_ref-gacon_5-1">b</a> et <a href="#cite_ref-gacon_5-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Gacon2003"><span class="ouvrage" id="Stéphane_Gacon2003">Stéphane <span class="nom_auteur">Gacon</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal">L'amnistie de la Commune (1871-1880)</cite>&#160;», <i>Lignes</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;10,&#8206; <time>2003</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">45-64</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cairn.info/revue-lignes1-2003-1-page-45.htm">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=L%27amnistie+de+la+Commune+%281871-1880%29&amp;rft.jtitle=Lignes&amp;rft.issue=10&amp;rft.aulast=Gacon&amp;rft.aufirst=St%C3%A9phane&amp;rft.date=2003&amp;rft.pages=45-64&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ACommunard"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"> Recension de Marie-Claire Caloz-Tschopp, «&#160;Le tamis helvétique&#160;: des réfugiés politiques aux nouveaux réfugiés&#160;», Lausanne, <a href="/wiki/%C3%89ditions_d%27en_bas" title="Éditions d&#39;en bas">éd. d'En Bas</a>, 1982, in <i><a href="/wiki/Population_(revue)" title="Population (revue)">Population</a></i>, <abbr class="abbr" title="Trente-neuvième">39<sup>e</sup></abbr>&#160;année, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;1, 1984, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;206 (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/issue/pop_0032-4663_1984_num_39_1">accessible</a> sur <a href="/wiki/Pers%C3%A9e_(portail)" title="Persée (portail)">Persée</a>).</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:People_of_the_Paris_Commune_(Communards)?uselang=fr">Communards</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/communard" class="extiw" title="wikt:communard">communard</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Commune_de_Paris" title="Commune de Paris">Commune de Paris</a></li> <li><a href="/wiki/Exil_des_communards" title="Exil des communards">Exil des communards</a></li> <li><a href="/wiki/Quarante-huitard" title="Quarante-huitard">Quarante-huitard</a></li> <li><a href="/wiki/Soixante-huitard" title="Soixante-huitard">Soixante-huitard</a></li> <li><a href="/wiki/Femmes_dans_la_Commune_de_Paris" title="Femmes dans la Commune de Paris">Femmes dans la Commune de Paris</a></li> <li><a href="/wiki/P%C3%A9troleuse" title="Pétroleuse">Pétroleuse</a></li> <li><a href="/wiki/Incendies_de_Paris_pendant_la_Commune" title="Incendies de Paris pendant la Commune">Incendies de Paris pendant la Commune</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89trangers_dans_la_Commune_de_Paris" title="Étrangers dans la Commune de Paris">Étrangers dans la Commune de Paris</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Jean-Pierre_Az%C3%A9ma" title="Jean-Pierre Azéma">Jean-Pierre Azéma</a> et <a href="/wiki/Michel_Winock" title="Michel Winock">Michel Winock</a>, <i>Les Communards</i>, Paris <abbr class="abbr" title="Cinquième">V<sup>e</sup></abbr>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_du_Seuil" title="Éditions du Seuil">Éditions du Seuil</a>, 1971, <span class="nowrap">180&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr></span></li> <li>Institut des études régionales et des patrimoines, <i>La Commune de 1871, l'événement, les hommes et la mémoire</i>, Saint-Étienne, Publications de l'université de Saint-Étienne, 2004, <span class="nowrap">410&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr></span></li> <li><a href="/wiki/Dominique_Lejeune" title="Dominique Lejeune">Dominique Lejeune</a>, <i>La France des débuts de la <abbr class="abbr" title="Troisième">III<sup>e</sup></abbr>&#160;République 1870-1896</i>, Paris, <a href="/wiki/Armand_Colin" title="Armand Colin">Armand Colin</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Cursus&#160;», 1994, <span class="nowrap">191&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr></span></li> <li><a href="/wiki/Jacques_Rougerie_(historien)" title="Jacques Rougerie (historien)">Jacques Rougerie</a>, <i>La Commune de 1871</i>, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">PUF</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Que sais-je&#160;?&#160;», 1988.</li></ul> <p><span class="ouvrage" id="Rey2013"><span class="ouvrage" id="Claudine_Rey2013"><a href="/wiki/Claudine_Rey" title="Claudine Rey">Claudine Rey</a>, Annie Limoge-Gayat et Sylvie Pépino, <cite class="italique">Petit dictionnaire des femmes de la Commune de Paris, 1871&#160;: Les Oubliées de l'histoire</cite>, Limoges, Le bruit des autres, <time>2013</time>, 301&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-35652-085-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-35652-085-2"><span class="nowrap">978-2-35652-085-2</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Petit+dictionnaire+des+femmes+de+la+Commune+de+Paris%2C+1871&amp;rft.place=Limoges&amp;rft.pub=Le+bruit+des+autres&amp;rft.stitle=Les+Oubli%C3%A9es+de+l%27histoire&amp;rft.aulast=Rey&amp;rft.aufirst=Claudine&amp;rft.date=2013&amp;rft.tpages=301&amp;rft.isbn=978-2-35652-085-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ACommunard"></span></span></span></p><div style="margin-left:2em; line-height:1.5;">Réédité en 2018 par <a href="/wiki/Association_des_amis_de_la_Commune_de_Paris_(1871)" class="mw-redirect" title="Association des amis de la Commune de Paris (1871)">Les Amies et Amis de la Commune de Paris 1871</a> à Paris, 301&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/979-10-91008-07-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/979-10-91008-07-5"><span class="nowrap">979-10-91008-07-5</span></a>)</small>.</div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Tombs1998"><span class="ouvrage" id="Robert_Tombs1998">Robert Tombs, «&#160;<cite style="font-style:normal">Les Communeuses</cite>&#160;», <i>Sociétés &amp; Représentations</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;6 «&#160;Violences&#160;»,&#8206; <time>1998</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">47-65</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cairn.info/revue-societes-et-representations-1998-1-page-47.htm">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Les+Communeuses&amp;rft.jtitle=Soci%C3%A9t%C3%A9s+%26+Repr%C3%A9sentations&amp;rft.issue=6&amp;rft.aulast=Tombs&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=1998&amp;rft.pages=47-65&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ACommunard"></span></span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Base_de_données"><span id="Base_de_donn.C3.A9es"></span>Base de données</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Base de données" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Communard&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Base de données"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Jean-Claude Farcy, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://communards-1871.fr">La répression judiciaire de la Commune de Paris&#160;: des pontons à l’amnistie (1871-1880)</a></i>, mis en ligne le <time class="nowrap" datetime="2019-09-26" data-sort-value="2019-09-26">26 septembre 2019</time>.</li></ul> <ul><li>Les Amies et Amis de la Commune de Paris -1971 <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://parcours.commune1871.org/">Les Communards au Père-Lachaise</a></i>, mis en ligne le <time class="nowrap" datetime="2021-02-21" data-sort-value="2021-02-21">21 février 2021</time>.</li></ul> <p><br /> </p> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint collapsed" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Commune_de_Paris" title="Modèle:Palette Commune de Paris"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Commune_de_Paris&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Commune_de_Paris" title="Commune de Paris">Commune de Paris</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Chronologie_de_la_Commune_de_Paris" title="Chronologie de la Commune de Paris">Chronologie de la Commune de Paris</a></th> <td class="navbox-list" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="">Événements précurseurs</th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Victor_Noir" title="Victor Noir">Assassinat de Victor Noir</a></li> <li><a href="/wiki/Manifestation_du_8_octobre_1870" title="Manifestation du 8 octobre 1870">Manifestation du 8 octobre 1870</a></li> <li><a href="/wiki/Soul%C3%A8vement_du_31_octobre_1870" title="Soulèvement du 31 octobre 1870">Soulèvement du 31 octobre 1870</a></li> <li><a href="/wiki/Affiche_Rouge_(1871)" title="Affiche Rouge (1871)">Affiche Rouge</a></li> <li><a href="/wiki/Soul%C3%A8vement_du_22_janvier_1871" title="Soulèvement du 22 janvier 1871">Soulèvement du 22 janvier 1871</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Durant la Commune</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><span class="mw-valign-baseline" typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/10px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/15px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Soul%C3%A8vement_du_18_mars_1871" title="Soulèvement du 18 mars 1871">Soulèvement du 18 mars 1871</a></li> <li><a href="/wiki/Appel_du_comit%C3%A9_central_de_la_Garde_nationale_le_25_mars_1871" title="Appel du comité central de la Garde nationale le 25 mars 1871">Appel du comité central de la Garde nationale le 25 mars 1871</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89lections_municipales_du_26_mars_1871_%C3%A0_Paris" title="Élections municipales du 26 mars 1871 à Paris">Élections municipales du 26 mars 1871 à Paris</a></li> <li><i><a href="/wiki/D%C3%A9claration_au_peuple_fran%C3%A7ais" title="Déclaration au peuple français">Déclaration au peuple français</a></i></li> <li><a href="/wiki/Colonne_Vend%C3%B4me#Destruction" title="Colonne Vendôme">Destruction de la colonne Vendôme</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Article de qualité"><img alt="Article de qualité" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/10px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/15px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/20px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Incendies_de_Paris_pendant_la_Commune" title="Incendies de Paris pendant la Commune">Incendies de Paris pendant la Commune</a></li> <li><a href="/wiki/Massacre_de_la_rue_Haxo" title="Massacre de la rue Haxo">Massacre de la rue Haxo</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Campagne_de_1871_%C3%A0_l%27int%C3%A9rieur" title="Campagne de 1871 à l&#39;intérieur">Batailles</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bataille_de_Courbevoie" title="Bataille de Courbevoie">Bataille de Courbevoie</a> <small>(2 avril)</small></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Meudon" title="Bataille de Meudon">Bataille de Meudon</a> <small>(3 avril)</small></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_Rueil" title="Bataille de Rueil">Bataille de Rueil</a> <small>(3 avril)</small></li> <li><a href="/wiki/Bataille_d%27Issy_(1871)" title="Bataille d&#39;Issy (1871)">Bataille d'Issy</a> <small>(25 avril-9 mai)</small></li> <li><span class="mw-valign-baseline" typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/10px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/15px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Semaine_sanglante" title="Semaine sanglante">Semaine sanglante</a> <small>(21-28 mai)</small></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_la_Butte-aux-Cailles" title="Bataille de la Butte-aux-Cailles">Bataille de la Butte-aux-Cailles</a> <small>(24-25 mai)</small></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Conséquences</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Prison_des_Chantiers" title="Prison des Chantiers">Prison des Chantiers</a></li> <li><a href="/wiki/Bagne_de_Nouvelle-Cal%C3%A9donie" title="Bagne de Nouvelle-Calédonie">Bagne de Nouvelle-Calédonie</a></li> <li><a href="/wiki/Exil_des_communards" title="Exil des communards">Exil des communards</a></li> <li><a href="/wiki/Congr%C3%A8s_de_La_Haye_(1872)" title="Congrès de La Haye (1872)">Congrès de La Haye</a></li> <li><i><a href="/wiki/La_Guerre_civile_en_France" title="La Guerre civile en France">La Guerre civile en France</a></i></li> <li><a href="/wiki/Nomination_des_maires_sous_la_Troisi%C3%A8me_R%C3%A9publique_fran%C3%A7aise" title="Nomination des maires sous la Troisième République française">Nomination des maires sous la Troisième République</a></li> <li><span class="mw-valign-baseline" typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/10px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/15px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Amnistie_des_communards" title="Amnistie des communards">Amnistie des communards</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Belligérants</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Communards</a></li> <li><a href="/wiki/Garde_nationale_(France,_1870-1871)" title="Garde nationale (France, 1870-1871)">Garde nationale</a> <ul><li><a href="/wiki/Ordre_de_bataille_de_la_Garde_nationale_en_1870-1871" title="Ordre de bataille de la Garde nationale en 1870-1871">ordre de bataille</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A9gion_des_F%C3%A9d%C3%A9r%C3%A9es" title="Légion des Fédérées">légion des Fédérées</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ordre_de_bataille_de_l%27arm%C3%A9e_versaillaise" title="Ordre de bataille de l&#39;armée versaillaise">Armée de Versailles</a> <ul><li><a href="/wiki/Bataillon_des_volontaires_de_la_Seine" title="Bataillon des volontaires de la Seine">volontaires de la Seine</a></li> <li><a href="/wiki/Bataillon_des_volontaires_de_Seine-et-Oise" title="Bataillon des volontaires de Seine-et-Oise">volontaires de Seine-et-Oise</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Gouvernement_de_la_D%C3%A9fense_nationale" title="Gouvernement de la Défense nationale">Gouvernement de la Défense nationale</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Organes</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Comit%C3%A9_central_de_la_Garde_nationale" title="Comité central de la Garde nationale">Comité central de la Garde nationale</a></li> <li><a href="/wiki/Comit%C3%A9_central_r%C3%A9publicain_des_Vingt_arrondissements" title="Comité central républicain des Vingt arrondissements">Comité central républicain des Vingt arrondissements</a></li> <li><a href="/wiki/Comit%C3%A9_de_vigilance_de_Montmartre" title="Comité de vigilance de Montmartre">Comité de vigilance de Montmartre</a></li> <li><a href="/wiki/Conseil_de_la_Commune" title="Conseil de la Commune">Conseil de la Commune</a> <ul><li><a href="/wiki/Commission_ex%C3%A9cutive_(1871)" title="Commission exécutive (1871)">Commission exécutive</a></li> <li><a href="/wiki/Comit%C3%A9_de_salut_public_(1871)" title="Comité de salut public (1871)">comité de salut public</a></li> <li><a href="/wiki/Minorit%C3%A9_au_conseil_de_la_Commune" title="Minorité au conseil de la Commune">minorité</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/F%C3%A9d%C3%A9ration_de_la_Garde_nationale" title="Fédération de la Garde nationale">Fédération de la Garde nationale</a></li> <li><a href="/wiki/F%C3%A9d%C3%A9ration_des_artistes_de_Paris" title="Fédération des artistes de Paris">Fédération des artistes de Paris</a></li> <li><a href="/wiki/Union_des_femmes_pour_la_d%C3%A9fense_de_Paris_et_les_soins_aux_bless%C3%A9s" title="Union des femmes pour la défense de Paris et les soins aux blessés">Union des femmes pour la défense de Paris et les soins aux blessés</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Emblèmes et fonctionnement</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Calendrier_r%C3%A9publicain" title="Calendrier républicain">Calendrier républicain</a></li> <li><a href="/wiki/Drapeau_rouge" title="Drapeau rouge">Drapeau rouge</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Personnalités communardes</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Jean_Allemane" title="Jean Allemane">Jean Allemane</a></li> <li><a href="/wiki/Jules_Allix" title="Jules Allix">Jules Allix</a></li> <li><a href="/wiki/Charles_Amouroux" title="Charles Amouroux">Charles Amouroux</a></li> <li><a href="/wiki/Armand_Antoine_Jules_Arnaud" title="Armand Antoine Jules Arnaud">Armand Antoine Jules Arnaud</a></li> <li><a href="/wiki/Arthur_Arnould" title="Arthur Arnould">Arthur Arnould</a></li> <li><a href="/wiki/Adolphe_Assi" title="Adolphe Assi">Adolphe Assi</a></li> <li><a href="/wiki/Augustin_Avrial" title="Augustin Avrial">Augustin Avrial</a></li> <li><a href="/wiki/Ekaterina_Barteneva" title="Ekaterina Barteneva">Ekaterina Barteneva</a></li> <li><a href="/wiki/Jules_Bergeret" title="Jules Bergeret">Jules Bergeret</a></li> <li><a href="/wiki/Charles_Beslay" title="Charles Beslay">Charles Beslay</a></li> <li><a href="/wiki/Alfred-%C3%89douard_Billioray" title="Alfred-Édouard Billioray">Alfred-Édouard Billioray</a></li> <li><a href="/wiki/Henri_Brissac" title="Henri Brissac">Henri Brissac</a></li> <li><a href="/wiki/Victorine_Brocher" title="Victorine Brocher">Victorine Brocher</a></li> <li><a href="/wiki/Paul_Antoine_Brunel" title="Paul Antoine Brunel">Paul Antoine Brunel</a></li> <li><a href="/wiki/Jean-Baptiste_Chardon_(communard)" title="Jean-Baptiste Chardon (communard)">Jean-Baptiste Chardon</a></li> <li><a href="/wiki/Jean_Baptiste_Cl%C3%A9ment" title="Jean Baptiste Clément">Jean Baptiste Clément</a></li> <li><a href="/wiki/Gustave_Paul_Cluseret" title="Gustave Paul Cluseret">Gustave Paul Cluseret</a></li> <li><a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Cournet" title="Frédéric Cournet">Frédéric Cournet</a></li> <li><a href="/wiki/Jaros%C5%82aw_D%C4%85browski" title="Jarosław Dąbrowski">Jarosław Dąbrowski</a></li> <li><a href="/wiki/Alexis_Dardelle" title="Alexis Dardelle">Alexis Dardelle</a></li> <li><a href="/wiki/Louis-Guillaume_Debock" title="Louis-Guillaume Debock">Louis-Guillaume Debock</a></li> <li><a href="/wiki/Charles_Delescluze" title="Charles Delescluze">Charles Delescluze</a></li> <li><a href="/wiki/Louis-Simon_Dereure" title="Louis-Simon Dereure">Louis-Simon Dereure</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Article de qualité"><img alt="Article de qualité" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/10px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/15px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/20px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/%C3%89lisabeth_Dmitrieff" title="Élisabeth Dmitrieff">Élisabeth Dmitrieff</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89mile-Victor_Duval" title="Émile-Victor Duval">Émile-Victor Duval</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89mile_Eudes" title="Émile Eudes">Émile Eudes</a></li> <li><a href="/wiki/Jean_Fenouillas" title="Jean Fenouillas">Jean Fenouillas</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9ophile_Ferr%C3%A9" title="Théophile Ferré">Théophile Ferré</a></li> <li><a href="/wiki/Gustave_Flourens" title="Gustave Flourens">Gustave Flourens</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A9o_Frankel" title="Léo Frankel">Léo Frankel</a></li> <li><a href="/wiki/Napol%C3%A9on_Gaillard" title="Napoléon Gaillard">Napoléon Gaillard</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89mile_Gois" title="Émile Gois">Émile Gois</a></li> <li><a href="/wiki/Paschal_Grousset" title="Paschal Grousset">Paschal Grousset</a></li> <li><a href="/wiki/Fortun%C3%A9_Henry" title="Fortuné Henry">Fortuné Henry</a></li> <li><a href="/wiki/Anna_Jaclard" title="Anna Jaclard">Anna Jaclard</a></li> <li><a href="/wiki/Victor_Jaclard" title="Victor Jaclard">Victor Jaclard</a></li> <li><a href="/wiki/Jules-Paul_Johannard" title="Jules-Paul Johannard">Jules-Paul Johannard</a></li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Jourde" title="François Jourde">François Jourde</a></li> <li><a href="/wiki/Sofia_Kovalevska%C3%AFa" title="Sofia Kovalevskaïa">Sofia Kovalevskaïa</a></li> <li><a href="/wiki/Napol%C3%A9on_La_C%C3%A9cilia" title="Napoléon La Cécilia">Napoléon La Cécilia</a></li> <li><a href="/wiki/Piotr_Lavrov" title="Piotr Lavrov">Piotr Lavrov</a></li> <li><a href="/wiki/Gustave_Lefran%C3%A7ais" title="Gustave Lefrançais">Gustave Lefrançais</a></li> <li><a href="/wiki/Nathalie_Lemel" title="Nathalie Lemel">Nathalie Lemel</a></li> <li><a href="/wiki/Andr%C3%A9_L%C3%A9o" title="André Léo">André Léo</a></li> <li><a href="/wiki/Maxime_Lisbonne" title="Maxime Lisbonne">Maxime Lisbonne</a></li> <li><a href="/wiki/Prosper-Olivier_Lissagaray" title="Prosper-Olivier Lissagaray">Prosper-Olivier Lissagaray</a></li> <li><a href="/wiki/Charles_Longuet" title="Charles Longuet">Charles Longuet</a></li> <li><a href="/wiki/Beno%C3%AEt_Malon" title="Benoît Malon">Benoît Malon</a></li> <li><a href="/wiki/Jules_Martelet" title="Jules Martelet">Jules Martelet</a></li> <li><a href="/wiki/Paul_Martine" title="Paul Martine">Paul Martine</a></li> <li><a href="/wiki/Edmond_M%C3%A9gy" title="Edmond Mégy">Edmond Mégy</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A9o_Melliet" title="Léo Melliet">Léo Melliet</a></li> <li><a href="/wiki/Louise_Michel" title="Louise Michel">Louise Michel</a></li> <li><a href="/wiki/Paule_Minck" title="Paule Minck">Paule Minck</a></li> <li><a href="/wiki/Jules_Miot" title="Jules Miot">Jules Miot</a></li> <li><a href="/wiki/Tony_Moilin" title="Tony Moilin">Tony Moilin</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89douard_Moreau_de_Beauvi%C3%A8re" title="Édouard Moreau de Beauvière">Édouard Moreau de Beauvière</a></li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois-Charles_Ostyn" title="François-Charles Ostyn">François-Charles Ostyn</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89mile_Oudet" title="Émile Oudet">Émile Oudet</a></li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois-Louis_Parisel" title="François-Louis Parisel">François-Louis Parisel</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Article de qualité"><img alt="Article de qualité" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/10px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/15px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/20px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Alix_Payen" title="Alix Payen">Alix Payen</a></li> <li><a href="/wiki/Jean-Jacques_Pillot" title="Jean-Jacques Pillot">Jean-Jacques Pillot</a></li> <li><a href="/wiki/Jean-Louis_Pindy" title="Jean-Louis Pindy">Jean-Louis Pindy</a></li> <li><a href="/wiki/Sophie_Poirier" title="Sophie Poirier">Sophie Poirier</a></li> <li><a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Protot" title="Eugène Protot">Eugène Protot</a></li> <li><a href="/wiki/Ernest_Puget" title="Ernest Puget">Ernest Puget</a></li> <li><a href="/wiki/Gabriel_Ranvier" title="Gabriel Ranvier">Gabriel Ranvier</a></li> <li><a href="/wiki/Paul_Phil%C3%A9mon_Rastoul" title="Paul Philémon Rastoul">Paul Philémon Rastoul</a></li> <li><a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Razoua" title="Eugène Razoua">Eugène Razoua</a></li> <li><a href="/wiki/Dominique_R%C3%A9g%C3%A8re" title="Dominique Régère">Dominique Régère</a></li> <li><a href="/wiki/Raoul_Rigault" title="Raoul Rigault">Raoul Rigault</a></li> <li><a href="/wiki/Louis_Rossel" title="Louis Rossel">Louis Rossel</a></li> <li><a href="/wiki/Albert_Theisz" title="Albert Theisz">Albert Theisz</a></li> <li><a href="/wiki/Victoire_Tinayre" title="Victoire Tinayre">Victoire Tinayre</a></li> <li><a href="/wiki/Alexis_Louis_Trinquet" title="Alexis Louis Trinquet">Alexis Louis Trinquet</a></li> <li><a href="/wiki/Germain_Turpin" title="Germain Turpin">Germain Turpin</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89douard_Vaillant" title="Édouard Vaillant">Édouard Vaillant</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Article de qualité"><img alt="Article de qualité" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/10px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/15px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/20px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Ad%C3%A9la%C3%AFde_Valentin" title="Adélaïde Valentin">Adélaïde Valentin</a></li> <li><a href="/wiki/Jules_Vall%C3%A8s" title="Jules Vallès">Jules Vallès</a></li> <li><a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Varlin" title="Eugène Varlin">Eugène Varlin</a></li> <li><a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Vermersch" title="Eugène Vermersch">Eugène Vermersch</a></li> <li><a href="/wiki/Auguste_Vermorel" title="Auguste Vermorel">Auguste Vermorel</a></li> <li><a href="/wiki/Pierre_V%C3%A9sinier" title="Pierre Vésinier">Pierre Vésinier</a></li> <li><a href="/wiki/Walery_Wroblewski" title="Walery Wroblewski">Walery Wroblewski</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Personnalités versaillaises</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Ernest_Courtot_de_Cissey" title="Ernest Courtot de Cissey">Ernest Courtot de Cissey</a></li> <li><a href="/wiki/Martin_Daudel" title="Martin Daudel">Martin Daudel</a></li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Charles_du_Barail" title="François Charles du Barail">François Charles du Barail</a></li> <li><a href="/wiki/Gaston_de_Galliffet" title="Gaston de Galliffet">Gaston de Galliffet</a></li> <li><a href="/wiki/Patrice_de_Mac_Mahon" title="Patrice de Mac Mahon">Patrice de Mac Mahon</a></li> <li><a href="/wiki/Adolphe_Thiers" title="Adolphe Thiers">Adolphe Thiers</a></li> <li><a href="/wiki/Joseph_Vinoy" title="Joseph Vinoy">Joseph Vinoy</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Ligne politique</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Communalisme" title="Communalisme">Communalisme</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9mocratie_directe" title="Démocratie directe">Démocratie directe</a></li> <li><a href="/wiki/Loi_de_s%C3%A9paration_des_%C3%89glises_et_de_l%27%C3%89tat" title="Loi de séparation des Églises et de l&#39;État">Séparation des Églises et de l'État</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Vie sociale et politique</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Amis_de_l%27Ordre" title="Amis de l&#39;Ordre">Amis de l'Ordre</a></li> <li><a href="/wiki/Clubs_de_la_Commune_de_Paris" title="Clubs de la Commune de Paris">Clubs</a></li> <li><a href="/wiki/Le_Cri_du_peuple_(journal,_1871)" title="Le Cri du peuple (journal, 1871)"><i>Le Cri du peuple</i></a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89ducation_sous_la_Commune_de_Paris" title="Éducation sous la Commune de Paris">Éducation</a></li> <li><a href="/wiki/Arts_et_Commune_de_Paris" title="Arts et Commune de Paris">Arts</a></li> <li><a href="/wiki/Enfants_dans_la_Commune_de_Paris" title="Enfants dans la Commune de Paris">Enfants</a></li> <li><a href="/wiki/Femmes_dans_la_Commune_de_Paris" title="Femmes dans la Commune de Paris">Femmes</a></li> <li><a href="/wiki/Franc-ma%C3%A7onnerie_durant_la_Commune_de_Paris" title="Franc-maçonnerie durant la Commune de Paris">Franc-maçonnerie</a></li> <li><a href="/wiki/Jacobin_(Commune_de_Paris)" title="Jacobin (Commune de Paris)">Jacobins</a></li> <li><a href="/wiki/Journaux_de_la_Commune_de_Paris" title="Journaux de la Commune de Paris">Journaux</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89trangers_dans_la_Commune_de_Paris" title="Étrangers dans la Commune de Paris">Étrangers</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Influence à l'étranger</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Commune_de_Paris_en_Espagne" title="Commune de Paris en Espagne">Commune de Paris en Espagne</a></li> <li><a href="/wiki/Commune_populaire_de_Shanghai" title="Commune populaire de Shanghai">Commune populaire de Shanghai</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Photographies</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i><a href="/wiki/Cadavres_d%27insurg%C3%A9s_dans_leurs_cercueils" title="Cadavres d&#39;insurgés dans leurs cercueils">Cadavres d'insurgés dans leurs cercueils</a></i></li> <li><span class="mw-valign-baseline" typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/10px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/15px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <i><a href="/wiki/Crimes_de_la_Commune" title="Crimes de la Commune">Crimes de la Commune</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/La_Chute_de_la_colonne_Vend%C3%B4me" title="La Chute de la colonne Vendôme">La Chute de la colonne Vendôme</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Le_Sabbat_rouge" title="Le Sabbat rouge">Le Sabbat rouge</a></i></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Chansons_de_la_Commune" title="Chansons de la Commune">Chansons</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i><a href="/wiki/L%27Internationale" title="L&#39;Internationale">L'Internationale</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Le_Temps_des_cerises" title="Le Temps des cerises">Le Temps des cerises</a></i></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Historiographie_de_la_Commune_de_Paris" title="Historiographie de la Commune de Paris">Historiographie</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i><a href="/wiki/Les_Huit_Journ%C3%A9es_de_mai_derri%C3%A8re_les_barricades" title="Les Huit Journées de mai derrière les barricades">Les Huit Journées de mai derrière les barricades</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Histoire_de_la_Commune_de_1871" title="Histoire de la Commune de 1871">Histoire de la Commune de 1871</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Les_%C2%AB_P%C3%A9troleuses_%C2%BB_(livre)" title="Les « Pétroleuses » (livre)">Les «&#160;Pétroleuses&#160;»</a></i></li> <li><a href="/wiki/Marcel_Cerf" title="Marcel Cerf">Marcel Cerf</a></li> <li><a href="/wiki/Jacques_Rougerie_(historien)" title="Jacques Rougerie (historien)">Jacques Rougerie</a></li> <li><a href="/wiki/William_Serman" title="William Serman">William Serman</a></li> <li><a href="/wiki/Robert_Tombs" title="Robert Tombs">Robert Tombs</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Mémoire</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/P%C3%A9troleuse" title="Pétroleuse">Pétroleuse</a></li> <li><a href="/wiki/Les_Amies_et_Amis_de_la_Commune_de_Paris_1871" title="Les Amies et Amis de la Commune de Paris 1871">Les Amies et Amis de la Commune de Paris 1871</a></li> <li><a href="/wiki/Mur_des_F%C3%A9d%C3%A9r%C3%A9s" title="Mur des Fédérés">Mur des Fédérés</a></li> <li><a href="/wiki/Centenaire_de_la_Commune_de_Paris" title="Centenaire de la Commune de Paris">Centenaire de la Commune de Paris</a></li> <li><a href="/wiki/Villa_des_Otages" title="Villa des Otages">Villa des Otages</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89glise_Notre-Dame-des-Otages_de_Paris" title="Église Notre-Dame-des-Otages de Paris">Église Notre-Dame-des-Otages</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Dans la culture</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="">Littérature</th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i><a href="/wiki/Chant_de_guerre_parisien" title="Chant de guerre parisien">Chant de guerre parisien</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/L%27Ann%C3%A9e_terrible" title="L&#39;Année terrible">L'Année terrible</a></i> <ul><li><i><a href="/wiki/Sur_une_barricade" title="Sur une barricade">Sur une barricade</a></i></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/L%27Insurg%C3%A9_(roman)" title="L&#39;Insurgé (roman)">L'Insurgé</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/La_D%C3%A9b%C3%A2cle" title="La Débâcle">La Débâcle</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Le_Cri_du_peuple_(roman)" title="Le Cri du peuple (roman)">Le Cri du peuple</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Le_Canon_Fraternit%C3%A9" title="Le Canon Fraternité">Le Canon Fraternité</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/La_Communarde" title="La Communarde">La Communarde</a></i></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Bande dessinée</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i><a href="/wiki/Le_Cri_du_peuple_(bande_dessin%C3%A9e)" title="Le Cri du peuple (bande dessinée)">Le Cri du peuple</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Le_Sang_des_cerises" title="Le Sang des cerises">Le Sang des cerises</a></i></li> <li><i>Communardes&#160;!</i></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Liste_de_films_sur_la_Commune_de_Paris" title="Liste de films sur la Commune de Paris">Cinéma et télévision</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i><a href="/wiki/La_Nouvelle_Babylone" title="La Nouvelle Babylone">La Nouvelle Babylone</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/La_Pipe_du_communard" title="La Pipe du communard">La Pipe du communard</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Boule_de_Suif_(film,_1934)" title="Boule de Suif (film, 1934)">Boule de Suif</a></i> <small>(1934)</small></li> <li><i><a href="/wiki/Boule_de_Suif_(film,_1945)" title="Boule de Suif (film, 1945)">Boule de Suif</a></i> <small>(1945)</small></li> <li><i><a href="/wiki/Le_Destin_de_Rossel" title="Le Destin de Rossel">Le Destin de Rossel</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Jaros%C5%82aw_D%C4%85browski_(film)" title="Jarosław Dąbrowski (film)">Jarosław Dąbrowski</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Rossel_et_la_Commune_de_Paris" title="Rossel et la Commune de Paris">Rossel et la Commune de Paris</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/La_Barricade_du_Point-du-Jour" title="La Barricade du Point-du-Jour">La Barricade du Point-du-Jour</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Isabelle_de_Paris" title="Isabelle de Paris">Isabelle de Paris</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/L%27Ann%C3%A9e_terrible_(t%C3%A9l%C3%A9film)" title="L&#39;Année terrible (téléfilm)">L'Année terrible</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Le_Festin_de_Babette" title="Le Festin de Babette">Le Festin de Babette</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/1871_(film)" title="1871 (film)">1871</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/La_Commune_(Paris,_1871)" title="La Commune (Paris, 1871)">La Commune (Paris, 1871)</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Louise_Michel_(t%C3%A9l%C3%A9film)" title="Louise Michel (téléfilm)">Louise Michel</a></i></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Musique</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i><a href="/wiki/Autour_de_la_Commune" title="Autour de la Commune">Autour de la Commune</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/La_Commune_en_chantant_(disque)" title="La Commune en chantant (disque)">La Commune en chantant</a></i></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Art urbain</th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><i><a href="/wiki/Les_Gisants" title="Les Gisants">Les Gisants</a></i></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Histoire" title="Portail de l’histoire"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_history.svg/27px-P_history.svg.png" decoding="async" width="27" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_history.svg/40px-P_history.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_history.svg/53px-P_history.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Histoire" title="Portail:Histoire">Portail de l’histoire</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Paris" title="Portail de Paris"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Blason_paris_75.svg/22px-Blason_paris_75.svg.png" decoding="async" width="22" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Blason_paris_75.svg/33px-Blason_paris_75.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Blason_paris_75.svg/44px-Blason_paris_75.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="660" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Paris" title="Portail:Paris">Portail de Paris</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Ann%C3%A9es_1870" title="Portail des années 1870"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Jacques_Guiaud_et_Jules_Didier_-_D%C3%A9part_de_Gambetta_en_ballon_place_Saint-Pierre.jpg/39px-Jacques_Guiaud_et_Jules_Didier_-_D%C3%A9part_de_Gambetta_en_ballon_place_Saint-Pierre.jpg" decoding="async" width="39" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Jacques_Guiaud_et_Jules_Didier_-_D%C3%A9part_de_Gambetta_en_ballon_place_Saint-Pierre.jpg/58px-Jacques_Guiaud_et_Jules_Didier_-_D%C3%A9part_de_Gambetta_en_ballon_place_Saint-Pierre.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Jacques_Guiaud_et_Jules_Didier_-_D%C3%A9part_de_Gambetta_en_ballon_place_Saint-Pierre.jpg/77px-Jacques_Guiaud_et_Jules_Didier_-_D%C3%A9part_de_Gambetta_en_ballon_place_Saint-Pierre.jpg 2x" data-file-width="3248" data-file-height="2028" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Ann%C3%A9es_1870" title="Portail:Années 1870">Portail des années 1870</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐76d4c66f66‐8bq7h Cached time: 20250302140253 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.327 seconds Real time usage: 0.461 seconds Preprocessor visited node count: 3410/1000000 Post‐expand include size: 142535/2097152 bytes Template argument size: 41307/2097152 bytes Highest expansion depth: 20/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 10085/5000000 bytes Lua time usage: 0.100/10.000 seconds Lua memory usage: 5586103/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 350.395 1 -total 25.23% 88.400 1 Modèle:Références 16.72% 58.585 3 Modèle:Ouvrage 11.84% 41.490 1 Modèle:Portail 11.38% 39.891 1 Modèle:Palette 9.91% 34.738 1 Modèle:Palette_Commune_de_Paris 9.14% 32.024 1 Modèle:Méta_palette_de_navigation 8.70% 30.478 1 Modèle:Autres_projets 7.44% 26.073 1 Modèle:À_sourcer 7.31% 25.624 1 Modèle:Voir_homonyme --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:2903741:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250302140253 and revision id 221975914. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Communard&amp;oldid=221975914">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Communard&amp;oldid=221975914</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Communard" title="Catégorie:Communard">Communard</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_manquant_de_r%C3%A9f%C3%A9rences_depuis_mai_2009" title="Catégorie:Article manquant de références depuis mai 2009">Article manquant de références depuis mai 2009</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_manquant_de_r%C3%A9f%C3%A9rences/Liste_compl%C3%A8te" title="Catégorie:Article manquant de références/Liste complète">Article manquant de références/Liste complète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Paris/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Paris/Articles liés">Portail:Paris/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%8Ele-de-France/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Île-de-France/Articles liés">Portail:Île-de-France/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:France/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:France/Articles liés">Portail:France/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Ann%C3%A9es_1870/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Années 1870/Articles liés">Portail:Années 1870/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:XIXe_si%C3%A8cle/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:XIXe siècle/Articles liés">Portail:XIXe siècle/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89poque_contemporaine/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Époque contemporaine/Articles liés">Portail:Époque contemporaine/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 10 janvier 2025 à 18:31.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Communard" title="Spécial:Citer/Communard">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Communard&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Communard</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>13 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7d5db9ff5-vwtxf","wgBackendResponseTime":141,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.327","walltime":"0.461","ppvisitednodes":{"value":3410,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":142535,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":41307,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10085,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 350.395 1 -total"," 25.23% 88.400 1 Modèle:Références"," 16.72% 58.585 3 Modèle:Ouvrage"," 11.84% 41.490 1 Modèle:Portail"," 11.38% 39.891 1 Modèle:Palette"," 9.91% 34.738 1 Modèle:Palette_Commune_de_Paris"," 9.14% 32.024 1 Modèle:Méta_palette_de_navigation"," 8.70% 30.478 1 Modèle:Autres_projets"," 7.44% 26.073 1 Modèle:À_sourcer"," 7.31% 25.624 1 Modèle:Voir_homonyme"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.100","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5586103,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-76d4c66f66-8bq7h","timestamp":"20250302140253","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Communard","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Communard","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1780490","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1780490","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-10-05T15:44:20Z","dateModified":"2025-01-10T17:31:24Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/05\/71com_affconscript.jpg","headline":"personne participant \u00e0 une des communes insurrectionnelles de France en 1871, dont la Commune de Paris"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10